การพยาบาลผู้ป่วยผ่าตัดกล่องเสียง

88 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที U่ี 1R3NฉAบLับVทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

การพยาบาลผู้ป่วยมะเร็งกลอ่ งเสยี งทไี่ ด้รบั การผ่าตดั เอากล่องเสียงออกทงั้ หมด
และการเลาะตอ่ มนำ้� เหลอื งบรเิ วณคอออกท้งั หมด : กรณศี กึ ษา 3 ราย

Nursing care of patientlaryngeal cancer underwent surgery to
remove the larynx, and lymph nodes in the neck, neck
dissectionentirely : Case Study 3 cases

ผกาภรณ์ พนิ จิ จนั ทรานกุ ูล1
Phakaporn Phinitchantanukun1
บทคัดยอ่
มะเรง็ กล่องเสยี ง จะมอี าการเสยี งแหบนำ� มากอ่ นและมะเรง็ ชอ่ งคอสว่ นลา่ งมอี าการ
เจบ็ คอเรอ้ื รงั กลนื แล้วเจ็บน�ำมากอ่ น มกี ้อนทคี่ อแนน่ คอ การรักษาขึ้นกับระยะของโรคโดย
ระยะ 3,4 มักจะต้องผา่ ตัดกล่องเสยี งออกทง้ั หมดควบคกู่ ับการใช้รังสรี ักษา ซ่งึ เปน็ การผ่าตัดใหญ่
ใช้เวลานานและยงุ่ ยาก โอกาสท่ีจะเกดิ ภาวะแทรกซ้อน และมคี วามเสย่ี งต่อชวี ติ คอ่ นขา้ งมาก
การดแู ลรกั ษาพยาบาลผู้ปว่ ยมะเรง็ กล่องเสียงท่ีได้รับการผ่าตดั จะทำ� ใหส้ ูญเสีย กล่องเสยี ง
สูญเสียหนา้ ทีใ่ นการพดู สญู เสยี ภาพลกั ษณ์ การสอ่ื สารกับผู้อนื่ ลำ� บากและผูป้ ว่ ยต้องหายใจทาง
รเู ปดิ ท่ีคอตลอดชีวติ ภายหลังการผ่าตดั ทุกราย
กรณีศึกษา : เปน็ การศกึ ษาเปรียบเทียบผู้ปว่ ยมะเรง็ กลอ่ งเสียง 3 ราย ผปู้ ่วยมา
โรงพยาบาลด้วยอาการ เสียงแหบ เจบ็ คอ กลืนล�ำบาก หายใจลำ� บาก
ผปู้ ่วยรายท่ี 1 ไดร้ บั การวินจิ ฉัย มะเรง็ สายเสียง (Glottic carcinoma) ได้รับการผ่าตัด
เอากล่องเสียงออกทง้ั หมด และการตัดตอ่ มน�ำ้ เหลืองบรเิ วณคอดา้ นซ้ายออกหมด
ผู้ปว่ ยรายท่ี 2 ได้รับการวนิ ิจฉยั มะเร็งช่องคอส่วนลา่ ง (Hypopharyngeal cancer)
ไดร้ ับการผ่าตัดเอากลอ่ งเสยี งออกท้งั หมดและการตัดตอ่ มนำ้� เหลอื งบริเวณคอด้านซา้ ยออกหมด
ผปู้ ว่ ยรายที่ 3 ได้รบั การวินิจฉัยมะเรง็ กลอ่ งเสยี ง (Tranglottal carcinoma) ได้รบั การ
ผา่ ตดั เอากลอ่ งเสยี งออกทง้ั หมด การตัดตอ่ มน�้ำเหลอื งบรเิ วณคอออกหมดทัง้ 2 ด้าน และการ
ผา่ ตดั ตอ่ มไทรอยดด์ ้านขวา ผู้ป่วยทง้ั 3 รายไดร้ ับการพยาบาลแบบองคร์ วม มีการเตรยี ม
ความพร้อมก่อนท�ำผา่ ตัด ขณะท�ำผ่าตัด และหลังท�ำผา่ ตดั ท�ำให้ผปู้ ่วยไมม่ ภี าวะแทรกซอ้ น
อยู่รกั ษาพยาบาลในโรงพยาบาล 10-19 วนั แพทย์พิจารณาใหก้ ลบั บา้ นพรอ้ มรบั ยานัดมา

1พยาบาลวชิ าชพี ชำ�นาญการ กลุม่ ภารกจิ ดา้ นการพยาบาล โรงพยาบาลขอนแก่น

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีU่ีR1N3AฉLบVับoทlี่.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 89

พบแพทยอ์ ีก 1 เดือน เพือ่ รบั การรกั ษาโดยรังสีรักษา อธบิ ายให้ผ้ปู ่วยเข้าใจถึงเหตผุ ลที่จ�ำเป็น
ตอ้ งรกั ษาตอ่ และให้คำ� แนะน�ำ ในการปฏิบตั ิตัวแก่ผู้ป่วย ผู้ปว่ ยท้ัง 3 รายมารับการรกั ษาโดยรงั สี
รักษาตามแพทย์นัด
ผลลัพธ์ : ผูป้ ่วยกรณศี กึ ษาท้งั 3 ราย สามารถด�ำเนินชีวิตได้ตามปกติ สามารถปฏิบัติ
กิจกรรมต่าง ๆ และดแู ลตนเองได้ ดังนน้ั พยาบาลตอ้ งมคี วามรูเ้ รอ่ื งโรค การประเมินสภาพผปู้ ว่ ย
การเฝา้ ระวังแก้ไขอาการผดิ ปกตกิ อ่ นการผ่าตัด ขณะผ่าตดั และ หลังการผา่ ตัด มที ักษะความช�ำนาญ
ในอปุ กรณเ์ ครอ่ื งมอื ต่าง ๆ การประสานงานและการให้ข้อมูลเกีย่ วกบั โรค แผนการรกั ษาของแพทย์
การใหค้ �ำแนะน�ำแกผ่ ปู้ ว่ ยทีท่ �ำผา่ ตัดกลอ่ งเสยี งกอ่ นกลบั บา้ น การมารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง
และการสังเกตอาการผิดปกตทิ ตี่ ้องมาพบแพทยก์ อ่ นนดั
ค�ำสำ� คัญ : การพยาบาลหู คอ จมกู , มะเรง็ กลอ่ งเสียง, การผ่าตดั กล่องเสียงออกทง้ั หมด

ABSTRACT
Laryngeal cancer is a deadly type of cancer. The symptoms were hoarseness
before. A lump in the neck, tight throat treatments are generally used in combination
with radiation therapy, surgery. This is major surgery time-consuming and cumbersome
potential complications and the risk to life quite a lot. The nursing care of patients
with laryngeal cancer underwent surgery, will result in loss of the larynx, loss of
speech function. Loss of goodwill Communication with others is difficult, and the
patient must breathe through the open neck of his life. After surgery all
Case study : The study compared patients with laryngeal cancer three
cases the patients came to hospital because hoarse dysphagia difficult for hearting
First case study : First case study is Diagnosed isHypopharynx CA, has
been operation tootle modified neck dissection and tracheotomy
Second case study : Surgery to remove the larynx has been made out
Cutting out the neck lymph nodes, and tracheotomy patients who had been diagnosed
two GlotticCA Had surgery to remove the larynx Cut out all the lymph nodes in the
neck and left out
Third case study : The third patient was diagnosed as Tranglottic CA had
surgery to remove the voice box out the lymph nodes in the neck, operation cutting

90 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที U่ี 1R3NฉAบLบั Vทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

off both the second and thyroid gland surgery, the patient received all three of
holistic nursing The preparation before surgery operation and post surgery as surgery
Patients without complications 10-19 days on treatment in the hospital, doctors
determined to return home with an appointment to see a doctor to get medicine
for another month to be treated by radiation therapyExplain to patients understand
why they need to maintain and make recommendations. To treat patients and 3
patients were treated with radiation therapy by appointment.
Resultant : Detailed case studies of three patients can live their lives normally
Practical activities And on their own nurses must have knowledge of the disease.
To assess patients Surveillance resolve symptoms before surgery, during surgery
and after surgery with an expertise in equipment or facilities. Coordinating and
providing information about the disease. The medical treatment plan providing
advice patients laryngeal surgery before returning home. The treatment continues
and observing of the symptoms to the doctor before the appointment.

Keywords : patients nursing ears throat nose, laryngeal cancer , Laryngeal
surgery altogether.

