ถอดบทเรียน เรียน-รู้-รักษ์นก

43

โรงเรียนพระปริยัติธรรมท้ังสามโรงเรียน ได้รับความร่วมมือจากครูสาขาชีววิทยา
ที่เกษียณอายุราชการแล้ว มาร่วมดูนกและให้ข้อมูลทางชวี วิทยาที่สาคัญของนก และขยาย
ขอบเขตไปยงั ครูคนอ่ืนในสาขาวทิ ยาศาสตร์

โรงเรียนทเ่ี ข้าร่วมในกจิ กรรมของโครงการเรยี น-รู้-รักษ์นก มีการตดิ ต่อแลกเปล่ียน
เรียนรู้ทางวิชาการกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอย่างสม่าเสมอ โดยผ่าน Facebook Page
“คณะครูโครงการเรียน-รู้-รักษ์นก” และ “นักเรียนโครงการเรียน-รู้-รักษ์นก” ทาให้ได้รับ
ข่าวสารกิจกรรมทางวิชาการท่ีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจัดอย่างสม่าเสมอ สามารถนาไป
ต่อยอดกับรายวิชาที่สอนหรือการทาโครงงานวิทยาศาสตร์ในรายวิชาการค้นคว้าอิสระ
เช่น ค่ายชีววิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สาหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
การอบรมครูเพ่ือเผยแพร่สื่อการสอนด้านวิทยาศาสตร์ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
การอบรมเพ่ือพฒั นาศักยภาพครู รองรับการปรับเน้ือหาสาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลาย เช่น DNA Technology (สาหรับครู) และ DNA Fingerprint
(สาหรบั นกั เรยี น) เป็นตน้

การเขา้ รว่ มโครงการอบรมเชิงปฏิบตั ิการ “การศกึ ษาและวเิ คราะหล์ ายพมิ พ์ดเี อ็นเอพชื ”
ร่วมกบั ภาควชิ าชีววิทยา คณะวทิ ยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั

“.....นักเรียนมีความหลากหลาย หากไม่มีกิจกรรมท่ีทาให้เกิดความสนใจและใส่ใจแล้ว นักเรียน
จะไม่แสดงความสามารถด้านการเรียนรู้ออกมา การได้เข้าร่วมโครงการฯ ท่ีทาให้นักเรียนเกิด
กระบวนการทางความคิด ได้แสดงความคิดเห็น และศกึ ษานอกห้องเรียน เปน็ ส่วนช่วยใหเ้ กิดการ
พฒั นาคน (นกั เรยี น เดก็ เยาวชน) ไดด้ ีย่ิงข้นึ …..”

ครจู ริ าภา อินสองใจ
โรงเรียนพระธาตุพิทยาคม

44

45

โรงเรียนนารอ่ ง
โครงการ “เรยี น-ร-ู้ รกั ษน์ ก”

46

47
โรงเรยี นสา
โรงเรียนสาก่อต้ังและเปิดเรียนครั้งแรกตามประกาศของกระทรวงศึกษาธิการ
ในวันที่ 19 พฤษภาคม 2503 โดยใช้สถานที่ คือ โรงเรียนเวียงสา สังกัดกรมวิสามัญศึกษา
เป็นท่ีเรียน ต่อมาเม่ือวันท่ี 25 ตุลาคม 2503 นายปุ่ย แซ่ซือ และนายหล่อ พุฒิกุลางกูร
ซ่ึงเป็นบุตร ได้บริจาคท่ีดินบริเวณบ้านหนองนก หมู่ท่ี 8 ตาบลกลางเวียง อาเภอเวียงสา
จังหวัดน่าน จานวน 18 ไร่ 2 งาน 93 ตารางวา ให้แก่โรงเรียนสาซ่ึงเป็นท่ีต้ังของโรงเรียน
ปัจจบุ ัน และย้ายมาเปดิ เรยี นเมื่อวนั ที่ 19 กุมภาพนั ธ์ 2506
ต่อมาโรงเรียนสาได้รับบริจาคที่ดินและซื้อท่ีเพ่ิมเติมจึงได้ขยายพื้นที่ข้ึน ปัจจุบัน
โรงเรยี นสามเี นือ้ ท่ี 54 ไร่ 70 ตารางวา เปิดสอนในระดบั ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-6

ภาพถ่ายทางอากาศโรงเรยี นสา
ครูและนักเรียนโรงเรียนสาได้เข้าร่วมโครงการ “เรียน-รู้-รักษ์นก” ต้ังแต่ปี
พ.ศ. 2556 โดยมีผลงานโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดงั น้ี
ปที ี่ 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: ความหลากชนดิ และความชุกชมุ ของนกในพืน้ ท่เี กษตรกรรม อ.เวยี งสา จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาความหลากชนิดและความชุกชุมของนกในพื้นที่เกษตรกรรม
3 พ้ืนที่ คือ พ้ืนที่สวนผสมชมภูมิ่ง พื้นที่นาและสวนไม้ยืนต้น บ้านส้าน และพื้นท่ี
เกษตรกรรมริมแม่น้า 3 สาย (น่าน, ว้า, แหง) และทากิจกรรมเสริมสร้างจิตสานึกในการ

48

อนรุ ักษแ์ ละป่าไม้ เช่น ป้ายนิเทศขอ้ มลู จากโครงงานวิทยาศาสตร์ ชมุ นมุ นักธรรมชาติวิทยา
คา่ ยวิทยาศาสตร์

ปที ่ี 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: ชนิดและความสัมพันธ์ของนกกับต้นไม้ในโรงเรียนสาและโรงเรียนประถมศึกษา
ในเครอื ข่าย
ขอบเขตของโครงงาน: สร้างเครือข่าย “เรียน-รู้-รักษ์นก” ในโรงเรียนประถมศึกษาที่อยู่ใน
เขตพื้นท่ีบริการของโรงเรียนสา (โรงเรียนศรีเวียงสาวิทยาคาร และ โรงเรียนบ้านวัวแดง)
โดยใช้เป็นพื้นท่ีศึกษาชนิดและความสัมพันธ์ของนกกับต้นไม้ในโรงเรียนร่วมกับการศึกษา
ในพื้นท่ีโรงเรียนสา ในช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม 2557 ตลอดจนสร้างเว็บเพจใน
Facebook เกย่ี วกับกิจกรรม “เรยี น-รู้-รักษน์ ก” โรงเรียนสา

ปที ี่ 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: การสารวจชนดิ และความชกุ ชุมของนกในพน้ื ท่ขี องโรงเรยี นสา จ.น่าน
ขอบเขตของโครงงาน: การสารวจชนิด ความชุกชุม และความหลากหลายของนกในพื้นท่ี
โรงเรยี นสา ในรอบระยะเวลา 1 ปี ต้งั แต่เดอื นธนั วาคม 2558-พฤศจิกายน 2559 นาข้อมูล
มารวบรวมจัดทาเป็นหนังสือเล่มเล็ก “นกในโรงเรียนสา” เพื่อเผยแพร่ในโรงเรียน และ
จดั ทาเป็นหนังสอื e-book สาหรบั เผยแพรท่ างอนิ เทอร์เน็ต

ปที ่ี 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: การศึกษาสภาพแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลงไปต่อความหลากชนิดและความชุกชุม
ของนกในโรงเรยี นสาอาเภอเวยี งสา จังหวดั นา่ น
ขอบเขตโครงงาน: สารวจชนิด ความชุกชุม และความหลากหลายของนกในพ้ืนที่โรงเรียน
สา ในบริเวณที่มีการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อม เช่น การตัดต้นไม้ การตัดแต่งกิ่งไม้
เปรียบเทียบกับข้อมูลพื้นฐานจากการสารวจในปี พ.ศ. 2558-2560 เพ่ือเป็นข้อมูล
ประกอบการพิจารณาปรบั ปรุงเพิ่มเตมิ พน้ื ทีส่ ีเขียวของโรงเรียน

49

ตัวอยา่ งพื้นที่ศึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์ของโรงเรียนสา

รายชื่อผ้เู ข้ารว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-รักษ์นก”

