06-การใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

การใช้ทรัพยากรในชุมชน

Waste Separation CRPAP
การคัดแยกขยะ School

CRPAO 1
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

การจดั การทรพั ยากรในชุมชน

ความหมาย
การจัดทาแผนการใช้ทรัพยากรในชุมชน หมายถึง การกาหนดแนวทางการดาเนินงานหรือวิธีการใช้

ทรพั ยากรในชุมชนให้เกดิ ประโยชน์ คมุ้ คา่ สูงสดุ และใช้ไดอ้ ย่างยง่ั ยืน

หลักการสาคญั
ต้องมีการส่งเสริมให้คนในชุมชนมีส่วนร่วมในการรับรู้ถึงสถานการณ์จริงในชุมชน ทั้งด้านปัญหา สาเหตุ

ของปญั หา และแนวทางแกไ้ ขปญั หา

องคป์ ระกอบของแผนการใชท้ รัพยากรในชมุ ชน
มีความแตกต่างกันในแต่ละชุมชน ข้ึนอยู่กับสภาพแวดล้อมในชุมชนนั้น ๆ เช่น ประเภทของทรัพยากร

พฤตกิ รรมการใชท้ รพั ยากรของคนในชมุ ชนความคดิ เห็นของคนในชุมชน

ข้นั ตอนการจดั ทาแผนการใชท้ รพั ยากรในชมุ ชน
1. ขัน้ ตอนการวเิ คราะห์
2. ขัน้ การวางแผน
3. ขน้ั การดาเนินการ
4. ขั้นการตดิ ตาม
5. ขั้นการประเมินผล

สรุป
มนุษย์นาทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ในการดาเนินชีวิตการใช้ ทรัพยากรธรรมชาติ โดยขาดการ

วางแผน ส่งผลให้ทรัพยากรหมดไปอย่างรวดเร็วและเกิดความเสื่อโทรม ซ่ึงก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชน ดังนัน้
จงึ เป็นหนา้ ทข่ี องทุกคนที่จะตอ้ งมสี ่วนร่วมในการดแู ลรักษาทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยูต่ ่อไป

CRPAO 2
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

การคัดแยกขยะ

ความหมายของขยะ เคร่ืองอุปโภค บริโภค อาหาร ท่ีอยู่อาศัย เป็นเหตุ
พระราชบัญญัติสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ให้ ให้เศษสิ่งเหลือใช้มีปริมาณมากข้ึน ก่อให้เกิดปัญหา
ของขยะมูลฝอย
คาจากัดความ มูล ฝอย หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่เราไม่
ต้องการ ท่ีเป็นของแข็งหรืออ่อน มีความช้ืน ได้แก่ ขยะ หรือ มูลฝอย หรือ ของเสีย เป็นเหตุ
เศษกระดาษ เศษผ้า เศษอาหาร ถุงพลาสติก สาคัญประการหนึ่งท่ีก่อให้เกิดปัญหาส่ิงแวดล้อม
ภาชนะกล่องใส่อาหาร เถ้า มูลสัตว์ หรือซากสัตว์ และ มีผลต่อสุขภาพอนามัย มูลฝอยหรือของเสีย
รวมตลอดถึงวัตถุอ่ืน ส่ิงใดที่เก็บกวาดได้จากถนน กาลังมีปริมาณเพ่ิมมากข้ึนทุกปี เพราะสาเหตุจาก
ตลาด ทเ่ี ลีย้ งสัตว์หรือทอี่ นื่ การเพิ่มของประชากร การขยายตัวทางเศรษฐกิจ
และทางอุตสาหกรรม นับเป็นปัญหาท่ีสาคัญของ
ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษา ชุมชนซึ่งต้องจัดการและแก้ไข ปริมาณกากของเสีย
คุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2535 ให้คาจากัดความ และสารอันตราย ได้แก่ ขยะมูลฝอย ส่ิงปฏิกูล และ
ของคาว่า ของเสีย หมายความว่า ขยะมูลฝอย ส่ิง สารพิษท่ีปนเป้ือนอยู่ในแหล่งน้า ดิน และอากาศ
ปฏิกูล น้าเสีย อากาศเสีย มลสารหรือวัตถุอันตราย ตลอดจนบางส่วนตกค้างอยู่ในอาหาร ทาให้
อื่นใด ซ่ึงถูกปล่อยท้ิงหรือมีที่มาจากแหล่งกาเนิด ประชาชนทั่วไปเสี่ยงต่ออันตรายจากการเป็นโรค
มลพิษ รวมทั้งกากตะกอนหรือส่ิงตกค้างจากส่ิง ต่าง ๆ เช่น โรคมะเร็ง และ โรคผิดปกติทาง
เหล่านั้น ท่ีอยู่ในสภาพของแข็งของเหลวหรือก๊าซ พนั ธกุ รรม เปน็ ตน้
ในทางวิชาการจะใช้คาว่า ขยะมูลฝอย ซ่ึงหมายถึง
บรรดาส่ิงของท่ีไม่ต้องการใช้แล้ว ซ่ึงส่วนใหญ่จะ สถานท่ีบางแห่งกม็ คี นท้ิงขยะกันตามสะดวก
เป็นของแขง็ จะเน่าเป่อื ยหรอื ไม่กต็ าม รวมตลอดถึง โดยนาไปเทกองรวมกันไว้ริมทางเดินบ้าง โคนต้นไม้
เถ้า ซากสัตว์ มูลสัตว์ ฝุ่นละออง และเศษวัตถุที่ท้ิง บา้ ง ทาใหม้ กี ารหมกั หมมเนา่ เปื่อยสงิ่ กลิน่ เหม็นคลุ้ง
แล้วจากบ้านเรือน ทพ่ี กั อาศัย สถานทีต่ า่ ง ๆ รวมถึง บางครัง้ อาจมองเหน็ หนอนจานวนมากมายไต่ย้ัวเย้ีย
สถานท่ีสาธารณะ ตลาดและโรงงานอุตสาหกรรม ออกมาจากกองขยะ ดูน่าขยะแขยง นอกจากน้ัน
ยกเว้น อุจจาระ และปัสสาวะของมนุษย์ ซ่ึงเป็นส่ิง กองขยะยังเป็นแหล่งชุมนุมของสัตว์นาโรคสารพัด
ปฏิกูล วธิ ีจดั เก็บและกาจัดแตกต่างไปจากวิธกี ารจัด ชนิด เช่น ยุง แมลงวัน หนู แมลงสาบ ฯลฯ ยามท่ี
ขยะมูลฝอย ปัจจุบัน วิทยาการก้าวหน้า ประชากร ฝนตกลงมาน้าฝนกช็ ะเอาสง่ิ สกปรกเน่าเหม็นในกอง
เพ่ิมอย่างรวดเร็ว อัตราการใช้ที่ดินเพ่ิมข้ึนเพ่ือผลิต

