มหัศจรรย์ความร่วมมือ Miracle of Cooperation "6 นวัตกรรม นำสันกลางสู่ความมั่นคง ยั่งยืน"

45

กิจกรรมที่ดำเนินงานในส่วนของวิถีไทย มีดังน้ี
1. โครงการแขง่ ขันกีฬาชาวไทยภเู ขา (ชนเผ่า กศน. อบต.สนั กลาง)
2. โครงการอาสาพิทักษป์ ่าตามพระราชเสาวนีย์ฯ (อบต.สันกลาง)
3. โครงการอยู่ค่ายพักแรมลูกเสอื -เนตรนารี (โรงเรยี น อบต.สันกลาง)
4. โครงการส่งเสริมการอนุรักษ์ฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นแก่ผู้นำท้องท่ี
ท้องถ่ินและประชาชน (อบต.สนั กลาง)
5. โครงการพฒั นาศกั ยภาพทักษะดนตรีแก่เยาวชน ประชาชนตำบลสนั กลาง (โรงเรยี น
อบต.สนั กลาง)
6. โครงการส่งเสรมิ อนรุ ักษว์ ฒั นธรรมและประเพณชี นเผ่า (ชนเผา่ อบต.สันกลาง)
7. โคนการส่งเสริมอนรุ ักษ์ประเพณแี ห่เทยี นเข้าพรรษา (ชมุ ชน อบต.สนั กลาง)
8. โครงการส่งเสริมการทอ่ งเที่ยวบ่อน้ำพเุ ยน็ ในชว่ งสงกรานต์ (ชมุ ชน, อบต.สันกลาง)
9. โครงการปรบั ปรงุ ภมู ทิ ัศน์แหลง่ ท่องเทีย่ วหนองผา (อบต.สนั กลาง)
10. โครงการซอ่ มแซมสะพานไมท้ างเดนิ ศึกษาธรรมชาติบอ่ น้ำพเุ ย็น (อบต.สันกลาง)
11. โครงการแก้ไขปัญหาขยะแบบองคร์ วม (ชมุ ชน โรงเรียน อบต.สันกลาง)
12. โครงกรสรา้ งพิพิธภัณฑ์วดั หวั ฝาย (วดั อบต.สนั กลาง)
13. โครงการสนั กลางสะอาด (ชุมชน อบต.สันกลาง กองทนุ หลกั ประกนั สุขภาพ)
14. ประเพณีลอยกระทง (ชมุ ชน อบต.สันกลาง)
15. โครงการอนรุ ักษแ์ ละฟืน้ ฟูทรัพยากรธรรมซาตแิ ละส่งิ แวดล้อม (อบต.สันกลาง ชุมชน)

46

สนั กลางวถิ ีพอเพียง

(น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในการดำรชีพมีความพอประมาณ มีเหตุผล
และมภี มู ิคมุ้ กันในตัวทดี่ ี พรอ้ มรับตอ่ การเปลย่ี นแปลง)

แผนภาพที่ 8 ผงั การประสานงาน
“สนั กลางวิถพี อเพยี ง”

หลักธรรมคำสอนตามทางสายกลางของพระพุทธศาสนาเป็นแนวทางที่สอดคล้องกับ
ความพอดีและพอเพียงในเศรษฐกิจในการส่งเสริมให้ชาวบ้านให้ความสำคัญกับการดำเนินชีวิต
ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางได้จัดตั้งสถานีเกษตรวิถีพอเพียง
(Sanklang Kaset Station) เป็นสถานีแห่งการเรียนรู้ โดยเฉพาะในการส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาใช้
เชื้อราบิวเวอร์เรีย และเชื้อราไตรโครเดอร์มา แทนการใช้สารเคมีในการป้องกันและกำจัดศัตรูพืช
และโรคพืช ซึ่งประสบความสำเร็จโดยโครงการเป็นนวัตกรรมเข้ารับรางวัลดีเลิศ องค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดี ประจำปี 2557 ด้านการส่งเสริมอาชีพในกิจกรรมที่ต่อเนื่องกัน
ตำบลสันกลางได้ส่งเสริมให้ชาวบ้านได้จัดทำบัญชีครัวเรือน การปลูกผักสวนครัวไว้กินเอง รวมถึง
ได้จัดทำโครงการสันกลางสะอาด โดยงบประมาณกองทุนหลักประกันสุขภาพตำบลสันกลางเข้ามา
ประสานบูรณาการดำเนินงาน โดยมีการแต่งตั้งคณะกรรมการจากหน่วยงานภายนอกประเมินผล
การดำเนินงานของหมู่บ้าน ในด้านการปรับภูมิทัศน์หมู่บ้านให้สะอาดน่าอยู่ การส่งเสริมการคัดแยก

47

ขยะในบ้าน การสุ่มตรวจลูกน้ำยุงลาย และหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งเป็นกิจกรรมที่กระ ตุ้นให้
หมบู่ ้านไดม้ กี ารพฒั นาหมูบ่ า้ น สรา้ งความสามคั คีในกลุ่มผูน้ ำและชาวบา้ น ซ่งึ ถือเปน็ โครงการทป่ี ระสบ
ผลสำเร็จและได้ดำเนนิ การมาตอ่ เน่ือง ต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2554 จนถึงปัจจบุ นั

ในการส่งเสริมการรวมกลุม่ เกษตรกร ตำบลสนั กลางไดด้ ำเนินการในรปู แบบของสหกรณ์
โดยจัดตั้ง "สหกรณ์ อบต.สันกลาง" เป็นร้านค้าเกษตรชุมชนที่จำหน่ายปุ๋ยและยาเคมีในการเกษตร
มีการบริหารจัดการโดยคณะกรรมการซึ่งมาจากตัวแทนเกษตรกรในพื้นที่ สร้างความเข้มแข็งให้กับ
กลุ่มเกษตรในพืน้ ที่

ปี พ.ศ. 2558 บ้านแม่คาวดวงดี หมู่ 15 ตำบลสันกลาง ได้รับรางวสั ชนะเลศิ เปน็ หมู่บา้ น
ต้นแบบสุขภาพดีวิถีไทย จากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงราย ซึ่งถือเป็นหมู่บ้านต้นแบบ
ของตำบลที่มีการส่งเสริมการดำรงชีพในแบบวิถีพอเพียง ควบคู่กับการส่งเสริมสุขภาพกายและใจ
ต้งั แตใ่ นวัยเด็ก ผใู้ หญ่ และผู้สูงอายุ

กิจกรรมท่ดี ำเนนิ งานในสว่ นของวิถีพอเพยี ง มีดังนี้
1. กิจกรรมส่งเสรมิ การลดการใช้สารเคมี
2. กจิ กรรมสง่ เสริมผลติ ปุ้ยหมกั ชวี ภาพ
3. การจดั ตง้ั สถานีแหล่งเรยี นรู้ชุมชน
4. การอบรมอาชีพแกเ่ กษตรกร
5. สนบั สนนุ การดำเนนิ กจิ การสหกรณ์ อบต.สนั กลาง
6. สนบั สนนุ เงินทุนเศรษฐกิจชมุ ชน
7. การพฒั นาตลาดจำหนา่ ยสินคา้ ชุมชน
8. การสนบั สนุนงบประมาณโครงการเศรษฐกจิ พอเพียงให้กบั โรงเรยี น
9. การสนับสนนุ วทิ ยากรและเป็นแหล่งเรยี นรู้ใหก้ ับหน่วยงาน กลมุ่ เกษตรกรต่าง ๆ
10. โครงการหนนู ้อยพอเพียง
11. โครงการสันกลางสะอาด อาหารปลอดภัย
12. การสง่ เสรมิ การจดั ทำบญั ชีครัวเรือน

48

โครงการสันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง จึงเป็นโครงการที่มุ่งพัฒนาองค์กรให้มี
ประสิทธิภาพในการบริการและดำเนินการแก้ไขปัญหาสังคม เพื่อให้สังคมได้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน
ตามหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา ควบคู่กับการน้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัวรัชกาลที่ 9 เพอ่ื ให้สังคมมีความน่าอยู่ มคี วามสงบสขุ มีความรักชาติ
ความสามคั คขี องชมุ ชนส่งเสรมิ ให้ชาวบ้านได้ประพฤติยดึ ถือหลักคำสอนทางพระพทุ ธศาสนาควบคู่กับ
มีความพอดีพอเพียง โดยเริ่มตั้งแต่การส่งเสริมโครงการตำบลศีลห้า สนับสนุนการฟื้นฟูประเพณี
และจัดให้มีกิจกรรมตลอดทั้งปี รวบรวมวิถีการดำเนินชีวิตของชุมชนในรอบหนึ่งปี โดยรวบรวมอยู่ใน
พิพิธพันธ์มีชีวิตพื้นบ้านล้านนา ให้เยาวชนและผู้ที่สนใจสามารถเข้าศึกษาวิถีการดำรงชีวิตของชุมชน
รวมถึงภูมิปญั ญาท้องถ่ินทป่ี ระพฤตปิ ฏบิ ตั สิ บื ต่อกนั มา

โครงการสันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง เป็นโครงการที่ได้บูรณาการร่วมกัน
ระหวา่ งชมุ ชน วดั และโรงเรยี น เป็นแนวขับเคลอ่ื นโครงการให้เกิดเปน็ รปู ธรรมรว่ มกนั

สันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง เป็นการมุ่งสร้างชุมชนให้มีความน่าอยู่ มีความรัก
สมัครสมานสามัคคี ซึ่งล้วนต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนหลากหลายองค์กร ทั้งภาครัฐ
เอกชน และประชาสังคม องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางถือเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงวัด ผู้นำ
ท้องที่ ผู้นำท้องถิ่น และชุมชน เข้าร่วมการดำเนินงานและประสานงานร่วมกัน สนับสนุนงบประมาณ
ให้กับโรงเรียนผู้สูงอายุ สนับสนุนงบประมาณให้ทางโรงเรียนให้ไปดำเนินกิ จกรรมที่เกี่ยวข้อง
การประชาสัมพันธ์ บุคลากร รวมถึงชักจูงและดึงดูดให้ชาวบ้านเข้ามาร่วมกิจกรรมและโครงการที่ได้
จัดวางไว้ โดยวางกจิ กรรมให้มีความตอ่ เนื่องและชาวบา้ นสามารถเขา้ ถึงโดยง่าย โดยมโี รงเรียนผู้สงู อายุ
วัดหัวฝาย เป็นศูนย์กลางของกิจกรรมของโครงการ จัดทำแหล่งเรียนรู้มีการรวบรวมองค์ความรู้และ
สามารถถา่ ยทอดให้หน่วยงานและกลุ่มทีส่ นใจไดเ้ ข้ามาศกึ ษาและเรยี นรู้ ไดแ้ ก่

1. พิพิธภัณฑ์มีชีวิตพื้นบ้านล้านนา จัดตั้ง ณ วัดหัวฝาย หมู่ 9 ตำบลสันกลาง ได้รับ
คัดเลือกให้เป็นแหลง่ เรียนรตู้ ามโครงการศูนยว์ ัฒนธรรมเฉลิมราช กรมสง่ เสรมิ วัฒนธรรม ประจำปี 2559

2. โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย เป็นแหล่งเรียนรู้โดยจัดกิจกรรมให้ผู้สูงอายุ เด็กและ
เยาวชนได้เข้ามาทำกิจกรรมร่วมกัน ส่งเสริมศีลธรรม วัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น และการส่งเสริม
ผ้สู งู อายใุ หม้ ีสุขภาพกายและสขุ ภาพจติ ท่ีดี

3. แหล่งเรียนรูเ้ ศรษฐกิจพอเพียงบา้ นแม่คาวดวงดี หมู่ 15 เป็นแหลง่ เรยี นรูแ้ นวปรัชญา
เศรษฐกจิ พอเพยี ง ตามโครงการหมบู่ ้านสขุ ภาพดี วถิ ไี ทย

4. สถานีเกษตรวิถีพอเพียง (Sanklang Kaset Station) เป็นนวัตกรรมเข้ารับการเสนอ
ผลงานองคก์ รปกครองส่วนท้องถน่ิ ท่ีมีการบรหิ ารจัดการที่ดี ประจำปี 2557 ดา้ นการส่งเสรมิ อาชพี

49

สรปุ ผลการดำเนินงาน
สันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง เป็นการมุ่งสร้างชุมชนให้มีความน่าอยู่ มีความรัก

สมัครสมานสามัคคี มคี วามรกั ชาติ ยึดม่นั ในคณุ ธรรมจรยิ ธรรม และมคี วามมน่ั คงพึง่ พาตนเองได้ และที่
สำคัญในกิจกรรมได้น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางในการดำรงชีพโดยเชื่อมโย ง
หลกั วิถดี า้ นต่าง ๆ

