คู่มือสำหรับโรงแรมเพื่อผู้สูงอายุ

ตพี ิมพ์ เมษายน 2562

ท่ีปรกึ ษา
อาจารย์ ปรชั ญา เปีย่ มการณุ
อาจารย์ ยุคคลวัชร์ ภักดจี กั ริวุฒิ์
อาจารย์ กติ ติศกั ดิ์ เยาวนานนท์
อาจารย์ ณทติ า ทรัพยส์ นิ ววิ ัฒน์

ทมี จดั ท�ำ
นางสาวกมลลดา คมุ้ ญาติ
นางสาวภัทรวรรณ ปุยสวุ รรณ
นางสาวสริ ภัทร ท่าไม้สขุ

พิมพ์
ห้างห้นุ สว่ นจำ�กดั พิมพ์ทันใจ
1053/20 ถนนเอกชัย แขวงคลองบางบอน เขตบางบอน กรุงเทพมหานคร 10150
โทรศพั ท์ : 0-2415-4944

ขอ้ มูลตา่ ง ๆ ในหนังสอื คูม่ อื เลม่ น้ี เป็นขอ้ มูลทีจ่ ัดทำ�ขนึ้ เพ่ือการศึกษา อาจมี
การเปลีย่ นแปลงไดใ้ นภายหลงั และเป็นขอ้ มูลทีถ่ ูกต้อง ณ วันทีต่ พี ิมพ์
หนังสือค่มู ือสำ�หรบั โรงแรมขนาดกลางเพอื่ รองรับผูส้ ูงอายุเปน็ ผลงาน
นวัตกรรมสอื่ สารนิพนธข์ องนิสิตวทิ ยาลัยนวัตกรรมสอ่ื สารสังคม
เอกการสอื่ สารเพือ่ การทอ่ งเท่ียว มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ

ห้ า ม จั ด จ�ำ ห น่ า ย

คำ�นำ�
ในยุคทส่ี งั คมไดเ้ ริ่มก้าวเข้าส่สู ังคมผู้สูงอายุ ภายในอีกไม่กี่ปี ประเทศไทยจะกลาย
เป็น ‘สงั คมสูงวยั ระดบั สุดยอด’ (Super Aged Society) ซึ่งแน่นอนว่า การท่ีประชากรใน
ประเทศกลายเป็นผู้สงู อายมุ ากขนึ้ จะท�ำ ใหส้ ง่ ผลกระทบต่อทกุ ภาคส่วน ไม่วา่ จะเปน็ ภาค
อุตสาหกรรมการทำ�งานท้ังในภาครัฐและเอกชน ด้านการศกึ ษา ด้านการส่อื สารมวลชน
ด้านการคมนาคม รวมไปถงึ ดา้ นการทอ่ งเที่ยว ทใ่ี นอนาคตจะมีนกั ท่องเทีย่ วท่ีเปน็ ผสู้ งู
อายมุ ากขนึ้ ดงั นั้นไมว่ ่าจะเป็นภาคธุรกจิ ใด กม็ ีความจ�ำ เปน็ ท่ีจะตอ้ งปรับตัวให้เขา้ กบั
สงั คมยุค Aging Society ใหไ้ ด้ เพื่อตอบสนองความตอ้ งการของผู้สงู อายุ ทีก่ ำ�ลังจะเปน็
ก�ำ ลงั ส�ำ คญั ในฐานะผ้บู ริโภคมากข้นึ
ส�ำ หรับดา้ นการทอ่ งเท่ยี ว แนน่ อนวา่ มีหลายปัจจัยส�ำ คญั ท่ีเปน็ องคป์ ระกอบ ไม่
วา่ จะเป็น สถานท่ีท่องเท่ียว การเดนิ ทาง ร้านอาหาร ร้านของฝากและของทรี่ ะลึก รวมไป
ถึงท่ีพัก ซึ่งปัจจยั ด้านท่พี ักถือเปน็ สิ่งทส่ี �ำ คัญมากอย่างหน่งึ ท่ีพกั หลายแหง่ ไดก้ ลายเปน็
สถานที่ท่องเที่ยวท่ีนักท่องเที่ยวบางกลุ่มให้ความสนใจและใช้ประกอบการตัดสินใจใน
การเดนิ ทางไปทอ่ งเที่ยว ทพ่ี กั ทม่ี คี ณุ ภาพจะสามารถดงึ ดดู ใหน้ กั ท่องเท่ยี วใชเ้ วลาพำ�นัก
นานมากข้ึน จบั จา่ ยใชส้ อยเพมิ่ ข้นึ และเป็นปัจจัยที่ท�ำ ให้นักท่องเที่ยวกลับมาใชบ้ รกิ ารซ้�ำ

เราจงึ เล็งเหน็ ความส�ำ คัญของการปรับตัวของธุรกจิ ท่พี กั เพื่อให้มีความสามารถในการ
รองรับนกั ท่องเท่ยี วผูส้ งู อายุ ไมว่ ่าจะเป็นความพร้อมดา้ นสิง่ อำ�นวยความสะดวก การ
บริการและกจิ กรรมพิเศษ รวมไปถึงดา้ นการส่อื สารองค์กร จงึ ไดจ้ ัดทำ�หนังสือค่มู อื สำ�หรบั
โรงแรมขนาดกลางเพื่อรองรับผูส้ งู อายุ เพื่อเป็นโมเดลต้นแบบธุรกิจโรงแรมในการปรับตวั
เขา้ สูส่ งั คมผู้สงู อายุ และเตรียมพรอ้ มรองรบั นักทอ่ งเท่ียวผู้สงู อายุท่ีจะเขา้ มาใชบ้ รกิ าร ให้
เกดิ ความประทับใจ ในขณะเดียวกันผสู้ ูงอายุกจ็ ะได้รบั การบริการ ความปลอดภยั หรอื
ข้อมลู ข่าวสาร ที่ตรงกบั พฤติกรรมและความตอ้ งการของตนเอง อนั จะนำ�ไปสแู่ รงจูงใจใน
การทอ่ งเทีย่ วและการกลบั มาใชบ้ ริการอกี ครง้ั

