คู่มือเกมตรวจดิน-เกมเศรษฐี KM-Sathing Phra

ภาพที่ 3.1 บอรด์ เกมเศรษฐี

ภาพท่ี 3.2 บอรด์ พ้ืนที่เพาะปลูกจาลอง ใช้คกู่ บั บอรด์ เกมเศรษฐี

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทิงพระ สนับสนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 41

ข้าวหอมปทุม* ข้าวไรซเ์ บอร์รี่ (ชวี ภาพ)*

(ปลูกเพอื่ ขายผลผลติ ) (ปลูกเพือ่ ขายผลผลิต)

ปาล์มนา้ มนั * สวนแบบผสมผสาน*

(ปลกู เพื่อขายผลผลติ ) (ปลกู เพื่อขายผลผลิต)

ฟารม์ เปด็ ไข่* ฟารม์ หมู**

(ทาเพ่อื ขายผลผลติ ) (ผู้ควบคมุ เกมกาหนด)

บ่อน้า*** คลองชลประทาน**

(ผู้ควบคุมเกมกาหนด)

* ผ้เู ล่นตดั สนิ ใจเพาะปลกู ผลผลิตทางการเกษตรตามคาสัง่ ชอ่ งที่ 1-3 เพ่ือขายผลผลติ
** ผู้ควบคมุ เกมกาหนดพืน้ ทดี่ งั กล่าวไว้ในพ้นื ท่ีเพาะปลกู จาลองก่อนเร่มิ เลน่ เกม
*** ผู้เล่นตัดสนิ ใจเลอื กพ้ืนท่ีขดุ บอ่ น้าตามคาสงั่ ช่องที่ 10

ภาพท่ี 3.3 แผน่ การ์ดกจิ กรรมการเพาะปลูกขนาดเลก็
ใช้คกู่ ับบอร์ดพื้นทเ่ี กษตรจาลอง

3.2.3 กระดาษบนั ทกึ ข้อมูลการทาการเกษตร

แต่ละรอบของการเล่น ผู้เล่นจะได้รับแผ่นกระดาษบันทึกขอ้ มูลทา
การเกษตร 1 ชุด ประกอบด้วยกิจกรรมการเกษตร 5 กิจกรรม
ไดแ้ ก่ ขา้ วหอมปทุม ข้าวไรซ์เบอร์รี่ ปาล์มนา้ มัน สวนผสมผสาน และ
ฟาร์มปศสุ ตั ว์ โดยมีตัวอยา่ งและข้อมูลตา่ งๆ ดงั ภาพท่ี 3.4

คู่มือการใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทิงพระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 42

ขา้ วหอมปทมุ ข้าวไรซ์เบอร์รี่
ลงทุน 1 ไร่ = 2,000 บาท ลงทนุ 1 ไร่ = 3,000 บาท
ระยะเวลาการขาย : 1 รอบ ระยะเวลาการขาย : 1 รอบ
ราคาการขายตอ่ ไร่ (หน้านา) : ราคาการขายต่อไร่ (หน้านา) :

อากาศปกติ = 3,000 บาท อากาศปกติ = 5,000 บาท
อากาศแหง้ แลง้ = 2,000 บาท อากาศแหง้ แล้ง = 4,000 บาท
รัฐบาลสนบั สนุน = 5,000 บาท ถา้ มีตลาดรับซอื้ = 7,000 บาท
สวนแบบผสมผสาน
ปาล์มน้ามัน ลงทุน 1 ไร่ = 4,000 บาท
ลงทนุ 1 ไร่ = 16,500 บาท ระยะเวลาการขาย : 1 รอบ
ระยะเวลาการขาย : 3 รอบ ราคาการขายต่อไร่
ราคาการขายตอ่ ไร่ อากาศปกติ = 100,000 บาท
อากาศแหง้ แล้ง = 70,000 บาท
อากาศปกติ = 90,000 บาท
อากาศแหง้ แล้ง = 45,000 บาท ภาพที่ 3.4 ตวั อย่างกระดาษ
ฟาร์มเป็ดไข่ บนั ทกึ ขอ้ มูลและรายละเอยี ด
ลงทนุ 1 ไร่ = 60,000 บาท การทาการเกษตรแบบต่างๆ
ระยะเวลาการขาย : 1 รอบ

ราคาการขายต่อไร่ :

อากาศปกติ = 95,000 บาท

อากาศแห้งแล้ง = 55,000 บาท

ค่มู ือการใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 43

3.2.4 การ์ดคาถามดา้ นสงิ่ แวดล้อม

เกมเศรษฐีใช้การ์ดคาถามเกี่ยวกับส่ิงแวดล้อมด้านต่างๆ เป็นสื่อ
สาหรับการรวบรวมองค์ความรู้และใช้เป็นสื่อในการแลกเปล่ียนความรู้
โดยคาถามแบ่งออกเปน็ 3 กลุ่ม ได้แก่ กล่มุ การใชป้ ระโยชนท์ ่ดี ินและ
ทรัพยากรท่ีสาคัญในชุมชน กลุ่มมลพิษทางดินและมลพิษทางน้า และ
กลุ่มมลพิษทางอากาศและมลพิษทางเสียง การเตรียมอุปกรณ์ทาโดย
พิมพ์หรือเขียนคาถามใสก่ ระดาษ (ควรใช้สีที่แตกต่างกัน) วิธีการใชค้ ือ
ให้ผู้เล่นสุ่มหยิบ แล้วอ่านให้ผู้เล่นคนอื่นฟังแล้วตอบคาถาม (ถ้าตอบ
ถกู ได้เงนิ เพิ่ม) ถ้าผูห้ ยิบตอบไมไ่ ด้ให้ชว่ ยกนั ตอบ (ไดเ้ งินเพิ่มบางส่วน)
รายละเอียดคาถามและแนวคาตอบ (ความร)ู้ แสดงดังตารางที่ 3.2

3.2.5 การด์ สถานการณ์จาลอง

เป็นการ์ดให้ความรู้อีกรูปแบบหนึ่งที่มีคาตอบหรือความรู้อยู่ใน
การ์ด เมื่อผู้เล่นหยิบได้การ์ดใด จะได้ประโยชน์หรือเสียประโยชน์จาก
สถานการณ์นั้นๆ โดยบางสถานการณ์ได้เช่ือมโยงกับบอร์ดพ้ืนท่ี
เพาะปลกู เช่น “ฝนตกทาให้สารพษิ จากการฉดี ยาฆ่าหญ้าในดนิ ไหลลง
ส่คู ลอง ใครมพี ืน้ ทีต่ ดิ คลองเสียเงนิ คา่ รกั ษาโรคผวิ หนัง จานวน 300
บาท” เป็นต้น วิธีการใช้แสดงดังภาพที่ 3.5 และควรถามด้วยว่า
“เป็นไปได้หรือไม่ในชุมชนนี้” รายละเอียดการ์ดและผลของสถานการณ์
จาลองแสดงดงั ตารางท่ี 3.3

คูม่ อื การใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) หน้า 44

ภาพท่ี 3.5 การใช้การ์ดคาถามสงิ่ แวดลอ้ มและการด์ สถานการณ์
จาลองในการเล่นเกม

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 45

ตารางท่ี 3.2 คาถามสาหรับเตรยี มการด์ คาถามสงิ่ แวดล้อม 3 กลมุ่
และแนวคาตอบ

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ีจ่ ัดเก็บในเกม/แลกเปลี่ยน)

