การประชุมรับฟังความคิดเห็นสาธารณะ 4 ภูมิภาค ภายใต้โครงการวิเคราะห์ข้อมูลและจัดทำข้อเสนอแนะเชิงวิชาการจากรายงานฉบับพิเศษของคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

โครงการวเิ คราะหข์ ้อมูลและจดั ทาข้อเสนอแนะเชิงวชิ าการจากรายงานฉบบั พเิ ศษของคณะกรรมการระหวา่ งรัฐบาลว่าดว้ ยการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ
เพ่อื เป็นแนวทางในการกาหนดนโยบายและเผยแพร่องคค์ วามร้ดู า้ นการเปล่ียนแปลงสภาพภมู อิ ากาศ

กรอบแนวคิด

ในการศกึ ษารายงานพเิ ศษเก่ยี วกับภาวะโลกร้อนที่ 1.5 องศาเซลเซยี ส
และการเปล่ียนแปลงสภาพภูมอิ ากาศและท่ีดนิ เพือ่ จดั ทาข้อเสนอแนะ

เชิงวชิ าการ

2 กรกฎาคม 2564

โดย นายผดงุ ศกั ดิ์ อ่นู นทกานต์ บริษทั ไบรท์ แมเนจเมน้ ท์ คอนซัลติ้ง จากัด 1

ขัน้ ตอนการกาหนดนโยบายในการพัฒนานโยบายทีเ่ กีย่ วข้องกับการเปล่ยี นแปลงสภาพภมู ิอากาศ

ศกึ ษาประเดน็ ท่สี าคญั ท่ีสอดคล้องกบั บรบิ ทของประเทศจาก นโยบายในการพฒั นานโยบายท่เี กยี่ วขอ้ ง จัดประชุมรับฟงั ความคดิ เห็น ปรบั ปรงุ นโยบายในการพฒั นา
รายงานฉบบั พเิ ศษท้ัง 2 ฉบับ กับการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ สาธารณะทั่วประเทศ นโยบายทเี่ ก่ยี วข้องกบั การ
เปลยี่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
เปรยี บเทยี บบรบิ ทและช่องว่างนโยบายของประเทศ ความสัมพนั ธร์ ะหว่างแผนและยุทธศาสตรใ์ น จานวน 4 ครั้ง ใน 4 ภูมิภาค
ปัจจบุ ันกับการพัฒนาระดบั ตา่ งๆ ท่สี อดคลอ้ ง ปรบั ปรงุ การพฒั นานโยบายผนวก
• ผลกระทบท่อี าจเกดิ ข้ึนจากมาตรการตา่ งๆ ภายใตป้ ระชาคมมุ่งสู่วิถี 1.5 OC กบั บรบิ ทประเทศ กลมุ่ เป้าหมาย ข้อคิดเหน็ จากการประชมุ กลุม่ ยอ่ ย
ตอ่ มิตเิ ศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยและแนวทางลดผลกระทบ
• บริบท ปัญหา ความเสย่ี งและผลกระทบ • หน่วยงานของการปกครองส่วนท้องถิ่น 2
• วเิ คราะหก์ ลไกสนับสนุนต่างๆ ในแงก่ ารเงนิ เทคโนโลยีและการเสริมสร้าง • นโยบายและโครงสร้างเชิงสถาบัน • หน่วยงานดา้ นปา่ ไม้และการใช้ทด่ี นิ
ศกั ยภาพ ท่จี าเป็นสาหรับการลด GHGs อย่างเขม้ งวดของประเทศไทย • การปรบั ตวั และการเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรม • หนว่ ยงานด้านเกษตรกรรม
• การกาหนดมาตรการจดั การและเทคโนโลยใี นการ • หน่วยงานดา้ นทรัพยากรน้าและดนิ
• ประเมินผลกระทบและความเสย่ี งจากภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 OC หรอื สูงกว่า • หนว่ ยงานดา้ นการเปลี่ยนแปลงสภาพ
ต่อสาขาสาคญั ท่รี ะบใุ น NAP (การจัดการนา้ เกษตรและความมัน่ คง บรรเทาผลกระทบ (Pathways)
ทางด้านอาหาร สาธารณสขุ การทอ่ งเทยี่ ว การตง้ั ถน่ิ ฐานและความม่นั คง • การสนบั สนุนทางด้านการเงนิ หรอื การเขา้ ถงึ แหลง่ ทุน ภมู ิอากาศ
ของมนุษย์และการจดั การทรพั ยากรธรรมชาติ) • งานด้านการศึกษา และงานวจิ ัย ที่สอดคล้องกบั การ • หนว่ ยงานวจิ ยั
• หน่วยงานด้านการศกึ ษา
• จดั ทาฐานข้อมลู สารสนเทศความเสี่ยงรายสาขาความละเอยี ดสูงเพอ่ื การ เปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ • สถาบนั การศกึ ษา
ปรับตวั ในระดับท้องถิน่ รวมท้งั จดั ทาแนวทางและมาตรการในการเตรยี ม • ประยุกตใ์ ชภ้ าพการณจ์ าลองใหมใ่ นการศึกษาวิถกี าร • อ่ืน ๆ
ความพร้อมในการจัดการกับผลกระทบและความเสย่ี งทีค่ าดวา่ จะเกดิ ข้นึ
บรรเทาลด GHGs และการฉายภาพการเปลยี่ นแปลง
• มาตรการในการบรรเทาผลกระทบของการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศท่ี สภาพภมู ิอากาศในอนาคตของประเทศไทย
เก่ียวขอ้ งกับท่ีดิน เชน่ การสง่ เสรมิ พลังงานชวี ภาพ และการปลกู ปา่ ทีพ่ ้ืนท่ี (Integrated Assessment Models (IAMs) และ
ทีไ่ มเ่ คยเป็นปา่ มาก่อน (Afforestation) Shared Socio-Economic Pathways (SSPs)

• ความเสอื่ มโทรมของที่ดนิ (Land Degradation) ซ่งึ เปน็ ความเสย่ี งท่เี กิด ➢ SSP1 ม่งุ เนน้ ความยงั่ ยืน
ขนึ้ อยทู่ ั่วโลกแต่ประเทศทีย่ ากจนจะมคี วามเปราะบางมากกว่า ➢ SSP2 การพัฒนาบนสายกลาง
➢ SSP3 เนน้ ความมงั่ คงภายในประเทศและ
• การแปรสภาพเปน็ ทะเลทราย (Desertification) เกิดจากปรมิ าณนา้ ฝนใน
พืน้ ท่ีนอ้ ย ดนิ ขาดความอดุ มสมบูรณ์ มคี วามเสีย่ งตอ่ ผลกระทบต่อเน่ืองจาก ภมู ิภาค และการเติบโตประชากรสงู
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ และความไม่แนน่ อนในการจดั การทด่ี ิน ➢ SSP4 ความไม่เท่าเทยี มกันสูง
➢ SSP5 การเตบิ โตอยา่ งรวดเรว็
• ปญั หาเร่ืองความมน่ั คงทางอาหาร (Food Security) ระบบอาหาร (Food
Systems) และความเชือ่ มโยงทีม่ ตี ่อระบบนเิ วศที่เกี่ยวข้องกับทีด่ นิ

แนวทางการพฒั นานโยบายทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การเปลยี่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ

รายงานฉบบั พเิ ศษ บริบทประเทศไทยจากการ นโยบายหลกั ของประเทศด้านการเปล่ียนแปลงสภาพ
ภมู อิ ากาศ
เปลย่ี นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
รายงานพิเศษเกีย่ วกับภาวะ รายงานพิเศษเก่ยี วกบั การ นโยบายและยุทธศาสตร์ นโยบายและยทุ ธศาสตร์
โลกรอ้ นที่ 1.5 องศาเซลเซยี ส ความเสี่ยงและผลกระทบ ระดบั ชาติ ระดบั กระทรวง
เปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
• กรอบการดาเนนิ งานและบรบิ ท • ประเทศเกษตรกรรม พื้นที่เพาะปลกู และเปน็ แหล่ง • แผนยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี • แผนยุทธศาสตรก์ ระทรวงมหาดไทย
• แนวทางการลดกา๊ ซเรือนกระจก และท่ีดิน อาหารทสี่ าคญั ของโลก ซง่ึ ต้องพ่ึงพาอาศัยธรรมชาติ
ของสภาพภูมิอากาศ • แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมฉบบั ที่ 12 พ.ศ. 2560-2564
ที่ 1.5 องศาเซลเซยี สกับบริบท • กรอบการดาเนนิ งานและบรบิ ท
ของการพฒั นาทยี่ ง่ั ยนื • ปฏสิ ัมพนั ธ์ระหวา่ งท่ดี ินกับสภาพ • ประเทศกาลงั พัฒนาท่ีมีรายได้ปานกลางมีปญั หาความ • แผนแมบ่ ทรองรับการเปลีย่ นแปลงสภาพ • แผนอนุรักษ์พลงั งานปี พ.ศ. 2561-
• ผลกระทบของภาวะโลกรอ้ นท่ี ยากจนและยังคงมคี วามเหล่ือมล้า ภูมอิ ากาศ พ.ศ. 2558–2593
1.5 องศาเซลเซยี สทยี บกบั 2.0 ภูมิอากาศ 2580
องศาเซลเซียส ต่อระบบของ • ทะเลทราย • พ้นื ที่ชายฝ่งั ท่ียังคงถกู กดั เซาะ • แผนการปรบั ตัวตอ่ การเปล่ยี นแปลงสภาพ
ธรรมชาติและมนษุ ย์ • ความเสอื่ มโทรมของทีด่ นิ • พน้ื ทีป่ า่ ไมท้ ี่ถกู ทาลายจากการเปลีย่ นแปลงการใช้ • ภมู อิ ากาศแหง่ ชาติ (NAP) • แผนพัฒนาพลงั งานทดแทนและ
• การเสริมสร้างความเขม้ แข็งและ • ความมนั่ คงทางอาหาร • แผนทนี่ าทางการลดกา๊ ซเรอื นกระจก
การดาเนินการของทุกภูมภิ าคทว่ั • ความเชือ่ มโยงระหว่างการแปร ประโยชน์ท่ีดนิ และการบกุ รกุ ปา่ ไมแ้ ละท่ีทากนิ (NDC Roadmap) พลงั งานทางเลอื กปี พ.ศ.2561-2580
โลก • สภาพภูมอิ ากาศทแี่ ปรปรวนในแตล่ ะปี ตลอดจน แผนจดั การคุณภาพสิ่งแวดลอ้ มแหง่ ชาติปี • ยทุ ธศาสตร์การเปล่ยี นแปลงภมู ิอากาศ
• การพัฒนาอยา่ งยัง่ ยืน การขจัด สภาพเป็นทะเลทราย ความเสอื่ ม พ.ศ.2560-2564
ความยากจน และการลดความ โทรมของท่ีดนิ ความมัน่ คงทาง ฤดูกาลทแี่ ปรปรวนสง่ ผลต่อผลผลติ ด้านการเกษตรปี พ.ศ.2560-2564
เหลื่อมล้า อาหาร และการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื น • ปัญหาความแห้งแล้ง ขาดแคลนแหล่งน้าเพือ่ ใช้ • ยุทธศาสตร์กระทรวงทรัพยากร
กระจก
• การจดั การความเส่ยี งและการ ประโยชน์ในบางพ้นื ที
ตดั สนิ ใจเกีย่ วกบั การพฒั นาท่ี
ยั่งยืน • นโยบายและแผนการสง่ เสริมและรกั ษา ธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม ระยะ 20 ปี

คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ มแห่งชาติ พ.ศ. 2560 – นโยบายและยุทธศาสตร์
ระดับทอ้ งถิ่น
2579
• นโยบายป่าไม้แหง่ ชาติ

• (รา่ ง) ยุทธศาสตรก์ ารวิจัยและนวตั กรรม 20 ปี • แผนพฒั นาท้องถนิ่ สป่ี ี พ.ศ 2561-
• แผนแมบ่ ทการบรหิ ารจดั การทรัพยากรน้า 20 ปี 2564

ทางเลือกการตอบสนอง Response Options -Interlinkages between desertification, land degradation,

food security and greenhouse gas fluxes

ทางเลือกการตอบสนองตอ่ ภาวะโลกรอ้ น 1.5 oC Sustainable Development Goals & 1.5°C Pathways

3

การกาหนดนโยบายในการพัฒนานโยบายทเ่ี กย่ี วข้องกบั การเปลีย่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ

รายงานพิเศษเกย่ี วกบั ภาวะ โลกรอ้ นที่ 1.5 องศาเซลเซยี ส รายงานพเิ ศษเกย่ี วกบั การเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศและที่ดนิ

การเปล่ียนแปลงนโยบาย (Transformative Policies) ในอนาคตอนั ใกล้ เปน็ สงิ่ จาเป็นทีจ่ ะ ผลกระทบของมาตรการในการบรรเทาผลกระทบของการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู กิ าศที่เก่ียวข้องกบั ที่ดนิ
ทาให้เกดิ วิถีท่แี ยกคารบ์ อนในระดับสูงและระบบเศรษฐกิจ-พลังงานทม่ี ีการปล่อยคาร์บอนสุทธิ เช่น การส่งเสริมพลังงานชีวภาพ และการปลกู ป่าท่พี ื้นทที่ ี่ไม่เคยเป็นป่ามา ก่อน (Afforestation)

มาตรการลด CO2จานวนมากในอุตสาหกรรม การขนสง่ และการเกษตร ช่วยลด ความเส่อื มโทรมของทดี่ นิ (Land Degradation) ซึ่งเป็นความเสยี่ งที่เกดิ ข้ึนอยู่ท่วั โลก แตป่ ระเทศที่ยากจน
non-CO2forcers และ SLCFs อีกด้วย จะมคี วามเปราะบางมากกวา่

non-CO2forcers อนื่ ๆ เชน่ N2O/CH O/CHO/CH4ในภาคเกษตร และ การแปรสภาพเปน็ ทะเลทราย (Desertification) เกดิ จากปริมาณน้าฝนในพ้นื ทน่ี อ้ ย ดินขาดความอดุ ม
Black carbon และไฮโดรคารบ์ อนบางชนิด ตอ้ งอาศยั มาตรการเฉพาะ สมบูรณ์ มีความเสย่ี งตอ่ ผลกระทบต่อเน่ืองจากการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ และความไม่แน่นอนใน
การจัดการท่ีดนิ
AFOLU เปน็ แหล่งสาคญั ของการปล่อย CH4 ทเ่ี หลอื โดยมีสว่ นแบ่งเพิ่มขนึ้ จากต่ากว่า 50%
ในปี ค.ศ. 2010 เปน็ ประมาณ 60–80% ในปี ค.ศ. 2050 ในวิถีท่ีสอดคลอ้ งกับ 1.5 oC ปญั หาเร่อื งความมัน่ คงทางอาหาร (Food Security) ระบบอาหาร (Food Systems) และ ความเชอ่ื มโยง
ทีม่ ตี อ่ ระบบนิเวศทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั ทดี่ ิน
CH4 จะลดลงอย่างมากในวิถี 1.5 oC และ 2 oC โดยมาตรการลดการปล่อย CH4
หลายๆ มาตรการ ไดร้ วมอยูใ่ นวถิ ีทสี่ อดคลอ้ งกับ 1.5 oCแล้ว

เสน้ ทางการลดผลกระทบภาวะโลกร้อน (Pathways) เสน้ ทางการลดผลกระทบการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศและท่ดี ิน (Pathways)

ระบบพลงั งาน (Energy Systems) การจดั การท่ีดิน เปน็ การจัดการตามแนวทางการจัดการท่ดี นิ อย่างยงั่ ยนื (Sustainable Land
ท่ีดินและระบบนเิ วศ (Land & Ecosystems) Management: SLM)
การขยายการเตบิ โตของเมือง และ โครงสรา้ งพนื้ ฐาน (Urban & Infrastructure Systems) การจัดการหว่ งโซค่ ณุ คา่ (Value Chain Management) ทง้ั การจัดการอุปสงค์ (Demand
Management) และการจดั การอุปทาน (Supply Management)
ระบบอตุ สาหกรรม (Industrial Systems) การจัดการความเสีย่ ง (Risk Management)
ทางเลือกการปรบั ตัวด้านสภาพภูมอิ ากาศ (Overarching Adaptation Options)
การลดปรมิ าณสารขบั เคลือ่ นสภาพอากาศทมี่ ีอายสุ น้ั (Short-lived Climate Forcers (SLCFs)) 4

การดูดกลับกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ (Carbon Dioxide Removal)

ประเด็นภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5oC ประเด็นดา้ นการเปล่ยี นแปลงสภาพภูมิอากาศและที่ดนิ

1 23 4

5 678

9 1 1 1
0 1 2

11
34

• แนวทางที่ 1 การพฒั นาเครือ่ งมอื ทางนโยบาย (Policy Instruments) สาหรับการสนบั สนนุ การดาเนนิ งานท่ีเกย่ี วข้องกบั ทดี่ ิน
และการเปลี่ยนแปลงสภาพมู อิ ากาศในบริบทของประเทศไทย

• แนวทางที่ 2 การจัดการที่ดิน เปน็ การจัดการตามแนวทางการจดั การที่ดนิ อยา่ งย่ังยนื (Sustainable Land Management:
SLM) ตอบสนองประเด็นท้าทายทสี่ าคัญ ได้แก่ การเปล่ียนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ การบรรเทาผลกระทบและการปรบั ตัวจาก
จากการเปลยี่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ การแปรสภาพเปน็ ทะเลทราย การจดั การทดี่ ิน ความไม่มน่ั คงทางอาหาร การสูญเสคี วาม
หลากหลายทางชวี ภาพ และสภาวะการขาดนา้

• แนวทางที่ 3 การพัฒนานโยบายด้านการจดั การหว่ งโซ่คุณคา่ (Value Chain Management) ทง้ั การจัดการอปุ สงค์
(Demand Management) และการจัดการอุปทาน (Supply Management) โดยมีโครงการทีต่ อ้ งดาเนินการ

• แนวทางที่ 4 การพัฒนานโยบายด้านการจัดการผลกระทบและความเสย่ี ง (Risk Management)
• แนวทางท่ี 5 การพัฒนาฐานข้อมลู และแบบจาลองด้านการเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศโดยมโี ครงการท่ตี ้องดาเนนิ การ
• แนวทางท่ี 6 การพัฒนาและเผยแพรอ่ งค์ความรู้
• แนวทางที่ 7 การพัฒนาระบบฐานขอ้ มลู และองคค์ วามรู้เก่ียวกบั ความมน่ั คงทางอาหาร การลดก๊าซเรอื นกระจกและการ

ปรับตวั ต่อการเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศ

5

ขอบคุณครบั

6

รายงานพิเศษเก่ียวกบั ภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 องศาเซลเซียส

และความเชอ่ื มโยงกบั บรบิ ทของประเทศไทย พรอ้ มขอ้ เสนอแนะเชงิ วิชาการ
สาหรบั การพัฒนานโยบายท่เี กี่ยวขอ้ งกับภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 องศาเซลเซียส