วิถีธรรม การบริหารงานภายในองค์กรโดยยดึ มั่นตามหลักธรรมาธิบาล และการส่งเสริม
ให้คนในชุมชนยึดหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา กิจกรรมทางศาสนาและประเพณีต่าง ๆ
ที่องค์การบรหิ ารส่วนตำบลสนั กลางและวัดได้จัดข้ึน สอดแทรกหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา
ยึดมั่นในศีลธรรม มีแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ คือ โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย โครงการหมู่บ้านศีลห้า
และตำบลศีลหา้ รวมถงึ จดั อยู่ในรปู แบบพพิ ิธภณั ฑม์ ชี ีวติ

วิถีไทย ชุมชนมีความรัก ความสามัคคี รกั ชาติ รกั ชุมชน ร่วมอนุรกั ษท์ รัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมในชุมชน ผู้นำชุมชนและชาวบ้านมีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน มีความเห็นพ้อง
ต้องกัน เพื่อให้องค์การบริหารส่วนตำบลสามารถจัดสรรงบประมาณอย่างเป็นธรรมและตรงกับ
ความตอ้ งการของชุมชนอยา่ งแท้จรงิ

วิถีพอเพียง ชาวบ้านมีความเข้าใจในวิถีพอเพียง ลดการใช้สารเคมีท่ีเป็นอันตรายต่อตวั
เกษตรกรและผู้บริโภค โดยประสบความสำเร็จจากการดำเนินโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง
ส่งเสริมให้ประชาชนได้น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในการดำรงชีวิต จัดทำบัญชี
รายรับรายจ่ายครัวเรอื น ปลกู พืชผกั สวนครัวไวก้ ินเองทุกบา้ น นอกจากจะได้พืชผักทีป่ ลอดสารเคมแี ลว้
ยังทำให้บริเวณบ้านดูร่มรื่น สวยงาม เต็มไปด้วยพืชผักสวนครัวที่ออกใบ ออกผล สามารถประหยัด
คา่ ใช้จ่ายในครัวเรือนได้

ในการพัฒนาต่อยอดโครงการ/กิจกรรมสันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 ในส่วนขององค์ความรู้ "พิพิธภัณฑ์มีชีวิตพื้นบ้านล้านนา" ซึ่งตั้งอยู่
ณ วดั หวั ฝาย หมู่ 9 ตำบลสนั กลาง ไดร้ บั คัดเลอื กใหเ้ ปน็ แหลง่ เรยี นรู้ตามโครงการศนู ย์วัฒนธรรมเฉลิมราช
กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม เพื่อเป็นแหล่งศึกษาเรยี นรู้ของชุมชน

ในปี พ.ศ. 2559 ได้มีการดำเนินงานที่ต่อเนื่องจากปีที่ผ่านมา ในโครงการ/กิจกรรม
ได้จัดทำอย่างต่อเนื่อง โดยได้บรรจุโครงการไว้ในแผนพัฒนาตำบล และตั้งงบประมาณไว้สำหรับ
จัดกิจกรรม เช่น โครงการสันกลางสะอาดฯ กิจกรรมข่วงวัดช่วงผญ๋า กิจกรรมงานสงกรานต์ประจำปี
โครงการสตรีไทยใจอาสา โครงการอาสาปอ้ งกันไฟปา่ มหกรรมเสรมิ สรา้ งสุขภาพ โครงการอบรมยวุ ชน
อาสาพิทักษ์สิ่งแวดล้อม ซึ่งเน้นการมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกัน จัดตั้งเป็นอาสาสมัคร
ในการดำเนินงานร่วมกับองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง รวมถึงการจัดกิจกรรมประกวดหมู่บ้าน
ที่มีการดูแลสิ่งแวดล้อม การคัดแยกขยะบ้านเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งเป็นโครงการที่จัดโดยกองทุน
หลักประกันสขุ ภาพตำบลสันกลาง ซงึ่ จดั ต่อเน่อื งเปน็ ประจำทุกปี

50

นวตั กรรมท่ี 4
เยาวชนตน้ กลา้ สนั กลาง

หากจะพูดถึงการพัฒนาเด็กและเยาวชนในประเทศไทย ทุกคนต่างต้องนึกถึง
พระราชบัญญัติการส่งเสริมการพัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ พ.ศ. 2550 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2)
พ.ศ. 2560 เพราะเป็นกฎหมายที่กำหนดบทบาทของรัฐในการพัฒนาเด็กและเยาวชน ทั้งยังเป็นกลไก
ในการจัดทำนโยบายด้านการพัฒนาเด็กและเยาวชน แต่สิ่งที่น่าสนใจในกฎหมายฉบับนี้ คือ ได้มีการ
จัดตั้งกลุ่มเด็กและเยาวชนกลุม่ หนึง่ คือ สภาเด็กและเยาวชน โดยได้ระบไุ ว้ในกฎหมายอยา่ งชัดเจนวา่
สภาเด็กและเยาวชนมีหน้าที่อะไรบ้าง และมีในระดับใดบ้าง ถือว่าเป็นกลไกของเด็กและเยาวชน
ทถ่ี ูกต้องตามกฎหมายเพยี งองคก์ รเดียวก็วา่ ไดส้ ำหรบั ประเทศไทย

สภาเด็กและเยาวชน เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2547 ต่อมารัฐบาลในขณะนั้น ได้มีมติให้มี
การจัดตั้งสภาเด็กและเยาวชนนำร่อง 4 จังหวัด ประกอบด้วย จังหวัดสตูล ปราจีนบุรี สุรินทร์ และ
เชยี งราย ตอ่ มาปี พ.ศ. 2548 รฐั บาลได้มีมตเิ ห็นชอบใหม้ ีการจดั ตง้ั สภาเดก็ และเยาวชนจังหวดั ภายใต้
หลักการ “เด็กนำ ผู้ใหญ่หนุน” ในปี พ.ศ. 2550 จึงได้มีประกาศใช้ พระราชบัญญัติส่งเสริมการ
พัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ พ.ศ. 2550 กำหนดให้มีสภาเด็กและเยาวชนขึ้น จำนวน 4 ระดับ
โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อให้เป็นศูนย์กลางในการดำเนินงานและประสานงานในกิจกรรมด้านต่าง ๆ
ของเด็กและเยาวชนในระดับพื้นที่ ประกอบด้วย ระดับตำบล/เทศบาล ระดับอำเภอ/เขต ระดับ
จังหวัด/กรุงเทพมหานคร และระดบั ประเทศ ภายใตห้ ลักคิดทีว่ า่ “เด็กคิด เดก็ ทำ เด็กนำ ผ้ใู หญห่ นนุ ”

สภาเด็กและเยาวชนเป็นกลไกเด็กและเยาวชนที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของรัฐบาล
โดยผ่านกระบวนการจัดใหม้ ตี ามแนวทางท่รี ัฐกำหนด กรมกิจการเด็กและเยาวชน กระทรวงการพัฒนา
สังคมและความมั่นคงของมนุษย์ มีบทบาทหลักในการเป็นพื้นที่กลางในการแลกเปลี่ยนและเชื่อม
ระหว่างเด็กเยาวชนกับภาครัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อส่งเสริม สนับสนุน และเสนอแนะแนว

51

ทางการทำงานการพัฒนาเด็กและเยาวชนทั้งประเทศ โดยที่รัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกำหนดให้มี
สภาเด็กและเยาวชนเข้าไปมีส่วนร่วมในเวทีต่าง ๆ หากจะพูดถึงบทบาทตามข้างต้นแล้ว สภาเด็กและ
เยาวชนถือเปน็ องค์กรทมี่ ีความสำคญั กบั การพัฒนาเด็กและเยาวชนเปน็ อย่างมาก

เช่นเดียวกับสภาเด็กและเยาวชนตำบลสันกลาง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ที่มีการ
ขับเคลื่อนกิจการอย่างต่อเนื่อง โดยการหนุนเสริมจากหน่วยงานภาครัฐ ได้แก่ บ้านพักเด็ก
และครอบครัวจังหวัดเชียงราย องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง วัดหัวฝาย โรงเรียนในพื้นที่
และหน่วยงานภายนอกที่เห็นความสำคัญของการพัฒนาเด็กและเยาวชน สอดคล้องกับหลักคิดที่ว่า
“เด็กคิด เด็กทำ เด็กนำ ผู้ใหญ่หนุน” และไม่เพียงแต่การรับความช่วยเหลือ สนับสนุนจากหน่วยงาน
องค์กร ภาคเี ครือขา่ ยเทา่ นนั้ สภาเดก็ และเยาวชนตำบลสนั กลางได้ตอบแทนการช่วยเหลือ สนบั สนุนน้นั
ด้วยการส่งคืนความดีสู่พื้นที่ท้องถิ่น ชุมชนของตนเองอย่างเต็มพลังเช่นเดียวกัน ดังจะเห็นได้จาก
กิจกรรมที่ได้ร่วมดำเนินการกับท้องถิ่นชุมชน ซึ่งโครงการหลักที่ถือว่าเป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมของ
ตำบลสนั กลาง คอื โครงการเยาวชนต้นกล้าสนั กลาง นั่นเอง

โครงการเยาวชนต้นกล้าสันกลาง ได้เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 และยังคง
ดำเนินการต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน แนวคิดการดำเนินโครงการเริ่มจากสภาพปัญหาการพัฒนาทางด้าน
การศึกษาในปัจจุบันทำให้เกิดการแข่งขันและเลียนแบบพฤติกรรม ค่านิยมความเชื่อของคนในตำบล
ที่ส่งบุตรหลานออกไปเรียนนอกพื้นที่ สร้างปัญหาใหก้ ับผูป้ กครองต้องแบกรบั ภาระค่าใช้จ่ายที่เพ่มิ ขน้ึ
ถึงแม้ว่ารัฐบาลจะมีนโยบายจัดการเรยี นโดยไมเ่ สยี ค่าใช้จ่าย แต่นโยบาย กไม่ครอบคลุมทุกดา้ น ไม่ว่า
คา่ พาหนะ ค่าเรยี นพิเศษ ค่าอปุ กรณ์ประกอบการเรยี นการสอนเพ่ิมเตมิ เป็นต้น

อีกปัญหาหนึ่งของการจัดการศึกษาในเขตตำบลสันกลาง คือด้านงบประมาณที่ภาครัฐ
จัดสรรให้กับทางโรงเรียนไม่เพียงพอ เพราะเป็นการจัดสรรตามรายหัวนักเรียน เมื่อรวมกันแล้ว
ไม่เพยี งพอในการจัดกิจกรรมการเรยี นใหก้ ับเด็ก และดา้ นบคุ ลากรทางการศึกษา ซึง่ ไมส่ ามารถจัดสรร
ได้ตรงวชิ าและความถนดั ของครูทจ่ี ะมาสอนได้ โดยเฉพาะด้านการสง่ เสริมอาชพี การอนุรักษภ์ มู ิปญั ญา
ทอ้ งถิ่น การสรา้ งและค้นหาความสามารถพเิ ศษให้กบั เดก็ นักเรยี นและเยาวชนในตำบลสนั กลาง

องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของปัญหาดังกล่าว จึงได้
กำหนดนโยบาย ทำแผนงานและโครงการเพื่อสนับสนุนในการแก้ไขปัญหา เพื่อให้เด็กนักเรียนที่เรียน
ในตำบลได้รับโอกาสในการเรียนรู้ มีประสบการณ์ในชีวิตที่ดีสามารถนำไปต่อยอดเป็นอาชีพได้
โดยอาศัยเครือข่ายความร่วมมือของทุกองค์กรในตำบล ร่วมกันเป็นเจ้าภาพในการทำงาน บ้าน วัด
และโรงเรียน/ราชการ (บวร) โดยมีฐานความคิดว่า เด็กและเยาวชนควรได้รับการปลูกฝังให้เป็น
พลเมืองที่ดี โดยจัดการอบรมให้ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ และไม่หลงไปกับสิ่งยั่วยุ หน้าที่หลักคือ
การศึกษา การพัฒนาเตมิ เต็มโอกาสทางการศกึ ษา การให้ประสบการณท์ ี่ดีด้านอาชพี จะสามารถพัฒนา
ทกั ษะความคดิ และทกั ษะการเรยี นรทู้ างสงั คมให้กับเด็กและเยาวชน

โครงการเยาวชนต้นกล้าตำบลสันกลาง (Smart Childs) มีจุดมุ่งหมายให้เด็กนักเรียน
มีความพร้อมทุกด้านไม่ว่าด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ ในการดำเนินโครงการได้ต้ัง
เปา้ ประสงค์ไว้ 4 ขอ้

52

1) เพื่อใหเ้ ดก็ นกั เรียน และเยาวชนในตำบลเปน็ คนทม่ี ีคุณธรรมจริยธรรม มีความกตัญญู
ต่อผ้มู ีพระคณุ มจี ิตอาสา เขา้ ใจในหลกั คำสอนตามพระพุทธศาสนา

