ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์

ปปรระะเเพพณี ณีแแห่ ห่ต้ต้นนกกรระะธูธูปป ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ อำ เภอหนองไผ่เดิมขึ้นกับ อำ เภอวิเชียรบุรี เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๐ มีผู้อพยพมาตั้งหลักปักฐานที่หนองไผ่ ส่วนหนึ่งมาจากภาคอีสานจึงนำ ประเพณี เทศกาล และความเชื่อมาปฏิบัติในภูมิปัญญาของตนเองด้วย เช่นเดียวกับการนำ ประเพณีแห่ต้นกระธูป ซึ่งชาวบ้านมีความเชื่อว่าเมื่อ “ต้นกระธูป” เป็นสัญลักษณ์แทนต้นหว้า ซึ่งเป็นต้นไม้ประจำ ชมพูทวีป ถูกบันทึกไว้ในหนังสือฎีกาพระมาลัยสูตร เมื่อจุดแล้วย่อมส่งกลิ่นหอมฟุ้งขจรขจายไปยังทิศต่าง ๆ กลิ่นหอมนี้ ย่อมเป็นที่ชื่นใจแก่มนุษย์ทั้งปวง ที่ได้สัมผัสกลิ่นย่อมเกิดปีติมีความสุข และมีคุณค่าทางจิตใจ ชาวบ้านจึงได้ร่วมแรงร่วมใจกัน จัดประเพณีแห่ต้นกระธูปซึ่งถือเป็นประเพณีเก่าแก่ ที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย และมักจะทำ ในช่วงออกพรรษาของทุก ๆ ปี โดย “ต้นกระธูป” ชาวบ้านจะประดิษฐ์ขึ้นมาโดยใช้วัสดุธรรมชาติภายในท้องถิ่น ซึ่งจะเลือกใช้ เฉพาะที่มีกลิ่นหอมเป็นหลัก เพื่อให้กระธูปมีควันที่หอม โดยมีกรรมวิธี คือการนำ ใบไม้ ดอกไม้ มานึ่งแล้วนำ ไปตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำ มาบด จะได้ฝุ่ด้นฝุ่ ไม้ที่ม้มีที่ กมีลิ่น ลิ่ หอม แล้วล้จึงจึนำ ไปผสมกับกัขุยขุ มะพร้าร้ว ห่อห่ ด้วด้ยกระดาษให้ไห้ด้รูด้ปรูทรงยาวเหมือมืนธูปธู นำ กระดาษสีมสีาประดับดัตกแต่งต่ลวดลายให้สห้วยงาม แล้วนำ ธูปที่มัดติดกับราวซึ่งทำ จากใบลานมามัดติดกับคันไม้ไผ่ แล้วนำ ไปเสียบไว้กับแกนไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ คล้ายรูปทรงต้นหว้าสมัยก่อน ก่อนจะนำ ไปแห่และจุดไฟบูชา พร้อมกันนี้ให้เอาลูกตูมกาขาว ลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งมาผ่าเป็น ๒ ซีก ใส่น้ำ มันมะพร้าวลงไป แล้วฝั่นด้ายเป็นรูปตีนกาเพื่อจุดไฟให้แสงสว่างใต้ต้นกระธูป อันเป็นการบูชาแม่กาขาวผู้ให้กำ เนิดพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์อีกด้วย แต่ปัจจุบัน ต้นกระธูป ของตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ใช้เป็น “ธูป” ที่ขายทั่วไป เนื่องจากการทำ ต้นกระธูปจากต้นไม้ ที่มีกลิ่นหอม ใช้เวลาการเตรียมอุปกรณ์นาน และสภาพสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไป ต้นสมุนไพรหอมจึงหายากขึ้น ชาวบ้านจึงหันมานิยมใช้เป็นธูป ธรรมดาที่ใที่ช้กัช้นกั และวันวัขึ้น ขึ้ ๑๔ ค่ำ เดือดืน ๑๑ ช่วช่งเช้าช้จะร่วร่มกันกัทำ บุญบุ ตักตับาตรและช่วช่งสายจัดจัตั้ง ตั้ ขบวนแห่ต้ห่ นต้กระธูปธูผ่าผ่ นชุมชุ ชน เพื่อพื่ ให้ชห้าวบ้าบ้นได้ร่ด้วร่มทำ บุญบุ ก่อนนำ เข้าไปติดตั้งไว้ภายในวัดเนินพัฒนา และในช่วงหัวค่ำ ชาวบ้านจะนำ ธูปที่ประดับประดาอยู่ในต้นกระธูป และผางประทีปมาใช้เวียนเทียน แล้วทำ การจุดธูปทำ ให้ส่งกลิ่นหอมขจรขจายไปทั่วหมู่บ้าน เป็นการบูชาคุณของ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ที่วัดเนินพัฒนา ตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ อำ เภอหนองไผ่เดิมขึ้นกับ อำ เภอวิเชียรบุรี เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๐ มีผู้อพยพมาตั้งหลักปักฐานที่หนองไผ่ ส่วนหนึ่งมาจากภาคอีสานจึงนำ ประเพณี เทศกาล และความเชื่อมาปฏิบัติในภูมิปัญญาของตนเองด้วย เช่นเดียวกับการนำ ประเพณีแห่ต้นกระธูป ซึ่งชาวบ้านมีความเชื่อว่าเมื่อ “ต้นกระธูป” เป็นสัญลักษณ์แทนต้นหว้า ซึ่งเป็นต้นไม้ประจำ ชมพูทวีป ถูกบันทึกไว้ในหนังสือฎีกาพระมาลัยสูตร เมื่อจุดแล้วย่อมส่งกลิ่นหอมฟุ้งขจรขจายไปยังทิศต่าง ๆ กลิ่นหอมนี้ ย่อมเป็นที่ชื่นใจแก่มนุษย์ทั้งปวง ที่ได้สัมผัสกลิ่นย่อมเกิดปีติมีความสุข และมีคุณค่าทางจิตใจ ชาวบ้านจึงได้ร่วมแรงร่วมใจกัน จัดประเพณีแห่ต้นกระธูปซึ่งถือเป็นประเพณีเก่าแก่ ที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย และมักจะทำ ในช่วงออกพรรษาของทุก ๆ ปี โดย “ต้นกระธูป” ชาวบ้านจะประดิษฐ์ขึ้นมาโดยใช้วัสดุธรรมชาติภายในท้องถิ่น ซึ่งจะเลือกใช้ เฉพาะที่มีกลิ่นหอมเป็นหลัก เพื่อให้กระธูปมีควันที่หอม โดยมีกรรมวิธี คือการนำ ใบไม้ ดอกไม้ มานึ่งแล้วนำ ไปตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำ มาบด จะได้ฝุ่ด้นฝุ่ ไม้ที่ม้มีที่ กมีลิ่น ลิ่ หอม แล้วล้จึงจึนำ ไปผสมกับกัขุยขุ มะพร้าร้ว ห่อห่ ด้วด้ยกระดาษให้ไห้ด้รูด้ปรูทรงยาวเหมือมืนธูปธู นำ กระดาษสีมสีาประดับดัตกแต่งต่ลวดลายให้สห้วยงาม แล้วนำ ธูปที่มัดติดกับราวซึ่งทำ จากใบลานมามัดติดกับคันไม้ไผ่ แล้วนำ ไปเสียบไว้กับแกนไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ คล้ายรูปทรงต้นหว้าสมัยก่อน ก่อนจะนำ ไปแห่และจุดไฟบูชา พร้อมกันนี้ให้เอาลูกตูมกาขาว ลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งมาผ่าเป็น ๒ ซีก ใส่น้ำ มันมะพร้าวลงไป แล้วฝั่นด้ายเป็นรูปตีนกาเพื่อจุดไฟให้แสงสว่างใต้ต้นกระธูป อันเป็นการบูชาแม่กาขาวผู้ให้กำ เนิดพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์อีกด้วย แต่ปัจจุบัน ต้นกระธูป ของตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ใช้เป็น “ธูป” ที่ขายทั่วไป เนื่องจากการทำ ต้นกระธูปจากต้นไม้ ที่มีกลิ่นหอม ใช้เวลาการเตรียมอุปกรณ์นาน และสภาพสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไป ต้นสมุนไพรหอมจึงหายากขึ้น ชาวบ้านจึงหันมานิยมใช้เป็นธูป ธรรมดาที่ใที่ช้กัช้นกั และวันวัขึ้น ขึ้ ๑๔ ค่ำ เดือดืน ๑๑ ช่วช่งเช้าช้จะร่วร่มกันกัทำ บุญบุ ตักตับาตรและช่วช่งสายจัดจัตั้ง ตั้ ขบวนแห่ต้ห่ นต้กระธูปธูผ่าผ่ นชุมชุ ชน เพื่อพื่ ให้ชห้าวบ้าบ้นได้ร่ด้วร่มทำ บุญบุ ก่อนนำ เข้าไปติดตั้งไว้ภายในวัดเนินพัฒนา และในช่วงหัวค่ำ ชาวบ้านจะนำ ธูปที่ประดับประดาอยู่ในต้นกระธูป และผางประทีปมาใช้เวียนเทียน แล้วทำ การจุดธูปทำ ให้ส่งกลิ่นหอมขจรขจายไปทั่วหมู่บ้าน เป็นการบูชาคุณของ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ที่วัดเนินพัฒนา ตำ บลกองทูล อำ เภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ตำตำบบลลกกอองงทูทูลล อำอำเเภภออหหนนอองงไไผ่ ผ่จัจังงหหวัวัดดเเพพชชรรบู บูรรณ์ ณ์ สภาวัวั วั ฒ วั ฒนธรรมจัจั จั ง จั งหวัวั วั ด วั ดเพชรบูบู บู ร บู รณ์ณ์ ณ์ณ์ จัจัจัดจัดทำทำทำทำโโดดยย นนาางงสสาาววณัณัณัฐณัฐธธยยาาน์น์น์น์กกาางงถิ่ถิ่ถิ่ น ถิ่ น เเจ้จ้จ้าจ้าหหน้น้น้าน้าที่ที่ที่มที่มรรดดกกภูภูภูมิภูมิมิปัมิปัปัญปัญญญาาททาางงวัวัวัฒวัฒนนธธรรรรมม มมรรดดกกภูภู ภู มิ ภู มิมิปัมิปัปัญปัญญญาาททาางงวัวัวัฒวัฒนนธธรรรรมม ด้ด้ด้าด้านนแแนนววปปฏิฏิฏิบัฏิบับัติบัติติทติทาางงสัสัสังสังคคมม พิพิพิธีพิธีธีกธีกรรรรมม ปปรระะเเพพณีณีณีณีแแลละะเเททศศกกาาลล

แบบสำรวจและจัดฐานข้อมูลมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ของสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ ๑. ชื่อรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ชื่อรายการ ประเพณีแห่ต้นกระธูป ชื่อเรียกในท้องถิ่น ชื่อภาษาอื่น (ถ้ามี) - ๒. ประเภทมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม รายการตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (มีการปฏิบัติอย่างแพร่หลาย) รายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ต้องได้รับการส่งเสริมและรักษาอย่างเร่งด่วน (เสี่ยงต่อการสูญหาย) ๓. ลักษณะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (ตอบได้มากกว่า ๑ หัวข้อ) วรรณกรรมพื้นบ้านและภาษา ศิลปะการแสดง แนวปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรม ประเพณี และเทศกาล ความรู้และการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล งานช่างฝีมือดั้งเดิม การเล่นพื้นบ้าน กีฬาพื้นบ้านและศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัว ๔. ประวัติความเป็นมาและรายละเอียดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ประเพณีแห่ต้นกระธูป