แผลกระเพาะอาหารทะลุคือคืภาวะที่ผ ที่ นังนักระเพาะอาหารมีแมีผลเป็นป็รูทรูะลุ มักมัพบในผู้ป่ผู้วป่ยโรค แผลในกระเพาะอาหารเรื้อ รื้ รังรัที่ไที่ ม่ไม่ด้รัด้บรัรักรัษาอย่าย่งจริงริจังจัเป็นป็ภาวะแทรกซ้อซ้นร้าร้ยแรงของแผล ในกระเพาะอาหาร หรือรือาจเกิดกิจากสาเหตุอื่ตุน อื่ ๆเช่นช่การเกิดกิอุบัอุติบัเติหตุทตุางร่าร่งกายโดยโรคนี้มั นี้ กมั เกิดกิขึ้น ขึ้ ร่วร่มกับกัเยื่อ ยื่ บุช่บุอช่งท้อท้งอักอัเสบเมื่อ มื่ มีเมีชื้อ ชื้ แบคทีเทีรียรีเศษอาหาร หรือรืกรดในกระเพาะอาหาร สัมสัผัสผักับกัโพรงช่อช่งท้อท้งจนอาจทำ ให้ผู้ห้ป่ผู้วป่ยปวดท้อท้งรุนรุแรงและเสี่ย สี่ งติดติเชื้อ ชื้ในกระแสเลือลืดหรือรื เสียสีชีวิชีตวิได้ แผลกระเพาะอาหารทะลุ Peptic ulcer perforate 1
กระเพาะอาหาร เป็นป็อวัยวัวะหนึ่ง นึ่ ในระบบทางเดินดิอาหารที่เ ที่ กี่ย กี่ วข้อข้งกับกักระบวนการย่อย่ย อาหาร โดยจะตั้ง ตั้ เฉียฉีงอยู่บยู่ ริเริวณตำ แหน่งน่ลิ้น ลิ้ ปี่ และบริเริวณสะดือดืครอบคลุมลุไปถึงถึบริเริวณ ชายโครงซ้าซ้ยและใต้กต้ระบังบัลม หน้าน้ที่ข ที่ องกระเพาะอาหาร -ย่อย่ยอาหาร โดยสร้าร้งน้ำ ย่อย่ยได้แด้ก่กรดไฮโดรคลอริคริเปปซิโซินเจน ย่อย่ยอาหารพวกโปรตีนตี -สร้าร้งเมือมืกคลุมลุผิวผิด้าด้นในของกระเพาะอาหาร เพื่อ พื่ ป้อป้งกันกัไม่ใม่ห้กห้รดย่อย่ยเนื้อ นื้ เยื่อ ยื่ ของกระเพาะ อาหารเอง -สร้าร้งฮอร์โร์มนของทางเดินดิอาหารกระตุ้นตุ้ ให้มีห้กมีารหลั่ง ลั่ กรดน้ำ ย่อย่ยกระตุ้นตุ้การบีบบีตัวตัของถุงถุ น้ำ ดีเพื่อ พื่ ให้น้ำห้ น้ำดีอดีอกมาช่วช่ยย่อย่ยอาหารพวกไขมันมัหลังลัจากอาหารผ่าผ่นกระเพาะอาหารไปแล้วล้ -ดูดดูซึมซึอาหารบางชนิดนิเช่นช่น้ำ แอลกอฮอล์เป็นป็ต้นต้ -ส่งส่ผ่าผ่นอาหารไปยังยัลำ ไส้เส้ล็กล็โดยการเคลื่อ ลื่ นไหวบีบบีตัวตั 2
ปัจปัจัยจัเสี่ย สี่ งที่อ ที่ าจทำ ให้เห้กิดกิแผลกระเพาะอาหารทะลุ ความเครียรีด การดื่ม ดื่ แอลกอฮอล์ หรือรืการสูบสูบุหบุรี่ ในปริมริาณมากเป็นป็เวลานาน การใช้ยช้าเสพติดติเช่นช่ โคเคน หรือรืแอมเฟตามีนมี การติดติเชื้อ ชื้ แบคทีเทีรียรี H.PYLORI การใช้ยช้าบางชนิดนิเช่นช่ยาแก้ปก้วดลดอักอัเสบแบบไม่ใม่ช่สช่เตียตีรอยด์(NSAIDS) ได้แด้ก่ แอสไพรินริ (ASPIRIN หรือรื ACETYLSALICYLIC