โครงงานโลชั่นใบบัวบก

โครงงาน
โลชั่นใบบวั บก

จัดทาโดย
นางสาวฐิติรตั น์ เก้าเพ็ชร์ เลขท1ี่ 4 ม.6/9
นางสาวพรชนติ ณ์ ยังผอ่ ง เลขท3ี่ 3 ม.6/9

การเรยี นรู้กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น
(ประโยชน์แทแ้ กม่ หาชน) ผ่านโครงงาน

โรงเรยี นเฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระศรีนครินทร์ ภเู ก็ต
ในพระราชูปถัมภส์ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารี

สานักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษาพังงา ภเู กต็ ระนอง

ก

ช่ือโครงงาน โลชนั่ ใบบัวบก
ชอ่ื ผจู้ ัดทาโครงงาน 1.นางสาวฐิติรัตน์ เก้าเพช็ ร์

2.นางสาวพรชนติ นติ ณ์ ยังผอ่ ง
ปีการศกึ ษา 2565

บทคดั ย่อ

การสรรค์สรา้ งผลงานคร้งั นี้มีวตั ถปุ ระสงค์ เพือ่ จดั ทาผลติ ภัณฑ์ดแู ลผิวกายท่สี ามารถแกป้ ญั หาผิว
แหง้ ชว่ ยเตมิ ความชุม่ ชืน้ ใหก้ ับผิว สมานแผล ลดรอยแผลเปน็ รวมถึงริ้วรอยต่างๆ ซงึ่ โดยส่วนใหญ่ไดน้ าใบ
บวั บกมาทาผลติ ภัณฑ์สาหรบั ผิวหน้า แต่ยังไมพ่ บผลติ ภัณฑ์สาหรบั ผวิ กาย เราจงึ คน้ ควา้ และนามาสร้าง
ผลิตภัณฑ์บารงุ ผิวสาหรับผิวกาย

คณุ ของศกั ยภาพด้านประสทิ ธภิ าพการใหค้ วามชุ่มชน้ื และลดริ้วรอยของใบบวั บก มาเปน็ แนวคดิ
ในการนาสารต้านอนมุ ลู อิสระMadecassoside ทช่ี ่วยลดร้วิ รอยและกรดอะมิโน(Amino Acids) , บตี า-แคโร
ทีน (Beta Carotene) , กรดไขมัน (Fatty Acids), และมี ไฟโตนิวเทรียนท์ (Phytochemicals) ท่มี คี ณุ สมบัติ
ช่วยฟนื้ ฟผู วิ ทถ่ี กู ทาร้ายจากแสงแดดและทาใหผ้ วิ ช่มุ ช้นื อม่ิ นา้ ขน้ึ โดยใช้แนวทางการนาใบบัวบกสดไปตม้
อุณหภมู ิ50องศาเซลเซียสเป็นเวลา20นาที

ผลการสรรค์สรา้ งงาน พบวา่ โลช่ันใบบวั บกทไี่ ด้
เป็นประโยชน์ ดงั นี้
1.) เพ่อื ผิวพรรณท่ีน่มุ ชมุ่ ช้นื และเรยี บเนยี น
2.) สามารถนาไปประกอบอาชพี ได้

ข

กติ ติกรรมประกาศ

การเรยี นรูก้ ระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน(ประโยชนแ์ ทแ้ ก่มหาชน) ผ่านโครงงานสาเร็จ
ลุล่วงไดด้ ้วยความกรณุ าชว่ ยเหลือ แนะนา ให้คาปรึกษา ตรวจสอบแกไ้ ขข้อบกพร่องตา่ ง ๆ ดว้ ยความเอาใจใส่
อยา่ งดยี ่งิ จาก

ขอขอบคุณคุณครอู รรถชัย และคณุ ครูรุจริ า และญาติพี่นอ้ งทกุ คนทชี่ ่วยเหลอื สนับสนนุ ท้งั ดา้ น
กาลงั ใจและกาลงั ทรัพยด์ ้วยดีตลอดมา นอกจากนี้ยงั มผี ู้ที่ให้ความรว่ มมอื ช่วยเหลืออีกหลายท่าน ซึ่งผเู้ ขียนไม่
สามารถกล่าวนามในทน่ี ไี้ ด้หมด จึงขอขอบคุณทกุ ท่านเหล่าน้ันไว้ ณ โอกาสน้ีด้วย

