คู่มือแนวปฏิบัติในการเพาะเลี้ยงจิ้งหรีดให้ได้มาตรฐานสำหรับฟาร์ม

จิ้้�งหรีีดทอดสมุุนไพร

วัตั ถุุดิบิ และอุปุ กรณ์์ 10 กรััม
3 กรััม
พริิกแห้้งคั่ �ว 0.5 กรััม
น้ำ��ำ ตาล 50 กรััม
เกลืือ 1 กรัมั
ใบมะกรููดหั่่น� ฝอยอบแห้้ง 2 กรัมั
หอมแดงอบแห้ง้ 2 กรัมั
กระเทีียมอบแห้ง้ 200 กรัมั
น้ำ�ำ� ตาลทราย 1 ถ้้วย
จิ้�ง้ หรีีด
น้ำ�ำ�มัันพืืช

ขั้้�นตอนวิธิ ีที ำ�ำ

1. นำำ�จิ้ง�้ หรีีดลงไปทอดจนกรอบ
2. นำำ�ส่่วนผสมทั้้ง� หมดมาผสมให้เ้ ข้า้ กันั และคลุกุ เคล้า้ ให้เ้ ข้า้ กัับจิ้ง้� หรีีด

ที่่�ทอดเตรีียมไว้้
3. จากนั้้น� นำำ�มาบรรจุุใส่่ภาชนะตามต้อ้ งการ (ภาพที่่� 32)

ภาพท่ี 32 ผลติ ภัณฑ์จิง้ หรดี ทอดสมุนไพร

(โครงการถา่ ยทอดองคค์ วามรเู้ พอ่ื เพมิ่ มูลคา่ ผลติ ภัณฑจ์ าก
แมลงเศรษฐกจิ BEDO รว่ มกับคณะเกษตรศาสตร์ มช.)

45

9 ขน้ั ตอนการขอยื่นรับรอง
มาตรฐานฟารม์
Good Agriculture Practice for Livestock (GAP for Livestock)

การปฏบิ ตั ิทางการเกษตรที่ดีดา้ นปศสุ ตั ว์ หมายความว่า วิธีปฏบิ ตั วิ า่ ดว้ ยองค์
ประกอบของฟาร์มเลี้ยงสัตว์ จัดการฟาร์มเลี้ยงสัตว์ การจัดการด้านน�้ำและ
อาหาร การจดั การสขุ ภาพสตั ว์ การจดั การสง่ิ แวดลอ้ ม การจดั การดา้ นบคุ ลากร
และระบบการบนั ทึกขอ้ มูล เพอ่ื ใหไ้ ดผ้ ลผลติ ที่มีคณุ ภาพ ถกู ตอ้ งตามสขุ ลกั ษณะ
และปลอดภัยต่อผู้บริโภคตามประเภทสัตว์ชนิดต่างๆ ตามประกาศคณะ
กรรมการมาตรฐานสินค้า เกษตรและอาหารแห่งชาติ และประกาศกระทรวง
เกษตรและสหกรณ์

อ•••ง คสโผรั์ปถงังารแเรลนะืกือะทีล่นอ่ัต� ััก้มบ้ง�ีษีคฟณเวหาารมะมฟ์มาาะรส์์มม ก•า รบับันนั ทึทึกึกข้ข้ออ้ มูมูลลูและจัดั เก็บ็

คงทนแข็็งแรง • ข้อ้ มูลู ฟาร์์ม 3 ปีี
ระยะเวลาอย่า่ งน้้อย

ก•า รมีจคี ูัด่่�มกือื ากราฟราปรฏิ์มิบจัตั ิง้ิ ิงหารนดี ส•ุข ภกาารพป้สอ้ ัตงวก์ัันและ สิ่•่�ง แมีวีกดาลร้จอ้ ััดมการและกำำ�จััด

• ประจำำ�ฟาร์์ม ควบคุมุ โรค ขยะอย่า่ งเหมาะสม
การจัดั การจิ้้ง� หรีดี
น้ำำ�� • การบำ�ำ บััดโรคสัตั ว์์