บทน�ำ เมอ่ื เทยี บกบั ระบาดวทิ ยาทวั่ โลก รายงานจาก
มะเรง็ กลอ่ งเสยี ง (Larynx) มอี บุ ตั กิ ารณ์ WHO พ.ศ.2551 สถติ กิ ารเกดิ มะเรง็ กลอ่ งเสยี ง
ประมาณรอ้ ยละ 2 ของมะเรง็ ทงั้ หมดในรา่ งกาย 8.3 ตอ่ ประชากรแสนคนในทวีปยุโรป และใน
ส่วนใหญโ่ รคน้ีมกั เกิดในผปู้ ่วยอายุ 50-70 ปี1 กลุ่มเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เกิด 2.7 ต่อ
เปน็ มะเรง็ ระบบทางเดนิ หายใจทพ่ี บมากทส่ี ดุ ประชากรแสนคน3มะเร็งกลอ่ งเสยี งสามารถ
เป็นอันดับ 2 รองจากมะเร็งปอดเป็นโรคที่ เกิดได้กับเน้ือเยื่อกล่องเสียงทุกต�ำแหน่ง โดย
รกั ษาใหห้ ายในอตั ราท่สี งู มาก2พบในเพศชาย ในคนไทย พบเกิดโรคน้ีกับเนื้อเยื่อต�ำแหน่ง
2.7 ต่อประชากรแสนคน ในเพศหญงิ 0.4 ต่อ เหนือสายเสียง (Supraglottis) มากที่สุด
ประชากรแสนคนและมะเรง็ ชอ่ งคอ (Hypophar- รองลงไปคอื เนอื้ เยอื่ ตำ� แหนง่ สายเสยี ง (Glottis)
ynx) พบในเพศชาย 1.2 ตอ่ ประชากรแสนคน และเนื้อเย่ือต�ำแหน่งอยู่ใต้สายเสียง (Sub-
ในเพศหญิง 0.2 ต่อประชากรแสนคน (จาก glottis) ซ่งึ บริเวณ Supraglottis เปน็ บริเวณ
สถิติทะเบียนมะเร็งประเทศไทย พ.ศ.2549) ทตี่ รวจพบลำ� บากและมกั ไมค่ อ่ ยมอี าการแสดง

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีU่ีR1N3AฉLบVับoทl่ี.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 91

จนกว่าก้อนเน้ืองอกจะโตมาก เน่ืองจากนี้ 1.5 อาการไอ เนอ่ื งจากนำ้� ลายมาก
มีต่อมน�้ำเหลืองมาเล้ียงมาก จึงท�ำให้มีการ กลนื ลำ� บาก ทำ� ใหส้ ำ� ลกั นำ�้ ลายแลว้ ไอ บางราย
แพรก่ ระจายของมะเรง็ ไปยงั ตอ่ มนำ้� เหลอื ง ไอเปน็ เลอื ด แสดงวา่ เกดิ แผลขนึ้ แลว้ และเนอ้ื งอก
บริเวณคออย่างรวดเร็ว ท�ำให้การรักษาได้ผล มีขนาดใหญ่
ไมด่ 4ี การวินิจฉยั โรค
สาเหตุ มีปัจจัยหลายอยา่ งที่พบว่า 2.1 การซักประวัติ
นา่ จะเปน็ สาเหตใุ นการเกดิ โรคมะเรง็ กลอ่ งเสยี ง 2.2 การตรวจร่างกาย ท่นี อกเหนือ
คอื 5 จากการตรวจรา่ งกายทวั่ ไปคอื
1.การสบู บุหรี่ 2.2.1 การตรวจกล่องเสียงดว้ ย
2.การดมื่ เคร่อื งดม่ื ที่มแี อลกอฮอล์ กระจก (Indirect laryngoscopy) จะเหน็ รอย
3.พนั ธุกรรม โรควา่ อยู่บรเิ วณใด
อาการและอาการแสดง 2.2.2 การตรวจกล่องเสียงโดย
1.1 เสยี งแหบ มกั เปน็ อาการทผี่ ปู้ ว่ ย กล้องสอ่ งตรวจ (Direct laryngoscopy) ซ่งึ
มาพบแพทยโ์ ดยเฉพาะรายทเ่ี ปน็ เนอื้ งอก ของ ตอ้ งทำ� ในหอ้ งผา่ ตดั จะสามารถบอกขนาดตำ� แหนง่
สายเสยี ง (Glottic tumor) เนอ่ื งจากเวลาออกเสยี ง และขอบเขตของมะเรง็ ไดแ้ มน่ ยำ� ขน้ึ แลว้ ตดั ชนิ้ เนอื้
สายเสยี งไมส่ ามารถเขา้ มาชดิ กนั ไดพ้ อดี เพราะ บรเิ วณทีเ่ ปน็ ส่งตรวจทางพยาธวิ ทิ ยา
มกี อ้ นเนอ้ื งอกขวางอยู่ เสยี งทเ่ี ปลง่ ออกมาจงึ แหบ 3.การตรวจพิเศษ เป็นการตรวจ
1.2 หายใจลำ� บาก เมอื่ เนอ้ื งอกมขี นาด เพือ่ ให้ไดก้ ารวินิจฉัยขนั้ สุดท้ายและประเมิน
ใหญข่ น้ึ ทำ� ใหเ้ กดิ การอดุ ตนั ของทางเดนิ หายใจ ขนาดของโรค เชน่
สว่ นบน 3.1 การถ่ายภาพรังสีของคอ
1.3 อาการปวดหรอื เจบ็ คอ ผปู้ ว่ ยจะ ด้านข้างและด้านตรง อาจจะมองเห็นขนาด
รสู้ กึ เจบ็ หรอื รอ้ นในคอเปน็ เวลานาน ตดิ ตอ่ กนั ของมะเรง็ ได้ครา่ ว ๆ
อาการเจ็บคอคล้ายกับก้างปลาติดคอ ต่อมา 3.2 การถา่ ยภาพรงั สที รวงอกดวู า่
มะเรง็ จะลกุ ลามไปยงั สว่ นตา่ ง ๆ ของกลอ่ งเสยี ง มีมะเรง็ กระจายท่ปี อดหรอื ไม่
ท�ำให้มีอาการปวด และบางคร้ังอาจปวดร้าว 3.3 การถา่ ยภาพรงั สพี เิ ศษ เชน่ CT
ไปถึงหไู ด้ (Computerized Tomography) MRI
1.4 กลนื ลำ� บาก เมื่อเน้อื งอกขนาด (Magnetic Resonance Imaging) เนื่องจาก
ใหญ่ข้ึนไปกดทางเดินอาหาร หลอดอาหาร สามารถมองเหน็ ขนาดและขอบเขตของมะเรง็
ทำ� ใหน้ ้�ำหนักลดลง

92 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที Uี่ 1R3NฉAบLบั Vทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ได้ชัดเจนมากกว่า รวมท้ังเห็นได้ว่ามีการ การรกั ษาโดยการฉายแสง
ทำ� ลายของกระดกู อ่อนไทรอยดห์ รอื ไม่ การรักษาโดยการฉายแสง ท�ำใน
3.4 การตรวจหลอดอาหารโดยวธิ ี ผปู้ ว่ ยทเ่ี ปน็ มะเรง็ ในระยะแรกหรอื ผปู้ ว่ ยทมี่ ี
กลนื แบเรยี ม (Barium Swollowing) แลว้ ถา่ ย การกระจายของมะเรง็ ไปยงั อวยั วะอ่นื ๆ ของ
ภาพรังสีไว้ เพ่ือดูว่าเน้ืองอกกระจายเข้า ร่างกายแล้วและการผ่าตัดมักไม่ได้ผลดี หรือ
หลอดอาหารหรือไม่ การฉายแสงในผปู้ ่วยท่มี ีการกระจายของโรค
3.5 การตรวจตบั ดว้ ยอลั ตรา้ ซาวด์ ไปยงั ตอ่ มนำ้� เหลอื งทคี่ อกอ่ นทำ� ผา่ ตดั จะชว่ ย
ในกรณที โ่ี รคเปน็ มากหรอื กรณที ตี่ รวจเลอื ด ให้การรกั ษาได้ผลดีข้ึนหรือผู้ป่วยทีไ่ ม่ยอมรับ
แล้วพบวา่ หนา้ ท่ขี องตบั ผิดปกติ การรักษาโดยการผ่าตัด
การรักษา กรณีศึกษา
การรกั ษามะเรง็ กลอ่ งเสยี ง มที งั้ การ เปน็ การศกึ ษาเปรยี บเทยี บ กรณศี กึ ษา
ผา่ ตดั และการฉายแสง การเลือกวิธกี ารรักษา ผูป้ ่วย 3 ราย ผู้ปว่ ยรายท่ี 1 เพศชาย อายุ 65 ปี
ขนึ้ อยกู่ บั ความรนุ แรงของระยะของโรค บางราย เขา้ รบั การรกั ษาในโรงพยาบาลวนั ที่ 10 เมษายน
แพทยอ์ าจจะใชว้ ธิ ฉี ายแสงรว่ มกบั การผา่ ตดั 2556 แพทยว์ นิ จิ ฉยั มะเรง็ สายเสยี ง การผา่ ตดั
หรอื ผ่าตัดร่วมกบั เคมีบำ� บดั ท่ีได้รับ การตัดกล่องเสียงออกทั้งหมด และ
การรักษาโดยการผ่าตดั การเลาะตอ่ มนำ�้ เหลอื งบรเิ วณคอดา้ นซา้ ย
การผา่ ตดั มะเรง็ ของกลอ่ งเสยี ง ทำ� ได้ ออกหมดผู้ป่วยรายที่ 2 เพศชายอายุ 55 ปี
2 วิธี คอื เขา้ รบั การรกั ษาในโรงพยาบาลวนั ท่ี 7 สงิ หาคม
1.Partial laryngectomy 2556 แพทย์วินิจฉัย มะเร็งช่องคอส่วนล่าง
เปน็ การทำ� ผา่ ตดั เอากลอ่ งเสยี งออกเปน็ บางสว่ น การผ่าตัดท่ีได้รับ การตัดกล่องเสียงออก
ท�ำในรายท่ี เปน็ มะเรง็ ระยะแรก การทำ� ผา่ ตัด ทง้ั หมดและเลาะตดั ตอ่ มนำ้� เหลอื งบรเิ วณคอ
กลอ่ งเสยี งออกเปน็ บางสว่ น ออกทั้งหมด ผปู้ ว่ ยรายที่ 3 เพศชายอายุ 43 ปี
2.Total laryngectomy เขา้ รบั การรกั ษาในโรงพยาบาลวนั ที่ 12 มนี าคม
เปน็ การผา่ ตดั เอากลอ่ งเสยี งออกทงั้ หมด รวมทง้ั 2557 แพทยว์ นิ จิ ฉยั มะเรง็ สายเสยี ง การผา่ ตดั
hyoid bone, cricoids cartilage และ tracheal ทไี่ ดร้ บั การตดั กลอ่ งเสยี งออกทงั้ หมด การเลาะ
ring 2-3 วง กล้ามเนื้อท่ีติดกับกล่องเสียง ต่อมน้�ำเหลืองบริเวณคอออกหมดท้ัง 2 ด้าน
(Strap muscle) และตดั ตอ่ มไทรอยด์ดา้ นขวาออก