คณาจารย์

1. ครูอลงกรณ์ วีระพนั ธ์

2. ครูแสงรวี รณุ วุฒิ

3. ครูวัชราพร ริกากรณ์

4. ครพู วงทอง ชมพมู ิ่ง

5. ครชู รินพร ทะยศ

นักเรียน

1. เด็กชายพงศว์ ิวฒั น์ ปัญญาอนิ ทร์ 30. นางสาวธดิ ารัตน์ เทือกแกว้

2. เด็กชายธีรเดช พลิ าแดง 31. นางสาวเขมอักษร ทิพย์ปญั ญา

3. เด็กชายปยิ ะพงษ์ เฉลมิ แสน 32. นางสาวสุภาวดี กันไชย

4. เดก็ ชายธรรมภณ กันไชย 33. นางสาววมิ ลรตั น์ พายพั

5. เดก็ ชายนาวี คาอ้ายลา้ น 34. นางสาวยานิสา สุรยิ ะวงศ์

6. นายศภุ โชค เทยี มนโรดม 50
7. นายภรู นิ ท์ สุยะนา
8. นายชตุ ิพันธ์ สมใจ 35. นางสาวศุภรสั ม์ิ ยศหล้า
9. นายทนงศักดิ์ กนั ใจ 36. นางสาวธนัชพร พรมมี
10. นายอดศิ ักดิ์ ตาขัน 37. นางสาวกลุ นดิ า ทะเมา้
11. นายสธุ มิ นต์ ธรรมราช 38. นางสาวจุฑานนั ท์ ชราชติ
12. นายนพรัตน์ มุขเพชร 39. นางสาวกอปารชิ าต อุดมศาสตรก์ ลุ
13. นายสุทธิภัทร รตั นประภา 40. นางสาวสรณั ยา แก้วกุรา
14. นายสุรชัย สปุ ัน 41. นางสาวดวงเดือน หมน่ื จินะ
15. นายธนภมู ิ อทุ ธิยา 42. นางสาวธรี าภรณ์ วงคก์ องแก้ว
16. นายพีรวัฒน์ สนุ ั่น 43. นางสาวนลินทพิ ย์ สมใจ
17. นายวรตุ ม์ อนุภาพ 44. นางสาวธัญชนก นวลคา
18. นายกรี เดช สรุ ยิ ศ 45. นางสาวปวีณา อนิ ทรเสน
19. นายธนวฒั น์ รกั ษายทุ ธภณั ฑ์ 46. นางสาวยุพดี จาปา
20. นายธรี นัย มิหายศ 47. นางสาวพรพรรณ แสนธิไชยยา
21. นายนนทพทั ธ์ คามอญ 48. นางสาวผกายวรรณ ปินตามลู
22. นายปุระชยั ไชยแก้ว 49. นางสาวกรรณิกา ศรเี พช็ ร
23. นายวชั พล วฒุ ิยาน 50. นางสาวกวนิ ธิดา จา่ เขยี ว
24. เด็กหญงิ ศศธิ ร เจริญพงษ์ 51. นางสาวอจั ฉรา สีเขยี ว
25. เดก็ หญิงโชติกา เทพประสิทธ์ิ 52. นางสาวมนทิราลัย ไชยลงั กา
26. นางสาวอรชุ า อาญารักษน์ กุ ลู 53. นางสาวชวนันทร์ มะโนชัย
27. นางสาวกฤติกา กาละวงค์ 54. นางสาวกชนันท์ ตา่ งใจ
28. นางสาวประภานชิ อิทธิมา 55. นางสาวณสั ศริ ิกาล เนตรบา้ ง
29. นางสาวสภุ ญิ ญา ยศปญั ญา 56. นางสาวพิมพ์พลอย กวาวสิบสาม
57. นางสาววิษา ต่างใจ
58. นางสาวศญิ าภรณ์ สีปวน

51
โรงเรยี นท่าวงั ผาพิทยาคม
โรงเรียนท่าวังผาพิทยาคมเป็นโรงเรียนมัธยมประจาอาเภอ ตั้งอยู่เลขท่ี 135
หมู่ท่ี 3 ตาบลท่าวังผา อาเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน ได้รับอนุมัติให้เปิดสอนเม่ือวันที่
20 พฤษภาคม 2513 ในที่ดินสาธารณะของตาบลริม ริมฝ่ังแม่น้าน่านติดกับสถานี
ตรวจอากาศอาเภอท่าวังผา ในพื้นที่ 23 ไร่ 2 งาน 20 ตารางวา ก่อนเปิดสอนประชาชน
และข้าราชการได้ร่วมมือกนั สร้างอาคารเรยี นให้ 1 หลงั
ต่อมาโรงเรียนได้ทราบแผนงานของกรมสามัญศึกษาเกี่ยวกับการขยายตัวของ
โรงเรียนมัธยมศึกษาและได้พิจารณาเห็นว่าท่ีดินของโรงเรียนไม่สามารถขยายได้อีก
จึงติดต่อหาที่ตั้งโรงเรียนใหม่โดยขออนุญาตจากอาเภอและจังหวัด เพื่อใช้ที่
สาธารณประโยชน์แห่งใหม่ของหมู่บ้านอาฮาม อาเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน ซ่ึงมีเนื้อที่
79 ไร่ แต่ท่ีดินดังกล่าวต้องผ่านสนามบิน ต.ช.ด.มว. 509 ทาให้ไม่สะดวก จึงขอสับเปล่ียน
ที่ดินกับ ต.ช.ด.มว. 509 ซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 64 ไร่ 2 งาน 17 ตารางวา และได้ขออนุมัติ
จากกรมสามัญศึกษาย้ายไป ณ ท่ีตั้งแห่งใหม่เมื่อวันท่ี 1 พฤษภาคม 2516 ซ่ึงเป็นท่ีต้ังของ
โรงเรยี นในปัจจบุ นั

ภาพถา่ ยทางอากาศโรงเรียนทา่ วงั ผาพิทยาคม
ครูและนกั เรยี นโรงเรยี นทา่ วงั ผาพิทยาคมได้เขา้ รว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-รักษน์ ก”
ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2556 โดยมีผลงานโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดังน้ี

52

ปที ี่ 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: การเปรียบเทียบความหลากชนิดของนกในพ้ืนที่โรงเรียนท่าวังผาพิทยาคมและ
ฝายมหัศจรรย์ อ.ทา่ วังผา จ.น่าน
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาเปรียบเทียบความหลากหลายของนกในพื้นท่ีฝายมหัศจรรย์
บ้านฝายมูล และบริเวณโรงเรียนท่าวังผาพิทยาคม และเผยแพร่ความรู้ที่ได้จากการทา
โครงงานวิทยาศาสตร์ โดยนักเรียนจัดตั้งชุมนุมเรียนรู้รักษ์นก เพ่ือจัดกิจกรรมดูนกใน
โรงเรยี นทุกสัปดาห์

ปที ี่ 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: รกั นก-รกั ษป์ า่ บา้ นเมืองราม ต.นาเหลือง อ.เวยี งสา จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ส่งเสริมและสนับสนุนให้นักเรียนมีความสนใจในการศึกษาค้นคว้า
เกี่ยวกับระบบนิเวศและการอนุรักษ์นกในป่าชุมชน ผ่านการศึกษาและจาแนกชนิดนกใน
แหล่งท่ีอยู่อาศัยแบบต่าง ๆ ในป่าชุมชนท้องถิ่น ในช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน 2557
และเผยแพร่ความร้ดู า้ นนิเวศวิทยาของปา่ และนกท่ีอยู่ในป่าชุมชนแก่สาธารณชน

ปที ่ี 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ความหลากชนิดของนกในบรเิ วณโรงเรียนท่าวังผาพทิ ยาคม
ขอบเขตของโครงงาน: การสารวจชนิด ความชุกชุม และความหลากหลายของนกในพ้ืนท่ี
โรงเรียนท่าวังผาพิทยาคมในช่วงเดือนมกราคม-ธันวาคม 2559 บูรณาการโครงงาน
วิทยาศาสตร์กับกิจกรรมชุมนุมนักปักษีวิทยารุ่นเยาว์ของสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศ
ไทยฯ นาไปสู่การปลูกปา่ ในโรงเรียนเพื่อเปน็ แหลง่ อาศัยของนก

ปที ี่ 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงานท่ี 1: BIRDS OF THAWANGPHAPITTAYAKHOM
โครงงานที่ 2: การศึกษาความหนาแน่นของต้นไม้ต่อความหลากชนิดของนกในบริเวณ
โรงเรยี นท่าวงั ผาพิทยาคม อาเภอทา่ วังผา จงั หวัดนา่ น
โครงงานท่ี 3: การศึกษาพฤติกรรมต่าง ๆ ของนกอุ้มบาตร ในเขตพ้ืนที่โรงเรียนท่าวังผา
พิทยาคม อาเภอทา่ วงั ผา จงั หวดั น่าน

53
ขอบเขตโครงงาน: ขยายขอบเขตการดาเนินงานไปยังกลุ่มนักเรียนที่ลงทะเบียนเรียนกลุ่ม
วิชาการค้นควา้ อิสระ (Independent Study) เพ่ือฝึกเยาวชนให้ใช้ทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ศึกษาค้นคว้าและแสวงหาความรู้ผ่านการทาโครงงานวิทยาศาสตร์ โดยใช้
“นกและการอนุรักษ์” เป็นหัวข้องานหลัก เพิ่มเติมจากการทาโครงงานของนักเรียนที่เข้า
ร่วมกจิ กรรมโครงการเรยี น-รู้-รกั ษ์นก