• และอาหารที่่ด� ีี
ตรวจสุุขลักั ษณะของ

• บุคุ ลาการ
ทำำ�ความสะอาดและ

บำ�ำ รุงุ รัักษา

4466 คคมู่ ู่มอื อื แแนนววปปฏฏบิ ิบััตติใิในนกกาารรเเพพาาะะเเลล้ยี ้ยี งงจจ้งิ ้ิงหหรรีดดี ใใหห้ไ้ไดดม้ ม้ าาตตรรฐฐาานนสสำ�ำ�หหรรัับบฟฟาารรม์ ์ม

9.1 คุุณสมบััติขิ องผู้้�เลี้้�ยงจิ้้�งหรีีด

1. เป็็นผู้้�ที่�ผ่่านการฝึึกอบรมหลัักสููตรมาตรฐานฟาร์์มเลี้้�ยงจิ้้�งหรีีดสำำ�หรัับ
ผู้้�ประกอบการ และได้้รับั ใบประกาศนีียบัตั รจากกรมปศุสุ ััตว์์

2. เป็็นผู้้�ที่�สมััครใจขอรัับการรัับรอง และยิินดีีที่่�จะปฏิิบััติิตามกฎระเบีียบ
ข้อ้ กำำ�หนด ขั้�นตอน วิิธีีการปฏิบิ ััติทิ ี่่ใ� ช้้ในการปฏิิบััติิทางการเกษตรที่่�ดีีสำำ�หรัับ
ฟาร์์มจิ้ง�้ หรีีด

3. ไม่่เป็็นผู้้�ถูกเพิิกถอนการรัับรอง เว้้นแต่่เคยถููกเพิิกถอนการรัับรองมาแล้้ว
มากกว่่า 3 ปีี

4. ก่่อนการตรวจประเมิิน ผู้�้เลี้�้ยงต้้องปรัับปรุุงฟาร์์มเลี้�้ยงจิ้�้งหรีีดให้้เป็็นไปตาม
ข้อ้ กำ�ำ หนดและมีีการนำำ�ข้อ้ กำำ�หนดการปฏิบิ ัตั ิทิ างการเกษตรที่่ด� ีีสำ�ำ หรับั ฟาร์ม์
จิ้ง�้ หรีีดไปปฏิิบััติิแล้้ว

9.2 หลัักฐานประกอบการขอรัับรอง

1. แสดงบััตรประชาชนของผู้ป้� ระกอบการ (กรณีียื่่�นด้้วยตััวเอง)
2. เอกสารที่่�แสดงถึึงการได้้รับั ความยินิ ยอมจากองค์ก์ รปกครองส่่วนท้อ้ งถิ่�น
3. แผนที่่ต�ั้�งฟาร์ม์ 1 ฉบับั
4. แผนผัังแสดงที่่ต�ั้�งของโรงเรือื นและสิ่ง� ก่่อสร้า้ ง 1 ฉบัับ
5. รููปถ่่ายแสดงสภาพภายในฟาร์ม์ เลี้ย�้ งสัตั ว์์ รวมทั้้ง� สิ่ง� ก่่อสร้า้ ง เช่่น ประตููรั้้ว�

ระบบการฆ่่าเชื้�อบุุคคลายานพาหนะ-วััสดุุอุุปกรณ์์ สภาพทั่่�วไปของโรง
เรือื นเลี้�้ยงสัตั ว์์ สถานที่่เ� ก็็บอุปุ กรณ์์-อาหารสัตั ว์์-สารเคมีี-ยา-วััคซีีน สถาน
ที่่�ทำำ�ลายซาก-ขยะมููลฝอย เครื่่อ� งสำ�ำ รองไฟฟ้้า ระบบบำำ�บััดน้ำ��ำ เสีีย เป็น็ ต้น้
6. ในกรณีีต่่ออายุกุ ารรับั รองให้้แนบใบรับั รองฉบับั จริงิ ที่่�หมดอายุุ