1. กลมุ่ คาถามเกย่ี วกบั การใช้ประโยชนท์ ี่ดนิ

และทรพั ยากรทส่ี าคัญในชมุ ชน

การเปล่ยี นแปลงการใช้ - ทาให้เกิดปัญหาขยะมูลฝอยเพม่ิ มากขึ้น
ประโยชน์ทดี่ ินส่งผลใหเ้ กดิ - ทาให้เกดิ ปญั หาน้าเสียในชุมชน
ปัญหาสงิ่ แวดลอ้ มอะไรบา้ ง - ทาให้เกดิ มลพิษทางเสียง ดนิ น้า
จงยกตัวอย่างมา 2 ขอ้ อากาศ ฯลฯ
จงยกตัวอย่างปัจจยั ท่ีสง่ ผล - ความต้องการพฒั นาดา้ นเศรษฐกจิ
ใหเ้ กิดการเปลย่ี นแปลงการ เชน่ ต้องการเพ่มิ รายได้จึงเปลยี่ นนา
ใช้ประโยชนท์ ีด่ นิ มา 2 ข้อ ข้าวเปน็ สวนปาล์มนา้ มัน หรอื เปน็
ฟาร์มปศสุ ตั ว์ หรือเปล่ียนพื้นท่ีทุง่
หญา้ ริมทะเลสาบเป็นบ่อน้าหรือนากงุ้
- ความต้องการพฒั นาชวี ิตความเป็นอยู่
ทาให้มีการสรา้ งบา้ นเรอื น สร้างบ่อ
เกบ็ นา้ ขนาดใหญ่ แทนพน้ื ทดี่ ง้ั เดิม
- ปจั จัยจากธรรมชาติ เชน่ น้าทว่ ม
พายุ เปน็ ต้น
- การเพิ่มจานวนประชากรหรอื สมาชิก
ในครวั เรือน
การขยายตัวของชุมชน - ปัญหาควนั จากทอ่ ไอเสยี รถยนต์
ส่งผลใหเ้ กดิ ปัญหา - ปญั หาเสยี งดงั จากการคมนาคม
สิง่ แวดลอ้ มอะไรบา้ ง - ปญั หาขยะมลู ฝอย
จงยกตวั อย่างมา 2 ขอ้ - ปญั หานา้ เสียจากครวั เรือน

คู่มือการใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) หน้า 46

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ี่จัดเกบ็ ในเกม/แลกเปลยี่ น)

คณุ จะวางแผนการใช้ - สง่ ดนิ ไปตรวจ ใชป้ ุ๋ยตามทเ่ี กษตร
ประโยชน์ทด่ี นิ อย่างไร ตาบลหรือกรมทด่ี ินแนะนา
เพือ่ ให้ท่ีดินของคณุ ปลูกพชื - ใชป้ ๋ยุ อินทรยี ์ ลดการใช้สารเคมกี าจดั
แล้วไดผ้ ลผลิตดี ศตั รูพืช
- ไถกลบตอซังขา้ ว ปลกู พืชคลมุ ดนิ
จงยกตวั อย่างประโยชน์ - กรณที าการเกษตร สามารถช่วยให้
ของการวางแผนการใช้ ไดผ้ ลผลิตดขี ึ้น เชน่ วางแผนสรา้ ง
ประโยชนท์ ดี่ ิน บ่อน้าสาหรับปลกู ผัก เปน็ ตน้
- ลดปญั หาผลกระทบดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม
ในชมุ ชน เช่น กาหนดทว่ี างถงั ขยะ
สว่ นกลาง หา้ มเผาตอซงั ในนา
- ชุมชนมีความเปน็ ระเบียบเรียบร้อย
- แก้ปญั หาได้งา่ ยหากเกดิ ปัญหา รวู้ า่
ต้องประสานใหใ้ ครมาแก้ปัญหาได้
ถกู ตอ้ ง
คณุ มวี ิธกี ารเพม่ิ ผลผลิตทาง - ปลูกพชื ตระกูลถว่ั เช่น ถ่วั เขียว ปอ
การเกษตรอย่างไร จง เทอื ง กอ่ นปลกู ข้าว เพราะพืช
ยกตวั อยา่ งและอธบิ าย ตระกูลถั่วจะชว่ ยเพม่ิ ไนโตรเจนในดิน
ลดตน้ ทนุ การซื้อปุ๋ยได้
การตดั ตน้ ไมท้ าลายป่า - ขาดแหล่งอาหาร (ของปา่ ต่างๆ เช่น
สง่ ผลกระทบอะไรบ้าง จง เห็ดเสมด็ เหด็ ตับเต่า) สมุนไพร
ยกตวั อย่างมา 2 ข้อ ไมใ้ ชส้ อย ฯลฯ
- สตั วป์ า่ ไม่มที อี่ ยอู่ าศยั หรอื ไมม่ แี หล่ง
หลบภัย ทาลายแหลง่ ตน้ นา้ ลาธาร
- ไมม่ ีแหล่งดดู ซับก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนบั สนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 47

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ี่จดั เกบ็ ในเกม/แลกเปลีย่ น)

ทา่ นมสี ่วนช่วยในการรักษา - คัดแยกขยะกอ่ นทิง้ ไม่ทง้ิ ขยะลง
สิง่ แวดลอ้ มในชุมชนของ แหล่งน้า ช่วยปลูกตน้ ไมใ้ นชมุ ชน ไม่
ท่านอยา่ งไร ทาลายทรัพยส์ นิ สาธารณะ ฯลฯ
จงยกตัวอยา่ งทรัพยากร - ตน้ ตาลโตนด เกบ็ ลูกตาลไปขาย
ทางธรรมชาติท่ีมี ทาอาหาร ทาปยุ๋
ความสาคัญในชมุ ชนมา 2 - ปา่ เสมด็ เปน็ แหลง่ อนุบาลสัตวน์ ้า
ตัวอยา่ ง - ทะเลสาบสงขลา
ทะเลสาบสงขลามี - เปน็ แหลง่ รายไดข้ องชาวบ้าน
ความสาคญั - เปน็ ทอ่ี ยู่อาศยั ของสตั ว์น้านานาชนิด
ต่อชมุ ชนอยา่ งไร
หากคุณทาฟาร์มปศุสตั ว์ - นาไปทากา๊ ซชีวภาพ
คณุ จะมีวธิ จี ดั การกบั มลู - นาไปทาปยุ๋ อินทรยี ์
สัตว์อย่างไร
จงบอกผลดี และผลเสีย - ผลดี การคมนาคมขนสง่
ของการสรา้ งถนน สะดวกสบาย
- ผลเสยี สรา้ งถนนต้องตดั ไม้ทาลาย
ป่า
ทาไมเกษตรกรควรวาง - เพ่อื ใหไ้ ดผ้ ลผลติ ดี และมคี ณุ ภาพ
แผนการใช้ทดี่ นิ กอ่ นปลูก - เพื่อลดต้นทนุ การผลิต
พชื
จงยกตัวอยา่ งภยั ธรรมชาติ - น้าทว่ ม
ทท่ี าใหช้ มุ ชนของทา่ นได้รบั - ภยั แล้ง
ผลกระทบ

คู่มือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หน้า 48

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ่ีจัดเกบ็ ในเกม/แลกเปล่ยี น)

