SERAT WULANGREH PUPUH SINOM
A. Kompetensi Dasar
Memahami teks piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
Menanggapi teks piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
dengan ragam krama
B. Indikator Pencapaian Kompetensi
Membaca teks piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
Mengartikan kata-kata yang dianggap sulit
Menuliskan isi teks piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
Memberikan tanggapan ataupun komentar secara tertulis
tentang isi teks piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
C. Ancas Pasinaon
Sawise nyemak video peserta didik saged maos teks
piwulang serat Wulangreh pupuh Sinom
Peserta didik saged ngartekake tembung sing angel.
Peserta didik saged ngandharake isi teks piwulang serat
Wulangreh pupuh Sinom.
Peserta didik saged nglaksanakake piwulang menika wonten
ing sadinten-dinten.
D. Pandom Pasinaon
Sadurunge mlebu ing materi pasinaon, luwih becik para siswa
mengerti pandom pasinaon iki. Ing ngisor iki bab-bab kang kudu
digatekake :
Para siswa maca pandom pasinaon ing materi iki. Upama
arupa kompetensi dasar, indikator pencapaian kompetensi,
lan ancas pasinaon
Menawa anggone sinau ana kang ora dimangerti bisa nyuwun
pirsa marang guru
Para siswa bisa gladhen soal ing bagean gladhen. KKMipun
menika 68
Menawa bijine isih kurang saka KKM, coba gladhen maneh
materi iki
MATERI AJAR
A. Serat Wulangreh
Pengertian
Serat : Teks/Naskah/Kitab/Buku
Wulang : Ajaran/Piwulang
Reh : Laku becik/Laku utama/perilaku baik
Dados saged diartike Tulisan/Buku/Kitab kang isine ajaran
utawa piwulang kanggo wong akeh supaya bisa nduweni laku kang
becik.
Sinten inggkang ngripta?
Serat Wulangreh karipta dening Sri Sultan Pakubuwana IV,
ingkang jumeneng wonten ing kraton Surakarta Hadiningrat (1788-
1820).
Jinise tembang ana 3, yaiku:
1. Tembang gedhe (kusuma astuti, mintajiwa)
2. Tembang tengahan (girisa, wirangrong)
3. Tembang alit (tembang macapat)
Para siswa saged klik link ing ngandap menika kangge
pasinaon kang isine materi babagan serat wulangreh pupuh
sinom: https://youtu.be/_lAhuGOMIHU
B. Tembang Macapat Sinom
1. Pengertian Tembang Macapat
Tembang macapat yaiku salah sawijining tembang kang
ngrembaka ing tlatah Jawa kang nduweni sawenehing paugeran.
Paugeran-paugeran ing tembang macapat iku cacahe ana telu,
yaiku guru lagu, guru gatra, lan guru wilangan. Miturut
Padmosoekotjo (1953:13) guru yaiku uger-uger, wewaton,
paugeran, pathokan. Sekar macapat sinom yaiku sawijining
sekar macapat kang biasane manggoni urutan ke-3 ing tembang
macapat. Pupuh sinom ana 33 pada/bait. Sinom iku ateges
kanoman, minangka kalodhangan sing paling wigati kanggone
wong anomsupados saged ngangsu kawruh sak akeh-akehe.
2. Watak/Gambaran Tembang Sinom
Tembang macapat sinom yaiku tembang macapat kang nduweni
watak sabar, grapyak, lan sumanak, mula lumrahe kanggo nelakake
crita kang ngemu piwulang lan pitutur.
Tembang sinom mathuk kangge nggambarake kahanan gerak
sing ngetokake keprigelan (Haryanto dkk, 2003:14). Secara garis
besar, sekar macapat sinom nggambarake manungsa ingkang
nduweni sipat kang isih enom.
3. Paugerane Tembang
a. Guru gatra : cacahe gatra(baris) saben sak pada(bait).
b. Guru Wilangan : cacahe wanda (suku kata) saben sak gatra
(baris).
c. Guru Lagu : tibaning swara ing pungkasaning gatra (baris).
Kanggo menehi tanggapan ing serat wulangreh pupuh sinom, yaiku:
- Kedah mangertosi isine.
- Pados tembung nggunakake aplikasi bausastra uttawa kamus.
- Sakwise madosi tembung banjur dirasa, diolah mungguh karepe.
- Saged ugi pados buku wacan liyane.
GLADHEN
Ayo nggancarake pada 1 ing Serat Wulangreh pupuh Sinom ing ngisor iki!
Tembang Macapat Sinom
Pada 1
Ambege kang wus utama,
tan ngendhak gunaning jalmi,
amiguna ing aguna,
sasolahe kudu bathi,
pintere den alingi,
bodhone didokok ngayun,
pamrihe den inaa,
mring padha padhaning jalmi,
suka bungah den ina sapadha-padha.
Paugeran tembang sinom pada 1:
Guru gatra : .............................................................................
Guru wilangan : .............................................................................
Guru lagu : .............................................................................
Tembung-tembung kang angel wonten ing pada 1 :
Mangga para siswa saged madosi tembung-tembung ingkang mboten di mangertosi
ing kolom tabel menika!
Tembung Teges
Ambega watak
Ngendhak
Jalmi
Denalingi
Dinokok
Ngayun
Den ina
Gancaran/Parafrase Pada 1:
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
.................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
PENILAIAN
Para siswa mangga saged gladhen
Wonten ngandap menika njih..!!!
Wacanen Tembang Ing Ngandap punika!
Tembang Macapat Sinom
Pada 2
Ingsun uga tan mangkana,
balilu kang sun alingi,
kabisan sun dokok ngarsa,
isin menek den arani,
balilune ngluwihi,
nanging tenanipun cubluk,
suprandene jroning tyas,
lumaku ingaran wasis,
tanpa ngrasa prandene sugih carita.
TUGAS
1. Sebataken guru gatra, guru wilangan lan guru lagune!
Guru gatra : .............................................................................
Guru wilangan : .............................................................................
Guru lagu : .............................................................................
1. Padosake tembung-tembung kang angel wonten ing tembang
kasebut, lajeng diarteke!
Tembung Teges
2. Gancarana tembang kasebut ngagem basa krama!
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
.................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
REFLEKSI
Sakwise sinau materi serat wulangreh ppupuh sinom ing
nginggil, kinten-kinten para siswa mudeng dereng?
Menawi dereng, mangga diserat menapa kemawon ingkang
dereng dipahami!
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
.................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
DAFTAR PUSTAKA
Alnasrum, Putri 2014. Tembang Macapat. Api Bloger.
http://sinaunembang.blogspot.com/p/tembang-macapat.html
https://jawangrembaka.wordpress.com/2016/01/17/tembang-macapaat-sinom/