2) เพื่อเป็นการเสริมสร้างความรัก ความสามัคคี การมีวินัยของเด็กนักเรียนทั้งตำบล
มีความประพฤติดี มีวินัย สามารถช่วยเหลือตนเอง และผู้อื่น สร้างการทำงานที่เป็นทีม ยึดมั่นในการ
ปกครองตามระบอบประชาธปิ ไตย และความรกั ชาติ

3) เพื่อเป็นการสร้างจิตอาสา สำนึกรักบ้านเกิด และการสืบทอดประเพณีวัฒนธรรม
ใหก้ ับเดก็ นกั เรยี น เรยี นรปู้ ระเพณอี ันดีงามในตำบล เรยี นรูภ้ มู ปิ ญั ญาในชุมชน เรียนรู้ศิลปะการแสดง
ของล้านนาและสามารถนำความรู้ที่ได้ มาใช้ในการแข่งขันทักษะวิชาการ ยกระดับความสามารถ
ของโรงเรยี นในดา้ นผลสมั ฤทธ์ิทางการศึกษา

5) เพอ่ื เปน็ การส่งเสริมความเปน็ เลศิ ดา้ นอาชพี และการพฒั นาสู่ความเป็นเลศิ ได้เรียนรู้
วิชาชีพ การเรียนรู้การเกษตรตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยสามารถนำความรู้
และประสบการณ์ที่ได้เข้าร่วมการแข่งขันในระดบั อำเภอ จังหวัด สามารถสร้างชื่อเสียงให้กับโรงเรียน
ตำบล และสามารถนำความรู้มาใช้ในโรงเรียน ชมุ ชน ตลอดจนสามารถถา่ ยทอดองคค์ วามรู้ให้กบั น้อง ๆ ได้

ในการดำเนินโครงการเพื่อให้เกิดผลลัพธ์กับเด็กนักเรียน อบต.สันกลางเป็นตัวหลัก
ในการเชื่อมโยงเครือข่ายที่เข้มแข็ง นำความโดดเด่นมาพัฒนาเด็กและเยาวชน ให้มีความรู้
ความสามารถตดิ ตวั เป็นทพ่ี งึ ปรารถนาของโรงเรยี น และชมุ ชน

องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางเป็นเจ้าภาพในการจัดสรรงบประมาณ ในการจัด
กจิ กรรมตลอดจนการสนับสนนุ งบประมาณผา่ นไปยงั โรงเรยี นให้โรงเรียนสามารถจัดกจิ กรรมให้กับเด็ก
ได้แก่

1. โครงการคา่ ยยวุ ชนตำบลสนั กลาง
โครงการค่ายยุวชนตำบลสนั กลางเป็นโครงการที่มงุ่ สรา้ งจติ สำนึกและสร้างการมสี ว่ นร่วม

ต่อสังคมไทย เพื่อกระตุ้นเตือนให้เยาวชนไทยมีสำนึกความรับผิดชอบต่อสาธารณะ ตระหนักในความ
เป็นคนไทย มีความเขา้ ใจประวัติศาสตร์ชาตไิ ทยและรว่ มกนั ปกปอ้ งสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย์
รวมทั้งสร้างความรักความสามัคคีและความเข้าใจที่ถูกต้องให้กับเยาวชนตำบลสันกลาง โดยนำหลัก
ค่านิยม 16 ประการมาเปน็ รากฐานในการดำเนินชีวติ

2. โครงการอบรมยุวชนอาสาพิทกั ษ์ส่งิ แวดล้อม
โครงการอบรมยุวชนอาสาพิทักษ์สิ่งแวดล้อม เป็นการสร้างจิตสำนึกการอนุรักษ์

สิง่ แวดลอ้ มให้แก่เยาวชนท้องถ่ิน ให้ตระหนักถึงความสำคัญของปญั หาขยะมูลฝอย นำ้ เนา่ เสียและป่าไม้
สง่ เสริมการลดปริมาณขยะจากต้นทาง การรไี ซเคลิ วสั ดุเหลือใช้ ตลอดจนการสง่ เสรมิ การอนุรักษ์แหล่งน้ำ
ส่งเสรมิ ให้เยาวชนมีส่วนรว่ มกับชมุ ชน รบั ร้ปู ัญหาและรว่ มมือแกไ้ ขปญั หาสิง่ แวดลอ้ มรว่ มกัน

3. โครงการรอ้ ยรวมคน 3 วยั สายใยรกั แหง่ ครอบครวั
โครงการร้อยรวมคน 3 วัย สายใยรักแห่งครอบครัว เป็นการส่งเสริมสถาบัน

ครอบครัวแห่งความรัก ครอบครัวแห่งความสามัคคี ครอบครัวคุณธรรม ครอบครัวแห่งความรู้
และครอบครัวอยู่ดีมีสุข ซึ่งร้อยรวมคน 3 วัยเข้าไว้ด้วยกัน ภายใต้ 5 แนวคิดหลัก 1) เตรียมพร้อม

53

ก่อนครองคู่ 2) เรียนรู้ร่วมกันแต่ในครรภ์ 3) คิดสร้างสรรค์แต่เยาว์วัย 4) ครอบครัวเสริมกายใจ
และ 5) ผสู้ ูงวัยสานใยรัก

4. โครงการคา่ ยคณุ ธรรมจรยิ ธรรมเดก็ นักเรยี น
โครงการค่ายคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน เป็นการน้นความสำคัญในด้านความรู้

จริยธรรม กระบวนการเรยี นรู้ หลักธรรมคำสอนทางศาสนา และศลิ ปวัฒนธรรม
5. โครงการจดั การเรยี นการสอนตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง
เป็นโครงการที่ส่งเสริมให้เด็กนักเรียนได้มีความรู้ความเข้าใจในหลักปรัชญา

เศรษฐกิจพอเพียงมีการเน้นภาคทฤษฎีควบคู่ไปกับภาคปฏิบัติ เพื่อให้เด็กเกิดเจตคติที่ดีต่อปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง นักเรียนได้ทดลองปลูกผักสวนครัว ปลูกข้าว เลี้ยงปลา และเลี้ยงสัตว์ และนำ
ผลผลิตทีไ่ ด้มาประกอบอาหารกลางวัน

6. โครงการอบรมเชิงปฏบิ ัติการนาฏศิลปส์ รา้ งสรรค์ประยุกตส์ ทู่ ิศทางอนาคต
เป็นโครงการส่งเสริมให้เยาวชนและผู้ที่มีความสนใจทางด้านนาฎศิลป์ ได้เรียนรู้

และฝึกฝนความสามารถทางด้านนาฏศิลป์ รวมถึงเข้าร่วมการประกวดและการแข่งขันในระดับต่าง ๆ
รวมประยกุ ตใ์ ชใ้ นโอกาสต่าง ๆ ได้

7. โครงการเยาวชนตน้ กลา้ ตำบลสันกลาง
เป็นโครงการส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนได้เรียนรู้เกี่ยวกับกิจกรรมด้านคุณธรรม

จริยธรรมประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น และพัฒนาทักษะด้านอาชีพ ตามแนวคิด “กิจกรรมสร้างคน
คนสร้างสังคม” ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนได้แสดงออกทั้งด้านความคิดและการกระทำตาม
ความสามารถของตนเอง ทำให้เด็กมีความมั่นใจในตนเอง กล้าแสดงออก การมีจิตอาสาพัฒนาสังคม
ช่วยเหลือผู้ประสบปัญหา เช่น ผู้สูงอายุ คนพิการ ผู้ป่วยติดเตียง และผู้ที่อยู่ภาวะยากลำบาก การ
ทำงานร่วมกับวดั เพื่อช่วยเหลอื และพฒั นาชมุ ชนถ่นิ เกิดให้มคี วามเจริญมากย่ิงข้นึ ทุกกจิ กรรมล้วนสรา้ ง
ใหเ้ ด็กและเยาวชนเปน็ คนที่สมบรู ณ์ท้งั ดา้ นความรู้ ความสามารถ ทักษะและคุณลักษณะที่พึงประสงค์

นอกจากหน่วยงานท้องถิ่น อย่างองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางที่ให้การสนับสนุน
การขับเคลื่อนงานของสภาเด็กและเยาวชนตำบลสันกลางแล้ว หน่วยงานสังกัดกระทรวงการพัฒนา
สงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์ โดยบา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดเชียงราย เป็นอีกหนึ่งหน่วยงาน
ที่ให้การดูแล ส่งเสริม สนับสนุนและพัฒนาสภาเด็กและเยาวชนตำบลสันกลางให้มีการพัฒนา
อย่างต่อเนื่อง โดยการสนับสนุนงบประมาณและองค์ความรู้เพื่อการขับเคลื่อนสภาเด็กและเยาวชน
การอบรมทักษะความรู้ การส่งเสริมการเป็นอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์
(อพม. น้อย) ร่วมเป็นจิตอาสาทำงานร่วมกับหน่วยงาน องค์กร และกลุ่มอาสาสมัครในชุมชน
สร้างจิตสำนึกรักบ้านเกิด ช่วยเหลืองานสาธารณประโยชน์ พัฒนาคุณภาพชีวิตเด็กและเยาวชนให้มี
ความเพรียบพรอ้ มในการดำเนนิ ชีวติ อยู่ในสังคมได้อยา่ งมีคุณภาพ

54

สรุปผลการดำเนินงาน
จากการดำเนินโครงการเยาวชนต้นกล้าสันกลาง สามารถแก้ไขปัญหาด้านการ

จัดการศึกษาในตำบล ให้นักเรียนที่เรียนในตำบลสันกลางได้เรียนรู้ครบถ้วนตามหลักสูตร ได้มีโอกาส
ในการทำกิจกรรม และได้มีโอกาสออกไปเรียนรู้สร้างประสบการณ์จริงภายนอกห้องเรียน เป็นการ
กระตนุ้ การเรียนรู้ให้กับเดก็ นกั เรียนทำให้เกดิ โอกาส ลดความเหล่อื มล้ำ และสรา้ งผลงานดา้ นการศกึ ษา
ใหก้ บั เดก็ นกั เรียนในตำบลสนั กลางและเป็นทยี่ อมรับของพ่นี อ้ งประชาชน

นอกจากเด็กนักเรียนได้เรียนรู้ครบตามหลักสูตร และยังนำความรู้ที่ได้รับจากการทำ
กิจกรรมเข้าแข่งขันในการจัดกิจกรรมแข่งขันผลงานทางวิชาการ ทำให้โรงเรียนได้รับรางวัลต่าง ๆ
มากมาย นอกจากผลงานที่เกิดขึ้นกับเด็กนักเรียน กับทางโรงเรียน นักเรียนยังเป็นตัวแทนตำบล
ในการเข้าร่วมการแข่งขันศิลป์ นาฎศิลป์ ในระดับภาค การแข่งขันระดับอำเภอ การเข้าร่วม
การประกวดฝีมือ การทำบายศรี การจัดสวนถาด ในกมหกรรมไม้ดอกอาเซียนเชียงราย 2016
ขององคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวัดเชยี งราย เปน็ ต้น

การสำนึกรักบ้านเกิดของเด็กและเยาวชนตำบลสันกลาง แสดงออกมาด้วยการกระทำท่ี
เป็นส่ิงบ่งบอกว่า พวกเขาได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาชุมชน หมู่บ้าน ไม่ว่าจะเป็นกิจกรรม
สาธารณประโยชน์ เช่น การสรา้ งฝาย การเย่ยี มบ้านผู้สูงอายุ ผู้ป่วยติดเตียง ฯลฯ

เด็กและเยาวชนตำบลสันกลางเป็นอีกหนึ่งต้นแบบ ถือเป็นกลุ่มเด็กและเยาวชนน้ำดี
ที่ร่วมเป็นพลังในการขับเคลื่อนชุมชนท้องถิ่นไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน การทำงานร่วมกับคนทุกกลุ่มวยั
ทกุ หน่วยงานองค์กร เปน็ การแสดงให้เห็นว่าพวกเขาไดร้ บั การยอมรับให้เข้าไปมบี ทบาทขับเคล่ือนงาน
และกิจกรรมท่ีสร้างสรรค์ ตลอดจนเสริมสร้างสัมพันธภาพและสร้างเครือข่ายการดูแลช่วยเหลอื ซึ่งกนั
และกัน เรามองเห็นภาพอนาคตที่เด็กและเยาวชนเหล่าน้ีจะเป็นส่วนหนึ่งในการร่วมพัฒนาและแก้ไข
ปญั หาสังคมด้วยศกั ยภาพท่พี วกเขามอี ยา่ งเตม็ กำลัง