CRPAO 3
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

ขยะไหลไปยังพ้ืนท่ีใกล้เคียง และอาจจะไหลลงท่อ แหลง่ กาเนดิ ขยะ
ระบายนา้ และแมน่ ้าลาคลองใกล้ ๆ อีกดว้ ย ขยะเป็นสง่ิ ที่เหลอื ใช้ หรอื สิ่งทไ่ี มต่ ้องการอีก

การท้ิงขยะลงท่อระบายน้าทาให้เกิดผลเสีย ตอ่ ไป สามารถแบ่งตามแหลง่ กาเนดิ ไดด้ ังน้ี
อย่างร้ายแรง คือ ทาให้ท่อระบายน้าอุดตัน เมื่อฝน 1. ของเสียจากอุตสาหกรรม ของเสีย
ตกกไ็ มส่ ามารถระบายนา้ ฝนได้ จึงเกดิ สภาพนา้ ท่วม
ขังตามถนนสายต่าง ๆ ตามตรอกซอกซอย และผล อันตรายท่ัวประเทศไทย 73 % มาจากระบบ
ที่ตามมาก็คือ การเดินทางไปมาตามเส้นทาง อุตสาหกรรมส่วนใหญ่ยังไม่มีการจัดการที่เหมาะสม
เหล่านั้นลาบากข้ึน การจราจรก็ติดขัดและถนน โดยท้ิงกระจายอยู่ตามสิ่งแวดล้อมและท้ิงร่วม กับ
หนทางอาจจะได้รับความ เสยี หาย ซึ่งเม่ือนา้ ลดลงสู่ มูลฝอย รัฐบาลได้ก่อตั้งศูนย์กาจัดกากอุตสาหกรรม
สภาพปกติก็ต้องซ่อมแซมใหม่ ทาให้ต้องสิ้นเปลือง ข้ึนแห่งแรกที่แขวงแสมดา เขตบางขนุ เทียน เริม่ เปดิ
งบประมาณ บริการตั้งแต่ 2531 ซึ่งก็เพียงสามารถกาจัดของเสีย
ไดบ้ างสว่ น
บ้านเรือนท่ีมีขยะมูลฝอยรกรุงรังอยู่ภายใน
บ้านเรือนบริเวณบ้าน นอกจากจะดูสกปรกไม่น่าดู 2. ของเสียจากโรงพยาบาลและสถานที่
อยแู่ ลว้ ก็ยังเปน็ ทชี่ ุมนุมของหนู แมลงวนั แมลงสาบ ศึกษาวิจัย ของเสียจากโรงพยาบาลเป็นของเสีย
ซึ่งเป็นพาหะนาโรคทางเดินอาหารมาสู่คน และยัง อันตรายอย่างย่ิง เช่น ขยะติดเช้ือ เศษอวัยวะจาก
ก่อความราคาญใหอ้ กี ด้วย ผู้ป่วย และการรักษาพยาบาล รวมท้ังของเสียท่ี
ปนเป้อื นสารกมั มนั ตรังสี สารเคมไี ดท้ ง้ิ สสู่ ิง่ แวดล้อม
โดยปะปนกับมูลฝอยสิ่งปฏิกูลเป็นการเพ่ิม ความ
เ ส่ี ย ง ใ น ก า ร แ พ ร่ ก ร ะ จ า ย ข อ ง เ ชื้ อ โ ร ค แ ล ะ ส า ร
อนั ตราย

