ความหมายและหลักการ ของระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศเปนการทํางานเกี่ยวกับ ขอมูลและสารสนเทศอยางเปนลําดับขั้น ตอนจนทําใหเกิดระบบสารสนเทศขึ้น ขอมูลสารสนเทศและระบบสารสนเทศ มีความหมาย ดังนี้ ขอมูล (Data) คือ ขอเท็จจริงที่ไดจากการ รวบรวมขอมูล ซึ่งมีทั้งที่อยูในรูปแบบตัว อักษร, ขอความ, ตัวเลข, เสียง รูปภาพ และ ภาพเคลื่อนไหว ระบบสารสนเทศ (Information System) คือ ระบบที่สามารถจัดการขอมูลตั้งแตการ รวบรวมและ ตรวจสอบขอมูล การประมวลผลขอมูล รวมถึงการดู แลรักษาขอมูลเพื่อใหไดสารสนเทศที่ถูก ตองและ ทันตอความตองการของผูใช และผูใช สามารถนํา สารสนเทศที่ไดไปประกอบการตัดสินใจ ไดอยางมี ประสิทธิภาพ สารสนเทศ (Information) คือ ขอมูลที่ผานการประมวลผล เพื่อนํา ไปใชในการตัดสินใจ เชน เกรด เฉลี่ย ของนักเรียน,ยอดขายประจํา เดือน และ สถิติการขาดงาน
กระบวนการทํางานของ ระบบ สารสนเทศระบบ สารสนเทศ ประกอบดวยก ระบวนการทํา งานหลักๆ ดังตอไปนี้ 1.การนําเขา ขอมูล (Input) เปนการนําขอมูลดิบ (Data) ที่ไดจากการเก็บรวบรวมเขา สูระบบ เพื่อนําไปประมวลผลใหเปน สารสนเทศ เชน การบันทึกการขาย รายวัน 3.การแสดงผล (Output) เปนกา รนําผลลัพธ ที่ไดจากการประมวล ผลมา แสดงในรูปแบบที่ผูใชตอง การ เพื่อสงเสริมหรือชวยในการ ตัดสินใจ 2.การประมวลผลขอมูล (Process) เปนการคิด คํานวณ หรือเปลี่ยนแป ลงขอมูลดิบใหเปนสารสนเทศ อาจทํา ไดดวยการเรียงลําดับ การคํานวณ การ จัดรูปแบบ และการเปรียบเทียบ ตัวอยา งการประมวลผล เชน การคํานวณราย ไดของผูปกครอง การนับจํานวนวันหยุด ราชการบนปฏิทิน 4.การจัดเก็บขอมูล (Storage) เปนการจัด เก็บขอมูลดิบหรือ สารสนเทศทั้งหมดที่เกี่ยวของกับระบบ สารสนเทศ เนื่องจากการนําขอมูลดิบ เขาสูระบบมีการจัดเก็บจนถึงระยะยาว ระยะ หนึ่งแลวจึงนําไปประมวลผล
2.การประมวลผลข อมูล (Process) เป นการ คิด คํานวณ หรือ เปลี่ยนแปลงข อมู ลดิบให เป นสารสนเทศ อาจทําได ด วยการ เรียงลําดับ การคํานวณ การจัดรูปแบบ และการ เปรียบเทียบ ตัวอย างการประมวลผล เช น การ คํานวณรายได ของผูปกครอง การนับจํานวนวัน หยุดราชการบนปฏิทิน ฯลฯ 1.การนําเข าข อมูล (Input) เป นกา รนําข อมูลดิบ (Data) ที่ได จากการ เก็บรวบรวมเข าสู ระบบเพื่อนําไปประ มวลผลให เป นสารสนเทศ เช น การ บันทึกการ ขายรายวัน,บันทึกคะแนน เก็บของนักเรียน ฯลฯ กระบวนการทํางานของ ระบบสารสนเทศ ระบบ สารสนเทศประกอบดวย กระบวนการทํางานหลักๆ ดังตอไปนี้ 4.การจัดเก็บข อมูล (Storage) เป นการจัด เก็บ ข อมูลดิบหรือสารสนเทศทั้งหมดที่เกี่ยว ข องกับระบบ สารสนเทศ เนื่องจากกา รนําข อมูลดิบเข าสู ระบบมีการจัด เก็บจนถึง ระยะยาวระยะหนึ่งแล วจึงนําไปประมวลผล ผ 3 ล . ลั ก ลั พ า ธ รแ ที่ สดงผล (Output) เป นการนํา ในรูปแบบ ที่ ไ ที่ ด จากการประมวลผลมาแสดง หรื ที่ ผูใช ต องการ เพื่อส งเสริม รื อช วยในการตัดสินใจ
