MRI Work Manual

RAMKHAMHAENG UNIVERSITY

DEPARTMENT OF RADIOLOGICAL TECHNOLOGY

MRI work manual of
the musculoskeletal system

for the inexperienced radiological
technologists



คำนำ

ก า ร ว า ง แ ผ น ก า ร ต ร ว จ วิ นิ จ ฉั ย ด้ ว ย ค ลื่ น แ ม่ เ ห ล็ ก ไ ฟ ฟ้ า ข อ ง ร ะ บ บ ก ล้ า ม เ นื้อ แ ล ะ ก ร ะ ดู ก
(Musculoskeletal) เป็นส่ิงท่ีสาคัญ ซ่ึงเร่ิมจากการเลือกอุปกรณ์ให้เหมาะสมกับส่วนท่ีต้องการตรวจ
ขั้นตอนการจัดท่า ขอ้ บ่งชีข้ องรอยโรค และการวางระนาบตามกายวิภาคศาสตร์ โดยระบบกลา้ มเนือ้ และ
กระดูกเป็นระบบท่ีมีส่วนประกอบของแต่ละขอ้ ต่อ (joint) เอ็น (tendon) นั้นมีความแตกต่างกัน จึงทาให้
รูปแบบในการวางระนาบแตกต่างกนั ไปดว้ ยหากการวางระนาบไม่ถกู ตอ้ งจะทาใหร้ งั สีแพทยเ์ ห็นภาพไม่ชัดเจน
และสง่ ผลจอ่ การวนิ ิจฉยั ผิดพลาดได้

ดงั นนั้ จึงไดจ้ ดั ทาค่มู อื ท่ชี ว่ ยในการอธิบายวธิ ีการท่เี ขา้ ใจไดง้ ่ายต่อการปฏิบตั ิงานของนกั รงั สเี ทคนิค
คณะผู้จัดทาหวังเป็ นอย่างยิ่งว่าคู่มือเล่มนี้จะก่อให้เกิดประโยชน์กับนักรังสีเทคนิคไม่มากก็น้อย
และหากหนงั สือคมู่ อื เลม่ นี้ มขี อ้ ผิดพลาดประการใด ทางคณะผจู้ ดั ทาขออภยั มา ณ โอกาสนี้

คณะผจู้ ดั ทา
นกั ศึกษาสาขาวิชารงั สีเทคนคิ
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั รามคาแหง

สารบญั

บทนำ 1
การเตรียมตวั 2
ขอ้ ควรระวังเบื้องต้น 3
อุปกรณ์ท่ีใชใ้ นการตรวจ 4
Upper extremity
5
Shoulder 9
Elbow 13
Wrist 17
Hand
Lower extremity 21
Hip 27
Knee 32
Ankle 36
Foot 40
บรรณานกุ รม 41
ดชั นีคำศัพท์

บทนำ

การสรา้ งภาพด้วยคลื่นแมเ่ หล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging; MRI) อาศยั คุณสมบัติความเปน็
แม่เหลก็ ของไฮโดรเจนอะตอม (Hydrogen,H) ซ่ึงเปน็ สว่ นประกอบภายในรา่ งกายมนุษย์ เม่อื ผู้ได้รับการตรวจอยู่
ภายใต้สนามแมเ่ หล็ก เครื่องจะส่งสญั ญาณวทิ ยุที่มีความถี่จำเพาะ (Radiofrequency) เข้าไปกระตุ้นอวัยวะท่ี
ตอ้ งการตรวจ เมือ่ อวัยวะถูกกระต้นุ จะมีการเปลี่ยนระดบั พลงั งาน ท่เี รยี กว่าการกำทอน (Resonance) หลงั จาก
หยดุ กระตนุ้ จะมีการคายพลงั งาน ซ่ึงจะมีอุปกรณร์ บั สัญญาณ จากน้นั จะแปลงเป็นสญั ญาณภาพเพื่อนำไปประกอบ
การวินิจฉัยโรค

การตรวจวนิ ิจฉัยระบบกล้ามเน้ือและกระดูก (Musculoskeletal system) ด้วยคลืน่ แม่เหล็กไฟฟ้าเปน็
การสร้างภาพทางการแพทย์ที่นิยมใช้ โดยสามารถตรวจได้หลายระนาบ (Multiplanar) เพ่อื แยกความแตกต่างของ
เนื้อเยือ่ (Soft tissue contrast) ไดด้ ี โดยเฉพาะรอยโรคที่เกดิ จากการบาดเจ็บของข้อต่อ (Joint) หรอื เอน็
(Tendon) โรคเนอ้ื เยอื่ เก่ยี วพัน (Soft tissue tumor) และเนื้องอกกระดกู (Bone tumor) ซึง่ การวางแผนการ
ตรวจจากขอ้ บ่งชตี้ ่างๆ นนั้ มีความสำคัญ การเลือกใชอ้ ุปกรณใ์ ห้เหมาะสมกบั อวยั วะ การวางระนาบตามกายวภิ าค
ศาสตร์ เพือ่ นำมาสร้างภาพท่ีมคี ณุ ภาพ และสรา้ งความแม่นยำในการวินจิ ฉัย