ตวั อยา่ งพน้ื ทศ่ี ึกษาโครงงานวทิ ยาศาสตรข์ องโรงเรยี นท่าวังผาพทิ ยาคม
รายช่อื ผเู้ ขา้ รว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-รกั ษน์ ก”
คณาจารย์

1. ครสู ุรจติ ไชยยงค์
2. ครูชยั วุฒิ สทุ ธจอ้ ย
3. ครกู าญจนา ธนะขว้าง
4. ครูสิรกิ านต์ เจริญภักดี
5. ครชู ัชวุธ สายเมา้

54

6. ครศู รนิ ภสั ร์ ภวู ังสทิ ธิวงศ์ (นักศึกษาฝึกสอน)

7. ครูศุทธกิ า ไชยเพียร (นักศึกษาฝกึ สอน)

นกั เรียน

1. นายธนาเดช วนั ควร 37. นางสาวดณีรัตน์ นันดี

2. นายวัชรนิ ทร์ ปญั ญาวงค์ 38. นางสาวฉตั รกมล เทพอนิ ทร์

3. นายนพรัตน์ มขุ เพชร 39. นางสาวจามจรุ ี คาหว่าง

4. นายสธุ ิมนต์ ธรรมราช 40. นางสาวสุภาวดี คายวง

5. นายสทุ ธิภทั ร รตั นะประภา 41. นางสาวชนรดา กา๋ เกตุ

6. นายสุรชัย สปุ ัน 42. นางสาวพาณิภคั คารศ

7. นายพฤกษ์ ทองสม 43. นางสาวสุรมี าศ ผแู้ สงทอง

8. นายณัฐดนัย ศริ ิแก้ว 44. นางสาวณฐั ริกา ประสงค์

9. นายณัฐดนยั คายวง 45. นางสาวภทรี คาแสง

10. นายบรรณวทิ ิต จิณะเสน 46. นางสาวฐิตมิ า จิตผอ่ ง

11. นายณัฐกิตต์ ทะนติ ๊ะ 47. นางสาวธัญรดา ไผ่โสภา

12. นายฐิติศกั ด์ิ มหาวงค์ 48. นางสาวจติ ราพร เข่ือนแกว้

13. นายณฐั ดนัย นามนาเมือง 49. นางสาวอนนั ต์ชนก โลราช

14. นายสุทธิพงศ์ คาแสง 50. นางสาวศภุ านิช คาวัง

15. นางสาวจิตรทิวา เมอื งคา 51. นางสาวจารุวรรณ อ่นิ ติบ๊

16. นางสาววรรณิดา ใจธิ 52. นางสาวลกั ษมณ คาหนอ่

17. นางสาวสวุ ารี วงศพ์ ุทธคา 53. นางสาววรรณวนชั วยิ า

18. นางสาวสธุ นี อิม่ อารมย์ 54. นางสาวกุลจิรา อินปา

19. นางสาวสุชาดา ขาเหลก็ 55. นางสาวจฑุ ามาศ คารส

20. นางสาวธนัชญา แมน่ แท้ 56. นางสาวรัตตกิ าล ทองนลิ

21. นางสาวชนิกานต์ ธรรมศิริ 57. นางสาวกฤติกานต์ ต๊ะชา

22. นางสาวพรสดุ า ยากบั 58. นางสาวณฐั ฑริกา เข่ือนแกว้

23. นางสาวปิยพร หงษา 59. นางสาวเบญจรัตน์ คายะอ่นุ

24. นางสาวอรนิศา บวั อ่นิ 60. นางสาวเกษฎาภร มณวี ัน

25. นางสาวพัชรพร ไชยสลี 55
26. นางสาวพชั รภา ไชยสลี
27. นางสาวนัฎฐณชิ า เครือคา 61. นางสาววสิ สตุ า คาแสน
28. นางสาวยานิสา สรุ ิยะวงศ์ 62. นางสาวศิรนิ ทพิ ย์ กงแกว้
29. นางสาวคชาภรณ์ อน่ิ อ้าย 63. นางสาวจริ วดี อนิ ไชย
30. นางสาวพัชรพร ซามา 64. นางสาวรัตนาภรณ์ เตียมคา
31. นางสาวศุภรัสมิ์ ยศหล้า 65. นางสาวนนั ทชั พร ธรรมสละ
32. นางสาวธนัชพร พรมมี 66. นางสาวเขมกิ า โนจกั ร
33. นางสาวจฑุ านนั ทร์ ชราชิต 67. นางสาววนิดา สทุ ิกนั
34. นางสาวกุลนดิ า ทะเม้า 68. นางสาวธินนั ฑา เพชรธันยบูรณ์
35. นางสาววรัญญา คาตนั 69. นางสาวปรญิ ทพิ ย์ คาแสน
36. นางสาวตรที พิ ยนิภา เขื่อนอา้ ย 70. นางสาวนฤมล รถไพรี
71. นางสาวปยิ ะนชุ แซ่เฮ้อ

56

โรงเรียนเชยี งกลาง “ประชาพัฒนา”
โรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” ต้ังอยู่เลขท่ี 87 หมู่ 11 ถนนอดุลย์เดชจรัส
ตาบลเชียงกลาง อาเภอเชียงกลาง จงั หวัดนา่ น เดมิ ช่ือโรงเรียนประชาพัฒนา เริ่มกอ่ ตั้งเม่ือ
ปีการศึกษา 2503 มเี นอ้ื ท่ี 79 ไร่เปิดทาการสอนครั้งแรกในระดบั ประถมศึกษาปีที่ 5-7
ต่อมาในปีการศึกษา 2515 โรงเรียนในสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดได้
เปิดขยายการศึกษาระดับประถมศึกษา จึงทาให้จานวนนักเรียนลดลงและมีแนวโน้มลดลง
อีกจนไมส่ ามารถดารงเป็นโรงเรียนประถมศึกษาตอนปลายได้ นายกฤษณ์ สุวรรณประดิษฐ์
ครูใหญ่ในขณะน้ันได้นาเรื่องปรึกษากับทางอาเภอและจังหวัดเพ่ือขออนุมัติกรมสามัญ
ศึกษาเปิดสอนเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาประจาอาเภอ ซ่ึงคร้ังแรกกรมสามัญศึกษาได้อนุมตั ิ
ให้เปิดสอนในระดับมัธยมศึกษาโดยเป็นสาขาโรงเรียนปัว และเมื่อปีการศึกษา 2516
กรมสามัญศึกษาได้อนุมัติให้เปิดเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาประจาอาเภอและเปล่ียนช่ือเป็น
โรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” ตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการเรื่องต้ังโรงเรียน
รัฐบาล ประกาศ ณ วันที่ 21 มีนาคม 2516
ปีการศึกษา 2529 ได้จัดตั้งโรงเรียนสาขาขึ้นที่ตาบลนาไร่หลวงซึ่งปัจจุบัน
คอื โรงเรียนไตรเขตประชาสามคั คีรัชมังคลาภเิ ษก อาเภอสองแคว จงั หวัดนา่ น
ปีการศึกษา 2533 จัดต้ังโรงเรียนสาขามัธยมศึกษาท่ีโรงเรียนบ้านดอนแก้ว
ตาบลพระธาตุ ปัจจุบัน คือ โรงเรียนพระธาตุพิทยาคม โดยเปิดทาการสอนในระดับ
มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1

57

ภาพถ่ายทางอากาศโรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพฒั นา”
ครแู ละนกั เรยี นโรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” ได้เข้ารว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-
รกั ษ์นก” ตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2556 โดยมีผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ ดงั นี้
ปีท่ี 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: เปรยี บเทียบความหลากชนิดของนกในโรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” และ
นกในป่าชุมชนหว้ ยจาบอน ในเขต อ.เชยี งกลาง จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ศกึ ษาเปรียบเทียบความหลากชนิดของนกในโรงเรียน และปา่ ชมุ ชน
ห้วยจาบอน ตลอดจนเสริมสร้างจิตสานึกในการอนุรกั ษ์นกและส่ิงแวดล้อมภายในโรงเรียน
ผ่านค่ายเยาวชน เสียงตามสาย และกิจกรรมบูรณาการร่วมระหว่างชุมนุมอนุรักษ์นกกับ
ชมุ นมุ พฤกษศาสตร์ ฯลฯ ตลอดจนการเผยแพร่ความรสู้ ชู่ มุ ชนผ่านรายการวทิ ยุชมุ ชน