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีUี่R1N3AฉLบVับoทlี่.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 93

การซกั ประวตั แิ ละตรวจรา่ งกาย ผปู้ ว่ ยรายที่ 2 4เดอื นกอ่ นมอี าการ
ผู้ปว่ ยรายที่ 1 5 เดือนก่อนมา กลืนน้�ำลายเจ็บคอ ได้ไปรักษาท่ีโรงพยาบาล
โรงพยาบาล ไอเสียงแหบ เจ็บคอ รักษาท่ี หนองเรือจังหวัดขอนแก่นแพทย์ให้ยาไป
โรงพยาบาลภูเขยี ว รับประทานอาการไม่ดีข้ึน จึงส่งตัวมาที่
3 วันก่อนมาโรงพยาบาล โรงพยาบาลขอนแกน่
เสียงแหบ เจ็บคอหายใจล�ำบาก รักษาที่ วนั ที่ 18 กรกฎาคม 2556 การสอ่ ง
โรงพยาบาลภูเขียวหายใจไม่ดีขึ้น แพทย์จึง ตรวจกลอ่ งเสยี งหลอดอาหารดว้ ยกลอ้ งและ
ส่งรักษาที่โรงพยาบาลขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 21 ตัดช้ินเน้ือไปตรวจ (Direct larlyngoscopy
มนี าคม 2556 with Bx with Esophagoscopy) ช้นิ เนื้อท่ี
วันที่ 25 มนี าคม 2556 แพทย์ ตรวจพบเป็น well differentiated squa-
โรงพยาบาลขอนแกน่ ทำ� ผา่ ตดั Direct larlyn- mauscell carcinoma (SCCA ) เคยสบู บหุ รี่
goscopy with Bx with tracheostomy ประมาณ 10 มวน/วันมาได้ 35 ปีหยุดสูบ
ผลชน้ิ เนอ้ื พบ poorly differentiated squa- ประมาณ 5 เดอื นดมื่ สรุ าเกอื บทกุ วนั ประมาณ
mauscell carcinoma (SCCA) แพทยจ์ ึงนัด 25-26 ปี
มาท�ำผา่ ตดั แรกรับวนั ท่ี 7 สงิ หาคม 2556
เคยสบู บหุ รปี่ ระมาณ 10 มวน/วนั ผู้ป่วยชายไทยอายุ 55 ปีรูปร่างสมส่วน
มาได้ 53 ปีหยุดสบู ประมาณ 5 เดอื นดื่มสุรา ผิวด�ำแดง น�้ำหนัก 55 กิโลกรัม สูง 165
เปน็ ครง้ั คราว เซนตเิ มตร นัง่ อยบู่ นเตียง ผูป้ ว่ ยพูดวา่ มคี วาม
แรกรบั วนั ท่ี 10 เมษายน 2556 ท้อแท้หมดหวังความดันโลหิต 98/65
ผปู้ ว่ ยชายไทยอายุ 65 ปรี ปู รา่ งผอมผวิ ดำ� แดง มิลลิเมตรปรอทชีพจร 78 คร้ัง/นาที
นำ�้ หนกั 40 กโิ ลกรมั สงู 160 เซนตเิ มตร เจาะคอ การหายใจ 20 คร้ัง/นาที อุณหภูมิ 36.5
on portex tracheostomy tube no. 7.5 องศาเซลเซียส
หายใจไดเ้ อง มเี สมหะสขี าว เหนยี วไอเอาเสมหะ ผู้ป่วยรายท่ี 3 2 เดือนก่อนมา
ออกเองได้ พูดไม่มีเสียง ผู้ป่วยส่ือสารโดย โรงพยาบาล เสียงแหบ กลืนอาหารล�ำบาก
การเขียนโต้ตอบ และท�ำท่าทางประกอบ เจ็บคอ ได้ไปรักษาที่โรงพยาบาลชุมแพได้รับ
ความดันโลหิต 92/64 มิลลเิ มตรปรอทชพี จร การตรวจโดยใชก้ ลอ้ งสอ่ งเขา้ ไปในคอและ
96 คร้ัง/นาที การหายใจ 24 คร้ัง/นาที ตัดชิ้นเน้ือไปตรวจ (Direct larlyngoscopy
อณุ หภูมิ 37.7 องศาเซลเซียส with Bx ) ช้ินเนื้อท่ีตรวจพบว่าเป็นมะเร็ง
กล่องเสียง มีการหายใจล�ำบากแพทย์จึง

94 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที U่ี 1R3NฉAบLบั Vทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ท�ำ tracheostomy1 สัปดาห์ก่อนมา แรกรบั วันที่ 12 มีนาคม 2557
โรงพยาบาล หายใจลำ� บาก แพทยน์ ดั มาตรวจ ผู้ป่วยรสู้ กึ ตัวดี เจาะคอ on portex trache-
ติดตามอาการ ผู้ป่วยยังมีอาการกลืนแล้ว ostomy tube no. 7.5 หายใจไดเ้ อง มเี สมหะ
เจ็บคอแพทย์ได้ท�ำการตรวจ Fiberopticlar- สีขาว เหนยี ว ไอเอาเสมหะออกเองได้ หายใจ
lyngoscopy with Bx เม่ือวันที่ 3 มีนาคม ไดเ้ อง ไมม่ ภี าวะหายใจลำ� บาก หรอื เหนอ่ื ยหอบ
2557 ชน้ิ เนอื้ พบ squamauscell carcinoma ความดันโลหิต 116/79 มิลลิเมตร ปรอท
(SCCA) แพทยจ์ งึ นดั มาท�ำผา่ ตัด เคยสูบบุหร่ี ชีพจร 80 ครงั้ /นาที การหายใจ 20 ครงั้ /นาที
ประมาณ 10 มวน/วัน มาได้ 10 ปีหยุดสบู มา อณุ หภมู ิ 36.4 องศาเซลเซยี ส
ประมาณ 2 ปี ไมด่ ม่ื สุรา
ขอ้ วนิ ิจฉัยทางการพยาบาล

ข้อวินจิ ฉัยทาง ผปู้ ว่ ยรายที1่ รายท่ี 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายที่ 3