คมู่ อื ปฏิบตั ิงานเลม่ นีจ้ ะประกอบดว้ ยข้ันตอน (Procedure) การเลอื กใช้อปุ กรณ์ (Coil) ขอ้ มูลด้านกาย
วิภาค (Anatomy) การจดั ท่า (Position) ข้อบ่งชี้ (Indicator) ขอบเขตครอบคลมุ (Coverage) และรปู แบบการวาง
ระนาบในการสแกน (Imaging plane) เพื่อเป็นแนวทางการปฏิบัตขิ องนกั รังสีมอื ใหมห่ รือนกั ศกึ ษารงั สเี ทคนิคท่ี
สนใจและตอ้ งการหาความรู้เพ่มิ เตมิ

การเตรยี มตวั กอ่ น และระหวา่ งการตรวจ

1. ผู้ปว่ ยเปลย่ี นเสอื้ ผา้ เปน็ ชดุ ทพ่ี รอ้ มสำหรบั การตรวจ
2. ผ้ปู ่วยจะนอนบนเตยี งตรวจ และมีอปุ กรณร์ บั สญั ญาณคลื่นแมเ่ หล็กมาวางในสว่ นท่ตี อ้ งการจะตรวจ
3. ผู้ปว่ ยจะตอ้ งนอนสบายๆ นง่ิ ๆ บนเตียงตรวจ

และเตยี งตรวจจะเคลอื่ นไปยงั ศนู ย์กลางของอุโมงคส์ นามแม่เหลก็
4. ผูป้ ว่ ยอาจจะรู้สกึ สัน่ สะเทอื น และไถลเล็กน้อยระหว่างที่มกี ารถา่ ยภาพจากการเลื่อนของเตียงตรวจ
5. ขณะตรวจจะมีเสยี งดังเปน็ ระยะๆ โดยจะมีฟองน้ำอุดหูเพื่อลดเสียง
6. ระยะเวลาในการตรวจทั้งหมดประมาณ 1 ชัว่ โมง ขึน้ อยกู่ ับสว่ นทตี่ รวจ และรอยโรคท่พี บระหวา่ งตรวจ

ขอ้ ควรระวงั กอ่ นไดร้ บั การตรวจ

1. ควรหลกี เลี่ยงในผ้ทู กี่ ลวั ทจี่ ะอยใู่ นทีแ่ คบๆ ไม่สามารถนอนในอโุ มงคต์ รวจได้ (Claustrophobic) เพราะ
MRI มลี ักษณะเปน็ อุโมงค์

2. ควรหลีกเลย่ี งในรายทม่ี ีโลหะฝงั อยใู่ นรา่ งกาย เชน่
- ผู้ที่ผ่าตัดติดคลปิ อุดหลอดเลือดในโรคเส้นเลอื ดโป่งพอง (Aneurism Clips ) (คลิปรุ่นใหมม่ ักเป็นรุน่ MRI

compatible สามารถตรวจ MRIได)้
- metal plates ในคนทดี่ ามกระดกู
- คนที่เปลย่ี นข้อเทยี ม
- คนทใี่ สล่ ้ินหวั ใจเทยี ม (Artificial Cardiac valve)
- ผู้ทผี่ า่ ตดั ใสเ่ คร่ืองกระตุน้ การทำงานของหัวใจใหเ้ ปน็ จงั หวะ
- ผทู้ ี่ผา่ ตดั ใส่อวัยวะเทียมภายในหู
- ผู้ป่วยทใี่ ส่ Stent ทหี่ ลอดเลอื ดหวั ใจต้องสอบถามจากแพทยท์ ใี่ ส่ Stent วา่ เป็น Stent ชนิดใดจะทำ MRI

ไดห้ รือไม่ ปจั จบุ ัน Stent ที่หลอดเลือดหัวใจถ้าเป็นรนุ่ MRI compatible
สามารถทำไดท้ ันทีไม่มีผลเสียใดๆ
3. ควรหลกี เล่ียงในคนท่ีเตรียมตัวเขา้ รับการผ่าตัด สมอง ตา หรอื หู ซ่งึ จะต้องฝงั เครื่องมือทางการแพทย์
(Medical devices)
4. ผูท้ ี่เคยได้รับอบุ ัตเิ หตุท่ลี กู ตาและสงสัยว่าจะมีโลหะช้ินเล็กๆกระเดน็ เขา้ ไปในลูกตาหรือมีอาชพี เกย่ี ว
ขอ้ งกบั โลหะ และมีความเสีย่ งตอ่ การมโี ลหะช้ินเล็กๆ กระเด็นเข้าลกู ตา ซงึ่ ถ้าเข้าไปอยูใ่ นสนามแม่
เหล็กอาจมีการเคลื่อนท่ีของโลหะชิ้นนั้นก่อใหเ้ กดิ อันตรายได้
(การถา่ ยภาพเอกซเรย์ธรรมดาของตาจะช่วยบอกไดว้ ่ามีหรือไม่มโี ลหะอยู่ในลูกตา)
5. ห้องตรวจ MRI มสี นามแม่เหล็กแรงสงู ตลอดเวลา มผี ลต่อการทำงานของเคร่ืองมือที่ไวต่อแม่เหลก็ เชน่
เครือ่ งกระตุน้ การทำงานของหวั ใจใหเ้ ป็นจังหวะ ดึงดูดวตั ถุที่เป็นโลหะทุกชนดิ ท่ีเหนย่ี วนำแม่เหล็ก เชน่
เหล็กโลหะอ่นื ๆ ทม่ี สี ว่ นประกอบของเหล็ก ลบขอ้ มูลจากแถบแม่เหลก็ การ์ดทใี่ ช้แถบแม่เหล็ก เช่น ATM
, บัตรเครดิต , นาฬกิ า , thumbdrive หรือ พวกเครอ่ื ง Pocket PC

