2. KM โรงเรียนผู้สูงอายุสู่การพัฒนาสังคม พร้อม QR Code

มีรายได้เสริมท้ังกลุ่มผู้สูงอายุและกลุ่มประชาชนในพ้ืนที่ประกอบกับการได้รับความรู้
จากโรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัย และได้รับการสนับสนุนงบ ประมาณจากเทศบาล 45
ตําบลเชิงดอย ได้จัดตั้งกลุ่ม ภูมิปัญญาท้องถ่ิน หรือ กลุ่มภูมิปัญญาหมอเมืองขึ้น
เพ่ือต้องการท่ีจะสืบสานภูมิปัญญาการรักษา แบบต้นตํารับ “หมอเมือง” และให้การ
ส่งเสรมิ อาชีพแก่ผูส้ งู อายุ และประชาชนในพนื้ ท่ี เพ่ือช่วยแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจตกต่ํา
การว่างงาน และรายได้ไมเ่ พยี งพอกับรายจา่ ย

แหล่งเรียนรศู้ นู ย์เรียนรเู้ กษตรอนิ ทรีย์
46 เม่อื ประชาชนตระหนักถึงผลกระทบจากการทําเกษตรด้วยสารเคมี และความ

ตอ้ งการเปล่ยี นวิธีทางการเกษตรด้วยสารเคมีมาทําเกษตรอินทรีย์ โดยการริเริ่มค้นหา
ความรู้ ทดลองทําจนประสบความสําเร็จ และได้เกิดการรวมกลุ่มสมาชิกเกษตรกร
จนกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ศูนย์เกษตรอินทรีย์ มีการดําเนินการอย่างต่อเน่ืองและเกิด
น วั ต ก ร ร ม ภู มิ ปั ญ ญ า ช า ว บ้ า น ม า แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า ใ น ก า ร กํ า จั ด วั ช พื ช แ ล ะ ศั ต รู พื ช
เพ่อื ตอบสนองความต้องการและแก้ไขปญั หาในชุมชนได้เป็นอยา่ งดี

3.มติ ทิ างด้านสภาพแวดลอ้ ม
แหล่งเรียนร้ขู ่วงคนเฒ่า
การสรา้ งความตระหนักและความห่วงใยเรอ่ื งสุขภาพของผู้สูงอายุ ให้มีความสุข

และแข็งแรงท้ังทางด้านร่างกายและจิตใจ โดยต้องการให้ผู้สูงอายุสามารถดูแลและสร้าง
ภมู คิ มุ้ กันของตนเองได้ ดว้ ยการออกกาํ ลังกายสร้างสุขภาพพลานามัยที่ดี อีกท้ังยังจัด
สถานที่สภาพแวดล้อมเหมาะสําหรับการออกกําลังกายของผู้สูงอายุ จนเกิดการ
รวมกลุ่มกันออกกําลังกาย อย่างเช่น การรํากระบองไทเก๊ก อย่างต่อเนื่องจนเกิด
แหลง่ เรยี นรูข้ ่วงคนเฒ่า และยงั สามารถใช้เป็นลานกิจกรรมต่างๆของผู้สูงอายุ

ศูนย์บริการคนพิการและผสู้ ูงอายุ
ปัจจุบันจํานวนคนพิการในพื้นท่ีรับผิดชอบเพ่ิมข้ึนทุกๆปี จึงได้เล็งเห็น
ความสําคัญในการให้บริการสําหรับคนพิการโดยเฉพาะ และเพื่อให้เป็นไปตาม
พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ จึงได้จัดต้ังศูนย์
บริหารประเภททวั่ ไปข้ึน เพอ่ื ให้บริการข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสิทธิประโยชน์สวัสดิการ
และความชว่ ยเหลอื ตามที่คนพกิ ารรอ้ งขอ และตามท่หี นว่ ยงานกําหนด รวมท้ังการให้

คาํ ปรกึ ษาหรอื ช่วยดําเนินการเกีย่ วกับการขอสิทธิประโยชนแ์ กค่ นพิการ เรียกร้องแทน
คนพิการให้ได้รับสิทธิประโยชน์ ขจัดการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมต่อคนพิการ 47
รวมทั้งให้ความช่วยเหลือในการดํารงชีวิตข้ันพ้ืนฐาน การฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพ
การฝกึ อาชพี และการจดั หางานใหแ้ กค่ นพิการ เปน็ ต้น

4.มิตทิ างดา้ นสุขภาพ
แหลง่ เรยี นรู้อาสาสมัครดแู ลผสู้ ูงอายุ (อผส.)
จากสถานการณ์ในปัจจุบันมีผู้สูงอายุท่ีอยู่ติดบ้านและติดเตียงมีจํานวนมากข้ึน