การพยาบาล 1.วิตกกังวลเน่ืองจากขาด 1.ประเมินความร้แู ละการรับรู้ต่อความเจบ็ ปว่ ย
ระยะก่อน ความรู้ในการปฏบิ ัตติ วั 2.อธิบายให้ผู้ปว่ ยและญาติเขา้ ใจเก่ียวกับโรคและความจำ� เป็นในการผา่ ตดั อยา่ ง
ผ่าตัด ก่อนผา่ ตัด ครา่ ว ๆ ว่าผู้ป่วยเปน็ โรคมะเร็งกล่องเสยี งทจี่ �ำเปน็ ตอ้ งให้การรักษาด้วยวธิ ี
การผา่ ตดั เพราะมีการแพรก่ ระจายมากขึน้ และให้ความมนั่ ใจเกีย่ วกับการ
รักษาพยาบาล
3.สร้างสมั พันธภาพท่ีดกี ับผูป้ ่วยโดยการพูดคุยใช้คำ� พูดทนี่ ่มุ นวล รับฟัง
ปญั หาของผูป้ ่วยดว้ ยทา่ ทีทเี่ ต็มใจ
4.อธิบายการเตรียมตวั กอ่ นการผ่าตัดดังนี้
- การงดน�ำ้ และอาหารหลงั เที่ยงคนื
- เจ้าหนา้ ท่ีจะให้สารน้ำ� ทางหลอดเลือดด�ำแทน
- การดูแลทำ� ความสะอาดทัว่ ไป เชน่ อาบน้�ำทำ� ความสะอาดในชอ่ งปาก
สระผม ตดั เล็บใหส้ ้ันโกนหนวดเคราในตอนเย็นกอ่ นวันผ่าตดั และเช้าวนั
ผ่าตดั โกนขนบริเวณคอ หน้าอก
- นอนหลับพกั ผอ่ นใหเ้ ต็มท่ีกอ่ นการผา่ ตัดถา้ นอนไมห่ ลับแจ้งพยาบาล
เพอ่ื หาแนวทางช่วยเหลอื
- ก่อนการผา่ ตดั ให้ผ้ปู ่วยถอดของมคี ่าและเคร่อื งประดับ
5.อธิบายสภาพหลังผา่ ตัดวา่
- จะตอ้ งหายใจทางรูเปิดที่คอตลอดชีวิต เพราะการผา่ ตัดเป็นการ
ตัดทางเดนิ หายใจบริเวณกล่องเสียง
- แนะน�ำการปิดแผลแบบพนั แนน่ เพ่อื ป้องกนั การเสยี เลอื ดและมีทอ่
ระบายออกจากแผลผา่ ตัดประมาณ 2 เสน้ เพ่อื ระบายเลือดและการอุด
กัน้ ทางเดนิ หายใจซึ่งดูแลไมใ่ ห้เลือ่ นหลุด

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีUี่R1N3AฉLบVบั oทl่ี.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 95

ขอ้ วนิ จิ ฉยั ทาง ผปู้ ่วยรายท่ี1 รายที่ 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายที่ 3
6.แนะนำ� ใหผ้ ปู้ ่วยได้คุยกับผ้ปู ่วยโรคเดยี วกัน ทีไ่ ด้รับการผา่ ตดั และสภาพ
ร่างกายดีขึน้ แลว้
7.แนะนำ� ให้ผ้ปู ว่ ยทราบว่าหลังผ่าตัดผปู้ ่วยอาจจะไดย้ ้ายเขา้ หอ้ งหอผู้ปว่ ย
หนักที่มพี ยาบาลคอยดแู ลอย่างใกล้ชิด
8.เปิดโอกาสใหซ้ ักถามข้อสงสยั เกย่ี วกบั โรคการรกั ษาพยาบาลการเปลย่ี นแปลง
ทเี่ กิดขึน้ และความรู้สกึ ตอ่ การเจบ็ ปว่ ย
9.อธบิ ายใหผ้ ูป้ ว่ ยและญาติเขา้ ใจในการปฏบิ ตั ิตวั กอ่ นและหลังผ่าตดั ดังนี้
- การเตรยี มเลอื ดและผลทางหอ้ งปฏิบัตกิ ารให้พรอ้ ม เพ่ือลดภาวะ
แทรกซอ้ นขณะผา่ ตัดโดยเฉพาะการจองเลอื ดเพราะขณะผ่าตดั ผปู้ ว่ ยอาจ
เสียเลือดได้
- ให้เซน็ ใบยินยอมใหก้ ารรกั ษาและดูแลเกบ็ ของมีคา่ ไว้กบั ญาติ
9.2 อธบิ ายใหผ้ ู้ปว่ ยทราบถึงการปฏิบัติตนหลังผา่ ตัด
- แนะน�ำหลงั ผา่ ตัดผู้ปว่ ยจะมแี ผลผา่ ตดั บรเิ วณคอ พนั แผลผ่าตดั ไว้และมี
ทอ่ ระบายเลือด 2 เสน้ ตอ่ ลงขวดระบายเลอื ดหากมีอาการปวดแผล นอน
ศรี ษะสงู จะชว่ ยบรรเทาอาการปวดแผลผา่ ตดั ได้ หรอื ขอรบั ยาแกป้ วดได้
และแนะนำ� การทำ� จติ ใจให้สงบน่ิง ต้ังสมาธจิ ะชว่ ยบรรเทาอาการปวดได้
- ทแี่ ขนจะใหน้ ำ้� เกลือไวเ้ พือ่ ใหส้ ารอาหารแก่รา่ งกาย และจะมีสายสวน
ปสั สาวะคาไว้เพื่อประเมินความสมดลุ ของน้�ำในร่างกาย ซึง่ ผ้ปู ว่ ยอาจรู้สึก
ไม่สุขสบายได้ แต่ห้ามดึงสายต่าง ๆ ออกเองเพราะอาจจะเปน็ อันตรายได้
- สอนการหายใจเข้าลกึ ๆ ทางทอ่ ช่วยหายใจ และไอออกมาอย่างมี
ประสทิ ธภิ าพ
- แนะน�ำเร่ืองภาวะไข้ อธบิ ายวา่ หลังผา่ ตัด อาการไขเ้ กดิ ขน้ึ ได้
เน่ืองจากเนอ้ื เยอ่ื ของร่างกายไดร้ ับการบาดเจบ็ รวมทั้งการสญู เสยี
เลือดและสารนำ�้ ในระยะผา่ ตัด ซง่ึ เป็นกลไกธรรมชาตขิ องรา่ งกาย อาการ
ไข้จะลดลงเมอ่ื ได้รับสารน�้ำชดเชยในขนาดเพียงพอและไดร้ บั ยาแกอ้ กั เสบ
ตามแผนการรกั ษา การดูแล
เมอ่ื มภี าวะไขท้ �ำไดโ้ ดยวธิ ีการเชด็ ตัวลดไข้ เพื่อใหร้ ะบายความรอ้ น
สวมเส้ือผ้าทแ่ี ห้ง ดูแลให้ผปู้ ว่ ยพกั ผอ่ นบนเตียงจัดบรรยากาศขา้ งเตยี งให้
เงียบสงบใหอ้ ากาศถา่ ยเทไดส้ ะดวกจะช่วยให้ผูป้ ่วยไดพ้ ักผ่อนเตม็ ท่ี และ
รา่ งกายจะปรับสภาพเขา้ สู่ภาวะปกติ

96 MวาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที U่ี 1R3NฉAบLับVทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ขอ้ วินิจฉยั ทาง ผปู้ ว่ ยรายที่1 รายท่ี 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายที่ 3

2.การติดต่อสือ่ สารด้วย 1.ประเมินความสามารถการรับรขู้ องผู้ป่วยทีจ่ ะใช้วธิ ีการสอื่ สารด้วยวธิ อี ื่น
การพูดบกพรอ่ งเนอ่ื งจาก แทนการพูด
พูดไม่มีเสยี งไมส่ ามารถ 2.จดั วิธีการสอ่ื สารทเี่ หมาะสมตามสภาพท่ีสามารถสอื่ สารกันได้เขา้ ใจ โดย
ส่อื ความหมายกับบุคคล จัดดนิ สอหรอื ปากกาและกระดาษเขียนบอกความต้องการ
อ่ืน ๆ ได้ตามปกติ 3. จัดกรงิ่ ไว้ใกล้ตัวส�ำหรบั เรียกพยาบาล และเจ้าหนา้ ทีพ่ รอ้ มทงั้ แนะนำ� วธิ ี
การใช้
4. อธิบายให้ผปู้ ่วยและญาติเขา้ ใจถงึ วิธกี ารตดิ ตอ่ สือ่ สารที่ใชแ้ ละกระตนุ้ ให้
ญาติพดู คยุ กับผู้ปว่ ยโดย
4.1 แนะนำ� ให้ผปู้ ่วยพดู ชา้ ๆ และให้สงั เกตริมฝีปากผปู้ ว่ ยขณะพดู

4.2 ประสานตากับผู้ป่วยขณะพูด และพดู ช้า ๆ ชดั เจนเป็นประโยค
ส้นั ๆ
4.3 การใช้กิริยา ทา่ ทาง เชน่ การพยักหน้าเปน็ การตอบรับ หรอื การส่าย
หนา้ เป็นการปฏิเสธ