ซอฟต์แวร์ องคประกอบที่สําคัญของระบบสารสนเทศ มี 5 สวนคือ 1. ฮารดแวร(เครื่องจักรอุปก รณ) 2. ซอฟตแวร3 . ขอมูล 4. บุคลากร 5.ขั้นตอนการปฏิบัติงาน บุคลากร ฮาร์ดแวร์ ข้อมูล ขั้นตอนการปฏิบัติงาน หมายถึง เครื่อง คอมพิวเตอร ซึ่งเปนเครื่องมือที่ชวยในการ จัดการสารสนเทศ คอม พิวเตอรชวย ประมวลผล คัดเลือก คํานวณ หรือพิมพ รายงาน ผลตามที่ตองการ คอม พิวเตอร เปนอุปกรณ ที่ทํางานไดรวดเร็ว มีความ แมนยําในการทํางาน และทํางาน ไดตอ เนื่อง คอมพิวเตอรและอุปกรณตางๆ เปนวัตถุดิบที่ทําใหเกิดสารสนเทศ ขอมูลที่ เปนวัตถุดิบจะตางกัน ขึ้นกับสารสนเทศที่ตอง การ เชน ใน สถานศึกษามักจะตองการ สารสนเทศที่เกี่ยวของกับขอมูล นักเรียน ขอมูล ผลการเรียน ขอมูลอาจารย ขอมูลการใชจาย ตาง ๆ ขอมูลเปนสิ่งที่สําคัญประการหนึ่งที่มี บทบาทตอการให เกิด สารสนเทศ คือลําดับขั้นตอนคํา สั่งใหเครื่องคอมพิวเตอร ทํางานตามวัตถุประสงค ที่วางไว ซอฟตแวร จึงหมายถึงชุดคําสั่งที่เรียง เปนลําดับขั้นตอนสั่ง ใหคอมพิวเตอร ทํางานตาม ตองการ และ ประมวลผลเพื่อใหไดสารสนเทศที่ ตองการ ซอฟตแวรหรือชุดคําสั่งคอมพิวเตอร เปนสวนประกอบท่ีสําคัญ เพราะบุคลากรที่มีความรู ความสามารถ และเขาใจวิธีการใหไดมาซึ่ง สารสนเทศ จะเปนผู ดําเนินการ ในการทํางานทั้งหมด บุคลากร จึงตองมีความรูความเขาใจใน การใชเทคโนโลยีสารสนเทศ บุคลากรภายในองคกรเปนสวนประกอบที่จะทําใหเกิด ระบบ สาร สนเทศดวยกันทุกคน เชน รานขายสินคาแหงหนึ่ง บุคลากรที่ ดําเนินการในรานคาทุกคน ตั้ง แต ผู จัดการถึงพนักงานขาย เปน สวนประกอบท่ีจะทําใหเกิดสารสนเทศได ข้ันตอนการปฏิบัติงาน เปนระเบียบวิธีการปฏิบัติงานในการจัด เก็บรักษาขอมูลใหอยูใน รูปแบบที่จะทําใหเปนสารสนเทศได เชน กําหนดให มีการปอน ขอมูลทุกวัน ปอนขอมูลให ทันตา มกําหนดเวลา มีการแกไข ขอมูลให ถูกตองอยูเสมอ กําหนดเวลา ในการประมวลผล การทํา รายงาน การดําเนินการ ตาง ๆ ตองมี ขั้นตอน หากขั้นตอนใดมี ปญหาระบบก็จะมีปญหาดวย เพราะ ทุกขั้นตอนมีผลตอระบบ
ประเภทของระบบ สารสนเทศระบบสารสนเทศสามารถ จําแนก ไดตามลักษณะการดําเนินงานได ดังนี้ 1.ระบบสารสนเทศแบบประมวลรายการ (TPS : Transaction Processing Systems) เปนระบบ สารสนเทศที่เกี่ยวกับการบันทึกและประ มวลขอมูลที่ เกิดจาก ธุรกรรมหรือการปฏิบัติงานประ จํา 2.ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (MIS : Management Information System) คือระบบที่ใหสารสนเทศ ที่ ผูบริหาร ตองการ เพื่อใหสามารทํางาน ไดอยางมี ประสิทธิภาพ โดยจะ รวมทั้งสารสนเทศภายในและภายนอก สารสนเทศที่เกี่ยวพัน กับองคกรทั้งในอดีตและปจจุบัน 3.ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (DSS : Decision Support System) เปนระบบที่พัฒนาขึ้นจากระบบ MIS อีกระดับหนึ่ง เนื่องจาก ถึงแมวาผู ที่มีหนาท่ีในการตัดสินใจจะสามารถใช ประสบการณหรือใชขอมูลที่มีอยูแลวในระบบเอ็มไอเอส ของ บริษัท สําหรับทําการตัดสินใจไดอยางมีประสิทธิภาพ 4.ระบบสนับสนุนการตัดสินใจแบบกลุม (GDSS : Group Decision Support System) เปนระบบยอยหนึ่งใน ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ โดยที่ระบบสนับสนุนการ ตัดสินใจจะชวยผูบริหารในเรื่องการตัดสินใจใน เหตุกา รณหรือกิจกรรมทางธุรกิจที่ไม มีโครงสรางแนนอน 5.ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (GIS : Geographic Information System) ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร หรือ Geographic Information System : GIS คือกระบวนการ ทํางานเกี่ยวกับขอมูลในเชิงพื้นที่ดวย ระบบคอมพิวเตอร ที่ใช กําหนดขอมูลและสารสนเทศ 6.ระบบสารสนเทศเพื่อผูบริหารระดับสูง (EIS : Excutive Information System) เปนระบ บท่ีสราง ขึ้น เพื่อสนับสนุน สารสนเทศและการ ตัดสินใจสําหรับ ผูบริหารระดับสูงโดยเฉพาะ 7. ปญญาประดิษฐ (AI : Artificial Intelligence) ระบบที่ทําใหเครื่องคอมพิวเตอรกลาย เปนผู ชํานาญการณ ในสาขาใดสาขาหนึ่ง คลายกับ มนุษย ระบบผูเชี่ยวชาญมีสวนคลายคลึงกับระบบอื่นๆ 8.ระบบสํานักงานอัตโนมัติ (OAS : Office Automation System) เปนระบบที่ใช บุคลา กรนอย ที่สุด โดยอาศัยเครื่องมือแบบอัตโนมัติ และระบบสื่อสาร เชื่องโยงขาวสารระหวางเครื่องมือ เหลานั้นเขาดวยกัน
สารสนเทศ (Information) หมายถึง ผลลัพธ ที่เกิดจาก การนําขอมูลมาผานกระบวนการ ตางๆ อยางมีรมี ะบบ ความหมายของเทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology : IT) หมายถึง การนําความรู ทางดานวิทยาศาสตรมาประ ยุกตใชเพื่อสรางหรือจัดการสาร สนเทศอยางเปนระบบและ รวดเร็วโดยอาศัยเทคโนโลยี ทางดานคอมพิวเตอร์ เทคโนโลยี (Technology) หมายถึง การนําความรูดานวิทยา ศาสตรมาประยุกต ในกาพัฒนา เครื่องมือ เครื่องใช อุปกรณ วิธี การและกระบวนการตางๆ เพื่อ ใหการ ดํารงชีวิตของมนุษยงาย และสะดวกยิ่งขึ้น