55

นวัตกรรมท่ี 5
สันกลาง 5G+ เสริมสรา้ งความเขม้ แข็ง

สู่การพฒั นาตาบลอยา่ งย่ังยืน

โครงการ “สนั กลาง 5G+ เสรมิ สรา้ งความเข้มแข็งสู่การพฒั นาตำบลอย่างย่ังยืน” ได้เร่ิม
ดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 โดยมุ่งเน้นเป้าหมายที่เรียกว่า ดี หรือ Good โดยใช้อักษรย่อ
ในภาษาอังกฤษ คือตัว G โดยกำหนดส่ิงที่ดีท่ีตอ้ งการแกไ้ ขปญั หาหรือการพัฒนาทั้งสิ้น 5 ด้านด้วยกนั
ทั้งนี้อาศัยข้อมูล ภาพแวดล้อมทางกายภาพ สภาพสังคม วิถีชีวิตและสภาพทางเศรษฐกิจของคน
ในตำบลสันกลางมาเป็นข้อมูลประกอบ ซึ่งอาศัยศักยภาพในเชิงบริหารของหลากหลายภาคส่วน
มาเปน็ กลไกขบั เคลื่อนนวตั กรรม

การพัฒนาหรือการแก้ไขปัญหาทั้ง 5 ด้าน ของโครงการ “สันกลาง 5G+ เสริมสร้าง
ความเข้มแข็งสู่การพัฒนาตำบลอยา่ งยัง่ ยืน” น้ัน ประกอบดว้ ย

G ตัวที่ 1 คือ Good Governance คือ การเสริมสร้างการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี
หรือที่เรียกว่า ธรรมาภิบาล ซึ่งมีหลักพื้นฐานการบริหาร คือ หลักนิติธรรม ( The Rule of Law)
หลักคุณธรรม (Morality) หลักความโปร่งใส (Accountability) หลักการมีส่วนร่วม (Participation)
หลกั ความรบั ผิดชอบ (Responsibility) และหลักความคมุ้ ค่า (Value for money)

G ตวั ที่ 2 คอื Good Moral คอื การเสรมิ สรา้ งคณุ ธรรมจรยิ ธรรมของคนในชมุ ชนทกุ วยั
ในส่วนนี้จะเป็นการเสรมิ สรา้ ง ปลูกฝงั และพัฒนาให้ประชาชนทุกเพศ ทุกวัย ทุกอาชพี มคี วามรคู้ วบคู่
ไปกับการมีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ในการดำเนนิ ชีวิตและอยู่ร่วมกันในสงั คม

56
G ตัวที่ 3 คือ Good Culture คือการส่งเสริมวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นส่งเสริม
การจัดกิจกรรมตามประเพณีและวัฒนธรรมต่าง ๆ สร้างจิตสำนึกของการเป็นนคนท้องถิ่นที่จะต้อง
รว่ มกนั อนุรกั ษ์ภูมิปัญญาทีเ่ ป็นเอกลกั ษณข์ องท้องถ่นิ
G ตัวที่ 4 คือ Good Environment คือการส่งเสริมและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมส่งเสริมให้
ประชาชนในทอ้ งถิน่ ไดม้ สี ว่ นรว่ ม
G ตัวที่ 5 คือ Good Agriculture คือการส่งเสริมและพัฒนาด้านการเกษตรให้มี
การจดั การท่ดี ี
+Plus คือการเสริมแรงในการขับเคลื่อนโดยการบูรณาการร่วมกันแบบมสี ่วนร่วมในการ
ขับเคลื่อนขององค์กรและเครือข่ายโดยมี โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายส่วนราชการหน่วยงานภาครัฐ
เอกชนและภาคประชาสังคมเป็นหุ้นส่วนในการจัดกิจกรรมที่มีจุดมุ่งหมายเดียวกัน คือ ประชาซน
เพือ่ สร้างสงั คมให้มีความสุข หรือเรียกวา่ Good Social

แผนภาพที่ 9 แผนผังสนั กลาง 5G+
เสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ สูก่ ารพฒั นาตำบลอย่างย่งั ยืน

57

โครงการ “สันกลาง 5G+ เสริมสร้างความเข้มแข็งสู่การพัฒนาตำบลอย่างยั่งยืน”
มีความสอดคล้องกบั นโยบายของรัฐบาล กล่าวคือ

1. ด้านการลดความเหลือมล้ำของสังคม และการสร้างโอกาสการเข้าถึงบริการของรัฐ
โดยการสร้างโอกาส อาชีพ และการมีรายได้ที่มั่นคง โดยให้แรงงานทั้งระบบมีโอกาสเข้าถึงการเรียนรู้
และพัฒนาทักษะฝีมือแรงงานในทุกระดับอย่างมีมาตรฐาน เพื่อเตรียมความพร้อมเข้าสู่สังคมที่มี
ความหลากหลาย การจดั ระเบียบสังคม สร้างมาตรฐานด้านคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และธรรมาภบิ าลให้แก่
เจ้าหน้าที่ของรัฐและประชาชนทั่วไป โดยใช้ค่านิยมหลัก 16 ประการ ตามนโยบายของคณะรักษา
ความสงบแห่งชาติ มาเป็นแนวทางในการดำเนนิ โครงการ

2. ด้านการศึกษาและเรียนรู้ การทะนุบำรุงศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรมจัดให้มี
การปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรู้ โดยให้ความสำคัญทั้งการศึกษาในระบบและการศึกษาทางเลือก
ไปพร้อมกัน เพื่อสร้างคุณภาพของคนไทยให้สามารถเรียนรู้ พัฒนาตนได้เต็มตามศักยภาพ เพื่อลด
ความเหลื่อมล้ำ และพัฒนากำลังคนให้เป็นท่ีตอ้ งการเหมาะสมกับพืน้ ที่ บริการทะนุบำรุงและอุปถัมภ์
พระพุทธศาสนา สนับสนุนให้วัดมีบทบาทสำคัญในการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม ตลอดจนพัฒนา
คุณภาพชวี ติ สร้างสันติสุขและความปรองดองสมานฉนั ทใ์ นตำบลสันกลางอยา่ งย่งั ยืน

3. การรักษาความมั่นคงของฐานทรัพยากร และการสร้างสมดุลระหว่างการอนุรักษ์
โดยการพัฒนาระบบบริหารจัดการที่ดินและแก้ไขการบุกรุกที่ดินของรัฐ โดยยึดแนวพระราชดำริที่ให้
ประชาชนสามารถร่วมกับป่าได้ เช่น บริหารจัดการทรัพยากรน้ำของตำบล การควบคุมมลพิษ
ทางอากาศ ขยะ ที่เกิดจากการผลิตและบริโภคในครัวเรือน โดยการส่งเสรมิ การคัดแยกขยะ และออก
มาตรการการท้ิงขยะในท่ีสาธารณะอยา่ งชัดเจน

วัตถุประสงค์ของโครงการ
โครงการ “สันกลาง 5G+ เสริมสร้างความเข้มแข็งสู่การพัฒนาตำบลอย่างยั่งยืน”

มวี ัตถุประสงคก์ ารดำเนินการ ดงั ต่อไปนี้
1) เพื่อการเสริมสร้างการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดีหรือธรรมาภิบาล แก่องค์การ

บริหารส่วนตำบลสันกลาง โดยนำหลักการต่าง ๆ มาปรับใช้ในหน่วยงาน เพื่อให้เกิดความเชื่อม่ัน
แกป่ ระชาชนผู้รับบริการและประชาชนทม่ี ีส่วนรว่ มในการพัฒนาทอ้ งถน่ิ

2) เพื่อเสริมสร้างคุณธรมและจริยธรรมของคนในชุมชน ให้นำหลักธรรมคำสอน
ในพระพุทธศาสนามาปรบั ใชใ้ นชีวติ ประจำวัน เสรมิ สรา้ งความสมัครสมานสามัคคี และพึ่งพาตนเองได้

3) เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์ของท้องถิ่นไม่ให้หายไปจากสังคม และส่งเสริม
ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ใหไ้ ด้รับการถา่ ยทอดจากรุ่นหน่งึ ไปสู่อกี รนุ่ หนึ่ง

4) เพื่อพัฒนาและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในชุมชน โดยการมีส่วนร่วมของประชาชน เช่น
การอนรุ ักษป์ า่ ต้นน้ำ การจดั การนำ้ และการจัดการขยะในชมุ ชน เปน็ ตน้

5) เพื่อส่งเสริมเกษตรกรให้มีการจัดการด้านการเกษตรที่มีประสิทธิภาพ ลดการใช้
สารเคมีในภาคเกษตร ส่งเสริมการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีและเหมาะสม หรือ GAP (Good
Agriculture Practices) และการลดต้นทุนด้านการเกษตร

58

ในการดำเนินโครงการ "“สันกลาง 5G+ เสริมสร้างความเข้มแข็งสู่การพัฒนาตำบล
อย่างย่ังยืน” นน้ั มลี ักษณะในการดำเนินงานในรูปแบบเครือขา่ ย โดยองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง
จะเป็นในส่วนแกนหลกั ในการขบั เคลอื่ น โดยอาศัยความร่วมมือจากหลากหลายเครือขา่ ย ตามลักษณะ
ของปัญหา และเป็นหน่วยงานในการประสานเครือข่ายในการดำเนินงานร่วมกัน ในรูปแบบของ
สหวิทยาการ โดยเน้นการมีส่วนร่วมจากประชาชนเป็นสำคัญ ดังนั้นทุกกิจกรรมที่ดำเนินงานในการ
แก้ไขปญั หา องค์การบรหิ ารส่วนตำบลสนั กลางจะเป็นหลักสำคัญในการขบั เคลอ่ื น

G ตวั ที่ 1 คือ Good Governance - การบริหารกจิ การบ้านเมอื งที่ดี

คือ การเสริมสร้างการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดีหรือที่เรียกว่าธรรมาภิบาล ซึ่งมีหลัก
พื้นฐานการบริหาร คือ หลักนิติธรรม (The Rule of Law) หลักคุณธรรม (Morality) หลักความ
โปร่งใส (Accountability) หลกั การมสี ว่ นรว่ ม (Participation) หลกั ความรบั ผิดชอบ (Responsibility)
และหลักความค้มุ ค่า (Value for money) กิจกรรมภายใต้ G1 ได้แก่

1. โครงการอบรมให้ความรูด้ ้านกฎหมายท้องถ่ินทีเ่ กีย่ วข้องกบั การปฏบิ ัติราชการให้แก่
ผู้นำชุมชนและประชาชน เป็นการดำเนินการจัดอบรมให้ความรู้โดยเชิญวิทยากรภายนอกที่มีความรู้
ความสามารถมาบรรยาย และตอบปัญหาข้อสงสัย เกี่ยวกับความรู้เกี่ยวกับ พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสาร
ของราชการ พ.ศ. 2540 พระราชบัญญัติองค์การบริหารส่วนตำบล พ.ศ. 2537 กฎหมายลักษณะ
การปกครองท้องที่ พระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ
พ.ศ. 2558 เทคนิคการจัดซื้อจัดจ้างขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และการจัดเก็บภาษีอากร
ขององค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ

2. โครงการอบรมให้ความรู้ด้านพระราชบัญญัติสาธารณสุขให้แก่ผู้นำชุมชน
และประชาชนเป็นการดำเนนิ การจดั อบรมให้ความรโู้ ดยเชญิ วทิ ยากรภายนอกทมี่ ีความร้คู วามสามารถ
มาบรรยาย และตอบปัญหาข้อสงสัย โดยมีเนื้อหาการบรรยายเกี่ยวกับการป้องกันและควบคุมโรค
ระบาด การป้องกันอันตรายจากการบริโภคเห็ดพิษและเนื้อสัตว์ ความรู้เกี่ยวกับพระราชบัญญัติ
สาธารณสุข พ.ศ. 2535 ความรู้เกี่ยวกับกิจการที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ การควบคุมการเลี้ยง
หรอื ปลอ่ ยสัตว์และการบริหารจัดการขยะในครอบครัวและชุมชน

3. โครงการอบรม แนวทางการปฏิบตั ติ าม พรบ.ควบคุมอาคาร พ.ร.บ.ขุดดินและถมดนิ
และ พ.ร.บ.จราจรทางบก เป็นการดำเนินการจัดอบรมให้ความรู้โดยเชิญวิทยากรภายนอกที่มีความรู้
ความสามารถมาบรรยาย และตอบปัญหาขอ้ สงสัย โดยมีเนือ้ หาการบรรยายเกยี่ วกับ กฎหมายคุ้มครอง
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ในการช่วยเหลือเจ้าพนักงานตามกฎหมายจารจร พ.ร.บ. จราจรทางบก พ.ศ. 2558
แนวทางการปฏบิ ัตติ ามพ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 พ.ร.บ.ความคมุ อาคาร (ฉบบั ที่ 5) พ.ศ. 2558
(ฉบับใหม่ล่าสุด) กฎกระทรวงท่ีแก้ไขเพิม่ เติมและออกใหมท่ ่ีบังคับใช้อยูใ่ นปัจจบุ ันและแนวทางปฏิบัติ
และการบงั คบั ใชก้ ฎหมายขดุ ดนิ และถมดนิ พ.ศ. 2543