โดย ผศ.ดร.ปยิ ธิดา เรืองรศั มี
จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย
2 กรกฎาคม 2564

โครงการวิเคราะห์ข้อมลู และจัดทาขอ้ เสนอแนะเชิงวิชาการจากรายงานฉบับพเิ ศษของคณะกรรมการระหวา่ งรฐั บาลวา่ ดว้ ยการเปลีย่ นแปลง
สภาพภมู ิอากาศ เพอื่ เปน็ แนวทางในการกาหนดนโยบายและเผยแพรอ่ งค์ความรดู้ ้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ท่ีมาของรายงานพิเศษภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 oC

การประชมุ รฐั ภาคอี นสุ ญั ญาสหประชาชาติวา่ ดว้ ยการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
สมัยท่ี 21 (COP21) ณ กรงุ ปารีส เม่อื ปี ค.ศ. 2015 ได้มีการรับรอง

‘ความตกลงปารีส’

เปา้ หมายหน่งึ ของความตกลงปารีส คอื ควบคุมอุณหภูมิโลกไม่ใหเ้ พมิ่ ข้นึ เกนิ 2 oC
และม่งุ ม่นั ความพยายามในการจากดั ไมใ่ หเ้ กนิ 1.5 oC จากยคุ ปฏิวตั อิ ุตสาหกรรม

IPCC ซ่งึ เปน็ หนว่ ยงานทางวชิ าการด้านการเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศหลกั ของโลก ไดร้ ับคาเชญิ จากการประชุม COP21 ให้

จดั ทารายงานพเิ ศษภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 oC เพอ่ื สรา้ งความร้ทู างวทิ ยาศาสตร์ที่ชัดเจนต่อเปา้ หมายอณุ หภมู ิใหม่ทสี่ าคัญ
ของความตกลงปารีส

รายงานพิเศษนี้ ไดท้ าการประเมนิ องคค์ วามรูท้ ี่เกีย่ วขอ้ งกบั ผลกระทบของภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC
และวถิ ีในการลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกของโลก ผ่านการทางานรว่ มกนั ของทีมผเู้ ช่ียวชาญชนั้ นา
ระดบั โลกจาก 40 ประเทศ โดยใชเ้ วลา 2 ปี ในการจัดทาและไดม้ รี ับรองอยา่ งเปน็ ทางการใน
ปี ค.ศ. 2018

ความร้เู ก่ยี วกบั ภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 oC

มนษุ ย์ เป็นสาเหตสุ าคัญของภาวะโลกร้อนตง้ั แตก่ ลางศตวรรษที่
20
ในปี ค.ศ. 2017 โลกร้อนข้นึ ประมาณ 1 oC สูงกว่าระดบั ก่อนยคุ
อุตสาหกรรม
ภาวะโลกร้อนท่เี กิดจากมนษุ ย์ที่ 1.5 oC จะเกดิ ขนึ้ ราวปี ค.ศ.
2040
พน้ื ดนิ สว่ นใหญข่ องโลกกาลังประสบกบั การรอ้ นขึน้ ท่สี งู กวา่
ค่าเฉลยี่ ของโลก
20-40% ของประชากรโลก ประสบกบั อณุ หภมู ทิ ี่สงู กว่า 1.5 oC
เปน็ อยา่ งนอ้ ยหนง่ึ ฤดูกาล

3

วิถกี ารปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกที่ภาวะโลกร้อน 1.5 oC

วถิ กี ารปล่อยก๊าซเรือนกระจกท่ี 1.5 oC ถกู จาแนกออกเป็น 2 รูปแบบ คือ
1. วถิ ีท่รี กั ษาอุณหภมู ติ า่ กวา่ 1.5 oC ตลอดศตวรรษที่ 21
2. วถิ ีทเ่ี กิน 1.5 oC ชัว่ คราว และกลับมาตา่ กวา่ 1.5 oC ก่อนปี ค.ศ. 2100
การปล่อยกา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์ เป็นตวั กาหนดหลักต่อลกั ษณะของวถิ ี
1.5 oC
การปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกในอดีตเพียงอยา่ งเดยี ว ไม่น่าจะทาใหอ้ ุณหภูมิ
โลกเพ่มิ ขึน้ ที่ 1.5 oC แตม่ ีผลต่อการเปลยี่ นแปลงอืน่ ๆ เชน่ ระดับนา้ ทะเล
ถา้ การปล่อยกา๊ ซเรือนกระจกลดลงเปน็ ศนู ยท์ นั ที ภาวะโลกร้อนนา่ จะน้อย
กวา่ 1.5 oC ดังนน้ั ภาวะโลกร้อน >1.5 oC สามารถหลกี เลีย่ งได้ ข้นึ อยู่
กบั การลดการปล่อยกา๊ ซเรือนกระจกในปัจจบุ ันและอนาคต

4

ผลกระทบของภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC และ 2 oC

เพยี งการร้อนข้นึ ครงึ่ องศา สรา้ งความแตกต่างในแง่ผลกระทบได้อยา่ งมาก

ที่มา: World Resou5rces Institute

โอกาสและการดาเนนิ งานทีเ่ รง่ ด่วนในการจากดั ภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC

ภายใตว้ ถิ กี ารจากดั ภาวะโลกร้อนที่ 1.5 oC การปลอ่ ยก๊าซ
คารบ์ อนไดออกไซด์ ของโลกสทุ ธิ ในปี ค.ศ. 2030 จะต้องลดลง
ประมาณ 45% จากระดับของปี ค.ศ. 2010 และถงึ ระดบั ศูนย์
สทุ ธิ ประมาณปี ค.ศ. 2050

สามารถบรรลุได้โดยการลดการใช้พลังงาน การผลิตไฟฟ้าและ
เช้ือเพลิงอ่ืนๆ ท่ีไม่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ การลดการปล่อย
จากภาคเกษตรลงอย่างมาก รวมถึงการใช้เทคโนโลยีในการขจัดและ
กกั เก็บก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ในบรรยากาศบางรูปแบบ

นโยบายเชิงเปล่ียนรูปในอนาคตอันใกล้ เช่น เป้าหมายการลดก๊าซ 6
เรือนกระจกท่ีเข้มงวด อัตราการใช้พลังงานที่ต่า และราคาคาร์บอนที่
สูง เป็นต้น เป็นส่ิงจาเป็นต่อวิถีท่ีลดการปล่อยคาร์บอนในระดับลึก
และระบบเศรษฐกิจ-พลังงานที่มีการปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ใน
ช่วงเวลาปี ค.ศ. 2040-2060

ความเชอ่ื มโยงระหว่างภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC การพัฒนาที่ย่งั ยืนและความยากจน

การพัฒนาทย่ี ง่ั ยนื การขจดั ความยากจนและความเป็นธรรม เปน็ ส่งิ ที่
สนับสนุนซึง่ กนั และกันและสามารถบรรลรุ ว่ มกันได้จากการดาเนนิ งาน
ดา้ นการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ

ความตกลงปารีสอาศัยหลกั การความเปน็ ธรรมเพือ่ ลดกา๊ ซเรอื นกระจก
และปรับตัวควบคู่ไปกับการสง่ เสริมการพฒั นาท่ีย่งั ยนื และการขจัด
ความยากจน

การเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศ มีอทิ ธพิ ลทสี่ าคญั ต่อการพฒั นาที่
ยัง่ ยืน

การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ เปน็ เปา้ หมายหนงึ่ ของเปา้ หมายการ
พฒั นาท่ียง่ั ยนื และเชือ่ มโยงกบั เป้าหมายอนื่ ๆ

วิถีการพัฒนาทก่ี ารปล่อยก๊าซเรอื นกระจกตา่ และมีความยดื หยนุ่ ตอ่ 7
สภาพภมู ิอากาศ เป็นวิถที ่ีจาเป็นในการจากดั ภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 oC
ควบคู่กับการบรรลุเป้าหมายการพฒั นาที่ยั่งยนื การขจัดความยากจน
และการลดความไม่เป็นธรรม

การปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกของประเทศไทยในระหวา่ งปี ค.ศ. 2000-2016

LULUCF (Land Use, Land Use Change and Forestry) - การเปล่ยี นแปลงการใชป้ ระโยชน์ทด่ี ินและปา่ ไม้

Year Net emissions (Including LULUCF) Total emissions(Excluding LULUCF) Unit: GgCO2eq
2000 183,796.37 245,757.14
2016 263,223.47 354,357.61 8
ท่มี า Thailand Third Biannual Update Report

การปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกของประเทศไทยรายภาคสว่ นระหวา่ งปี ค.ศ. 2000 และ 2016

ท่มี า Thailand Third Biannual Update Report 9

การเปลยี่ นแปลงของอุณหภมู ิในประเทศไทยและความเกยี่ วโยงกับภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC

อณุ หภมู ิเฉลยี่ ในทุกภูมภิ าคของประเทศไทย เพิ่มขึน้ อยา่ งมีนยั สาคญั ทาง
สถิตใิ นรอบ 40 ปี ทีผ่ า่ นมา โดยภาคกลางและภาคตะวันออก มอี ัตราการ
เพ่ิมข้ึนสูงสุด

ท่ีมา: รายงานการสังเคราะห์และประมวล
สถานภาพองค์ความรู้ด้านการเปลี่ยนแปลง
สภาพภูมอิ ากาศของไทย ครง้ั ท่ี 2, 2559

ผลการคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิในอนาคต (ค.ศ.
2006-2100) ดว้ ยแบบจาลองสภาพภมู อิ ากาศระดับภูมิภาค พบวา่
หว้ งเวลาท่ีอุณหภมู ใิ นประเทศไทยคาดว่าจะเพ่ิมขน้ึ ที่ 1.5 oC
สอดคล้องกับผลการคาดการณ์ในระดบั ภมู ภิ าคและระดับโลก