47

การฝึกึ อบรม

ผู้้�เลี้้�ยงจิ้้�งหรีดี
สมััครเข้า้ รัับการอบรม

สำำ�นักั งานปศุสุ ััตว์์เขต
รวบรวมรายชื่่�อ

ดำำ�เนินิ การฝึกึ อบรมและออกใบประกาศนียี บััตร
“การปฏิิบัตั ิทิ างการเกษตรที่่�ดีดี ้า้ นปศุสุ ัตั ว์ส์ ำำ�หรัับ

ผู้้�ประกอบการ”

การยื่่น� ขอรับั รอง

สามารถยื่่�นผ่า่ น ผู้้�ที่่ผ� ่า่ นการอบรม
และมีใี บประกาศนีียบััตร
ระบบออนไลน์ไ์ ด้้ทาง
ยื่่�นขอรัับรองมาตรฐาน
https://bizportal.go.th
สำำ�นัักงานปศุสุ ััตว์์อำ�ำ เภอ
หรืือสำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ังั หวัดั

ที่่ฟ� าร์์มตั้้�งอยู่่�

ตรวจสอบเอกสารและหลัักฐาน แก้ไ้ ขเอกสาร
ผ่่าน ไม่ผ่ ่า่ น

สำำ�นัักงานปศุุสััตว์จ์ ังั หวัดั นััดหมายวัันตรวจรัับรอง
(คณะผู้้�ตรวจประเมินิ )

48 คมู่ อื แนวปฏบิ ัติในการเพาะเลย้ี งจง้ิ หรีดให้ได้มาตรฐานส�ำ หรับฟาร์ม

การตรวจประเมินิ แจ้ง้ เมื่่อ�
แก้้ไขแล้้วเสร็็จ
สำ�ำ นักั งานปศุสุ ััตว์จ์ ัังหวััด
(คณะผู้้�ตรวจประเมิิน)

ดำำ�เนิินการตรวจประเมิิน

ผ่่าน ไม่่ผ่่าน

แจ้ง้ แก้้ไขข้้อบกพร่อ่ ง

สำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์์เขต ผู้้�ประกอบการ

การตัดั สิินการรัับรอง

สำำ�นักั งานปศุุสััตว์์เขต
(คณะกรรมการรัับรอง)

ผ่า่ น พิิจารณาตััดสินิ ผลการรัับรอง ไม่ผ่ ่า่ น

แจ้ง้ ผล

สำ�ำ นัักงานปศุสุ ััตว์เ์ ขต สำ�ำ นักั งานปศุุสััตว์จ์ ังั หวัดั

สำำ�นัักงานปศุสุ ัตั ว์์จัังหวัดั
ใบรัับรองมาตรฐานฟาร์์มมีีอายุุ 3 ปีี

ผู้้�เลี้้�ยงจิ้้�งหรีดี

49

เงื่่อ� นไขสำำ�หรัับผู้้�ได้้รัับการรัับรอง

1. รัักษาไว้้ซึ่่�งการปฏิิบััติิทางการเกษตรที่่�ดีีสำำ�หรัับจิ้�้งหรีีด ตลอดระยะเวลา
ที่่�ได้้รับั การรัับรอง

2. อ้้างถึึงการรัับรองเฉพาะในขอบข่่ายที่่�ได้้รัับการรัับรองจากกรมปศุุสััตว์์
เท่่านั้้�น

3. ต้้องไม่่นำำ�ใบรับั รองไปใช้้ในทางที่่ท� ำำ�ให้้เกิดิ ความเสื่อ� มเสีีย
4. ยุตุ ิกิ ารอ้า้ งถึึงการได้ร้ ับั การรับั รองนั้้น� ทั้้ง� หมด เมื่อ� มีีการพักั ใช้้ การรับั รอง

เพิิกถอนการรับั รอง หรืือยกเลิกิ การรับั รองไม่่ว่่าด้ว้ ยสาเหตุใุ ด
5. ให้ค้ วามร่่วมมือื แก่่ผู้้�ตรวจประเมินิ และเจ้า้ หน้า้ ที่่ข� องกรมปศุสุ ัตั ว์์ ในการ

ตรวจประเมิินทุกุ ครั้้ง�
6. จัดั ทำ�ำ บันั ทึึกตามคู่ม่� ือื การปฏิบิ ัตั ิงิ าน และข้อ้ กำ�ำ หนดอย่่างต่่อเนื่่อ� ง เพื่่อ� ให้้