59

G ตัวท่ี 2 คอื Good Moral- การเสรมิ สรา้ งคุณธรรมจรยิ ธรรม
ในสว่ นน้จี ะเป็นการเสรมิ สรา้ ง ปลกู ฝงั และพัฒนาให้ประชาชนทกุ เพศ ทกุ วยั ทุกอาชพี

มีความรู้ควบคู่ไปกับการมีคุณธรรม จริยธรรม ในการดำเนินชีวิตและอยู่ร่วมกันในสังคม กิจกรรม
ภายใต้ G2 ไดแ้ ก่

1. โครงการวิถีธรรม วิถีไทย สู่วิถีพอเพียง เป็นการดำเนินการรบั ฟงั การบรรยายและฝึก
ภาคปฏิบัติตลอดจนการเยี่ยมชมบ้านต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง มีเนื้อหาเกี่ยวกับหลักธรรมคำสอน
ของพระพุทธเจ้า การปฏิบัติตนเป็นพุทธศาสนิกชนที่ถูกต้อง หลักสัปปุริสะธรรม 7 กับการใช้ชีวิต
พอเพียงฆราวาสธรรม 4 ที่พึงปฏิบัติ การสร้างชีวิตใหม่ ด้วยการเจริญภาวนา หลักปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพยี ง การใชช้ ีวติ ตามรอยพอ่ เป็นตน้

2. โครงการอบรมธรรมมะ พระธรรม แก่อุบาสก อุบาสกิ า ประชาชน เปน็ การดำเนินการ
รับฟงั การบรรยายและฝึกภาคปฏิบตั ิ มเี นื้อหาเก่ียวกับอริยสัจ 4 คอื อะไร ทกุ ข์ คอื อะไร/เหตุแห่งความเกิด
ทุกข์ ขันธ์ 5 รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ สมุทัย ตัณหา 3 อย่าง (กามตัณหา ภวตัณหา
วิภวตัณหา) อุปทาน 4 นิโรธ นิพพาน มรรค 8 อธิปไตย 3 วิปัสสนาญาณ 9 มงคล 38 และการเป็น
ผู้สูงอายุอย่างไรใหม้ คี วามสขุ อยอู่ ย่างไรใหม้ ีค่า สร้างสขุ เสรมิ บุญ เปน็ ตน้

G ตัวท่ี 3 คอื Good Culture - การอนรุ กั ษว์ ัฒนธรรม ภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ
คือ ส่งเสริมวัฒนธรรมและอนรุ ักษ์วัฒนธรรม ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินส่งเสริมการจัดกิจกรรม

ตามประเพณีและวัฒนธรรมต่าง ๆ สร้างจิตสำนึกของการเป็นคนท้องถิ่นที่จะต้องร่วมกันอนุรักษ์ภูมิ
ปัญญาที่เป็นเอกลักษณข์ องทอ้ งถิ่น กิจกรรมภายใต้ G3 ได้แก่

1. โครงการอบรมให้ความรแู้ ก่ผ้สู งู อายุและถา่ ยทอดภมู ปิ ัญญาพน้ื บา้ น เป็นการบรรยาย
ให้ความรู้ และสาธิต ฝึกการปฏิบัติ ตลอดจนการจัดฐานการเรียนรู้ โดยเจ้าหน้าท่ีจากโรงพยาบาล
สง่ เสรมิ สุขภาพตำบลสันกลาง และพระครูปิยะวรรณพพิ ฒั น์ เจา้ อาวาสวดั หัวฝาย โดยเน้อื หาการบรรยาย
เรื่องการเรียนรู้โรคเกี่ยวกับผู้สูงอายุ วิธีปฏิบัติตนให้ห่างไกลจากโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง
โรคมะเร็ง วถิ ชี ีวิตของผ้สู งู อายุตามหลักพทุ ธธรรม

2. โครงการส่งเสริมการอนุรักษ์ฟื้นฟูภูมิปัญญาท้องถิ่นและผู้นำและประชาชน
เป็นการบรรยายให้ความรู้ และสาธติ ฝึกการปฏบิ ตั ิ ตลอดจนการจัดฐานการเรียนรู้ โดยปราชญช์ าวบ้าน

ฐานที่ 1 การสานราชวัตร
ฐานท่ี 2 การทำสวยดอก
ฐานท่ี 3 การทำบายศรี
3. โครงการส่งเสริมอนุรักษ์ประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา เป็นการให้ความรู้เกี่ยวกับ
การปั้นเทียนพรรษา และประวตั ิพระพทุ ธเจ้าผา่ นเรื่องราวบนตน้ เทียนให้แก่นักเรยี นในเขตพ้ืนที่ตำบล
สันกลาง และประชาชนผู้สนใจ และเข้าร่วมขบวนแห่เทียนพรรษาร่วมกับอำเภอพาน เป็นรูปแบบ
ด้านประเพณีและวัฒนธรรมของราษฎรในหมู่บ้าน โดยในการเข้าร่วมขบวนในครั้งนี้ องค์การบริหาร
ส่วนตำบลสันกลาง ได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดต้นเทียนพรรษา ประเภทความคิดสร้างสรรค์

60

ในงานเทศกาลแหเ่ ทยี นพรรษาประจำปี 2554-2660 และรางวัลชนะเลิศขบวนแหเ่ ทยี นพรรษาในงาน
เทศกาลแห่เทียนพรรษาประจำปี 2554 และปี 2556-2560

G ตัวที่ 4 คือ Good Environment – การส่งเสริมและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมส่งเสริมให้ประชาชน
ในท้องถ่นิ ไดม้ ีส่วนร่วม

คอื การส่งเสรมิ และอนุรักษ์สิง่ แวดลอ้ มส่งเสริมให้ประชาชนในทอ้ งถ่นิ ไดม้ ีสว่ นรว่ ม เชน่
ส่งเสริมการคัดแยกขยะในครัวเรือน การดูแลป่าไม้ให้คงสภาพเดิมไม่ให้เกิดความเสื่อมโทรม
เพื่อประโยชน์ในการดำรงชีวิตในท้องถิ่นของตน กิจกรรมทำแนวเขตป่า กิจกรรมเลี้ยงผีขุ นน้ำ
การประสานงานเพื่อสร้างความเข้าใจและความตระหนักระหว่างหน่วยงานของรัฐองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นกับประชาชนให้มีบทบาทหน้าที่ในการปกป้อง คุ้มครองฟื้นฟูการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า
และเกิดประโยชน์สูงสุด การอบรมอาสาเยาวชนอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติจากเด็กนักเรียนในตำบล
กิจกรรมภายใต้ G4 ไดแ้ ก่

1. โครงการยุวชนอาสาพิทักษ์สงิ่ แวดล้อม เป็นการสร้างจิตสำนึกการอนรุ กั ษ์ส่งิ แวดล้อม
ให้แก่เยาวชนท้องถิ่น ให้ตระหนกั ถึงความสำคญั ของปัญหาขยะมูลฝอย น้ำเน่าเสีย และป่าไม้ ส่งเสริม
การลดปริมาณขยะจากต้นทาง การรีไซเคิลวัสดุเหลือใช้ ตลอดจนการส่งเสริมการอนุรักษ์แหล่งน้ำ
ส่งเสริมใหเ้ ยาวชนมสี ว่ นรว่ มกบั ชมุ ชน รับรปู้ ญั หาและร่วมมือแก้ไขปัญหาสง่ิ แวดลอ้ มรว่ มกัน

2. โครงการฝึกอบรมอาสาสมัครป้องกันไฟป่าและควบคุมหมอกควัน เป็นการนำเสนอ
ของวิทยากรในการบรรยาย ไม่เน้นการบรรยายผ่านเอกสารและ Power Point แต่ใช้วิธีนำเสนอ
จากสิ่งที่ผู้เข้าร่วมอบรมต้องการ โดยสื่อสารระหว่างผู้เข้าร่วมอบรมและวิทยากรจากหัวข้อในการจัด
อบรมฯ เข้าหาเนื้อหาที่จะบรรยายพร้อมยกตัวอย่างจากประสบการณ์ในการทำงานรูปแบบ
การบรรยายของวิทยากรบรรยายไม่น่าเบื่อและสามารถติดตามการบรรยายอย่างต่อเนื่องในเนื้อหา
ที่วิทยากรบรรยาย ช่วงท้ายของการบรรยายเน้นกิจกรรม และสาธิตการป้องกันไฟป่า การใช้และ
บำรุงรักษาเครื่องมือดับไฟป่า ฝึกปฏิบัติการทำแนวกันไฟป่า และการดับไฟป่าโดยวิทยากรสามารถ
สรุปเชื่อมโยงเขา้ เนอื้ หาตามหวั ขอ้ ท่ีบรรยาย

3. โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นการบรรยาย
ให้ความรู้โดยทีมวิทยากรจากเจ้าหน้าที่ป่าไม้ เกี่ยวกับการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ
และสิง่ แวดลอ้ มและความร้เู กีย่ วกับระเบียบกฎหมายการบุกรกุ ป่า

G ตวั ที่ 5 คอื Good Agriculture - การส่งเสริมและพัฒนาด้านการเกษตร
จากแนวพระราชดำริเกี่ยวกับการส่งเสริมชุมชนหรือการพัฒนาชนบทที่สำคัญ ๆ คือ

การที่ทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนาให้เกิดการพึ่งตนเองได้ของคนในชนบทเป็นหลัก กิจกรรมและโครงการ
ตามแนวพระราชดำริที่ดำเนินการอยู่หลายพื้นที่ทั่วประเทศในปัจจุบันนั้นล้วนแล้วแต่มีเป้าหมาย
สุดท้ายอยู่ที่การพึ่งตนเองได้ของราษฎรทั้งสิ้น ในการนี้เพื่อเป็นการสนองตอบตามแนวพระราชดำริ
ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชการที่ 9 องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง จึงได้ดำเนินการ

61

พัฒนาทั้งด้านอาชีพและส่งเสริมการเกษตรให้เกษตรกรในพื้นที่สามารถดำรงชีพอยู่ได้อย่างมั่นคง
เปน็ ปึกแผ่น ต่อไป กจิ กรรมภายใต้ G5 ไดแ้ ก่

1. โครงการสร้างเครือข่ายและความร่วมมือเพื่อประยุกต์ใช้ศตั รูธรรมชาติในการควบคุม
ศัตรูพืช เป็นการบรรยายและฝึกปฏิบัติการในเรื่องการควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธีและการนำไปใช้
โรคของข้าวและการควบคุมโดยชีววิธี วิทยากรจากมหาวิทยาลัยแม่โจ้ บรรยายเรื่องแมลงศัตรูข้าว
และการควบคุมโดยชวี วธิ ี โดยศนู ย์วจิ ัยควบคุมศตั รูพืชโดยชวี นิ ทรียแ์ ห่งชาตภิ าคเหนอื ตอนบน และการ
ใช้จุลินทรีย์ควบคุมโรคและแมลงศัตรูข้าว และอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่องการเพาะขยายเชื้อจุลินทรีย์
เพอ่ื ควบคมุ ศตั รูขา้ ว

2. โครงการเวทีเสวนาการใช้ปุ๋ยตามค่าการวเิ คราะห์ดิน (ปุ๋ยสั่งตดั ) เป็นการดำเนินการ
เสวนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากกลุ่มต่าง ๆ และบรรยายให้ความรู้ โดยวิทยากรภายนอกที่มีความรู้
เก่ยี วกับการใช้ปุ๋ยเพอื่ ลดต้นทนุ การผลติ (ปุ๋ยสั่งตดั ) และแนวทางการดำเนนิ งานสง่ เสริมการใชป้ ุ๋ยสง่ั ตดั
โดยรว่ มกับศนู ย์จัดการดินและปุ๋ยชมุ ชนตำบลสนั กลาง และสำนกั งานเกษตรอำเภอพาน

3. โครงการอบรมการขยายเชื้อรากำจัดศัตรูพืช ในอาหารวุ้น PDA เป็นการบรรยาย
ควบคู่การสาธิตและฝึกปฏิบัติเกี่ยวกับการจัดการศัตรูพืชที่เหมาะสมและคว บคุมการระบาด
ของศัตรูพืช วิธีการผลิต วิธีการใช้เชื้อรา ในการป้องกันและกำจัดศตั รูพืช การฝึกปฏิบัตกิ ารทำอาหารวุ้น
PDA เพื่อขยายเชื้อราไตรโครเดอมาบิวเวอร์เรียและเมตาไรเช่ยี ม