หมู่ ๗ บ้านเนินพัฒนา ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ เดิมบริเวณที่ตั้งตัวตลาดอำเภอหนองไผ่ในสมัยก่อนเรียกว่า "โคกหมาหิว" หรือ "ทุ่งหมาหิว" อยู่ในเขตตำบลกอง ทูล อำเภอวิเชียรบุรี เมื่อมีผู้คนอพยพเข้ามาอยู่มากขึ้นจึงเรียกกันต่อ ๆ มาว่า "บ้านหนองไผ่" ซึ่งมีที่มาจาก ภายในบริเวณหมู่บ้านมีหนองน้ำเดิมเป็นหนองช้างนอนในสมัยโบราณจึงเกิดเป็นแอ่งน้ำหรือหนองน้ำเล็ก ๆ มี ต้นไผ่ขึ้นล้อมรอบ ซึ่งปัจจุบันได้ปรับปรุงเป็นสวนสาธารณะ มีชื่อว่า "สระหลวง" อำเภอหนองไผ่เดิมขึ้นกับ อำเภอวิเชียรบุรี สมัยนั้นยังเป็นป่าดงดิบ มีสัตว์ป่าเกือบทุกชนิด ในปีพ.ศ 2500 ผู้ที่อพยพมาตั้งหลักปักฐานที่หนองไผ่ ส่วนใหญ่มาจากภาคอีสาน เช่น อุดรธานี ร้อยเอ็ด ชัยภูมิ จึงนำประเพณี เทศกาล และความเชื่อ มาปฏิบัติในภูมิปัญญาของตนเองด้วย เช่นเดียวกับการ นำประเพณีแห่ต้นกระธูป มาจัดในงานออกพรรษา เมื่อถึงวันออกพรรษา ที่เรียกว่า วันมหาปวารณา ชาวพุทธจะถือเป็นวันสำคัญ เพราะเป็นวันที่ พระพุทธเจ้าเสด็จลงสู่โลกมนุษย์ หลังจากเสด็จขึ้นไปจำพรรษาเพื่อการตรัสอภิธรรมเทศนาโปรดพระมารดาใน เทวโลกอยู่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ถ้วนไตรมาส พอออกพรรษาแล้วก็เสด็จมายังโลกมนุษย์โดยเสด็จมาทางบันได สวรรค์ที่ประตูเมืองสังกัสสะ แคว้นปัญจาละ (รัฐปัญจาบ ประเทศอินเดีย) วันที่เสด็จลงจากเทวโลกนั้นเรียกกัน ว่า “วันเทโวโรหณะ” ตรงกับวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หรือโบราณเรียกว่า วันพระเจ้าเปิดโลก หมายถึง โลกธาตุทั้ง 3 คือ สวรรค์ มนุษย์ และนรก สามารถมองเห็นกันได้ งานประเพณีแห่ต้นกระธูป ซึ่งมีความเชื่อว่า กระธูป สัญลักษณ์แทนต้นหว้า ซึ่งเป็นต้นไม้ประจำชมพู ทวีปถูกบันทึกไว้ในหนังสือฎีกาพระมาลัยสูตร ความว่า ลักษณะของต้นหว้ามีความยาวประมาณ 50 โยชน์ มีกิ่งใหญ่ 4 กิ่ง แผ่ออกไปใน 4 ทิศทาง กว้างเป็นมณฑลได้ 100 โยชน์ หมายถึง หมายถึง พระพุทธศาสนา นี้เป็นร่มเย็นแก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย เปรียบเอา ต้นกระธูปนี้ จุดแล้วย่อมส่งกลิ่นหอมฟุ้งขจรขจายไปยังทิศต่าง ๆ กลิ่นหอมนี้ ย่อมเป็นที่ชื่นใจแก่มนุษย์ทั้งปวงที่ได้สัมผัสกลิ่นย่อมเกิดปีติและความสุขความเบิกบาน คุณค่าทาง จิตใจ