TABLE OF สารบญั 7 ความหมายและ
CONTENS ววิ ัฒนาการของ
ธุรกจิ โรงแรม

13 การปรับตวั ของ 14 เกณฑช์ ีว้ ดั ด้านส่งิ
ธุรกิจโรงแรมเพือ่ อำ�นวยความสะดวก
รองรบั ผสู้ ูงอายุ ของธรุ กจิ โรงแรม

16 เกณฑ์ชว้ี ดั ด้านกิจ
กรรมพิเศษของ
ธุรกิจโรงแรม

9 Aging Society ปัจจยั ภายใน

11 ภายนอกทีส่ ร้าง
แรงจงู ใจในการท่อง
เทยี่ วของผสู้ งู อายุ

15 เกณฑช์ ้ีวัดดา้ นการ
บรกิ ารของธุรกิจ
โรงแรม

17 เกณฑ์ชวี้ ัดดา้ นการ 19 สอื่ Social Media
สื่อสารองคก์ ร กับผู้สูงอายุ

&ความหมายวิวฒั นาการของธรุ กจิ โรงแรม

โรงแรม หมายถงึ สถานทปี่ ระกอบการเชิงการค้าที่นักธุรกจิ ตัง้ ขน้ึ เพอ่ื บรกิ ารผูเ้ ดิน
ทางในเรือ่ งของที่พกั อาศยั อาหาร และบรกิ ารอน่ื ๆ ทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั การพักอาศัย
และเดนิ ทาง หรืออาคารทมี่ หี อ้ งนอนหลายหอ้ ง ติดต่อเรยี งรายกนั ในอาคารหนง่ึ

หลังหรือหลายหลงั ซ่ึงมีบริการต่าง ๆ เพอ่ื ความสะดวกของผ้ทู มี่ าพัก

7

ววิ ัฒนาการของโรงแรม
เกดิ ขึน้ จากสมยั โบราณประมาณช่วงยุคของ การโรงแรม มีพัฒนาการตลอดเวลาจากแต่เดิม

อาณาจักรกรีกที่คนเราเริ่มเดินทางระหว่าง ท่ีมีห้องพักเพียงอย่างเดียวสำ�หรับนักเดินทาง

เมืองไปมาหาสู่แต่เดิมผู้เดินทางจะนอนตาม กพ็ ัฒนาให้มคี วามหรหู รา สะดวกสบาย มกี าร

ถนนหรือนอนตามบ้านเรือนของประชาชน บริการที่ดีโดยเฉพาะในสหราชอาณาจักร

ทวั่ ไป หรือ ตามโบสถ์ โดยแตเ่ ดมิ เปน็ การให้ท่ี โรงแรม เปน็ ท่ขี องผู้ดแี ละขนุ นางนกั การเมือง

พกั พงิ มีอาหารให้ตามอัตภาพไมม่ คี า่ บริการจน เทา่ นนั้ โดยโรงแรมทม่ี ชี อื่ เสยี งเรอื่ งความหรหู รา

กระท่ังมีคนหัวใสได้เปล่ียนแนวคิดน้ีให้กลาย มากของสหราชอาณาจักร คอื โรงแรมซาวอย

เปน็ ธรุ กิจขึ้นมาโดยเรม่ิ ตน้ จาก เมอื งฟลอเรนซ์ (Savoy Hotel) ปี ค.ศ. 1880 ซึ่งเป็นโรงแรม

ประเทศอติ าลี จนกระทัง่ ปคี .ศ. 1282 เดยี วที่มเี คร่ืองกำ�เนดิ ไฟฟา้  โบสถ ์ โรงละครอยู่

เมื่อสมาคมโรงแรมในสมยั น้นั ถือก�ำ เนิด ในน้ันโรงแรมไม่มีการพัฒนาไปไกลกว่าจน

ขึน้ และได้เปลี่ยนแนวคิดจากไมตรีจติ มาเป็น กระท่งั นายเซซาร์ ริทซ์ (Ce’Sar Ritz) เป็นชาว

ธรุ กจิ และเรมิ่ มีการขายไวนอ์ าหารงา่ ยๆ มีการ สวิสเซอร์แลนด์ ผ้ซู งึ่ เปน็ บดิ าของการโรงแรมได้

ใชร้ ะบบลงทะเบียนผ้เู ขา้ พักขึน้ จนธุรกจิ น้แี พร่ นำ�วทิ ยาการใหม่ ๆ มาใช้น่นั เอง

หลายและทำ�กำ�ไรจากนั้นไม่นานธุรกิจนี้จึง

ถือก�ำ เนดิ ขน้ึ และเรม่ิ แพรห่ ลายไปยงั ประเทศ

เยอรมนี ฝรง่ั เศส จนถึงสหราชอาณาจกั ร

8

AGING

SOCIETY
ตง้ั แตป่ ี 2548 เปน็ ต้นมา ประเทศไทยเรมิ่ เขา้ ส่เู กณฑ์ ‘สงั คมสูงวัย’
(AGING SOCIETY)โดยมสี ดั ส่วนประชากรผสู้ งู อายุถึงร้อยละ10 และมี
อตั ราประชากรผู้สงู อายเุ พ่ิมข้นึ อยา่ งรวดเร็วมากกวา่ ร้อยละ 4 ตอ่ ปี
ขณะทอี่ ตั ราประชากรรวมเพ่ิมขนึ้ เพยี งรอ้ ยละ 0.5
ส�ำ นักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ (สศช.)
คาดการณว์ า่ ประเทศไทยจะกลายเปน็ ‘สงั คมสงู วยั อยา่ งสมบรู ณ์’ (COM-
PLETE AGED SOCIETY) ภายในปี 2564 และจะเป็น ‘สังคมสูงวัยระดบั
สุดยอด’ (SUPER AGED SOCIETY) ในปี 2574