+ Plus คือ การเสริมแรงในการขับเคลื่อนโดยการบูรณาการร่วมกันแบบมีส่วนร่วม
ในการขับเคลื่อนขององค์กรและเครือข่ายโดยมีโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ส่วนราชการหน่วยงาน
ภาครัฐเอกชนและภาคประชาสงั คมเป็นหนุ้ ส่วนในการจัดกจิ กรรม ทม่ี จี ุดมุ่งหมายเดียวกันคือประชาชน
การใช้แนวคิดในเชิงสหวิทยาการ และดำเนินการขับเคลื่อนโครงการโดยใช้เครือข่ายเป็นหลัก
จึงเป็นแนวคิดที่คาดหวังผลลัพธ์ที่เป็นผลสำเร็จของโครงการคือการสร้างสังคมให้มีความสุข
หรือเรยี กว่า Good Social

สรปุ ผลการดำเนนิ งาน
จากการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อขับเคลื่อนวัตกรรมทำให้เกิดผลสำเร็จตามมา

สิ่งที่ขาดไม่ได้ต่อผลสำเร็จตามเป้าหมาย การถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่ผู้ที่สนใจจึงเป็นสิ่งสำคัญ
ที่ผ่านมามีหน่วยงานต่าง ๆ ได้เข้ามาศึกษากิจกรรมในโครงการนวัตกรรม เช่น กิจกรรมการลดใช้
สารเคมีในการเกษตร ซ่งึ เปน็ กิจกรรมที่ได้ดำเนนิ งานอย่างต่อเนื่อง มีผลงานเปน็ ทยี่ อมรับ และมีหลาย
หน่วยงานจากหลากหลายภูมิภาคมาศกึ ษาดูงานและนำไปประยกุ ตป์ รบั ใชใ้ นพื้นที่ของตนเอง การเข้ามา
ศึกษาดูงานในโรงเรียนผู้สูงอายุซึ่งเป็นเครือข่ายความร่วมมือขององค์การบริหารส่วนตำบ ลสันกลาง
มากกว่า 170 คณะ ซึ่งเป็นการแก้ไขปัญหาด้านสังคมผู้สูงอายุที่มีแนวโน้มสูงขึ้น การส่งเสริมอนุรักษ์
ด้านภูมิปัญญามีการจัดให้มีฐานเรียนรู้ที่หลากหลาย และส่งเสริมให้เกิดปราชญ์ชาวบ้านที่จะเป็น
วิทยากรมาถา่ ยทอดแกผ่ ้สู นใจอกี ทางหน่ึงเชน่ กัน

62

โครงการ “สันกลาง 5G+ เสริมสร้างความเข้มแข็งสู่การพัฒนาตำบลอย่างยัง่ ยืน” มีการ
กำหนดเปา้ หมายทม่ี ีความชัดเจน มกี ารกำหนดนโยบายโดยให้ทกุ ภาคสว่ นท่ีเก่ียวขอ้ งมีส่วนร่วมในการ
วางแผนงาน การร่วมดำเนินกิจกรรมและการติดตามประเมินผล การดำเนินงานที่มีความโปร่งใส
ตรวจสอบได้ เป็นการสร้างความเชื่อมั่นให้กับเครือข่ายที่ร่วมดำเนินงาน และประชาชนที่เข้าร่วม
โครงการ/กิจกรรม ตลอดจนการทำงานท่ีเป็นทีม โดยอาศัยความรู้ที่หลากหลายเป็นแบบสหวิทยาการ
เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เครือข่ายมีความเข้มแข็ง ดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่องมีการวางรูปแบบ
การบรหิ ารงานท่ีเป็นระบบ การดึงผู้นำชมุ ชนและประชาชนมามสี ว่ นร่วมในแต่ละกจิ กรรมและให้แตล่ ะ
บุคคลสามารถที่จะเสนอความเห็นที่แตกต่างได้เป็นการเปิดโอกาสในการแสดงความคิดเห็นในเชิง
สร้างสรรค์ และลดปัญหาข้อขัดแย้งได้ และในหน่วยงานมีการถ่ายทอดองค์ความรู้ และแลกเปลี่ยน
ประสบการณ์ ทั้งนี้มีการพัฒนาศักยภาพของบุคลากรให้มีความรู้ประสบการณ์และมีความรับผิดชอบ
นอกจากนั้นสภาพแวดล้อมในทางกายภาพที่เหมาะสม ทำให้บรรยากาศในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ
บรรลุผล การได้รับความร่วมมือจากประชาชนให้กิจกรรมต่าง ๆ ทำให้นวัตกรรมมีความน่าสนใจ
และบรรลุผลตามวตั ถุประสงค์

63

นวัตกรรมท่ี 6
การบูรณาการสนั กลาง วิถีธรรม วิถไี ทย วิถพี อเพยี ง

ของโรงเรียนผสู้ ูงอายวุ ัดหัวฝาย

องค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางได้เล็งเห็นว่ากิจกรรมของนักเรียนโรงเรียนผู้สูงอายุ
วัดหัวฝาย สามารถขับเคลื่อนวิสัยทัศน์การพัฒนาตำบล เป็นกลุ่มที่มีความเข้มแข็งสามารถบริหาร
จัดการตนเองได้ ทั้งเป็นศูนย์กลางการพัฒนาด้านสุขภาพ ประเพณีวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น
การส่งเสริมอาชีพ สามารถถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับเด็ก เยาวชน และชุมชนได้ องค์การบริหาร
ส่วนตำบลสันกลางและสว่ นราชการทเ่ี ก่ียวขอ้ งได้ให้การสนับสนุนการจัดตงั้ โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย
ทั้งในส่วนของงบประมาณ วัสดุครุภัณฑ์ สื่อการเรียนการสอน และบริการรถรับส่งนักเรียนผู้สูงอายุ
เพื่ออำนวยความสะดวกในการเดินทางมาร่วมกิจกรรมที่โรงเรียนผู้สูงอายุทุกวันอังคารของสัปดาห์
ปัจจุบนั โรงเรียนผู้สงู อายุวัดหัวฝายถือเปน็ โรงเรยี นผู้สูงอายุต้นแบบ มีคณะศึกษาดูงานเขา้ มาเย่ยี มชม
และมีโรงเรยี นผู้สูงอายุหลายแห่งเป็นลูกข่าย เป็นสถานที่รองรับคณะทำงานและผู้ตรวจราชการต่าง ๆ
และในปี 2560 ได้มีโอกาสได้ต้อนรับคณะรองนายกรัฐมนตรี จำนวน 2 คณะ ติดต่อกัน ซึ่งทำให้
โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง ไม่ว่าจะเป็นสื่อโทรทัศน์ สื่อออนไลน์ต่าง ๆ
รวมถงึ เป็นสถานทีต่ ัง้ ของโรงเรียนพลเมอื งโดยสถาบันพระปกเกลา้

นอกจากโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายจะเป็นแหล่งเรียนรู้และศึกษาดูงานแล้ว กิจกรรม
ของผู้สูงอายุยังได้ต่อยอดและนำไปสู่การรวมกลุ่มเป็นนวัตกรรมในชุมชน ได้แก่ ศูนย์เรียนรู้บ้านแม่คาว
ดวงดี เป็นศนู ย์เรยี นรูป้ รชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งเป็นหมู่บ้านสขุ ภาพดี วิถีไทย ศนู ยว์ ัฒนธรรมบา้ นป่าข่า
เป็นศูนยเ์ รียนรู้เร่อื งของฝา้ ย และวถิ ชี ุมชนด้งั เดิม

64

วัตถุประสงค์ในการจัดตั้งโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายเพื่อที่จะให้ผู้สูงอายุมาร่วมกัน
เพื่อทำกิจกรรมต่าง ๆ อย่างมีความสุข โดยให้วัดหัวฝายเป็นศูนย์กลางในการจัดตั้งโรงเรียน
ในส่วนของนักเรียนจะมาจากผู้สูงอายุทั้ง 18 หมู่บ้าน มาร่วมกันทำกิจกรรม โดยมีผู้นำฝ่ายปกครอง
หรือผ้นู ำฝา่ ยทอ้ งท่ี ได้แก่ กำนัน ผูใ้ หญบ่ า้ น ผ้ชู ่วยผใู้ หญบ่ ้าน แพทยป์ ระจำตำบล สารวตั รกำนัน และ
ผู้นำฝ่ายท้องถิ่น ได้แก่ คณะผู้บริหารองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง และสมาชิกสภาองค์การ
บรหิ ารส่วนตำบลสันกลาง ใหค้ วามรว่ มมอื ตลอดจนร่วมกนั ทำกจิ กรรมโดยไม่มกี ารแบ่งฝักแบง่ ฝา่ ยกนั

บริบทโรงเรียนผสู้ งู อายุวัดหัวฝาย
โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย เริ่มตั้งขึ้นเมื่อปี พ ศ. 2554 ท่านพระครูปิยวรรณพิพัฒน์

เจ้าอาวาสวัดหัวฝาย เห็นสภาพปัญหาสังคมหลายอย่างที่เกิดขึ้นในชุมชน ปัญหาเรื่องสุขภาพ
ของผู้สูงอายุ ปัญหาผู้สูงอายุถูกฉ้อโกงจากคนในครอบครัว และถูกเอารัดเอาเปรียบจากคนรอบข้าง
เพียงเพราะอา่ นไมอ่ อกเขยี นไมไ่ ด้ ไม่ได้รับการศึกษา ถูกหลอกให้พมิ พล์ ายนิ้วมือลงในเอกสาร โอนและ
จำนองที่ดินจากคนในครอบครัว ปัญหาผู้สูงอายุอยู่บ้านเพียงลำพัง จนก่อให้เกิดปัญหาภาวะซึมเศร้า
และนำไปสู่ปญั หาการฆา่ ตัวตายได้ อกี ทงั้ ชมรมผูส้ งู อายุยังไมม่ ีบทบาทมากนัก และขาดการทำกิจกรรม
ร่วมกนั อย่างตอ่ เนื่อง จงึ มีแนวคดิ อยากรวมกลุ่มผ้สู ูงอายุในตำบลให้เข้ามาทำกิจกรรมร่วมกัน ด้วยเหตุ
นี้จึงชักชวน เสนอความคิดผ่านเวทีการประชุมต่าง ๆ ในชุมชน และนัดหมายประชุมประธานชมรม
ผู้สูงอายุหมู่บ้านทั้ง 18 หมู่บ้านและชมรมผู้สูงอายุตำบลว่าเห็นด้วยหรือไม่ ซึ่งทุกคนต่างเห็นด้วย
และวางแผนการทำงานร่วมกัน โดยให้แต่ละหมู่บ้านส่งตัวแทนเข้าร่วม อย่างน้อยหมู่บ้านละ 5 คน
และรับสมคั รผู้สูงอายทุ ่สี นใจเข้าร่วม ซ่ึงในคร้ังแรกนนั้ มจี ำนวนนกั เรยี นผ้สู ูงอายทุ ี่สมัครเรียน เป็นชาย
25 คน หญิง 76 คน รวมทั้งหมดจำนวน 101 คน และเปิดเรียนอย่างเป็นทางการในวันที่ 4 ธันวาคม
2554 โดยจดั ตงั้ เป็น " โรงเรยี นผสู้ ูงอายตุ ำบลสันกลาง" และเนอื่ งจากสถานท่เี รียนไดร้ ับการอนุเคราะห์
จากทางวัด จงึ เปล่ียนชอ่ื เป็น “โรงเรยี นผู้สงู อายุวัดหวั ฝาย” จนถงึ ปัจจุบัน

งบประมาณในการดำเนินการท้งั หมดในปีแรกสนับสนุนโดยทา่ นพระครูปิยวรรณพิพัฒน์
และอีกส่วนได้จากการท่ีนกั เรยี นรว่ มบริจาคสมทบเปน็ จำนวนเงิน 2,500 บาท จงึ เป็นโรงเรยี นผสู้ งู อายุ
แห่งแรกของประเทศไทยทีจ่ ัดตัง้ ข้ึนโดยวัด และปัจจุบันทางโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายได้ขึ้นทะเบียน
จัดตงั้ เปน็ องคก์ รสาธารณะประโยชน์เป็นท่ีเรยี บร้อย เพื่อง่ายต่อการดำเนินการและขอรับการสนบั สนุน
จากหนว่ ยงานภายนอก

การมสี ่วนร่วมของชุมชน

โรงเรียนผู้สูงอายุได้รับการยอมรับอย่างมากในชุมชน เนื่องจากโรงเรียนจะพยายาม
ดึงทุกภาคส่วนเข้ามาร่วมกิจกรรมตา่ ง ๆ ถึงแม้ว่าบางท่านจะไมไ่ ด้เป็นนักเรียนของโรงเรียนก็สามารถ
มาร่วมกิจกรรมของทางโรงเรียนได้ และที่สำคัญโรงเรียนมีกิจกรรมที่ช่วยเหลือชุมชนอยู่ตลอด เช่น
กจิ กรรม “ตานตอด” หรอื ทานทอด คือการท่ีนักเรียนในโรงเรยี นจะรวมตวั กันออกเยี่ยมผู้ปว่ ยตดิ เตียง
ในแต่ละชุมชนแต่ละหมู่บ้าน โดยมีการรวบรวมข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นข้าวสาร
อาหารแห้ง ผัก ผลไม้ ต่าง ๆ ที่ตนเองหาได้ และรวบรวมเงินบริจาค เพื่อนำไปมอบและเยี่ยมผู้ป่วย