อปุ กรณท์ ใ่ี ช้ในการตรวจ

อุปกรณ์รบั -ส่งสญั ญาณ (Coil) มีหน้าทร่ี ับ (Receivers) หรอื ส่ง (Transmitter) สัญญาณคลนื่ วิทยุ ซึง่ มกี าร
พฒั นาใหส้ ามารถรับสัญญาณให้มากทส่ี ดุ และเพ่ิมความสะดวกสบายแกผ่ รู้ ับการตรวจ โดยทวั่ ไปการสรา้ งภาพ
ด้วยคลนื่ แมเ่ หล็กไฟฟ้าจะมีการออกแบบให้สามารถเลือกใชอ้ ปุ กรณใ์ หเ้ หมาะสมกับอวยั วะท่ตี ้องการตรวจ หาก
เลอื กใช้อุปกรณ์ไมเ่ หมาะสม และอยู่ในตำแหนง่ ท่ไี ม่กึ่งกลางอุโมงค์ของเครื่องเอ็มอารไ์ อ (Off center) จะทำให้
ภาพสญู เสยี ความคมชดั ของสัญญาณ สำหรบั ชนิดอุปกรณร์ ับ-สัญญาณทใ่ี ชใ้ นการตรวจระบบกลา้ มเนอื้ และกระดกู
มีดงั นี้

ภาพท่ี 1 Shoulder coil : ภาพท่ี 4 Knee coil :
Shoulder shaper 16 channel Tx/Rt Knee 18 channel

ภาพที่ 2 Hand/Wrist coil: ภาพที่ 5 Foot/Ankle coil
Hand/Wrist 16 channel : Foot/Ankle 16
channel
ภาพที่ 3 Flex coil: Flex ภาพที่ 6 Body coil :
small/large 4 channel Body 12 channel

Shoulder

Anatomy

Indications
- เส้นเอน็ ไหลฉ่ ีกขาด (Rotator cuff tear)
- ภาวะกระดูกข้อไหลข่ าดเลอื ด/การตายของกระดูก (Osteonecrosis)
- ข้อไหล่หลุด (Shoulder dislocation or instability)
- การตดิ เช้อื ของกระดูก ข้อ หรอื เนอ้ื เย่ือบรเิ วณไหล่ (Infection of bone, joint or soft tissue)
- เนือ้ งอกของกระดูก ข้อ หรอื เนือ้ เย่ือบรเิ วณไหล่ (Neoplasms of bone, joint or soft tissue)
Position and Coil
- Head First supine
- Shoulder coil
- Large flex coil for larger patient

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : Acromion to
inferior glenoid rim
- Lateral to medial : Deltoid to
supraspinatous fossa
- Posterior to anterior : Anterior to
posterior skin surfaces.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ตัง้ ฉากกับ glenohumeral joint ใน coronal plane และตงั้ ฉากกับ

Humural head ใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบรเิ วณ shoulder joint ท้งั หมด ต้ังแต่เหนือ acromioclavicular

joint จนถึง inferior glenoid rim (articular capsule)
- วาง Saturation bands บรเิ วณ chest เพ่อื ลด Ghosting artifacts และใช้ phase direction เปน็

AP เพื่อหลกี เลีย่ ง Ghosting artifacts จาก chest

Coronal plane
Coverage
- Superior to inferior : Acromion to inferior
glenoid labrum
- Lateral to medial : Greater tuberosity to
supraspinatous fossa
- Posterior to anterior : Infraspinatus to
pectoralis major muscles.

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกับ supraspinatus tendon ใน Axial plane และขนานกบั

Humural head ใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ shoulder joint ท้งั หมด ตงั้ แต่ coracoid process

(pectoralis major muscles) จนถงึ Humural head (infraspinatus)
- วาง Oblique saturation bands บริเวณ chest เพื่อลด Ghosting artifacts จากการหายใจ

Sagittal plane
Coverage
- Superior to inferior : Acromion to inferior
glenohumeral joint
- Lateral to medial : Greater tuberosity to
supraspinatous fossa
- Posterior to anterior : Anterior to
posterior skin surfaces.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ต้ังฉากกับ supraspinatus tendon ใน axial plane และขนานกับ

glenohumeral joint ใน coronal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ shoulder joint ท้ังหมด ตง้ั แตเ่ หนือ deltoid muscle จนถงึ

ดา้ น medial ของ glenoid
- วาง Oblique saturation bands บริเวณ chest เพื่อลด Ghosting artifacts จากการหายใจ