3. ของเสียจากภาคเกษตรกรรม เช่น ยาฆ่า
แมลง ปุ๋ย มลู สตั ว์ น้าทงิ้ จากการทาปศสุ ัตว์ ฯลฯ

4. ของเสียจากบ้านเรือนแหล่งชุมชน เช่น
หลอดไฟ ถ่านไฟฉาย แบตเตอร่ี แก้ว เศษ
อาหาร พลาสติก โลหะ หินไม้ กระเบ้ือง หนัง ยาง
ฯลฯ

5. ของเสียจากสถานประกอบการในเมือง
เช่น ภัตตาคาร ตลาดสด วดั สถานเริงรมย์

CRPAO 4
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

แหล่งชุมชน กิจกรรมอุตสาหกรรม และ ประเภทของขยะ
กิจกรรมเกษตร จัดได้ว่าเป็นแหล่งกาเนิดของขยะ จาแนกประเภทได้ดังน้ี
มูลฝอยที่สาคัญ เมื่อประชากรเพ่ิมข้ึนขยะมูลฝอยก็
จะเพ่ิมข้ึนเป็นเงาตามตัว ประกอบกับมีการพัฒนา 1. ขยะมูลฝอยที่เผาไหม้ได้ เช่น เศษไม้, ใบ
อุตสาหกรรมอย่างรวดเร็ว ก็ย่ิงทาให้มีขยะมูลฝอย หญ้า, พลาสติก, กระดาษ, ผ้า, ส่ิงทอ, ยาง ฯลฯ
ใหม่ ๆ เกิดขึ้นมากมาย ขยะมูลฝอยเหล่าน้ีมีท้ังขยะ
มูลฝอยทั่วไปและของเสียอันตราย แต่ละประเภทมี 2. ขยะมูลฝอยท่ีเผาไหม้ไม่ได้ ได้แก่ เศษ
ลักษณะแตกตา่ งกนั โลหะ เหล็ก แก้ว กระเบ้ือง เปลือกหอย หิน ฯลฯ

3. ขยะมูลฝอยท่ีไม่เป็นพิษหรือขยะมูลฝอย
ทว่ั ไป ได้แก่ ขยะมูลฝอยทเ่ี กิดจากบา้ นเรือน รา้ นค้า
เชน่ พวกเศษอาหาร กระดาษ พลาสติก เปลอื กและ
ใบไม้ เป็นตน้

4. ขยะมูลฝอยทเี่ ป็นพษิ ซง่ึ เปน็ อนั ตรายต่อ
สุขภาพและชีวิตมนุษย์ตลอดจนส่ิงแวดล้อมอื่น ๆ
ได้แก่ ของเสียท่ีมีส่วนประกอบของสารอันตราย
หรือของเสียที่มีฤทธ์ิกัดกร่อนหรือติดไฟง่าย หรือมี
เชื้อโรค ติดต่อปะปนอยู่ เช่น ซากถ่านไฟฉาย ซาก
แบตเตอรี่ ซากหลอดฟลูออเรสเซนต์ กาก สารเคมี
สาลี และ ผา้ พันแผลจากโรงพยาบาท

CRPAO 5
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

ความหมายสีของถงั ขยะ

ถังขยะท้ังหมดมีอยู่ 4 ประเภท แต่ละประเภทน้ันก็รับขยะต่างกัน แต่ในปัจจุบันน้ัน คนส่วนใหญ่มักจะ
ทิง้ ขยะลงถังไมถ่ ูกประเภทกนั เชน่ กล่องโฬมทิง้ ถังขยะสีเขยี วบา้ ง ถงั ขยะสแี ดงบา้ ง ซึง่ คนแบบน้มี ักจะเปน็ คนท่ี
มกั ง่าย ไมเ่ หน็ แกป่ ระโยชนส์ ว่ นรวม เปน็ คนเหน็ แกต่ ัว คดิ ว่าใกล้ถังขยะประเภทไหนกท็ ง้ิ ลงถงั นัน้ ดังน้นั เราควร
ทิ้งขยะใหถ้ ูกต้อง ตามสีและประเภทของถังขยะ เพ่อื งา่ ยต่อการแยกขยะ ดังนี้

CRPAO 6
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

1. ถังขยะ สีเขยี ว คอื ถังขยะทีย่ ่อยสลายได้ เช่น เศษอาหาร กิ่งไม้ ใบไม้ ผกั และขยะอกี มากมายทสี่ ามารถ
ยอ่ ยสลายได้

2. ถังขยะ สเี หลือง คอื ถังขยะทสี่ ามารถนากลับมาใช้ได้ เชน่ กระดาษ ขวดนา้ แกว้ นา้ เศษเหลก็
3. ถังขยะ สีนา้ เงิน คือ ถงั ขยะท่ีไม่สามารถนากลับมาใชไ้ ด้ เช่น โฟม ถงุ ขนม พลาสติก
4. ถงั ขยะ สแี ดง คอื ถงั ขยะทเี่ ป็นพิษ เชน่ กระปอ๋ งสี สสี เปรย์ แบตเตอร่ี ยาฆา่ แมลง และอนื่ ๆ ท่เี ป็นพิษ