2. กลุ่มคาถามเกีย่ วกับมลพษิ ทางดนิ และมลพิษทางน้า
จงยกตวั อย่างสาเหตทุ ี่ทาให้ - เผาตอซังขา้ ว
ดนิ เกิดความเสอ่ื มโทรมมา - ใช้สารกาจัดศตั รพู ืชในนาข้าว
2 สาเหตุ
จงยกตวั อย่างผลกระทบท่ี - ตน้ ไมไ้ ม่เจรญิ เตบิ โต
เกิดจากปัญหาดินเส่ือม - สง่ิ มชี วี ติ ในดนิ ลดลง
โทรม - ปลกู พืชคลมุ ดนิ ใชป้ ุ๋ยอินทรยี ์
จงบอกวิธีแกไ้ ขปญั หา
ดนิ เสอ่ื มโทรม
ขยะมูลฝอยนาไปใช้ - ใชไ้ ด้ เชน่ นากระดาษไปขาย นา
ประโยชน์ได้หรือไม่ เศษใบไมไ้ ปทาป๋ยุ
ทาไมชาวบ้านจึงควรคดั แยก - เพอ่ื ลดปัญหาปรมิ าณขยะมลู ฝอยใน
ขยะกอ่ นทิ้ง จงใหเ้ หตุผล ชมุ ชน
มา 2 ขอ้ - นาขยะไปขายไดเ้ งินเพิม่
จงบอกสาเหตทุ ท่ี าให้ - การทาประมงแบบเกินความจาเปน็
ทะเลสาบสงขลา เกิดความ (จับปลามากเกนิ ไป)
เสือ่ มโทรม - มสี ารเคมที างการเกษตรปนเปือ้ น
มา 2 ขอ้ ลงสแู่ หลง่ นา้
- นกั ท่องเทย่ี วหรอื ชาวบ้านทิ้งขยะ
ลงในแหลง่ นา้
จงบอกวธิ กี ารกาจดั ขยะ - การฝังกลบ การนากลับมาใชใ้ หม่
มา 2 วิธี - ใช้ได้ เชน่ นาน้าลา้ งผักไปรดน้า
น้าเสยี สามารถนามาใช้
ประโยชน์ได้อกี หรือไม่ ตน้ ไม้ หรอื นานา้ เสียไปผา่ นระบบ
บาบดั แล้วนากลบั มาใชใ้ หม่

คมู่ ือการใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนับสนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 49

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ีจ่ ัดเกบ็ ในเกม/แลกเปลี่ยน)

อะไรคอื สาเหตุสาคัญของ - โรงงานอตุ สาหกรรมปลอ่ ยน้าเสยี
ปญั หาน้าเนา่ เสยี ลงแหลง่ นา้
จงยกตัวอย่างมา 2 ขอ้ - การท้งิ ขยะมลู ฝอยลงแหลง่ นา้
จงบอกปัญหาดา้ นสิง่ แวดลอ้ ม - ปญั หาการตื้นเขิน
ท่ีเกดิ ขึน้ ในทะเลสาบสงขลามา - สัตวน์ า้ ลดจานวนลง
2 ขอ้
จงบอกวิธกี ารชว่ ยลดปัญหาน้า - ไมท่ ิง้ ขยะในแหลง่ นา้
เน่าเสยี ในชุมชน มา 2 ขอ้ - ช่วยกันเกบ็ ขยะในแหลง่ นา้
- ร่วมกนั ขดุ ลอกคคู ลอง ไมใ่ ห้ตื้น
เขินหรอื มีขยะสะสม
จงยกตัวอยา่ งปญั หาเรอ่ื งดนิ - ดนิ เปร้ยี ว ดินเค็ม ดนิ แข็ง
ในชุมชนของท่านมา 1 ปัญหา ไมเ่ หมาะกับการเพาะปลูก
- ดนิ ขาดความอดุ มสมบรู ณ์
ปลกู พืชให้ผลผลติ ไม่ดี
การใช้สารเคมีปราบศัตรูพชื ไม่ใช่ เพราะอาจมสี ารพิษตกค้างทงั้
มากๆ ช่วยใหไ้ ดผ้ ลผลิตดีข้ึน ในผลผลิตและในดิน
โดยไม่มีสารเคมตี กคา้ งในดิน
ซอื้ เหด็ มาจากตลาด ก่อน ง) สามารถนานา้ ล้างเห็ดไปรดนา้
ทาอาหารควรนาเหด็ ไปลา้ งนา้ ต้นไมต้ อ่ ได้
เพ่ือเอาดินออก ทา่ นคิดวา่ ควร
นานา้ น้นั ไปทาอย่างไร
ก) นาไปทง้ิ
ข) นาไปต้มเหด็ ตอ่
ค) นาไปอาบ
ง) นาไปรดต้นไม้

คมู่ อื การใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทิงพระ สนบั สนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 50

คาถาม แนวคาตอบ
(ความรทู้ ่จี ดั เกบ็ ในเกม/แลกเปลย่ี น)

3. กลมุ่ คาถามเกยี่ วกับมลพษิ ทางอากาศและมลพษิ ทางเสยี ง
การเปลี่ยนแปลงการใช้ - การขยายตวั ของชมุ ชนเมือง ทาให้
ประโยชนท์ ดี่ ิน ส่งผลต่อ ควันพิษจากโรงงานอตุ สาหกรรมและ
ภาวะโลกรอ้ นอยา่ งไร ควนั จากยานพาหนะขึ้นสชู่ น้ั
บรรยากาศ
จงยกตวั อย่างปัญหามลพิษ - ควนั จากการเผาขยะ
ทางอากาศท่ีเกดิ ขนึ้ ใน - ควนั จากทอ่ ไอเสยี รถยนต์
ชุมชน - ควันจากการเผาตอซังข้าว
ปัญหามลพิษทางอากาศ - ส่งผลตอ่ ระบบทางเดนิ หายใจ
ส่งผลเสยี ตอ่ มนษุ ย์อย่างไร - เป็นสาเหตสุ าคญั ของภาวะโลกรอ้ น
จงยกตัวอย่างปญั หามลพษิ - เสียงดงั จากยานพาหนะ
ทางเสยี ง มา 2 ตัวอย่าง - เสียงดังจากกจิ กรรมต่างๆ ในชมุ ชน
คุณสามารถชว่ ยลดปัญหา - ไมเ่ ผาขยะมลู ฝอย
มลพษิ ทางอากาศในชุมชน - ใชจ้ ักรยานในการเดินทางระยะทาง
ได้อย่างไร
จงบอกวิธีการลดปญั หา ใกล้ๆ
มลพษิ ทางเสยี งมา 1 ข้อ - ไมด่ ัดแปลงทอ่ ไอเสียยานพาหนะ
- ไมเ่ ปดิ เพลง เปดิ โทรทัศน์ หรือรอ้ ง

เพลงคาราโอเกะเสยี งดงั เวลากลางคนื
เพราะรบกวนผอู้ น่ื
หากเจอเพอ่ื นบ้านกาลัง ง) ควรไปให้ความเขา้ ใจว่า การเผาตอ
เผาตอซังขา้ ว ควรทา ซงั ทาใหเ้ กิดมลพิษทางอากาศ ควรไถ
อย่างไร? ก) นานา้ ไปดับ กลบตอซงั ขา้ วเพอื่ ทาเปน็ ปยุ๋ หมักใหด้ ินมี
ข) ไปช่วยจดุ ไฟ ค) เรียก ความอุดมสมบูรณ์มากขึน้
รถดบั เพลิง ง) ไปให้
ความเข้าใจวา่ ไมค่ วรเผา

คู่มอื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนับสนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 51