Elbow

Anatomy

Indications
- เอ็นบรเิ วณข้อศอกอักเสบ (Epicondylitis เชน่ Golfer’s elbow and Tennis elbow)
- ข้อศอกเคลือ่ น (Subluxation)
- เอ็นบริเวณข้อศอกฉีกขาด (Distal biceps tendon tear)
- มีเสียงบรเิ วณข้อศอกจากการเสียดสี (Snapping triceps)
- โรคปลายประสาทอักเสบ (Neuropathies)
Position and Coil
- Head First supine แขนวางข้างลำตวั หงายมือ
- Small flex coil, the coil is centered at the

olecranon

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : Distal third of
humerus to radial tuberosity
- Lateral to medial : Lateral and medial
epicondyles
- Posterior to anterior : Skin surfaces.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ขนานกบั medial และ lateral humeral epicondyles ใน coronal

plane และต้งั ฉากกบั Humerus และ ulnaใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบรเิ วณ elbow joint ทงั้ หมด ต้ังแตเ่ หนอื olecranon fossa จนถงึ

radial tuberosity
- วาง Saturation bands ดา้ นบนและดา้ นล่าง ใน coronal plane และ sagittal plane เพื่อลด

arterial pulsation artifacts และใช้ phase direction เปน็ AP เพื่อหลีกเล่ียง wrap-around
artifacts

Coronal plane
Coverage
- Superior to inferior : Distal third of
humerus to radial tuberosity
- Lateral to medial : Lateral to medial
epicondyles
- Posterior to anterior : Olecranon to
biceps muscle belly.

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกบั medial และ lateral humeral epicondyles ใน Axial

plane และขนานกับ humerus และ ulna ใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ elbow joint ทั้งหมด ตง้ั แต่ด้าน anterior จนถงึ ด้าน

posterior
- วาง saturation bands ดา้ นบนและดา้ นลา่ ง ใน coronal plane เพอื่ ลด arterial pulsation

artifacts ใช้ phase direction เป็น HF และใช้ phase oversampling 100% เพ่ือหลกี เลีย่ ง
wrap-around artifacts และ pulsation artifacts

Sagittal plane
Coverage
- Superior to inferior : Distal third of
humerus to radial tuberosity
- Lateral to medial : Medial and lateral
collateral ligament insertions
- Posterior to anterior : Olecranon to
biceps muscle belly.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ต้งั ฉากกบั medial และ lateral humeral epicondyles ใน Axial

plane และขนานกบั humerus และ ulna ใน coronal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ elbow joint ทง้ั หมด ตง้ั แต่ดา้ น medial จนถงึ ดา้ น lateral
- วาง Saturation bands ดา้ นบนและด้านลา่ ง ใน Sagittal plane เพื่อลด arterial pulsation

artifacts ใช้ phase direction เป็น HF (phase oversampling 100%) หรือใชเ้ ปน็ AP (phase
oversampling 20%) เพือ่ หลกี เลย่ี ง wrap-around artifacts

Wrist

Anatomy

Indications
- เอ็นข้อมือฉกี ขาด (Triangular fibrocartilage complex injury :TFCC)
- โรคปวดขอ้ มือ (Kienbock’s disease)
- โรคปลอกหุ้มเอ็นข้อมืออักเสบ (De Quervain’s)
- โรคปลายประสาทอักเสบ (Neuropathies เช่น Guyon’s canal)
- กอ้ นถุงน้ำ (Ganglion cyst)
Position and Coil
- Head first supine หงายมือวางขา้ งลำตัว หรือ

Head first prone ยกแขนขึ้นในลักษณะทา่
Superman position ควำ่ มอื เหยยี ดนวิ้ ออก
- Hand/Wrist coil or Small flex coil

Axial plane
Coverage
- Proximal to distal : DRUJ to
metacarpophalangeal joints
- Lateral to medial : First to fifth
carpometacarpal joints and including
the DRUJ
- Posterior to anterior : Entire carpus and
carpal tunnel, from volar to dorsal
aspects.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ตั้งฉากกับ wrist joint (ผ่าน carpal bones) ใน coronal plane และตง้ั

ฉากกบั wrist joint ใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ wrist joint ทงั้ หมด ตั้งแตเ่ หนือ carpo-metacarpal joint

จนถึงล่างตอ่ distal radioulnar joint
- วาง Saturation bands ด้านบนและด้านล่าง ใน coronal plane และ sagittal plane เพื่อลด

radial และ ulnar arterial pulsation artifacts

Coronal plane
Coverage
- Proximal to distal : DRUJ to
metacarpophalangeal joints
- Lateral to medial : First to fifth
carpometacarpal joints and including the
DRUJ
- Posterior to anterior : Entire carpus and
carpal tunnel, from volar to dorsal
aspects.

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกับ anterior radial metaphysis บริเวณ distal radioulnar

joint (หรอื ขนานกับ proximal carpal row) ใน axial plane และขนานกับ wrist joint ใน
Sagittal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลมุ บริเวณ wrist joint ทัง้ หมด ตั้งแต่ดา้ น dorsal จนถึงด้าน palmar
- วาง saturation band ดา้ นบน และด้านล่างใน coronal plane และ Sagittal plane เพือ่ ลด
arterial pulsation artifacts ใช้ phase direction HF (phase oversampling 100%) เพ่อื
หลีกเล่ยี ง artifacts จาก radial และ ulnar artery pulsation.

