ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่

4ธรรมชาติของ

สิ่ ง มี ชี วิ ต

living nature

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เล่ม 1
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

แผนการเรียนการสอน

เรื่อง

ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

living nature

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

เรียบเรียงโดย

นางสาวณิชาภัทร เป็นปึก

ก

คำนำ

หนังสือแผนการเรียนการสอนเรื่องธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตได้จัดทำขึ้น
เพื่ อใช้เป็นคู่มือประกอบการเรียนการสอนในรายวิชาชีววิทยาของนักเรียน
มัธยมศึกษาปีที่ 4

ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือแผนการเรียนการสอนเรื่องธรรมชาติ
ของสิ่งมีชีวิตเล่มนี้จะใช้ประกอบการเรียนการสอนในรายวิชาชีววิทยา เรื่อง
ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตเพื่ อเตรียมความพร้อมให้ครูผู้สอนได้จัดกิจกรรมการเรียน
การสอนให้เป็นไปตามแบบแผนและเพื่ อให้ผู้เรียนและผู้สอนมีความพร้อมไปในทิศทาง
เดียวกัน

จัดทำโดย
นางสาวณิชาภัทร เป็นปึก

ข

สารบัญ

เรื่อง หน้า

คำนำ กข
สารบัญ 1-7
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 1

สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด 1
ผลการเรียนรู้ 1
จุดประสงค์การเรียนรู้เพื่ อให้นักเรียนสามารถ
สาระการเรียนรู้ 1
สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน/ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 และคุณลักษณะอันพึงประสงค์
ภาระงาน/ชิ้นงาน 2
กิจกรรมการเรียนรู้ 2
สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ 2
การวัดและประเมินผล 5
แบบทดสอบท้ายแผนการจัดการการเรียนรู้ที่ 1 5
เอกสารอ้างอิง 6-7
ประวัติผู้เขียน
8
9

1

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓
รหัสวิชา ว30141 ชื่อวิชา ชีววิทยา 1 เวลา 3 คาบ
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 การศึกษาชีววิทยา

เรื่อง ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

*******************************************************************************************************

1. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด
สิ่งมีชีวิตมีการสืบพันธุ์เพื่อเพิ่มจำนวนและดำรงเผ่าพันธุ์ ต้องการสารอาหารและพลังงานเพื่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโต สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด
มีอายุขัยและขนาดแตกต่างกัน และมีลักษณะจำเพาะสามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าได้ มีกลไกการรักษาดุลยภาพภายในของร่างกายให้เหมาะสมต่อการ
ดำรงชีวิต และมีการจัดระบบตั้งแต่ระดับเซลล์ไปจนถึงระดับกลุ่มสิ่งมีชีวิต การศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตก่อให้เกิดวิชาเฉพาะด้านทางชีววิทยา ซึ่งเป็น
ประโยชน์ต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตมนุษย์และสิ่งแวดล้อม การศึกษาและการใช้ประโยชน์เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตต้อง
คำนึงถึงชีวจริยธรรมด้วย
2. ผลการเรียนรู้

1) อธิบาย และสรุปสมบัติที่สำคัญของสิ่งมีชีวิต และความสำคัญของการจัดระบบในสิ่งมีชีวิต ที่ทำให้สิ่งมีชีวิต
ดำรงชีวิตอยู่ได้
3. จุดประสงค์การเรียนรู้เพื่อให้นักเรียนสามารถ

3.1 ด้านความรู้(K)
1) วิเคราะห์ และอธิบายลักษณะเฉพาะที่สำคัญของสิ่งมีชีวิต
2) อธิบายความสัมพันธ์ของการจัดระบบในสิ่งมีชีวิตที่ทำให้สิ่งมีชีวิตด ารงชีวิตอยู่ได้
3) อภิปรายและสรุปขอบข่ายของศาสตร์ต่างๆ ด้านชีววิทยา
4) อภิปรายและยกตัวอย่างประโยชน์ของการศึกษาชีววิทยาต่อคุณภาพชีวิตของมนุษย์และสิ่งแวดล้อมทั้งในประเทศ รวมถึงในภูมิภาคอาเซียน
5) อภิปรายและยกตัวอย่างเกี่ยวกับชีวจริยธรรม