ตารางท่ี 3.3 รายละเอียดการ์ดสถานการณจ์ าลองตา่ งๆ และผลลพั ธ์

สถานการณ์จาลอง ผลลัพธ์

1. กลุ่มมลพษิ ทางนา้

ทาถงั หมักชวี ภาพลดปัญหาน้าเนา่ เสยี และ ได้เงินจากธนาคาร 200 บาท

กลิ่นเหมน็ ไดร้ บั เงินเพมิ่ 200 บาท

ส่งั สอนลกู หลานอย่าทิ้งขยะลงแม่นา้ ลา ได้เงนิ จากธนาคาร 100 บาท

คลอง ไดเ้ งนิ 100 บาท

แอบทิ้งกระป๋องยาฆา่ แมลงลงคลอง เสียเงินใหธ้ นาคาร 200 บาท

แต่ถูกจับได้ เสียค่าปรับ 200 บาท

ฝนตกหนักทาใหส้ ารพษิ จากการฉดี ยา ผเู้ ลน่ ท่มี พี น้ื ทตี่ ดิ คลอง

ฆ่าหญ้าไหลลงสคู่ ลอง ใครมพี ืน้ ทีต่ ดิ ชลประทาน เสียเงนิ ใหธ้ นาคาร

คลองเสยี ค่ารกั ษาโรคผิวหนัง 300 บาท 300 บาท

ฟาร์มหมทู ิ้งนา้ เสยี ลงคลอง ใครมพี ้นื ท่ี ผเู้ ลน่ ทม่ี ีพนื้ ทต่ี ดิ ฟารม์ หมู

ตดิ คลองเสยี เงินคา่ รกั ษาอาการปวดหวั (ในบอรด์ พ้ืนท่ีเกษตร)

500 บาท เพราะดมกลิ่นน้าเสยี นานๆ เสียเงนิ ให้ธนาคาร 500 บาท

ท้ิงขยะลงแมน่ ้าลาคลองทาให้นา้ สกปรก เสยี เงนิ ให้ธนาคาร 200 บาท

และเนา่ เสีย เสยี ค่าปรบั 200 บาท

โรงงานอตุ สาหกรรมปลอ่ ยนา้ เสยี ลง ผู้เล่นท่มี ีพน้ื ทีต่ ดิ คลอง

คลอง ใครมีพื้นที่ตดิ คลองเสยี เงนิ คา่ ชลประทาน

รกั ษาโรคผิวหนงั 400 บาท เสียเงินให้ธนาคาร 400 บาท

ทอ้ งร่วงจากการดม่ื น้าไมส่ ะอาด เสียเงินให้ธนาคาร 200 บาท

เสยี คา่ ยา 200 บาท

ควา่ กะลามะพร้าวทมี่ นี ้าขงั ลดแหล่ง ไดเ้ งินจากธนาคาร 100 บาท

เพาะพันธ์ยุ ุงลายไดเ้ งินเพมิ่ 100 บาท

นานา้ ล้างผักไปรดน้าตน้ ไม้ ได้เงินจากธนาคาร 200 บาท

ได้รบั เงินเพิ่ม 200 บาท

ค่มู อื การใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนบั สนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 52

สถานการณจ์ าลอง ผลลพั ธ์

2. กล่มุ มลพษิ ทางดนิ

นาดินไปตรวจก่อนปลูกพชื ได้เงินจากธนาคาร 300 บาท

ไดร้ บั เงินเพิ่ม 300 บาท

ไถกลบตอซังในนาขา้ ว ไดเ้ งินจากธนาคาร 200 บาท

ไดร้ ับเงินเพม่ิ 200 บาท

ทาปุ๋ยหมกั ใช้เองในครอบครวั ไดเ้ งินจากธนาคาร 200 บาท

ได้รบั เงนิ เพิ่ม 200 บาท

นาขไี้ ก่ ข้เี ปด็ ขี้วัว ไปขาย ไดเ้ งินจากธนาคาร 100 บาท

ไดร้ ับเงนิ เพม่ิ 100 บาท

ฉดี ยาฆ่าแมลง ทาใหด้ ินเสอ่ื มโทรม เสียเงินใหธ้ นาคาร 300 บาท

เสยี คา่ ปรบั 300 บาท

แสบตา แสบจมกู จากการฉดี ยาฆา่ หญา้ เสียเงนิ ใหธ้ นาคาร 200 บาท

ในสวน เสยี คา่ รักษาพยาบาล

200 บาท

นาเศษอาหารไปให้หมกู ิน ได้เงนิ จากธนาคาร 100 บาท

ไดร้ ับเงินเพ่มิ 100 บาท

พบขวดพลาสตกิ ระหว่างทางกลบั บ้าน ไดเ้ งินจากธนาคาร 100 บาท

นาไปแยกเป็นขยะขายได้เงิน

100 บาท

คัดแยกขยะกอ่ นทิ้งลงถงั ขยะ ไดเ้ งินจากธนาคาร 100 บาท

ไดร้ ับเงินเพ่มิ 100 บาท

ท้งิ ขยะเร่ยี ราด เป็นแหลง่ เพาะพันธเุ์ ชอ้ื เสียเงินใหธ้ นาคาร 200 บาท

โรค เสยี ค่าปรับ 200 บาท

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวิจัยแหง่ ชาติ (วช.) หน้า 53

สถานการณจ์ าลอง ผลลพั ธ์

3. กล่มุ มลพษิ ทางอากาศและมลพิษทางเสยี ง

ไม่รบั ถงุ พลาสตกิ จากแมค่ ้าในตลาดนดั ได้เงินจากธนาคาร 100 บาท
ไดร้ ับเงินเพ่มิ 100 บาท

ลกู ปัน่ จักรยานไปโรงเรยี นช่วยลดปัญหา ได้เงนิ จากธนาคาร 100 บาท
มลพษิ ทางอากาศได้รบั เงินเพิ่ม
100 บาท
ปลูกตน้ ไม้ร่วมกับเด็กๆ ในชุมชนเพ่ือลด ไดเ้ งินจากธนาคาร 300 บาท
ปญั หาโลกรอ้ นไดร้ ับเงนิ เพ่มิ 300 บาท
เวียนหวั อาเจยี น จากการสูดดมกลนิ่ ขี้ เสยี เงนิ ให้ธนาคาร 200 บาท
หมู เสียคา่ ยา 200 บาท
เตอื นเพ่อื นบ้าน “อย่าเผาตอซังข้าวนะไถ ไดเ้ งนิ จากธนาคาร 300 บาท
กลบทาเปน็ ปุ๋ยดกี วา่ ”
ไดร้ บั เงนิ เพมิ่ 300 บาท
เพอ่ื นบ้านฉดี ยาฆา่ หญา้ ลมพัดมาท่บี า้ น เสียเงนิ ให้ธนาคาร 300 บาท
แสบจมูก ไม่สบาย
เสยี ค่ารกั ษา 300 บาท

ไมส่ บายเพราะปญั หาหมอกควันจาก เสียเงนิ ใหธ้ นาคาร 200 บาท
ประเทศเพ่ือนบา้ น
เสยี ค่ารักษา 200 บาท
ขบั รถเสยี งดงั ทาให้ชาวบ้านคนอื่น เสยี เงนิ ใหธ้ นาคาร 200 บาท
ไดร้ ับความเดอื ดร้อน เสยี คา่ ปรบั
200 บาท

ค่มู อื การใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนับสนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 54

สถานการณจ์ าลอง ผลลพั ธ์

เพ่อื นบา้ นรอ้ งคาราโอเกะเสยี งดงั เสียเงนิ ให้ธนาคาร 300 บาท

ทาใหร้ าคาญ ต้องซื้อท่ปี ดิ หู 300 บาท

เตอื นลกู หลาน “อยา่ แต่งรถ เพราะ ไดเ้ งินจากธนาคาร 200 บาท

สร้างความราคาญให้คนอ่นื ”

ไดร้ บั เงนิ เพิ่ม 200 บาท

หมูร้องเสยี งดงั ใครมีพ้นื ทีต่ ิดฟาร์มหมู ผู้เล่นที่มพี ื้นทต่ี ดิ ฟาร์มหมู

ตอ้ งเสยี เงนิ ซือ้ ทีป่ ิดหู 300 บาท เสียเงินใหธ้ นาคาร 300 บาท

4. กลุม่ เบ็ดเตลด็ (เพ่อื ใหผ้ ูเ้ ลน่ ผ่อนคลาย)