คุณค่าทัง้ หลายท่ีได้รบั จากรายงานการศึกษาความเรียงขน้ั สูงฉบบั น้ี ผเู้ ขยี นขอมอบเป็นกตญั ญูกตเวที
แดบ่ ดิ ามารดา และบรู พาจารย์ที่เคยอบรมสง่ สอน รวมท้ังผู้มพี ระคุณทกุ ทา่ น

คณะผจู้ ัดทา
นางสาวฐติ ริ ตั น์ เกา้ เพ็ชร์
นางสาวพรชนิตณ์ ยังผ่อง

สารบญั ค

บทคัดย่อ หน้า
กิตติกรรมประกาศ
สารบญั ก
สารบัญตาราง ข
สารบญั ภาพ ค
บทท่ี 1 จนิ ตนาการจากการวเิ คราะหศ์ ักยภาพ ง
บทที่ 2 การรวบรวมและศึกษาข้อมลู เชิงลึกเกยี่ วกับการสรา้ งสรรค์ผลงาน จ
บทท่ี 3 สรรคส์ ร้างวธิ กี าร 1
บทท่ี 4 กระบวนการสรา้ งชนิ้ งาน 2
บทท่ี 5 ผลงานประโยชน์แท้แกม่ หาชน 3
4
เอกสารอ้างอิง 5
ภาคนวก 6
7
ภาคผนวก ก เรยี นรพู้ ืชศึกษา 8
ภาคผนวก ข ผลงานนักเรียน 9
ภาคผนวก ค ภาพกจิ กรรม 10

สารบัญตาราง ง

ตารางที่ 1 ตารางการทดลองวธิ กี ารสกัด หนา้
ตารางที่ 2 ตารางตรวจสอบคุณภาพโลช่นั
ตารางท่ี 3 แผนภูมแิ ทง่ แสดงความพงึ พอใจตอ่ การใชโ้ ลชน่ั 3
5
5

สารบญั รูป จ

ภาพท่ี 1 แนวทางการสกัด หนา้
ภาพท่ี 2 วตั ถุดบิ
ภาพที่ 3 ขัน้ ตอนการสกดั 3
ภาพที่ 4 ผลลพั ธก์ ารสกัดด้วยแนวทางท่ี 1 8
ภาพท่ี 5 ผลลพั ธ์การสกัดด้วยแนวทางท่ี 2 8
ภาพท่ี 6 ผลลพั ธ์การสกัดดว้ ยแนวทางที่ 3 8
ภาพท่ี 7 อินโฟกราฟฟิก สรรพคุณใบบัวบก 8
ภาพที่ 8 ผลติ ภัณฑโ์ ลชนั่ ใบบวั บก 8
ภาพท่ี 9 ภาพกจิ กรรมสมั ภาษณ์ จดิ าภา 9
ภาพท่ี 10 ภาพกจิ กรรมสัมภาษณ์ คณุ ครูรุจริ า 10
11
11

1

บทที่ 1

จินตนาการจากการวิเคราะหศ์ กั ยภาพ

ทีม่ าและความสาคญั
ใบบวั บกมีสรรพคณุ ในเรอ่ื งลดการอกั เสบ สมานแผล แก้ปวด ลดไข้ ต้านฮีสตามนี ตา้ นเชือ้ ราและ

อืน่ ๆ แต่หน่ึงในสรรพคณุ ที่เราสนใจในใบบัวบกคือ ชว่ ยสมานแผล ลดรอยแผลเป็นรวมถงึ ร้วิ รอยตา่ งๆ อีกทง้ั
ยงั ชว่ ยเตมิ ความชมุ่ ชื้นให้กบั ผิวและลดการทารา้ ยจากแสงแดดไดอ้ ีกดว้ ย และโดยส่วนใหญ่ได้นาใบบัวบกมาทา
ผลิตภัณฑ์สาหรับผวิ หนา้ แต่ยงั ไม่พบผลิตภัณฑ์สาหรับผิวกายเราจงึ ค้นคว้าและนามาสรา้ งผลติ ภัณฑ์บารงุ ผวิ
สาหรับผิวกาย