3.2 ด้านทักษะ/ กระบวนการ (P)
1) ออกแบบ ทดลอง และวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิต
2) ออกแบบและทดลอง เกี่ยวกับอุณหภูมิของสภาพแวดล้อม ที่มีผลต่อการรักษาดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต

3.3 คุณลักษณะ (A)
1) มีความใฝ่เรียนรู้
2) การร่วมแสดงความคิดเห็นและยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น และท างานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์
3) ตรงต่อเวลาในการปฏิบัติกิจกรรมและการเข้าชั้นเรียน
4) ตระหนักถึงความสำคัญของชีววิทยาต่อการด ารงชีวิตของมนุษย์ และสิ่งแวดล้อม
5) ตระหนักถึงการนำความรู้ทางชีววิทยาไปใช้ว่าต้องคำนึงถึงชีวจริยธรรม และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

4. สาระการเรียนรู้
การอธิบาย และอภิปรายผลการศึกษาค้นคว้าของนักวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับการเกิดสิ่งมีชีวิตบนโลกและ คุณสมบัติของสิ่งมีชีวิต โดยใช้พื้นฐานของ

ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งสามารถท าการส ารวจตรวจสอบได้อย่าง ครอบคลุมและน่าเชื่อถือเมื่อนักวิทยาศาสตร์ได้ท าการศึกษาค้นคว้าหาความรู้
เกี่ยวกับการเกิดสิ่งมีชีวิตจนได้ ข้อเท็จจริงแล้วท าให้นักวิทยาศาสตร์คิดและตั้งค าถามต่อไปว่า “สิ่งมีชีวิตที่พบบนโลกนี้มีมากมายหลายชนิด แต่ละ
ชนิดมีคุณสมบัติเหมือนกันหรือไม่” ซึ่งจากการศึกษาพบว่า สิ่งมีชีวิตมีคุณสมบัติที่คล้ายกันหลายประการ ได้แก่ มี การสืบพันธุ์เพื่อขยายพันธุ์หรือด า
รงพันธุ์ไว้ มีการเจริญเติบโต มีอายุขัยและขนาดจ ากัด ต้องการอาหารและ พลังงาน การตอบสนองต่อสิ่งเร้า มีการปรับตัวให้มีชีวิตอยู่รอดในแหล่งที่
อยู่อาศัยหรือสภาพแวดล้อมนั้น หรือที่ เรียกว่า มีการรักษาดุลยภาพของร่างกาย มีลักษณะจำเพาะและมีการจัดระบบ ชีววิทยา หมายถึง การศึกษา
แนวความคิดของคนเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตอย่างมีเหตุผล หรือการศึกษา สิ่งมีชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์ ซึ่งยังมีแขนงวิชาอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับชีววิทยา เช่น สัตว์
วิทยา พฤกษศาสตร์ จุลชีววิทยา สรีรวิทยา มีนวิทยา กีฏวิทยา เป็นต้น การน าชีววิทยามาใช้ในการดำรงชีวิตในด้านต่างๆ เช่น ด้าน การเกษตร การ
แพทย์ อุตสาหกรรม สาธารณสุข และวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม เป็นต้น การศึกษาวิจัยทางด้านชีววิทยา เป็นการศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตทั้งทางตรง
และทางอ้อม มีการค้นคว้า วิจัย ทดลองอยู่ตลอดเวลา จึงอาจส่งผลต่อการด ารงชีวิตตามธรรมชาติขิงสิ่งมีชีวิตชนิดต่างๆ ดังนั้น นักชีววิทยา ทุกคนจึง
จำเป็นต้องมีจริยธรรมในการใช้สัตว์ทดลองอย่างเหมาะสม ไม่ท าการทดลองที่เป็นการทรมานสัตว์ รู้จักเลือกใช้สัตว์ทดลองเท่าที่จำเป็น ไม่ขัดต่อ
กฎหมาย ตั้งอยู่บนพื้นฐานของจริยธรรม คุณธรรม มนุษยธรรม และหลักวิชาการที่เหมาะสม

2

5. สมรรถนะส าคัญของผู้เรียน/ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 และคุณลักษณะอันพึงประสงค์

สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21

1. ความสามารถในการสื่อสาร 1. ความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
2. ความสามารถในการคิดวิเคราะห์
- ทักษะในการคิดวิเคราะห์ 2. การสื่อสาร
- ทักษะการคิดสร้างสรรค์
3. ความสามารถในการแก้ปัญหา 3. การทำงานร่วมกัน
4. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
- กระบวนการท างานกลุ่ม 4. กคาวราสมรเ้ขา้างสใจรแรลค์ะใช้เป็นในด้านเท
คโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร
5. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี 5.