ถูกหวย รางวลั ท่ี 4 จานวน 1 คู่ ได้เงนิ จากธนาคาร

ไดร้ บั เงิน 40,000 บาท 40,000 บาท

ถกู หวย รางวลั ที่ 5 จานวน 1 คู่ ได้เงนิ 10,000 บาท

ได้รบั เงนิ 10,000 บาท

เกบ็ เงินได้ 1,000 บาท ไดเ้ งนิ 1,000 บาท

จ่ายคา่ ทาบญุ 1,000 บาท เสียเงนิ 1,000 บาท

ทวี เี สีย เสียค่าซอ่ ม 500 บาท เสียเงิน 500 บาท

ผา่ ตดั ไส้ติง่ เสยี ค่าเขา้ โรงพยาบาล เสยี เงนิ 1,000 บาท

1,000 บาท

ลกู ชายขอเงินค่าหอพัก 2,000 บาท เสียเงนิ 2,000 บาท

เมาแล้วขับถูกปรับ 500 บาท เสยี เงนิ 500 บาท

เจา้ นายให้โบนสั เพ่มิ 2,000 บาท ได้เงนิ 2,000 บาท

เกบ็ เงินได้ 500 บาท ไดเ้ งนิ 500 บาท

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนบั สนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 55

3.2.6 การด์ คาถามคลายเครียด

เป็นคาถามท่ัวไป เพื่อผ่อนคลายจากการเรียนรู้ด้วยการ์ดคาถาม
ด้านสิ่งแวดลอ้ มและการ์ดสถานการณ์ รายละเอยี ดคาถามพร้อมคาตอบ
แสดงดังตารางท่ี 3.4 ทั้งน้ีสามารถปรับเปลี่ยนคาถามได้ตาม
กล่มุ เป้าหมาย

3.2.7 การด์ พยากรณ์สภาพอากาศ

เป็นการ์ดสถานการณ์รูปแบบหน่ึง ใช้เม่ือมีผู้เล่นคนใดคนหน่ึง
เดินจนครบรอบของเกมบอร์ด ผู้เล่นที่สามารถกลับเข้าสู่จุดเริ่มต้น
ก่อนผู้เล่นอ่ืนจะมีโอกาสหยิบการ์ดพยากรณ์สภาพอากาศ ซึ่งใช้เป็น
ตัวกาหนดราคาการขายผลผลิตในรอบนั้นๆ ของผู้เล่นทุกคน (ราคา
ผลผลิตแสดงในภาพที่ 3.4) ท้ังนี้เพื่อให้ผู้เล่นเรียนรู้เกี่ยวกับความไม่
แน่นอนของการทาการเกษตรและควรระมัดระวังในการลงทุนต่างๆ
การ์ดมี 5 สถานการณ์ ดงั ตารางที่ 3.5

คู่มือการใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทิงพระ สนบั สนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 56

ตารางที่ 3.4 คาถามคลายเครยี ด เพอื่ ใหผ้ เู้ ล่นผอ่ นคลาย
ระหวา่ งการเรยี นรู้

คาถาม ตัวอย่างคาตอบ
ทราย 3 กอง รวมกบั ทราย 1 มที รายทัง้ หมด 1 กอง
กอง จะมีทรายทงั้ หมดก่กี อง เพราะนาทรายมากองรวมกัน
พระอภัยมณีเป่าอะไร ข) เป่าป่ี
ก) เปา่ ลูกโปง่ ข) เป่าปี่
ค) เป่าขลยุ่ ง) เปา่ แซ๊กโซโฟน
เหล็กหนึ่งกิโลกับนุ่นหนึ่งกิโล หนกั เท่ากัน
อะไรหนักกว่ากัน
ท่าวา่ ยนา้ อะไรใส่หมวกกันนอ็ ค ทา่ จะบา้ เพราะไมม่ ีท่าว่าย
น้าทา่ ไหนทใี่ สห่ มวกกันน็อค
แมวผสมกบั ยรี าฟจะเปน็ อะไร เป็นไปไม่ได้
ไก่ 1 ตวั มี 2 ขา แลว้ ไก่ 6 ขา ไก่ 6 ขา หายาก
มีก่ีตัว ไม่คอ่ ยมีในโลก
ทีมชาติไทยแข่งฟุตบอลกับทีมชาติ ถ้าดใู นสนามจรงิ ให้เชียร์ขา้ ง
ญีป่ นุ่ คณุ จะเชยี รข์ า้ งไหน สนาม กรณดี ูถา่ ยทอดสดที่
บ้านให้เชยี รข์ ้างโทรทศั น์
เกาะอะไรมีเสาไฟฟา้ เยอะทสี่ ดุ เกาะกลางถนน
มีนกเกาะอย่บู นตน้ ไม้ 5 ตวั ไมเ่ หลอื สกั ตวั เพราะตวั อ่ืน
ถูกยงิ 1 ตวั จะเหลอื นกกี่ตวั ตกใจบนิ หนีหมดแลว้
ทะเลท่ไี หนไมม่ นี า้ ทะเลทราย
อะไรเอย่ ..... สวยแตเ่ หม็น นางงามจักรวาลผายลม
น้าอะไรยนื ได้ น้าตน้ื
อะไรเอย่ อยูบ่ นกระดาษ ที่ทบั กระดาษ

คมู่ อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนับสนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) หน้า 57

ตารางท่ี 3.5 รายละเอียดการด์ พยากรณส์ ภาพอากาศ 5 สถานการณ์

ลาดั รายละเอยี ดสาหรบั เตรยี มการด์
บ
1 นา้ ทา่ อุดมสมบูรณ์ ผลผลิตทุกประเภท ขายได้ราคาปกติ
2 ปนี ้นี า้ แล้ง ได้ผลผลิตไม่ดเี ทา่ ทค่ี วร ราคาขายผลผลติ ลดลง
3 ปนี ้นี ้าท่วม ผลผลิตเสยี หายท้งั หมด ขายอะไรไมไ่ ด้เลย
4 รอบน้ขี ายผลผลิตไดร้ าคาปกติ แต่รอบหน้า ถา้ ใครจะปลกู

ปาลม์ นา้ มนั ไม่ต้องเสียเงนิ ลงทุนเพราะรัฐบาลมโี ครงการ
“ปาลม์ นาร้าง”
5 ตา่ งประเทศสนใจซอื้ ข้าวจากเมอื งไทย:
- ขา้ วไรซเ์ บอร์รจ่ี ากนาชีวภาพ ใครปลกู ข้าวไรซ์เบอรร์ ใ่ี ห้

รวมกลมุ่ กันมาขายข้าว จะไดร้ าคาเพมิ่
- ข้าวหอมปทุม ให้รวมกลุ่มกันมาขายข้าวจะได้ราคาเพิ่ม

เชน่ กัน

3.2.8 อุปกรณอ์ นื่ ๆ

นอกเหนือจากอุปกรณ์ข้างต้นแล้ว ยังมีอุปกรณ์ประกอบอื่นๆ
ได้แก่ ตัวละครใช้สาหรับเดินบนบอร์ด, ลูกเต๋า (ปรับให้เหลือเพียง
1, 2 และ 3 เทา่ น้นั ), เข็มหมุดสีต่างๆ 5-7 สี (ใช้ปกั การ์ดกจิ กรรม
การเกษตรบนเกมบอร์ดตามจานวนผู้เล่นแต่ละคน), เคร่ืองคิดเลข
และเงินปลอมพรอ้ มกล่องใส่เงิน, การด์ จับลาดบั การเล่นเกม