คุณศักยภาพ ของปจั จยั ศกึ ษา
ดา้ นประสิทธิภาพการให้ความชมุ่ ชนื้ และการลดริ้วรอยของใบบวั บก
วัตถปุ ระสงค์

1. เพอ่ื ศกึ ษาคน้ ควา้ เก่ียวกบั สรรพคุณของใบบัวบก
2. เพอ่ื นามาทาโลช่นั ใบบัวบกบารุงผวิ กายมาใช้ให้เกิดประโยชน์ตอ่ ตนเองและผอู้ นื่
ขอบเขต
1.สถานที่ ต.กะรน อ.เมือง จ.ภเู กต็ ระยะเวลา3เดือน

ประโยชนท์ คี่ าดวา่ จะไดร้ ับ
1.เพอ่ื ผิวพรรณท่ีน่มุ ช่มุ ช้ืนและเรยี บเนียน
2.สามารถนาไปประกอบอาชีพได้

2

บทท่ี 2
การรวบรวมและศึกษาขอ้ มลู เชิงลึกเก่ยี วกับการสร้างสรรค์ผลงาน

จากความประทบั ใจและเลง็ เห็นถึง คณุ ศักยภาพศักภาพ ดา้ นประสิทธิภาพที่มีสารการใหค้ วามชมุ่ ชื้นและ
ลดร้วิ รอยของใบบัวบก ด้วยความประทบั ใจดังกลา่ วจึงนามาสกู่ ารศึกษาข้อมูลเชิงลกึ เพื่อนาไปสูก่ าร
สร้างสรรค์ผลงานตอ่ ไป

2.1 บวั บกใบหรอื ผกั หนอก (Centella asiaica, Umbelliferae) พบวา่ ใบและรากบัวบกมีสารสาคัญคือ
ไทรเทอร์ปีนส์ พบกรดเอเชียตกิ เอเชียติโคไซด์ มาเดคอสซอล มาเดคาสสกิ และฟลาโวนอยด์ นา้ ท่ีค้นั ได้ พบ
เอเชียติโคไซด์มากท่ีสดุ มฤี ทธ์ิต้านการอกั เสบ ชว่ ยเสริมสร้างคอลลาเจนใหก้ บั ผวิ นอกจากน้ียงั สามารถยบั ย้งั
อาการคนั ช่วยยบั ยั้งเชื้อกลาก สารสกัดด้วยนา้ ยงั สามารถช่วยลดการตดิ เชื้อท่ีเกิดหนอง ทาให้เหมาะสมในการ
ใชเ้ ป็นผลติ ภัณฑ์ภายนอกลดการอักเสบของแผลในชอ่ งปาก และอ่ืนๆ
ค้นควา้ จาก https://www.pharmacy.cmu.ac.th

2.2 ครมี บารุงผิว ผลิตภณั ฑ์เพ่ิมความชมุ่ ชื้นใหแ้ ก่ผิว ชว่ ยฟน้ื ฟผู ิวแห้งกร้าน ปรบั สผี ิวใหส้ ม่าเสมอ
ปกปอ้ งผวิ จากสง่ิ สกปรกภายนอก บรรเทาอาการผวิ หนังอักเสบชนิดไมร่ ุนแรง ลดเลอื นร้ิวรอยรอ่ งตน้ื และชว่ ย
ปรบั สภาพผวิ
คน้ ควา้ จาก https://youtu.be/LGWA2szC3gI