“ อายุ ” เป็นเพียงตวั เลข ส�ำ คัญที่ “ ใจ ”

จากผลวจิ ัยของวิทยาลยั การจัดการ มหาวทิ ยาลยั มหิดล เปดิ ผลวจิ ัย
“ AWUSO Society 4.0 แกแ่ ตว่ ยั หวั ใจยงั เกา๋ ” ในประเทศไทยผลวจิ ยั คร้งั นี้ พบ
วา่ 90% ของกลมุ่ ตวั อย่างมองวา่ ตนเองมี “ อายใุ จ ” ตำ่�กว่า “ อายจุ รงิ ” และ 8%
คดิ วา่ “ อายจุ ริง ” กับ “ อายใุ จ ” เท่ากัน และมเี พียง 2% ที่มองวา่ ตนเองมีอายุ
ใจมากกวา่ อายุจรงิ เหตผุ ลท่กี ลมุ่ ตัวอย่างมองว่าตนเองมอี ายุใจตำ�่ กวา่ อายุจรงิ
เนอ่ื งจากมองวา่ ตวั เขาเองยงั ท�ำ อะไรไดเ้ อง , ยงั มีแรงในการท�ำ งาน , ยังรูส้ ึกแขง็
แรง และชอบออกไปทำ�กจิ กรรมนอกบา้ น

9

ซง่ึ หนงึ่ ในกจิ กรรมท่ีผู้สูงอายุชอบ คือ การทอ่ งเทีย่ ว โดยพฤติกรรมการทอ่ งเทยี่ วของผสู้ ูงอายุ
จากกลุม่ ตัวอยา่ งพบวา่ มากถึง 73% ชอบทอ่ งเท่ียวแบบกลุ่ม โดยเดนิ ทางไปทอ่ งเที่ยวกับครอบครวั
และเพอื่ นฝงู แตส่ ่วนใหญ่มักจะไปกบั เพอื่ น เนอ่ื งจากนดั ง่าย ไม่ไดท้ �ำ งานแล้วมเี วลาวา่ ง อยู่กบั เพื่อน
รู้สึกไดท้ ำ�อะไรเตม็ ทก่ี วา่ ครอบครัว รองลงมาคือ ชอบไปเทย่ี วคนเดียว คดิ เปน็ 21% ของกลมุ่ ตัวอย่าง
เพราะชอบอิสระ สามารถตัดสนิ ใจเองได้เลยวา่ อยากไปไหน และมเี พียง 6% ที่ไปกบั ทัวร์ เพราะผสู้ ูง
อายุมักไมช่ อบไปกบั คนไมร่ จู้ ัก และการข้ึนลงรถทวั ร์เป็นอปุ สรรคในการเดนิ ทาง รวมไปถึงการเที่ยวกบั
ทวั ร์มกั มเี วลาจ�ำ กัด ท�ำ ให้เขารสู้ ึกเทย่ี วไม่ได้เต็มท่ี

ขณะที่ “ การเดนิ ทาง ” จากผลส�ำ รวจผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญ่
ชอบเดนิ ทางดว้ ย “ รถยนต์ส่วนตัว ” เนือ่ งจากชอบขบั รถ
ชมววิ ทวิ ทัศนส์ องขา้ งทาง และการเดินทางด้วยรถยนต์
สว่ นตวั จะท�ำ ใหส้ ามารถแวะเข้าหอ้ งนำ�้ ได้ตลอด รองลง
มานยิ มขนึ้ เคร่ืองบิน เพราะเดนิ ทางสะดวกและใช้เวลา
ไม่นาน ไม่ตอ้ งนง่ั นาน ๆ ไมเ่ หนือ่ ยมากสามารถเทย่ี ว
ต่อไดเ้ ลย และอนั ดบั 3 ผูส้ งู อายุนยิ มน่งั รถเช่าเหมาคัน
ไปท่องเทีย่ ว เพราะไมเ่ หนอ่ื ยในการขบั รถ สามารถหลับ
ระหวา่ งทางได้ และร้สู ึกสนกุ สนานเวลาไดเ้ ช่ารถไปด้วย
กันกบั กลมุ่ เพอื่ นฝงู เมอ่ื เจาะลึกจุดประสงคก์ ารท่อง
เท่ยี วของผู้สูงอายุ พบว่าสว่ นใหญ่เดนิ ทางท่องเที่ยวเพ่อื
“ การพักผ่อน ” เนอ่ื งจากได้ปลดปลอ่ ยความเครยี ด ชม
ทวิ ทัศนส์ วยงาม ใชช้ วี ติ แบบไม่ตอ้ งเร่งรบี รู้สกึ ผ่อนคลาย
มีความสุข รองลงมาผู้สงู อายไุ ปท่องเท่ยี วเพือ่ “ ความ
สนุกสนาน ” เพราะชอบไปเท่ยี วกบั กล่มุ เพื่อนฝูงรนุ่
เดียวกัน ไดพ้ ูดคยุ แลกเปลี่ยนซ่งึ กนั และกัน เหมอื นไดย้ ้อน
ไปสมยั หนุ่มสาว และอนั ดบั สาม ผู้สงู อายไุ ปทอ่ งเท่ยี วและ
เน้นไป “ ทำ�บญุ ” เพราะไดท้ �ำ บญุ แล้วรู้สึกสงบ สบายใจ
โดยเช่อื ว่าการทำ�บญุ ใหก้ ับชีวติ ในชาติน้ี เพอ่ื ส่งผลไปชาติ
หน้า และตอ้ งการอทุ ศิ ส่วนกุศลให้กับผูท้ ีล่ ่วงลบั ไปแล้ว