1. เทคโนโลยีดานการรับขอมูล (Sensing Technology) เปนอุปกรณ ที่ชวยใหเราสามารถเก็บ รวบรวมขอมูลขาวสารที่อ ยูรอบตัวเราแลวเปลี่ยนใหอยู ในรูปแบบที่คอมพิวเตอรสามารถ เขาใจได อุปกรณ เหลานี้ไดแก เครื่องแสกนภาพ(image scanners) เครื่องอานรหัสแถบ(bar code scanners) และ อุปกรณ รับสัญญาณ(Sensors) เปนตน ประเภทของเทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยี สารสนเทศที่มีอยูในโลก ณ ปจจุบันสามารถแบงออก ได เปน 4 ประเภท คือ 3. เทคโนโลยีวิเคราะห (Analyzing Technology) ไดแก คอมพิวเตอรตางๆทั้งสวนท่ีเปน Hardware และ Software 2. เทคโนโลยีการสื่อสาร (Communication Technology) เชน โทรสาร โทรศัพทไรสาย เครือขายทองถิ่น (LAN ) 4. เทคโนโลยีการแสดงผล (Display Technology) เชน จอภาพ เครื่องพิมพ โปรเจคเตอร
ประโยชนและตัวอยางของการใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 1. ดานการศึกษา เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร ถูกนํา มาใชเพื่ออํานวยความสะดวก 2. ดานการแพทยและสาธารณสุข เทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อสารถูกนํา มาใชเริ่มตั้งแตการทําทะเบียนคนไข้ 3. ดานการเกษตรและอุตสาหกรรม เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ถูกนํามาใชประโยชนในดานเกษตรกรรม 4. ดานการเงินธนาคาร เทคโนโลยี สารสนเทศและการส่ือสารถูกนํามา ใชในดานการเงินและการธนาคาร 5. ดานความมั่นคง มีการ ใชเทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อสารกันอยางแพรหลาย 6. ดานการคมนาคม มีการ ใชเทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อ สารในสวนท่ีเกี่ยวกับการเดินทาง 7. ดานวิศวกรรมและสถาปตยกรรม มี การใชเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารในการออกแบบ 8 ดานการพาณิชย องคกรในภาคธุรกิจ ใชประโยชนจาก เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารในการบริหาร จัดการ เพื่อชวยเพิ่มความยืดหยุนให กับองคกร
แนวโนมการใชงานเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร 1 2 3 1. ดานอุปกรณเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร เมื่อ พิจารณาเครือขาย การสื่อสารทั่วไป จากอดีตจนถึงปจจุบัน เห็นได ชัดวา มนุษยใช อุปกรณการ สื่อสารแบบพก พามากขึ้นเรื่อยๆ เริ่มจากวิทยุเรียกตัว (pager) ซึ่งเปน เครื่องรับขอความ มาเปนถึงโทรศัพทเคลื่อนท่ี อุปก รณ สื่อสารชนิดนี้ได ถูก พัฒนาจนสามา รถใชงานดานอื่นๆได นอกจากการพูด คุยธรรมดา 2. ดานระบบเครือขายคอมพิวเตอร ระบบเครื่องขายคอมพิวเตอรใน อดีต มังเปนระบบที่ใชคอมพิวเตอรและ อุปกรณเชื่อมตอตรงโดยจุด เดียว (stand alone) ตอมามีการเชื่อมตอ คอมพิวเตอรเขาดวยกัน ภายในองคกร เพื่อทําใหสามารถใชขอมูลรวมกัน หรือใช เครื่องพิมพรวมกัน จนเกิดเปนระบบรับและใหบริการ 3. ดานเทคโนโลยี ระบบทํางาน อัตโนมัติที่สามารถตัดสินใจ ไดเอง จะเขามาแทนที่มากขึ้น เชน ระบบ แนวนําเสนทางจราจร ระบบจอดรถ ระบบตรวจหาตําแหนงของวัตถุ ระบบควบคุม ความปลอดภัยภายใน อาคาร ระบบที่ทํางานอัตโนมัติเชนนี้ อาจกลายเปนระบบหลักในการดํา เนินการของหนวยงานตาง
ประโยชนและตัวอยางของการใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 1. ดานสังคมสภาพเสมือนจริง การใช อินเต อรเน็ตเชื่อมโยงการ ทํางานตางๆ จนเกิดเปน สังคมที่ติดตอผานทางอินเตอรเน็ต หรือที่รู จักกี นวา ไซเบอรฺสเปช (cyber space) ซึ่งมี กิจกรรม ตางๆ เชน การพูดคุย การชื้อสินคา และบริการ การทํางานผาน เครื่อขายคอมพิวเต 2 อร ทําใหเกิดสภาพที่เสมือนจริง . ดานเศรษฐกิจ เทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสารสงผลให เกิดสังคมโลกาภิวัต น(globalization) เพราะสามารถชมขาว ชม รายการโทรทัศน ที่สงกระจายผานดาวเทียมของ ประเทศตางๆ ได ทั่ว โลก สามารถรับรูขาวสาร ได ทันที ใช อินเทอรเน็ตในการติดตอสื่อสาร ระหวางกัน ระบบเศรษฐกิจซึ่งแตเดิมมีขอบเขต จํากัดภายในประเทศ 3. ดานสิ่งแวดลอม เทคโนโลยีสารสนเทศและก สื่อสาร มี ประโยชนในดานธรรมชาติและและสิ่ง แวดลอม เชน ระบบ ปองกันการกัดเซาะชายฝง โดยใชภาพถายดาวเทียม หรือ ภาพถายทางอากา รวมกับการจัดเก็บรักษาขอมูลระดับนํ้าทะเล
ตัวอยางอาชีพทางดานเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 1. นักเขียนโปรมแกรมหรือ โปรแกรมเมอร (Programmer) ทําหนาที่ในการเขียนโปรแกรม คอม พิวเตอรเพื่อใชในงานดานตางๆ 2. นักวิเคราะหระบบ (System Analyst) ทํา หนาที่ในการศึกษาวิเคราะหและพัฒนา ระบบ สารสนเทศ นักวิเคราะหระบบจะ ทําการวิเครา ะหระบบงานและออกแบบ ระบบสารสนเทศ 3. ผู ดูแลและบริหารฐานขอมูล (Database Administrator)ทําหนาที่บริหารและจัดการ ฐานขอมูล (database) รวมถึงการออกแบบ บํา รุงรักษาขอมูล และการดูแลระบบความ ปลอดภัยของฐานขอมูล 4. ผู ดูแลและบริหารระบบ (System Administrator) ทําหนาที่บริหารและจัดการ ระบบ คอมพิวเตอรในองคกร โดยดูแลการติด ตั้งและบํารุงรักษาระบบปฎิบัติการ 5. ผู ดูแลและบริหารระบบเครือขาย (Network Administrator) ทําหนาที่บริหารและจัดการ ออกแบบระบบ เครือขายคอมพิวเตอรและดูแลรักษา ความ ปลอดภัยของระบบเครือขายขององคกร 6. ผู พัฒนาและบริหารระบบเว็บไซต (Webmaster)ทําหนาที่ออกแบบพัฒนา ปรับปรุงและบํารุงรักษาเว็บไซตให มี ความทันสมัย 7. เจาหนาที่เทคนิค (Technician) ทํา หนาที่ซอมบํารุงรักษาเครื่อคอมพิวเตอร ติด ตั้งโปรแกรม หรือติดตั้งฮารดแวรตางๆ 8. นักเขียนเกม (Game maker) ทําหนาที่ เขียนหรือพัฒนาโปรแกรมเกม คอมพิวเต อรในปจจุบันนี้การเขียนโปรมแกรม คอมพิวเต อรเปนอาชีพได รับความนิยมอยางสูง ใน ประเทศไทย