2.3 วิธีสกดั ใบบวั บก
1.นาใบบัวบกไปตากแหง้ และแช่ดว้ ยแอลกอฮอล3์ ช่วั โมง จากน้ันนาไปต้มเป็นเวลา20นาทีและกรองกาก
ออก
2.นาใบบัวบกไปตากแห้งต้มดว้ ยนา้ เปล่า50องศาเซลเซียสเปน็ เวลา20นาทแี ละกรองกากออก
3.นาใบบกั บกสดไปตม้ ด้วยนา้ เปล่า50องศาเซลเซียสเป็นเวลา20นาทีและกรองกากออก
สรุป บัวบกใบ มีสรรพคุณทด่ี สี าหรับผวิ ในการนามาทาเป็นครมี บารุงผิว โดยเราเลอื กการสกัดดว้ ยการนา
ใบบวั บกสดไปต้มกบั น้าเปล่า นอกจากนีย้ ังมีส่วนผสมของกรเี ซอรนี ที่ช่วยเพม่ิ ความชุ่มชื้นให้กับผิวอกี ด้วย

3

บทที่ 3
สรรคส์ รา้ งวธิ กี าร

วธิ กี ารทดลองและแนวทางในการออกแบบ
จากการศึกษาใบบัวบก ดา้ นคุณสมบตั ิ พบว่าในใบบัวบกนนั้ มสี ารท่ีชว่ ยลดริว้ รอย รอยแผลเปน็ และ

เพิ่มความชมุ่ ช้ืนให้กับผิว
มาเปน็ แนวคดิ ในการนสารต้านอนมุ ลู อิสระMadecassoside ท่ีช่วยลดร้วิ รอยและกรดอะมโิ น(Amino Acids) ,
บตี า-แคโรทีน (Beta Carotene) , กรดไขมัน (Fatty Acids), และมี ไฟโตนวิ เทรียนท์ (Phytochemicals) ทีม่ ี
คุณสมบตั ชิ ่วยฟ้นื ฟูผวิ ที่ถูกทาร้ายจากแสงแดดและทาใหผ้ วิ ชมุ่ ชืน้ อิม่ นา้ ขน้ึ มาใส่ในผลิตภัณฑ์สอดคลอ้ งกบั คณุ
ของศักยภาพของปัจจัยศกึ ษาที่เกดิ จากการวเิ คราะห์และจนิ ตนาการแนวคิดเพื่อหาแนวทางในการออกแบบ
3.1 วิเคราะหส์ รปุ แนวทาง

แนวทางท่ี 1 การสกดั ดว้ ยแอลกอฮอล์
แนวทางท่ี 2 การนาใบบัวบกตากแหง้ มาต้ม
แนวทางที่ 3 การนาใบบัวบกสดมาต้ม
3.2 ออกแบบการทดลอง

จากแนวทางท่ี 1 พบวา่ มกี ลิ่นทแี่ รง มีสเี ข้ม มคี วามแห้งตึง รู้สึกระคายเคืองเลก็ น้อย
จากแนวทางท่ี 2 พบวา่ กลนิ่ ออ่ นแตเ่ มือ่ ทาลงบนผวิ มกี ล่นิ ที่แรงปานกลาง มีความชุ่มชนื้ ไมร่ ะคายเคอื ง
จากแนวทางท่ี 3 พบว่า กล่ินอ่อน มคี วามชมุ่ ชน้ื มากทีส่ ดุ ไมร่ ะคายเคืองผวิ
สรุปแนวทางการสรรค์สรา้ ง แนวทางท่ี 3 เหมาะสมสุดเพราะ มีกลิน่ ที่อ่อนที่สดุ มีความชุม่ ชนื้ มากท่ีสดุ
และไมร่ ะคายเคืองผิว

4

บทท่ี 4
กระบวนการสรา้ งชิ้นงาน

การสรา้ งชิ้นงานเปน็ วิธีออกแบบและสรา้ งช้นิ งานข้นึ มาตามจุดประสงคแ์ บบมีเป้าหมายชัดเจน ออกแบบ
สร้างสรรค์ตามวธิ ีทาวางไว้