ACID), ไอบูโบูพรเฟน (IBUPROFEN), ไดโคลฟีแฟีน็กน็ (DICLOFENAC), นาพร็อร็กเซน (NAPROXEN), ไพร็อร็กซิแซิคม (PIROXICAM), เมล็อล็กซิแซิคม (MELOXICAM), เซเลค็อค็กสิบสิ (CELECOXIB) ยาต้าต้นเกล็ดล็เลือลืดหรือรืยาละลายลิ่ม ลิ่ เลือลืดและยาเคมีบำมีบำบัดบับางชนิดนิ การเจ็บจ็ ป่วป่ยด้วด้ยโรคบางชนิดนิเช่นช่มะเร็งร็กระเพาะอาหารและกลุ่มลุ่ อาการZOLLINGER-ELLISON SYNDROMEซึ่ง ซึ่ ทำ ให้มีห้กมีารหลั่ง ลั่ กรดในกระเพาะอาหาร มากผิดผิปกติ การผ่าผ่ตัดตัลดขนาดกระเพาะอาหารเพื่อ พื่ รักรัษาโรคอ้วอ้น อุบัอุติบัเติหตุทตุางร่าร่งกายเช่นช่มีดมีหรือรืกระสุนสุทะลุกลุระเพาะอาหารการกลืนลืวัตวัถุลถุง กระเพาะอาหาร เช่นช่ของเล่นล่เครื่อ รื่ งเขียขีน เป็นป็ต้นต้ การส่อส่งตรวจกระเพาะอาหารด้วด้ยกล้อล้ง (มีโมีอกาสน้อน้ย) 3
อาการ - ปวดเสียสีดแน่นน่ที่ใที่ ต้ลิ้ต้น ลิ้ ปี่ค ปี่ ล้าล้ยๆกรดไหลย้อย้น แต่อต่าการต่าต่งกันกัคือคืกระเพาะทะลุจลุะมีอมีาการ เกิดกิขึ้น ขึ้ ทันทัที และรุนรุแรงอย่าย่งที่ไที่ ม่เม่คยปวดมาก่อก่น และปวดนานเกินกิ 6ชั่ว ชั่ โมงกินกิยาและฉีดฉียา แก้ปก้วดก็ไก็ม่หม่าย -อาการปวดจะปวดทั่ว ทั่ ๆ ท้อท้งอย่าย่งรวดเร็วร็บางคนจะรู้สึรู้กสึปวดร้าร้วไปที่ไที่ หล่เวลาขยับยัตัวตัจะรู้สึรู้กสึ ปวดมากขึ้น ขึ้ -กดที่ท้ ที่ อท้งแล้วล้เจ็บจ็และท้อท้งแข็งข็บริเริวณใต้ลิ้ต้น ลิ้ ปี่ - ปัสปัสาวะอุจอุจาระ หรือรืผายลมน้อน้ยกว่าว่ ปกติ 4 การตรวจทางรังรัสีแสีละการตรวจพิเพิศษ - เอกซเรย์ทย์างเดินดิอาหารส่วส่นบน ช่อช่งอกและลำ ตัวตัเพื่อ พื่ วินิวิจนิฉัยฉัอากาศในช่อช่งท้อท้งและระบุว่บุาว่ เกิดกิการทะลุขลุองอวัยวัวะในระบบทางเดินดิอาหารหรือรืไม่ -ตรวจซีทีซีสทีแกนบริเริวณช่อช่งท้อท้ง เพื่อ พื่ ระบุตำบุตำแหน่งน่ที่ก ที่ ระเพาะอาหารทะลุ - บางคนจะมีอมีาการคลื่น ลื่ ไส้อาเจียจีน หน้าน้มืดมื ใจสั่น สั่ เหมือมืนจะเป็นป็ลม เหงื่อ งื่ ออกตัวตัเย็นย็ความดันดัโลหิตหิตกไข้ขึ้ข้น ขึ้ เหมือมืนจะช็อช็กชีพชีจรเต้นต้เร็วร็ มากกว่าว่ 120ครั้ง รั้/นาที