คุณลักษณะอันพึ่งประสงค์ 6. ความยืดหยุ่นและการปรับตัว

7. การมีผลงานและความรับผิดชอบ




1. มีวินัย

2. ใฝ่เรียนรู้


3. มุ่งมั่นในการทำงาน

4. มีจิตสาธารณะ

6. ภาระงาน/ชิ้นงาน
- บันทึกผลการทดลองเรื่องการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของไส้เดือนดิน
- บันทึกประสบการณ์จากการศึกษาร่วมอภิปรายเรื่องปัจจัยของอุณหภูมิกับการรักษาดุลยภาพของปลา
- กิจกรรมปฏิบัติการ การตอบสนองต่อสิ่งเร้าของไส้เดือนดิน
- บันทึกประสบการณ์ กรณีศึกษาที่เกี่ยวกับชีวจริยธรรม

7. กิจกรรมการเรียนรู้
กิจกรรมนำสู่การเรียน (คาบที่ 1-2)

1) ขั้นสร้างความสนใจ (5 นาที)
1.1 ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจ โดยให้นักเรียนดูจากภาพน าในหนังสือเรียน เช่น ถามว่า สิ่งที่นักเรียนเห็นเป็นสิ่งมีชีวิตหรือไม่ ทราบได้

อย่างไร ให้นักเรียนตอบคำถามพร้อมให้เหตุผลประกอบ
1.2 ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าสิ่งมีชีวิต ต่างกับสิ่งไม่มีชีวิตอย่างไร
1.3 ให้นักเรียนร่วมกันตั้งประเด็นเพื่อศึกษาลักษณะของสิ่งมีชีวิต

2) ขั้นสำรวจและค้นหา (50 นาที)
2.1 ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่มละ 7 คน
2.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้น ศึกษาและอภิปรายเกี่ยวกับสมบัติหรือลักษณะของสิ่งมีชีวิต โดยใช้ภาพของจริง หรือประสบการณ์เดิม

ของนักเรียน อาจให้นักเรียนศึกษาแหล่งเรียนรู้เพิ่มเติม
2.3 ครูให้นักเรียนทำกิจกรรมเสนอแนะ

- กิจกรรม 1.1 กิจกรรมงอกใหม่ ( เพื่อให้นักเรียนสามารถสรุปได้ว่า การงอกใหม่เป็นการสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต )
- กิจกรรม 1.2 การตอบสนองต่อสิ่งเร้าของไส้เดือนดิน ( เพื่อให้นักเรียนสามารถออกแบบ และดำเนินการทดลองเพื่อศึกษาการตอบสนองต่อสิ่งเร้า
ของสิ่งมีชีวิต )
- กิจกรรม 1.3 อุณหภูมิกับการรักษาดุลยภาพของปลา ( เพื่อให้นักเรียนสามารถออกแบบ และดำเนินการทดลองเพื่อแสดงว่า อุณหภูมิมีผลต่อการ
รักษาดุลยภาพของปลา )

3

3) ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (10 นาที)
3.1 นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการสืบค้นและศึกษาเกี่ยวกับสมบัติหรือลักษณะของสิ่งมีชีวิต
3.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มได้ผลการสืบค้นและผลการศึกษาเหมือนหรือต่างกันอย่างไร เพราะเหตุใด
3.3 ครูตั้งคำถามเพื่อนำสู่การลงข้อสรุป ดังนี้

- แหนมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร ด้วยวิธีการใด ( แหนมีจำนวนเพิ่มขึ้น ด้วยการแตกหน่อ )
- การเปลี่ยนแปลงของดาวทะเลและหางจิ้งจก เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
( ลักษณะที่เหมือนกันคือสามารถงอกส่วนของร่างกายขึ้นมาใหม่ได้ ลักษณะที่ต่างกันคือ ดาวทะเลสามารถงอกเป็นตัวใหม่ได้ 2 ตัว ส่วนจิ้งจกงอก
เฉพาะส่วนหางที่ขาดหายไป ไม่มีการเพิ่มจำนวนจิ้งจก )
- การงอกใหม่ของสัตว์ชนิดใดจัดเป็นการสืบพันธุ์( การงอกใหม่ของดาวทะเล )
- สิ่งแวดล้อมภายนอก และสิ่งแวดล้อมภายในที่เป็นสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิตมีอะไรบ้าง
( สิ่งเร้าที่เป็นสิ่งแวดล้อมภายนอก เช่น แสง เสียง อุณหภูมิ กระแสลม ความชื้น แรงโน้มถ่วง สิ่งเร้าที่เป็นสิ่งแวดล้อมภายใน เช่น ความเครียด ความ
หิว ระดับฮอร์โมน ระดับน้ าตาลเลือด )
- นักเรียนคิดว่า การพัฒนาของระบบประสาทของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีความสัมพันธ์กับการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิตนั้นๆ อย่างไร ( มีความ
สัมพันธ์กัน ถ้าระบบประสาทพัฒนาต่ำ การตอบสนองต่อสิ่งเร้าจะมีรูปแบบง่ายๆ แต่ถ้ามีการเจริญ ของระบบประสาทการตอบสนองต่อสิ่งเร้าจะมีรูป
แบบที่ซับซ้อน ) - จากกิจกรรม 1.3 อุณหภูมิกับการรักษาดุลยภาพของปลา อัตราการขยับแผ่นปิดเหงือกก่อนและหลังการ เปลี่ยนแปลอุณหภูมิของ
น้ำแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร ( ต่างกัน โดยอุณหภูมิของน้ ามีผลต่ออัตราการขยับแผ่นปิดเหงือกของปลาน้ำเย็นให้อัตราการขยับแผ่นปิด เหงือกลด
ลง ส่วนน้ำอุ่นทำให้อัตราการขยับแผ่นปิดเหงือกเพิ่มสูงขึ้น )

3.4 นักเรียนทั้งหมดร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับอัตราการขยับแผ่นปิดเหงือกของปลาเกี่ยวข้องกับการรักษา ดุลยภาพของปลาอย่างไร กิจกรรมรวบ
ยอด
4) ขั้นขยายความรู้ (10 นาที)

4.1 ผลจากการทดลองนำไปเชื่อมโยงกับการรักษาดุลยภาพ กล่าวคือ เมื่ออุณหภูมิของสภาพแวดล้อมสูง อัตราเมทาบอลิซึมในร่างกายของปลา
จะเพิ่มสูงขึ้นด้วย ปลาจึงต้องการแก๊สออกซิเจนเพิ่มขึ้น จึงต้องเพิ่มอัตราการ หายใจ โดยขยับแผ่นปิดเหงือกให้น้ำไหลผ่านเหงือกมากขึ้น ออกซิเจน
แพร่เข้าสู่หลอดเลือดฝอยมากขึ้นนั่นเอง