Sagittal plane
Coverage
- Proximal to distal : DRUJ to
metacarpophalangeal joints
- Lateral to medial : First to fifth
carpometacarpal joints and including the
DRUJ
- Posterior to anterior : Dorsal and palmar
skin surfaces.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ตัง้ ฉากกบั anterior radial metaphysis บริเวณ distal radioulnar

joint (หรือตัง้ ฉากกับ proximal carpal row) และ ขนานกับ wrist joint ใน coronal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลมุ บรเิ วณ wrist joint ทั้งหมด ต้งั แตด่ า้ น medial จนถงึ ด้าน lateral
- วาง saturation band ดา้ นบน และด้านล่างใน coronal plane และ Sagittal plane เพ่อื ลด

radial และ ulnar artery pulsation artifact และใช้ phase direction เปน็ HF (phase
oversampling 100%) เพื่อหลีกเล่ียง artifacts จาก radial และ ulnar artery pulsation

Hand

Anatomy

Indications
- การบาดเจบ็ ของเอน็ บรเิ วณมือ (Tendon injury)
- การตดิ เชอื้ (Infection of bone, joint or soft tissue)
- เนอ้ื งอก (Neoplasms of bone, joint or soft tissue)
- เอ็นฝา่ มือหดรั้ง (Dupuytren’s disease)
- โรคขอ้ อกั เสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis)

Position and Coil
- Head first supine หงายมือวางขา้ งลำตวั หรอื

Head first prone ยกแขนข้ึนในลกั ษณะท่า
Superman position ควำ่ มอื เหยยี ดนวิ้ ออก
- Hand/Wrist coil or Small flex coil/large
flex coil

Axial plane
Coverage
- Proximal to distal : Carpometacarpal joints
to tip of the digits
- Lateral to medial : lateral to medial skin
surface
- Posterior to anterior : skin surface

Image plane
- Axial plane วาง FOV ต้ังฉากกบั metacarpal และ phalangeal bones ใน coronal plane และ

sagittal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลุมบริเวณ Hand ทง้ั หมด ตง้ั แต่ tip of finger จนถึง Carpometacarpal

joints หรือครอบคลุมบรเิ วณทีม่ ีรอยโรคทั้งหมด
- วาง saturation band บรเิ วณดา้ นลา่ งใน coronal plane และ sagittal plane เพื่อลด arterial

pulsation artifacts

Coronal plane
Coverage
- Proximal to distal : Metacarpophalangeal
joints to tip of the digits
- Lateral to medial : First to fifth digits
- Posterior to anterior : Skin surface

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกับ

metacarpal bones (วางผ่าน metacarpal bones) ใน axial plane และขนานทั้ง metacarpal
และ phalangeal bones ใน sagittal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลมุ บริเวณ Hand ท้งั หมด ตงั้ แต่ดา้ น dorsal จนถึงดา้ น palmar
- วาง saturation band บรเิ วณดา้ นล่างใน sagittal plane เพอื่ ลด arterial pulsation artifacts

Sagittal plane
Coverage
- Proximal to distal : Metacarpophalangeal
joints to tip of the digits
- Lateral to medial : First to fifth phalangeal
bones
- Posterior to anterior : Dorsal and palmar
skin surfaces.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ตงั้ ฉากผ่าน metacarpal bones ใน axial plane และขนานกับ

metacarpal และ phalangeal bones ใน coronal plane
- จำนวน slice ตอ้ งครอบคลมุ Hand ทัง้ หมด ต้ังแต่ด้าน medial จนถึงด้าน lateral
- วาง saturation band บริเวณดา้ นล่างใน coronal plane เพอ่ื ลด arterial pulsation artifacts

Hip

Anatomy

Indications
- ภาวะความผิดปกติของกระดูกขอ้ สะโพกทเ่ี กิดการขดั และเสยี ดสี (Femoroacetabular

Impingement)
- โรคไข้ข้ออักเสบ (Enthesopathy เชน่ Trochanteric bursitis)
- ปวดขอ้ สะโพก (Labral tear)
- กระดูกหัก (Fracture)
- อาการบาดเจ็บของกล้ามเนอ้ื (Muscle injury)

Position and Coil
- Head first supine หรอื feet first supine วาง

แขนเหนอื ศรี ษะ หรือวางบนหน้าอก (internal
rotation of hip)
- Body coil

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : superior labrum to
lesser trochanter
- Lateral to medial : Acetabular rim to
trochanteric bursa
- Posterior to anterior : Greater trochanter to
anterior acetabular rim, including surrounding
musculature.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ขนานผ่าน femoral head ท้ังสองขา้ งใน coronal plane และตัง้ ฉากกับ

femur ใน Sagittal plane
- จำนวน Slice ครอบคลมุ hip joints ตง้ั แต่ anterior superior iliac spine ถงึ lesser trochanter
- วาง saturation band ดา้ นบนใน coronal plane และ axial plane เพอื่ ลด motion artifact

Coronal plane
Coverage
- Superior to inferior : Greater sciatic notch
to lesser trochanter
- Lateral to medial : Acetabular rim to
trochanteric bursa
- Posterior to anterior : Greater trochanter to
anterior acetabulum

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกับ femoral head ท้ังสองข้าง ใน axial plane และขนานกบั

femur ใน sagittal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลมุ hip joints ตงั้ แต่ ischial tuberosity ถึง pubic symphysis
- วาง saturation band ด้านบนใน coronal plane และ sagittal plane เพือ่ ลด motion artifact

Sagittal plane
Coverage
- Superior to inferior : Superior acetabulum
to lesser trochanter
- Lateral to medial : Acetabular rim to
trochanteric bursa
- Posterior to anterior : Greater trochanter to
anterior acetabulum and surrounding
musculature.