-2- ชาวบ้านจึงได้ร่วมแรงร่วมใจกัน จัดทำต้นกระธูป ซึ่งถือเป็นประเพณีเก่าแก่ ที่สืบทอดกันมาอย่าง ยาวนาน เป็นเวลาหลายร้อยปี ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย ในช่วงออกพรรษา เดิม ต้นกระธูป ประดิษฐ์ขึ้นง่าย ๆ โดยใช้วัสดุภายในท้องถิ่น และใบไม้ที่หาได้ตามชุมชนมีกลิ่นหอม เป็นหลักเพื่อให้กระธูปมีควันที่หอม ประกอบด้วย ดังนี้ 1. ขุยมะพร้าว หรือกากมะพร้าว เนื่องจากเป็นวัตถุที่หาได้ง่าย เพราะเป็นเชื้อไฟที่ดีจึงนิยมนำไปใช้ ประดิษฐ์ต้นกระธูป 2. ใบอ้ม 3. ใบแหน่ง 4. ใบเนียม 5. ใบโอ้ง 6. ใบทองพันชั่ง 7. รากตำยาน 8. ใบเตย 9. เล็บครุฑ 10. ดอกปีป และอีกมากมายกว่า 20 ชนิด โดยนำใบไม้ที่มีกลิ่นหอมทั้งหลาย มานึ่งแล้วนำไปตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำมาบดอีกครั้ง จะได้ฝุ่นไม้ที่มีกลิ่นหอมแล้วจึงนำไปผสมกับขุยมะพร้าวห่อด้วยกระดาษให้ได้รูปทรง ยาวเหมือนธูป นำกระดาษสีมาประดับตกแต่งลวดลายให้สวยงาม ส่วนใหญ่นิยมเป็นลายไทยเช่นเดียวกับลาย มัดหมี่แล้วนำธูปที่มัดติดกับดาวซึ่งทำจากใบลานมามัดติดกับคันไม้ไผ่ลักษณะคล้ายคันเบ็ด แล้วนำไปเสียบไว้ กับแกนไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ ความสูงประมาณ 3-5 เมตร รูปทรงคล้ายฉัตรก่อนจะนำไปแห่และจุดไฟบูชา พร้อม กันนี้ให้เอาลูกตูมกาขาว ลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งมาผ่าเป็น 2 ซีก ใส่น้ำมันมะพร้าวลงไปแล้วฝั่นด้าย เป็นรูปตีนกาเพื่อจุดไฟให้แสงสว่างใต้ต้นกระธูป อันเป็นการบูชาแม่กาขาวผู้ให้กำเนิดพระพุทธเจ้าทั้ง 5 พระองค์อีกด้วย แต่ปัจจุบัน ต้นกระธูป ของตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ใช้เป็น “ธูป” เนื่องจาก การทำต้นกระธูปจากต้นไม้ที่มีกลิ่นหอม ใช้เวลาการเตรียมอุปกรณ์ก่อนออกพรรษาถึง 1 เดือน และสภาพ สิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไป ต้นสมุนไพรหอมหายากขึ้น ชาวบ้านจึงหันมานิยมใช้เป็นธูปธรรมดาที่ใช้กันทั่วไป นำมามัดรวมกันเป็นช่อ ๆ ตกแต่งลวดลายเป็นสีสันต่าง ๆ ให้คล้ายกับต้นหว้าสมัยก่อน การแห่ประเพณีต้นกระธูป โดยชาวบ้านจะช่วยกันนำต้นกระธูปนี้ มาตั้งขบวนที่บริเวณด้านหน้าองค์การบริหารส่วนตำบลกองทูล เพื่อแห่ไปตามถนนภายในหมู่บ้าน ก่อนนำไปติดตั้งไว้ที่วัดเนินพัฒนา รวมระยะทางกว่า ๑ กิโลเมตร เพื่อเป็นการบูชาคุณของพระพุทธเจ้า บูชาคุณของพระธรรม และบูชาคุณของพระสงฆ์ รวมทั้งยังเป็นการสร้าง ความรัก ความสามัคคี ของคนในชุมชน อีกทางหนึ่งด้วย ก่อนออกพรรษา ประมาณ ๑๐ วัน ชาวบ้านจะใช้เวลา ว่างหลังเลิกงานเกษตร ร่วมแรงร่วมใจ จัดทำต้นกระธูปตามคุ้มต่าง ๆ ให้แล้วเสร็จก่อนวันออกพรรษา จากนั้นในวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๑๑ ช่วงเช้าจะร่วมกันทำบุญตักบาตร และช่วงสายจัดตั้งขบวน นำต้นกระธูปขึ้น ใส่รถอีโก้ง แห่ผ่านชุมชน หมู่บ้าน พร้อมรำถวาย ก่อนนำเข้าไปติดตั้งไว้ภายในวัดเนินพัฒนา ทั้งนี้ยังนำ “ตูมกาขาว” ลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งทาผ่าเป็น 2 ซีก ใส่น้ำมันมะพร้าวลงไป