10

ทม่ี า: จิรสรณ์ สันติสริ สิ มบรู ณ์ และคณะ, 2562

ผลกระทบของภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 oC และ 2 oC

ประเทศไทย พบวา่ การเพ่มิ ขน้ึ ของอณุ หภูมริ ะหวา่ ง 1.5 oC และ 2 oC ส่งผลให้สภาวะสดุ ข้ัวของอณุ หภูมิ
แตกตา่ งกนั เกอื บ 50% แสดงใหเ้ ห็นว่า การเพิ่มขึ้นของอณุ หภมู โิ ลกเพยี ง 0.5 °C จะทาใหอ้ ุณภมู แิ ละสภาวะสดุ
ขั้วของอุณหภูมใิ นประเทศไทย เพมิ่ สูงขนึ้ เป็นอยา่ งมาก

ที่มา Lims1a1kul (2020)

ภาวะโลกร้อนที่ 1.5 °C และผลกระทบในประเทศไทย

ประเดน็ ภาวะโลกร้อนที่ 1.5 °C และผลกระทบในประเทศไทย ยังไม่ได้มีขอ้ มูลและการศึกษามากนกั จากการ
ทบทวนเอกสารงานวิจัยในวรรณกรรม พบงานทเี่ กยี่ วข้องน้อยมาก
สาหรบั ผลกระทบของภาวะโลกร้อนที่ 1.5 °C ต่อประเทศไทยน้ัน พบแตก่ ารศกึ ษาของ CarbonBrief ซ่งึ
ทาการศกึ ษาผลกระทบของน้าท่วมต่อจานวนประชากรและเศรษฐกจิ โดยพบว่า จานวนประชากรของประเทศ
ไทยจะไดร้ บั ผลกระทบเพ่มิ ข้ึน เป็น 129% และ 167% ท่ภี าวะโลกรอ้ นที่ 1.5 °C และ 2 °C ส่วนความเสยี หาย
ทางดา้ นเศรษฐกจิ จะเพิ่มจาก 119% เปน็ 154% หากอณุ หภมู โิ ลกเพม่ิ ขนึ้ จาก 1.5 °C เป็น 2 °C

12

Vulnerability map in case of flood and drought in each economic sector

ที่มา Thailand’s Third National Communication 15

ประเดน็ ภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 °C ท่ีเก่ยี วข้องกับประเทศไทยในระดับภมู ิภาค

1 แนวโน้มการเปลีย่ นแปลงของเหตกุ ารณ์ 2 เหตุการณท์ มี่ ีจดุ เริ่มต้นเกดิ ขึ้นช้า ๆ 3 เทคนคิ วธิ กี ารประเมนิ ผลกระทบและ
สุดขั้วของสภาพภมู ิอากาศในอนาคตของ (Slow Onset Event; SOE) ความเสี่ยงจากภาวะโลกร้อน
ประเทศไทย

4 ผลกระทบและความเสยี่ งต่อ 5 การปรบั ตัวต่อผลกระทบและความ 6 สร้างความเข้าใจและความ
สาขาสาคัญระบใุ น NAP เส่ยี งจากการเปล่ยี นแปลงสภาพ ตระหนกั รตู้ อ่ ผลกระทบและความ
ภูมอิ ากาศในระดบั ท้องถนิ่ เส่ยี งจากภาวะโลกร้อนที่ 1.5 oC

16

ประเด็นสาคญั (Key Finding) ความสาคัญตอ่ ประเทศไทย การดาเนนิ งานท่ีผา่ นมาของประเทศไทย

1 แนวโนม้ การเปล่ยี นแปลงของ เหตุการณส์ ดุ ข้วั ของลมฟ้าอากาศและสภาพภมู ิอากาศ ท่ีผ่านมา ไดม้ ีการวิเคราะหเ์ หตกุ ารณ์สดุ ข้ัวของ

เหตุการณ์สดุ ขั้วของลมฟ้าอากาศ นับเปน็ ผลพวงจากการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศท่ี ลมฟา้ อากาศและสภาพภมู ิอากาศทงั้ จากข้อมูล

และสภาพภูมอิ ากาศในอนาคตของ กอ่ ใหเ้ กิดความเสียหายและสง่ ผลกระทบเป็นวงกวา้ ง ตรวจวดั และข้อมูลจากแบบจาลอง ซง่ึ ขอ้ มูล

ประเทศไทย ต่อภาคส่วนตา่ ง ๆ ในประเทศไทย ซง่ึ ความรนุ แรง แบบจาลองลา่ สดุ ท่ีใชว้ ิเคราะห์เหตกุ ารณ์สุดขั้ว

ความถี่และระยะเวลา รวมท้งั ผลกระทบมีแนวโนม้ ของลมฟ้าอากาศและสภาพภูมิอากาศ ถกู

เพ่ิมขึ้นตามภาวะโลกรอ้ น จาลองภายใต้ภาพฉายแบบ RCPs ท่ีใช้ใน

รายงานประเมินฉบับที่ 5 ของ IPCC

ข้อเสนอแนะ

ปรบั ปรุงและอัพเดทข้อมลู แนวโน้มการเปลยี่ นแปลงของเหตุการณ์สุดข้ัวของลมฟา้ อากาศและสภาพภมู อิ ากาศในอนาคตของประเทศไทยจากชุด
แบบจาลองล่าสุดทใ่ี ช้ในรายงานประเมนิ ฉบับท่ี 6 ของ IPCC ซง่ึ จาลองภายใต้ภาพฉาย SSPs รวมทัง้ เพิม่ ความละเอยี ดเชงิ พ้ืนทีด่ ว้ ยแบบจาลอง
ภูมิอากาศระดับภมู ภิ าคและเทคนคิ statistical/ dynamic downscaling เพือ่ ให้สามารถนาไปใช้งานด้านการปรบั ตัวในระดับท้องถน่ิ ในบรบิ ทภาวะ
โลกรอ้ นท่ี 1.5 °C และ 2 °C ได้

17

ประเด็นสาคัญ (Key Finding) ความสาคญั ตอ่ ประเทศไทย การดาเนินงานที่ผ่านมาของประเทศไทย

2 เหตกุ ารณท์ ีม่ จี ดุ เริ่มต้นเกดิ ข้ึนอย่าง ประเทศไทยกาลังประสบกบั ผลกระทบจาก SOE SOE ยังเป็นประเด็นใหม่สาหรับประเทศไทยซ่ึง
ชา้ ๆ (Slow Onset Event)) หลายประเภท เชน่ การเพม่ิ ข้ึนของอณุ หภูมิ การ ยงั ขาดความรูค้ วามเขา้ ใจท่ีจาเป็นในการจดั การ

เพิ่มข้นึ ของระดับนา้ ทะเล การรุกลา้ ของความเคม็ ความสญู เสียและความเสยี หายจากผลกระทบ

ความเปน็ กรดของมหาสมุทร ความเส่ือมโทรมของดนิ แบบสะสมและเพ่ิมขึน้ ในระยะยาว อย่างไรก็

และปา่ ไม้ และการสญู เสยี ความหลากหลายทาง ตาม ไดม้ คี วามพยายามในการพจิ ารณาเพอื่

ชีวภาพ ซ่ึงผลกระทบจาก SOE คาดว่าจะสะสมและ สรา้ งองค์ความรู้ SOE ทจี่ าเปน็ สาหรบั ประเทศ

เพิ่มข้นึ ตามหว้ งเวลา อาจสง่ ผลใหร้ ะบบนเิ วศบาง เชน่ เวที Global Warming Forum คร้งั ท่ี

ประเภทเปลย่ี นแปลงไปอย่างถาวร 2/2562 ทเ่ี สวนาประเด็นมติ ใิ หม่ ไทยภายใต้

ความตกลงปารีส ได้หยบิ ยกเร่ือง SOE หารอื

ขอ้ เสนอแนะ

ศึกษาเหตกุ ารณ์ SOE เช่น การเพ่มิ ขึ้นของระดับนา้ ทะเล การรุกล้าของน้าเคม็ การสูญเสยี ความหลากหลายทางชวี ภาพ การเปล่ยี นแปลงการใช้
ประโยชนท์ ่ดี นิ และการเพ่มิ ขึ้นของอุณหภมู ิทีส่ ง่ ผลกระทบแบบสะสมในระยะยาวต่อประเทศไทย รวมทงั้ จัดทาแนวทางและเตรียมความพรอ้ มดา้ น
วิชาการและข้อมลู ในการจดั การในอนาคต

18

ประเด็นสาคญั (Key Finding) ความสาคญั ต่อประเทศไทย การดาเนนิ งานที่ผ่านมาของประเทศไทย

3 เทคนิควธิ กี ารประเมินผลกระทบ เทคนคิ และวิธีการมาตรฐาน สาหรับประเมินผล เทคนิคและเครือ่ งมือท้งั ทางสถิติและ
และความเส่ยี งจากภาวะโลกรอ้ น กระทบจากภาวะโลกรอ้ นในระดบั ต่าง ๆ ยังเปน็ แบบจาลองท่ีใชป้ ระเมินผลกระทบและความ
สิง่ จาเปน็ พ้นื ฐานสาหรับประเทศไทยในการจดั การ เสยี่ งจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภมู อิ ากาศ ไดม้ ี
ความเส่ียงในอนาคตจากการเปลย่ี นแปลงสภาพ การพฒั นาและประยกุ ต์ใช้ในช่วงท่ีผ่านมา แต่
ภมู อิ ากาศในระดับทอ้ งถิ่น เทคนิคและเครือ่ งมอื มาตรฐานทีร่ ะบใุ นรายงาน
IPCC ยังมไี มม่ ากนัก