58

ปีที่ 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: บทบาทของนกในธรรมชาติกับการอนุรักษ์ป่า ป่าปกปักพันธุกรรมพืชท้องถ่ิน
งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรยี นเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” และ ป่าชมุ ชนห้วยส้อ
อ.เชียงกลาง จ.น่าน
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาเปรียบเทียบบทบาทของนกในเขตป่าปกปักพันธุกรรมพืช
ท้องถิ่น งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” และ
ป่าชุมชนห้วยส้อ อ.เชียงกลาง จ.น่าน ตลอดจนเสริมสร้างจิตสานึกในการอนุรักษ์ป่า และ
ส่งเสรมิ การปลกู ปา่ เป็นแหลง่ อาศัยของนก

ปีท่ี 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ปักษี-พฤกษา สรรพส่ิงล้วนพันเกี่ยว และศึกษาสารวจชนิดพันธ์ุของนกใน
โรงเรยี นเชียงกลาง “ประชาพฒั นา”
ขอบเขตของโครงงาน: การสารวจชนิดของนก และศึกษาปฏิสัมพันธ์ระหว่างนกกับต้นไม้
และส่ิงมีชีวิตอื่น ๆ ในพ้ืนท่ีโรงเรียนเชียงกลาง “ประชาพัฒนา” ในช่วงเดือนธันวาคม
2558-มกราคม 2560 ประมวลข้อมูลแสดงผลผ่านแผนที่ Google Earth Pro ตลอดจน
เสรมิ สร้างจติ สานึกในการอนุรักษป์ ่าผ่านกิจกรรมค่าย B-Bird

ปีท่ี 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: ปักษี-พฤกษา อนรุ กั ษป์ กปักป่านา่ น
ขอบเขตโครงงาน: ใช้การสารวจชนิดนกและปฏิสัมพันธ์ระหว่างนกกับต้นไม้เป็น
ตัวเช่ือมโยงบูรณาการแนวทางการเพ่ิมพื้นที่สีเขียวที่หลากหลายและครอบคลุมปัญหา
เฉพาะของท้องถ่ิน เช่น การทดสอบประสิทธิภาพธนาคารน้าแบบปิดและแบบเปิดในการ
เพ่ิมความชุ่มช้ืนแก่พ้ืนท่ี การใช้อากาศยานไร้คนขับ (drone) เพื่อการสารวจความชันของ
พนื้ ทปี่ ่าและประเมนิ ความเหมาะสมในการปลูกพืช

59

ตวั อย่างพื้นที่ศึกษาโครงงานวทิ ยาศาสตรข์ องโรงเรยี นเชียงกลาง “ประชาพฒั นา”
รายชอ่ื ผูเ้ ขา้ ร่วมโครงการ “เรยี น-รู้-รักษ์นก”
คณาจารย์

1. ครโู พธบิ รู พ์ แกว้ ทอง
2. ครเู พ็ญพิชชา ตันกุระ
3. ครูมะลวิ ัลย์ ไชโย
4. ครูรชั พล ไชยวงค์
5. ครูกานดา ศรเี รือง
6. อาจารย์นฤทยั บุญเกิด
7. อาจารยผ์ าณิตา บุญเตมิ
8. อาจารย์สุกลั ยา เหมน็ ต้นสาย

นักเรียน 60
1. นายกนั ต์ เพลงิ พิชญ์
2. นายวชั รชัย อนิ ทา 32. นางสาวกลั ยรตั น์ อทุ ุมพร
3. นายพิริยกร วงั แสง 33. นางสาวลักษมน วงไกร
4. นายปิตนิ นั ต์ ระลกึ 34. นางสาวศศิณา ใจเสมอ
5. นายพรี ะพล มิง่ มโนกานต์ 35. นางสาวนภิ ารตั น์ สลอี ่อน
6. นายวฒุ ชิ ัย ใจเสมอ 36. นางสาวมตุ ธิตา อนิ สองใจ
7. นายนิธิกร อญั ชัน 37. นางสาวสดุ าลักษณ์ พงษ์ขันธ์
8. นายรชั ฏพงษ์ เปยี งใจ 38. นางสาวดรัลพร แซเ่ ตน๋ิ
9. นายนพพล ขอดเตชะ 39. นางสาวกัญญาณฐั เวทา
10. นายพริ ิยกร วงั แสง 40. นางสาวณฐั สดุ า เถาวเ์ พง็
11. นายวชั รชยั อนิ ทา 41. นางสาวเบญญาภรณ์ อินสองใจ
12. นายศภุ กติ ต์ิ คายนั ต์ 42. นางสาวนนั ทชั พร สถลชั ธรรม
13. นายอภวิ ัฒน์ วรกมลธรรม 43. นางสาวชลฐญิ าภรณ์ การนิ ทร์
14. นายสวุ ชั ชยั เทใหม่ 44. นางสาวฉวีวรรณ เทพอินทร์
15. นายสรชัชร์ อนิ จนิ ดา 45. นางสาวมนสั วีร์ เดชา
16. นายสทิ ธนิ นท์ พงษ์ขัน 46. นางสาวณัฐธกิ า อนิ ต๊ะเมา้
17. นายเสฎฐวฒุ ิ ซอเสยี ง 47. นางสาวพชั รพร สมุทรอาลยั
18. นายวชั พล ตระกลเดชะ 48. นางสาวปพิชญา สทุ ธการ
19. นายนฤพนธ์ อินทา 49. นางสาวอภชิ ญา แสงรตั น์
20. นายวรพงษ์ รนิ ฤทธิ์ 50. นางสาวธมนวรรณ ยศอาลัย
21. นายณฐั วุฒิ บตุ รผ่อง 51. นางสาวเกวรินทร์ ละม่อม
22. นายศุภกร ปาระ 52. นางสาวจติ ติมา อินรา
23. นายพุฒิพงศ์ ระพีพฒั น์ 53. นางสาวณฐั พร คายันต์
24. นายสุรศักด์ิ อนิ สองใจ 54. นางสาวภทั รวรรณ อุน่ เรอื น
25. นายปภาวิชญ์ ชูเสอื หงึ 55. นางสาวชลิตา ชะเต
26. นายพรี ะ บุญวราเดชา 56. นางสาวดวงกมล ซาวาเขต
57. นางสาวนรีกานต์ อินทา

61

27. เด็กหญิงกฤตพร โพธ์ิศรี 58. นางสาวรัตนาพร ร่งุ เรอื ง
28. เด็กหญิงพิมพิศา ไชยปงิ 59. นางสาวสริ ิยากร ทองสขุ
29. เดก็ หญิงประภสั สร มิตรศาสตร์ 60. นางสาวกวนิ ตรา อิ่มหมนื่ ไวย์
30. นางสาวกนกพร สรุ ินทร์ 61. นางสาวเจตปรียา ปันชนุ
31. นางสาวเบญญาภรณ์ อนิ สองใจ 62. นางสาวบณั ฑิตา ขอดเตชะ

62
โรงเรยี นพระธาตุพทิ ยาคม
ในปีพุทธศักราช 2533 กรมสามัญศึกษาได้อนุญาตให้โรงเรียนเชียงกลาง
“ประชาพัฒนา” จัดตั้งสาขาโรงเรียนมัธยมศึกษาที่ตาบลพระธาตุ โดยอาศัยอาคารเรียน
ของโรงเรียนบ้านดอนแก้ว สานักงานการประถมศึกษา อาเภอเชยี งกลาง จงั หวดั น่าน
ในปีการศึกษา 2535 ได้เสนอจัดต้ังโรงเรียนมัธยมสาขาตามแผนขยายโอกาส
ทางการศึกษาของจังหวัดน่านถึงกรมสามัญศึกษาเพ่ือจัดต้ังโรงเรียนมัธยมศึกษาประจา
ตาบลพระธาตุ และในปี 2536 หมู่บ้านพร้าวได้บริจาคท่ีดินสาหรับใช้ก่อสร้างโรงเรียน
จานวน 43 ไร่ 3 งาน 49 ตารางวา
ต่อมากระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศต้ังเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาประจาตาบล
ชื่อโรงเรียนว่า “โรงเรียนพระธาตุพิทยาคม” และในปีการศึกษา 2553–2555 โรงเรียน
พระธาตุพิทยาคมซึ่งได้เปิดสอนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย จัดการเรียนการ
สอนแบบ 2-2-2, 2-2-1 ได้มีการเปิดการเรียนการสอนสายอาชีพในมัธยมปลาย สายศิลป์
ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2556 โดยมีผลงานโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดังน้ี