ผู้้�ตรวจประเมิิน สามารถตรวจสอบความเป็น็ ไปตามข้อ้ กำำ�หนด
7. ส่่งมอบเอกสารหลัักฐานต่่างๆ ที่่เ� กี่ย� วข้้องกับั การรัับรองที่่�เป็็นปัจั จุุบันั ให้้

แก่่ผู้้�ตรวจประเมินิ และเจ้้าหน้า้ ที่่ข� องกรมปศุสุ ััตว์์เมื่�อได้ร้ ับั การร้อ้ งขอ
8. หากประสงค์จ์ ะต่่ออายุกุ ารรับั รอง ให้ย้ื่น� แบบฟอร์ม์ คำำ�ขอรับั รองและหลักั

ฐานประกอบต่่อสำำ�นัักงานปศุุสััตว์์อำำ�เภอ หรืือสำำ�นัักงานปศุุสััตว์์จัังหวััด
ล่่วงหน้า้ ก่่อนใบรับั รองหมดอายุุ 5 เดือื น แต่่ไม่่เกิิน 6 เดืือน
9. หากประสงค์จ์ ะขอยกเลิกิ การรับั รอง ให้ย้ื่น� แบบฟอร์ม์ การขอยกเลิกิ เป็น็
ลายลัักษณ์์อัักษร พร้้อมแนบใบรัับรองคืืนให้้สำ�ำ นัักงานปศุุสััตว์์จัังหวััด
ภายใน 15 วันั นัับจากวัันที่่แ� จ้้งความประสงค์ข์ อยกเลิิกการรัับรอง
10. หากมีีการเปลี่�ยนแปลงแก้้ไขระบบการผลิิต เช่่น เพิ่่�มหรืือลดจำำ�นวน
โรงเรืือน เพิ่่�มหรืือลดพื้้�นที่่�เลี้้�ยง ปรัับปรุุงสถานประกอบการ เปลี่�ยน
สััตวแพทย์์ผู้้�ควบคุุมฟาร์์มเลี้�้ยงสััตว์์ เปลี่�ยนผู้้�จัดการสถานประกอบการ