การพยาบาล 1.เส่ียงตอ่ การบาดเจ็บตอ่ - ส่ง Curve artery forceps ให้แพทย์พร้อมท้ัง Non tooth forceps
ขณะผ่าตัดเมอื่ อวัยวะขา้ งเคยี งจากการ - สง่ Army retractor ใหแ้ พทย์
ผ้ปู ่วยมาถงึ ผา่ ตดั เลาะตอ่ มน้�ำเหลอื ง - สง่ Curve artery forceps ให้แพทยเ์ พอ่ื Dissect หา anterior
หอ้ งผา่ ตดั posterior facial vein and artery พร้อมท้งั Clamp ทงั้ สองขา้ งด้วย
กรรไกร Metzenbaum และผูกด้วย Silk No. 2/0
- สง่ Curve artery forceps ให้แพทย์เพ่ือ dissect หา Hypoglossal
nerve, Lingual และ Marginal mandibular branch of facial nerve
- สง่ Curve artery forceps ใหแ้ พทย์พร้อมท้งั Non tooth forceps
เพ่อื เลาะตามส่วนของกลา้ มเนือ้ Sternocleidomastoid และกลา้ มเน้อื
Trapezius

2.เสย่ี งตอ่ การบาดเจบ็ - พยาบาลสง่ เคร่ืองมือประสานงานกบั วิสัญญีเก่ยี วกบั การหมดฤทธย์ิ า
ของเสน้ ประสาทคูท่ ่ี 11 Muscle relaxant
- ส่ง Fine non tooth forceps ส�ำหรบั ทดสอบว่าเปน็ Spinal
accessory nerve ผูป้ ่วยจะมกี ารกระตุกของแขนและไหล่
- สง่ Surgical loop จับดว้ ย Mosquito สง่ Feeding เม่ือพบ Spinal
accessory nerve ใหแ้ พทยค์ ลอ้ งไว้
- สง่ Curve artery forceps ใหแ้ พทย์ผชู้ ่วย Clamp Surgical loop ไว้
ปอ้ งกนั การดงึ ร้ัง
- เฝา้ ระวังไม่ให้เกดิ การดงึ รง้ั ของ Surgical
loopขณะคล้องเสน้ ประสาทคูท่ 1่ี 1

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปีทUี่R1N3AฉLบVับoทl่ี.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 97

ข้อวินิจฉัยทาง ผปู้ ่วยรายท่ี1 รายที่ 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายท่ี 3

3.เสี่ยงตอ่ การเสียเลือด - ประเมินบริเวณผา่ ตัดและลกั ษณะทางกายวิภาคของบรเิ วณผ่าตดั
เน่ือง จากการฉกี ขาดของ พิจารณาสง่ Army navy retractor ให้ผ้ชู ว่ ยแพทยด์ งึ ถ่างชน้ั กล้ามเน้ือ
เส้นเลือด Internal แยกจาก Carotid Sheath ชว่ ยดงึ ถ่างบรเิ วณผ่าตดั ใหเ้ หน็ ชัดเจนหรอื การ
jugular vein และ ใช้ Vein retractor ไว้สำ� หรับการดงึ ร้งั เส้นเลือด
Internal carotid artery ในขณะเลาะตอ่ มนำ้� เหลอื งกลุ่ม 2-4 ไมเ่ กดิ การบาดเจบ็ ตอ่ เส้นเลือดใหญ่
- เตรียมอุปกรณใ์ หพ้ ร้อมส�ำหรับการช่วยหา้ มเลอื ดเชน่ Vascular clamp
และเตรยี มไหมเย็บเสน้ เลอื ด
- สง่ Allis forceps ใหแ้ พทย์และผชู้ ่วยจบั กลา้ มเนอ้ื Sternocleidomas-
toid Muscle 2 ขา้ ง เพือ่ ให้เหน็ เสน้ เลอื ด Internal jugular vein ได้
ชัดเจน และใช้ Mosquito clamp หรอื มีดตัดแยกกลา้ มเนื้อพรอ้ มตอ่ มน้ำ�
เหลอื งกลุม่ 2 – 4 ใหอ้ อกจากเส้นเลอื ด
- การใช้ Vein retractor ไว้ส�ำหรับการดึงรัง้ เสน้ เลอื ดใหญท่ ี่ส�ำคัญในขณะ
เลาะตอ่ มน้ำ� เหลืองกลมุ่ 2 – 4 ไมเ่ กดิ การบาดเจ็บต่อเส้นเลือดใหญ่

4.เสยี่ งตอ่ การพรอ่ ง - ประสานงานกบั วิสัญญีพยาบาลให้ Defeat cuff ของ Endotracheal
ออกซเิ จนเนื่องจากการ tube No. 7.5
ตัดหลอดลม - สง่ Handle with blade No. 15 ใหแ้ พทย์เพื่อลงเจาะ Tracheal ring
ตำ่� กวา่ บรเิ วณทเี่ จาะคอ
- ส่ง Allis forceps จบั บรเิ วณ flap ของ Tracheal ring พรอ้ มท้ังส่งเย็บ
nylon No2/0 with atraumatic needle เย็บปลายหลอดลมส่วนล่าง
ติดกับผิวหนัง
- สง่ กรรไกรตดั ไหมให้แพทยผ์ ชู้ ่วยตดั ไหม
- ส่งผ้าซบั เลือดและ Suction ให้ผ้ชู ว่ ยแพทย์ดดู เลอื ด

ขอ้ ควรระวัง
1) ก่อนแพทยจ์ ะตดั หลอดลม
พยาบาลส่งเครอ่ื งมือแจ้งใหว้ สิ ญั ญีทราบเพื่อเตรยี มความพร้อมในการ
เปล่ียนทอ่ ชว่ ยหายใจและเพ่มิ ออกซิเจนก่อนตัดหลอดลม
2) หลังจากตัดหลอดลมแลว้ ใสท่ ่อชว่ ยหายใจ infest cuff และคอย
สงั เกตว่ามีฟองอากาศด้านขา้ งท่อช่วยหายใจไว้หรอื ไม่ ถา้ สงั เกตเหน็ ว่ามีฟอง
อากาศออกมาต้อง infest cuff เพ่ิมขน้ึ ปอ้ งกันไมใ่ ห้เลือดไหลลงปอด

98 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOีทU่ี 1R3NฉAบLบั Vทoี่ 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ขอ้ วินิจฉยั ทาง ผู้ป่วยรายที่1 รายท่ี 2 กิจกรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายท่ี 3

5.เสียงต่อการติดเช้ือที่ - สง่ Metzenbaum scissors พรอ้ ม non tooth forceps ให้แพทย์เพอื่
แผลผ่าตัดเนอ่ื งจากการ ขยาย Mucosa incision และเลาะเอากลอ่ งเสยี งออก
contaminate ของสาร - ส่ง Allis forceps ใหแ้ พทยผ์ ู้ชว่ ยจับและ Suction ดดู เลือดเพอ่ื ให้เห็น
คดั หลั่งจากหลอดลมและ บริเวณท่ีท�ำผา่ ตดั
หลอดอาหาร - เกบ็ ชิ้นเน้ือใหพ้ ยาบาลชว่ ยรอบนอกด�ำเนินการเพ่ือสง่ ตรวจทางพยาธิ
- ประเมินบรเิ วณผา่ ตดั การ Contaminate ในบรเิ วณผา่ ตัด และการปน
เป้อื นของเซลล์มะเร็งในบริเวณผ่าตดั
- จัดเตรยี ม NSS. ในการล้างแผลผา่ ตัดเพ่อื ลดการปนเป้ือนของเชื้อโรคใน
บรเิ วณผา่ ตดั
- ซับบรเิ วณผ่าตดั ใหแ้ ห้ง โดยใช้ Suction หรอื Swab ซบั
- สง่ กรรไกรตดั ไหมใหแ้ พทย์ผู้ช่วยตดั ไหม
- จดั เตรียมเครอื่ งผ้าและเครอ่ื งชุดใหม่สำ� หรบั เย็บซ่อมหลอดอาหารเพ่ือ
ปอ้ งกนั การปนเปอื้ นการกระจายของเซลลม์ ะเร็ง
- เปล่ยี นถุงมอื ปูผา้ คลมุ ทับบรเิ วณทีท่ ำ� ผา่ ตดั และจัดเตรียมเครอ่ื งชุดใหม่