การรักรัษา การรักรัษาโดยการผ่าผ่ตัดตัแผลกระเพาะอาหารทะลุเลุป็นป็ โรคทางศัลศัยกรรมที่ต้ ที่ อต้งผ่าผ่ตัดตัให้ เร็วร็ที่สุ ที่ ดสุโดยปกติกติารผ่าผ่ตัดตัจะได้ผด้ลดีเดีมื่อ มื่ ผ่าผ่ตัดตัภายใน 8 ชั่ว ชั่ โมง หากเกินกิ 12 ชั่ว ชั่ โมงผลการ ผ่าผ่ตัดตัจะไม่ดีม่ ดีผู้ป่ผู้วป่ยส่วส่นใหญ่ต้ญ่อต้งเข้าข้รับรัการผ่าผ่ตัดตัอย่าย่งเร่งร่ด่วด่นเพื่อ พื่ ปิดปิบาดแผล รวมทั้ง ทั้ กำ จัดจั เชื้อ ชื้ แบคทีเทีรียรีเศษอาหาร และกรดในโพรงช่อช่งท้อท้ง ทั้ง ทั้ นี้ ประสิทสิธิภธิาพของการรักรัษาขึ้น ขึ้ อยู่ กับกัสาเหตุที่ตุทำ ที่ ทำให้กห้ระเพาะทะลุ ขนาดของบาดแผล และปัจปัจัยจัอื่น อื่ ๆ ที่อ ที่ าจทำ ให้โห้รคหายช้าช้ หรือรืเสี่ย สี่ งต่อต่การเกิดกิภาวะแทรกซ้อซ้นมากขึ้น ขึ้ การรักรัษาโดยไม่ผ่ม่าผ่ตัดตัเนื่อ นื่ งจากกระเพาะอาหารทะลุจลุะมีโมีอกาศที่แ ที่ ผลทะลุจลุะหายได้เด้อง ประกอบกับกัผู้ป่ผู้วป่ยมีคมีวามเสี่ย สี่ งสูงสูหากผ่าผ่ตัดตัดังดันั้น นั้ ผู้ป่ผู้วป่ยที่มี ที่ ลัมีกลัษณะดังดัต่อต่ ไปนี้จ นี้ ะใช้กช้าร รักรัษาโดยวิธีวิไธีม่ผ่ม่าผ่ตัดตั ได้แด้ก่ ผู้ป่ผู้วป่ยที่มี ที่ โมีรคประจำ ตัวตัเช่นช่ โรคหัวหัใจ โรคปอด และผู้ป่ผู้วป่ยมี อาการมากกว่าว่ 12 ชั่ว ชั่ โมง และอาการไม่มม่าก ทั้ง ทั้ นี้จ นี้ ะต้อต้งพิสูพิจสูน์ว่น์าว่รูรั่รูว รั่ ได้หด้ยุดยุแล้วล้ซึ่ง ซึ่ มี ขั้น ขั้ ตอนมากโดยทั่ว ทั่ ไปศัลศัยแพทย์จย์ะใช้กช้ารผ่าผ่ตัดตัเป็นป็หลักลั 5 ภาวะแทรกซ้อซ้นของแผลกระเพาะอาหารทะลุ ภาวะแทรกซ้อซ้นที่เ ที่ กิดกิจากกระเพาะทะลุได้แด้ก่ มีเมีลือลืดออกผิดผิปกติติดติเชื้อ ชื้ในช่อช่งท้อท้ง เกิดกิฝีใฝีนช่อช่งท้อท้งและติดติเชื้อ ชื้ในกระแสเลือลืดซึ่ง ซึ่ อาจทำ ให้ผู้ห้ป่ผู้วป่ยเสียสีชีวิชีตวิได้
การปฏิบัฏิติบัตัติวตัหลังลัผ่าผ่ตัดตั 1. งดน้ำ และอาหารจนกว่าว่แพทย์จย์ะมาประเมินมิอาการหลังลัผ่าผ่ตัดตัหากสามารถรับรัประทาน อาหารได้แพทย์แย์ละพยาบาลจะแจ้งจ้ให้ทห้ราบ 2. จัดจัท่าท่นอนศีรศีษะสูงสูเพื่อ พื่ ลดการตึงตึของแผล ถ้าถ้มีอมีาการคลื่น ลื่ ไส้อส้าเจียจีน ช่วช่งแรกหลังลั ผ่าผ่ตัดตัจะถูกถูจัดจัให้นห้อนราบตะแคงหน้าน้ไปด้าด้นใดด้าด้นหนึ่ง นึ่ เพื่อ พื่ ป้อป้งกันกัการสำ ลักลัอาเจียจีน ตกลงไปอุดอุกั้น กั้ ทางเดินดิหายใจ 3. อาการเจ็บจ็คอ ระคายคอ เกิดกิจากการได้รัด้บรัการใส่ท่ส่อท่ช่วช่ยหายใจขณะได้รัด้บรัยาระงับงั ความรู้สึรู้กสึในระหว่าว่งการผ่าผ่ตัดตั