เทศบาลตําบลเชิงดอยได้จดั ทําโครงการอบรมอาสาสมัครดแู ลผู้สูงอายุ (อผส.) ในพื้นที่
ตําบลเชิงดอย เพื่อดูแลให้คําแนะนําในการดํารงชีวิตของผู้สูงอายุ การเจ็บปุวย
การจัดทําประวัติของผู้สูงอายุ คอยประสานงานกับเทศบาลเชิงดอยและศูนย์สุขภาพ
ชุมชนตําบลเชิงดอย ในการให้ความช่วยเหลือ ในด้านต่างๆอีกทั้งยังเป็นแกนนํา
ในการประสานงานระหว่างผู้สูงอายุและสมาชิกในครอบครัวของผู้สูงอายุ และถ่ายทอด
ความร้ใู นการดูแลผู้สูงอายเุ บื้องต้นแกส่ มาชิกในครอบครวั

แหล่งเรยี นรูธ้ นาคารอุปกรณ์ฟน้ื ฟสู ภาพผสู้ ูงอายุ
ได้จัดทําโครงการร่วมกับศูนย์สุขภาพชุมชนตําบลเชิงดอย จัดต้ังธนาคาร
อุปกรณ์ฟ้ืนฟูสภาพผู้สูงอายุข้ึน ให้บริการตามนโยบาย“ดูแลดุจญาติ บริการใกล้ชิด
ติดบ้าน ติดเตียง” ให้บริการอย่างทั่วถึงและอํานวยความสะดวกแก่ผู้สูงอายุได้ดําเนิน
ชีวติ อยา่ งสบายมคี วามสขุ ที่สุด เพือ่ ให้ผู้สูงอายุได้ยืมใช้อุปกรณ์เสริมในการดําเนินชีวิต
น้ีได้ โดยไม่ต้องเสยี ค่าใช้จ่ายในการซ้ือ เพ่ือแบ่งเบาภาระของผสู้ งู อายุ

48 แหล่งเรยี นรหู้ มอน้อย
เร่ิมต้นจากเทศบาลตําบลเชิงดอย ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากรัฐบาล

ญ่ีปุน เพ่ือดําเนินโครงการพัฒนาศักยภาพสร้างเสริมสุขภาพและส่งเสริมรายได้
ผู้สูงอายุ โดยผ่านโครงการความร่วมมือทางด้านเศรษฐกิจแบบได้เปล่า เพื่อพัฒนา
พื้นฐานและความม่ันคงของมนุษย์ ในพ้ืนท่ีตําบลเชิงดอย จึงได้มีอาสาสมัครดูแล
ผู้สูงอายุ (หมอน้อย) โดยจัดฝึกอบรมการดูแลผู้สูงอายุเบื้องต้น และเดินเนินกิจกรรม
เยี่ยมบ้านผู้สูงอายุท่ีติดบ้านติดเตียง เพ่ือจัดเก็บข้อมูลผู้สูงอายุ เพ่ือใช้เป็นฐานข้อมูล
สําหรับการวางแผน การดูแลผู้สูงอายุเฉพาะราย ได้ท้ังในระยะสั้นและระยะยาว
และเพ่ือเป็นการสร้างเครือข่ายการทํางานด้านผู้สูงอายุในระดับพ้ืนท่ี ให้มีศักยภาพ
มากยิ่งขึน้

3.3 กจิ กรรมโรงเรียนผสู้ ูงอายใุ นยุคโควดิ -19

จากสถานการณ์โควิด-19 ท่ีเกิดข้ึนในประเทศไทย ส่งผลให้โรงเรียนชราบาล
วุฒิวิทยาลัย ต้องปิดโรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัย จนกว่าสถานการณ์จะคลี่คลาย
เน่ืองไวรัสโควิด 19 กําลังระบาดประกอบกับมีฝุนพิษ PM 2.5 ในจังหวัดเชียงใหม่
สูงมาก ทั้ง 2 โรคติดต่อกันทางระบบการหายใจและการสัมผัสซ่ึงผู้สูงอายุจะเป็นกลุ่ม
ทเี่ ส่ยี งตดิ โรคได้งา่ ย ในฐานะผูอ้ าํ นวยการโรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัยจึงปิดการเรียน
อย่างไม่มีกําหนดจนกว่าสถานการณ์จะคล่ีคลาย ซ่ึง“สงครามโรคระบาด เป็นภัย
รูปแบบใหม่ท่ีไม่ต้องใช้อาวุธยุทโธปกรณ์ การปูองกันและควบคุมโรคดังกล่าวทาง
รัฐบาลได้เยียวยาประชาชนและผู้ได้รับผลกระทบแล้ว ซึ่งทางท้องถ่ินก็ได้มีการจัดทํา
กิจกรรมหลายโครงการ เช่น โครงการกระตุ้นเศรษฐกิจชุมชน โครงการผักสวนครัวร้ัว
กนิ ได้ ปลูกพืชผักสวนครวั ตามวถิ ชี ีวติ ชาวบา้ น หรอื เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเพ่ิมรายได้
และลดรายจ่ายครัวเรือน ซง่ึ โครงการดังกล่าวใช้พื้นท่ีไม่มาก นําผลผลิตมาแลกเปล่ียน

