หนังตะลุง

ห นั ง ต ะ ลุ ง

ค ว า ม เ ชื่ อ แ ล ะ พิ ธี ก ร ร ม อั น ศั ก ดิ์ สิ ท ธิ์ ที่ ยั ง ค ง ส ถิ ต ย์ ต่ อ ชี วิ ต ช า ว น ค ร

SACRED BELIEFS AND CEREMONIES THAT
PERSIST IN CITY LIFE

หนังตะลุงมุ่งมาทำหน้าที่
ประเพณีหนังตะลุงผดุงศิลป์
พิธีกรรมทำมาเป็นอาจิณ

ศิลปินเราต้องมีพิธีกรรม
เริ่มหาฤกษ์เบิกโรงให้โปร่งปลอด

ครูถ่ายทอดค่านิยมไว้คมขำ
ขึ้นดนตรีตีประโคมโหมโรงนำ
พิธีกรรมเก่าก่อนซึ่งครูได้สอนมา

หนังตะลุงนับถือพระฤๅษี
เล่นดนตรีเพลงเดิมเสริมหรรษา

พระฤๅษีตาไฟได้เวลา
เหาะออกมายักย่ายก๋ร่ายเวทมนต์

ตั้งนโมลงสามจบครบสามครา
ท่องคาถาสักเคได้เชิญเทพทั่วเวหน

ครูชุมนุมเทวดารักษาตน
ทั่วทั้งบนพื้นออดินถิ่นใกล้ไกล
เมื่อหลบรูปพระฤๅษีบางครั้งออกพระอิศวร
เต้นครบถ้วนทุกท่าล้วนแต่น่าเลื่อมใส
ท่องมนตรามหาเวทย์ไล่เภทภัย
ไล่จัญไรปีศาจกวาดลานดิน
ขอที่ตั้งโรงจอขอเทพไทพิทักษ์

ให้เข้ามารักษาศีล
พระฤๅษีมีมนตร์บนพื้นดิน
อิศวรศิลป์ ก็มีมนต์บนนภา
เรารักษาประเพณีพิธีกรรม
เป็นฉากนำก็เพื่อจะให้ทุกท่านได้ศึกษา
ออกหน้าบทประกาศนาดออกมา
เป็นลีลาชูธงเราถือเป็นยอดมงคล

ผู้นั่งดูผู้ชมผสมโรง
จะปลอดโปร่งใจกายย่อมจะได้กุศล

เด็กผู้ใหญ่วัยชรามหาชน
แล้วทั่วทุกคนผู้ร่วมพิธีก็ขอให้ท่านมีชัย

ขอให้ท่านมีชัย
แล้วทุกคนร่วมพิธีจงมีชัย

(จากเรื่อง แสงเทียคุณธรรม)

หวัดดี หวัดดี
คุณเท่ง คุณหนูนุ้ย

วันนี้เราจะพา พิธีกรรม
มารู้จักกับ ไอไหรหนูนุ้ย
พิธีกรรมที่
ศักดิ์สิทธิ์

พิธีกรรมแก้
เหมฺรยหนัง
ตะลุงแหละเท่ง

น่าสนใจมาก
หนูนุ้ย ไหนพา

ไปแลดิ

ตามมาต้า
Lat go !

พิธีการแก้เหฺมฺรย
บนหนังตะลุง

หนังตะลุงเป็นศิลปะการแสดง
อย่างหนึ่งที่มีความเกี่ยวข้องกับความ
เชื่อ และมีขนบธรรมเนียมในการ

แสดงหนังตะลุง

"พิ ธีกรรมแก้เหฺ มฺรยบนหนั งตะลุง
เป็นพิ ธีกรรมที่ศั กดิ์สิ ทธิ์ซึ่งเกิดจาก
ค ว า ม เ ชื่ อ แ ล ะ ค ว า ม ศ รั ท ธ า ร ะ ห ว่ า ง ผู้

บนและนายหนั งตะลุง"

พิธีกรรมการแก้เหฺมฺรยบนหนัง
ตะลุงเป็นการเล่นเพื่อบูชาบวงสรวงครู
หมอที่ผู้บนได้บนไว้ซึ่งการแสดงแก้เหฺมฺรย
บนหนังตะลุงนี้ก็เหมือนกับการแสดงหนัง
ตะลุงเพื่อความบันเทิงทั่วไปแต่ต้องแสดง

การแก้บนก่อนที่จะเล่นหนังตะลุง

นายหนังจะต้องเป็นผู้มี
ความรู้และความชำนาญ ใน
ศาสตร์ของหนังตะลุงและ
พิธีกรรมการแก้เหฺมฺรยบน

