ข้าวซีบูกันตัง นราธิวาส

นิทรรศการงานวันลองกอง

ข้าวซีบูกันตัง
กำปงไรซ์ นราธิวาส

จัดทำโดย

สำนักงานเกษตรจังหวัดนราธิวาส
กรมส่งเสริมการเกษตร

1
1.1 ความเป็นมาและความสำคัญ

ข้าวพันธุ์ซีบูกันตัง เป็นข้าวเจ้าพันธุ์พื้นเมืองที่นิยมปลูกมากในพื้นที่จังหวัดนราธิวาสโดยเฉพาะ
อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส เรื่องราวความเป็นมาของข้าวซีบูกันตัง ซึ่งผู้อาวุโสในพื้นที่ให้ข้อมูลว่า
ข้าวพันธุ์นช้ี าวบา้ นไปพบข้าวเรือ้ ทีอ่ อกดอกชว่ งหลังฤดนู าปี ซงึ่ เปน็ ขา้ วทม่ี ีการแตกกอไดด้ ี มีการติดเมล็ด
ดกมาก จึงได้เก็บพันธุ์ข้าวนี้ไว้และนำมาขยายพันธุ์ต่อๆกันมา โดยเรียกข้าวพันธุ์นี้ว่า “ซีบูกาแต”
และต่อมาเปลี่ยนเป็น“ซีบูกันตัง” แปลว่า ข้าว 1000 ทะนาน ซึ่ง“ซีบู” แปลว่า 1000 และ
“กนั ตงั ”แปลวา่ ทะนาน จงึ เรียกขา้ วพันธนุ์ ้ตี ามภาษามลายทู ้องถิน่ ว่า พันธ์ุ “ซีบูกันตัง”

ลกั ษณะประจำพันธุ์
- เปน็ ข้าวเจ้าไม่ไวตอ่ ช่วงแสง อายุเกบ็ เกยี่ ว 130 -135 วัน
- ลกั ษณะทรงกอตง้ั สงู ของลำตน้ 108.4 เซนติเมตร
- ปลอ้ งสีเขียว แผน่ ใบสีเขยี ว ยาว 40.4 เซนติเมตร กว้าง 1.2 เซนตเิ มตร
- ยอดดอกสเี ขยี วอ่อน ยอดเกสรตัวเมยี สขี าว คอรวงสัน้
- ลักษณะรวงแน่นปานกลาง การแตกระแงป้ านกลาง
- จำนวนรวงตอ่ กอ 12 รวง รวงยาว 23.2 เซนติเมตร
- ข้าวเปลือกสีน้ำตาล มีความยาวเฉลี่ย 8.36 มิลลิเมตร กว้าง 2.53 มิลลิเมตร
หนา 1.76 มลิ ลิเมตร
- ข้าวกล้องสีขาว ความยาวข้าวกล้องเฉลี่ย 6.15 มิลลิเมตร กว้าง 2.16 มิลลิเมตร
หนา 1.55 มลิ ลิเมตร
- ความยาวขา้ วสารเฉล่ีย 6.03 มลิ ลิเมตร กวา้ ง 2.13 มลิ ลเิ มตร หนา 1.53 มิลลเิ มตร
- ขา้ วกล้องสีขาว รูปรา่ งเมลด็ ปานกลาง ท้องไขน่ ้อย
- นำ้ หนกั ข้าวเปลือก 18.5 กรมั ต่อ 1,000 เมล็ด
- นำ้ หนกั ต่อถังเท่ากบั 12.1 กโิ ลกรมั
- คุณภาพการสดี ี ปริมาณอมิโลส 27.2 เปอรเ์ ซ็นต์
- อณุ หภูมิแป้งสกุ ปานกลาง ค่าความคงตัวแปง้ สุกปานกลาง

2
- ระยะพักตัวของเมลด็ พันธุ์ประมาณ 5 สปั ดาห์
ผลผลติ 616 กิโลกรมั ต่อไร่
การรับรองพันธุ์ รบั รองพนั ธุ์เมื่อวนั ท่ี 25 เมษายน 2560
ลกั ษณะเด่น
1. เป็นข้าวไม่ไวต่อชว่ งแสง สามารปลูกได้ ตลอดท้ังปี และให้ผลผลติ สูงเฉล่ยี 616 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่
2. อมิโลสสูง (27.2 เปอร์เซ็นต์) ข้าวสุกร่วนแข็งเล็กน้อย อุณหภูมิแป้งสุกปานกลาง
ค่าความคงตัวแป้งสุกปานกลาง ตรงกับความนิยมการบริโภคของคนไทยมุสลิม ที่ชอบใช้
มือเปบิ ขา้ วแทนการใชช้ ้อน
3. สามารถปลกู ไดต้ ลอดทงั้ ปี
พื้นทีแ่ นะนำ
ในเขตพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้แก่ จังหวัดปตั ตานี ยะลา และนราธวิ าส
ขอ้ ควรระวงั หรือ ข้อจำกดั
อ่อนแอตอ่ โรคไหม้
ระยะการเจรญิ เตบิ โตของข้าว