50 คูม่ อื แนวปฏิบัติในการเพาะเล้ียงจิง้ หรดี ใหไ้ ดม้ าตรฐานสำ�หรับฟาร์ม

เป็น็ ต้น้ ให้แ้ จ้ง้ สำ�ำ นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวัดั ทราบโดยทันั ทีี สำำ�นักั งานปศุสุ ัตั ว์์
เขตอาจพิิจารณาคงไว้้ซึ่่�งการรัับรอง หรืืออาจกำ�ำ หนดให้้มีีการตรวจ
ประเมินิ เพิ่่�มเติมิ
11. หากมีีการโอนกิิจการ ให้้ผู้�้ประกอบการที่่�รัับโอนกิิจการแจ้้งสำ�ำ นัักงาน
ปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวัดั ทราบเป็น็ ลายลักั ษณ์อ์ ักั ษร คณะผู้้�ตรวจประเมินิ จะดำ�ำ เนินิ
การตรวจสอบคุณุ สมบัตั ิขิ องผู้ป�้ ระกอบการที่่ร� ับั โอนกิจิ การ และนัดั หมาย
ตรวจประเมิินกรณีีพิเิ ศษ ณ สถานประกอบการ
12. การย้้ายสถานที่่�ตั้�งสถานประกอบการ ให้้แจ้้งสำ�ำ นัักงานปศุุสััตว์์จัังหวััด
ทราบเป็็นลายลัักษณ์์อัักษร เพื่่อ� ยกเลิกิ การรัับรอง
13. กรณีีที่่�มีีการเปลี่�ยนแปลงชื่�อสถานประกอบการ แต่่ยัังคงสถานที่่�ตั้�งเดิิม
ให้แ้ จ้ง้ สำ�ำ นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวัดั ทราบเป็น็ ลายลักั ษณ์อ์ ักั ษร พร้อ้ มหลักั ฐาน
การเปลี่ย� นแปลง สำ�ำ นัักงานปศุสุ ััตว์์จัังหวััดจะเสนอสำำ�นัักงานปศุสุ ัตั ว์์เขต
เพื่่อ� ออกใบรับั รองฉบับั ใหม่่ โดยมีีอายุเุ ท่่ากับั ฉบับั เดิมิ ที่่เ� หลือื อยู่่� ทั้้ง� นี้ต�้ ้อ้ ง
ส่่งคืนื ใบรัับรองฉบับั เดิมิ ภายใน 7 วันั ทำำ�การ นัับแต่่วัันที่่ไ� ด้้รัับใบรัับรอง
ฉบับั ใหม่่มายัังสำำ�นัักงานปศุุสััตว์จ์ ัังหวััด
14. กรณีีมีีการเปลี่�ยนแปลงข้้อมููลในใบรัับรอง ต้้องส่่งคืืนใบรัับรองฉบัับเดิิม
มายังั สำำ�นัักงานปศุสุ ัตั ว์์จัังหวัดั
15. กรณีีใบรับั รองหรือื ใบประกาศนีียบัตั รชำ�ำ รุดุ หรือื สููญหาย ให้น้ ำ�ำ ใบรับั รอง
หรืือใบประกาศนีียบััตรที่่�ชำำ�รุุด หรืือเอกสารหลัักฐานการแจ้้งความ
เอกสารสููญหาย แล้้วแต่่กรณีี มายัังสำ�ำ นัักงานปศุุสััตว์์จัังหวััด และ
สำ�ำ นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวัดั ส่่งให้ส้ ำ�ำ นักั งานปศุสุ ัตั ว์เ์ ขตพิจิ ารณาออกใบแทน
โดยใบแทนจะมีีอายุุเท่่าใบรัับรองฉบัับเดิิมที่่�เหลืืออยู่่� และเทีียบเท่่า
ใบประกาศนีียบัตั รฉบับั เดิิม

51

หลัักเกณฑ์์การตรวจประเมิินการปฏิิบััติิ
ทางการเกษตรที่่�ดีีสำ�ำ หรัับฟาร์ม์ จิ้้�งหรีดี

52 ค่มู ือแนวปฏิบัตใิ นการเพาะเลย้ี งจิ้งหรดี ใหไ้ ด้มาตรฐานสำ�หรับฟารม์

53

54 ค่มู อื แนวปฏบิ ัตใิ นการเพาะเล้ยี งจ้งิ หรดี ใหไ้ ดม้ าตรฐานส�ำ หรับฟารม์

55

ข้อ้ มููลติิดต่่อขอรับั การรัับรองมาตรฐานฟาร์์ม

สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์์เขต ๑ 02-5013177
02-9679700 กด 3 ต่่อ 5111
สำำ�นักั งานปศุุสััตว์์เขต ๒ 038-511997
สำ�ำ นักั งานปศุุสัตั ว์เ์ ขต ๓ 044-203834
สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์เ์ ขต ๔ 043-261876
สำ�ำ นักั งานปศุุสัตั ว์เ์ ขต ๕ 053-217305
สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์์เขต ๖ 055-983641
สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์์เขต ๗ 099-0809879
สำำ�นัักงานปศุุสััตว์เ์ ขต ๘ 077-282320
สำ�ำ นักั งานปศุุสััตว์์เขต ๙ 074-324406, 074-558197
สำำ�นักั งานปศุุสััตว์์ภาคเหนือื 053-892475
สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์จ์ ัังหวัดั เชีียงใหม่่ 053-511288
สำำ�นัักงานปศุุสััตว์จ์ ังั หวัดั ลำำ�พููน 053-611580
สำ�ำ นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ัังหวัดั แม่่ฮ่่องสอน 054-431322
สำ�ำ นัักงานปศุุสััตว์์จังั หวััดพะเยา 054-511098
สำ�ำ นักั งานปศุุสััตว์์จังั หวััดแพร่่ 054-719434
สำ�ำ นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ังั หวัดั น่่าน 055-816803
สำ�ำ นัักงานปศุุสัตั ว์์จังั หวััดอุุตรดิิตถ์์ 055-699428
สำำ�นักั งานปศุุสัตั ว์์จังั หวัดั สุโุ ขทัยั

