ภาษาบาลีสันสฤตและเขมรในภาษาไทย

! ภาษาบาลี !
สนั สกฤต
ภาษาเขมร

ในภาษาไทย

ภาษาบาลี

หลักการสงั เกตคาํ ทีมาจากภาษาบาลี

๑. สระมี ๘ ตัว คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ
โอ
๒. มีพยญั ชนะ ๓๓ ตัว (พยัญชนะวรรค)
๓. มตี ัวสะกดตัวตามแนนอน เชน กญั ญา
จักขุ ทักขณิ ะ ปจุ ฉา อณั ณพ คมั ภรี
เปนตน

๔. นิยมใช ฬ เชน กีฬา จุฬา ครฬุ เปนตน
๕. ไมนิยมควบกลา้ํ และอกั ษรนาํ เชน ปฐม มจั ฉา สามี มิต ฐาน ปทุม ถาวร เปม
กิรยิ า เปนตน
๖. นยิ มใช "ร"ิ เชน ภรยิ า จริยา อจั ฉรยิ ะ เปนตน
๗. นิยมใช ณ นาํ หนาวรรค ฎะ เชน มณฑลภณั ฑ หรือ ณ นําหนา ห เชน กณั หา
ตณั หา

ภาษาบาลี

หลกั การสังเกตคําทีมาจากภาษาบาลี

๑. คาํ บาลี เมื่อมตี ัวสะกดตองมตี ัวตาม
๒. พยญั ชนะที่เปนตัวสะกดได คอื พยญั ชนะแถวท่ี ๑, ๓, ๕
๓. พยัญชนะแถวที่ ๑ สะกด พยญั ชนะแถวที่ ๑, ๒ ในวรรคเดียวกนั ตาม เชน สกั กะ ทกุ ข สัจจะ
มัจฉา อิตถี หัตถ บปุ ผา ฯลฯ
๔. พยญั ชนะแถวที่ ๓ สะกด พยญั ชนะแถวที่ ๓, ๔ ในวรรคเดยี วกนั เปนตวั ตาม เชน พยคั ฆ พุทธ
อัคคี อชั ฌาสัย อวชิ ชา ฯลฯ
๕. พยญั ชนะแถวท่ี ๕ สะกด พยญั ชนะทกุ ตวั ในวรรคเดยี วกนั ตามได เชน สงั ข องค สงฆ สญั ชาติ
สัณฐาน สนั ดาป สันธาน สมั ผัส สัมพันธ คัมภรี อมั พร ฯลฯ
๖. พยญั ชนะเศษวรรค เปนตัวสะกดไดบางตัว เชน อัยกา มัลลกิ า วิรฬุ ห ชิวหา ฯลฯ

ภาษาบาลี

อวัยวะในการออกเสยี ง

ภาษาบาลีแบงกรณ ได ๔ อยาง
ดังน้ี

๑. ชิวหามชั ฌะ กลางลน้ิ คือ
กรณท่กี ระทบกับ ตาลุชะ (เพดาน)
ทําใหเกิดเสียง

๒. ชิวโหปคคะ ถดั ปลายลนิ้ เขา
มา คอื กรณทีก่ ระทบกับ มทุ ธชะ
(ปุมเหงอื ก) ทาํ ใหเกิดเสยี ง

๓. ชิวหคั คะ ปลายลนิ้ คือกรณ
ท่กี ระทบกับ ทนั ตชะ (ฟน) ทาํ ให
เกดิ เสยี ง

๔. สกฏั ฐานะ ฐานของตนเอง
เปนกรณของอกั ษรทเ่ี หลือคอื
นอกจากลนิ้ แลวกเ็ อาฐานเกดิ ของ
อักษรนน้ั ๆ เปนกรณ เชน กฺ ขฺ คฺ ฆฺ
งฺ เกิดจากคอ ก็เอาคอเปนทงั้ ฐาน
และกรณ เปนตน

ภาษาบาลี

ตัวอยา่ งคาํ ทีมาจากภาษาบาลี

สามัญ วิชา อสิ ิ จริยา ฐาปนา สนั ติ วฒั นา
บุญ เวช สิทธิ จุฬา สกิ ขา อคั คี นิสิต สงฆ
ทุกข มัจฉา รังสี รฐั วชิ า โอฬาร กริ ิยา
สมภาร โมลี วชิระ ปฐม เรขา เสนา
โอสถ ปตุ ปจฉมิ วชิ ชา ญาณ ฐาน วุฑฒิ
ถาวร วิตถาร ตัณหา ญาติ สกิ ขา มชั ฌิมา
นิพพาน กฬี า จฬุ า สามี ปฏิเสธ สาวก
สามัญ ขณะ อุตุ นิจ สจั จ มจั ฉา