กัน รวมทั้งส่งเสริมโครงการตู้ปันสุข หรือซุ้มปันสุขสวนเด็กยายผ่อง หนองบัวพระเจ้า
หลวง เพื่อฟ้นื ฟูวถิ ีชวี ิตเดมิ ทีใ่ ช้หลกั เมตตา แบ่งปัน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ แก่ผู้ที่เดือดร้อนใน 49
สังคมด้วย เช่น การแจกไข่ไก่ แจกอาหาร ฯลฯ

50 สรุปและขอ้ เสนอแนะ

โรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัย เป็นการจัดสวัสดิการสังคมสําหรับผู้สูงอายุใน
ชุมชนรูปแบบหน่ึง โดยใช้ชุมชนเป็นฐาน และเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุ อาสาสมัคร
ชุมชน ผู้นําชุมชน องค์กรเครือข่ายจากภาครัฐ และภาคเอกชนมีส่วนร่วมขับเคล่ือน
การดําเนินงานของโรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัย โดยมีเทศบาลตําบลเชิงดอยให้การ
สนับสนุน ซ่ึงดําเนินการภายใต้แนวคิด "ถ่ายทอดภูมิปัญญา ศึกษาเทคโนโลยี
แก่อย่างมีคณุ ค่า ชราอย่างมีคณุ ภาพ " เพอ่ื ใหผ้ สู้ ูงอายไุ ด้มีสถานท่ีรวมกลุ่มในการจัด
กิจกรรมและบริการท่ีครอบคลุมทุกมิติทางด้านสุขภาพ สังคม จิตใจ และเศรษฐกิจ
เพ่ือยกระดับการบริการและสวัสดิการทางสังคมในการคุ้มครอง ส่งเสริมและพัฒนา
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุแบบครบวงจร สามารถตอบสนองปัญหาและความต้องการของ
ผู้สูงอายุและชุมชน และมีระบบสังคมที่จะรองรับผู้สูงอายุจะต้องมีกลไกที่ไม่ปล่อยให้
ผู้สูงอายุอยู่บ้านคนเดียว สุ่มเส่ียงท่ีจะเกิดโรคซึมเศร้า เทศบาลตําบลเชิงดอย
เป็นท้องถ่นิ ตัวอยา่ งของการพัฒนา รูปแบบที่เห็นคือการรวมกลุ่มของผู้สูงอายุ คือการ
ทํากิจกรรมร่วมกัน อย่างน้อยทําให้สุขภาพจิตของผู้สูงอายุดีข้ึน ซ่ึงการขับเคลื่อน
โรงเรียนผู้สูงอายุได้เชิญชวนให้ชุมชน วัด หรือพระมาร่วมด้วย ให้เป็นสถานที่รวมตัว
การจัดกิจกรรมทางใจ ฟังเทศน์ฟังธรรม และอีกทั้งโรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัยยัง
เป็นโรงเรียนที่นําความรู้ที่มีอยู่ในตัวของผู้สูงอายุมาถ่ายทอดความรู้ด้านต่างๆให้แก่
เดก็ และเยาวชนในระดบั พ้นื ที่ เชน่ กิจกรรมอุ้ยสอนหลาน ซึง่ เป็นกิจกรรมถ่ายทอดภูมิ
ปัญญาศิลปะล้านนาให้กับลูกหลาน จึงนับได้ว่าโรงเรียนผู้สูงอายุมีส่วนช่วยในการ
พัฒนาสังคมในระดับพ้ืนท่ี พัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ พัฒนาคุณภาพชีวิตของ
ประชาชนทุกกลุ่มเปูาหมายให้มีส่วนร่วมในการพัฒนาสังคม แม้ว่าในพื้นที่จะประสบ
ปัญหาโรคระบาดต่างๆผู้สูงอายุและทุกคนในชุมชนก็มีส่วนร่วมในการช่วยเหลือ
ผู้ประสบปัญหาจากโรคระบาด มีการแบ่งปันสิ่งของ เครื่องอุปโภค บริโภค และมีการ
ประชาสัมพันธ์ให้แก่ภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในการ
ช่วยเหลือผ้ปู ระสบปญั หาทางสังคมในพื้นท่ี และผู้สูงอายุก็มีส่วนร่วมในการมาแบ่งปัน