ปัญหาจากขยะ
ขยะมูลฝอยน้ัน นับวันจะเพิ่มมากขึ้นตามจานวนของประชากร ถ้าหากไม่มีการกาจัดขยะมูลฝอยให้

ถูกต้องและเหมาะสมแล้ว ปัญหาความสกปรกต่างๆ ที่เกิดจากขยะมูลฝอย จะต้องเกิดข้ึนอย่างแน่นอน ถ้ามอง
กนั อย่างผิวเผินแลว้

ขยะมูลฝอยน้ันไม่ได้มีผลกระทบต่อมนุษย์มากนัก ทั้งนี้อาจเป็นเพราะผลกระทบท่ีเกิดขึ้นโดยตรงต่อ
มนุษย์ ยังอยู่ในข้ันที่ไม่รุนแรงมากนัก ผลกระทบท่ีเกิดขึ้นจึงไม่ชัดเจนเท่าไร แต่ในความเป็นจริงแล้ว ขยะมูล
ฝอยจะก่อให้เกิดปัญหาต่อสภาพแวดล้อมเป็นอย่างมากและจะมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของมนุษย์ด้วย
ทั้งโดยทางตรงและทางออ้ ม ทงั้ น้เี น่อื งจาก

1. ข ยะ มูลฝอยเป็นแหล่งอาหารและแหล่งเพาะพันธ์ุของแมลงนาโรค เช่น แ มลงวัน
แมลงสาบ ยุง ฯลฯ และเปน็ ที่ซกุ ซ่อนของหนแู ละสัตวอ์ น่ื ๆ

2. ขยะมลู ฝอย ทาให้เกดิ กลิน่ เหมน็ และกอ่ ให้เกดิ ความราคาญ
3. ขยะมูลฝอยที่ท้ิงเกล่ือนกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยู่ตามพื้น ทาให้พื้นท่ีบริเวณน้ัน

สกปรก ขาดความสวยงาม เป็นท่รี งั เกยี จแก่ผู้พบเห็น และผทู้ อี่ าศยั บรเิ วณใกล้เคยี ง นอกจากน้ี ขยะ
มูลฝอยที่ตกอยู่หรือถูกทิ้งลงในคูคลอง หรือทางระบายน้า จะไปสกัดกั้นการไหลของน้า ทาให้แหล่ง
นา้ สกปรกและเกดิ การเนา่ เสีย
4. น้าเสียที่เกิดจากกองขยะมูลฝอยท่ีกองท้ิงไว้ เป็นน้าเสียท่ีมีความสกปรกสูงมาก ซ่ึงมีท้ัง
สารอินทรยี ์ สารอนินทรยี ์ เช้อื โรค และสารพิษต่าง ๆ เจือปนอยู่ เมอ่ื น้าเสียจากกองขยะมูลฝอยไหล
ไปตามพ้ืนดินบริเวณใด ก็จะทาให้บริเวณนั้นเกิดความสกปรก และความเสื่อมโทรมของพื้นดินและ
อาจเปลี่ยนสภาพ ทาให้ดินมีคุณสมบัติเป็นดินด่างหรือดินกรดได้ ในกรณีท่ีน้าเสียจากกองขยะมูล
ฝอยไหลลงสู่แหล่งนา้ กจ็ ะทาให้คุณภาพน้าเสยี ไป ทง้ั นี้ไมว่ ่าจะเป็นแหล่งนา้ ผิวดินหรอื แหลง่ น้าใต้ดิน
ก็ตาม ล้วนเป็นอันตรายต่อผู้ใช้น้าและส่ิงที่มีชีวิตท่ีอาศัยในแหล่งน้า น้าท่ีสกปรกมากหรือมีสารพิษ