แล้วฝั่นด้ายเป็น รูปตีนกา เพื่อจุดไฟให้สว่างใต้ต้นกระธูป อันเป็นการบูชาแม่กาขาว ผู้ให้กำเนิดพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ ด้วยความศรัทธาของชาวบ้านที่มีต่อพระพุทธศาสนา และในช่วงหัวค่ำ ชาวบ้านจะนำธูปที่ประดับประดา อยู่ในต้นกระธูป และผางประทีปมาใช้เวียนเทียนแล้วทำการจุดธูปทำให้ส่งกลิ่นหอมขจรขจายไปทั่วหมู่บ้าน เป็นการบูชาคุณของ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ที่วัดเนินพัฒนา ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์

-3- ๕. พื้นที่ปฏิบัติมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (พื้นที่ที่ปรากฏหรือชุมชนที่มีการปฏิบัติมรดกภูมิปัญญา ทางวัฒนธรรม) องค์การบริหารส่วนตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ 15.945435364429384, 101.09283471090981 วัดเนินพัฒนา ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ W3QM+GP ตำบล กองทูล อำเภอหนองไผ่ เพชรบูรณ์ 67140 15.939101347147309, 101.08429103914642 ๖. คุณค่าและความสำคัญของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมในแต่ละระดับ ระดับปัจเจกบุคคล เมื่อถึงประเพณีแห่บุญกระธูป ผู้คนจะถือปฏิบัติโดยการมาร่วมแรงร่วมจัดงานประเพณี และเข้าร่วมกิจกรรมในงานวัดออกพรรษา ของทุกปี ระดับครอบครัว การรับเอามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม มาเผยแพร่อันเกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนในชุมชน มาเผยแพร่ให้กับสถาบันครอบครัว ทำให้เกิดการสืบทอดภูมิปัญญาความรู้จากรุ่นไปยังสู่รุ่น ระดับชุมชนท้องถิ่น เป็นประเพณีน้อมนำศาสนา และพิธีกรรมมาเป็นสิ่งจูงใจและเป็นศูนย์กลางเพื่อให้เกิดความ รักใคร่ความสามัคคี ในชุมชนท้องถิ่น ระดับประเทศ 7. รายชื่อผู้สืบทอด / ผู้ครอง / ผู้ที่เกี่ยวข้องหลักในปัจจุบัน รายขื่อบุคคล/หัวหน้าคณะ/ กลุ่ม/สมาคม/ชุมชน อายุ/อาชีพ ที่อยู่ (สถานที่ติดต่อ) / หมายเลขโทรศัพท์ นายเด่นพงษ์ ทองไทย อายุ 58 ปี ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 2 ต.บ่อไทย อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ (ประธานสภาวัฒนธรรม อำเภอหนองไผ่) บ้านเลขที่ 141 หมู่ 2 ต.บ่อไทย อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ 67140 โทรศัพท์ 086-2028487 นายสุวรรณ จงใจมั่น อายุ 57 ปี ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 3 ต.กองทูล อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ (ประธานสภาวัฒนธรรม ตำบลกองทูล) บ้านเลขที่ 129/1 หมู่ 3 ต.กองทูล อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ 67140 โทรศัพท์ 096-7847324 นายคำพูล ทองใบ อายุ 67 ปี อาชีพเกษตรกร บ้านเลขที่ 25 ต.บ่อไทย อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ 67140 โทรศัพท์ 063-1051238

-4- 8. ปัจจุบันรายงานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมได้รับการประกาศขึ้นบัญชีในระดับใด ยังไม่เคยได้รับการประกาศขึ้นบัญชี (รายการสำรวจและจัดเก็บใหม่) ระดับจังหวัด (รายการเบื้องต้นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม) ระดับชาติ ระดับนานาชาติ (ยูเนสโก) 9. จากข้อ 8 ควรจะเสนอรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมได้รับการประกาศขึ้นบัญชีในระดับใด สำรวจและจัดเก็บเท่านั้น (ยังไม่ควรได้รับการประกาศขึ้นบัญชี) ระดับจังหวัด (รายการเบื้องต้นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม) ระดับชาติ ระดับนานชาติ (ยูเนสโก) 10. เอกสารอ้างอิงและ/หรือผลงานที่เกี่ยวข้องในการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ทัวร์ออนไทย./(2558).//ประเพณีบุญกระธูป./21 ตุลาคม 2565 จาก https://www.touronthai.com/article/2785 อีสานร้อยแปด./(2561).//ประเพณีบุญกระธูปออกพรรษา จังหวัดชัยภูมิ./21 ตุลาคม 2565 จาก https://esan108.com/%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%8D%E0%B8%81%E0%B8%A3 %E0%B8%B0%E0%B8%98%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8 %81%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%B2.html ไทรัฐ ออนไลน์./(2563).//ชาวบ้านช่อระกาจัดขบวนแห่ต้นกระธูปยิ่งใหญ่ สืบประเพณีโบราณรับ ออกพรรษา./21 21 ตุลาคม 2565 จาก https://www.thairath.co.th/news/local/northeast/1943380 องค์การบริหารส่วนตำบลกองทูล./(2563).//โครงการประเพณีต้นกระธูป บ้านเนินพัฒนา./ 21 ตุลาคม 2565 จาก https://www.kongtool.go.th/news/activity/content/259 สัมภาษณ์ นายเด่นพงษ์ ทองไทย ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอหนองไผ่ เรื่อง ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ เมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2565 เวลา 10.00 น. สัมภาษณ์นายสุวรรณ จงใจมั่น ประธานสภาวัฒนธรรมตำบลกองทูล เรื่อง ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ เมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2565 เวลา 11.00 น. สัมภาษณ์นายคำพูล ทองใบ ปุชนียบุคคลสำคัญ เรื่อง ประเพณีแห่ต้นกระธูป ตำบลกองทูล อำเภอ หนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ เมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2565 เวลา 12.00 น.