4.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปเชื่อมโยงความคิดเกี่ยวกับสมบัติของสิ่งมีชีวิต
4.3 มอบหมายงานให้นักเรียนในกลุ่มเดิม สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับ รูปร่างลักษณะของไวรัสว่าเป็นสิ่งมีชีวิต หรือไม่ และทำให้เกิดโรคต่างๆ อะไรบ้าง
เช่น ไวรัสที่ทำให้เกิดโรคไข้หวัดนก (โรคซาร์) โรคเอดส์ เพื่อน ามาอภิปรายใน ชั่วโมงเรียนครั้งต่อไป
4.4 ทบทวนความรู้เดิม ที่นักวิทยาศาสตร์หลายท่านให้แนวคิดเกี่ยวกับการเกิดสิ่งมีชีวิตบนโลก
4.5 แต่ละกลุ่มนำข้อมูลจากการสืบค้นมาน าเสนอและอภิปรายร่วมกัน ถึงแนวคิดของนักวิทยาศาสตร์ ที่ว่า“ไวรัสไม่น่าจะเป็นสิ่งมีชีวิต” และถ้า
ระบุว่าเป็นสิ่งมีชีวิต มีเหตุผลใดสนับสนุน (มีการสืบพันธุ์ โดยจำลอง ตัวเอง: replication)
4.6 ขยายความรู้ต่อเกี่ยวกับคุณลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่ต่างจากสิ่งไม่มีชีวิตอย่างไรบ้าง (มีการสืบพันธุ์ ต้องการอาหารและพลังงาน มีการหายใจ
การเจริญเติบโต ตอบสนองต่อสิ่งเร้าเคลื่อนไหวหรือเคลื่อนที่ได้ มีการ รักษาดุลยภาพของร่างกายในลักษณะต่างๆ ฯลฯ)
4.7 ตั้งคำถามให้นักเรียนตอบเกี่ยวกับความหมายของคำว่า อายุขัย อายุคาด ลำดับโครงสร้างของ สิ่งมีชีวิตลักษณะเฉพาะตัวของสิ่งมีชีวิต การ
ชราภาพ การรักษาดุลยภาพของร่างกายลักษณะต่างๆ
4.8 ร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการรักษาดุลยภาพของร่างกายแบบต่างๆ (ตามหนังสือเรียน)
5) ขั้นประเมินผล (5 นาที)
5.1 ด้านความรู้ (K) ประเมินจาก

1. การทดสอบความรู้
2. องค์ความรู้ที่นักเรียนไปสืบค้นข้อมูล
5.2 ด้านทักษะกระบวนการ (P) ประเมินจาก
1. กระบวนการทำงาน
2. ทักษะการนำเสนอผลงาน (การสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้)

4

5.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ หรือจิตวิทยาศาสตร์ (A) ประเมินจาก
1. การคิดวิพากษ์วิจารณ์ การคิดอย่างมีเหตุมีผล การคิดอย่างสร้างสรรค์
2. การทำงานร่วมกับผู้อื่น
3. ความสนใจใฝ่รู้ ใฝ่หา
4. การแสดงออกถึงความคิดเห็น
5. ความรับผิดชอบ

กิจกรรมนำสู่การเรียน (คาบที่ 3)
1) ขั้นสร้างความสนใจ (5 นาที)
1.1 ตั้งประเด็นคำถามโดยใช้ข่าวจากหนังสือพิมพ์ที่นำเสนอเกี่ยวกับ GMOs พันธุวิศวกรรม การปรับปรุงพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ งานวิจัย

ทางเทคโนโลยีชีวภาพใหม่ๆ ฯลฯ เพื่อให้นักเรียนร่วมแสดงความคิดเห็นและอภิปราย เช่น แนวคิดการดำเนินงานหรืองานวิจัยของนัก
วิทยาศาสตร์ และผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ ของนักวิทยาศาสตร์

2) ขั้นสำรวจและค้นหา (15 นาที)
2.1 จัดกลุ่มนักเรียน 3 – 4 คน ร่วมกันวางแผนการสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ ที่เป็นความ ก้าวหน้าทางด้านชีววิทยาตามที่กลุ่ม

สนใจ ซึ่งอาจจะนำมาจากข่าวสารในหนังสือพิมพ์ วารสารวิทยาศาสตร์เว็บไซต์ต่างๆ เพื่อน าเสนอในห้องเรียน
2.2 ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายถึงจรรยาบรรณในการใช้สัตว์ทดลอง การใช้อาวุธชีวภาพ การบริโภคผลิตภัณฑ์

ของสิ่งมีชีวิต GMOs
2.3 ให้นักเรียนทำกิจกรรม กรณีศึกษาที่เกี่ยวกับชีวจริยธรรมโดยให้นักเรียนสุ่มจับกรณีศึกษา ดังนี้
1. การซื้อขายอวัยวะของมนุษย์ การขโมยอวัยวะของมนุษย์เพื่อประโยชน์ด้านการแพทย์ในการรักษาคนไข้ผิดหลักชีวจริยธรรมหรือ