โรงเรียนพระธาตุพิทยาคม

ภาพถ่ายทางอากาศโรงเรียนพระธาตุพิทยาคม
ครูและนกั เรยี นโรงเรยี นพระธาตพุ ทิ ยาคมได้เขา้ รว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-รกั ษ์นก”

63

ปีท่ี 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: ละอ่อนวัยใส ใสใ่ จอนรุ กั ษน์ ก
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาความหลากชนิดของนกในโรงเรียนพระธาตุพิทยาคม กระตุ้น
ความสนใจของครูและนักเรียนโดยจัดทาวิดีทัศน์เร่ือง ละอ่อนวัยใส ใส่ใจอนุรักษ์นก
เพื่อแสดงแนวคิดในการดาเนินกิจกรรม และเสริมสร้างจิตสานึกในการอนุรักษ์ธรรมชาติ
ตลอดจนรณรงค์ปลกู ตน้ ไมเ้ พ่ือเปน็ แหล่งทอี่ ยู่อาศัย และแหลง่ อาหารนกในโรงเรยี น

ปีที่ 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: ละออ่ นน่าน ฮักปา่ ฮักนก
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาชนิด และจานวนนกในบริเวณโรงเรียนพระธาตุพิทยาคม
อ.เชียงกลาง จ.น่าน ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม 2557 เพ่ือนามาสู่การสร้างแผนที่
นกบริเวณโรงเรียน และสร้างความเข้าใจในการอนุรักษ์ป่า อนุรักษ์นกให้นักเรียนโรงเรียน
พระธาตุพิทยาคม ตลอดจนเผยแพร่ความรู้จากโครงการ “เรียน-รู้-รักษ์นก” สู่นักเรียน
โรงเรียนประถมศกึ ษาเครือข่าย คือ โรงเรียนพรา้ วกลาง และ โรงเรยี นบา้ นดอนแก้ว

ปที ี่ 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ละอ่อนน่าน อนุรักษ์ปา่ อนรุ ักษน์ ก
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาชนิด และจานวนนกในโรงเรียนพระธาตุพิทยาคม
ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม 2559 เพ่ือนามาสู่การสรา้ งความเข้าใจในการอนุรักษป์ ่า
อนุรักษ์นก และเผยแพร่ความรู้ผ่านกิจกรรมค่ายละอ่อนน่านสู่น้องประถมให้กับโรงเรียน
ประถมศึกษาเครอื ขา่ ย คอื โรงเรียนธาราบรรพต และ โรงเรยี นบ้านดอนแก้ว

ปที ่ี 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: ละออ่ นนา่ น อนรุ กั ษป์ า่ อนรุ ักษน์ ก ปที ี่ 6
ขอบเขตโครงงาน: ศึกษาชนิด และจานวนนกในโรงเรียนพระธาตุพิทยาคม เพ่ือนามาสู่
การสร้างความเข้าใจในการอนุรักษ์ป่าอนุรักษ์นก และเผยแพร่ความรู้ผ่านกิจกรรมค่าย
ละออ่ นน่านสนู่ อ้ งประถมให้กบั โรงเรยี นประถมศึกษาเครือขา่ ย

64

ตวั อย่างพืน้ ท่ีศึกษาโครงงานวทิ ยาศาสตร์ของโรงเรยี นพระธาตุพิทยาคม

รายช่อื ผเู้ ขา้ ร่วมโครงการ “เรียน-รู้-รักษ์นก”

คณาจารย์

1. ครชู ชั วาล เวทา

2. ครจู ิราภา อินสองใจ

3. ครูสมร พมิ พม์ าศ

4. ครชู รินทร์พร คารังษี

5. ครูนลพรรณ ยศอาลัย (นักศกึ ษาฝึกสอน)

นักเรยี น

1. เดก็ ชายกษาปณ์ อาชาบุญญฤทธิ์ 31. เดก็ หญิงอทุ ุมพร มาลา

2. เดก็ ชายนทั ธพงศ์ พมิ เสน 32. เด็กหญงิ กมลรตั น์ คามงคล

3. เด็กชายนพคุณ กาดนอก 33. เด็กหญงิ วาสนา ทวที รพั ย์

4. เด็กชายชวลติ อนิ ทา 34. เด็กหญิงเกวลิน บญุ วัน

5. เด็กชายปฐมพงษ์ กาเนิดมงคล 35. เด็กหญงิ จริ ชยา วทิ า

6. เด็กชายอภชิ าต กาเนดิ มงคล 36. เดก็ หญงิ พนชั กร นิลคง

7. เดก็ ชายกีรติ คนั ถี 37. นางสาวธวลั ยา ประอาจ

8. เด็กชายพรี ณฐั วังแสง 38. นางสาววรรณศริ ิ คายนั ต์

9. เดก็ ชายธีรพนั ธ์ วงศา 65
10. เด็กชายอภสิ ทิ ธิ์ ขันหลวง
11. เดก็ ชายกิตตนิ ันท์ คายันต์ 39. นางสาวกลั ยรตั น์ อทุ ุมพร
12. เด็กชายพรี ณัฐ วงั แสง 40. นางสาวกมลลักษณ์ รนิ ฤทธ์ิ
13. เดก็ ชายศภุ วัฒน์ สมี าเหล็ก 41. นางสาววริศรา วงศา
14. เด็กชายอนวทั ย์ เพตะกร 42. นางสาวธญั ชนก บุญเกดิ
15. นายอภชิ าติ วงษา 43. นางสาวนวพรรษ แซ่โซ้ง
16. นายนภดล อุน่ เรอื น 44. นางสาวศดานันท์ คาวงค์
17. นายศภุ กิตต์ สุต๋า 45. นางสาวกรวินทร์ สงวนฤทธิ์
18. นายนฤดล ณ ลาพนู 46. นางสาวปวณี า เพตะกร
19. นายอนุรักษ์ วงค์ยงั ประเสริฐ์ 47. นางสาวนงคล์ กั ษณ์ กติ ตชิ นะกุล
20. นายวัชระชัย ใจน้อย 48. นางสาวภคั จริ า ศรที อง
21. นายพรี ะพล บุญเกิด 49. นางสาวพัชรี วงศ์ยังประเสริฐ
22. นายศิลา เพตะกร 50. นางสาวพิมอุมา เปาปา่
23. นายวงศ์สวรรค์ กาเนดิ มงคล 51. เดก็ หญิงวิชิตรา ยาวุธ
24. นายดวง โกษาพนั ธ์ 52. เดก็ หญิงธญั ณดา รวดเรว็
25. นายณัฏฐวภี ูมิ มณีวงษ์ 53. เดก็ หญงิ ธารทิพย์ แรงแก้ว
26. นายสหรถั วงษา 54. เดก็ หญิงปรยี านชุ พรมมณี
27. นายอนุรกั ษ์ วงคย์ ังประเสริฐ์ 55. เด็กหญิงนฤภร เพตกร
28. นายปรเมษฐ์ สโุ รพันธ์ 56. เด็กหญงิ พัชรินทร์ วงษา
29. นายอภิยุช หม่นื ไธสง 57. เดก็ หญิงเยาวลักษณ์ บญุ เกิด
30. เดก็ หญิงกัลยากร บญุ เกิด 58. เด็กหญิงวาสนา ทวีทรพั ย์
59. เด็กหญงิ กนกพร อนิ ทรป์ ี
60. เดก็ หญงิ บษุ บา ยะปวง

66

โรงเรียนพระปรยิ ตั ิธรรมวดั พระธาตแุ ชแ่ ห้ง
โรงเรียนวัดพระธาตุแช่แห้ง สานักงานการประถมศึกษากิ่งอาเภอภูเพียง จังหวัด
น่าน ตั้งอยู่บนดอยภูเพียงแช่แห้งในบริเวณที่ดินธรณีสงฆ์ของวัด “พระธาตุแช่แห้ง” ตาบล
มว่ งตด๊ึ กิง่ อาเภอภเู พียง จงั หวัดนา่ น เดิมมีช่อื วา่ “โรงเรียนบา้ นหนองเตา่ ” เร่ิมเปดิ ทาการ
สอนคร้ังแรกเม่ือวันท่ี 18 พฤษภาคม 2482 ตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-4 โดยอาศัย
ศาลาวัดพระธาตุแช่แห้งเป็นหอ้ งเรยี น
วนั ที่ 17 กุมภาพนั ธ์ 2517 ไดเ้ ปล่ยี นช่ือโรงเรยี นจากเดมิ คือ “โรงเรยี นบา้ นหนอง
เต่า” เป็นชื่อใหม่ว่า “โรงเรียนวัดพระธาตุแช่แห้ง” และในวันท่ี 1 ตุลาคม 2523 ได้
มีการเปลี่ยนแปลงคร้ังใหญ่ โดยโรงเรียนได้โอนสังกัดจากองค์การบริหารส่วนจังหวัด
ไปสังกัดสานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหง่ ชาติ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
วันที่ 1 กรกฎาคม 2540 กระทรวงมหาดไทยได้แยกการปกครองของอาเภอเมือง-
นา่ นทางฝ่งั แมน่ ้าน่านทางทศิ ตะวันออก จดั ตัง้ เปน็ “กิ่งอาเภอภูเพยี ง” โรงเรยี นวดั พระธาตุ
แช่แห้งจึงได้เข้ามาอยู่ในสังกัดสานักงานการประถมศึกษาก่ิงอาเภอภูเพียงต้ังแต่บัดน้ันมา
ในปีการศึกษา 2541 โรงเรียนวัดพระธาตุแช่แห้งได้เป็นที่ต้ังของ “ศูนย์วิชาการกลุ่มพระ
ธาตุ” โรงเรียนเปิดทาการสอน 2 ระดับคือ ระดับก่อนประถมศึกษาตั้งแต่อนุบาลปีที่ 1-2
และระดับประถมศกึ ษาตั้งแตช่ น้ั ประถมศึกษาปีที่ 1-6