ให้กห้ลั้ว ลั้ คอด้วด้ยน้ำ อุ่นอุ่ จะช่วช่ยบรรเทาอาการได้ 4. การหายใจและไออย่าย่งมีปมีระสิทสิธิภธิาพ การออกกำ ลังลัขา และการพลิกลิตะแคงตัวตั อย่าย่งถูกถูวิธีวิธีลุกลุจากเตียตีงโดยเร็วร็ภายใน 6 - 12 ชั่ว ชั่ โมง เพื่อ พื่ ป้อป้งกันกัอาการท้อท้งอืดอื ปอดบวม เฉพาะที่ ถุงถุลมปอดแฟบ และการเกิดกิลิ่ม ลิ่ เลือลืดในหลอดเลือลืดดำ ส่วส่นลึกลึของขาได้ การหายใจแบบมีปมีระสิทสิธิภธิาพ - ให้ผู้ห้ป่ผู้วป่ยหายใจเข้าข้ออกช้าช้ๆโดยที่ห ที่ ายใจเข้าข้ทางจมูกมูท้อท้งป่อป่ง - หายใจออก ทางปากโดยห่อห่ริมริฝีปฝีากค่อค่ยๆปล่อล่ยลมออกช้าช้ๆ ท้อท้งแฟบ - ทำ 5ครั้ง รั้ ทุกทุ ๆ1ชั่ว ชั่ โมงถ้าถ้มีอมีาการวิงวิเวียวีนศีรศีษะให้หห้ยุดยุทำ ทันทัที 6
การไออย่าย่งมีปมีระสิทสิธิภธิาพ 1.จัดจัท่าท่ ให้นห้อนหัวหัสูงสูหรือรืนั่ง นั่ บนเก้าก้อี้กอดหมอนหรือรืผ้าผ้ห่มห่ ไว้บว้ริเริวณหน้าน้ท้อท้ง หรือรืพยุงยุบริเริวณที่มี ที่ แมีผล ก้มก้หน้าน้ให้ไห้หล่โล่ค้งค้เล็กล็น้อน้ย เพื่อ พื่ ให้ไห้อเอาเสมหะออกมา ได้ง่ด้าง่ยขึ้น ขึ้ ในกรณีที่ณีไที่ ม่มีม่หมีมอนอาจใช้ฝ่ช้าฝ่มือมืทั้ง ทั้ สองข้าข้งกดเบาๆ ด้าด้นข้าข้งของแผล เพื่อ พื่ ลดปวดและป้อป้งกันกัแผลแยก 2. หายใจเข้าข้ออกลึกลึๆช้าช้ๆ 2-3 ครั้ง รั้ จากนั้น นั้ หายใจเข้าข้ลึกลึๆ และกลั้น ลั้ หายใจไว้ ประมาณ 1-2 วินวิาที จากนั้น นั้ ให้ไห้อออกมาแรงๆ โดยใช้แช้รงดันดัจากช่อช่งท้อท้งร่วร่มกับกั กล้าล้มเนื้อ นื้ ช่วช่ยหายใจอื่น อื่ ๆ เนื่อ นื่ งจากการใช้แช้รงดันดัจากช่อช่งท้อท้งจะทำ ให้เห้กิดกิแรงดันดั มาก เสมหะจะหลุดลุออกมาได้ง่ด้าง่ยขึ้น ขึ้ กรณีไณีม่มีม่เมีสมหะ ก็ต้ก็อต้งฝึกฝึไอหลังลัผ่าผ่ตัดตัเพื่อ พื่ หวังวัผลให้หห้น้าน้อกมีกมีารสั่น สั่ สะเทือทืน ส่งส่ผลให้เห้สมหะที่อ ที่ ยู่ใยู่ นถุงถุลมปอดหลุดลุออกมา และดูดดูซึมซึได้ง่ด้าง่ยขึ้น ขึ้ 3. ทำ ซ้ำ เพื่อ พื่ ให้เห้สมหะหลุดลุออกมา และกระตุ้นตุ้ ให้เห้กิดกิการไอบ่อบ่ยๆเพื่อ พื่ ป้อป้งกันกั ภาวะแทรกซ้อซ้นที่อ ที่ าจจะเกิดกิตามมา เช่นช่ภาวะอักอัเสบ ปอดแฟบ 7