10

ปัจจัยภายใน-ภายนอก

ที่สร้างแรงจงู ใจใน

การทอ่ งเทีย่ วของผู้สูงอายุ

ปจั จยั ภายในท่เี ป็นแรงจงู ใจในการท่องเที่ยวของผสู้ ูงอายุ อนั ดบั แรก คือ การท่องเท่ยี วท�ำ ใหร้ ู้สึกสนกุ
และมีความสขุ (36%) เนอ่ื งจากไดพ้ บเจอเพอ่ื นฝงู เพราะหลังจากเกษียณกร็ ู้สึกเหมอื นอยคู่ นเดยี ว
อันดับสอง คอื การท่องเท่ียวทำ�ใหพ้ บเจอสภาพแวดลอ้ มท่ีแปลกใหม่ (23%) เพราะ การไดอ้ อกไปทอ่ ง
เที่ยวเหมอื นได้เปดิ โลกใหก้ บั ตัวเอง ออกไปเรยี นรู้อะไรท่เี ราไมเ่ คยเหน็ และอนั ดับสาม คือ การท่องเที่ยว
ทำ�ให้ผสู้ ูงอายุไดเ้ ติมเต็มความฝัน (17%) เนอ่ื งจากผู้สูงอายุอยากให้รางวัลแกต่ นเอง คิดว่าตนเองไมม่ ี
ภาระแล้ว จงึ อยากไปท่องเทย่ี วตามความฝัน

11

ขณะที่ ปจั จยั ภายนอกที่สร้างแรงจูงใจ จะเห็นได้ว่าผู้สูงอายุไม่ได้มีพฤติกรรม
ในการท่องเที่ยวของผู้สงู อายุ อนั ดบั แรก ความเปน็ การทอ่ งเทยี่ วรปู แบบเดยี วกนั ทง้ั หมดซงึ่ แตล่ ะกลมุ่
ธรรมชาติ (41%) เพราะวา่ การไปท่องเท่ยี วตาม ก็จะมีพฤติกรรมทต่ี า่ งออกไปตามปจั จัย เช่น สงั คม
แหลง่ ธรรมชาติ จะทำ�ให้ได้รู้สกึ ผอ่ นคลาย ได้สูด การศกึ ษา ไลฟส์ ไตล์ และช่วงอายุ แตส่ ่ิงทผี่ ้สู งู อายุ
อากาศบรสิ ทุ ธิ์ และเมอื่ ไปสถานท่ีสวย ๆ แลว้ ก็ ทุกกลมุ่ มคี วามเหมอื นกนั ก็คอื ความต้องการขน้ั
จะถ่ายรปู ไปแชร์ให้เพ่อื น ๆ ดใู นกลุม่ LINE อนั ดับ พื้นฐานของผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเปน็ สินค้าและบรกิ าร
ถัดมาจะใกล้เคียงกัน คือ อาหาร (26%) และ ส�ำ หรบั ผ้สู งู อายุโดยตรง หรอื มาตรการรกั ษาความ
วฒั นธรรม (23%) เพราะเปน็ การเปดิ โอกาสให้ได้ ปลอดภัยของแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วหรือทพี่ กั สถานที่
ลองทานอาหาร และสัมผสั วฒั นธรรมใหม่ ๆ น้ัน ๆ ควรมีอปุ กรณ์ Safety เพ่ือความปลอดภัย
จัดเตรียมไว้ เพอ่ื ให้ผู้สูงอายุรสู้ ึกปลอดภัย และ
ช่องทางในการหาข้อมูลเกี่ยวกับการท่องเทีย่ ว สบายใจ ทัง้ น้ีดา้ นที่พกั ผู้สงู อายตุ อ้ งการท่พี ักที่
จากผลสำ�รวจพบว่า ผ้สู ูงอายุนิยมหาข้อมูลการ มีสงิ่ อ�ำ นวยความสะดวก และอุปกรณ์ดา้ นความ
ท่องเท่ยี วจากชอ่ งทาง Offline ถงึ 65% โดยกว่า ปลอดภยั ทางภายในห้องพัก และบรเิ วณโดยรอบ
นอกจากน้ี การสือ่ สารการตลาดกบั กล่มุ เป้าหมาย
31% จะได้รับการบอกเล่าเกีย่ วกับสถานทท่ี อ่ ง ผสู้ ูงอายุ ตรงกันขา้ มกบั ผบู้ รโิ ภควัยอืน่ ๆ เพราะผู้
เที่ยวหรือได้เห็นรูปสถานท่ีท่องเที่ยวจากเพ่ือนทำ� สงู อายุมองว่าหากสถานท่ไี หนมกี ารโฆษณามาก ๆ
ใหผ้ สู้ ูงอายรุ ้สู ึกอยากไปบ้าง รองลงมา เห็นจาก หรือมีดาราเป็นพรีเซนเตอร์ก็จะทำ�ให้สถานที่น้ัน
รายการทวี ี 18% ซึง่ รายการท่องเทย่ี วทำ�ใหผ้ สู้ ูง มีคนเยอะ ขาดความเปน็ สว่ นตัว ไม่น่าไป จงึ ควร
อายุได้เห็นความสวยงามของสถานที่ท่องเท่ียว มีการส่ือสารการตลาดไปยังกลุ่มผู้สูงอายุโดยตรง
จึงกระตุ้นให้ไปท่องเที่ยวตามสถานท่ีที่รายการ เพื่อดึงดดู ใหเ้ กิดการตัดสนิ ใจของผสู้ งู อายุ
แนะนำ� ในส่วนของช่องทาง Online มผี สู้ ูงอายุ
ทใ่ี ชช้ อ่ งทางนี้ในการหาข้อมูลการทอ่ งเทีย่ ว 35%
โดยนยิ มคน้ หาข้อมูลผา่ น Internet 25% ว่ามี
สถานทีท่ อ่ งเทีย่ วไหนน่าสนใจ หรือมคี น Review
วา่ เปน็ สถานท่ีทสี่ วยงามนา่ ไปท่องเที่ยว รวมไปถึง
หาขอ้ มลู รายละเอยี ดการเดินทาง