ข้อเสนอแนะ

พัฒนาและปรับปรุงเทคนคิ วธิ กี ารที่เก่ยี วกับ Detection/attribution method วธิ ีการประเมินภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 °C หรือสูงกว่า แบบจาลอง
สภาพภมู อิ ากาศระดบั ภูมภิ าค และการเพิม่ ความละเอยี ดเชิงพื้นที่ (Downscaling) ของชุดข้อมลู แบบจาลองล่าสดุ จาก CMIP6 ทใ่ี ช้ในรายงาน
ประเมินฉบับท่ี 6 ของ IPCC

19

ประเดน็ สาคัญ (Key Finding) ความสาคัญตอ่ ประเทศไทย การดาเนินงานที่ผ่านมาของประเทศไทย

4 ผลกระทบและความเสี่ยงตอ่ สาขา การจดั การน้า การเกษตร และความมัน่ คงทางอาหาร สผ. ไดท้ าการศึกษาและประเมนิ ความ
สาคัญระบใุ น NAP
สาธารณสขุ การทอ่ งเทยี ว การตง้ั ถนิ่ ฐานและความ เปราะบางจากการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ
ขอ้ เสนอแนะ
มั่นคงของมนษุ ย์และการจดั การทรพั ยากรธรรมชาติ ดา้ นต่าง ๆ ของประเทศไทยในเชงิ พ้ืนทแ่ี ละใน

นับเป็นภาคสว่ นทม่ี ีความเสี่ยงสูงตอ่ การเปลยี่ นแปลง รายสาขา พรอ้ มท้ัง จัดทาแผนที่พนื้ ทเ่ี สย่ี งและ

สภาพภมู กิ าศซึง่ เป็นเปา้ หมายหลักของประเทศไทยใน ฐานขอ้ มูลสารสนเทศดา้ นการปรับตัวต่อการ

การสร้างความสามารถในการปรับตวั เปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศ ตลอดจนยกรา่ ง

แผนการปรับตวั ต่อการเปล่ียนแปลงสภาพ

ภูมอิ ากาศแห่งชาติ ในปจั จบุ ัน สผ. กาลังพัฒนา

ระบบฐานข้อมูลความเสยี่ งเชงิ พ้นื ที่จากการ

เปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศเพมิ่ เตมิ เพือ่ เพิม่

ประสทิ ธิภาพการขับเคลือ่ นนโยบายและการ

ดาเนนิ งานดา้ นการปรับตวั ตอ่ การเปลี่ยนแปลง

สภาพภูมอิ ากาศของประเทศ

ศึกษาและประเมนิ ผลกระทบและความเส่ยี งจากภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 °C หรือสงู กว่าตอ่ สาขาสาคญั ท่รี ะบใุ น NAP จดั ทาฐานขอ้ มูลสารสนเทศความ

เสยี่ งรายสาขาความละเอยี ดสงู เพื่อการปรบั ตวั ในระดบั ทอ้ งถิน่ รวมท้ังจัดทาแนวทางและมาตรการในการเตรยี มความพร้อมในการจัดการกับ

ผลกระทบและความเสีย่ งท่ีคาดวา่ จะเกดิ ขน้ึ 20

ประเดน็ สาคัญ (Key Finding) ความสาคัญต่อประเทศไทย การดาเนนิ งานทผี่ ่านมาของประเทศไทย

5 การปรับตวั ตอ่ ผลกระทบและความ ชมุ ชนเป็นภาคสว่ นท่กี าลังไดร้ บั ผลกระทบจากการ การปรับตวั ตอ่ การเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศ

เสย่ี งจากการเปลยี่ นแปลงสภาพ เปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศในหลากหลายรปู แบบ ในระดับท้องถ่ิน ได้มีการดาเนินการในภูมิภาค

ภมู อิ ากาศในระดับทอ้ งถิน่ ซง่ึ การปรบั ตัวเป็นสิ่งจาเป็นอย่างยิง่ ตอ่ ชุมชนและ ต่าง ๆ โดยภาคสว่ นต่าง ๆ แตก่ ารดาเนนิ งาน

หนว่ ยงานในระดบั ท้องถ่นิ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การลด ส่วนใหญเ่ ปน็ แบบแยกส่วนและมลี กั ษณะ

ความเสยี่ งและเพม่ิ ความสามารถในการปรับตวั กับ project-based ซ่งึ ยงั ขาดความต่อเน่อื งและ

ภาวะโลกรอ้ นที่สูงกว่าระดบั ปจั จบุ ัน ความยัง่ ยนื รวมทั้งมีข้อจากดั ในการขยายผล

ขอ้ เสนอแนะ

• การขบั เคลอื่ นและบรู ณาการแผนการปรบั ตวั ตอ่ การเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศแห่งชาติ (National Adaptation Plan; NAP) กบั แผนและ
กจิ กรรมของหน่วยงานในระดบั ทอ้ งถิ่น

• เสรมิ สรา้ งศักยภาพใหก้ บั ชมุ ชนและหนว่ ยงานส่วนทอ้ งถิ่นในการดาเนินงานด้านการปรับตัว
• พฒั นากลไกท่สี นับสนุนการขบั เคลื่อนการปรบั ตวั ต่อการเปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศ เชน่ แพลตฟอรม์ ข้อมลู ข่าวสารสาหรับการปรบั ตวั

เครอื ขา่ ยหน่วยงานและทีมผู้เช่ียวชาญในระดับจงั หวดั เทคโนโลยแี ละการเงนิ

21

ประเด็นสาคญั (Key Finding) ความสาคญั ต่อประเทศไทย การดาเนนิ งานท่ผี า่ นมาของประเทศไทย

6 สร้างความรคู้ วามเข้าใจและความ ประเทศไทยใหค้ วามสาคัญต่อการสรา้ งความตระหนัก กรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพส่งิ แวดลอ้ มในฐานะหนว่ ย
ตระหนักรู้ต่อผลกระทบและความ
เส่ยี งจากภาวะโลกร้อนที่ 1.5 °C รู้ด้านผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ ประสานงานกลางระดับประเทศ (National
หรือสูงกวา่
ให้แก่ประชาชนทวั่ ไป เพ่ือนาไปสู่การมสี ่วนร่วมใน Focal Point) ด้านปฏบิ ตั กิ ารเสรมิ พลังความ
ขอ้ เสนอแนะ
การปรบั ตวั ของภาคส่วนต่าง ๆ ในวงกวา้ ง โดยเฉพาะ ร่วมมือด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภมู ิอากาศ

ในระดับทอ้ งถน่ิ (Action for Climate Empowerment: ACE)

ได้ทาหนา้ ทหี่ นว่ ยงานประสานเพ่อื ดาเนิน

กจิ กรรมในการสร้างความรู้ความเข้าใจ ความ

ตระหนักรแู้ ละการมสี ว่ นรว่ มของประชาชนด้าน

การเปล่ียนแปลงสภาพภมู อิ ากาศ ของประเทศ

ไทย

เผยแพร่ให้ความรูใ้ นวงกวา้ งแก่ผูเ้ กี่ยวข้อง โดยเฉพาะหน่วยงานส่วนทอ้ งถิ่นและชมุ ชนในประเด็นท่ีเกย่ี วขอ้ งกับภาวะโลกร้อนท่ี 1.5 °C หรือสงู กวา่
รวมท้งั บรู ณาการเข้าหลกั สูตรการศกึ ษาในระดับตา่ ง ๆ

22

สรปุ ขอ้ เสนอแนะเชิงวิชาการสาหรับการพฒั นานโยบายท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ภาวะโลกร้อนท่ี 1.5 oC ทีเ่ กยี่ วข้องกับประเทศไทย

แนวทางที่ 1 แนวทางการพัฒนาฐานข้อมูลและแบบจาลองด้านการเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศ

โครงการสนบั สนุน หนว่ ยงานท่เี กย่ี วขอ้ ง

พฒั นาแบบจาลองประเมินเชงิ บรู ณาการ Integrated Assessment Models (IAMs) เพื่อเป็นเครอื่ งมอื ทเ่ี หมาะสม กรมอุตนุ ิยมวิทยา สานักงานพฒั นาเทคโนโลยอี วกาศและภมู ิ
ในการจดั ทาวถิ กี ารลดกา๊ ซเรอื นกระจกของประเทศไทย สารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) กรมป่าไม้ กรมสง่ เสริมคณุ ภาพ
สงิ่ แวดลอ้ ม สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและ
รวบรวมและประมวลขอ้ มูลการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศในอนาคตจากแหลง่ ตา่ ง ๆ และจดั ทาฐานขอ้ มลู กลาง ส่งิ แวดล้อม องค์การบริหารจดั การกา๊ ซเรอื นกระจก (องคก์ าร
ของประเทศ มหาชน) กรมอนามยั สถาบันสารสนเทศทรพั ยากรนา้ (องค์การ
มหาชน) กรมวิชาการเกษตร กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและ
รวบรวมและประมวลขอ้ มลู การปล่อย ภาพฉายและวิถีการลดก๊าซเรอื นกระจกของประเทศไทยจากแหลง่ ต่าง ๆ อนรุ ักษ์พลังงาน ศูนยว์ จิ ยั การเปลีย่ นแปลงภมู ิอากาศระดบั
รวมทั้งจดั ทาฐานข้อมูลกลางของประเทศ ภมู ิภาคและพลังงานทดแทน มหาวทิ ยาลัยรามคาแหง สานักงาน
ทรัพยากรน้าแห่งชาติ สถาบันเทคโนโลยนี านาชาติสิรนิ ธร
พฒั นาภาพการณจ์ าลองแบบ SPPs สาหรบั การศึกษาวถิ ีการลดก๊าซเรือนกระจกและการฉายภาพการเปลี่ยนแปลง มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ประสานงานและพัฒนางานวิจยั
สภาพภมู อิ ากาศในอนาคตของประเทศไทย และจดั ทาฐานข้อมูลกลางของประเทศ ด้านโลกรอ้ นและการเปล่ยี นแปลงสภาพภมู ิอากาศ (THAI-GLOB)
บัณฑติ วิทยาลยั รว่ มด้านพลงั งานและสง่ิ แวดลอ้ ม ศนู ย์เครือขา่ ย
รวบรวมและจดั ทาฐานขอ้ มลู ตวั อยา่ งการลงทนุ คารบ์ อนตา่ ทั้งในประเทศและตา่ งประเทศ วเิ คราะห์ วิจัยและฝกึ อบรมการเปล่ียนแปลงของโลกแห่งภมู ิภาค
เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้ (SEA START RC) จุฬาลงกรณ์
จดั ทาฐานข้อมูลจาลองเฉพาะจากโครงการ Half a degree additional warming, prognosis and projected มหาวิทยาลยั สถาบันธรรมรัฐเพ่ือการพัฒนาสังคม และ
impacts’ (HAPPI) project เพ่อื ใช้สาหรบั การประเมินผลกระทบภาวะโลกรอ้ นท่ี 1.5 °C และ 2 °C ในระดบั พ้ืนที่ ส่งิ แวดลอ้ ม สถาบนั วิจัยเพอื่ การพัฒนาประเทศไทย

พัฒนาเทคนิควธิ กี ารประเมินผลกระทบและความเส่ยี งจากภาวะโลกรอ้ น และแบบจาลองสภาพภมู ิอากาศระดับ 23
ภูมภิ าค และเทคนคิ การเพิ่มความละเอียดเชิงพ้นื ที่ (Downscaling) ของชุดขอ้ มูลแบบจาลองลา่ สุดจาก CMIP6 ทใี่ ช้
ในรายงานประเมนิ ฉบบั ท่ี 6 ของ IPCC

จัดทาฐานข้อมูลสารสนเทศความเสีย่ งรายสาขาความละเอียดสูงเพ่อื การปรบั ตวั ในระดบั ทอ้ งถน่ิ

สรปุ ขอ้ เสนอแนะเชงิ วิชาการสาหรบั การพัฒนานโยบายที่เกีย่ วข้องกบั ภาวะโลกร้อนที่ 1.5 oC ที่เก่ยี วขอ้ งกบั ประเทศไทย

แนวทางที่ 2 แนวทางการพฒั นาและเผยแพร่องค์ความรู้

แนวทางสนับสนุน หนว่ ยงานที่เก่ยี วข้อง

แนวทางที่ 2.1 การศกึ ษาวิจยั และพฒั นาองคค์ วามรู้ใหมท่ ่ี สานักงานคณะกรรมการส่งเสรมิ วิทยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม (สกสว.) สานกั งานการวจิ ยั
เก่ยี วข้องกบั ภาวะโลกร้อนท่ี 1.5 °C และการเปลยี่ นแปลงสภาพ แห่งชาติ สานกั งานสภานโยบายการอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรมแห่งชาติ (สอวช.)
ภมู ิอากาศและท่ีดนิ กรมอุตนุ ิยมวิทยา สานกั งานพัฒนาเทคโนโลยอี วกาศและภมู ิสารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) กรมป่า
ไม้ กรมอุทยานแหง่ ชาตสิ ัตวป์ ่าและพันธ์พุ ชื กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั กรมส่งเสริม
แนวทางท่ี 2.2 เผยแพรข่ ้อมลู และองคค์ วามรทู้ เี่ ก่ียวข้องกบั ภาวะ คณุ ภาพสงิ่ แวดล้อม สานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม องคก์ าร
โลกร้อนที่ 1.5 °C และการเปล่ยี นแปลงสภาพภูมอิ ากาศและท่ดี ิน บริหารจดั การกา๊ ซเรือนกระจก (องคก์ ารมหาชน) กรมควบคุมลมพิษ กรมอนามัย สถาบนั
แก่ภาคสว่ นตา่ ง ๆ สารสนเทศทรัพยากรน้า (องค์การมหาชน) กรมวชิ าการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กรม
พัฒนาพลังงานทดแทนและอนรุ กั ษ์พลงั งาน กระทรวงพลังงาน ศูนย์วจิ ยั การเปลีย่ นแปลง
ภูมิอากาศระดบั ภูมภิ าคและพลงั งานทดแทน มหาวทิ ยาลยั รามคาแหง สานกั งานทรัพยากรน้า
แห่งชาติ สถาบันเทคโนโลยนี านาชาติสิรนิ ธร มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ศนู ยป์ ระสานงานและ
พัฒนางานวิจยั ด้านโลกรอ้ นและการเปลย่ี นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ (THAI-GLOB) บัณฑติ วทิ ยาลัย
ร่วมดา้ นพลงั งานและส่ิงแวดลอ้ ม ศูนย์เครอื ขา่ ยวเิ คราะห์ วิจยั และฝึกอบรมการเปล่ียนแปลงของ
โลกแห่งภมู ิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ (SEA START RC) จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย สถาบนั วิจยั
เพ่อื การพัฒนาประเทศไทย สถาบันวจิ ยั พลงั งาน จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั สถาบนั วิจยั เศรษฐกิจ
ปว๋ ย อง๊ึ ภากรณ์ สถาบนั ธรรมรฐั เพอื่ การพฒั นาสังคมและส่ิงแวดล้อม

24

สรุปขอ้ เสนอแนะเชงิ วชิ าการสาหรบั การพฒั นานโยบายท่เี ก่ียวขอ้ งกับภาวะโลกร้อนท่ี 1.5 oC ที่เกี่ยวขอ้ งกับประเทศไทย

แนวทางที่ 3 แนวทางการพฒั นาระบบฐานขอ้ มูลและองค์ความรเู้ กีย่ วกับความมน่ั คงทางอาหาร การลดก๊าซเรือนกระจกและการ
ปรับตวั ต่อการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ

แนวทางสนับสนุน หน่วยงานท่เี กย่ี วขอ้ ง

แนวทางที่ 3.1 การพัฒนาระบบฐานขอ้ มลู และองคค์ วามรูเ้ ก่ียวกับความมน่ั คงทางอาหาร การ กรมอุตุนิยมวทิ ยา สานักงานพฒั นาเทคโนโลยอี วกาศและภมู ิ
ลดกา๊ ซเรือนกระจกและการปรบั ตวั ตอ่ การเปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศ สารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละ
สง่ิ แวดล้อม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
แนวทางท่ี 3.2 การพัฒนาระบบฐานขอ้ มลู และองค์ความร้เู ก่ยี วกบั ความมน่ั คงทางอาหาร

25

การดาเนนิ งานในระดับภูมิภาค/ท้องถนิ่ ของประเทศไทยในบริบทของภาวะโลกรอ้ นที่ 1.5 oC

• ควรเนน้ ดา้ นการปรบั ตัว เพื่อ 1) เพม่ิ ความสามารถในการปรบั ตัว 2) ลดความเปราะบาง และ 3) สรา้ งความ
เขม้ แขง็ ของภมู คิ มุ้ กัน จากผลกระทบและความเสย่ี งทเ่ี กดิ จากการเพิ่มขน้ึ ของอุณภูมิโลกและประเทศไทยท่ี 1.5 oC
หรือสูงกว่า

• แนวทางสาคัญ คือ ขับเคลอ่ื นผ่านการดาเนนิ งานภายใตแ้ ผนการปรับตวั ตอ่ การเปล่ียนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ

26

ประเดน็ หารอื ระดบั ภมู ภิ าค
แนวทางการดาเนนิ งานในระดบั ภูมิภาค
ปัญหาและอปุ สรรคในการดาเนนิ งาน
ขอ้ เสนอแนะแนวทางในการสนบั สนุนจากส่วนกลาง

27

ขอบคุณคะ่

28

รายงานพิเศษเกี่ยวกบั การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและทด่ี ิน

และความเชื่อมโยงกับบริบทของประเทศไทย
พรอ้ มข้อเสนอแนะเชิงวชิ าการสาหรับการพัฒนานโยบายท่เี กี่ยวขอ้ ง

กบั การเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศและที่ดิน
โดย ผศ.ดร.สาพิศ ดลิ กสมั พนั ธ์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

2 กรกฎาคม 2564

โครงการวเิ คราะห์ข้อมลู และจัดทาขอ้ เสนอแนะเชิงวชิ าการจากรายงานฉบับพเิ ศษของคณะกรรมการระหวา่ งรัฐบาลว่าดว้ ยการเปล่ียนแปลง
สภาพภมู อิ ากาศ เพ่ือเปน็ แนวทางในการกาหนดนโยบายและเผยแพรอ่ งค์ความรูด้ า้ นการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ

การวิเคราะห์ประเดน็ การเปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศและท่ีดนิ ทเี่ ก่ยี วขอ้ งกับประเทศไทย
และสรปุ ข้อเสนอแนะเชิงวิชาการสาหรบั การพฒั นานโยบายท่เี กี่ยวขอ้ ง

Key findings การดาเนินงานท่ีผ่านมา ข้อเสนอแนะเพ่มิ เตมิ
ความสาคญั ต่อประเทศไทย ความสอดคล้องกับแผนงาน