3.2.9 ผเู้ ล่นและการจัดเตรยี มสถานท่ี

เกมเศรษฐีออกแบบสาหรับผู้เล่น 6 คน ต่อหนึ่งชุด หาก
จานวนคนมากกว่าน้ันอาจให้นั่งเล่นด้วยกันเป็นคู่ ดังนั้นในการจัด

คู่มอื การใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 58

ประชุมเชงิ ปฏิบตั กิ ารแต่ละครง้ั จึงควรเตรียมอปุ กรณ์ 2-3 ชดุ เพอ่ื ให้
สามารถเล่นไดอ้ ยา่ งทวั่ ถึง และอาจกาหนดให้มผี ู้เล่น 1 คน ทาหนา้ ท่ี
เป็นผู้คุมเกม (เนื่องจากเกมนี้เล่นไม่ยาก) การเตรียมที่นั่งสามารถทา
ไดด้ งั ภาพที่ 3.6

ภาพท่ี 3.6 ตวั อย่างการจดั ทีน่ งั่ สาหรบั ผเู้ ลน่ เกมเศรษฐีสทิงพระ

3.3 ขนั้ ตอนการเล่นเกมและองคค์ วามรทู้ ่ีได้
บูรณาการในเกม

3.3.1 แนะนาเกมและกตกิ าการเลน่

ก่อนเร่ิมเกมให้ผู้ควบคุมเกมกาหนดพื้นที่ฟาร์มหมูลงในพื้นที่
เกษตรจาลอง ประมาณ 4-5 ช่อง กระจายท่ัวพ้ืนที่แต่ให้บางส่วนอยู่
ติดกับคลองชลประทาน วางการ์ดคาถามและการ์ดสถานการณ์ต่างๆ
ลงในชอ่ งให้เรียบรอ้ ย จากนนั้ ช้แี จงรายละเอยี ดทสี่ าคัญดงั ต่อไปนี้

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หน้า 59

- ทาการจับลาดับการเล่นโดยการจับฉลาก ผู้เล่นแต่ละลาดับมี
การถือครองท่ีดิน และเงินต้ังต้นเพ่ือใช้ในการทาการเกษตรท่ีต่างกัน
ดังน้ี

ผูเ้ ลน่ 1 พ้ืนทถ่ี อื ครอง 10 ไร่ เงนิ ตง้ั ต้น 10,000 บาท
ผเู้ ล่น 2 พน้ื ท่ถี อื ครอง 10 ไร่ เงินตั้งตน้ 10,000 บาท
ผเู้ ล่น 3 พน้ื ทถ่ี ือครอง 20 ไร่เงนิ ต้ังตน้ 20,000 บาท
ผู้เลน่ 4 พื้นทถ่ี อื ครอง 20 ไร่ เงนิ ตง้ั ต้น 20,000 บาท
ผเู้ ลน่ 5 พ้ืนทถี่ อื ครอง 20 ไร่เงินตั้งต้น 20,000 บาท
ผเู้ ลน่ 6 พืน้ ทถี่ ือครอง 30 ไร่เงนิ ต้งั ต้น 30,000 บาท
- ให้ผู้เล่นเลือกตัวละครท่ีใช้ในการเดินและเลือกสีเข็มหมุดเพ่ือใช้
ในการปักพน้ื ทีท่ างการเกษตรลงในพื้นท่ีเพาะปลูกจาลอง ทั้งนีเ้ พ่อื ชว่ ย
ให้ผู้เล่นจดจาพ้นื ท่ขี องตนเองได้
- การเล่นเกม ทาโดยการทอยลูกเต๋า หากไปตกช่องใดให้ทา
ตามคาส่ังของช่องนั้นๆ เช่น ทาการเกษตร (ผู้เล่นเลือกจากโฉนด
ทด่ี ินกระดาษบันทึกขอ้ มูล)
- ถ้าตอบคาถามถูกต้องจะได้รับเงินรางวัลจานวน 100 บาท
(หรือแลว้ แต่ผคู้ วบคมุ เกมกาหนด)
- หากตอบคาถามผดิ ผู้เล่นคนอื่นๆ สามารถช่วยกันตอบคาถาม
และแลกเปล่ียนความคิดเห็นกันได้ อาจแจกเงินคร่ึงหน่ึงจากปกติเพ่ือ
เปน็ แรงจงู ใจใหต้ อบคาถาม
- ผู้เล่นท่ีเข้าสู่จุดเริ่มต้นก่อนผู้เล่นอ่ืนในแต่ละรอบ ต้องหยิบ
การ์ดพยากรณ์อากาศ เพอื่ ใชก้ าหนดราคาขายผลผลติ ในรอบนั้นๆ
- ใช้ระยะเวลาในการเลน่ ประมาณ 3 รอบ หรือตามแต่ระยะเวลา
จะเอือ้ อานวย

คมู่ ือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทิงพระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 60

- หากเงินลงทุนไม่เพียงพอสามารถกู้ธนาคารได้ แต่เสียดอกเบ้ีย
รอ้ ยละ 3 (เพ่อื ใหผ้ ู้เลน่ ร้จู กั วางแผนการเงิน)

- ผู้ชนะ คือ ผู้ที่ทาเงินเพิ่มจากการเกษตรได้มากท่ีสุด โดยคิด
เป็นเปอร์เซ็นต์หรือจานวนเท่าของเงินตั้งต้น (ไม่รวมเงินเล็กๆ น้อยๆ
ระหวา่ งเล่นเกม) หรอื อาจเป็นผทู้ ตี่ อบคาถามไดเ้ ยอะที่สดุ ก็ได้

3.3.2 ขัน้ ตอนการเลน่ เกม

ก่อนเริ่มเล่นเกมมีการทบทวนเกมบอร์ดและพื้นที่เพาะปลูกอีกครั้ง
วางตัวแทนผ้เู ลน่ ณ จดุ เร่มิ ตน้ แลว้ ใหผ้ ู้เล่นทอยลกู เต๋าและเดนิ ไปตาม
ช่องต่างๆ โดยผู้เล่นปฏิบัติตามคาสั่งในแตล่ ะชอ่ งดังตารางที่ 3.6 การ
เล่นเกมควรเล่นประมาณ 3-4 รอบ เพื่อให้เกิดการเรียนรู้จากการ์ด
ต่างๆ ทั้งนี้เม่ือการ์ดใดใช้แล้วจะไม่ใช้ซ้าอีกจนกว่าการ์ดไม่พอจึงวน
กลับมาใช้ซ้า แต่ควรให้ผู้เลน่ เปล่ยี นคาตอบเพื่อให้เกิดการเรียนรู้สงู สุด
ระหวา่ งกิจกรรม

ค่มู ือการใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนับสนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 61

ตารางท่ี 3.6 ลาดบั การเล่นเกมในแตล่ ะช่องของเกมเศรษฐี และ
ความรทู้ ี่ได้บูรณาการในเกมหรือแลกเปล่ยี นเรยี นรู้รว่ มกันในเกม

ช่องท่ี รายละเอยี ด/ ความรูท้ ่บี รู ณาการ/
กจิ กรรมของผคู้ มุ เกมและผ้เู ลน่ แลกเปลี่ยนในเกม

- ผคู้ มุ เกมอธิบายเกมบอรด์ และ - พน้ื ท่ใี นชุมชนมีการใช้
พนื้ ที่เพาะปลกู พร้อมการใช้ ประโยชน์อยแู่ ล้ว
ประโยชน์ทด่ี ินทีม่ ีอยู่ (ฟารม์ - ใหผ้ ้เู ล่นเห็นความ
(เกมบอร์ด) หม)ู และตรวจสอบ “โฉนด” แตกตา่ งของพ้นื ฐาน