12

การปรบั ตัวของธุรกจิ

ปัจจุบันประเทศไทยเริ่มให้ความสำ�คัญกับผู้สูง โรงแรม
อายเุ นอื่ งจากในอนาคตคาดการณ์ไว้ว่า ประเทศไทยจะมี
ประชากรผ้สู งู อายเุ พ่มิ ขน้ึ ผ้สู งู อายุของไทยจะมีสัดส่วนถึง เพ่อื รองรับผู้สงู อายุ
32.1%ของประชากรทงั้ ประเทศหรือราว20.5ลา้ นคนในอกี
ไมก่ ปี่ ีขา้ งหนา้  จะเหน็ ไดว้ า่ สังคมผู้สงู อายุเร่ิมกลายเป็นเร่ือง
ใกลต้ วั ของคนไทยไปแล้ว ถ้าเทียบกับสงั คมต้นแบบอยา่ ง
ประเทศญป่ี นุ่ ดงั นน้ั อาคารสาธารณะทก่ี ลา่ วถงึ การออกแบบ
เพ่ือผู้สูงอายุก็คงหนีไม่พ้นกับโรงแรมหรือท่ีพักสำ�หรับผู้สูง
อายุ โรงแรมสว่ นใหญ่แล้วมกี ิจกรรมท่ีมคี วามหลากหลาย
แก่นักทอ่ งเที่ยวหลายประเภทหลายวัย การออกแบบทค่ี ำ�นงึ
ถึงผู้สูงอายุถือได้ว่ามีความสำ�คัญและควรตระหนักอย่างมาก
เพราะในอนาคตประชากรผู้สูงอายุจะเป็นหนึ่งในสี่ของ
ประชากรไทยเลยทเี ดียว
ดังนั้นธรุ กจิ โรงแรมท่ตี ้องการเพ่มิ ขีดความสามารถ
ในการรองรับนกั ทอ่ งเท่ียวกลุ่มผู้สงู อายุ จะต้องมีความพร้อม
ด้านกายภาพ เพื่อทจี่ ะสามารถตอบสนองต่อความต้องการ
ของผู้สูงอายุได้ ซง่ึ ปจั จัยท่ีจะนำ�ไปส่คู วามพรอ้ มในการเพม่ิ
ขีดความสามารถของธุรกิจโรงแรมเพ่ือรองรับนักท่องเที่ยวผู้
สงู อายุไดแ้ ก่ความพรอ้ มดา้ นสง่ิ อ�ำ นวยความสะดวก ดา้ นการ
บริการและกิจกรรมพเิ ศษ นอกจากการเตรียมความพร้อม
ดา้ นกายภาพแล้ว สิ่งหนึ่งทธ่ี ุรกิจโรงแรมควรใหค้ วามส�ำ คัญ
ก็คือการสื่อสารองค์กร ไม่วา่ จะเปน็ สื่อทีใ่ ช้ภายในโรงแรม
เพื่อให้เกิดความเข้าใจและความสะดวกสบายของผู้สูงอายุ
หรอื สื่อทใ่ี ชใ้ นการประชาสัมพนั ธ์โรงแรม เพอื่ สรา้ งการรบั รู้
ใหก้ บั ผู้สงู อายุ ก็ถอื เปน็ ปัจจัยสำ�คัญในการรองรับผสู้ ูงอายุ
ทงั้ ส้นิ

13

เกณฑ์ชว้ี ดั ด้านสิง่ อ�ำ นวยความ
สะดวกของธุรกจิ โรงแรม

สงิ่ อ�ำ นวยความสะดวกภายในโรงแรมถอื เป็นปจั จยั ส�ำ คญั ในการชว้ี ดั
ความพร้อมของธุรกิจโรงแรมเป็นสิ่งท่ีจะช่วยให้นักท่องเที่ยวได้รับ
ความสะดวกสบายและมีความสขุ ซง่ึ เปน็ เปา้ หมายของนักท่องเทีย่ ว
ทุกคน สิง่ อ�ำ นวยความสะดวกทธ่ี รุ กจิ โรงแรมควรมีเพ่ือใช้รองรับนัก
ท่องเทย่ี วผู้สูงอายุ ประกอบดว้ ย

อ ยู่ ใ น ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม ที่ เ ห ม า ะ ส ม กั บ ราวจับบรเิ วณ มีราวจับบริเวณทางลาด หรือทางข้ึนลง
ประเภทของที่พักควรต้ังอยู่ในสถานที่ ทางลาด-บนั ได บนั ได
ท่ีสามารถเข้าถึงได้ง่ายอยู่ใกล้สถานท่ี
สถานทีต่ ้ัง สำ�คัญใกล้ถนนหรือมีรถประจำ�ทางสัญจร
ผ่านเดินทางเข้าถึงได้อย่างปลอดภัยและ
สะดวก

มที จ่ี อดรถอยใู่ กลท้ ี่พัก และปลอดภัยภาย ปา้ ยและ มีป้ายช่ือบอกทางภายในและภายนอก
ใต้ส่ิงปกคลุม บรเิ วณท่ีจอดรถกว้างขวาง สัญลกั ษณ์ อาคารและสัญลกั ษณข์ องที่พกั แสดงอย่าง
สามารถเขา้ จอดไดง้ า่ ย และมีแสงสวา่ ง ชดั เจน ตวั หนงั สืออา่ นงา่ ย
และไฟส่องสว่างเพยี งพอในเวลากลางคนื
ทีจ่ อดรถ

โถงต้อนรับ มีท่ีนั่งพักคอยบริการต้อนรับสำ�หรับผู้สูง ค่มู ือการ มีคู่มือการใช้งานอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
อายุ พื้นผนังและเพดานอยู่ในสภาพดี ใช้อปุ กรณ์ ภายในหอ้ งพกั ที่แสดงอยา่ งชัดเจน ตัว
สะอาด มีการตกแต่งอย่างดี รวมถงึ การ อิเลก็ ทรอนกิ ส์ หนังสืออ่านง่าย
ออกแบบแสงเหมาะสมกับประเภทและ
ระดบั ของทพ่ี กั