ไม่อย่างไร และวิเคราะห์ถึงสาเหตุและผลกระทบที่เกิดขึ้น โดยใช้เหตุผลประกอบ
2. การอุ้มบุญในกรณีของผู้ที่ต้องการมีบุตรแต่ไม่สามารถมีบุตรได้ด้วยตนเอง ผิดหลักชีวจริยธรรมหรือไม่อย่างไร และวิเคราะห์ถึง

สาเหตุและผลกระทบที่เกิดขึ้น โดยให้เหตุผลประกอบ
3. กรณีของผู้ที่เป็นโรคเอดส์ หรือติดเชื้อ HIV ที่มีพฤติกรรมในการก่อเหตุด้วยความตั้งใจในการแพร่เชื้อHIV ไปสู่ผู้อื่น โดยการใช้เข็ม

ฉีดยาที่ติดเชื้อไปจิ้มแทงผู้อื่น ผิดหลักชีวจริยธรรมหรือไม่อย่างไร และวิเคราะห์ถึงสาเหตุและผลกระทบที่เกิดขึ้น โดยใช้เหตุผลประกอบ
3) ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (20 นาที)
3.1 แต่ละกลุ่มน าผลงานที่ได้จากการสืบค้นนำเสนอในชั้นเรียน ทุกคนมีส่วนร่วมแสดงความคิดเห็นและอภิปราย เพื่อให้ได้องค์ความรู้

และมีความเข้าใจเกี่ยวกับหลักชีวจริยธรรม
4) ขั้นขยายความรู้ (5 นาที)
4.1 ครูอธิบายเพิ่มเติมเพื่อให้นักเรียนได้เพิ่มพูนความรู้เกี่ยวกับผลงานการดำเนินงานใหม่ๆ ของนักวิทยาศาสตร์ซึ่งได้นำแนวทางของวิธี

การทางวิทยาศาสตร์มาใช้ในการสำรวจตรวจสอบ การศึกษาค้นคว้าวิจัย
เพื่อให้เกิดผลงานทางด้านชีววิทยาศาสตร์ เป็นการนำไปใช้ประโยชน์หลายๆ ด้าน เช่น ทางการเกษตร การแพทย์เป็นต้น และนำไปสู่
คุณลักษณะของนักวิทยาศาสตร์ ซึ่งปลุกจิตสำนึกให้กับนักเรียน ได้เห็นความสำคัญของ วิทยาศาสตร์ ให้นักเรียนมีความเป็นผู้นำทาง
วิทยาศาสตร์หรือความเป็นวิทยาศาสตร์

4.2 เพิ่มเติมความรู้ เกี่ยวกับจรรยาบรรณการใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์
5) ขั้นประเมินผล (5 นาที)

5.1 ด้านความรู้ (K) ประเมินจาก
1. การทดสอบความรู้ (โดยให้ข่าวสาร หรือสถานการณ์ แล้วนักเรียนเขียนตอบแสดงความคิดเห็น)
2. องค์ความรู้ที่นักเรียนไปสืบค้นข้อมูล (รายงานที่ได้จากการสืบค้นข้อมูล)
5.2 ด้านทักษะกระบวนการ (P) ประเมินจาก
1. ทักษะการนำเสนอผลงาน (การสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้)
2. ทักษะการคิดต่างๆ ที่สังเกตจากการอภิปราย การแสดงความคิดเห็นของนักเรียน
3. ทักษะการทำงานร่วมกันในกลุ่ม 4. ทักษะการนำเสนอผลงานหรือสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้

5

5.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ หรือจิตวิทยาศาสตร์ (A) ประเมินจาก
1. การคิดวิพากษ์วิจารณ์ การคิดอย่างมีเหตุมีผล การคิดอย่างสร้างสรรค์
2. การทำงานร่วมกับผู้อื่น
3. ความสนใจใฝ่รู้ ใฝ่หา
4. การแสดงออกถึงความคิดเห็น
5. ความรับผิดชอบ

8. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้
8.1 หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติม ชีววิทยา เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4-6
8.2 สื่อคลิปวีดีโอเกี่ยวกับสมบัติของสิ่งมีชีวิต / ข่าวสารเกี่ยวกับเทคโนโลยีชีวภาพ
8.3 สื่อนำเสนอ Power Point แสดงเกี่ยวกับธรรมชาติขิงสิ่งมีชีวิต
8.4 วัสดุ-อุปกรณ์ ทดลองเรื่องการศึกษาการตอบสนองของไส้เดือนดิน
8.5 แบบบันทึกกิจกรรม เรื่องชีวจริยธรรม
8.6 ใบงาน เรื่องการวิเคราะห์หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่นำมาใช้ในกระบวนการเรียนรู้

9. การวัดและประเมินผล

รายการวัด วิธีการ เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน
- แบบประเมินชิ้นงาน/ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์
9.1 การประเมินชิ้นงาน/ - ตรวจบันทึกสรุปเรื่องลักษณะ ภาระงาน

ภาระงาน (รวบยอด) เ-เฉตพรวาจะผทัี่งสมำโคนัญทัขศอน์งเสกิี่่ง
ยมวีชกีัวบิตการศึกษา

ชีววิทยา แบบทดสอบก่อนเรียน
9.2 การประเมินก่อน
ประเมินตามสภาพจริง
เรียน ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียน

- แบบทดสอบ
ก่อนเรียน
เรื่องการศึกษาชีววิทยา



9.3 ประเมิ
นระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้


1 ) ความสำคัญของ ร้อยละ 60 ผ่าน เกณฑ์
ชีววิทยากับการ
ดำรงชีวิต ตรวจแบบฝึกหัด แบบฝึกหัด





2 ) การนำเสนอผลงาน การ ประเมินการนำเสนอ
ผลงานที่นำเส
นอ ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
แสดงความคิดเ
ห็นจากกรณี
ตัวอย่างเกี่ยวกับ ชีวจริยธรรม ตปอระบเสมินนอเพงื่ขออกงาไปส้ฏเิดบืัอต
ินการเพื่อการศึกษา แกบารบประเมินก
าร ปฏิบัติ ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
3) การปฏิบัติกา
ร สังเกตพฤติกรรมการ
ทำงานรายบุคคล แกบารบทสำังงเากนตรพาฤย
ตบิุกครครลม ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
แกบารบทสังาเงกาตนพรฤา
ยติกกลรุ่มรม ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
4) พฤติกรรมการทำงาน แอับนบพึปง รปะรเะมิสนงค
ค์ุณลักษณะ ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
รายบุคล


5) พฤติกรรมกา
รท างาน กลุ่ม สังเกตพฤติกรรมการ
ทำงานราย กลุ่ม

6) คุณลักษณะอ
ันพึงประสงค์ สังเกตความมีวินัย ใฝ่
เรียนรู้ และ มุ่งมั่น
ในการทำงาน

6

แบบทดสอบท้ายแผนการจัดการการเรียนรู้ที่ 1

จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว.