CRPAO 7
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

เจือปนอยู่ ก็อาจทาให้สัตว์น้าตายในเวลาอันส้ัน นอกจากนั้นส่ิงสกปรกต่าง ๆ ที่เจือปนในน้า ก็จะ
ส่งผลต่อระบบนิเวศของน้าทาให้สัตว์น้าท่ีมีค่าบางชนิดสูญพันธุ์ไป นอกจากนี้น้าที่มีสิ่งสกปรกเจือ
ปนย่อมไม่เหมาะแก่การอุปโภคบริโภค แม้จะนาไปปรับปรุงคุณภาพแล้วก็ตาม เช่น การทาระบบ
น้าประปา ซง่ึ ก็ต้องส้ินเปลอื งค่าใชจ้ ่าย ในกระบวนการปรบั ปรุงคุณภาพนา้ มากขนึ้
5. ขยะมูลฝอยทาให้เกิดมลพษิ แก่อากาศ ขยะมูลฝอยท่ีกองท้ิงไว้ในเขตชุมชน หรือท่ีกองท้ิงไว้ในแหล่ง
กาจัดซ่ึงไม่มีการฝังกลบ หรือขณะที่ทาการเก็บขนโดยพาหนะ ท่ีไม่มีการปกปิดอย่างมิดชิด ขยะมูล
ฝอยเหล่านั้นส่งกล่ินเหม็นน่ารังเกียจออกมา เศษช้ินส่วนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลิวไปใน
อากาศ ทาให้เกิดความสกปรกแก่บรรยากาศ ซ่ึงมีผลต่อสุขภาพของมนุษย์และความสกปรกให้กับ
บริเวณข้างเคียงได้นอกจากนี้ขยะมูลฝอยที่กองท้ิงไว้นาน ๆ จะมีก๊าซที่เกิดจากการหมัก
ข้ึน ได้แก่ ก๊าซชีวภาพ ซึ่งติดไฟหรือเกิดระเบิดขึ้นได้ และก๊าซไข่เน่า (ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์) ซึ่งมี
กลิ่นเหม็น

การแก้ไขปัญหาขยะมูลฝอย

ขยะมูลฝอยมีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม ทาให้เกิดการปนเป้ือนของพื้นดิน แหล่งน้าและ
อากาศ ทาให้บ้านเมืองไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่เป็นที่เจริญของผู้ที่ได้พบเห็น ส่งผลกระทบต่อ
สขุ ภาพของประชาชน โดยทั่วไป การแก้ไขปญั หาของขยะมูลฝอย จึงควรปฏบิ ัติเพื่อปอ้ งกันและแก้ไข
ผลเสียท่ีจะเกิดข้ึน สาหรับการป้องกันและแก้ไขที่ดีควรพิจารณา ถึงต้นเหตุที่ก่อให้เกิดขยะมูลฝอย
ขึน้ มา ซึ่งกค็ งจะหมายถึง มนษุ ย์ หรือผู้สรา้ งขยะมลู ฝอย น้นั เอง การปอ้ งกนั และการแกไ้ ขปัญหาของ
ขยะมูลฝอย เร่มิ ตน้ ดว้ ย การสรา้ งจติ สานกึ แกม่ นษุ ยใ์ ห้ร้จู ักรับผิดชอบในการรกั ษาความสะอาด ทัง้ ใน
บ้านเรือนของตัวเอง และภายนอกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นถนนหนทาง สถานท่ีทางาน หรือท่ีสาธารณะอื่น
ๆ ให้รู้จักทิ้งขยะมูลฝอยลงในภาชนะให้เป็นท่ีเป็นทาง ไม่มักง่ายท้ิงขยะเกล่ือนกลาด ท้ังน้ีเป็นการ
ชว่ ยใหพ้ นกั งานเกบ็ ขยะนาไปยัง สถานที่กาจัดไดส้ ะดวกและรวดเรว็ ขน้ึ

CRPAO 8
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

1. ถงั ขยะ สีเขยี ว คอื ถังขยะทีย่ ่อยสลายได้ เช่น เศษอาหาร กิ่งไม้ ใบไม้ ผัก และขยะอีกมากมายทีส่ ามารถ
ย่อยสลายได้

2. ถังขยะ สเี หลือง คอื ถังขยะทสี่ ามารถนากลับมาใช้ได้ เชน่ กระดาษ ขวดนา้ แกว้ นา้ เศษเหลก็
3. ถังขยะ สีนา้ เงิน คือ ถงั ขยะท่ีไม่สามารถนากลับมาใชไ้ ด้ เช่น โฟม ถงุ ขนม พลาสตกิ
4. ถงั ขยะ สแี ดง คอื ถงั ขยะทเี่ ป็นพิษ เชน่ กระป๋องสี สสี เปรย์ แบตเตอร่ี ยาฆา่ แมลง และอนื่ ๆ ทเี่ ปน็ พษิ

ปัญหาจากขยะ
ขยะมูลฝอยน้ัน นับวันจะเพ่ิมมากขึ้นตามจานวนของประชากร ถ้าหากไม่มีการกาจัดขยะมูลฝอยให้

ถูกต้องและเหมาะสมแล้ว ปัญหาความสกปรกต่างๆ ท่ีเกิดจากขยะมูลฝอย จะต้องเกิดข้ึนอย่างแน่นอน ถ้ามอง
กนั อย่างผวิ เผินแลว้

ขยะมูลฝอยน้ันไม่ได้มีผลกระทบต่อมนุษย์มากนัก ทั้งนี้อาจเป็นเพราะผลกระทบท่ีเกิดข้ึนโดยตรงต่อ
มนุษย์ ยังอยู่ในข้ันที่ไม่รุนแรงมากนัก ผลกระทบท่ีเกิดขึ้นจึงไม่ชัดเจนเท่าไร แต่ในความเป็นจริงแล้ว ขยะมูล
ฝอยจะก่อให้เกิดปัญหาต่อสภาพแวดล้อมเป็นอย่างมากและจะมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของมนุษย์ด้วย
ทั้งโดยทางตรงและทางออ้ ม ทั้งน้เี น่อื งจาก