4.1 การวางแผนและกระบวนการสรา้ งช้ินงาน/ผลงาน โลช่นั ใบบวั บก ใช้วิธีการสกัดโดยการใช้ความร้อน
ในการตม้ โดยนาใบบัวบก 20 กรัมไปตั้งไฟตม้ กับนา้ 75 กรัม อณุ หภมู ใิ นการต้มอยทู่ ่ี 50 องศาเซลเซยี สเป็น
เวลา20 นาที และนาสารสกัดที่ไดม้ าผสมกบั สว่ นผสมโลช่นั โดยใชน้ ้าเปล่า 84 กรมั ผสมกรีเซอรีน 3 กรัมนา
ขึน้ ต้ังไฟ 50 องศา จากน้นั นาออยล์ 10 กรมั เชยี รบ์ ตั เตอร์ 10 กรมั อีแว๊กซ์ 8 กรมั นาขน้ึ ตงั้ ไฟใหส้ ่วนผสม
ทั้งหมดละลาย และนาสว่ นนา้ ทไ่ี ด้ผสมลงในสว่ นน้ามัน คนจนข้นึ เปน็ เนือ้ โลชั่น

โดยใช้งบประมาณท้งั หมด ดังน้ี

กรเี ซอรีนเหลว 68 บาท

เชียรบ์ ัตเตอร์ 91 บาท

อีแวกซ์ 47 บาท

ออยล์ 82 บาท

บรรจุภณั ฑ์ 20 บาท

รวม 308 บาทถว้ น

ใช้ระยะเวลาในการผลิต 1 เดือนสามารถผลิตได้ 7 ขวด สงั่ ซื้อวตั ถุดบิ จากชอ่ งทางออนไลน์ และร้านmoshi
moshi

4.2 วธิ ีการตรวจสอบ และประเมนิ งาน ตารางการตรวจสอบคุณภาพโลชน่ั เป็นตารางทใ่ี ชป้ ระเมนิ
คุณภาพของโลช่นั วา่ มเี นอื้ สัมผสั ที่ดีหรือไม่ หลงั จากใช้แล้วมคี วามชุ่มชื้นหรือไม่ มกี ารระคายเคืองตอ่ ผวิ เกิดขน้ึ
หรอื ไม่ มกี ลิ่นหอมน่าใชห้ รือไม่ และมีบรรจุภัณฑเ์ หมาะแกก่ ารใชง้ านหรอื ไม่ โดยจะใชเ้ กณฑต์ ามตาราง(หน้า
5)

4.3 ผลการสร้างชิน้ งาน โลช่ันใบบัวบกท่ีมีเน้ือสมั ผสั อยใู่ นระดับดมี าก ความชุ่มช้นื อยูใ่ นระดบั ดีมาก กลิน่
อยใู่ นระดบั ดี ความอ่อนโยนตอ่ ผิวอยูใ่ นระดับดี บรรจุภณั ฑอ์ ยู่ในระดับดี โดยรวมโลช่ันใบบัวบกอยู่ในระดับ
เกณฑท์ ด่ี ี สามารถช่วยเพ่ิมความชุ่มชืน้ ใหก้ บั ผวิ ได้

5

ตารางการตรวจสอบคณุ ภาพโลชนั่

แผนภูมิแท่ง แสดงความพงึ พอใจตอ่ การใชโ้ ลขั่น

ระดบั ความพงึ พอใจ

100
95
90
85
ระดบั ความพงึ พอใจ
80
75
70

6

บทที่ 5
ผลงานประโยชน์แทแ้ กม่ หาชน

การสรรคส์ ร้าง โลชัน่ ใบบัวบก
สรุปผลการศึกษา

จากการจัดทาโครงงาน โลช่ันใบบัวบก ทางกลุ่มของพวกเราไดน้ าโลชน่ั ใบบวั บกไปให้ผู้ทดลองใช้
ทดลองท้งั หมด 5 คนและให้คะแนนความพงึ พอใจตอ่ โลชัน่ ใบบวั บกเกนิ 60% ทุกคน ซ่งึ จัดวา่ โลช่ันใบบัวบก
อยใู่ นระดบั เกณฑ์ท่ีดี สามารถช่วยปญั หาผวิ และเพม่ิ ความชุ่มช้ืนแกผ่ ิวได้