๑. กำหนดให้

ก. มีตัวตน มีน้ำหนัก และสัมผัสได้

ข. สามารถสร้างชีวิตใหม่ที่มีลักษณะเหมือนพ่อแม่

ค. สามารถเปลี่ยนรูปพลังงานได้หลายรูปแบบ

สิ่งมีชีวิตแตกต่างจากสิ่งไม่มีชีวิตอย่างไร

๑. ข้อ ก และ ข ๒. ข้อ ก และ ค

๓. ข้อ ข และ ค ๔. ถูกต้องทุกข้อ

๒. กำหนดให้

ก. ต้องการสารอาหารและพลังงาน ข. สามารถรักษาดุลยภาพของร่างกายได้

ค. มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า

ข้อใดเป็นคุณสมบัติที่สำคัญของสิ่งมีชีวิต

๑. เฉพาะข้อ ก ๒. ข้อ ก และ ข

๓. ข้อ ข และ ค ๔. ถูกต้องทุกข้อ

๓. ข้อใดไม่จัดเป็นการสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต

๑. การแตกหน่อของไฮดรา ๒. การงอกใหม่ของหางจิ้งจก

๓. การสร้างสปอร์ของเห็ด ๔. การแบ่งเซลล์ของพารามีเซียม

๔. ลักษณะในข้อใดที่จัดไวรัสเป็นสิ่งมีชีวิต

๑. เพิ่มจำนวนโดยการจำลองตัวเองได้ ๒. มีสารอินทรีย์เป็นองค์ประกอบ

๓. มีความหลากหลายทางพันธุกรรม ๔. กลายพันธุ์ได้ง่าย

๕. ข้อใดเป็นเมแทบอลิซึมภายในเซลล์ที่ทำให้เกิดสารพลังงานสูงในรูปของ ATP

๑. การย่อยอาหาร ๒. การหายใจ

๓. การขับถ่าย ๔. การหมุนเวียนเลือด

๖. กำหนดให้

ก. พืชทุกชนิดสามารถเปลี่ยนพลังงานแสงเป็นพลังงานเคมี

ข. สัตว์ทุกชนิดสามารถเปลี่ยนพลังงานเคมีเป็นพลังงานกล

ค. สัตว์บางชนิดสามารถเปลี่ยนพลังงานเคมีเป็นพลังงานแสง

ข้อใดกล่าวถึงการเปลี่ยนรูปของพลังงานในสิ่งมีชีวิตได้ถูกต้อง

๑. เฉพาะข้อ ก ๒. ข้อ ก และ ข

๓. ข้อ ข และ ค ๔. ถูกต้องทุกข้อ

๗. การเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตประกอบด้วยกระบวนการในข้อใด

๑. การเพิ่มจำนวนเซลล์ ๒. การขยายขนาดเซลล์

๓. การเปลี่ยนแปลงสภาพเซลล์ ๔. ถูกต้องทุกข้อ

๘. สิ่งมีชีวิตในข้อใดมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างในขณะที่มีการเจริญเติบโต

๑. สัตว์ครึ่งน้ำครึ่งบก ๒. สัตว์ปีก

๓. สัตว์เลื้อยคลาน ๔. สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ านม

7

๙. ข้อใดเป็นความหมายของพืชล้มลุก

๑. พืชที่มีช่วงอายุสั้นมาก ๒. พืชที่มีช่วงอายุ 1 ปี

๓. พืชที่มีความสูงไม่เกิน 120 เซนติเมตร ๔. พืชที่มีความสูงอยู่ในช่วง 120 - 300 เซนติเมตร

10. กำหนดให้

ก. ดอกทานตะวันเอนส่วนของลำต้นเข้าหาแสงอาทิตย์

ข. ดอกบัวบานตอนเช้าและหุบตอนกลางคืน

ค. รากต้นหอมงอกชอนไชลงไปในดิน

ข้อใดแสดงให้เห็นว่าสิ่งมีชีวิตมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า

๑. ข้อ ก และ ข ๒. ข้อ ก และ ค

๓. ข้อ ข และ ค ๔. ถูกต้องทุกข้อ

เฉลยแบบทดสอบท้ายแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1
1.2 2.4 3.2 4.3 5.1 6.2 7.3 8.1 9.4 10. 2

8

เอกสารอ้างอิง

นางสาวนัฐชุดา จันทะยา.//(2563).//แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.//สืบค้นเมื่อ 19 กรกฎคม 2564./
จาก/https://web.schoolmaster.in.th/super/modules/adviser/file_upload/23010002/252/252_2521615820060.pdf

9

ณิชาภัทร เป็นปึก
Nichaphat Penpuek

ประวัติผู้เขียน

ชื่อ - นามสกุล นางสาวณิชาภัทร เป็นปึก
รหัสนักศึกษา 65181570102
วัน/เดือน/ปีเกิด 16 พฤศจิกายน 2546
ประวัติการศึกษา

จบมาจากสถาบัน โรงเรียนแจ้ห่มวิทยา
ปัจจุบันกำลังศึกษาปริญญาตรี ชั้นปีที่ 1 คณะ
วิทยาศาสตร์ สาขาชีววิทยาหลักสูตรคุรุศาสตร์บัณฑิต
มหาวิทยาลัยราชภัฏลําปาง
ภูมิลำเนา บ้านเลขที่ 72 หมู่ 7 บ้านสาแพะ ต.บ้านสา
อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง 52120
เบอร์โทร 083-065-6720
อีเมล [email protected]