Image plane

- Sagittal plane วาง FOV ขนานกบั femur ใน Sagittal plane และต้งั ฉากกบั femoral head ใน
axial plane

- จำนวน slice ครอบคลุม hip joints ต้ังแตเ่ หนอื superior border ของ acetabulum ถงึ inferior
border ของ acetabulum

- วาง saturation band ด้านบนใน coronal plane และ sagittal plane เพ่ือลด motion artifact

Axial oblique plane
Coverage
- Superior to inferior : Complete coverage of
the acetabular labrum
- Lateral to medial : Acetabular rim to
trochanteric bursa
- Posterior to anterior : Greater trochanter to
anterior acetabular rim, including surrounding
musculature.

Image plane
- Axial oblique plane วาง FOV ขนานกับ femoral neck ใน Coronal plane และต้ังฉากกบั

femoral head ใน axial plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลุม hip joints ต้ังแตเ่ หนอื superior border ของ acetabulum ถึง

inferior border ของ acetabulum
- วาง saturation band ด้านบน และด้านล่างใน sagittal plane เพ่ือลด motion artifact

Coronal oblique plane
Coverage
- Superior to inferior : Greater sciatic notch
to lesser trochanter
- Lateral to medial : Acetabular rim to
trochanteric bursa
- Posterior to anterior : Greater trochanter
to anterior acetabulum

Image plane
- Coronal oblique plane วาง FOV ขนานกับ femoral neck ใน axial plane และขนานกับ

femur ใน sagittal plane
- จำนวน slice ตอ้ งครอบคลมุ hip joints ตัง้ แต่เหนอื superior border ของ acetabulum ถงึ

inferior border ของ acetabulum
- วาง saturation band ดา้ นบน และดา้ นล่างใน coronal plane เพื่อลด motion artifact

Knee

Anatomy

Indications
- อาการบาดเจบ็ ของเส้นอ็น (Disruption of knee ligament เชน่ ACL or PCL,MCL or LCL)
- ปวดเข่าบรเิ วณด้านหน้าหรือรอบกระดกู สะบา้ (Patellofemoral syndrome)
- เนือ้ งอก (Mass เชน่ Giant cell tumor)
- โรคข้อเข่า (Jumper’s Knee)
- เยื่อบอุ ักเสบบนเิ วณหัวเขา่ ดา้ นใน (Bursitis of the pes anserinus)
Position and Coil
- Feet first supine
- Knee coil

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : Suprapatellar fat to
PCL insertion and for pes anserinus bursitis,
coverage should include the anterior crest
of the tibia, where the conjoined tendons
of the hamstring attach
- Lateral to medial : Tibiofibular joint to
medial joint line
- Posterior to anterior : skin surfaces.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ขนานกบั medial และ lateral condyle ของFemur ใน coronal plane

และตง้ั ฉากกับแนวของกระดูก Femur และ tibia ใน sagittal plane
- จำนวน slice ครอบคลุมบรเิ วณ knee joint ทง้ั หมด ตง้ั แต่ superior border ของ patella จนถงึ

tibial tuberosity
- วาง saturation band ด้านบน และด้านล่างใน coronal plane และ sagittal plane เพ่อื ลด

arterial pulsation artifacts และใช้ phase direct เป็น RL เพื่อหลกี เลย่ี ง popliteal artery
pulsation

Coronal plane
Coverage
- Superior to inferior : Quadriceps tendon
insertion to MCL insertion
- Lateral to medial : Iliotibial tract to MCL
- Posterior to anterior : Popliteal fossa to
patella.

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกับ medial และ lateral condyle ของ Femur ใน axial plane

และขนานกับแนวของกระดูก Femur และ Tibia ใน sagittal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบริเวณ knee joint ท้ังหมด ตง้ั แต่ patella จนถงึ popliteal artery
- วาง saturation band ด้านบน และด้านลา่ งใน coronal plane และ sagittal plane เพอื่ ลด

arterial pulsation artifacts และใช้ Phase direction เป็น HF เพ่ือหลีกเล่ียง popliteal artery
pulsation artifacts

Sagittal plane
Coverage

- Superior to inferior : Quadriceps tendon
insertion to MCL insertion

- Lateral to medial : Iliotibial tract to MCL
- Posterior to anterior : Popliteal fossa to

patella.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ขนานกับ lateral condyle ของ Femur (ขนานกับ anterior cruciate

ligament) ใน axial plane และขนานกบั แนว Femur และ tibia ใน coronal plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุมบรเิ วณ Knee joint ท้งั หมด ตัง้ แต่ lateral condyle จนถงึ medial

condyle
- วาง saturation band ดา้ นบน และด้านล่าง ใน coronal plane และsagittal plane เพอ่ื ลด

arterial pulsation artifacts และใช้ phase direction เปน็ HF เพอื่ หลกี เลี่ยง popliteal artery
pulsation artifacts

Coronal obilque plane
Coverage
- Superior to inferior :Medial and lateral
condyle of the femur to PCL insertion
- Lateral to medial : LCL to MCL
- Posterior to anterior : PCL insertion to
medial wall of the lateral femoral
condyle