สรุปขอ้ เสนอแนะเชงิ วชิ าการสาหรับการพฒั นานโยบายที่เกยี่ วขอ้ ง

2

ประเดน็ สาคัญ (Key Findings)

แนวโนม้ การปล่อยกา๊ ซเรือนกระจกจาก แนวโนม้ การปลอ่ ย/ดูดกลับกา๊ ซเรอื น การแปรสภาพเปน็ ทะเลทราย ผลกระทบของความเสอื่ มโทรมของที่ดนิ /
ภาคเกษตร ป่าไม้ และการใชท้ ีด่ ิน กระจก และสารทเ่ี ป็นปจั จัยเสริมภาวะโลก (desertification) การเปล่ยี นแปลงสภาพภมู ิอากาศตอ่
(AFOLU) ร้อนจากที่ดนิ ชมุ ชนท่พี งึ่ พาทรัพยากรธรรมชาติ

ผลกระทบของการเปลย่ี นแปลงสภาพ การทาลายป่า (deforestation) และ ความเสอื่ มโทรมของพ้นื ท่ปี ่าไมก้ ับ วิธกี ารประเมนิ ความเส่ือมโทรมของ
ที่ดนิ /ความเสื่อมโทรมของพ้ืนที่ป่าไม้
ภูมิอากาศต่อความเส่ือมโทรมของทดี่ ิน ปญั หาความเส่อื มโทรมของทด่ี นิ การกักเก็บและการปลอ่ ยคาร์บอน

ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบอาหาร และการปรับตัวตอ่ การ ผลกระทบของระบบอาหาร (การปล่อยกา๊ ซเรือนกระจก) ทีม่ ตี อ่ การเปลี่ยนแปลงสภาพ

เปล่ยี นแปลงสภาพภมู ิอากาศ ภมู ิอากาศ และการลดกา๊ ซเรอื นกระจกในภาคเกษตรและการผลิตอาหาร

มาตรการทางเลอื กแบบบรู ณาการโดยการ มาตรการทางเลอื กแบบบรู ณาการโดยการ มาตรการทางเลือกแบบบรู ณาการโดยการ การพฒั นาเครือ่ งมือทางนโยบาย (Policy

จัดการตามแนวทางการจดั การท่ดี ินอยา่ ง จัดการหว่ งโซ่คณุ คา่ (Value Chain จดั การความเสย่ี ง (risk management) Instruments) ทีเ่ กย่ี วขอ้ งในบริบทของ

ย่งั ยืน (Sustainable Land Management) 12 โดยใช้เครอื่ งมือต่าง ๆ ทดี่ นิ และการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ
Management: SLM) 11 13 13

สรปุ ขอ้ เสนอแนะเชิงวิชาการสาหรบั การพฒั นานโยบายที่เกย่ี วขอ้ งกบั การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศและทด่ี นิ ท่เี กย่ี วขอ้ งกบั ประเทศไทย

แนวทางที่ 4 การพฒั นาเครือ่ งมือทางนโยบาย (Policy Instruments) สาหรบั การดาเนนิ งานท่ี แนวทางท่ี 5 การจัดการทีด่ ิน เปน็ การจดั การตามแนวทางการจัดการทด่ี นิ อย่างย่ังยืน

เกยี่ วข้องกบั ที่ดนิ และการเปล่ียนแปลงสภาพภูมอิ ากาศในบรบิ ทของประเทศไทย (Sustainable Land Management: SLM) และตอบสนองประเด็นท้าทายทส่ี าคัญ

แนวทางท่ี 6 การพัฒนานโยบายด้านการจัดการหว่ งโซค่ ุณค่า (Value Chain Management) แนวทางท่ี 7 การพฒั นานโยบายด้านการจดั การผลกระทบและความเสย่ี ง (Risk Management)
สาหรับการผลติ สนิ คา้ เกษตรและอาหาร ทงั้ การจัดการอุปสงค์ (Demand Management) และ
การจัดการอุปทาน (Supply Management) 37
3

ประเด็นสาคญั (Key Finding) ความสาคญั ตอ่ ประเทศไทย การดาเนนิ งานท่ผี า่ นมาของประเทศไทย

แนวโนม้ การปล่อยกา๊ ซเรอื นกระจก จากรายงานความก้าวหนา้ รายสองปฉี บับท่ี 3 • มเี ป้าหมายในการเพมิ่ พนื้ ที่ปา่ เป็น 40%
จากภาคเกษตร ป่าไม้ และการใช้ (BUR3) ประเทศไทยปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก ของประเทศ
ที่ดนิ (Agriculture, Forestry and สทุ ธิ 354.36 MtCO2eq มีแนวโน้มเพม่ิ ขน้ึ จาก
• มีการเตรยี มความพร้อมในการดาเนิน
Other Land Use: AFOLU) ปี พ.ศ.2543-2559 โครงการเรดดพ์ ลสั

Agriculture

Forestry and Other Land Use

4

ประเด็นสาคัญ (Key Finding) ความสาคัญตอ่ ประเทศไทย การดาเนนิ งานท่ีผ่านมาของประเทศไทย

แนวโน้มการปลอ่ ยและการดดู กลบั • ข้อมูล/แบบจาลองการปลอ่ ยและดดู กลบั ก๊าซ • แบบจาลองการคาดการณ์การปล่อย/ดดู
ก๊าซเรอื นกระจก และสารที่เป็น เรือนกระจก ทาใหท้ ราบสถานะแหลง่ ปล่อย/ กลบั กา๊ ซเรือนกระจกในภาคเกษตร ป่าไม้
ปัจจยั เสรมิ ภาวะโลกร้อน (เช่น ดดู กลับทสี่ าคัญ และการใช้ท่ีดนิ (Agriculture, Forestry
black carbon ฝ่นุ หนิ ) จากที่ดิน and Other Land Use: AFOLU) มี
• การบรรเทาปัญหาฝนุ่ ละออง (PM2.5) จาก การศึกษาโดยการ downscale
การเผาป่าและวัสดกุ ารเกษตรจะช่วยลดการ
ปล่อย สารกลมุ่ Short-Lived Climate
Forcers (SLCFs) ในกลุม่ คารบ์ อนดา

การตรวจตดิ ตามดชั นกี ารเกดิ ไฟป่า (Fire Weather Index)
ในวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2557 พบวา่ ภาคเหนอื ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาค
ตะวนั ออก และภาคใต้ของประเทศ มคี วามเสยี่ งในการเกิดไฟปา่ อยู่ในระดบั สงู มาก (Extreme)
ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื : อณุ หภูมิสงู สดุ ประมาณ 34 องศาเซลเซยี ส ความชน้ื สัมพัทธ์ 55-
60% ดชั นกี ารเกดิ ไฟปา่ อยู่ในระดับ สูงมาก และขอใหร้ ะมดั ระวังในการใช้ไฟในบรเิ วณพ้นื ที่
ใกล้เคยี งกบั ปา่

6

ประเด็นสาคญั (Key Finding) ความสาคญั ตอ่ ประเทศไทย การดาเนนิ งานที่ผ่านมาของประเทศไทย

แนวโนม้ การปล่อยและการกา๊ ซเรอื น • ข้อมูล/แบบจาลองการปล่อยและดูดกลบั ก๊าซ • แบบจาลองการคาดการณก์ ารปล่อย/ดูด
กระจก และสารท่ีเป็นปัจจยั เสริม เรือนกระจก ทาใหท้ ราบสถานะแหลง่ ปลอ่ ย/ กลับกา๊ ซเรือนกระจกในภาค AFOLU มี
ภาวะโลกร้อน (เชน่ black carbon ดดู กลับทสี่ าคญั การศกึ ษาโดยการ downscale

ฝนุ่ หิน) จากท่ีดิน • SLCFs มีผลกระทบในระดับภมู ิภาค การ
บรรเทาปญั หาฝนุ่ ละออง (PM2.5) จากการ
เผาป่าและวสั ดุการเกษตร ซึ่งจะชว่ ยลดการ
ปลอ่ ย SLCFs ในกลุม่ คาร์บอนดา

การกระจายของคา่ ฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5)

ในวันท่ี 14 นาคม 2563 พบวา่ หลายพน้ื ทใ่ี นภาคเหนอื และภาค

ตะวนั ออกเฉยี งเหนือ มีค่า PM2.5 อยู่ในระดบั ท่มี ีผลกระทบต่อ

สุขภาพจนถึงในระดบั อันตราย มาตรการห้ามเผา

ทมี่ า: สานกั งานพฒั นาเทคโนโลยอี วกาศและภูมสิ ารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) (2563): 7

การแปรสภาพเป็นทะเลทราย (desertification)

Land Degradation Neutrality (LDN) Target Setting Programme
ความสมดลุ ของการจัดการที่ดนิ อยา่ งยง่ั ยืน

Land Degradation Neutrality Target Setting Programme

43
9

การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ท่ดี นิ พ.ศ.2545-2556 (12 ป)ี

10

Land Degradation – Land Productivity

11

Land Degradation – Soil organic carbon (2000-2010)

12

ประเดน็ สาคัญ (Key Finding) ความสาคัญตอ่ ประเทศไทย การดาเนนิ งานทผ่ี า่ นมาของประเทศไทย

