50 การพิจารณาให้ยาต้านไวรัสเอชไอวี เพื่อป้องกันการติดเชื้อหลังจากได้รับอุบัติเหตุจากการถูกเข็มตำ (percutaneous injury) และการสัมผัสเลือดหรือสิ่งคัดหลั่งบริเวณเยื่อบุหรือผิวหนังที่มีแผลเปิด (mucous membrane exposure and non-intact skin) ให้พิจารณาดังรายละเอียดในตาราง 1 และตาราง 2 ต่อไปนี้ ตารางที่ 1 คำแนะนำในการให้ยาต้านไวรัสเอชไอวีสำหรับบุคลากรที่สัมผัสเลือดหรือสารคัดหลั่งโดยถูกเข็มตำหรือของมีคมบาด ขณะปฏิบัติงาน (Recommendation HIV postexposure prophylaxis (PEP) for percutaneous injuries) Infection status ของ source HIV - positive Class 1 * HIV - positive Class 2 ** Source case ไม่ ทราบ HIV status ไม่ทราบ source case HIV negative ความรุนแรงน้อย (Less severe) แนะนำให้ Basic 2-drug PEP แนะนำให้ Expanded 3-drug PEP ไม่ให้ยา แต่อาจ พิจารณาให้ Basic 2-drug PEP ถ้า source มีปัจจัย เสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV (สามารถหยุดยา ได้ ถ้าผล Anti-HIV เป็นลบในภายหลัง) ไม่ให้ยา แต่อาจพิจารณา ให้ Basic 2-drug PEP ในกรณีที่สงสัยว่าน่าจะ เป็นเข็มที่ใช้ในผู้ป่วย HIV ไม่ให้ยา ความรุนแรงมาก (More severe) แนะนำให้ Expanded 3-drug PEP แนะนำให้ Expanded 3-drug PEP ไม่ให้ยา แต่อาจ พิจารณาให้ Basic 2-drug PEP ถ้า source มีปัจจัย เสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV (สามารถหยุดยา ได้ ถ้าผล Anti-HIV เป็นลบในภายหลัง) ไม่ให้ยา แต่อาจพิจารณา ให้ Basic 2-drug PEP ในกรณีที่สงสัยว่าน่าจะ เป็นเข็มที่ใช้ในผู้ป่วย HIV ไม่ให้ยา Reference : MMWR. 2005; 54 (No.RR-9) หมายเหตุ ความรุนแรงน้อย (Less severe) หมายถึง เข็มไม่มีรูกลวง (solid needle) และสัมผัสเฉพาะผิว ไม่ลึก (superficial injuries) ความรุนแรงมาก (More severe) หมายถึง เข็มมีรูกลวง (large-bore hollow needle) ตำลึก มีเลือดติดอยู่ที่เข็ม /ของมีคม หรือ เข็มนั้นใช้ทำหัตถการเกี่ยวกับเส้นเลือดของผู้ป่วย * HIV positive Class 1 หมายถึง ผู้ติดเชื้อ HIV ในระยะที่ไม่มีอาการ (asymptomatic) หรือ ปริมาณไวรัส < 1,500 copies/ml. ** HIV positive Class 2 หมายถึง ผู้ติดเชื้อ HIVในระยะมีอาการ (symptomatic) หรือ อยู่ในระยะที่มีการติดเชื้อเฉียบพลัน (acute seroconversion) หรือมีปริมาณไวรัสสูง
51 ตารางที่ 2 คำแนะนำในการให้ยาต้านไวรัสเอชไอวีสำหรับบุคลากรที่สัมผัสเลือดหรือสิ่งคัดหลั่งบริเวณเยื่อบุต่าง ๆ และแผลเปิดขณะปฏิบัติงาน (Recommendation HIV postexposure prophylaxis (PEP) for mucous membrane exposures and nonintact skin) ลักษณะของ อุบัติเหตุ Infection status ของ source HIV - positive Class 1* HIV - positive Class 2** Source case ไม่ทราบ HIV status ไม่ทราบ source case HIV negative สัมผัสเลือดหรือ สิ่งคัดหลั่ง ปริมาณน้อย (Small volume) อาจพิจารณาให้ Basic 2-drug PEP (หลังจากปรึกษา ร่วมกันระหว่าง ผู้รับบริการและผู้ให้ คำปรึกษา) แนะนำให้Basic 2-drug PEP โดยทั่วไปไม่ จำเป็นต้องให้ยา โดยทั่วไปไม่ จำเป็นต้อง ให้ยา ไม่ให้ยา สัมผัสเลือดหรือ สิ่งคัดหลั่ง ปริมาณมาก (Large volume) แนะนำให้ Basic 2-drug PEP แนะนำให้ Expanded 3-drug PEP ไม่ให้ยา แต่อาจ พิจารณาให้ Basic 2- drug PEP ถ้า source มีปัจจัย เสี่ยงต่อ HIV (สามารถหยุดยาได้ ถ้าผล Anti-HIVเป็น ลบในภายหลัง) ไม่ให้ยา แต่อาจ พิจารณาให้ Basic 2- drug PEP ในกรณี ที่น่าจะมาจากผู้ป่วย HIV ไม่ให้ยา Reference : MMWR. 2005; 54(No.RR-9) หมายเหตุ สัมผัสเลือดหรือสารคัดหลั่งปริมาณน้อย (small volume) หมายถึง เลือดหรือสารคัดหลั่ง จำนวน 2 - 3 หยด (few drop) สัมผัสเลือดหรือสารคัดหลั่งปริมาณมาก (large volume) หมายถึง เลือดหรือสารคัดหลั่งหกรด หรือสาด กระเด็น (splash) * HIV positive Class 1 หมายถึง ผู้ติดเชื้อ HIV ในระยะที่ไม่มีอาการ (asymptomatic) หรือ ปริมาณไวรัส < 1,500 copies/ml. ** HIV positive Class 2 หมายถึง ผู้ติดเชื้อ HIV ในระยะมีอาการ (symptomatic) หรือ อยู่ในระยะที่มีการ ติดเชื้อเฉียบพลัน (acute seroconversion) หรือมีปริมาณไวรัสสูง
52 การประเมินความเสี่ยง เมื่อได้รับเลือด หรือ สารคัดหลั่ง กรณีได้รับอุบัติเหตุ ต่อไปนี้ 1. ความเสี่ยงน้อย (Low risk) หมายถึง - สัมผัสเลือด หรือ สารคัดหลั่งบริเวณ Mucous membrane หรือ ผิวหนังที่มีบาดแผลอักเสบ จำนวนเล็กน้อย ระยะเวลาสั้น และผู้ป่วยมีเลือดบวก หรือติดเชื้อเอดส์ระยะรุนแรง ถ้าติดเชื้อเอดส์ระยะไม่รุนแรง อาจไม่ต้องให้ยา ขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์ - สัมผัสเลือด หรือสารคัดหลั่งบริเวณ Mucous membrane หรือ ผิวหนังที่มีบาดแผลอักเสบ จำนวนมาก ระยะเวลานาน หรือถูกเข็มตันที่สัมผัสเลือด สารคัดหลั่ง แทงทะลุผิวหนัง และผู้ป่วยมีเลือดบวก หรือ ติดเชื้อเอดส์ระยะไม่รุนแรง 2. ความเสี่ยงมาก (High risk) หมายถึง - สัมผัสเลือด หรือสารคัดหลั่งบริเวณ Mucous membrane หรือ ผิวหนังที่มีบาดแผล อักเสบ จำนวนมาก ระยะเวลานาน หรือถูกเข็มตันที่สัมผัสเลือดสารคัดหลั่ง แทงทะลุผิวหนัง และผู้ป่วยมีเลือดบวก หรือ ติดเชื้อเอดส์ระยะรุนแรง - ถูกของมีคม หรือเข็มกลวง ที่สัมผัสเลือด หรือสารคัดหลั่งแทงทะลุผิวหนังลึก เข็มที่ใช้แทงเส้น เลือดแดง หรือเส้นเลือดดำผู้ป่วยมาก่อน และผู้ป่วยมีเลือดบวก หรือติดเชื้อเอดส์ทุกระยะ ** ติดเชื้อเอดส์ระยะรุนแรง (HIV positive higher titer exposure) หมายถึง Advanced AIDS, primary HIV infection, high or increasing viral load or low CD4 count ** ติดเชื้อเอดส์ระยะไม่รุนแรง (HIV positive lower titer exposure) หมายถึง ระยะ Asymptomatic and high CD4 count