65

เป็นเสริมสร้างกำลังใจและช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ซึ่งก็ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดีจากชุมชน
ที่ทางโรงเรียนทำกิจกรรมเพื่อช่วยเหลือชุมชนต่าง ๆ อีกทั้งในวันที่มีการเรียนการสอนหรือมีกิจกรรม
ของทางโรงเรียน ชาวบ้านในชุมชนที่มีการทำการเกษตรกจะนำผลผลิตของตนเองมาจำหน่าย เช่น
ผักปลอดสารพิษ ผลไม้ตามฤดูกาล ซึ่งก็กลายเป็นตลาดเล็ก ๆ ของชุมชน ทั้งจำหน่ายให้กับนักเรียน
ในโรงเรียนและคนในชมุ ชน อกี ทง้ั ผมู้ าศกึ ษาดงู านของโรงเรียนอีกด้วย

การเชือ่ มโยงการทำงานร่วมกับคนพิการตำบลสันกลาง

วัดหัวฝาย ตำบลสันกลาง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย เป็นศูนย์กลางการพัฒนาสังคม
ของจังหวัดเชียงรายและภาคเหนอื นำโดยท่านพระครูปิยวรรณพิพฒั น์ เจ้าอาวาสวัดหวั ฝาย เป็นพระ
นักพัฒนาที่เสียสละ ทุ่มเทการทำงานเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนทุกระดับ รวมถึง
กลุ่มเป้าหมายที่เป็นกลุ่มคนพิการในพื้นที่ ซึ่งสอดคล้องและสนับสนุนภารกิจของกระทรวงการพัฒนา
สงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยใ์ นการช่วยเหลือและพัฒนากลุ่มเปราะบาง

กลุ่มคนพกิ ารตำบลสนั กลาง ได้รบั โอกาสในการเขา้ มามีส่วนรว่ มในกจิ กรรมของโรงเรียน
ผู้สูงอายุผ่านกจิ กรรมที่หลากหลาย โดยมีวดั หวั ฝายเปน็ ศูนยก์ ลาง ไดจ้ ัดโครงการ/กจิ กรรมท่ีดำเนนิ การ
อย่างต่อเนื่อง เช่น “โครงการทอดผ้าป่าต่อลมหายใจให้ผู้อื่น” เป็นการบูรณาการร่วมกันของชมรม
ผู้สูงอายุตำบลสันกลาง ศูนย์บริการคนพิการทั่วไป โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลสันกลาง
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแม่คาวหลวง ศูนย์สันกลางร่วมใจ องค์การบริหารส่วนตำบล
สันกลาง และประชาชนในพื้นที่ เพื่อหาทุนในการจัดซื้อวัสดุ อุปกรณ์ทางการแพทย์ เครื่องอุปโภค
บริโภค ในการช่วยเหลือผู้สูงอายุ คนพิการ ผู้ด้อยโอกาสที่ติดเตียง “โครงการเพื่อนเย่ียมเพื่อน”
ของสมาชกิ โรงเรยี นผสู้ ูงอายุ ร่วมกับสภาเด็กและเยาวชน กลุ่มอาสาสมัครพฒั นาสังคมและความม่ันคง
ของมนุษย์ (อพม.) กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสขุ ประจำหมู่บ้าน (อสม.) และโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพ
ตำบล ร่วมใจลงพื้นที่เย่ียมบ้านเพื่อมอบเครื่องอุปโภคบริโภค ตรวจสุขภาพ ให้คำแนะนำ และให้
กำลังใจแก่คนพิการและครอบครัว ผู้สูงอายุติดเตียง การประสานส่งต่อความช่วยเหลือหน่วยงานท่ี
เกี่ยวข้องเพื่อให้คนพิการและครอบครัว รวมถึงผู้ป่วยติดเตียงไดร้ ับการช่วยเหลอื ตรงตามสภาพปัญหา
และความต้องการ กิจกรรม “การสร้างบ้านให้คนพิการ” ซึ่งสำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคง
ของมนุษย์จังหวัดเชยี งราย ร่วมกับ ธนาคารอาคารสงเคราะห์ ไดส้ นับสนุนงบประมาณก่อสร้างบ้านแก่
คนพิการ ซึ่งการก่อสร้างบ้านได้รับความร่วมมือจากชาวบ้านที่ร่วมแรงร่วมใจ ร่วมถึงบริจาควัสดุ
ช่วยกันกอ่ สร้างเพอื่ เปน็ บ้านหลงั ใหม่ให้แก่คนพกิ าร

ในขณะเดียวกันองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางได้มีการจัดตั้งศูนย์บริการคนพิการ
ทั่วไป ณ ที่ทำการองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลาง เพื่อสนับสนุนการดำเนินงานด้านคนพิการ
ให้คนพิการสามารถเข้าถึงสิทธิได้อย่างทั่วถึง ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต
คนพิการแห่งชาติ พ.ศ. 2550 และท่ีแกไ้ ขเพิ่มเตมิ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556

66

กิจกรรมทโ่ี รงเรยี นได้ดำเนนิ การ

1. กิจกรรมสง่ เสริมการจัดการเรยี นรู้ใหก้ ับนกั เรียนโดยการจัดทำเป็นกิจกรรมดังต่อไปนี้

กจิ กรรมพิพิธภณั ฑพ์ ื้นบ้านลา้ นนา โดยมีทัง้ หมด 12 เดือน ดังน้ี

เดือน กจิ กรรม เดือน กจิ กรรม

เดือน 7 ตานตุงปีใหม่ แห่ไม้คำ้ สลี ดำหัวคนเฒ่า เดอื นเกยี ง บุญทอดกฐนิ

เดือน 8 ปอยเปก็ ตุ๊ บวชพระ เดือนยี่ ประเพณียี่เป็ง ตง้ั ธรรมหลวง

เดอื น 9 ประเพณเี ล้ียงผีปู่ยา่ เจ้านาย เดอื น 3 เกยี่ วขา้ ว ทำสวน

เดือน 10 เขา้ พรรษา เดอื น 4 ตานข้าวใหม่

เดอื น 11 หวา่ นกลา้ ปลูกนา เดือน 5 ปอยหลวง

เดอื น 12 ตานก๋วยสลาก เดือน 6 สบื ชะตา ขน้ึ บ้านใหม่

แตง่ งาน

2. กิจกรรมสืบสานปัญหาคนบ่าเก่าเล่าสู่คนใหม่ โดยให้นักเรียนผู้สูงอายุที่เข้ารับ
การศกึ ษาไดเ้ ปน็ วิทยากรเพื่อสอนในกิจกรรมเหลา่ นี้ ทำดอกไมจ้ ากใบเตย การถักผ้าพันคอจากบล็อกไม้
สานงูกินเขียดจากใบลาน ประดิษฐ์ตุงไส้หมู การทำต้นเทียนผึ้งสำหรับใช้ในงานพิธีต่าง ๆ
ทางพระพุทธศาสนา การสานตะกร้าทางมะพร้าว การทำตะแหลว 7 ชั้น การทำซุ้มจากทางมะพร้าว
การทำที่รองครก รองเขียง การทำลูกประคบ น้ำมนต์ น้ำมันไพรจากสมุนไพร การฟ้อนเล็บ สาวไหม
การทำขนมดอกจอก

3. พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านล้านนา ประเพณี 12 เดือน ในการจัดทำกิจกรรมเพื่อเป็น
แหลง่ เรยี นรใู้ นการเผยแพร่เกย่ี วกบั ประเพณที อ้ งถ่นิ 12 เดือน ของคนในท้องถน่ิ ในการดำเนนิ กิจกรรม
ที่ทำสืบทอดต่อกันมาตั้งแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นประเพณีสำคัญของชาวล้านนา บางกิจกรรม
อาจหายไป มีการจัดกิจกรรมน้อยลง คนรุ่นปัจจุบันไม่ค่อยให้ความสนใจ ไม่มีความรู้ในกิจกรรม
การจดั กิจกรรมน้ยี ังเปน็ การสง่ เสริมความร่วมมือของคนในชุมชนในการรว่ มอนรุ ักษป์ ระเพณี 12 เดือน
ใหค้ งอยสู่ บื สานตอ่ ไป

จากการดำเนินงานโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ตำบลสันกลาง อำเภอพาน จังหวัด
เชียงราย เห็นได้ว่าเป็นโรงเรียนผู้สูงอายุที่มีประสบความสำเร็จ มีความเข้มแข็ง มีการจัดการศึกษา
ทต่ี รงกับความต้องการของผู้สูงอายุ และไม่ไดเ้ น้นเน้ือหาที่หนักเกินไป นอกจากน้ี ยังเป็นการเรียนการสอน
ที่ส่งเสริมให้เกิดอาชีพและรายได้ให้กับผู้สูงอายุด้วย ลักษณะการดำเนินงานมีการเชื่อมโยงเครือข่าย
โรงเรยี นผู้สูงอายุ ทง้ั ในระดบั จังหวดั เชยี งรายและระดับภาคเหนือจำนวนมาก มีท่านพระครปู ิยวรรณพิพัฒน์
เปน็ แกนนำทม่ี ศี ักยภาพในการประสานการดำเนินงานกบั หน่วยงานทง้ั ภาครัฐและภาคเอกชน ลักษณะ
ของการดำเนินงานค่อนข้างกว้าง ปัจจุบันการดำเนินงานได้รับงบประมาณสนับสนุนจากหน่วยงาน
ภาครัฐจำนวนมาก มีการขยายเครือข่ายโรงเรียนทั้งในระดับชุมชน เครือข่ายระดับอำเภอ เครือข่าย
ระดับจังหวัด และเครือข่ายระดับภูมิภาค ซึ่งในปจั จุบันมีจำนวนโรงเรียนในเครือขา่ ยทัง้ หมดประมาณ
150 โรงเรียน ปัจจัยสำคัญที่ทำให้โรงเรียนมีการดำเนินงานที่มีคุณภาพนั้น มาจากหลายปัจจัย

67

โดยเฉพาะด้านผู้นำหรือผู้จัดการศึกษาของโรงเรียน วิทยากรจากหลายหน่วยงานในพื้นที่ และได้รับ
ความร่วมมือเป็นอย่างดีจากผู้สูงอายุและครอบครัวผู้สูงอายุในตำบลสันกลางที่ให้ความใส่ใจหลักสูตร
การเรยี นการสอน

จากการดำเนนิ กิจกรรมร่วมกับโรงเรยี นผ้สู ูงอายุวัดหวั ฝายกบั ส่วนราชการ กล่มุ พลังต่าง ๆ
ให้เกิดมิติแรงขับเคลื่อนกับการพัฒนาร่วมกัน และจุดประกายการพัฒนาองค์กรส่วนราชการ หมู่บ้าน
ให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นคณะสงฆ์ในตำบล คณะครู นักเรียน กลุ่มผู้นำท้องที่ท้องถ่ิน
มองเห็นปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นภายในตำบลและร่วมกันคิด ร่วมกันทำงาน โดยการขับเคลื่อนโรงเรียน
ผสู้ ูงอายใุ นสว่ นสันกลางวิถธี รรม วิถีไทย วิถีพอเพยี ง มีดงั นี้

สันกลางวิถีธรรม โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายเป็นแกนนำในการนำนักเรียนผู้สูงอายุ
พร้อมประชาชน ผู้นำท้องที่ท้องถิ่น ได้ประพฤติปฏิบัติตนตามหลักพระพุทธศาสนา เข้าวัดฟังธรรม
โดยเฉพาะการจัดพระวิทยากรในการเทศนา เสริมสรา้ งความรักความสามัคคีในชุมชน โดยจดั โครงการ
ธรรมสัญจรครอบคลุมทุกวัดในเขตตำบลสันกลาง เพื่อให้พี่น้องประชาชนได้มีโอกาสเข้าร่วมรับฟัง
พระธรรมเทศนา

สันกลางวิถีไทย โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝายเป็นจุดเริ่มต้นทางด้านการรวบรวม
ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ ปราชญ์ชาวบ้านมกี ารจัดตั้งพิพธิ ภณั ฑ์ชมุ ชนร่วมกบั องค์การบรหิ ารสว่ นตำบลสนั กลาง