การแปรสภาพเป็นทะเลทราย • ประเทศไทยไม่มมี ีพ้นื ทีเ่ ส่ยี งการแปรสภาพ • กรมพัฒนาที่ดินในฐานะหนว่ ยงานผู้
(desertification) เปน็ ทะเลทรายในระดบั สูง โดยภาค ประสานงานระดับชาติของอนสุ ญั ญาว่า
ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื มพี ้ืนท่เี สย่ี งในระดับ ด้วยการตอ่ ตา้ นการแปรสภาพเปน็
ปานกลาง ประมาณ 9 ลา้ นไร,่ ภาคเหนอื ทะเลทรายไดข้ ับเคลื่อนการดาเนินงาน
3.83 ลา้ นไร,่ ภาคกลาง 2.51 ไร,่ ภาค ปอ้ งกัน ลดผลกระทบ และฟื้นฟูความ
ตะวนั ออก 1.24 ไร่ เสอื่ มโทรมของดินและภัยแลง้

• ภาวะแห้งแลง้ ของไทย ไดแ้ ก่ ปัญหาภยั • โครงการบรู ณาการมาตรการช่วย47เหลอื
แล้ง การลดลงของระดับน้าบาดาล การรุก และชดเชยเกษตรกรทไี่ ด้รบั ผลกระทบ
ลา้ ของน้าเคม็ จากภัยแล้ง

• ข้อเสนอเชงิ นโยบายแนวทางการบรหิ าร
จัดการทรพั ยากรนา้ อย่างยัง่ ยืน

หลายพน้ื ท่ีในภาคเหนอื และภาคตะวันออกเฉียงเหนอื มีปญั หาแล้ง
ซ่า้ ซาก (3-5 คร้งั ในรอบ 9 ปี)

13

ท่ดี นิ เส่อื มโทรม (Land degradation) – การทาลายป่า (Deforestation)

พนื้ ทป่ี า่ ไม้ 102 ลา้ นไร่ ภาคเหนือ: พ้นื ท่ีปา่ ตน้ น้า ป่าดบิ แล้ง ป่าดิบเขา ป่าเบญจ
(31.68%) พรรณ
พน้ื ทป่ี า่ ไม้: 56.4 ลา้ นไร่ (52.46%)

ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื : พนื้ ทีป่ ่าถกู ทาลายมาก ป่า
เบญจพรรณ ปา่ เตง็ รัง
พื้นท่ปี ่าไม้: 15.8 ล้านไร่ (15.03%)
ภาคกลาง: มพี ื้นที่ป่านอ้ ย ปา่ เบญจพรรณ ป่าเตง็ รัง ป่า
ชายเลน
พื้นที่ป่าไม้: 14.0 ล้านไร่ (33.16%)

ภาคตะวนั ออก: มีพน้ื ท่ปี ่าน้อย ปา่ ดบิ ชน้ื ปา่ ชายเลน
พ้นื ที่ปา่ ไม้: 5.1 ลา้ นไร่ (22.40%)

พ.ศ. 2561 ภาคตะวันออก: มพี น้ื ทป่ี า่ นอ้ ย ป่าดิบชน้ื ปา่ ชายเลน
พืน้ ท่ปี า่ ไม:้ 11.2 ล้านไร่ (24.33%)

14

พ้นื ที่ปา่ เส่อื มโทรมของประเทศไทย

พน้ื ที่ตน้ นา้ – กลางน้า ทีม่ สี ภาพปา่
เสอ่ื มโทรม เตรียมการฟน้ื ฟู (8 ลุม่ นา้
หลัก) 8.61 ล้านไร่

พนื้ ท่ตี ้นน้า – กลางนา้ ที่มสี ภาพป่าเส่ือม
โทรม เตรียมการฟ้ืนฟู (17 ลุม่ น้าหลัก)
11.03 ล้านไร่

พน้ื ทปี่ ลายน้า พื้นทีป่ ่าชายเลนเส่อื ม
โทรม หรือไม่มสี ภาพปา่ เตรียมการฟ้นื ฟู
(12 ลมุ่ นา้ หลัก) 0.13 ล้านไร่

พืน้ ท่ปี ่าเสื่อมโทรมใน 25 ล่มุ นา้ หลัก พน้ื ที่ปา่ ชายเลนเสือ่ มโทรมใน 12 ล่มุ น้าหลกั

15

ประเดน็ สาคัญ (Key Finding) ความสาคญั ตอ่ ประเทศไทย การดาเนินงานทผ่ี ่านมาของประเทศไทย

ผลกระทบของความเส่ือมโทรมของ ความเส่อื มโทรมของทด่ี ินของประเทศไทย • การบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้
ที่ดนิ /การเปลย่ี นแปลงสภาพ 1) พน้ื ท่ปี า่ เส่อื มโทรม ซ่งึ สง่ ผลกระทบต่อ • การจดั การที่ดิน
ภูมอิ ากาศตอ่ ชมุ ชนทพี่ ึ่งพา ทรพั ยากรดนิ นา้ และชมุ ชนทีต่ ้องพึง่ พิง
ทรัพยากรธรรมชาติ ทรพั ยากรป่าไม้
2) ความเส่ือมโทรมของดิน ซึ่งสง่ ผลกระทบ
ผลกระทบของการเปล่ยี นแปลง ต่อการเกษตร
สภาพภมู อิ ากาศตอ่ ความเสอ่ื มโทรม
ของที่ดิน การเปล่ียนแปลงสภาพภมู อิ ากาศ เชน่ พายุ • การปรับปรุงฐานขอ้ มูลในพืน้ ที่นา้ ทว่ ม
ฝนที่รนุ แรง ทาใหเ้ กดิ ดินถล่มและการชะ และแล้งซา้ ซาก การเฝ้าระวงั เตือนภยั
ล้างพังทลายของดิน ทาใหส้ ูญเสยี สมบัติทาง จากดินถลม่ น้าปา่ ไหลหลาก และความ
กายภาพของดนิ ในขณะเดียวกนั การ แหง้ แลง้ เป็นต้น
เปล่ยี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศอาจทาให้เกดิ
ปญั หาการขาดแคลนนา้ เปน็ เวลานาน 16

ประเดน็ สาคัญ (Key Finding) ความสาคัญต่อประเทศไทย การดาเนินงานที่ผา่ นมาของประเทศไทย

การทาลายปา่ (deforestation) การทาลายป่านอกจากจะทาให้สญู เสยี การดาเนินการอนุรักษ์ และปอ้ งกนั
และปญั หาความเสื่อมโทรมของดนิ ทรพั ยากรปา่ ไม้แล้วยงั เปน็ สาเหตสุ าคัญของ ทรพั ยากรปา่ ไม้ และเตรียมความพรอ้ มใน
ความเสอ่ื มโทรมของดนิ โดยเฉพาะพ้นื ทที่ ม่ี ี การดาเนินโครงการเรดดพ์ ลสั ซงึ่ เป็นการลด
ความเส่ือมโทรมของพน้ื ทปี่ า่ ไม้ต่อ ความลาดชนั กา๊ ซเรือนกระจกจากการทาลายป่าและ
การกกั เกบ็ และการปลอ่ ยคาร์บอน ความเสื่อมโทรมของป่าในประเทศกาลัง
ปรมิ าณการกักเกบ็ คารบ์ อนของปา่ ใน พฒั นา
ประเทศไทยแตกตา่ งกันตามประเภทป่า
และความสมบรู ณข์ องปา่ ซ่งึ ปา่ เสือ่ มโทรม มกี ารปอ้ งกนั การลักลอบตัดไม้ การป้องกัน
มีปรมิ าณการกักเกบ็ คารบ์ อนน้อยกวา่ ปา่ และลดผลกระทบจากการเกดิ ไฟปา่ สง่ เสรมิ
สมบรู ณ์ โดยความเสอื่ มโทรมของปา่ ส่วน การปลกู พืชเชือ้ เพลิง การลดการเข้าไปพึ่งพิง
ใหญ่เกิดจากการลกั ลอบตัดไม้ และการ หรือเกบ็ หานาออกมาซึ่งทรพั ยากรจากพ้ืนที่
เกิดไฟป่า ปา่

17

ประเด็นสาคัญ (Key Finding) ความสาคัญต่อประเทศไทย การดาเนนิ งานท่ีผา่ นมาของประเทศไทย

วิธกี ารประเมินความเสอ่ื มโทรม วธิ กี ารประเมนิ ความเส่ือมโทรมของดิน • กรมพฒั นาท่ีดินมกี ารประเมินสถานภาพ
ของทด่ี นิ /ความเสอ่ื มโทรมของพื้นที่ เชน่ การสารวจดนิ และขอ้ สนเทศทาง ของที่ดิน และจาแนกความเหมาะสมของ
ปา่ วิทยาศาสตร์ของดิน เปน็ ตน้ ที่ดินต่อการเกษตร
การประเมนิ ความเสือ่ มโทรมของพื้นที่
ป่า เช่น การสารวจภาคสนาม และการ • กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธุ์พชื
ใช้ภาพถา่ ยดาวเทียมสารวจ และเทคนิค และกรมปา่ ไม้ ประเมินความเสือ่ มโทรม
การสารวจระยะไกล (remote sensing ของพื้นที่ป่าไมจ้ ากการสารวจภาคสนาม
technique) และการใชภ้ าพถ่ายดาวเทยี ม และ
เทคนิคการสารวระยะไกล

18

ความมนั่ คงทางอาหาร (Food Security)

การผลติ พชื อาหาร การผลติ ปศสุ ัตว์

เน้อื ทเี่ พาะปลูก (Planted area) เน้ือท่เี ก็บเกีย่ ว (Harvested area) ผลผลิต (Production)

ปริมาณการผลติ ปศสุ ตั ว์และผลติ ภณั ฑ์ ปี พ.ศ.2554-2563

เนื้อที่เกบ็ เก่ยี ว (Harvested area) ผลผลิต ผลผลติ ตอ่ ไร่ (Yield per rai) ปรมิ าณการผลิตปศสุ ัตว์และผลติ ภณั ฑ์ ปี พ.ศ.2554-
(Production) 2563

19