ลิฟต์ เป็นลิฟต์ที่มีคุณภาพอยู่ในสภาพที่ใช้งาน แผน่ ยางกันล่นื แผ่นยางกันลื่นหรือกระเบ้ืองกันล่ืนสภาพ
ไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภยั สะอาด ภายในห้องนำ้� ดภี ายในหอ้ งน�ำ้
และได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้อง
สม�่ำเสมอโดยผ้ชู �ำนาญการ

ทางลาด มีทางลาดส�ำ หรบั รถเขน็ ท่ีเหมาะสม ไม่สูง มียาและชุดปฐมพยาบาลภายในที่พัก
สำ�หรับรถเขน็ ชนั จนเกินไป และมีเบอร์ติดต่อโรงพยาบาลใกลเ้ คียง ใน
จุดปฐมพยาบาล กรณีเกิดเหตุฉุกเฉนิ

14

เกณฑ์ชว้ี ดั ดา้ นการบริการ
ของธุรกิจโรงแรม

การบริการสำ�หรบั ผ้สู ูงอายุ ถอื เปน็ ปัจจัยสำ�คัญในการรองรับ
เนอ่ื งจากผู้สูงอายุเปน็ วยั ที่ตอ้ งการบริการเป็นพเิ ศษ ดังนัน้
ธรุ กิจโรงแรมจงึ ควรมีการบริการขัน้ พื้นฐานเพอ่ื ตอบสนอง
ความตอ้ งการของนกั ทอ่ งเทยี่ วผู้สูงอายุ

บริการรถรับ-สง่ บริการขนสมั ภาระ บรกิ ารซักรดี
มีการบริการรถรับ-ส่งผู้สูงอายุ มบี รกิ ารขนสมั ภาระผสู้ งู อายุ มีบริการซกั - รีด ภายในที่พัก
จากที่พักไปยังสถานที่อื่น ๆ จากท่ีจอดรถหรือลอ็ บบี้ ไปยัง
หรือบริการเรียกรถสำ�หรับผู้สูง หอ้ งพกั บริการอาหาร
อายุภายในที่พัก มบี รกิ ารอาหารแบบ Room
เจ้าหนา้ ทดี่ แู ล Service สามารถให้บริการได้
สระวา่ ยนำ�้ อยา่ งนอ้ ยถึงเวลา 22.00 น.

มเี จา้ หน้าที่หรือพนักงาน คอย
ดูแล ตรวจตรา ความปลอดภัย
บริเวณสระว่ายนำ้�

15

เกณฑช์ ้วี ัดดา้ นกิจกรรม
พเิ ศษของธรุ กิจโรงแรม

กิจกรรมพเิ ศษส�ำ หรบั ผูส้ งู อายุ ถือเปน็ ปจั จยั ที่ดึงดูดใหผ้ ู้สูงอายตุ ดั สนิ ใจเดนิ ทางมา
พำ�นักที่โรงแรม หากมีกจิ กรรมทตี่ รงกับความตอ้ งการของผสู้ งู อายุ กจ็ ะท�ำ ให้เกดิ

ความประทับใจอันจะนำ�ไปสกู่ ารกลับมาใชบ้ รกิ ารอกี ครง้ั

สปาเพอ่ื สขุ ภาพ
สปาเพอื่ สุขภาพ ควรได้มาตรฐานการบริการ ที่เน้นพนักงานทมี่ ีคุณภาพ ท�ำให้ผสู้ ูงอายุเกิดความผอ่ นคลาย
เม่อื ได้รบั บริการ

นวดแผนไทยเพอื่ สขุ ภาพ
นวดแผนไทยเพอื่ สขุ ภาพ กจิ กรรมยอดฮติ ส�ำหรับผูส้ งู อายุ ควรมีความหลากหลาย เชน่ นวดน้ำ� มัน นวดคลาย
เสน้ นวดเพือ่ ผ่อนคลาย หรือสรา้ งบรรยากาศเพ่ิมเพ่ือความผอ่ นคลาย เชน่ นวดริมสระวา่ ยน�ำ้ นวดริม
ชายหาด นวดในสวนทา่ มกลางตน้ ไมน้ านาพนั ธ์ุ

โยคะ
กิจกรรมโยคะ ถือเปน็ การออกก�ำลังอย่างหนึ่งของผสู้ งู อายุ เน่ืองจากไมต่ ้องใช้แรง หรอื การเคลอ่ื นไหวเยอะ
ช่วยยืดเหยยี ดกลา้ มเนือ้ และเปน็ วิธีผอ่ นคลายความตงึ เครยี ดท้งั ทางร่างกายและจิตใจ ดงั นัน้ จงึ ควรมีครูสอน
โยคะคอยดแู ลและให้ค�ำแนะน�ำแก่ผูส้ งู อายุ ว่าควรจะมีท่าไหนทีเ่ หมาะสมกบั วัย ปลอดภัย แถมดตี อ่ สุขภาพ
ของผสู้ ูงอายุ

ห้องสมดุ หรือมุมอ่านหนังสอื
ที่พกั ควรมีหอ้ งสมดุ หรอื มมุ ส�ำหรบั อา่ นหนงั สอื ไวส้ �ำหรบั ผสู้ งู อายุ เนื่องจากการอา่ นเปน็ อกี หนง่ึ กจิ กรรมท่ผี ู้
สูงอายุนิยมใช้เวลาไปกบั หนังสอื หรือการคน้ คว้าหาความรู้ ถอื เป็นการฝกึ สมาธิ และท�ำให้เกิดความสงบดว้ ย