สันกลางวิถีพอเพียง โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ได้ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุที่เรียน
ในโรงเรียนให้ปลูก พืชผักสมนุ ไพรและสอนให้ผู้สูงอายุนำสมุนไพรทีป่ ลูกไว้มาทำลูกประคล น้ำมันไพร
เพื่อจำหน่ายทั้งในประเทศและส่งไปจำหน่ายยังต่างประเทศ ลดการใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อตัว
เกษตรกรและผู้บริโภค โดยประสบความสำเร็จจากการดำเนินโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง
ส่งเสริมให้ประชาชนได้น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในการดำรงชีวิต จัดทำบัญชี
รายรับรายจ่ายครัวเรอื น ปลกู พืชผกั สวนครวั ไวก้ นิ เองทกุ บา้ น นอกจากจะไดพ้ ชื ผกั ท่ีปลอดสารเคมีแลว้
ยังทำให้บริเวณบ้านดูร่มรื่น สวยงาม เต็มไปด้วยพืชผักสวนครัวที่ออกใบออกผล สามารถประหยัด
คา่ ใช้จ่ายในครัวเรือนได้

โรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ได้ร่วมกันจัดทำธรรมนูญสุขภาพของผู้สูงอายุ เพื่อเป็น
แนวทางมนการดำเนินการพัฒนาอย่างเป็นรูปธรรม โดยการดำเนินการส่งผ่านให้มีการจัดทำธรรมนูญ
สุขภาพตำบลสันกลางข้ึน เพื่อให้การพฒั นาตำบลในด้านสุขภาพ สุขภาวะของชุมชน เป็นไปในทิศทาง
เดียวกนั ของคนในชมุ ชน ซง่ึ เปน็ การพฒั นาการทำงานแบบเชิงบรู ณาการให้ไปอีกระดับหนึง่

68

บทที่ 4

บทสรุป

------------------------------------------------------------

การนำเสนอข้อมูลนวัตกรรมที่ถูกพัฒนาโดยผู้ที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ตำบลสันกลาง
อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ทั้ง 6 นวัตกรรมข้างต้น ซึ่งได้แก่ 1) นวัตกรรมสถานีเกษตร วิถีพอเพียง
2) นวัตกรรมสันกลางสะอาดอาหารปลอดภัย 3) นวัตกรรมสันกลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถีพอเพียง
4) นวัตกรรมเยาวชนต้นกล้าสันกลาง 5) นวัตกรรมสันกลาง 5G+ เสริมสร้างเครือข่ายการพัฒนา
อย่างยง่ั ยืน และ 6) นวัตกรรมการบรู ณาการสันกลางวิถีธรรม วถิ ีไทย วถิ ีพอเพียง ของโรงเรียนผู้สงู อายุ
วัดหัวฝาย โดยทั้ง 6 นวัตกรรมที่นำเสนอนี้ถูกขับเคลื่อนโดยอาศัยกลไกการทำงานตามหลั ก
“บวร (บ้าน วดั ราชการ)” เปดิ โอกาสใหป้ ระชาชนในพื้นท่ไี ดเ้ ข้ามามีส่วนรว่ มในทกุ กจิ กรรม ส่งเสริม
การมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน โดยมีจุดมุ่งหมายเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน คือ เพื่อสร้างความเข้มแข็ง
ความสามัคคีให้กับชุมชนในด้านต่าง ๆ สามารถแก้ไขปัญหาพื้นฐานทั้งด้านเศรษฐกิจ สุขภาพ และ
สังคมได้อย่างครอบคลุมและครบวงจร ส่งผลให้ประชาชนในพื้นที่ตำบลสันกลางมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึน้
พรอ้ มๆ กับวางรากฐานใหก้ ับคนรนุ่ หลังไดส้ ืบสานการพัฒนาต่อยอดไดอ้ ยา่ งมีคุณภาพ

ความสำเร็จที่เห็นเป็นรูปธรรมจากการขับเคลื่อนวัตกรรมข้างต้น เห็นได้จากรางวัล
ท่ไี ดก้ ารนั ตถี ึงคุณภาพและความทุ่มเทของผู้เกยี่ วขอ้ ง ไม่วา่ จะเป็นผบู้ รหิ ารท้องถ่ิน ทอ้ งที่ วัด โรงเรียน
หน่วยงานบรู ณาการ เครอื ข่ายรัฐ เอกชนทเี่ ก่ียวข้อง และท่สี ำคญั ยิง่ นน่ั คือประชาชนในพื้นท่ีตำบลสันกลาง
ดงั จะเห็นไดจ้ ากรางวัลที่ตำบลสันกลางได้รับ ดงั นี้

รางวลั ธรรมาภิบาล

องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ทม่ี กี ารบริหารจดั การทีด่ ี
ประจำปี 2557
ดา้ นการส่งเสริมอาชพี

รางวลั แผน่ ดินธรรมแผ่นดนิ ทอง

องค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ทม่ี ีผลการดำเนนิ งานดเี ดน่
“แผ่นดนิ ธรรม แผน่ ดินทอง” ประจำปี 2558
กองทพั ภาคที่ 3

รางวลั พระปกเกล้า

องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถนิ่ ทม่ี ีความเปน็ เลศิ
ดา้ นการเสริมสร้างเครอื ข่ายรัฐ เอกชน และประชาสังคม
ประจำปี 2559

69

รางวลั องค์กรคณุ ธรรมระดับจงั หวดั

ได้รบั คดั เลอื กเปน็ “องคก์ รคณุ ธรรม” ระดบั จังหวดั
ประจำปี 2561

รางวัลการแพทย์ฉุกเฉินดีเด่น

การแพทยฉ์ กุ เฉนิ ขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถ่นิ ดีเดน่
ประจำปี 2561
สถาบนั การแพทย์ฉกุ เฉนิ แห่งชาติ

รางวัลศูนย์จดั การศตั รูพืชชมุ ชน

รางวัลท่ี 1 ศูนย์จดั การศตั รพู ืชชมุ ชนตำบลสนั กลาง
ประจำปี 2561
กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

รางวัลธรรมาภบิ าล

องค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ทมี่ ีการบริหารจดั การทด่ี ี
ประจำปี 2563

ความสำเรจ็ ดังกลา่ ว ไม่ไดห้ ยดุ นิง่ แตต่ ำบลสันกลางยงั มีการพฒั นาและต่อยอดนวัตกรรม
โดยได้กำหนดโครงการไว้ในแผนพัฒนาท้องถิ่นและงบประมาณประจำปี เพื่อนำชุมชนสู่การพัฒนา
ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอันเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืน และความสำเร็จที่เกิดขึ้นในพื้นที่
ไม่ได้ถูกเก็บไว้แต่เพียงภายในพื้นที่ตำบลสันกลางเท่านั้น แต่ยังมีการเผยแพร่สู่พื้นที่อื่น จังหวัดอื่น ๆ
อย่างตอ่ เนอื่ ง ผา่ นชอ่ งทางการประชาสัมพนั ธ์ขององค์การบรหิ ารส่วนตำสนั กลาง ไม่ว่าจะเป็น เว็ปไซต์
คู่มือ แผ่นพับ การสร้างฐานเรียนรู้ สร้างปราชญ์เกษตรกร รวมถึงการเข้ามาในพื้นที่เพ่ือเรียนรู้การ
ดำเนินงานผ่านการศึกษาดูงาน ส่งเสรมิ ให้เกิดการเชอื่ มโยงเครอื ขา่ ยด้านการพัฒนาชมุ ชน พฒั นาสงั คม
ซึ่งองค์การบริหารส่วนตำบลสันกลางและปราชญ์ในพื้นที่เป็นพี่เลี้ยงในการถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่
เครือข่ายที่สนใจ องค์ความรู้ถูกนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาชุมชน ท้องถิ่น เป็นการส่งต่อ
ความเจรญิ และความมน่ั คง ยั่งยืน

ความร่วมมือที่ถูกถักทอกลายเป็นห่วงโซ่แห่งการพัฒนา สร้างชุมชน สังคมให้เกิดเป็น
สังคมแห่งการเรียนรู้ สังคมแห่งการแบ่งปัน พึ่งพาซึ่งกันและกนั เป็นวงจรการเรียนรู้การพัฒนาที่หมุนไป
อย่างต่อเนื่องแบบไมม่ ีที่ส้ินสุด “Lifelong Learning”

70

ภาคผนวก

------------------------------------------------------------

71

1. สถานีเกษตร วิถพี อเพยี ง

72

2. สันกลางสะอาด อาหารปลอดภัย

73

3. กลางวิถีธรรม วถิ ไี ทย วถิ พี อเพียง

74

4. เยาวชนตน้ กล้าสนั กลาง

75
5. สนั กลาง 5G+ เสรมิ สรา้ งเครอื ขา่ ยการพัฒนาอย่างยั่งยนื

76
6. การบรู ณาการสนั กลางวิถีธรรม วิถีไทย วิถพี อเพียง ของโรงเรยี นผู้สงู อายวุ ัดหวั ฝาย

77

78
7. ตน้ แบบพนื้ ท่ีศึกษาดงู าน แลกเปลยี่ นองค์ความรู้

79

บรรณานุกรม

------------------------------------------------------------

เกอื้ วงศบ์ ญุ สนิ . ประชากรกับการพมั นา. กรงุ เทพฯ : จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย, 2538.
ตนิ ปรชั ญาพฤทธิ.์ (2552). ศัพท์รัฐประศาสนศาตร์ (พมิ พ์คร้ังที่ 10). กรุงเทพมหานคร : สำนกั พมิ พ์

แหง่ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย.
ปกรณเ์ ทพ พจี. (2549). ปัจจัยที่มผี ลต่อโครงการหน่ึงผลติ ภณั ฑเ์ พอ่ื การพัฒนาอยา่ งยัง่ ยืน :

กรณศี กึ ษาหมบู่ ้านเมอื งบาง จังหวัดหนองคาย. รายงานการวจิ ัย. มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์.
ประเวศ วส.ี (2548). เศรษฐกิจพอเพยี งและประชาสงั คม: แนวทางพลกิ ฟ้นื เศรษฐกจิ สังคม. :

สำนกั พมิ พ์หมอชาวบา้ น.
พระธรรมปฎิ ก (ป.อ.ปยุตโต). (2539). การพัฒนาที่ย่ังยืน. พมิ พ์คร้งั ที่ 2. กรงุ เทพมหานคร :

สำนักพมิ พม์ ูลนิธโกมลคมี ทอง.
พระธรรมปิฎก. (2539). ปฏิรปู การศกึ ษาการสร้างสรรค์ภมู ิปัญญา. กรุงเทพฯ : อมรนิ ทรพ์ รน้ิ ตงิ้ .
พีระพงศ์ ภัคครี .ี (2554). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวชิ าองคก์ ารและนวัตกรรมในองคก์ าร.

กรงุ เทพมหานคร : มหาวิทยาลัยรามคำแหง, โครงการรัฐประศาสนศาสตรมหาบณั ทติ .
วิโรจน์ กอ่ สกุล. (2554). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวิชาองคก์ ารและนวตั กรรมในองคก์ าร.

กรงุ เทพมหานคร : มหาวิทยาลัยรามคำแหง, โครงการรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณทิต.
สเุ มธ ตันติเวชกุล. (2542). การดำเนินชีวิตในระบบเศรษฐกจิ พอเพยี งตามแนวพระราชดำริ.

กรุงเทพมหานคร : กรมพฒั นาชมุ ชน.
สำนกั งานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ ก.พ.ร. (2550). รายงานการพัฒนาระบบราชการไทย.
อรยิ ์ชัช แกว้ เกาะสะบา้ . (2548). ธรรมาภิบาลกบั หลักสทิ ธเิ สรีภาพในรฐั ธรรมนูญ. รัฐสภาสาร,

53 (10), 105-112.

80

เอกสารวิชาการ ประจำปี 2564
การจัดการความรู้ (Knowledge Management : KM)

มหศั จรรย์ความร่วมมือ
Miracle of Cooperation

“6 นวัตกรรม นำสันกลางสคู่ วามม่ันคง ย่ังยนื ”

ทป่ี รึกษา ผอู้ ำนวยการสำนกั งานสง่ เสริมและสนบั สนุนวชิ าการ 9
นายธนู ธแิ กว้ นักพฒั นาสงั คมชำนาญการพเิ ศษ
นางสาวอัจฉรา สใุ จ

คณะทำงาน

หนว่ ยงานสงั กดั กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์จังหวดั เชยี งราย

องค์การบรหิ ารส่วนตำบลสันกลาง อำเภอพาน จงั หวัดเชยี งราย

สำนกั งานส่งเสรมิ และสนับสนนุ วชิ าการ 9

นางพรรคริน อุดมวฒั นานันท์ นักพฒั นาสงั คมชำนาญการ

นางสาวณชิ รตั น์ ยานะ เจา้ พนักงานพัฒนาสังคมปฏิบัติงาน

นางสาวแคทรยิ า ฆวีวงศ์ นกั พัฒนาสังคม

นางสาวจรี าวรรณ แก้วธรรมานุกลู พนักงานระบบคอมพิวเตอร์

ออกแบบปก-เน้ือหา-รปู เลม่ นักพัฒนาสังคม
นางสาวแคทริยา ฆววี งศ์

81

82