1. ข ยะ มูลฝอยเป็นแหล่งอาหารและแหล่งเพาะพันธ์ุข องแมลงนาโรค เช่น แ มลงวัน
แมลงสาบ ยุง ฯลฯ และเปน็ ที่ซกุ ซ่อนของหนแู ละสัตวอ์ น่ื ๆ

2. ขยะมลู ฝอย ทาให้เกิดกลนิ่ เหมน็ และกอ่ ให้เกดิ ความราคาญ
3. ขยะมูลฝอยที่ท้ิงเกล่ือนกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยู่ตามพ้ืน ทาให้พื้นท่ีบริเวณนั้น

สกปรก ขาดความสวยงาม เป็นท่รี งั เกยี จแก่ผู้พบเห็น และผทู้ อี่ าศยั บริเวณใกลเ้ คยี ง นอกจากน้ี ขยะ
มูลฝอยที่ตกอยู่หรือถูกทิ้งลงในคูคลอง หรือทางระบายน้า จะไปสกัดกั้นการไหลของน้า ทาให้แหล่ง
นา้ สกปรกและเกดิ การเนา่ เสีย
4. น้าเสียที่เกิดจากกองขยะมูลฝอยท่ีกองท้ิงไว้ เป็นน้าเสียที่มีความสกปรกสูงมาก ซ่ึงมีทั้ง
สารอินทรยี ์ สารอนนิ ทรยี ์ เช้อื โรค และสารพิษต่าง ๆ เจือปนอยู่ เมือ่ น้าเสียจากกองขยะมูลฝอยไหล
ไปตามพ้ืนดินบริเวณใด ก็จะทาให้บริเวณนั้นเกิดความสกปรก และความเสื่อมโทรมของพ้ืนดินและ
อาจเปลี่ยนสภาพ ทาให้ดินมีคุณสมบัติเป็นดินด่างหรือดินกรดได้ ในกรณีท่ีน้าเสียจากกองขยะมูล
ฝอยไหลลงสู่แหล่งนา้ กจ็ ะทาให้คุณภาพน้าเสยี ไป ทง้ั นี้ไมว่ ่าจะเป็นแหลง่ นา้ ผิวดินหรอื แหลง่ น้าใต้ดิน
ก็ตาม ล้วนเป็นอันตรายต่อผู้ใช้น้าและส่ิงท่ีมีชีวิตท่ีอาศัยในแหล่งน้า น้าท่ีสกปรกมากหรือมีสารพิษ

CRPAO 9
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

เจือปนอยู่ ก็อาจทาให้สัตว์น้าตายในเวลาอันสั้น นอกจากนั้นสิ่งสกปรกต่าง ๆ ท่ีเจือปนในน้า ก็จะ
ส่งผลต่อระบบนิเวศของน้าทาให้สัตว์น้าที่มีค่าบางชนิดสูญพันธุ์ไป นอกจากน้ีน้าท่ีมีสิ่งสกปรกเจือ
ปนย่อมไม่เหมาะแก่การอุปโภคบริโภค แม้จะนาไปปรับปรุงคุณภาพแล้วก็ตาม เช่น การทาระบบ
นา้ ประปา ซึ่งก็ต้องสนิ้ เปลอื งคา่ ใช้จ่าย ในกระบวนการปรับปรงุ คุณภาพน้ามากขนึ้
5. ขยะมูลฝอยทาให้เกิดมลพษิ แก่อากาศ ขยะมูลฝอยที่กองท้ิงไว้ในเขตชุมชน หรือท่ีกองท้ิงไว้ในแหล่ง
กาจัดซ่ึงไม่มีการฝังกลบ หรือขณะที่ทาการเก็บขนโดยพาหนะ ท่ีไม่มีการปกปิดอย่างมิดชิด ขยะมูล
ฝอยเหล่าน้ันส่งกลิ่นเหม็นน่ารังเกียจออกมา เศษช้ินส่วนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลิวไปใน
อากาศ ทาให้เกิดความสกปรกแก่บรรยากาศ ซ่ึงมีผลต่อสุขภาพของมนุษย์และความสกปรกให้กับ
บริเวณข้างเคียงได้นอกจากนี้ขยะมูลฝอยที่กองท้ิงไว้นาน ๆ จะมีก๊าซท่ีเกิดจากการหมัก
ข้ึน ได้แก่ ก๊าซชีวภาพ ซึ่งติดไฟหรือเกิดระเบิดข้ึนได้ และก๊าซไข่เน่า (ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์) ซ่ึงมี
กลิ่นเหม็น