(กระดาษบนั ทึกขอ้ มูล) การเกษตรของคนใน
พร้อมเงินตง้ั ต้นอีกครัง้
ชุมชน

- วางตวั ผ้เู ลน่ ณ จุดเร่ิมตน้ - อภิปรายหลงั เลน่ เกมได้
วา่ ใครมีการวางแผนการ
สาหรบั การเริ่มเล่นเกม ใชป้ ระโยชน์ทด่ี ินอยา่ งไร
จดุ เริ่มตน้
ประสบความสาเร็จ
หรอื ไม่

- จดุ เพาะปลกู ผลผลติ ทางการ - แตล่ ะคนมีเงินทนุ ตง้ั ตน้
เกษตร ผ้เู ลน่ สามารถเลือก ตา่ งกนั แต่มีโอกาสใน
เพาะปลกู ไดต้ ามความสนใจ การเลอื กทาการเกษตรท่ี
ซึง่ การทาการเกษตรแตล่ ะ หลากหลาย ข้ึนอยู่กับ
ประเภทมเี งนิ ลงทุนต่างกนั การตัดสินใจของแตล่ ะ
1, 2 - หากผู้เลน่ ตอ้ งการทา
คน ซึง่ ส่งผลให้มกี าร
และ 3 การเกษตรประเภทใด ให้ ลงทนุ แตกต่างกัน
จา่ ยเงนิ ลงทุนแก่ธนาคาร
ธนาคารจะมอบการด์
การเกษตรนนั้ ๆ ให้แก่ผเู้ ลน่
เพอ่ื ไปจบั จองพืน้ ทใ่ี นพ้นื ที่

เพาะปลูกจาลอง

คมู่ อื การใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนับสนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หน้า 62

ชอ่ งที่ รายละเอยี ด/ ความรู้ทีบ่ รู ณาการ/
กิจกรรมของผคู้ ุมเกมและผูเ้ ล่น แลกเปลย่ี นในเกม

- จ่ายเงินทาบญุ ใหว้ ัดจานวน - มีรายจา่ ยที่ไม่คาดคิด

4 400 บาท เกดิ ขน้ึ

- ผเู้ ลน่ หยบิ การด์ สถานการณ์ - อาจมีรายจา่ ยอนั เกิดจาก

ตา่ งๆ ทปี่ รากฏในแตล่ ะช่อง ผลกระทบดา้ นลบจาก
อา่ นใหผ้ ู้เลน่ อนื่ ฟัง และ การเปลี่ยนแปลงการใช้
5, 9, 12 ปฏบิ ัติตามคาสงั่ น้นั ๆ ประโยชนท์ ด่ี นิ เกิดขน้ึ
และ 16
- เรียนร้จู ากการ์ด
สถานการณจ์ าลอง

(รายละเอียดในส่วน
อุปกรณ์เกม)

- ผู้เลน่ หยบิ การด์ ตอบคาถาม - เรยี นรูเ้ รือ่ งสิ่งแวดลอ้ ม

ท่ปี รากฏในแต่ละชอ่ ง อา่ นให้ จากการ์ดคาถาม

ผูเ้ ล่นอ่ืนฟงั และตอบคาถามให้ สง่ิ แวดลอ้ ม
6, 8, 13 ถูกตอ้ ง
(รายละเอยี ดในส่วน
และ 15 - กรณีที่ตอบผิด ผู้เลน่ อนื่ อุปกรณ์เกม)

สามารถชว่ ยตอบคาถาม หรือ

แลกเปล่ยี นความคดิ เหน็ ได้

- ผู้เลน่ ไดม้ รดกเพ่ิม 1 ไร่ - วางแผนการใช้ที่ดินใน
7 สามารถตัดสนิ ใจเพาะปลูก ระยะยาว

เพิม่ ได้ (ถ้ามีเงินทนุ )

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทิงพระ สนบั สนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 63

ชอ่ งที่ รายละเอียด/ ความรูท้ ี่บรู ณาการ/
กจิ กรรมของผคู้ มุ เกมและผเู้ ล่น แลกเปลีย่ นในเกม

- ผ้เู ลน่ สามารถขดุ บอ่ น้าใน - ปรึกษาแลกเปล่ียน
พน้ื ที่เพาะปลกู จาลองได้ 1 ประสบการณ์การวาง
10 ชอ่ ง ซึ่งผเู้ ล่นสามารถ
ปรกึ ษาหารือรว่ มกับผูเ้ ลน่ อนื่ ๆ แผนการใชท้ ดี่ นิ ร่วมกนั

ได้เชน่ กนั

- ผเู้ ล่นไดร้ บั ค่าตอบแทน 200 - การนาขยะกลับมาใช้
11 บาท สาหรบั การคดั แยกขยะ ประโยชนใ์ นรูปการสรา้ ง

ในชมุ ชน รายได้

- ผเู้ ลน่ ได้มรดกเพิม่ 1 ไร่ - วางแผนการใชท้ ่ีดนิ ใน
สามารถตดั สนิ ใจเพาะปลูก ระยะยาว
เพ่ิมได้ ถา้ มีเงนิ ทุน - หรือเรยี นรู้จากการด์
14 - หรอื กาหนดเปน็ ชอ่ งตอบ คาถาม

คาถาม เรียนรู้จากการด์
คาถามหรือการด์ สถานการณ์

- ส่มุ หยบิ การ์ดพยากรณ์อากาศ - เรียนรกู้ ารเผชญิ กบั ความ
- คานวณรายได้ ตามสภาพ ไมแ่ นน่ อน หาแนวทาง
อากาศ การปอ้ งกนั แก้ไข
- ขายผลผลิตทางการเกษตร รว่ มกัน
17 (ยกเวน้ ปาล์มนา้ มัน ต้องรอ - ตระหนักถึงความสาคญั
(ครบรอบ, เวลา 3 รอบ) โดยผู้คุมเกม ของการติดตามข่าวสาร
จุดเริ่มตน้ ) (ธนาคาร) จา่ ยเงินใหพ้ รอ้ ม - อภปิ รายหลงั เล่นเกมได้
ว่าใครมีการวางแผนการ
จดบันทกึ ใชป้ ระโยชน์ท่ีดนิ อยา่ งไร

ประสบความสาเรจ็

หรอื ไม่

ค่มู ือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 64

การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเกมเศรษฐีมีความยืดหยุ่น ผู้ควบคุมเกม
สามารถเน้นเรื่องท่ีจะอภิปรายระหว่างเล่นเกมได้ตามความเหมาะสมของ
พื้นที่ สภาพปัญหาส่ิงแวดล้อมในชุมชน หากเร่ืองใดมีความสาคัญควร
ให้เวลาในการอภปิ รายแลกเปลีย่ นเรียนร้หู รือถามคาถามเพิ่มเติมให้ผู้เลน่
ได้คิดวิเคราะห์ นอกจากน้ียังสามารถปรับเพิ่ม-ลดการ์ดความรู้ได้
ตามลาดับความสาคัญ โดยอาจนาการ์ดความรู้ท่ีสาคัญๆ มาใช้ในรอบ
แรกของการเล่น ตลอดจนสามารถปรับเปลี่ยนการ์ดสภาพอากาศตาม
สถานการณท์ ่ีเปน็ ปจั จุบัน เพ่อื ให้ผเู้ ล่นตระหนักถึงความสาคัญของการ
ตดิ ตามขา่ วสาร