-5- 11. รูปภาพ พร้อมคำอธิบายใต้ภาพจำนวน 10 ภาพ ภาพที่ 1 . ประเพณีแห่ต้นกระธูป อ.หนองไผ่ จ.เพชรบูรณ์ ภาพที่ 2 ชาวบ้านต้องมาช่วยกันทำกระธูปเพื่อให้ได้จำนวนมากๆ ก่อนจะถึงวันออกพรรษา โดยนัดสถานที่ตามความ เหมาะสมของหมู่บ้าน ที่ชุมชนรอบๆ จะใช้พื้นที่ว่างของวัดเป็นสถานที่ทำกระธูป

-6- ภาพที่ 3 ปัจจุบัน ต้นกระธูป ของตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ใช้เป็น “ธูป” เนื่องจากการทำต้นกระ ธูปจากต้นไม้ที่มีกลิ่นหอม ใช้เวลาการเตรียมอุปกรณ์ก่อนออกพรรษาถึง 1 เดือน และสภาพสิ่งแวดล้อม เปลี่ยนไป ต้นสมุนไพรหอมหายากขึ้น ชาวบ้านจึงหันมานิยมใช้เป็นธูปธรรมดาที่ใช้กันทั่วไป นำมามัดรวมกันเป็นช่อ ๆ ตกแต่งลวดลายเป็นสีสันต่าง ๆ ให้คล้ายกับต้นกระธูปสมัยก่อน ภาพที่ 4 วันออกพรรษา จากนั้นในวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๑๑ ช่วงเช้าจะร่วมกันทำบุญตักบาตร และช่วงสายจัดตั้งขบวน นำต้นกระธูปขึ้นใส่รถอีโก้ง แห่ผ่านชุมชน หมู่บ้าน

-7- ภาพที่ 4 พิธีรำถวาย 3 รอบ เพื่อให้สิ่งศักดิ์ปกป้องคุ้มครอง ให้คนในชุมชนอยู่ร่มเย็นเป็นสุข ก่อนนำเข้าไปติดตั้งไว้ภายในวัดเนินพัฒนา ภาพที่ 6 ต้นกระธูป ประดิษฐ์ขึ้นง่าย ๆ โดยใช้วัสดุภายในท้องถิ่น และใบไม้ที่หาได้ตามชุมชนมีกลิ่นหอมเป็นหลักเพื่อให้ กระธูปมีควันที่หอม (เครดิตภาพ : https://www.touronthai.com/article/2785)

-8- ภาพที่ 7 ปี 2565 มีการออกแบบลสายต้นกระธูปใหม่ เป็นลาย “ผ้ามัดหมี่ลายขอเจ้าฟ้าสิริวัณณวรีฯ” หรือลาย ขอ s ภาพที่ 8 บรรยากาศภายในงานแห่ต้นกระธูป ที่จัดขึ้นในวันจันทร์ที่ 10 ตุลาคม 2565

-9- ภาพที่ 9 นายคำพูล ทองใบ อายุ 72 ปี ปุชนียบุคคค ที่สำคัญของอำเภอหนองไผ่ เป็นผู้ที่ริเริ่มอนุรักษ์ และสืบสานประเพณีแห่ต้นกระธูปในอำเภอหนองไผ่ ภาพที่10 “ตูมกาขาว” ลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งทาผ่าเป็น 2 ซีก ใส่น้ำมันมะพร้าวลงไป แล้วควั่นด้ายเป็น รูปตีนกา เพื่อจุดไฟให้สว่างใต้ต้นกระธูป อันเป็นการบูชาแม่กาขาว ผู้ให้กำเนิดพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ ด้วยความศรัทธาของชาวบ้านที่มีต่อพระพุทธศาสนา และในช่วงหัวค่ำ ชาวบ้านจะนำธูปที่ประดับประดา อยู่ในต้นกระธูป และผางประทีปมาใช้เวียนเทียนที่วัดเนินพัฒนา ตำบลกองทูล อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์

-10- 12. ข้ออมูลภาพถ่าย ข้อมูลภาพเคลื่อนไหว หรือข้อมูลเสียง (ระบุประเภทของสื่อที่แนบไฟล์มาพร้อมคำอธิบาย) ข้อมูลภาพถ่าย ได้แก่ 10 ภาพ ข้อมูลภาพเคลื่อนไหว - ข้อมูลเสียง – 13. ข้อมูลผู้สำรวจและจัดเก็บ ชื่อ – สกุล นางสาวณัฐธยาน์ กางถิ่น หน่วยงาน สภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ เลขที่ 999 อาคาร 2 ชั้น 4 ตำบลสะเดียง อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์ 67000 โทรศัพท์ 096 179 3686 อีเมล์ [email protected]