6.เสยี่ งต่อการได้รับ - สง่ เย็บ Silk No. 2/0 with Cutting needle Radivac drain เพือ่ ใหอ้ ยู่
อนั ตรายจากการมีส่ิง ในต�ำแหนง่ ทต่ี ้องการพร้อม Adson tooth forceps เย็บผกู สาย
ตกคา้ งในแผลผ่าตดั - ดแู ล Radivac Drain ใหอ้ ยใู่ นสภาพ Closed system
- ประเมินบรเิ วณผ่าตัดข้ันตอนการผ่าตดั ของศัลยแพทย์ และเตรยี มนับ
เครอ่ื งมอื ผา้ ซับโลหติ เพอื่ ไว้ตรวจสอบกอ่ นจะเย็บปดิ แผล
- ตรวจนบั เคร่ืองมอื และผ้าซบั โลหิตร่วมกบั พยาบาลช่วยรอบนอกใหค้ รบ
ถูกตอ้ งตรงกันระหวา่ งก่อนและหลังผา่ ตัดโดยนับ 2 ครั้งเพ่อื ป้องกนั การ
ตกค้างของผา้ ซบั โลหติ เครือ่ งมือในร่างกาย
- ถา้ เคร่อื งมอื หรอื ผ้าซบั โลหติ ไม่ครบต้องรบี รายงานใหศ้ ัลยแพทยท์ ราบ
เพอ่ื รีบคน้ หาและปอ้ งกันอนั ตรายที่จะเกิดขนึ้
- ลงบนั ทึกในแบบบนั ทกึ การพยาบาลถึงจำ� นวนผ้นู บั เพอ่ื เปน็ หลกั ฐาน
สามารถตรวจสอบได้
- เมอื่ มกี ารเปิดผา้ ซบั โลหติ เพิม่ หรอื เปลี่ยนพยาบาลสง่ เคร่อื งมือต้องมกี าร
ตรวจนับใหม่ทกุ ครัง้ เพือ่ ตรวจสอบสง่ ต่อใหถ้ กู ต้อง

7.มีโอกาสเส่ยี งต่อการ - ส่งก๊อซปดิ แผลผ่าตดั และทำ� ก๊อซ Pressure ไวส้ �ำหรบั ทำ� Pressure
เกดิ เลอื ดออกเลือดค่ัง dressing แลว้ พนั ดว้ ย ผา้ พันแผลทม่ี คี วามยดื หยนุ่ พอประมาณเพอ่ื ใหพ้ ัน
หลงั ผา่ ตัด แผลไดก้ ระชับแต่ไมแ่ น่นไป เพราะจะทำ� ใหเ้ ลือดไปเล้ียงสมองไม่เพยี งพอ

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีUี่R1N3AฉLบVบั oทl่ี.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 99

ข้อวนิ จิ ฉัยทาง ผู้ปว่ ยรายท่1ี รายที่ 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายท่ี 3

การพยาบาล 1.เส่ยี งต่อภาวะอุณหภูมิ - เก็บผ้าเป้อื น หรอื เปียกออกจากร่างกายผปู้ ว่ ย ดแู ลความสะอาดรา่ งกาย
ผู้ป่วยระยะ กายต�่ำ เชด็ ร่างกายให้แห้ง และสวมเสอ้ื ผ้าที่แหง้ สะอาดเพราะความเปยี กชื้นจะ
หลงั ผ่าตัด ทำ� ให้ผูป้ ว่ ยหนาวเยน็ ได้
(operative - ใช้ผา้ ห่มทอ่ี ุน่ คลุมรา่ งกายจัดเปลนอนให้สะอาดแหง้ ไมเ่ ปียกชื้นและจัด
Nursing) ท่าผ้ปู ่วยใหส้ ุขสบายกอ่ นยา้ ยออกจากหอ้ งผ่าตดั
- กระตุ้นให้ผ้ปู ว่ ยหายใจเขา้ ออกลกึ ๆ และใหอ้ อกชิเจน 10 ลิตรต่อนาที
- เฝ้าระวังอาการและอาการแสดงที่เกิดจากอุณหภูมิกายเปลยี่ นแปลง
- ใช้ Bair Hugger ควบคุมอณุ หภมู ิ 35 องศาเซลเซียส

2.เสี่ยงตอ่ เซลลร์ า่ งกายได้ - จัดท่านอนศีรษะสูง Fowler position
รบั ออกชิเจนไมเ่ พยี งพอ - ดแู ลดดู เสมหะในทอ่ หลอดลมคอท�ำใหท้ างเดินหายใจโล่ง
เน่อื งจากการแลกเปลี่ยน - ประเมินสัญญาณชีพโดยสังเกตอตั ราการหายใจ ลกั ษณะการหายใจ
กา๊ ซลดลง อย่างใกล้ชิด เพอ่ื ใหก้ ารช่วยเหลอื ได้ทันท่วงที
- ประเมนิ ภาวะพรอ่ งออกชิเจน สังเกตอาการกระสับกระส่ายหายใจ
เหน่อื ยหอบ ประเมนิ O2 Saturation
- ดแู ลให้ tracheal O2 mask 10 lit/mim
- ลดกจิ กรรมและจัดสิ่งแวดล้อมให้ผ้ปู ่วยพกั ผ่อนเพอ่ื ลดการใชอ้ อกชเิ จน

3.เส่ียงต่อภาวะอดุ กนั้ ทาง 1.ประเมินการหายใจของผู้ปว่ ย ลกั ษณะเสมหะที่ออกมา ประเมินการหายใจ
เดินหายใจเนอ่ื งจากการ และอาการหายใจล�ำบาก สญั ญาณชีพ เสียงหายใจ อตั ราการหายใจ
บวมของเนื้อเยอ่ื และมี 2.จัดท่านอนให้ผ้ปู ่วยนอนในท่าศรี ษะสงู เล็กน้อย (Flower’s Position)
สารคดั หลงั่ มาก 3.ดูแลใหไ้ ดร้ ับออกชเิ จนท่ีมคี วามช้ืนเพียงพอทางท่อหลอดลม

4.กระตนุ้ ให้ผ้ปู ่วยได้มกี ารหายใจลกึ ๆ (Deep Breathing) ตะแคงหน้า
และให้มกี ารไอที่มปี ระสิทธิภาพ (Effective cough)
5. ประเมินความจำ� เปน็ ในการช่วยดดู เสมหะเมือ่ ผูป้ ว่ ย
ไมส่ ามารถไอขับเสมหะออกมาได้ โดยท�ำด้วยความนุ่มนวลและไมท่ �ำบอ่ ย
เกินไป

4.ไม่สุขสบายเนื่องจาก - ประเมนิ ระดบั ความเจบ็ ปวด อาการและอาการแสดงทีบ่ อกความเจบ็
ปวดแผลบริเวณผา่ ตัด ปวด เชน่
กระสับกระสา่ ย หนา้ นวิ่ เอาน้วิ ชท้ี คี่ อ สา่ ยหน้าไปมา ชพี จรเรว็ ความดัน
โลหติ สงู
- จัดทา่ นอนให้ผปู้ ่วยอยู่ในท่านอนทส่ี ขุ สบาย เช่น ศรี ษะสูง รองบริเวณ
ผา่ ตดั ด้วยผา้ และกระตุ้นใหม้ ีการพลกิ ตะแคงตวั
- ดแู ลสายและทอ่ ระบายต่าง ๆ อย่าให้ดึงร้ัง และทำ� งานไดอ้ ย่างมี
ประสทิ ธิภาพ

100 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOีทU่ี 1R3NฉAบLบั Vทoี่ 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ขอ้ วินจิ ฉยั ทาง ผปู้ ่วยรายท1ี่ รายท่ี 2 กจิ กรรมการพยาบาล
การพยาบาล และรายท่ี 3

- ดูแลให้ไดร้ ับยาแกป้ วด MO 3 mg. ทกุ 6 ชั่วโมงตามแผนการรักษาและ
สังเกตอาการ
- ดูแลความสขุ สบายท่ัวไป เชน่ ความสะอาดของรา่ งกาย ผา้ ปเู ตยี งสง่ิ
แวดล้อมรอบ ๆ เตยี ง

5.วิตกกังวลเนือ่ งจาก - แนะนำ� ใหผ้ ู้ป่วยใช้ผ้าบางๆมาพนั ทคี่ อเมอ่ื ตอ้ งออกนอกสถานท่ี
สูญเสยี - ในขณะท่ีใหก้ ารพยาบาลแก่ผู้ปว่ ย ควรพูดคยุ ซกั ถามและให้กำ� ลงั ใจแกผ่ ู้
ภาพลกั ษณ์ ป่วย ท้ังน้ีควรดแู ลอย่างใกล้ชิดเม่ืออย่ใู นสภาพหลังผา่ ตดั ใหม่ ๆ และ
แนะน�ำวธิ กี ารปฏิบตั ิตนอีกครั้ง