56 คมู่ ือแนวปฏบิ ัตใิ นการเพาะเลยี้ งจง้ิ หรดี ใหไ้ ด้มาตรฐานสำ�หรับฟาร์ม

สำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์์ภาคกลางและภาคใต้้ 055-258654
สำำ�นักั งานปศุสุ ััตว์จ์ ัังหวัดั พิิษณุโุ ลก 056-476597
สำำ�นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ัังหวัดั ชััยนาท 036-211527
สำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ังั หวัดั สระบุุรีี 036-813495
สำำ�นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ัังหวััดสิิงห์บ์ ุรุ ีี 032-337802
สำำ�นัักงานปศุสุ ััตว์จ์ ังั หวัดั ราชบุรุ ีี 075-356254, 075-356454
สำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ัังหวัดั นครศรีีธรรมราช

สำำ�นักั งานปศุุสััตว์ภ์ าคตะวัันออกเฉีียงเหนือื
สำำ�นักั งานปศุุสััตว์จ์ ัังหวัดั ขอนแก่่น 043-222154
สำำ�นักั งานปศุุสััตว์จ์ ัังหวัดั กาฬสิินธุ์์� 082-2321071
สำำ�นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวััดนครพนม 042-511029
สำำ�นัักงานปศุุสัตั ว์จ์ ังั หวัดั อุุดรธานีี 042-223766
สำำ�นัักงานปศุสุ ััตว์จ์ ังั หวััดชััยภููมิ ิ 044-812334

57

เอกสารอ้้างอิงิ

คู่�่มืือการปฏิิบััติิทางการเกษตรที่่�ดีีสำำ�หรัับฟาร์์มจิ้�้งหรีีด. 2564. สืืบค้้นเมื่ �อ
18 ตุุลาคม 2564, จาก https://www.acfs.go.th/files/
files/attach-files/940_20190611131224_620012.pdf
คู่�่มืือเลี้้�ยงจิ้้�งหรีีดฉบัับประชาชน. 2564. สืืบค้้นเมื่�อ 18 ตุุลาคม 2564,
จาก https://extension.dld.go.th/th1/index.php?option
=com_content&view=article&id=2325:2021-05-14-02-13
-47&catid=193:2021-05-14-02-05-15&Itemid=85.
ทััศนีีย์์ แจ่่มจรรยา ชาญชััย ถาวรอนุุกููลกิิจ วิิโรจน์์ ขลิิบสุุวรรณ และ
ปิิยพงศ์์ โทธุุโย. 2543. การเลี้้�ยงจิ้้�งหรีีดทองดำำ�เพื่่�อการค้้า.
แก่่นเกษตร 28(2): 55-57.
นพพร โต๊๊ะมีี ตวงทอง ปััจฉิิมะศิิริิ มนทกานต์์ วงศ์์ภากร และ
ทิินรััตน์์ ศรีีสุุวรรณ์์. 2551. โรคติิดเชื้�อ อิิริิโดไวรััสจิ้�้งหรีีด
ในฟาร์์มเพาะเลี้้ย� ง จ.ลำ�ำ พููน. สััตวแพทย์ม์ หานครสาร 3(2): 40-50.
นพพร โต๊๊ะมีี ทวีีวััฒน์์ ดีีมะการ พััชรีี ทองคำ�ำ คููณ มนทกานติ์� วงศ์์ภากร
และสุุพรรษา ทางดีี. 2557. โรคอุุบััติิใหม่่: การติิดเชื้�อไวรััส
อััมพาตของจิ้�้งหรีีดเลี้�้ยงในประเทศไทย และการวิิเคราะห์์
ทางพัันธุุกรรม. วารสารสถาบัันสุุขภาพสััตว์์แห่่งชาติิ 9(2): 58-72.
มััณฑนา นครเรีียบ. 2558. รายงานวิิจััย การสร้้างมาตรฐานต้้นแบบ
การจััดการฟาร์์มจิ้้�งหรีีดให้้ถููกต้้องตามหลัักสุุขอนามััยเพื่่�อให้้ได้้
ผลิิตภััณฑ์์ที่่�มีีคุุณภาพของวิิสาหกิิจชุุมชนผู้้�เลี้�้ยงจิ้�้งหรีีดบ้้านมะค่่า.
ยุุพา หาญบุุญทรง. 2561. คู่�่มืือการเพาะเลี้้�ยงแมลงที่่�เป็็นอาหารของมนุุษย์์
และสััตว์์ในฟาร์์มที่่�ได้้มาตรฐาน. พิิมพ์์ครั้้�งที่่� 2. สำำ�นัักงานพััฒนา
เศรษฐกิจิ จากฐานชีีวภาพ (องค์ก์ ารมหาชน) (สพภ.). กรุงุ เทพมหานคร.
44 หน้า้ .