คำ แนะนำ เมื่อ มื่ ผู้ป่ผู้วป่ยกลับลับ้าบ้น 1. การดูแดูลแผลผ่าผ่ตัดตัทำ ความสะอาดแผลทุกทุวันวัวันวัละ 1 ครั้ง รั้ ที่โที่ รงพยาบาล หรือรืสถานพยาบาลใกล้บ้ล้าบ้น ดูแดูลแผลไม่ใม่ห้สห้กปรก ระวังวัอย่าย่ ให้โห้ดนน้ำ เพราะ อาจเกิดกิการติดติเชื้อ ชื้ได้ง่ด้าง่ยและตัดตัไหมตามวันวัที่แ ที่ พทย์นัย์ดนั 2. สังสัเกตลักลัษณะของแผล หากพบว่าว่มีอมีาการปวดมาก ร่วร่มกับกัรอบแผล บวม แดง มีหมีนองไหล มีไมีข้ควรมาพบแพทย์ก่ย์อก่นวันวันัดนัได้ 3. หลีกลีเลี่ย ลี่ งการแบก ดึงดึยก ลากของหนักนั (น้ำ หนักนัมากกว่าว่ 5 กิโกิลกรัมรั) หรือรื ออกกำ ลังลักายหักหัโหมเป็นป็เวลาประมาณ 6 สัปสัดาห์ เพราะอาจทำ ให้เห้กิดกิแรงดันดั ในช่อช่งท้อท้ง เสี่ย สี่ งต่อต่การเกิดกิแผลปริหริรือรือักอัเสบได้ 4. รับรัประทานยาตามที่แ ที่ พทย์สั่ย์ง สั่ ไม่คม่วรซื้อ ซื้ ยาชุดชุแก้ปก้วด หรือรืยาต้มต้ยาหม้อม้รับรั ประทานเอง 5. รับรัประทานอาหารครบ 5 หมู่ เน้นน้ โปรตีนตีเช่นช่ ไข่ นม เนื้อ นื้ สัตสัว์เว์พื่อ พื่ ส่งส่เสริมริ การหายของแผลงดเครื่อ รื่ งดื่ม ดื่ แอลกอฮอล์และงดการสูบสูบุหบุรี่ 6. มาตรวจตามที่แ ที่ พทย์นัย์ดนัทุกทุครั้ง รั้ 8
เอกสารอ้าอ้งอิงอิ มหาวิทวิยาลัยลัมหิดหิล. (2563).ตำ ราโรคระบบทางเดินดิอาหารและตับตัในเวชปฏิบัฏิติบั.ติกรุงรุเทพฯ:สาขาวิชวิาโรคระบบ ทางเดินดิอาหารคณะแพทยศาสตร์ศิร์ริศิรริาชพยาบาล. วรุตรุต์โต์ล่สิล่ริสิวัริฒวัน์.น์ (2563).ศัลศัยศาสตร์ทั่ร์ว ทั่ ไป. (พิมพิพ์คพ์รั้ง รั้ ที่3ที่ 0).กรุงรุเทพฯ:สมาคมศัลศัยแพทย์ทั่ย์ว ทั่ ไปแห่งห่ ประเทศ ไทยในพระบรมราชูปชูถัมถัภ์.ภ์ สมบัติบัติตรีปรีระเสริฐริสุขสุและคณะ. (2560). หนังนัสือสืโรคระบบทางเดินดิอาหารการวินิวิจนิฉัยฉัและแนวทางการดูแดูล รักรัษาปัจปัจุบัจุนบั. (พิมพิพ์คพ์รั้ง รั้ ที่1ที่ ).กรุงรุเทพฯ: โรงพยาบาลวิชัวิยชัยุทยุธ. อัญอัญานีย์นีย์บุโบุรดม. (2561).สรีรรีวิทวิยาทางการแพทย์รย์ะบบทางเดินดิอาหาร. (พิมพิพ์คพ์รั้ง รั้ ที่2ที่ ).กรุงรุเทพฯ:คณะ แพทยศาสตร์ มหาวิทวิยาลัยลัธรรมศาสตร์.ร์ งามนิตนิย์ตปนียนีากรและคณะ. (2552).การวางแผนและบันบัทึกทึทางการพยาบาล. (พิมพิพ์คพ์รั้ง รั้ ที่1ที่ ).กรุงรุเทพฯ: บริษัริทษัไอกรุ๊ปรุ๊ เพรสจำ กัดกั. อวยชัยชัเปลื้อ ลื้ งประสิทสิธิ์แ ธิ์ ละคณะ. (2544).ศัลศัยศาสตร์วิร์วัวิฒวัน์.น์กรุงรุเทพฯ:กรุงรุเทพเวชศาสตร์.ร์ 9