67

โรงเรยี นพระปรยิ ัตธิ รรมวดั พระธาตุแช่แหง้

ภาพถา่ ยทางอากาศโรงเรยี นพระปริยัติธรรมวดั พระธาตุแช่แหง้
ครูและนักเรยี นโรงเรยี นพระปรยิ ตั ิธรรมวดั พระธาตแุ ช่แหง้ ได้เข้ารว่ มโครงการ
“เรียน-รู้-รักษ์นก” ต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2556 โดยมผี ลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ ดังนี้
ปที ่ี 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: ปา่ คอื ชวี ติ
ขอบเขตของโครงงาน: ร่วมกับโรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดนิโครธาราม และ โรงเรียน
พระปริยตั ิศาสนาพพิ ัฒน์วดั เมืองราม ศกึ ษาความหลากชนดิ ของนกในพื้นทป่ี ่าชมุ ชนบริเวณ
ใกล้โรงเรยี น โดยรบั ผดิ ชอบพืน้ ทบ่ี ริเวณอา่ งเกบ็ น้านา้ เก๋ียน และจดั ทาแบบจาลองประกอบ
แผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์แสดงชนิดและเสียงของนก เพื่อกระตุ้นความสนใจของเยาวชน
ทรี่ บั การถา่ ยทอด

68

ปีที่ 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: ความหลากหลายของต้นไมท้ ีน่ กอาศัยอยู่
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาความหลากหลายของต้นไม้ ชนิดของนก และต้นไมท้ นี่ กอาศัย
อยู่ เพ่ือเสริมสร้างจิตสานึกให้สามเณรนักเรียนได้เห็นความสาคัญของนกและต้นไม้
อันนาไปสู่การอนุรักษ์พื้นท่ีป่าไม้บริเวณสวนรุกขชาติโรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดพระธาตุ
แชแ่ ห้ง

ปีที่ 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ศึกษาความหลากหลายของพันธไ์ุ ม้และนก
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ รวมท้ัง ต้นไม้ นก และ
ส่ิงมีชีวิตอ่ืน ๆ ในบริเวณโรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดพระธาตุแช่แห้ง เพื่อเสริมสร้าง
จิตสานึกให้สามเณรได้เห็นความสาคัญของนกและต้นไม้ อันนาไปสู่การอนุรักษ์พื้นที่ป่าไม้
บรเิ วณสวนรกุ ขชาติโรงเรียนพระปริยัตธิ รรมวดั พระธาตุแช่แหง้

ปที ี่ 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: การสารวจชนิดนกบรเิ วณวัดพระธาตแุ ช่แหง้
ขอบเขตโครงงาน: ศึกษาความหลากชนิดของนกในบริเวณโรงเรียนพระปริยัติธรรม
วัดพระธาตุแช่แห้ง เพ่ือเสริมสร้างจิตสานึกให้สามเณรได้เหน็ ความสาคัญของนกและต้นไม้
อันนาไปสกู่ ารอนรุ ักษพ์ น้ื ท่ีสเี ขียวภายในโรงเรยี นพระปรยิ ตั ิธรรมวดั พระธาตแุ ชแ่ หง้

รายช่ือผู้เขา้ รว่ มโครงการ “เรียน-รู้-รกั ษ์นก”
พระสงฆ์ / คณาจารย์

1. พระครสู ถาพรธรี กิตต์ิ
2. ครูณฐั พงศ์ อตุ ธยิ า
3. ครูพชระ กันไชย
4. ครผู กาพรรณ นาระทะ
5. ครกู ฤษฎี กาสโอสถ
6. ครูณัฐดนัย ทพิ ยศ

69

สามเณร 12. ปาราเมศ ปางอ่อน
1. เกรยี งนวัช วงศเ์ จรญิ วรภคั 13. วฒุ ิชัย วงษน์ ิล
2. โยธา ปองแก้ว 14. ชนสรณ์ ตาแว่น
3. สราวฒุ ิ ยทุ ธศรมี าลา 15. อภิเบศ ไชยอุต
4. ธนากร กันพันธ์ 16. ณฐั ดนัย วุฒิ
5. ชินนกร ถุงสายแกว้ 17. จักรภัทร สดุ สม
6. ไกรวชิ ญ์ ดอนนนั ชยั 18. ณฐั ดนัย วฒุ ิ
7. สปุ ระเสรฐิ จนั ทอน 19. ชนสรณ์ ตาแวน่
8. ถริ วัฒน์ สายแปง 20. อภเิ บศ ไชยบตุ
9. ณฐั พล แซโ่ ฟง้ 21. อภิยุช หม่นื ไธสง
10. จิตพสิ ทุ ธ์ิ ยขี าม
11. อธสิ ิทธ์ บารุงราษฎร์

70

โรงเรียนพระปรยิ ตั ิธรรมวัดนิโครธาราม
โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดนิโครธาราม เลขท่ี 118 หมู่ท่ี 2 ตาบลป่าคา อาเภอ
ท่าวังผา จังหวัดน่าน ได้จัดตั้งขึ้นโดยมติของคณะสงฆ์อาเภอท่าวังผา เนื่องจากการประสบ
ปญั หาในแตล่ ะวดั ของอาเภอท่าวังผาที่มจี านวนพระภิกษุสามเณรน้อย บางวดั ไม่มพี ระภิกษุ
หรือสามเณรอยู่ประจาเลย เร่ิมดาเนินการเรียนการสอนต้ังแต่ปีการศึกษา 2536
โดยเร่ิมแรกขอแยกห้องเรียนจากโรงเรียนวัดราษฎร์บารุง อาเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน
จานวน 1 ห้อง และได้รับอนุญาตจากกรมการศาสนากระทรวงศึกษาธิการให้จัดต้ังเป็น
โรงเรยี นพระปรยิ ตั ธิ รรมแผนกสามัญศกึ ษา ต้งั แต่วันที่ 1 กันยายน 2537
ปีพุทธศักราช 2557 โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดนิโครธาราม ตาบลป่าคา อาเภอ
ท่าวังผา จังหวัดน่าน ได้รับพระมหากรุณาธิคุณเป็นโรงเรียนในโครงการตามพระราชดาริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาาฯ สยามบรมราชกุมารี ในท้องถิ่นทุรกันดาร และ
ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานพระราชทรัพย์ถวายเป็นค่าภัตตาหารเพล และนมผง
แด่พระภิกษุและสามเณร และทรงเปดิ โอกาสใหป้ ระชาชนร่วมทาบญุ กับพระองคท์ ่านด้วย

71

โรงเรียนพระปริยตั ธิ รรมวัดนิโครธาราม

ภาพถา่ ยทางอากาศโรงเรียนพระปรยิ ัตธิ รรมวดั นิโครธาราม
ครูและนกั เรยี นโรงเรียนพระปรยิ ตั ิธรรมวัดนโิ ครธารามได้เข้ารว่ มโครงการ “เรียน-
รู้-รักษน์ ก” ต้ังแตป่ ี พ.ศ. 2556 โดยมผี ลงานโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดงั น้ี
ปที ่ี 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: ปา่ คือชีวิต
ขอบเขตของโครงงาน: ร่วมกับโรงเรียนพระปริยัติศาสนาพิพัฒน์วดั เมืองราม และ โรงเรียน
พระปริยัติธรรมวัดพระธาตุแช่แห้ง ศึกษาความหลากชนิดของนกในพ้ืนท่ีป่าชุมชนบริเวณ
ใกล้โรงเรียน โดยรับผิดชอบพ้ืนท่ีป่าชุมชนวัดนิโครธาราม และร่วมรณรงค์เสริมสร้าง
จิตสานึกให้เยาวชนเห็นความสาคัญของการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ และการเกษตรที่เอื้อ
ต่อการดารงชีวิต