1.2 การนำเทคโนโลยมี าใช้
- รถแทรกเตอร์ เปน็ เครอื่ งทุ่นแรงของเกษตรกรไปแลว้ ในยุคน้ี ท้ังใช้งานได้งานมากกว่าใช้วัว ควาย

ไถนาเหมือนสมัยก่อน แถมรถแทรกเตอร์ยังมีความสามารถเอนกประสงค์หลากหลายตามประเภท
ของรถแทรกเตอร์น้ันๆ ซึ่งในปัจจุบันมีบริษัทต่างๆผลิตออกมาตอบสนองการใช้งานในภาคเกษตรกรรม

3

ต่างๆ เรียกได้ว่าสามารถทำได้หลายอยา่ ง ทั้ง ไถพรวน ลากจูงเครื่องจกั รในไร่ ไถกลบหน้าดิน ปราบดิน
สูบน้ำ ปั่นไฟ ฯลฯ

- รถเกี่ยวข้าว หรือ รถเกี่ยวนวดข้าว เป็นเครื่องจักรกลด้านการเกษตรที่ใช้เกี่ยวนวดข้าว
เพื่อเก็บเกี่ยวข้าวซึ่งเป็นผลผลิตในการทำนาของเกษตรกร แทนการเกี่ยวข้าวด้วยเคียว และการตีข้าว
ใหข้ า้ วเปลอื กหลุดออกจากรวงด้วยแรงงานคน

1.3 ตน้ ทุน / ผลตอบแทน
- เมลด็ พนั ธุ์ 125 บาท/ไร่
ปริมาณการใชเ้ มลด็ พนั ธุ์ นาหวา่ น 4 - 5 กก./ไร่
นาดำ 4 - 5 กก./ไร่
- ค่าไถนา 2 คร้ัง ๆ 500 จำนวน 1,000 บาท/ไร่
- คา่ ปุย๋ 750 บาท/ไร่ จำนวน 3 กระสอบๆละ 17 กิโลกรมั (ปยุ๋ อนิ ทรยี เ์ คมี)
- คา่ เก็บเกย่ี วผลผลติ 700 ไร่/บาท
- คา่ แรงงาน 3,600 บาท/ไร่
รวมต้นทุน 6,175 บาท

ผลผลติ
ผลผลติ ได้ 650 – 750 กโิ ลกรมั /ไร่
ราคาขา้ วเปลือก/กิโลกรัม 8 - 10 บาท
ราคาขา้ วสาร/กโิ ลกรัม 25 บาท

1.4 ปราชญช์ าวบา้ น
นางสาว ยารอนะ๊ บอื เฮง
ที่อยู่ : 86 หมูท่ ่ี 7 บา้ นจาแปปะ อำเภอตากใบ จงั หวดั นราธิวาส
พ้นื ทที่ ำนา รวม 23 ไร่ เบอร์โทร 088 – 389 - 3279
ผลผลติ 650-720 กิโลกรัม/ไร่

1.5 การเก็บเกย่ี วและการปฏบิ ตั หิ ลังการเก็บเก่ียว
วิธีการเก็บเกี่ยวผลผลิตข้าวเป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อผลผลิต และคุณภาพของผลผลิตข้าว

ในแต่ละฤดู ผลของการจัดการตลอดช่วงฤดูการปลูกข้าวจะมีผลต่อคุณภาพและผลผลิตข้าวในที่สุด
ราคาของข้าวเปลือกจากการซือ้ ขายผลผลิตข้าว นอกจากจะมีการพิจารณาตั้งแต่ความชืน้ ของข้าวเปลือก
ลักษณะของเมล็ดได้แก่ สีเปลอื ก ขนาดเมลด็ เต็ม และส่ิงเจอื ปนต่างๆ แล้ว คณุ ภาพการสีของข้าวเปลือก
โดยคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ ของต้นข้าวก็เป็นลักษณะที่ใช้กำหนดในการซื้อขายข้าวเช่นกัน เมื่อมีการจัดการ
ท่ีถูกตอ้ งตลอดฤดกู ารปลกู ข้าว ผลท่ไี ดด้ ังน้ี