3.4 ขั้นตอนการสรุปความรู้

3.4.1 สรปุ ความร้ทู ีไ่ ด้จากการเลน่ เกม

หลังจากเล่นเกมเสร็จแล้ว ผู้คุมเกมต้องสรุปผลการเรียนรู้ที่
เกิดขึ้นระหว่างเกม โดยยกตัวอย่างความรู้ท่ีสาคัญๆ ในเกม ให้
สอดคล้องกับสิ่งท่ีผู้เล่นยังไม่เข้าใจหรือยังมีความสับสน และสรุป
เช่ือมโยงถึงประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อมว่าเป็นปัญหาร่วมกันของทุกคน
ทุกคนมีส่วนทาให้เกิดผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ก็
ตาม ผลกระทบอันเกิดจากพฤติกรรมของคนหนึ่งคนหรือหน่ึง
ครัวเรอื นอาจส่งผลเสยี ต่อผูอ้ ืน่ ทาใหผ้ ู้อื่นตอ้ งเดือดรอ้ นไปด้วย และอาจ
ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศที่ทุกคนในชุมชนใช้ร่วมกันอีกด้วย ดังนั้น
ทุกคนจึงต้องมสี ่วนรับผิดชอบต่อการกระทาตา่ งๆ มีการวางแผนการใช้
ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตร ตลอดจนทากิจกรรมต่างๆ ท่ีเหมาะสม
ไม่ปลอ่ ยใหเ้ ป็นหนา้ ที่ของใครคนใดคนหนง่ึ ชุมชนจงึ จะมคี วามสขุ

คมู่ อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวิจัยแหง่ ชาติ (วช.) หน้า 65

3.4.2 การตอบคาถามหลงั เล่นเกม
และประเมินความพงึ พอใจ

หลังทากิจกรรมทุกอย่างแล้วเสร็จ ให้ผู้เล่นตอบคาถามหลังเล่น
เกมและประเมินความพึงพอใจ และระบุความรู้ท่ีได้รับจากกิจกรรมและ
ความประทับใจ จากนั้นนาคาตอบของผู้เล่นแต่ละคนมาเขียนรวบรวม
บนบอร์ดขนาดใหญ่เป็นข้อๆ แล้วให้ผู้เล่นแต่ละคนให้คะแนนแต่ละข้อ
(คะแนนเต็ม 5 โดยคะแนนมากท่ีสุด = 5 ถงึ นอ้ ยทสี่ ดุ = 1) เพื่อให้
ทุกคนได้คิดทบทวนความรู้อีกคร้ังว่าได้เรียนรู้เร่ืองต่างๆ มากน้อย
เพียงใด ก่อนปิดกจิ กรรม

ภาพท่ี 3.7 ตวั อย่างการประเมินความพงึ พอใจ

คมู่ อื การใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทิงพระ สนับสนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจัยแหง่ ชาติ (วช.) หน้า 66

บรรณานกุ รม

กรมพฒั นาทด่ี ิน. 2559. ค่มู ือเอกสารคาแนะนาการเกบ็ ตัวอย่างดนิ
เพือ่ การวเิ คราะห์สาหรบั การปลกู พชื
http://lddmapserver.ldd.go.th/soilanaly2/SoilCollecting.pdf

ไพฑรู ย์ ศิริรักษ.์ 2558. วิถีโหนด-นา-เล. Online:
www.gotoknow.org/posts/437465. เข้าถงึ เมอ่ื วนั ที่ 1 มิถุนายน
2558.

สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม.
(2557). โครงการพฒั นาลมุ่ นา้ ทะเลสาบสงขลาอยา่ งยงั่ ยนื
(การจัดทาแผนแมบ่ ทพัฒนาลุม่ น้าทะเลสาบสงขลาระยะยาวและ
แผนปรับตวั เพอ่ื รองรับการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศในระดับ
พ้ืนทีล่ ุ่มน้า). กรุงเทพ: สานกั งานนโยบายและแผน
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม.

อมั มาร สยามวาลา. 2547. ชราภาพของภาคเกษตร: อดตี และอนาคต
ของชนบทไทย. การสมั มนาวิชาการประจาปี 2547: เร่ืองเหลยี ว
หลงั แลหนา: ย่ีสบิ ปเศรษฐกจิ สงั คมไทย. 27-28 พฤศจิกายน
2547. โรงแรมแอมบาสซาเดอร ซิตี้ จอมเทียน ชลบรุ .ี 11 หน้า

Barreteau, O., and Others. 2003. Our companion modelling
approach. Journal of Artificial Societies and Social
Simulation [Online]. 6(2): 1. Available from:
http://jasss.soc.surrey.ac.uk/6/2/1.html [11 June 2006]

คมู่ ือการใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทิงพระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หน้า 67

Bousquet, F., and Trébuil, G. 2005. Introduction to
companion modeling and multi-agent systems for
integrated natural resource management in Asia. In:
Bousquet, F., Trébuil, G., and Hardy, B. (eds.),
Companion modelling and multi-agent systems for
integrated natural resource management in Asia,
pp. 1-17. Los Baños, Philippines: International Rice
Research Institute (IRRI).

Crookall, D., and Thorngate, W. 2009. Acting, knowing,
learning, simulating, gaming. Simulation and Gaming
40(1): 8-26. DOI: 10.1177/1046878108330364

Etienne, M. 2014. Companion modelling: A participatory
approach to support sustainable development. France:
Jointly published with Quæ and Springer. 403 pp.

Trébuil, G. 2008. Companion Modelling for Resilient and
Adaptive Social Agro-Ecological Systems in Asia. In:
Proceedings of the 4th National Agricultural Systems
Conference "Agricultural for Community and Environment
Ready to Handle Climate Change". 27-28 May 2008,
Empress Hotel, Chiang Mai, Thailand. pp 90-104.

Trébuil, G. 2013. Introduction to Companion Modelling:
Hand-out for companion conceptual modelling training
workshop. In: 27-31 May 2013, GREASE network,
Kasetsart University, Bangkok.

คู่มอื การใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนนุ โดยสานกั งานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 68

ภาคผนวก

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดินและเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.) หน้า 69

ภาคผนวก ก: ภาพประกอบการทากจิ กรรม
เกมตรวจดนิ

ค่มู ือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนับสนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 70

ภาคผนวก ข: ภาพประกอบการทากจิ กรรม
เกมเศรษฐสี ทิงพระ

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 71

บนั ทึก

…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...

ค่มู ือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) หนา้ 72

บนั ทกึ

…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...

คู่มอื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทิงพระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 73

บนั ทึก

…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...

คมู่ อื การใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนนุ โดยสานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) หน้า 74

บนั ทกึ

…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...
…………………………………………………………………………………….....……...

ค่มู ือการใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐีสทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 75

คณะผู้จัดทา

นักวจิ ัย

อาจารย์ ดร.พงษช์ ยั ดารงโรจนว์ ฒั นา
ภาควิชาชวี วทิ ยา คณะวทิ ยาศาสตร์
จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั
รองศาสตราจารย์ ดร.แกว้ คา ไกรสรพงษ์
ภาควชิ าการปกครอง คณะรัฐศาสตร์
จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั

ผู้ช่วยนกั วิจัย

นางสาวสธุ รี า พฤกษากร
นายกรี ติ วานชิ
นายวฒุ วิ งศ์ วมิ ลศกั ด์เิ จริญ
นางสาวรตั นพรรณ ภูมริ ัตน์

สอบถามข้อมลู เพม่ิ เติมได้ท่ี

อาจารย์ ดร.พงษ์ชัย ดารงโรจนว์ ัฒนา
ภาควชิ าชวี วทิ ยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั
[email protected]

คมู่ ือการใช้เกมตรวจดินและเกมเศรษฐสี ทิงพระ สนับสนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) หนา้ 76

ค่มู อื การใชเ้ กมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 77

ค่มู ือการใช้เกมตรวจดนิ และเกมเศรษฐสี ทงิ พระ สนบั สนุนโดยสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) หนา้ 78