72

ปที ี่ 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: ความสัมพันธ์ระหว่างชนิดนก และพันธ์ุพืชในเขตพ้ืนท่ีป่าชุมชนบ้านฝายมูล
อ.ท่าวงั ผา จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาชนิดของนก และความสัมพันธ์ระหว่างนกกับพันธ์ุพืชชนิด
ตา่ ง ๆ ในเขตพืน้ ทีป่ า่ ชมุ ชนบ้านฝายมลู อ.ทา่ วังผา จ.น่าน ในชว่ งเดือนตลุ าคม-พฤศจกิ ายน
2557 เพ่ือนาข้อมูลเกี่ยวกับนกเผยแพร่สู่ชุมชน ผ่านการบอกเล่าสอดแทรกในการเทศน์
ธรรมในวันพระ และทาแผ่นพบั แจกให้ประชาชนเพื่อเสริมสร้างจติ สานกึ อนุรักษธ์ รรมชาติ

ปที ี่ 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ความหลากหลายของนกในเขตพ้ืนท่ีบริเวณอาศรมสามเณร และ ป่าชุมชน
บา้ นฝายมูล อ.ทา่ วังผา จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ส่งเสริมและสนับสนุนให้สามเณรมีความสนใจในการศึกษาค้นคว้า
เก่ียวกับธรรมชาติวิทยาของนกในป่าชุมชนผ่านการศึกษา และจาแนกชนิดนกในเขตพื้นที่
บริเวณอาศรมสามเณร และป่าชุมชนบ้านฝายมูล อาเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน ในช่วงเดือน
ตลุ าคม 2559-มกราคม 2560 เพื่อนาขอ้ มลู เกยี่ วกับนกเผยแพรส่ ู่ชมุ ชน

ปีที่ 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: ความหลากหลายของนกในวรรณกรรมค่าวสลากสรอ้ ย
ขอบเขตโครงงาน: ศึกษาความหลากหลายของนกผ่านมุมมองเชิงประวัติศาสตร์
ศิลปะพ้ืนบ้าน โดยรวบรวมวรรณกรรมค่าวสลากสร้อยที่ศิลปินพ้ืนบ้านได้ประพันธ์เพื่อ
ประกอบการขับร้องในงานบุญ พบช่ือนกมากกว่า 20 ชนิด สามารถตรวจสอบเทียบเคียง
กับชนิดนกในปัจจุบัน แสดงให้เห็นถึงความหลากชนิดนกในพ้ืนท่ีน่านในช่วงเวลา 20-30 ปี
ทผ่ี ่านมา โดยนกแต่ละชนิดยงั มีความหมายเชิงสญั ลกั ษณ์ที่แตกตา่ งกันด้วย

73

รายช่อื ผู้เข้ารว่ มโครงการ “เรยี น-รู้-รกั ษน์ ก”

พระสงฆ์ / คณาจารย์

1. พระคงศิลป์ เขอ่ื นอ้น

2. ครูสรัลนชุ ศริ ิแกว้

3. ครูจิรชั ญา อ่ินคา

สามเณร

1. นิธิกร ศรนี วล 12. ธนาดล นามวงค์

2. สรวชิ ณ์ ขัติยศ 13. นัฐกาญ หนอ่ ใส

3. ภาคภูมิ ชุยรมั ย์ 14. กรรชัย ยาวิไชย

4. จกั รพนั ธ์ สุภรกั ษ์ 15. เปียว ใจปิง

5. คณิศร ปกุ คาม 16. สรวชิ ญ์ ขัติยศ

6. วนราช ปัญญานนั ท์ 17. สมชาย ศวิ ะโชคชัย

7. ชาคร สมขสนบ 18. ชรพงศ์ ธรรมลังกา

8. สุนทร ใจปิง 19. นนั ธวัฒน์ หนอ่ ใส

9. ณัฐชนน ปันคา 20. รออม ธรรมศิริ

10. เจรญิ ใจปงิ 21. อักษร ธงหิมะ

11. เปยี ว ใจปิง

74
โรงเรียนพระปรยิ ตั ศิ าสนาภพิ ัฒนว์ ัดเมืองราม
โรงเรียนพระปริยัติศาสนาภิพัฒน์วัดเมืองรามตั้งอยู่เลขที่ 38 หมู่ที่ 4 วัดเมืองราม
ตาบลนาเหลือง อาเภอเวียงสา จังหวัดน่าน สังกัดสานักพระพุทธศาสนาแห่งชาติ โรงเรียน
พระปริยัติศาสนาภิพัฒน์วัดเมืองราม มีเนื้อท่ีท้ังหมด 6 ไร่ 1 งาน 56 ตารางวา ในปี 2476
เรม่ิ เปิดการเรยี นการสอน (แผนกนักธรรม)
วันท่ี 1 มิถุนายน สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆ-
ปรินายก ได้เสด็จโปรดมาเป็นประธานเปิดอาคารหลังใหม่ และได้ประทานช่ือโรงเรียนว่า
“โรงเรียนพระปริยัติศาสนาภิพัฒน์วัดเมืองราม” และในปี 2537 ได้รับอนุญาตจากกรม
การศาสนาให้เปิดการเรียนการสอนหลักสูตรปริยัติธรรมแผนกสามัญศึกษาระดับ
มธั ยมศึกษาตอนตน้ และระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลายในปเี ดยี วกนั

โรงเรียนพระปรยิ ัติศาสนาภพิ ฒั น์วัดเมืองราม

ภาพถ่ายทางอากาศโรงเรียนพระปริยัติศาสนาภิพัฒน์วัดเมืองราม
ครแู ละนกั เรยี นโรงเรียนพระปรยิ ตั ศิ าสนาภพิ ัฒน์วดั เมืองรามไดเ้ ขา้ รว่ มโครงการ
“เรียน-รู้-รักษน์ ก” ต้ังแตป่ ี พ.ศ. 2556 โดยมีผลงานโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดงั นี้

75

ปีท่ี 1 (พ.ศ. 2556-2557)
โครงงาน: ป่าคอื ชีวติ
ขอบเขตของโครงงาน: ร่วมกับโรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดนิโครธาราม และ โรงเรียน
พระปริยัติธรรมวัดพระธาตุแช่แห้ง ศึกษาความหลากชนิดของนกในพื้นที่ป่าชุมชนบริเวณ
ใกล้โรงเรียน โดยรับผิดชอบพื้นที่ป่าชุมชนวัดเมืองราม และร่วมรณรงค์เสริมสร้างจติ สานกึ
ให้เยาวชนเห็นความสาคัญของการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ และการเกษตรที่เอื้อต่อ
การดารงชวี ิต

ปที ่ี 2 (พ.ศ. 2557-2558)
โครงงาน: รกั นก-รกั ษป์ า่ บา้ นเมืองราม ต.นาเหลอื ง อ.เวยี งสา จ.นา่ น
ขอบเขตของโครงงาน: ส่งเสริมและสนับสนุนให้นักเรียนมีความสนใจในการศึกษาค้นคว้า
เกี่ยวกับระบบนิเวศ และการอนุรักษ์นกในป่าชุมชนผ่านการศึกษา และจาแนกชนิดนกใน
แหล่งที่อยู่อาศัยแบบต่าง ๆ ในป่าชุมชนท้องถ่ิน ในช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน 2557
และเผยแพรค่ วามรู้ด้านนิเวศวิทยาของป่าและนกที่อยูใ่ นปา่ ชุมชนแก่สาธารณชน

ปที ่ี 3-4 (พ.ศ. 2558-2560)
โครงงาน: ร้ชู ื่อ ร้จู กั รู้ลกั ษณ์ นก @ เมืองราม
ขอบเขตของโครงงาน: ส่งเสริมและสนับสนุนให้สามเณรนักเรียนศึกษาค้นคว้าเก่ียวกับ
ธรรมชาติวทิ ยาผา่ นการศึกษา และจาแนกชนดิ นกในแหล่งท่อี ยูอ่ าศัยโดยรอบโรงเรยี น อาทิ
ป่าชุมชนทอ้ งถิ่น นาขา้ ว พนื้ ท่ีริมน้า ในปี พ.ศ. 2558-2559 แล้วบนั ทึกข้อมูล และวาดภาพ
นก จัดทาเป็นแฟ้มขอ้ มูล “รชู้ ่ือ รู้จกั รลู้ ักษณ์ นก @ เมอื งราม” เพ่ือเผยแพร่ในโรงเรยี น