หนังตะลุง

ขนบธรรมเนียม "ขนบธรรมเนี ยมในการ
ในการแสดง แสดงหนั งตะลุง มีการออก

รูปพระฤาษี รูปพระอิศวร
ทรงโค รูปปรายหน้ าบท"

ออกรูปพระฤาษี เป็นรูปครูหนังตะลุง มีความเชื่อว่าเป็นรูปที่
ศักดิ์สิทธิ์ที่จะคอยช่วยปกป้องคุ้มครอง ต่อมาออกรูปพระอิศวรทรงโคเพื่อบูชา
พระศิวะซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งตรีมูรติซึ่งเป็นการผสมผสานทางศาสนาพราหมณ์

การออกรูปพระอิศวรทรงโคมีจังหวะเพลงที่สนุกสนานทำให้เป็นที่สนใจของผู้
ชมพร้อมกับนายหนังเชิดหรือควัดโคเพื่อให้เห็นความพยศของโค และออกรูป

ปรายหน้าบท จะเปรียบแทนตัวนายหนังเพื่อมาขับร้องกลอนไหว้ครู

หน้า 07

เล่นเรื่องรามเกียรติ์ โดยส่วนใหญ่จะใช้ตอน
เดียวกัน คือ ตอนพระรามยกทัพ
หลังจากนั้นเข้าสู่พิธีกรรม
การแก้เหฺมรยซึ่งจะเล่นเรื่อง ไปรบกับทศกัณฐ์ในตอนนี้จกล่าว
รามเกียรติ์ตอนใดตอนหนึ่ง ถึงนางสีดาถูกทศกัณฐ์ลักพาตัวไป
เช่น ส่วนใหญจะนิยมเล่น
เรื่องรามเกียรติ์ตอนพระราม เมื่อพระรามทราบข่าวก็จัดทัพพล
ยกทัพไปรบกับทศกัณฐ์ ลิงยกไปกรุลงกาเมื่อพระรามไป

ถึงกรุงลงกาเพื่อทวงนางสีดาคืน

แต่ทศกัณฐ์ไม่ยอมคืนนางสีดาให้
จึงทำให้เกิดการสู้รบกันจากนั้นมี
พระฤาษีออกมาห้ามไม่ให้ทั้งสอง
ฝ่ ายทำสงครามกัน

ผู้บนและการ
บนบาน




การบนบานเป็นการขอร้องสิ่ง
ศักดิ์สิทธิ์โดยจะบนบานศาลกล่าวขอ
ความช่วยเหลือในเรื่องต่างๆพร้อม
ให้คำมั่นว่าจะให้สิ่งตอบแทนหรือทำ

ตามสัญญาที่ให้ไว้ถ้าหากเป็นผล
สำเร็จ

เมื่อผู้บนมีความปราถนาอยากจะได้
สิ่งใดสิ่งหนึ่งที่เกินความสามารถและมีความ
ศรัทธาในสิ่งศักดิ์สิทธิ์จึงต้องไปบนบาน

และเมื่อได้รับผลสำเร็จที่บนไว้ก็จะ รับหนัง

ตะลุงเพื่อเล่นแก้เหฺมฺรยตามสัญญาที่บนไว้

ความเชื่อและการบนบานเป็นสิ่งที่
อยู่ในสังคมไทยมาตั้งแต่ในอดีต
และฝังรากลึกกับชีวิตของชาวบ้าน

"ความเชื่อของนายหนังตะลุงในวันแก้เหฺมฺรย นายหนังส่วนใหญ่
จะไม่นิยมแก้ในวันพระ แต่จะแก้ในวันอังคาร และ เสาร์"

นายหนังบางคณะมีความเชื่อว่าการบนบานด้วยปากเปล่า หรือ
ที่เรียกว่าเหมฺรยปาก ไม่จำเป็นต้องแสดงเรื่องรามเกียรติ์ เพียง
แค่มีพิธีกรรมการตัดเหฺมฺรยก็ถือว่าเป็นการแก้เหฺมฺรยที่สมบูรณ์

แล้ว ส่วนการบนบานโดยวิธีขอสิ่งศักดิ์สิทธิ์ด้วยดอกไม้ ธูป
เทียน หมาก พลู หรือที่เรียกว่า เหมฺรยห่อนอกจากมีพิธีกรรม
การตัดเหฺมฺรยแล้วจะต้องแสดงเรื่องรามเกียรติ์ด้วยจึงจะเป็นการ

แก้เหฺมฺรยที่ครบสมบูรณ์

หน้า 20

ผลิตภัณฑ์จาก
หนังตะลุง



“ตุ๊กตาหนั งตะลุงและพวงกุญแจหนั งตะลุง”