1. ไดผ้ ลผลติ ขา้ วเต็มศกั ยภาพของแตล่ ะพันธุ์

4

2. คุณภาพทางกายภาพ ได้แก่ สเี ปลือก สขี า้ วกล้อง ขนาดและรูปรา่ ง คณุ สมบตั ิการหุงตม้ ตรงตามพันธ์ุ
3. คุณภาพการสี ของข้าวเปลอื กไดป้ รมิ าณขา้ วเตม็ เมลด็ มาก
สุดท้ายการเก็บเกี่ยวในระยะเวลาที่ถูกต้องและเหมะสม จะทำให้ได้ข้าวที่มีคุณภาพดี
การเก็บเกยี่ วท่รี ะยะพลับพลึง เปน็ ระยะการเก็บเกยี่ วที่แนะนำ และเกษตรกรควรถือปฏิบตั ิอย่างเคร่งครัด
ถา้ ต้องการใหไ้ ดผ้ ลผลติ ขา้ วทดี่ มี คี ณุ ภาพ และสามารถใชเ้ ปน็ ขอ้ ต่อรองใหข้ ายไดร้ าคาดี
การเก็บเก่ียวระยะพลับพลงึ คือระยะการเก็บเกย่ี วผลผลติ ขา้ วทน่ี บั จากวนั ที่ข้าวออกดอกไปแล้ว
28-30 วัน และเก็บเกีย่ วในสภาพทนี่ าแห้ง หรืออย่างนอ้ ยกไ็ มม่ นี ำ้ ขังในนา
ข้าวออกดอก วันที่ข้าวออกดอก พจิ ารณาจากวันท่ีรวงข้าวที่มีดอกบานเกือบเต็มพื้นที่ คือ 80%
ของพน้ื ท่ี จึงบนั ทกึ วนั นัน้ เป็นวันท่ีขา้ วออกดอก

วธิ กี ารเกบ็ เกย่ี วผลผลิตขา้ ว
1. การเตรียมตัวก่อนถึงวันเก็บเกี่ยวข้าว : เกษตรกรควรหมั่นเดินสำรวจแปลงนาตั้งแต่

วันท่ีข้าวออกดอก เพราะระยะน้ีเปน็ ระยะทขี่ า้ วต้องได้รบั การเอาใจใสท่ ุกด้าน
- ในนาตอ้ งมนี ำ้ เพยี งพอ
- ไม่มโี รคแมลงรบกวน
- ไมล่ งไปรบกวนในแปลงนาโดยไมจ่ ำเป็น
- หากเกิดปัญหาใดๆ ต้องรีบแก้ไข ไม่ทง้ิ ไว้จนเกิดอาการรนุ แรง

2. วางแผนการเก็บเกี่ยว : เมื่อทราบวันที่ข้าวออกดอก ให้วางแผนกำหนดวันที่จะเก็บเกี่ยว
(หลงั ขา้ วออกดอก 28-30 วัน) วิธีการเก็บเกี่ยว

- ถา้ ใชแ้ รงงานก็ตอ้ งนดั แรงงานมาให้พรอ้ ม
- ถ้าใชเ้ คร่อื งจักรก็ต้องทำความสะอาดและดูแลเครือ่ งจกั รใหพ้ ร้อมท่จี ะทำงานได้ในวันท่ีกำหนด
3. ก่อนถึงวันเกบ็ เกี่ยว 10 วันถ้ายังคงมนี ้ำอยู่ในนา ให้ระบายน้ำออกจากนาให้หมด เพื่อให้ขา้ ว
สุกแก่สม่ำเสมอ แปลงนาที่แห้งจะสะดวกในการลงไปทำงาน ทั้งการเก็บเกี่ยวด้วยแรงงานคน
และเครื่องจกั ร
4. กำหนดวันที่เก็บเกี่ยว ถ้าสามารถรับฟังการพยากรณ์อากาศได้ หากคาดว่าจะมีฝนตกในช่วง
วนั เก็บเก่ียว อาจทำการเก็บเก่ยี วก่อน หรือหลงั วันทกี่ ำหนดได้ แตค่ วรมแี ผนการขนย้ายผลผลิต หรือการ
เกบ็ ผลผลติ ไวใ้ นยงุ้ ฉาง ในสภาพท่แี ห้ง

5

1.6 การแปรรูป
- อาหารพน้ื บา้ น ข้าวยำ ลาแซ เปน็ ต้น
- ขนมเจาะหู
- ขนมฝักบัว

- บดแป้งขา้ วซบี ูกันตงั

การวิเคราะหค์ ุณค่าทางโภชนาการในขา้ วสารของขา้ วเจ้าพนั ธ์ุซบี ูกันตัง 5

รายการ คุณคา่ ทางโภชนาการ /100 กรัม (ข้าวซีบูกนั ตงั )
พลงั งาน (กโิ ลแคลลอร่ี) 349.30
ความช้ืน (กรมั ) 10.62
โปรตีน (กรัม) 8.96
คารโ์ บไฮเดรต (กรัม) 2.14
เย่อื ใย (กรมั ) 75.20
ไขมัน (กรัม) 3.45
เถา้ (กรมั ) 1.28
สารกาบา (มิลลกิ รมั ) 22.85
ทม่ี า : ศูนย์วจิ ยั ขา้ วปทมุ ธานี (2559)

จดั ทำโดย

1. สำนักงานเกษตรอำเภอตากใบ จงั หวัดนราธวิ าส

2. คณะทำงานฝ่ายนทิ รรศการงานวันลองกอง’65 สำนักงานเกษตรจงั หวัดนราธิวาส