Image plane
- Coronal oblique plane วาง FOV ขนานกบั anterior cruciate ligament (ACL) ใน sagittal

plane และขนานกับ medial และ lateral condyle ของ femur ใน coronal plane
- จำนวน Slice ตอ้ งครอบคลุม anterior cruciate ligaments
- ใช้ phase direction เปน็ RL เพื่อหลกี เลยี่ ง artifacts จาก popliteal artery และวาง saturation

band ด้านบน และด้านลา่ ง ใน coronal plane และ sagittal plane

Ankle

Anatomy

Indications
- การบาดเจบ็ เอน็ ข้อเท้า (Anterior talofibular ligament : ATFL injury)
- โรครองชำ้ และเน้ืองอกที่ไม่ใชเ่ นอ้ื รา้ ย (Plantar fasciitis and Fibromatosis)
- โรคเกาต์ (Gout)
- ภาวะการบาดเจบ็ ของเสน้ เอน็ ยดึ ตรึงขอ้ เทา้ อยา่ งเฉยี บพลัน (Ankle sprain)
- เอ็นร้อยหวายฉดี ขาด (Achilles tendon tear)
Position and Coil
- Feet first supine
- Foot/Ankle coil

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : Epiphyseal plate of the
distal tibia to the plantar fascia and For
Achilles tendon, include the
musculotendinous junction
- Lateral to medial : Fibula to medial
malleolus
- Posterior to anterior : Achilles insertion to the base of fifth metatarsal

Image plane
- Axial plane วาง FOV ขนานกับ mortise joint ใน coronal plane และขนานกบั ankle joint ใน

sagittal plane
- จำนวน Slice ตอ้ งครอบคลุม ankle joint ตัง้ แตเ่ หนอื tibio-talar joint จนถึง plantar ของ foot
- วาง saturation band ดา้ นบนใน coronal plane และ Sagittal plane เพื่อลด arterial

pulsation artifacts

Coronal plane
Coverage
- Superior to inferior : Distal quarter of tibia
to dorsum of foot and For Achilles
tendon, include the
musculotendinous junction (at least 8 cm
above insertion)
- Lateral to medial : Fibula to medial
malleolus
- Posterior to anterior : Posterior articular facet of calcaneus to the cuneiforms and For
Achilles tendon, posterior skin edge to talonavicular junction

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ต้ังฉากกับ medial และ lateral malleoli ใน axial plane และขนาน

กับ tibia ใน sagittal plane
- จำนวน slice ต้องครอบคลุม ankle joint ทัง้ หมดตั้งแต่ Achilles’ tendon จนถงึ บรเิ วณ mid

foot
- วาง saturation band ดา้ นบนใน coronal plane และ sagittal plane เพอื่ ลด arterial

pulsation artifact

Sagittal plane
Coverage
- Superior to inferior : Distal quarter of tibia
to sole of foot and For Achilles tendon,
include the musculotendinous junction (at
least 8 cm above insertion)
- Lateral to medial : Fibula to medial
malleolus
- Posterior to anterior : Posterior skin edge to base of fifth metatarsal

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ขนานกบั medial และ lateral malleoli ใน axial plane และขนานกับ

tibia ใน coronal plane
- จำนวน slice ตอ้ งครอบคลุม Ankle joint ทั้งหมด ตั้งแตด่ ้าน medial malleolus จนถึง lateral

malleolus
- วาง saturation band ด้านบน ใน coronal plane และ sagittal plane เพือ่ ลด arterial

pulsation artifact

Foot

Anatomy

Indications
- ปวด บวมบริเวณกลางเท้า (Midfoot pain)
- การบาดเจบ็ บรเิ วณ 2 -3 metatarsal base (Lisfranc injury)
- โรคไขข้อกระดูก (Marrow abnormalities เชน่ Bone marrow edema)
- เนอื้ งอก (Mass เช่น Synovial sarcoma)
- ปมประสาทเท้าอักเสบ (Morton neuroma)
Position and Coil
- Feet first supine
- Foot/Ankle coil

Axial plane
Coverage
- Superior to inferior : Navicular-cuneiform
joint to heads of the metatarsals
- Lateral to medial : First to fifth metatarsals
- Posterior to anterior : Dorsum to ventral
aspect of the foot.

Image plane
- Axial plane วาง FOV ตงั้ ฉากกบั metatarsal และ phalanges bones ทง้ั ใน sagittal plane

และ coronal plane
- จำนวน Slice ครอบคลุม foot ต้งั แต่ tip of the toe จนถงึ tarsal bone หรือให้ครอบคลุมบรเิ วณ

รอยโรคท่ีต้องการ
- วาง saturation band ด้านบนใน sagittal plane เพือ่ ลด arterial pulsation artifact

Coronal plane (axial in anatomical position)
Coverage
- Superior to inferior : Navicular-cuneiform
joint to heads of the metatarsals
- Lateral to medial : First to fifth
metatarsals
- Posterior to anterior : Dorsum to ventral
aspect of the foot.