ผลิตภัณฑ์จากหนังตะลุงเป็
นงานหัตถกรรมพื้นบ้านอันวิจิตรงดงามที่ถูก

สืบทอดต่อกันจวบจนทุกวันนี้แต่เดิมเป็นการแกะหนังเพื่อใช้สำหรับการแสดง
มหรสพพื้นบ้านโดยเฉพาะ จึงเป็นรูปตัวละครที่ใช้ในการแสดงตัวอย่างเช่น

ตัวฤาษี ตัวพระ ตัวนาง หนูนุ้ย เท่ง ทอง เป็นต้น

พันพรือมั้งเท่ง ผ่านเลยหนูนุ้ย
นี่แหละคนรู้จริง

นี่แหละเท่ง แล้วนอกจากนี้แล้ว
พิธีกรรมที่ หนังตะลุง
ศักดิ์สิทธิ์ของหนัง
เขาเล่นงานไหนมั้งละ
ตะลุง หนูนุ้ย

ถ้าพันนั้น จัดปุยยย
กะตามมาแลต้า

โอกาสในการ
แสดงหนังตะลุง

หนังตะลุงนิยมเล่นในงาน
เช่น งานวัด งานขึ้นบ้านใหม่

งานประจำปี งานศพ ฯลฯ

หน้า 07

ความสามารถ
ของหนังตะลุง

นายหนังตะลุงเป็นผู้ที่มี
ความรู้รอบด้าน สร้าง
ความบันเทิงให้แก่ผู้ชม

ในส่วนของการแสดงหนัง จะต้อง
เป็นคนเสียงดีและเสียงดังทำเสียงได้
หลายเสียงเปลี่ยนเสียงตามบทบาทของ

ตัวละครที่พากย์ได้ฉับพลันและเป็น
ธรรมชาติพากย์ยักษ์เสียงต้องห้าวอย่าง
ยักษ์ พากย์นางเสียงต้องนุ่มหวานอย่าง
นางพากย์ตัวตลกตัวใดเสียงต้องเป็น
อย่างตัวตลกตัวนั้นเรียกเป็นภาษาหนัง
ตะลุงว่ากินรูป เสียงที่ชวนฟังต้อง
แจ่มใสกังวานกลมกลืนเข้ากับเสียงโหม่ง
เรียกว่า เสียงเข้าโหม่ง และสามารถ
รักษาคุณภาพของเสียงได้ตลอดเวลา
การแสดงตั้งแต่ประมาณ 3 ทุ่มจนยัน
สว่างต้องรอบรู้ในศิลป์ และศาสตร์ต่างๆ
อย่างกว้างขวางทั้งคดีโลกและคดีธรรม
เพื่อแสดงหนังให้ได้ทั้งความบันเทิงและ
สาระประโยชน์ มีอรรถรสชวนติดตาม

ต้องมีไหวพริบปฏิภาณดีแก้ปัญหาต่างๆ
ได้อย่างฉับไว

การแข่งขันหนังตะลุง

การแข่งขันหนังตะลุงในงานบุญ
สารทเดือนสิบจังหวัดนครศรีธรรมราช
ชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐา
ราชเจ้ากีทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา

หน้า 22

การแกะหนังตะลุง

รูปหนังตะลุงที่ใช้แสดงการเล่นหนังตะลุงต้องผ่านขั้นตอนที่
ซับซ้อน ช่างแกะหนังตะลุงต้องใช้ความรู้และทักษะหลายๆ ด้าน
ประกอบกัน การแกะรูปแต่ละตัวๆ โดยเฉพาะรูปหนังใหญ่และ
รูปจับต้องใช้เวลาหลายวัน ช่างที่เป็นศิลปินต้องอาศัยความรัก
งาน ความพิถีพิถันทุ่มเทจิตใจในผลงานทั้งหมดเพื่อให้ผลงาน
มีคุณค่าทางศิลปะดูแล้วมีชีวิตวิญญาณ

ความเชื่อของหนังตะลุงมีมาก
ในอดีตถือว่าไสยศาสตร์เป็นสิ่งที่
นายหนังต้องเรียนรู้ แสดงหนังได้ดี
เพียงอย่างเดียวไม่พอ ต้องรอบรู้
ไสยศาสตร์อย่างดีด้วยจึงจะเอาตัว
รอด แต่ปัจจุบันไม่ค่อยเคร่งครัดใน

เรื่องนี้เท่าใดนัก

นางสาวสุนิสา เสมาพัฒน์ 6211205004
นางสาวธาราทิพย์ เพ็งจันทร์ 6211205007

นายณัฐพล บัวจันทร์ 6211205027