ปที ี่ 5-6 (พ.ศ. 2560-2562)
โครงงาน: รักษ์นกเมอื งราม
ขอบเขตของโครงงาน: ศึกษาความหลากชนิดนกในแหล่งท่ีอยู่อาศัยโดยรอบโรงเรียน
อาทิ ป่าชุมชนท้องถิ่น นาข้าว พื้นท่ีริมน้า เปรียบเทียบกับข้อมูลที่สารวจในช่วงปี
พ.ศ. 2556-2560 เพื่อตดิ ตามการเปลย่ี นแปลงชนิดนกทเี่ ข้ามาใช้พ้ืนทีโ่ ดยรอบโรงเรียน

76

ตัวอย่างพน้ื ทศ่ี ึกษาโครงงานวทิ ยาศาสตร์ของโรงเรยี นพระปริยตั ศิ าสนาภิพัฒนว์ ดั เมืองราม

รายชอื่ ผเู้ ขา้ รว่ มโครงการ “เรียน-รู้-รกั ษน์ ก”

พระสงฆ์ / คณาจารย์

1. พระแจ่มใส สจุ ณิ ฺณธมฺโม

2. ครูมานพ ทพิ ย์มลู

สามเณร

1. สถาพร เดือดดี 12. ภิญโญ แซ่วา่ ง

2. วรี พงค์ คางทา 13. วิรยิ ะ หล้าจันทร์

3. ธวัชชยั กุลลาว 14. กันต์ศักด์ิ แซ่เฮ้อ

4. ชัยชาญ พิศจาร 15. ชยานนั ท์ แซว่ า่ ง

5. วรวชิ แซ่เล่า 16. สิทธิโชค โมเลกลุ

6. หารฟ้า 17. คริส พงศาพดุง

7. คณติ ศร แซ่วา่ ง 18. วรพจน์ แซว่ ่าง

8. บี แซม่ า้ 19. ธีรชัย แซว่ า่ ง

77

9. สุวิทย์ แซ่โซ้ง 20. ชยากร วฒั นาตระกระกูลวงค์
10. เมธี แซล่ ี 21. ศริ ิพงศ์ แซ่วา่ ง
11. อภวิ ฒั น์ แซ่โซ้ง 22. วริ ยิ ะ หล้าจนั ทร์

78

79

บรรณานกุ รม

โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.). แผนแม่บท โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
อันเน่ืองมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
(อพ.สธ.) ระยะ 5 ปีที่ห้า (ตุลาคม 2554 – กันยายน 2559). กรุงเทพมหานคร :
เวริ ค์ สแควร์, 2554.

จารุจินต์ นภีตะภัฏ, กานต์ เลขะกุล และ วัชระ สงวนสมบัติ. คู่มือศึกษาธรรมชาติหมอ
บุญส่ง เลขะกุล นกเมืองไทย. กรุงเทพมหานคร : คณะบุคคลนายแพทย์บุญส่ง
เลขะกุล, 2555.

พงชัย หาญยุทธนากร, ศักรินทร์ แสนสุข, อัศวิทย์ ศรีศักราภิคุปต์, กฤต อดิเรก, วิชญนันท์
ลิมปรุ่งพัฒนกิจ, สุทธิพงศ์ อาศิรพจน์, เลอสรรค์ วศิโนภาส และ กาญจน์ สฤษด์ิ
นิรันดร์. แล...นกบนเกาะแสมสาร. กรงุ เทพมหานคร : สิรบตุ รการพิมพ์, 2560.

มูลนิธิสืบ นาคะเสถียร. รายงานสาธารณะ “สถานการณ์ป่าไม้ไทย 2555”. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก: http://www.seub.or.th/index.php?option=com_content&
view=article&id=927:seubnews&catid=5:2009-10-07-10-58-20&Itemid
=14, 2555.

วีณา เมฆวิชัย. คู่มือการอบรมทางวิชาการ เร่ืองการอนุรักษ์นกยูง. กรุงเทพมหานคร :
พรนิ ทแ์ อทมี (ประเทศไทย), 2551.

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงบรรยายเรื่อง ประสบการณ์การ
พัฒนาชนบทที่เป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม. กรุงเทพมหานคร : สานักงานโครงการ
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี, 2553.

John H. Boyd III. Paleognathae Ratites and Tinamous. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
http://www.jboyd.net/Taxo/List1.html, 2016.

80

คณะผูด้ าเนินงาน โครงการ “เรยี น-รู้-รักษน์ ก”

ภาควิชาชวี วทิ ยา คณะวิทยาศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั

คณาจารย์

1. รองศาสตราจารย์วณี า เมฆวชิ ัย

2. ผ้ชู ่วยศาสตราจารย์ ดร.พงชยั หาญยุทธนากร

3. ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.นพดล กิตนะ

4. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ชชั วาล ใจซอ่ื กุล

5. ผ้ชู ่วยศาสตราจารย์ ดร.นพิ าดา เรือนแกว้ ดษิ ยทตั

6. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พงษ์ชัย ดารงโรจนว์ ัฒนา

7. อาจารย์ ดร.จริ ารัช กิตนะ

8. อาจารย์ ดร.นนทวิ ชิ ญ ตณั ฑวณิช

ผูช้ ว่ ยวิจัย และ นิสิต

1. ดร.ฉตั รพรรษ พงษ์เจริญ 20. นายอัศวิทย์ ศรศี ักราภิคปุ ต์

2. ดร.ภาณพุ งศ์ ธรรมโชติ 21. นายพชร สิทธิชีวภาค

3. ดร.ธงชัย ฐติ ิภูรี 22. นายชิษณุพงศ์ พานเทียน

4. ว่าท่รี .ต.ศักรินทร์ แสนสุข 23. นายสุตนนั ท์ ปิน่ มณนี พรัตน์

5. นายณัฐนนั ท์ ขันธศุภ 24. ดร.พชั ร ดนัยสวัสดิ์

6. นายณัฐภัท โชตจิ ักรดิกลุ 25. นางสาวกมลวรรณ สมบตั บิ ญุ

7. นายปกปอ้ ง ขาประเสริฐ 26. นางสาวธฤษวรรณ ไตรจติ ต์

8. นายปรมนิ ทร์ เสนานนั ท์สกลุ 27. นางสาวปาลรี ัฐ นชุ โพธิ์

9. นายภมู นิ ทร์ สิมพลพิ นั ธ์ 28. นางสาวปณุ ฑรกิ า คงเรือง

10. นายรชตะ มณีอนิ ทร์ 29. นางสาวพนิดา กรดุ ทอง

11. นายเลอสรรค์ วศิโนภาส 30. นางสาวพรชนก เอกเอื้อมณี

12. นายศิระ นุ่มมีชยั 31. นางสาวมุกเรขา เชี่ยวชาญชยั

13. นายสุทธิพงศ์ อาศิรพจน์ 32. นางสาวยพุ าพร วสิ ูตร

14. นายสุธโิ รจน์ มสี วสั ด์ิ 33. นางสาวหนึ่งฤทัย วิชยั กลุ

15. นายพชั รพล จมุ่ ศรี 34. นางสาวปณุ ยวีร์ พงษ์สวุ รรณ์

81

16. นายวฒุ ิวงศ์ วมิ ลศกั ดเ์ิ จรญิ 35. นางสาวภาราดา พีรชยั เดโช
17. นายภูรินท์ สุยะนา 36. นางสาวปาณศิ า เอีย่ มวจิ ารณ์
18. นายกาญจน์ สฤษนริ นั ดร์ 37. นางสาวกัลยรตั น์ ปาละอาจ
19. นายขัตพนั ธุ์ จนั ทะวงษศ์ รี 38. นางสาวอาภาพรรณ ประกอบการ

ศนู ย์เครือข่ายการเรยี นรเู้ พื่อภมู ิภาค จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั

สนับสนนุ โดย
ธนาคารกสกิ รไทย จากัด (มหาชน)

82

83

ด้วยความราลกึ ถึง

เลอื กทางานในสงิ่ ท่ีตนเองชอบและมีประโยชนต์ อ่ อาชีพและสังคม
เรียนรู้สิง่ ใหม่ ๆ ไปเร่ือย ๆ ทาใหส้ นกุ
เพิม่ ประสบการณ์และไมป่ ล่อยเวลาใหว้ า่ งเปล่า
การแสวงหาความรู้ไมเ่ ป็นพิษเปน็ ภยั ต่อสังคม
ดงั นั้น สามารถทาได้ตลอดชวี ติ เมื่อสุขภาพยงั อานวย

รองศาสตราจารยว์ ีณา เมฆวิชัย
(พ.ศ. 2491-2558)

84

85

86