Image plane
- Coronal plane วาง FOV ขนานกบั metatarsal และ phalanges bones ในsagittal plane และ

ขนานผา่ น metatarsal bones ใน axial plane
- จำนวน Slice ต้องครอบคลุม foot ทั้งหมด ตง้ั แต่ดา้ น plantar จนถึงด้าน dorsal ของ foot
- วาง saturation band ดา้ นบนใน sagittal plane เพือ่ ลด arterial pulsation artifact

Sagittal plane
Coverage
- Superior to inferior : Navicular-cuneiform
joint to heads of the metatarsals
- Lateral to medial : First to fifth metatarsals
- Posterior to anterior : Dorsum to ventral
aspect of the foot.

Image plane
- Sagittal plane วาง FOV ขนานกบั metatarsal และ phalanges bones ใน coronal plane

และตงั้ ฉากกบั ผา่ น metatarsal bones ใน axial plane
- จำนวน Slice ตอ้ งครอบคลุม foot ทัง้ หมด ต้งั แต่ดา้ น medial จนถงึ ด้าน lateral หรือครอบคลุม

บริเวณรอยโรคทีต่ ้องการ

บรรณานกุ รม

(1) Anna Bright. Planning and positioning in MRI. Australia: Elsevier; 2011.

(2) PrachacheunMRI [Internet]. Bangkok, Thailand; [cited 2022 July 1] Available
online from: https://www.mrithailand.com/

(3) MRImaster.com [Internet]. London, United Kingdom: MRI Online Resources;
[cited 2022 July 1] Available online from: https://mrimaster.com

(4) Frank H. Netter. Atlas of human anatomy. Edition 7. France: Elsevier Masson
SAS; 2019.

(5) siemens-healthineers.com [Internet]. United States; [cited 2022 July 1]
Available online from: https://www.siemens-healthineers.com/

ดัชนคี ำศพั ท์

A F

Achilles tendon tear, 32 Feet first supine, 27, 32, 36
Anatomy, 1, 5, 9, 13, 17, 21, 27, 32, 36 Femoroacetabular Impingement, 21
Aneurism Clips, 3 Foot/Ankle coil, 32, 36
Ankle sprain, 32 FOV, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25,
Anterior talofibular ligament, 32
AP, 6, 10, 12 26, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 37, 38, 39
arterial pulsation artifacts, 10, 11, 12, 14, 15, 18, 19, 20, 28, 29, Fracture, 21

30, 33 G
Artificial Cardiac valve, 3

B Ganglion cyst, 13
Ghosting artifacts, 6, 7, 8
Body coil, 21 Giant cell tumor, 27
Bone marrow edema, 36 Gout, 32
Bone tumor, 1 Guyon’s canal, 13
Bursitis of the pes anserinus, 27
H

C Hand/Wrist coil, 13, 17
Head first prone, 13, 17
Claustrophobic, 3 Head First supine, 5, 9
Coil, 1, 5, 9, 13, 17, 21, 27, 32, 36 HF, 11, 12, 15, 16, 29, 30
Coronal oblique plane, 31 Hydrogen, 1
Coronal plane, 7, 11, 15, 19, 23, 25, 29, 34, 38
Coverage, 1, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 22, 23, I

24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 37, 38, 39 Imaging plane, 1
Indicator, 1
D infection of bone, joint or soft tissue, 5
Infection of bone, joint or soft tissue, 5, 17
De Quervain’s, 13 internal rotation of hip, 21
Disruption of knee ligament, 27
Distal biceps tendon tear, 9 J
DRUJ, 14, 15, 16
Dupuytren’s disease, 17

E Joint, 1
Jumper’s Knee, 27

Enthesopathy, 21 K
Epicondylitis, 9

Kienbock’s disease, 13
Knee coil, 27

L Plantar fasciitis and Fibromatosis, 32
Position, 1, 5, 9, 13, 17, 21, 27, 32, 36
Labral tear, 21
Lisfranc injury, 36 R

M Radiofrequency, 1
Receivers, 4
Magnetic Resonance Imaging, 1 Rheumatoid arthritis, 17
Marrow abnormalities, 36 Rotator cuff tear, 5
Mass, 27, 36
Medical devices, 3 S
mid foot, 34
Midfoot pain, 36 Sagittal plane, 8, 12, 15, 16, 20, 22, 24, 30, 33, 35, 39
Morton neuroma, 36 Saturation bands, 6, 10, 12, 14
motion artifact, 22, 23, 24, 25, 26 Shoulder coil, 5
MRI, 1, 3 Shoulder dislocation or instability, 5
MRI compatible, 3 Slice, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 22, 29, 30, 31, 33, 37, 38, 39
Multiplanar, 1 Small flex coil, 9, 13, 17
Muscle injury, 21 Snapping triceps, 9
Musculoskeletal system, 1 Soft tissue contrast, 1
Soft tissue tumor, 1
N Stent, 3
Subluxation, 9
Neoplasms of bone, joint or soft tissue, 5, 17 Superman position, 13, 17
Neuropathies, 9, 13 Synovial sarcoma, 36

O T

Off center, 4 Tendon injury, 17
Osteonecrosis, 5 Transmitter, 4
Triangular fibrocartilage complex injury, 13
P Trochanteric bursitis, 21

Patellofemoral syndrome, 27 W
phase direction, 6, 10, 11, 12, 15, 16, 30, 31
phase oversampling, 11, 12, 15, 16 wrap-around artifacts, 10, 11, 12