การแกไ้ ขปัญหาขยะมูลฝอย

ขยะมูลฝอยมีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม ทาให้เกิดการปนเป้ือนของพื้นดิน แหล่งน้าและ
อากาศ ทาให้บ้านเมืองไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่เป็นที่เจริญของผู้ที่ได้พบเห็น ส่งผลกระทบต่อ
สุขภาพของประชาชน โดยท่ัวไป การแก้ไขปัญหาของขยะมลู ฝอย จึงควรปฏิบตั ิเพ่อื ปอ้ งกันและแก้ไข
ผลเสียท่ีจะเกิดข้ึน สาหรับการป้องกันและแก้ไขที่ดีควรพิจารณา ถึงต้นเหตุที่ก่อให้เกิดขยะมูลฝอย
ข้ึนมา ซงึ่ ก็คงจะหมายถงึ มนุษย์ หรอื ผสู้ ร้างขยะมลู ฝอย นน้ั เอง การปอ้ งกนั และการแกไ้ ขปัญหาของ
ขยะมูลฝอย เร่ิมต้นดว้ ย การสร้างจิตสานกึ แกม่ นษุ ย์ใหร้ ้จู กั รบั ผิดชอบในการรักษาความสะอาด ทั้งใน
บ้านเรือนของตัวเอง และภายนอกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นถนนหนทาง สถานท่ีทางาน หรือที่สาธารณะอื่น
ๆ ให้รู้จักท้ิงขยะมูลฝอยลงในภาชนะให้เป็นท่ีเป็นทาง ไม่มักง่ายท้ิงขยะเกลื่อนกลาด ทั้งน้ีเป็นการ
ชว่ ยใหพ้ นักงานเก็บขยะนาไปยัง สถานท่กี าจัดได้สะดวกและรวดเร็วข้ึน

CRPAO 10
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

1. ถังขยะ สเี ขยี ว คือ ถังขยะทย่ี ่อยสลายได้ เชน่ เศษอาหาร ก่งิ ไม้ ใบไม้ ผัก และขยะอีกมากมายทส่ี ามารถ
ยอ่ ยสลายได้

2. ถงั ขยะ สเี หลือง คอื ถงั ขยะที่สามารถนากลบั มาใช้ได้ เชน่ กระดาษ ขวดน้า แกว้ น้า เศษเหล็ก
3. ถงั ขยะ สีน้าเงนิ คือ ถงั ขยะทไ่ี ม่สามารถนากลับมาใชไ้ ด้ เชน่ โฟม ถงุ ขนม พลาสติก
4. ถังขยะ สแี ดง คอื ถงั ขยะท่ีเป็นพิษ เชน่ กระปอ๋ งสี สสี เปรย์ แบตเตอรี่ ยาฆา่ แมลง และอืน่ ๆ ทเี่ ป็นพิษ

ปญั หาจากขยะ
ขยะมูลฝอยนั้น นับวันจะเพิ่มมากข้ึนตามจานวนของประชากร ถ้าหากไม่มีการกาจัดขยะมูลฝอยให้

ถูกต้องและเหมาะสมแล้ว ปัญหาความสกปรกต่างๆ ท่ีเกิดจากขยะมูลฝอย จะต้องเกิดขึ้นอย่างแน่นอน ถ้ามอง
กันอย่างผิวเผินแล้วขยะมูลฝอยนั้นไม่ได้มีผลกระทบต่อมนุษย์มากนัก ทั้งน้ีอาจเป็นเพราะผลกระทบท่ีเกิดข้ึน
โดยตรงต่อมนุษย์ ยังอยู่ในขั้นที่ไม่รุนแรงมากนัก ผลกระทบที่เกิดขึ้นจึงไม่ชัดเจนเท่าไร แต่ในความเป็นจริง
แล้ว ขยะมูลฝอยจะก่อให้เกิดปัญหาต่อสภาพแวดล้อมเป็นอย่างมากและจะมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของ
มนษุ ย์ด้วยท้ังโดยทางตรงและทางออ้ ม ทงั้ นเี้ นอ่ื งจาก

1. ข ยะ มูลฝอยเป็นแหล่งอาหารและแหล่งเพาะพันธุ์ของแมลงนาโรค เช่น แ มลงวัน
แมลงสาบ ยุง ฯลฯ และเปน็ ทซี่ ุกซอ่ นของหนแู ละสตั ว์อืน่ ๆ

2. ขยะมลู ฝอย ทาใหเ้ กดิ กล่นิ เหมน็ และกอ่ ให้เกิดความราคาญ
3. ขยะมูลฝอยที่ทิ้งเกล่ือนกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยู่ตามพ้ืน ทาให้พ้ืนที่บริเวณนั้น