6.ผู้ป่วยและญาตมิ ีความ - ประเมินการรับรูส้ ภาวะสุขภาพ ความสามารถในการดูแลตนเอง และ
วติ กกังวล เนือ่ งจากขาด ความตอ้ งการของผปู้ ่วยและญาติ ร่วมกบั ผูป้ ว่ ยและญาติ
ความรเู้ ก่ยี วกบั การปฏิบัติ ในการวางแผนการดูแลผปู้ ว่ ยทีบ่ ้าน
ตวั ท่บี ้าน - ให้ค�ำแนะนำ� ในการปฏบิ ตั ติ วั เมือ่ กลับบา้ น
- แนะนำ� การดแู ล tracheostomy care
- แนะนำ� ใหผ้ ูป้ ว่ ยพักผ่อนอยา่ งน้อย 8 – 10 ชวั่ โมงไม่ควรอยู่ในท่ีแออดั
และมีฝ่นุ ละอองมาก
- แนะน�ำวธิ ปี อ้ งกันสิง่ แปลกปลอมเข้าไป
ในแผลเจาะคอโดยให้ใชผ้ า้ บาง ๆ สะอาดปดิ บรเิ วณคอ หรอื ใส่เสือ้ คอตั้ง
- แนะน�ำป้องกนั ไม่ให้น�ำ้ เขา้ แผลเจาะคอ โดยเฉพาะเวลาอาบนำ้� จึงไม่ควร
อาบน�้ำฟกั บัวหรือว่ายนำ�้ เด็ดขาด
- แนะนำ� วธิ ีการไออยา่ งมี ประสิทธิภาพ โดยหายใจลึกยาว ๆ และไอเอา
เสมหะออกมา โดยใชก้ ล้ามเนอ้ื หน้าท้อง
- แนะน�ำเร่อื งการรับประทานยาตามแผนการรกั ษาอยา่ งถกู ตอ้ งและการมาพบ
แพทย์ตามนัด การสังเกตอาการผดิ ปกติที่ควรมาพบแพทย์กอ่ น ไดแ้ ก่ การ
มไี ข้ แผลอักเสบ มีหนอง
- เน้นใหผ้ ู้ปว่ ยและญาติเห็นความส�ำคญั ของการมาตดิ ตามผลการรกั ษา
อย่างตอ่ เนื่อง

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปทีUี่R1N3AฉLบVับoทlี่.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 101

การพยาบาล มีประสิทธิภาพ และเพ่ือดูแลให้ผู้ป่วยได้รับ
ซงึ่ จากขอ้ มลู เวชระเบยี นและสถติ ิ ความปลอดภัย ตลอดระยะเวลาการผ่าตัด
ผปู้ ว่ ยมารบั การรกั ษา โดยผา่ ตดั เอากลอ่ งเสยี ง ในระยะหลงั ผา่ ตดั ตอ้ งมคี วามรใู้ นการเฝา้ ระวงั
ออกทั้งหมด ของโรงพยาบาลขอนแก่น พ.ศ. ภาวะแทรกซอ้ นหลังทำ� ผา่ ตดั เชน่ การติดเช้ือ
2555-2557 มีผู้ป่วยมารับการผ่าตัดเอา การเกิดแผลแยก การเกิดรทู ะลุ (Pharyngo-
กลอ่ งเสยี งออกทงั้ หมด จำ� นวน 7, 6 และ5 ราย cutaneous fistula) ภาวะตีบแคบของรูเปดิ
ตามล�ำดับ กล่องเสียง และการตีบแคบของล�ำคอ และ
โรงพยาบาลขอนแกน่ แพทยจ์ ะนดั หลอดอาหาร ทำ� ใหก้ ลนื อาหารลำ� บากตามมาได้
ผปู้ ว่ ยมาทำ� ผา่ ตดั เมอ่ื พบวา่ ผลการตรวจพเิ ศษ ภายหลงั และใหก้ ารพยาบาลเฉพาะโรค ตลอดถงึ
โดยการส่องกล้องตัดชิ้นเน้ือส่งตรวจ (Direct การให้ค�ำแนะน�ำผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน เพื่อให้
laryngoscopy with Bx) พบเปน็ มะเรง็ กลอ่ งเสยี ง ผูป้ ่วยได้การบริการท่ีมีคุณภาพและปลอดภัย
การพยาบาลผปู้ ว่ ยกลมุ่ นต้ี อ้ งอาศยั ความรู้ สรุป
ความสามารถตงั้ แตแ่ รกรบั ในโรคมะเรง็ กลอ่ งเสยี ง จากกรณศี กึ ษาเปรยี บเทยี บผปู้ ว่ ย
และโรคประจ�ำตัว การเยี่ยมผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ทง้ั 3 ราย เปน็ เพศชายอายุ 50-70 ปี สองราย
เพอื่ ประเมนิ สภาพผปู้ ว่ ยกอ่ นทำ� ผา่ ตดั เพอื่ เตรยี ม อีกหนึ่งรายอายุ 46 ปี พบว่ามีอาการส�ำคัญ
ความพร้อมของผปู้ ่วยท้งั ทางดา้ นร่างกาย จติ ใจ เสียงแหบกลืนล�ำบาก หายใจล�ำบากต้องท�ำ
อารมณ์ สภาพเศรษฐกจิ และสงั คม เพอื่ นำ� มาเปน็ tracheotomyสองรายอีกหนึ่งราย มีอาการ
ขอ้ มลู ในการวางแผนการพยาบาลอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง กลนื น้�ำลายเจ็บคอ ผ้ปู ่วยท้งั สามรายมปี ระวตั ิ
ในระยะผ่าตัดพยาบาลห้องผ่าตัดมีหน้าท่ี สบู บหุ รน่ี าน 10 ปขี ึ้นไป ผปู้ ว่ ยรายท่ีหนง่ึ และ
รบั ผดิ ชอบเปน็ ผชู้ ว่ ยผา่ ตดั ส่งเครอ่ื งมอื ผา่ ตดั รายท่ีสามหลังผ่าตัดได้ 1 วันให้อาหารทาง
และผชู้ ว่ ยเหลอื ทวั่ ไปในการปฏบิ ตั กิ ารพยาบาล สายยาง 10-14 วนั เพอื่ ใหแ้ ผลหายและไมเ่ กดิ
หอ้ งผา่ ตดั เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ว่ ยไดร้ บั ความปลอดภยั แผลทะลุออกมาภายนอก หลังจากน้ันให้
จากภาวะแทรกซ้อน พยาบาลมีการจัดเตรยี ม อาหารออ่ น ใชเ้ วลาในการทำ� ผา่ ตดั 5-6 ชวั่ โมง
สง่ิ แวดลอ้ มของห้องผ่าตัด และการช่วยเหลือ ผปู้ ว่ ยรายทหี่ นงึ่ รกั ษาอยใู่ นโรงพยาบาลนาน
ทท่ี ำ� ใหก้ ารผา่ ตดั สมบรู ณเ์ กดิ ผลดที ส่ี ดุ แกผ่ ปู้ ว่ ย 14 วนั ผปู้ ว่ ยรายทส่ี ามรกั ษาอยใู่ นโรงพยาบาล
พยาบาลหอ้ งผา่ ตดั ตอ้ งมคี วามรคู้ วามสามารถ นาน 10 วัน ไม่มีภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
ด้านเทคนิคการท�ำผ่าตัด การใช้เคร่ืองมือ ผูป้ ่วยรายที่สองหลงั ผา่ ตัดได้ 7 วนั แผลทค่ี อ
อปุ กรณใ์ นการทำ� ผา่ ตดั มคี วามรบั ผดิ ชอบ บวมแดงมหี นองแพทยไ์ ดใ้ หง้ ดอาหารและนำ้�
สามารถวางแผนปฏบิ ตั งิ านอยา่ งมขี นั้ ตอนเพอ่ื ทางปาก ให้ Feed อาหารทางสายยาง และ
ชว่ ยใหบ้ คุ ลากรผา่ ตดั ทำ� งานอยา่ งรวดเรว็

102 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOที Uี่ 1R3NฉAบLับVทoี่ 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