58 คู่มอื แนวปฏิบัติในการเพาะเล้ยี งจิ้งหรีดใหไ้ ดม้ าตรฐานส�ำ หรับฟาร์ม

ลีีลากญิกิ นันั ท์์และจารึึกศักั ดิ์ว� ัฒั นกำ�ำ จร.2545.ชีีววิทิ ยาจิ้ง�้ หรีีดเพื่่อ� พัฒั นาจัดั การ
เพาะเลี้้�ยง. ส่่วนวิิจััยและพััฒนาผลิิตผลป่่าไม้้ สำ�ำ นัักวิิชาการป่่าไม้้
กรมป่่าไม้้. สถาบัันสุุขภาพสััตว์์แห่่งชาติิ. 2551. สืืบค้้นเมื่�อ
2 ตุุลาคม 2564, จากhttp://niah.ld.go.th/th/AnimalDisease/
wild_cricket_IrrioVirus.htm.
สำ�ำ นักั งานปศุสุ ัตั ว์จ์ ังั หวัดั ขอนแก่่น. 2564. เอกสารคู่ม�่ ือื การฝึึกอบรมเกษตรกร
หลัักสููตร การยกระดัับการเลี้�้ยงจิ้้�งหรีีดสู่�่มาตรฐานการปฏิิบััติิ
ทางการเกษตรที่่�ดีี. สำำ�นัักงานปศุุสััตว์์จัังหวััดขอนแก่่น กรมปศุุสััตว์์.
อภิิชาต ศรีีสะอาด และทองพููล วรรณโพธิ์�. 2557. แนวทางและแบบอย่่าง
การเพาะเลี้ย้� งจิ้ง�้ หรีีดให้ร้ วยเงินิ ล้า้ น. พิมิ พ์ค์ รั้้ง� ที่่� 1. นาคา อินิ เตอร์ม์ ีีเดีีย,
สมุุทรสาคร. 144 หน้้า.
Bateman, P. W., L. N. Gilson, and J. W. H. Ferguson. 2001.
Male size sequential mate preference in the cricket
Gryllus bimaculatus. Animal Behaviour 61: 631-637.
Hanboonsong, Y., T. Jamjanya and P. B. Durst. 2013. Six-legged
livestock: edible insect farming, collection and marketing
in Thailand. Food and Agriculture Organization of the United
Nations Regional Office for Asia and the Pacific, Bangkok:
Thailand.
Hanboonsong, A. and Durst, P. 2020. Guidance on sustainable
cricket farming – A practical manual. Bangkok, FAO.
https://doi.org/10.4060/cb2446en.
Huber F., T. E. Moore and W. Loher. 1989. Cricket Behavior
and Neurobiology. Cornell University Press, New York. 329 pp.

59

ได้้รับั ทุุนอุุดหนุนุ การทำำ�กิิจกรรมส่่งเสริมิ
และสนับั สนุนุ การวิจิ ััยและนวััตกรรม

จากสำ�ำ นัักงานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ พ.ศ.2564

ภาควิิชากีฎี วิทิ ยาและโรคพืืช
คณะเกษตรศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลัยั เชีียงใหม่่
60 คู่มือแนวปฏิบัติในการเพาะเลยี้ งจ้ิงหรดี ให้ไดม้ าตรฐานส�ำ หรับฟารม์

i