ภาษาสนั สกฤต

หลักการสังเกตคาํ ทีมาจากภาษาสันสกฤต

๑. สระมี ๑๔ ตัว เพม่ิ จากบาลี ๖ ตัว คอื ฤ ฦ ไอ เอา ( แสดงวาคาํ ท่มี ีสระ ๖ ตัว
น้ีจะเปนบาลีไมไดเด็ดขาด )
๒. มีพยญั ชนะ ๓๕ ตัว เพิ่มจากภาษาบาลี ๒ ตวั คือ ศ ษ ( แสดงวาคาํ ที่มี ศ ษ เปน
ภาษาสนั สกฤต ยกเวน ศอก ศกึ เศิก โศก เศรา กระดาษ ฝดาษ ดาษดา เปนคาํ ไทยแท )
๓. มีตัวสะกดและตัวตามไมแนนอน เชน กันยา จกั ษุ ทักษิณ ปฤจฉา วทิ ยุ อธั ยาศัย
เปนตน

๔. นิยมใช ฑ เชน กรฑี า จฑุ า ครฑุ ขอควรระวงั : บรรท่ไี มใช
๕. นิยมควบกลํ้าและอักษรนํา เชน ประถม
มตั สยา สวามี มติ ร สถาน ประทมุ สถาวร ภาษาเขมรแตเปนสันสกฤต
เปรม กริยา เปนตน
๖. นิยมใช รร (รอหัน) เชน ภรรยา จรรยา บรรพต บรรถร
ยกเวน บรร ที่เปนคาํ เขมร
๗. นยิ ม เคราะห เชน วเิ คราะห สงั เคราะห บรรพตี บรรณ
อนุเคราะห เปนตน
บรรพชา บรรพชิต

บรรพบุรษ บรรษัท

บรรยากาศ

ภาษาสนั สกฤต

ตัวอย่างคาํ ทีมาจากภาษาสันสกฤต

อังกฤษ พฤกษ ประพฤติ ศาสนา เกษม ดรรชนี
วทิ ยุ ประจมิ ธรรมศาสตร เกษตร ศิลปากร
วชั ระ สตั ย มฤตยู อนิ ทร อัคนี ภัสดา มธั ยม
ศกึ ษาศาสตร ศากยะ กษตั รยิ พิสดาร พฤษภ
ปราณี สวรรค กรรม ฤทธ์ิ ศรี รศั มี อภิเษก
เกษยี ณ หฤทยั คฤหาสน วทิ ยา เสนา เลขา
เสวก พิษ มนษุ ย กรีฑา ครุฑ อิศวร วิเศษ
วิศาล วิเศษ สวามี เนตร สตรี อยุธยา อาศรม
อาศยั ราษฎร ฤษี สตั ว พฤศจิกายน อศั จรรย
โอษฐ กฤษณา พัสดุ เกษียร อาญา

ภาษาบาลี-สนั สกฤต

ตารางแสดงความแตกตา่ งระหว่างคําทีมา
จากภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต

ภาษาบาลี-สนั สกฤต

การนําเอาคําภาษาบาลแี ละสันสกฤตมาใช้ในภาษาไทย
เลอื กรบั คาํ ภาษาใดภาษาหนึ่ง เชน
- เลือกรบั แตคําภาษาบาลี เชน กงั ขา ขันติ จตุ ิ เมตตา วนิ จิ ฉัย วสิ ญั ญี เปนตน
- เลือกรับแตคาํ ภาษาสนั สกฤต เชน จกั รพรรดิ ตรรกะ ทรพั ย ปรารถนา รักษา เปนตน
- เลอื กใชรูปคาํ ภาษาสนั สกฤตแตใชความหมายของภาษาบาลี