ใหย้ า Antibiotic ทำ� แผล pressure dressing ไว้ ผปู้ ว่ ยพดู โดยอาศยั ลมจากปอดไมไ่ ด้ จงึ ตอ้ งฝกึ
ใชเ้ วลาในการทำ� ผา่ ตดั 6 ชวั่ โมง ผปู้ ว่ ยรกั ษาตวั การพดู ใหมโ่ ดยอาศยั ลมทก่ี ลนื ลงไปกกั อยใู่ น
ในโรงพยาบาลนาน 19 วัน พยาบาลผู้ดูแล หลอดอาหาร (Esophageal speech) หรือ
ผปู้ ว่ ยทำ� การผา่ ตดั กลอ่ งเสยี งออกหมด มบี ทบาท ใชเ้ ครื่องมือท่ีเรียกว่า กลอ่ งเสยี งไฟฟ้า (elet-
อยา่ งมากในการชว่ ยเหลอื เพอ่ื ปอ้ งกนั ภาวะ rolarynx ) แทน2 บทบาทการให้การพยาบาล
แทรกซ้อนหลังผ่าตัด การให้ค�ำแนะน�ำผู้ป่วย ผปู้ ว่ ยมะเรง็ กลอ่ งเสยี ง พยาบาลตอ้ งดแู ลแบบ
ทไี่ รก้ ลอ่ งเสยี ง (Laryngectomer) กอ่ นกลบั บา้ น องค์รวม ควรน�ำกระบวนการพยาบาลมาใช้
การแนะน�ำเริ่มต้ังแต่ผู้ป่วยดีขึ้นหลังผ่าตัด ใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพและบคุ ลากรทางการพยาบาล
เร่ืองการดูแลท่อเจาะคอ เพราะผู้ป่วยต้อง ควรนำ� ความรทู้ ที่ นั สมยั มาประยกุ ตใ์ ชก้ บั การ
หายใจทางรูเปิดท่ีคอไปตลอดชีวิต การฟื้นฟู พยาบาล การดูแลช่วยแพทย์ในการรักษา
สภาพรา่ งกายและการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมตา่ ง ๆ การฟื้นฟูสภาพ การป้องกันโรคเกิดซ้�ำและ
การมารบั การรกั ษาอยา่ งเพอื่ ชว่ ยใหก้ อ้ นเนอ้ื งอก การสง่ เสรมิ สขุ ภาพ การสอนแนะนำ� ปรกึ ษาโรค
ลดขนาดลงจนอาจไม่พบอีก และเพื่อยังคง เนอ่ื งจากผปู้ ว่ ยและญาตจิ ะมคี วามกลวั และ
หนา้ ทขี่ องกลอ่ งเสยี งไวใ้ หด้ ใี กลเ้ คยี งภาวะปกติ วิตกกังวลสูง ตลอดจนการที่จะช่วยให้ผู้ป่วย
อภปิ รายผล และญาตมิ คี วามเขา้ ใจและมน่ั ใจทจี่ ะดแู ลตนเอง
จากการศกึ ษาประวตั ผิ ปู้ ว่ ย ทงั้ 3 ราย อยา่ งตอ่ เนอื่ ง สามารถดำ� เนนิ ชวี ติ ไดอ้ ยา่ งปกตสิ ขุ
สาเหตขุ องการเกดิ มะเรง็ กลอ่ งเสยี งมาจากการ ข้อเสนอแนะ
สูบบหุ ร่ี5 พบในผปู้ ่วยเพศชาย ได้รับการรกั ษา 1.การพยาบาลผู้ป่วย ค�ำนึงถึง
ทโ่ี รงพยาบาลขอนแกน่ แพทยไ์ ดท้ ำ� การสอ่ ง การพยาบาลแบบองคร์ วม (Holistic care) คอื
ตรวจกล่องเสยี งและตดั ชิ้นเนือ้ ไปตรวจ (Direct การดูแล ครอบคลุม กาย จิต สังคม และ
laryngoscopy with Bx) ผลการสอ่ งตรวจพบ บูรณาการท้ังด้านการรักษา ฟื้นฟูสภาพ
เป็น Squmauscell carcinoma (SCCA) สง่ เสรมิ สุขภาพ และการป้องกันโรค
เน้ืองอกมีขนาดใหญ่ แพทย์ได้ให้การรักษา 2.การพยาบาลในผปู้ ว่ ยแตล่ ะราย
ผู้ป่วยท้ัง 3 ราย อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติ จะได้ผลดี ควรค�ำนึงถึงความส�ำคัญในการ
เข้าใจเกี่ยบกับความจ�ำเป็นในการรักษา โดย ใหค้ �ำแนะน�ำญาติ และผูใ้ กล้ชิดกบั ผู้ป่วย
วิธีการผ่าตัดเอากล่องเสียงออกท้ังหมด และ 3.ความพรอ้ มในการใหบ้ รกิ ารผา่ ตดั
เลาะต่อมน้�ำเหลืองบริเวณคอออก ภายหลัง สามารถชว่ ยเหลอื ผปู้ ว่ ยไดท้ นั ทว่ งทเี มอ่ื มภี าวะ
การผา่ ตดั ใหร้ งั สรี กั ษา และหลงั การผา่ ตดั ผปู้ ว่ ย ฉกุ เฉินขณะผา่ ตัด
จะมรี เู ปดิ ของหลอดลมทบ่ี รเิ วณคอดา้ นหนา้

MวAาHรสAาSรAโรRงAพKยHาAบMาลHมหOาSสPาITรคAาLมJOปีทU่ีR1N3AฉLบVับoทlี่.113(มNกoร.า1ค(มJa-nเuมaษrาyย-นA) pพr.iศl). 22051569 103

4.บคุ ลากรทมี บรกิ ารผา่ ตดั ควรมกี าร 4.ธรี พร รตั นาเอนกชยั , สภุ าภรณ์ ศรรี ม่ โพธท์ิ อง.
พฒั นาความรู้ ความสามารถ ทกั ษะดา้ นบรกิ าร ต�ำราหู คอ จมูก. ขอนแก่น :
และเทคโนโลยีใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ โรงพมิ พ์คลังนานาวทิ ยา ; 2546.
บริการอย่างมีคุณภาพได้มาตรฐาน และลด 5.ปจั จยั เสยี่ งตอ่ การเกดิ โรคมะเรง็ กลอ่ งเสยี ง
ต้นทุนค่าใชจ้ า่ ยซึ่งในปัจจบุ นั ปัญหาเศรษฐกจิ ในคนไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญา
สง่ ผลกระทบความเปน็ อยขู่ องคนไทยเปน็ สาธารณสขุ ศาสตรมหาบณั ฑติ สาขา
อยา่ งมาก วชิ าเอกโรคตดิ เชอื้ . บณั ฑติ วทิ ยาลยั
5.ระบบเครอื ข่ายการดแู ลต่อเนอ่ื ง มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ; 2542.
ทบ่ี า้ น และชุมชน โดยการมีส่งต่อขอ้ มูล เพือ่ 6.กรฑี า ม่วงทอง, ประสิทธ์ มหากจิ , ปริยนัน
การดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง ลดการกลับมา จารจุ นิ ดา, ภาณวุ ชิ ญพ์ มุ่ หริ ญั . ตำ� รา
รักษาซ�้ำในโรงพยาบาล หู คอ จมูก. กรุงเทพมหานคร :
เอกสารอ้างองิ สำ� นกั พมิ พโ์ ครงการตำ� ราวทิ ยาลยั
1.ปารยะ อาสนะเสน. มะเร็งกล่องเสียง. แพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า ;
สืบค้นจาก www.si.mahidol. 2548.
ac.th/sidoctor/ep-l/articledetai. 7.เรณู อาจสาลี. บรรณาธกิ าร. การพยาบาล
asp?id=1152. 28 มค. 2555. ทางห้องผ่าตัด. กรุงเทพมหานคร :
2.สุภาวดี ประคณุ หงั สติ . บรรณาธิการ. ตำ� รา คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัย
โสต สอ นาสกิ วทิ ยา. ฉบบั เรยี งใหม.่ มหิดล ; 2540.
กรุงเทพมหานคร : ส�ำนักพิมพ์ 8.ศรีสุนทรา เจิมวรพิพัฒน์. การพยาบาลหู
โฮลสิ ติกพบั ลชิ ชิงจำ� กดั ; 2550. คอ จมูก. กรุงเทพมหานคร :
3.สมจนิ ต์ จนิ ดาวจิ กั ษณ,์ เสาวคนธ์ ศกุ รโยธนิ , ส�ำนักพมิ พ์ธนาเพลส ; 2552
สมชาย ธนะสทิ ธชิ ยั , อาคม ชยั วรี ะวฒั น, 9.ดรณุ ี ชณุ หะวตั . บรรณาธกิ าร. การดแู ลผปู้ ว่ ย
และวรี วฒุ เิ อย่ี มสำ� ราญ.แนวทางการ โรคหูคอจมูก. กรุงเทพมหานคร :
ตรวจวินจิ ฉยั และรกั ษาโรคมะเรง็ ส�ำนักพิมพ์หจก. วี.เจ.พร้ินติ้ง ;
กลอ่ งเสยี งและคอสว่ นลา่ ง. กรงุ เทพฯ 2539.
: ส�ำนักพิมพ์แห่ง สถาบันมะเร็ง 10.เบญจมาศ ปรชี าคณุ , เบญจวรรณ ธรี ะเทดิ ตระกลู .
แ ห ่ ง ช า ติ ก ร ม ก า ร แ พ ท ย ์ บรรณาธิการ. การพยาบาลผู้ป่วย
กระทรวงสาธารณสุข ; 2557. หลังผ่าตัดในห้องพักฟื้น.
กรุงเทพมหานคร : ส�ำนักพิมพ์
เอ.พ.ี ลฟี ว่งิ ; 2546.

104 วMาAรHสาAรSโAรงRพAยKาHบAาMลมHหOาสSาPรIคTาAมL ปJOีทU่ี 1R3NฉAบLบั Vทo่ี 1l.1(3มกNรoา.ค1ม(J-aเnมuษaาrยyน-) Aพp.ศri.l)25250916

11.สุเชษฐ์ ชินไพโรจน์, จักรี หิรัญแพทย์
บรรณาธกิ าร. การพยาบาลทางตา
หู คอ จมูกทันยุค. กรุงเทพฯ :
โอเอสพริ้นติง้ เฮาส์ ; 2547.
12.แมนสงิ ห์ รตั นสคุ นธ.์ Update Management
in EENT. สงขลา : ชานเมอื งการพมิ พ์
; 2548.