16

เกณฑ์ชว้ี ัดด้าน

การสอ่ื สารองค์กร

ธรุ กจิ โรงแรมในปจั จบุ นั มกี ารท�ำ การสอ่ื สารองคก์ ร
เพอ่ื สรา้ งภาพลกั ษณ์ สรา้ งการรบั รทู้ �ำ ใหโ้ รงแรมเปน็ ทร่ี จู้ กั ใน
กลมุ่ เปา้ หมาย และมกี ารท�ำ สอ่ื เพอ่ื สอ่ื สารภายในองคก์ รใหเ้ กดิ
การสรา้ งความประทบั ใจ ความสะดวกสบายของผทู้ ม่ี าพกั แต่
ส่ือท่ีส่ือสารออกไปก็มีความแตกต่างกันตามกลุ่มเป้าหมาย
เนอ่ื งจากผรู้ บั สารมลี กั ษณะแตกตา่ งกนั ไมว่ า่ จะเปน็ เพศ อายุ
การศกึ ษา หรอื ไลฟส์ ไตล์ ลว้ นแตเ่ ปน็ ปจั จยั ทท่ี �ำ ใหเ้ กดิ การ
รบั รทู้ ต่ี า่ งกนั ทง้ั สน้ิ ดงั นน้ั การท�ำ สอ่ื เพอ่ื สรา้ งการรบั รู้ และตอบ
สนองความตอ้ งการของผสู้ ูงอายุจะต้องคำ�นึงถึง พฤตกิ รรม
ลกั ษณะ รวมไปถงึ ความสามารถในการรบั รขู้ องผสู้ งู อายใุ หด้ ี
เสยี กอ่ นเพอ่ื ทจ่ี ะสามารถผลติ สอ่ื ทม่ี คี ณุ ภาพ และสามารถ

สอ่ื สารกบั ผสู้ งู อายใุ หเ้ กดิ ความเขา้ ใจไดส้ �ำ เรจ็

6 รปู ภาพ 5 ภาษา
รปู ภาพควรมีความชัดเจนในแง่ของการ ผสู้ ูงอายุส่วนใหญ่มกั มคี วามเขา้ ใจและ
สื่อความหมาย องคป์ ระกอบของภาพจัด ตอบสนองตอ่ การรับรู้ในขอ้ ความภาษา
อยู่ในสดั สว่ นท่ีเหมาะสม มคี วามสวยงาม ไทยได้มากกวา่ ภาษาอังกฤษ เน่อื งจาก
สบายตา ส่ือความหมายไปทางบวก เป็นภาษาที่คนุ้ ตาและสามารถตคี วามได้
ท�ำ ให้ผู้สงู อายเุ กิดรอยยมิ้ เม่ือเหน็ ภาพ เขา้ ใจง่ายกวา่

17

ปจั จัยทค่ี วรค�ำ นึงใน

การผลิตส่อื เพ่อื

ผู้สูงอายุ

1 ขนาดตัวหนงั สือ
ขนาดตัวหนงั สือทเี่ หมาะสมในการรบั รู้
ของผูส้ ูงอายุ คอื ต้ังแต่ 16 pt เป็นต้นไป

2 รูปแบบตวั หนังสอื
รปู แบบตัวหนงั สือ ท่เี หมาะสำ�หรับความ
สามารถในการอา่ นของผู้สูงอายุ ควรเปน็
ตวั หนังสอื ทมี่ ีความชดั เจน สามารถอา่ น
ไดง้ ่าย ไมม่ ีความซบั ซอ้ น
ตวั อย่างฟอนตต์ ัวหนังสอื ภาษาไทย
: TH Fah Kwang , TH Krub , TH
Sarabun PSK , TH Niramit AS , TH
Bai Jamjuree CP , TH Srisakdi ,
AngsanaUPC ,
ตวั อย่างฟอนตต์ ัวหนงั สือภาษาอังกฤษ
: Times New Roman , Arial , Trajan
, Geometric Sans , Old Style

4 สัญลกั ษณ์ 3 โทนสี
สญั ลักษณ์รวมถงึ เครือ่ งหมายต่าง ๆ สำ�หรับผูส้ งู อายุ จะมีความสามารถใน
ควรตอ้ งสอื่ ความหมายให้ชดั เจน ตอ้ งมี การมองเหน็ และจ�ำ แนกสลี ดลงไปทกุ ๆ
ขนาดที่เหมาะสม ไม่เล็กจนเกนิ ไป ใช้สีท่ี ปี ตามอายทุ ่ีเพม่ิ ขึ้น ซง่ึ โทนสที ่ผี ้สู งู อายุ
สามารถมองเห็นไดง้ ่าย สามารถมองเหน็ และบอกค�ำ เรยี กได้ถูก
ต้อง คือ โทนสีแดง เหลอื ง และสม้ หรอื
สวี รรณะรอ้ น เนน้ ความสวา่ งสดใส
18

ส่อื Social Media

กบั ผสู้ ูงอายุ

เมือ่ พูดถึงยุคดจิ ิทลั เรามกั จะนึกถึง
กลุ่มวัยรุน่ หรือวยั ท�ำ งาน แตใ่ นปจั จบุ ัน อีก
กลุ่มหนึ่งที่ไม่พูดถึงพวกเขาเหล่านั้นไม่ได้
เลย คอื กล่มุ ผสู้ งู อายุ ทตี่ อ้ งจัดรวมเข้าไปใน
กลุ่มที่สนใจและใช้เทคโนโลยจี ากสือ่   Social
media  เปน็ ประจ�ำ อกี ดว้ ย จากการวจิ ยั ของ
Kantar TNS พบว่าผูบ้ ริโภคอายุ 55-64 ปี
ครอบครองอุปกรณ์ Digital Device เฉลี่ย
แลว้ อย่ทู ี่1.8 เครอื่ งตอ่ คน โดย 85%เป็นมือถือ
9% เปน็ Tablet  และ7% เปน็ PC ผู้สูงอายุใช้
เวลาถึง 41% ในการรับสอ่ื ดจิ ิทัล ซงึ่ ถอื วา่ สูง
กวา่ ปที ผี่ า่ นๆมา ผสู้ งู อายยุ งั ใหเ้ วลาในการรบั ชม
สอื่ ทีวสี ูงอยู่หากเทยี บกับกลุ่มอน่ื ๆ แตก่ ม็ กี าร
เข้าชมออนไลนว์ ดิ ีโอมากขน้ึ จากการสำ�รวจพบ
วา่ กลุม่ อายุ 55-64 ปี เขา้ ถึงและรบั ชมส่อื
ออนไลนว์ ิดโี อมากถงึ 81% ท่เี ขา้ ไปรับชมเป็น
ประจำ�ทุกวันนี้ผู้สูงอายุใช้เวลาออนไลน์ต่อวัน
เฉล่ยี  2-3 ชัว่ โมง กลมุ่ นีใ้ ช้เวลากบั Social Me-
dia คอ่ นขา้ งมาก กจิ กรรมยอดฮิตคอื การส่ง
ข้อความหรอื วดิ ีโอผา่ นLine การแชร์บทความ
ผ่านLine หรือFacebook การอพั สเตตสั การ
อัพโหลดรูปและวิดีโอรวมถึงการโพสต์และ
แสดงความคดิ เห็นในFacebook