แจกอาหารที่ “ซุ้มปันสุข” ตลอดช่วงเวลาที่มีการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรน่า
2019 หรอื โควดิ 19 ผู้สูงอายุกเ็ ปน็ กาํ ลงั สาํ คัญในการช่วยเหลอื คนในสงั คมในครั้งนี้ 51

ดังนั้นจะเห็นได้ว่า โรงเรียนผู้สูงอายุมีบทบาทสําคัญในการพัฒนาคุณภาพ
ชีวิตผู้สูงอายุในชุมชนท้องถ่ิน ให้เป็นบุคคลที่มีคุณค่าต่อสังคมเป็นอย่างมาก มีส่วน
ช่วยเหลือสังคม เป็นแหล่งความรู้ความชํานาญ และเป็นผู้ธํารงไว้ซ่ึงประเพณี
วัฒนธรรม อีกทั้งยังเป็นสายใยสําคัญของครอบครัว และเป็นกลุ่มคนสําคัญต่อการ
ขับเคล่ือนประเทศชาติ จึงทําให้โรงเรียนชราบาลวุฒิวิทยาลัย เปรียบเสมือนเป็น
โรงเรยี นผสู้ งู อายุสกู่ ารพัฒนาสงั คมและเปน็ ต้นแบบผู้สูงอายุสู่การพัฒนาสังคมได้อย่าง
ยงั่ ยนื ตอ่ ไป

52 บรรณานุกรม

ธมนณัฏฐ์ จนั ทสิทธิ์. 2560. ศนู ย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสรมิ อาชีพผู้สูงอายุ
ตาบลเชงิ ดอย. พมิ พ์ครั้งที่ 1. เชียงใหม่

คูม่ ือโรงเรยี นผู้สูงอาย.ุ 2563. คน้ เม่ือ 13 กรกฎาคม 2563, จาก http://www.dop.
go.th/download/knowledge/knowledge_th_20161706121558

เทศบาลตาํ บลเชงิ ดอย. 2563. ข้อมูลทั่วไปเทศบาลตาบลเชิงดอย. คน้ เม่ือ 13
กรกฎาคม 2563, จาก http://www.cheongdoi.go.th/home.php

การจดั การความรู้ (KM : Knowledge Management) 53

เรอื่ ง โรงเรียนผูส้ ูงอายุสกู่ ารพัฒนาสังคม

เจ้าของและผู้จดั พิมพ์ :

สํานกั งานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 9

บริเวณศนู ย์ราชการจังหวัดเชยี งใหม่ ถนนโชตนา

ตําบลช้างเผอื ก อาํ เภอเมืองเชียงใหม่ จงั หวดั เชียงใหม่ 50300

โทรศพั ท์ 053-112485-6 โทรสาร 053-112491

Email: [email protected]

ท่ปี รกึ ษาโครงการ :

นายธนู ธแิ ก้ว ผู้อาํ นวยการสํานกั งานสง่ เสรมิ

และสนบั สนุนวชิ าการ 9

นางสาวอจั ฉรา สใุ จ นกั พฒั นาสงั คมชํานาญการพิเศษ

นายธนากร ฉตั รภตู ิ นักพัฒนาสงั คมชํานาญการพเิ ศษ

คณะทางาน :

นางสาวภารําพึง อริยะ นกั พฒั นาสังคมชาํ นาญการ

นางพรรครนิ อดุ มวัฒนานนั ท์ นกั พฒั นาสังคมชํานาญการ

นางสาวแคทรยิ า ฆววี งศ์ นกั พฒั นาสังคม

นายดนุพงศ์ กาญจนธีรานนท์ เจ้าหน้าที่พฒั นาสงั คม

นางสาวจิรชยา ขัติรัตน์ เจ้าหนา้ ทีพ่ ัฒนาสังคม

นางสาวเมษยา ตน้ คุณ พนกั งานบริการ

นายไพฑูรย์ ชยั ชนะ พนกั งานบริการ

เรียบเรยี ง นางสาวภาราํ พึง อริยะ นักพฒั นาสงั คมชํานาญการ

ออกแบบปก นางสาวแคทรยิ า ฆววี งศ์ นกั พัฒนาสงั คม

สอื่ และวีดิทศั น์ นายสทุ อน มณีคํา พนกั งานธรุ การ ส.3

นางสาวจีราวรรณ แก้วธรรมานกุ ุล พนักงานระบบคอมพิวเตอร์

54