ภาษาเขมร

ลักษณะคาํ ภาษาเขมรในไทย

๑. มักจะสะกดดวย จ ญ ร ล เชน เผด็จ ๔. นยิ มใชอกั ษรนํา เชน สนกุ สนาน
บําเพญ็ กําธร ถกล ตรสั เสด็จ ถนน เฉลียว เปนตน
๒. มกั เปนคาํ ควบกลา้ํ เชน ไกร ขลงั ๕. คําเขมรสวนมากใชเปนราชาศัพท
ปรุง เชน ขนง ขนอง เขนย เสวย บรรทม
๓. มักใช บัง บัน บาํ นําหนาคาํ ที่มสี อง เสดจ็ โปรด เปนตน
พยางค เชน ๖. มกั แผลงคาํ ได เชน
- บงั บงั คบั บังคม บังเหยี น บงั เกิด - ข แผลงเปน กระ เชน ขดาน เปน
บังคล บังอาจ กระดาน ขจอก เปน กระจอก
- บัน บนั ได บนั โดย บนั เดนิ บนั ดาล - ผ แผลงเปน ประ ผสม - ประสม ผจญ
บนั ลือ - ประจญ
- บาํ บําเพญ็ บาํ บดั บําเหนจ็ บาํ บวง - ประ แผลงเปน บรร ประทม เปน
บรรทม ประจุ - บรรจุ ประจง - บรรจง

ภาษาเขมร

การยืมคาํ ภาษาเขมรมาใช้ในไทย

๑. ยมื มาใชโดยตรง เชน กะทิ บงั
โปรด เปนตน
๒. ยมื เอาคําท่แี ผลงแลวมาใช เชน
กังวล บําบดั แผนก จรัญ
๓. ยมื ทง้ั คาํ เดมิ และคาํ ที่แผลงแลว
มาใช เชน เกิด-กําเนดิ ขลงั -กําลงั
เดนิ -ดําเนนิ
๔. ใชเปนคําสามัญท่ัวไป เชน ขนุน
เจริญ ฉงน ถนอม สงบ เปนตน
๕. ใชเปนคําในวรรณคดี เชน ขจี
เชวง เมลิ สดํา สลา เปนตน
๖. ใชเปนคาํ ราชาศพั ท เชน เขนาย
ตรัส ทลู บรรทม เสวย เปนตน

คณะผจู้ ดั ทาํ

ชอื่ -นามสกลุ ช่ือ-นามสกลุ
นาย รชั ชานนท จรรยา นาย พีรวชิ ญ หลาคําภา
อายุ อายุ
๑๘ ป ๑๘ ป
วัน เดือน ปเกดิ วัน เดือน ปเกิด
๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๖ ๙ พฤษภาคม ๒๕๔๖
งานอริเรก งานอดเิ รก
ดหู นงั ฟงเพลง เลนเกม ฟงเพลง รองเพลง เลนกตี าร
คตปิ ระจําใจ คติประจาํ ใจ
ฝนใหไกลเเลวไปใหถึง ทาํ แลวเสยี ใจ ดกี วาเสยี ใจที่ไมไดทาํ

ช่ือ-นามสกุล ชอื่ -นามสกุล
นาย อศั นี ปานสีนนุ นางสาว ปาริชาติ ขุนหมื่น
อายุ อายุ
๑๙ ป ๑๘ ป
วัน เดือน ปเกดิ วนั เดือน ปเกิด
๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๔๕ ๓๐ สงิ หาคม ๒๕๔๖
งานอดิเรก งานอดเิ รก
เลนกฬี า ฟงเพลง เลมเกม ดหู นัง ฟงเพลง รองเพลง
คตปิ ระจาํ ใจ คติประจาํ ใจ
ทาํ ในส่ิงที่คุณชอบแลวชีวิต พอใจเทาที่มี ยนิ ดเี ทาที่ได
จะมคี วามสุข

ช่ือ-นามสกุล งานอดเิ รก
นางสาว จริ าภรณ ไชยวงษ ดูหนัง ฟงเพลง เลนเกม
อายุ คตปิ ระจําใจ
๑๘ ป ทกุ อยางสง่ิ ของตางๆสมบัติ
วัน เดอื น ปเกดิ สุดทายจบดวยกระดูก
๑๗ พฤศจกิ ายน ๒๕๔๖

ภาษาบาลี

สันสกฤต

เขมรในภาษาไทย

จดั ทําโดย
นาย รชั ชานนท จรรยา ม.๖/๔ เลขที่ ๙
นาย พรี วชิ ญ หลาคําภา ม.๖/๔ เลขที่ ๑๐
นาย อศั นี ปานสีนนุ ม.๖/๔ เลขท่ี ๑๑
นางสาว ปาริชาติ ขนุ หมื่น ม.๖/๔ เลขท่ี ๒๓
นางสาว จิราภรณ ไชยวงษ ม.๖/๔ เลขที่ ๒๕