19

เหตผุ ลทผี่ ้สู งู อายุสนใจสื่อ Social Media เนอื้ หาของสอื่
สำ�หรับเน้ือหาในส่ือทผี่ ู้สูงอายตุ อ้ งการ คือเนอ้ื หา
(1) ลดชอ่ งว่างระหว่างตนกับลูกหลาน ด้วยการใชส้ ือ่ โซ ลักษณะท่ีส่งเสริมภาพลักษณ์เชิงบวกที่สะท้อน
เชยี ลในการพดู คยุ หรือแลกเปล่ียนความคดิ เห็นในเรอื่ ง ศกั ยภาพของผู้สูงอายุ เน้ือหาทเ่ี นน้ ความรกั ความ
ราวหรือขา่ วสารท่เี กิดขึ้น และท่สี ำ�คญั สามารถเปดิ หน้า ผูกพันธร์ ะหว่างผสู้ ูงอายุกบั ครอบครัว สามารถ
กลอ้ งคยุ แบบวดิ ีโอได้ ท�ำ ใหเ้ หมอื นไดอ้ ยูใ่ กล้กบั ลกู หลาน เข้าใจได้งา่ ย ไมก่ �ำ กวม หรอื มีเนือ้ หาหยาบคาย ใช้
เลยทีเดยี ว ค�ำ ศพั ท์ทงี่ ่ายตอ่ การเขา้ ใจ ท้งั น้ี เน้อื หาและรปู แบบ
(2) ไดพ้ บปะสือ่ สารกับกลุม่ เพือ่ น ๆ ในวยั เดยี วกัน (ทง้ั การนำ�เสนอสื่อน้ันต้องสอดคล้องความต้องการที่
เพื่อนเกา่ และใหม่) ท่ีไมค่ ่อยมีโอกาสได้เจอกนั หลากหลายของผ้สู ูงอายดุ ้วย
(3) เปน็ เครื่องมือในการตดิ ตามขา่ วสาร ตลอดจนการสง่
ต่อข้อมูลหรอื เรอ่ื งราวที่น่าสนใจ พฤตกิ รรมการใชส้ ่อื ของผู้สงู อายุ
(4) เปน็ ช่องทางในการเรยี นรสู้ งิ่ ใหม่ ๆ ได้ตลอดเวลาและ พฤติกรรมการใช้ส่ือของผู้สูงอายุน้ันมีในแง่ของการใช้
ง่ายดาย ส่ือเพือ่ ตอบสนองความตอ้ งการทหี่ ลากหลาย ไม่ว่าจะ
(5) ช่วยคลายเหงา คลายความว้าเหว่จากการทีต่ ้องใช้ชวี ิต เปน็ เพ่อื รับข่าวสาร เพื่อความบนั เทิง และเพ่อื ประโยชน์
อยู่บ้านหลังเกษียณ ในการน�ำ เนื้อหาไปปรับใช้ในชวี ติ ประจ�ำ วัน

หากธุรกจิ โรงแรมมีความตอ้ งการท่ีจะใช้สือ่ Social Me-
dia ในการสือ่ สารกับผูส้ งู อายุใหป้ ระสบความส�ำ เร็จ ก็ควร
คำ�นงึ ถงึ ปัจจยั ต่อไปน้ี

ประเภทของส่ือทีใ่ ช้ส่อื สาร
วิทยาลยั การจดั การ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล เปิดเผยขอ้ มลู ผล
วิจัยการทำ�ตลาดกล่มุ ผู้สงู อายุ พบวา่ ผ้สู งู อายุ 93% ค้นหา
ขอ้ มลู จาก Google และ 3 อนั ดบั สอ่ื ทผ่ี ้สู ูงอายนุ ิยมใช้งาน
มากท่สี ุดคอื
1.LINEเนอื่ งจากใช้งานง่ายในการติดตอ่ ส่ือสารโดยเมอื่ เรา
เจาะลึกถงึ Insight พบวา่ เมอ่ื ผสู้ งู อายอุ า่ นเนื้อหาทช่ี ืน่ ชอบ
จะใชก้ ารส่งสตกิ เกอรแ์ ทนการ พิมพข์ อ้ ความตอบโต้
เน่อื งจากไมถ่ นดั ในการพมิ พท์ ีละตวั อกั ษร
2. FACEBOOK ใชง้ านในการ Update และ Share
3. YOUTUBE ใชส้ ำ�หรบั การรับชมวดิ ีโอแบบออนไลน์
หรือรบั ชมยอ้ นหลัง

20









หนังสือคมู่ ือเลม่ นี้ จดั ท�ำ ขึน้ เพ่อื เปน็ ผล
งานนวัตกรรมสอ่ื สารนิพนธ์ของนิสิต
วทิ ยาลยั นวัตกรรมสื่อสารสังคม เอกการ
สอ่ื สารเพื่อการท่องเทย่ี ว มหาวทิ ยาลัย
ศรีนครินทรวโิ รฒ เพ่อื ใช้ประโยชนใ์ นการ
ศกึ ษาและเป็นคู่มอื ในการเตรียมความพร้อม
ของธรุ กิจโรงแรมเพอื่ รองรบั ผสู้ งู อายุ