สกปรก ขาดความสวยงาม เป็นที่รังเกียจแก่ผู้พบเห็น และผ้ทู ี่อาศยั บริเวณใกลเ้ คียง นอกจากนี้ ขยะ
มูลฝอยท่ีตกอยู่หรือถูกทิ้งลงในคูคลอง หรือทางระบายน้า จะไปสกัดก้ันการไหลของน้า ทาให้แหล่ง
นา้ สกปรกและเกดิ การเน่าเสีย
4. น้าเสียที่เกิดจากกองขยะมูลฝอยท่ีกองทิ้งไว้ เป็นน้าเสียที่มีความสกปรกสูงมาก ซึ่งมีทั้ง
สารอินทรยี ์ สารอนนิ ทรยี ์ เช้อื โรค และสารพิษตา่ ง ๆ เจอื ปนอยู่ เมือ่ น้าเสยี จากกองขยะมูลฝอยไหล
ไปตามพ้ืนดินบริเวณใด ก็จะทาให้บริเวณน้ันเกิดความสกปรก และความเสื่อมโทรมของพ้ืนดินและ
อาจเปล่ียนสภาพ ทาให้ดินมีคุณสมบัติเป็นดินด่างหรือดินกรดได้ ในกรณีท่ีน้าเสียจากกองขยะมูล
ฝอยไหลลงสแู่ หล่งนา้ ก็จะทาให้คุณภาพน้าเสียไป ทงั้ นีไ้ ม่ว่าจะเป็นแหล่งนา้ ผวิ ดินหรือแหล่งน้าใต้ดิน
ก็ตาม ล้วนเป็นอันตรายต่อผู้ใช้น้าและส่ิงที่มีชีวิตที่อาศัยในแหล่งน้า น้าที่สกปรกมากหรือมีสารพิษ
เจือปนอยู่ ก็อาจทาให้สัตว์น้าตายในเวลาอันสั้น นอกจากนั้นสิ่งสกปรกต่าง ๆ ท่ีเจือปนในน้า ก็จะ

CRPAO 11
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School

ส่งผลต่อระบบนิเวศของน้าทาให้สัตว์น้าท่ีมีค่าบางชนิดสูญพันธุ์ไป นอกจากน้ีน้าที่มีส่ิงสกปรกเจือ
ปนย่อมไม่เหมาะแก่การอุปโภคบริโภค แม้จะนาไปปรับปรุงคุณภาพแล้วก็ตาม เช่น การทาระบบ
นา้ ประปา ซึ่งก็ต้องส้นิ เปลอื งค่าใชจ้ า่ ย ในกระบวนการปรบั ปรุงคุณภาพน้ามากข้นึ
5. ขยะมูลฝอยทาให้เกิดมลพษิ แก่อากาศ ขยะมูลฝอยท่ีกองท้ิงไว้ในเขตชุมชน หรือที่กองท้ิงไว้ในแหล่ง
กาจัดซ่ึงไม่มีการฝังกลบ หรือขณะท่ีทาการเก็บขนโดยพาหนะ ที่ไม่มีการปกปิดอย่างมิดชิด ขยะมูล
ฝอยเหล่านั้นส่งกลิ่นเหม็นน่ารังเกียจออกมา เศษช้ินส่วนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลิวไปใน
อากาศ ทาให้เกิดความสกปรกแก่บรรยากาศ ซ่ึงมีผลต่อสุขภาพของมนุษย์และความสกปรกให้กับ
บริเวณข้างเคียงได้นอกจากนี้ขยะมูลฝอยท่ีกองทิ้งไว้นาน ๆ จะมีก๊าซที่เกิดจากการหมัก
ขึ้น ได้แก่ ก๊าซชีวภาพ ซ่ึงติดไฟหรือเกิดระเบิดข้ึนได้ และก๊าซไข่เน่า (ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์) ซึ่งมี
กลนิ่ เหมน็

การแกไ้ ขปัญหาขยะมูลฝอย

ขยะมูลฝอยมีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม ทาให้เกิดการปนเปื้อนของพ้ืนดิน แหล่งน้าและ
อากาศ ทาให้บ้านเมืองไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่เป็นท่ีเจริญของผู้ท่ีได้พบเห็น ส่งผลกระทบต่อ
สขุ ภาพของประชาชน โดยท่ัวไป การแก้ไขปัญหาของขยะมูลฝอย จึงควรปฏิบัตเิ พ่ือปอ้ งกนั และแก้ไข
ผลเสียที่จะเกิดขึ้น สาหรับการป้องกันและแก้ไขท่ีดีควรพิจารณา ถึงต้นเหตุท่ีก่อให้เกิดขยะมูลฝอย
ขน้ึ มา ซ่ึงกค็ งจะหมายถึง มนษุ ย์ หรือผูส้ รา้ งขยะมลู ฝอย น้นั เอง การปอ้ งกันและการแกไ้ ขปญั หาของ
ขยะมูลฝอย เร่มิ ต้นด้วย การสรา้ งจิตสานึกแก่มนษุ ยใ์ ห้รจู้ ักรับผดิ ชอบในการรักษาความสะอาด ทง้ั ใน
บ้านเรือนของตัวเอง และภายนอกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นถนนหนทาง สถานท่ีทางานหรือท่ีสาธารณะ
อ่ืน ๆ ใหร้ ้จู ักทิ้งขยะมลู ฝอยลงในภาชนะให้เปน็ ที่เป็นทาง ไม่มักงา่ ยทิง้ ขยะเกล่ือนกลาด ทงั้ น้เี ป็นการ
ช่วยใหพ้ นกั งานเกบ็ ขยะนาไปยงั สถานท่กี าจดั ได้สะดวกและรวดเร็วขึ้น
ๆ

CRPAO 12
School
Chiangrai Provincial Administrative Organization School