อภปิ รายผลการศกึ ษา
จากการจดั ทาโครงงานพบว่า บวั บกใบ มีไทรเทอร์ปีนส์ กรดเอเชียติก เอเชยี ตโิ คไซด์ มาเดคอสซอล

มาเดคาสสิก และฟลาโวนอยด์ น้าทค่ี น้ั ได้พบเอเชียติโคไซด์ สอดคล้องกับ
https://www.pharmacy.cmu.ac.th ท่ีกลา่ วไวว้ า่ มฤี ทธติ์ ้านการอกั เสบ ชว่ ยเสริมสรา้ งคอลลาเจนให้กับผวิ
นอกจากน้ยี ังสามารถยบั ยง้ั อาการคัน ชว่ ยยบั ยงั้ เชือ้ กลาก สารสกัดดว้ ยนา้ ยงั สามารถชว่ ยลดการติดเชอ้ื ท่ีเกดิ
หนอง ทาใหเ้ หมาะสมในการใช้เปน็ ผลติ ภัณฑ์ภายนอกลดการอกั เสบของแผล ส่วนกรีเซอรนี และเชียร์บัตเตอร์
สอดคลอ้ งกบั https://nectarusa.com/th กล่าวไวว้ ่า ช่วยเพ่มิ ความชุ่มชืน้ ใหแ้ ก่ผวิ และชว่ ยกกั เกบ็ ความชุม่
ช้นื สามารถดึงน้าจากอากาศเขา้ สูผ่ ิวและเปรียบเสมือนเกราะปอ้ งกันของผวิ ไม่ให้เกิดความระคายเคอื งจาก
ธรรมชาติ
ขอ้ เสนอแนะ

จากการจดั ทาโครงงานพบว่า โลชั่นใบบวั บก มีจุดเดน่ จุดดอ้ ย และขอ้ เสนอแนะ ดังน้ี
จุดเดน่ : 1.เนอื้ สมั ผัสของโลช่นั มคี วามนมุ่

2.มีกล่ินหอม
3.หลังจากใชใ้ ห้ความชุม่ ชน้ื ดีแตไ่ ม่เหนอะหนะ
จุดดอ้ ย : 1.บรรจภุ ัณฑ์มคี วามเรยี บเกนิ ไปไม่น่าสนใจ
ข้อเสนอแนะ : 1.ผู้ทดลองอยากให้บรรจภุ ัณฑม์ คี วามนา่ สนใจและนา่ ดึงดดู มากกว่าน้ี

7

เอกสารอ้างองิ

https://www.pharmacy.cmu.ac.th (สรรพคุณบวั บกใบ) คน้ ควา้ เม่อื 9 พฤษภาคม พ.ศ.2565
https://www.paulaschoice.co.th (สรรพคณุ กรีเซอรนี ) คน้ คว้าเม่ือ 9 พฤษภาคม พ.ศ.2565
https://nectarusa.com/th (สรรพคุณเชยี รบ์ ัตเตอร์) ค้นควา้ เมอื่ 9 พฤษภาคม พ.ศ.2565
https://youtu.be/LGWA2szC3gI (วิธกี ารทาโลช่ัน) ค้นคว้าเมื่อ 9 พฤษภาคม พ.ศ.2565

8

ภาคผนวก

วัตถดุ ิบ ขนั้ ตอนการสกดั

ผลลัพธแ์ นวทางที1่ ผลลพั ธ์แนวทางที่2

ผลลัพธแ์ นวทางที่3

9

ภาคผนวก ก เรียนร้พู ืชศึกษา

อนิ โฟกราฟฟกิ สรรพคุณใบบวั บก

10

ภาคผนวก ข ผลงานนักเรียน

ผลติ ภณั ฑโ์ ลชั่นใบบวั บก

11

ภาคผนวก ค ภาพกิจกรรม

ภาพกจิ กรรม สัมภาษณ์ จิดาภา(หมวิ )
ภาพกิจกรรม สมั ภาษณ์ คุณครนู ุจริ า