เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง การสร้างคำ (คำ ซ้อน) หน่วยการเรียนรู้ ภาษาไทยพื้นฐาน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ปีที่ ๑ นางสาวภัทรนันท์ มณีโรจน์ รหัสนิสิต ๖๔๑๐๓๑๔๑๘
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต คำ นำ ในการจัดทำ เอกสารประกอบการเรียนการสอนเล่นนี้ เพื่อใช้ประกอบการ จัดการเรียนการสอนสาระการเรียนรู้ภาษาไทยพื้นฐาน ชั้น ชั้ มัธยมศึกษาปีที่ ๑ โดยมุ่งหวังให้นักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจ ในเนื้อหาฝึกทักษะปฏิบัติจริงและ นำ ไปใช้เชื่อมโยงในการศึกษาสาระการเรียนรู้อื่นๆ เอกสารประกอบการเรียนการสอนเล่มนี้ ประกอบด้วยเนื้อหาเกี่ยวกับหน่วย การเรียนรู้ การสร้างคำ คำ ซ้อน ที่นักเรียนสามารถฝึกทักษะเพิ่มเติมจากเนื้อหา พร้อมทั้ง ทั้ ประเมินผลตนเองได้จากเฉลย โดยเน้นให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วย ตนเองสามารถใช้เป็นเอกสารประกอบการเรียน ทั้ง ทั้ ในเวลาเรียนและนอกเวลา เรียน หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการเรียนการสอนเล่มนี้จะเป็น ประโยชน์ต่อนักเรียนครูผู้สอนและผู้ที่สนใจได้เป็นอย่างดี ภัทรนันท์ มณีโรจน์
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๑ คำ ซ้อน คำ ซ้อน หมายถึง คำ ที่เกิดจากการนำ คำ สองคำ ขึ้น ขึ้ ไปที่นำ มารวมกัน ซึ่งหน่วยคำ ที่นำ มาประกอบเข้า ข้ ด้วยกันจะมีความหมายหรือ รื เป็นไปใน ทำ นองเดียวกันหรือ รื อาจเป็นหน่วยคำ ที่มีคำ ที่มีความหมายต่างกันใน ลักษณะตรงกันข้า ข้ มคำ ซ้อนมี ๓ ลักษณะ ได้แก่ ๑. ความหมายเหมือนกัน ๒. ความหมายคล้ายกัน ๓. ความหมายตรงกันข้า ข้ ม คำ ซ้อนแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท ได้แก่ ๑. คำ ซ้อนเพื่อ พื่ เสียง ๒. คำ ซ้อนเพื่อ พื่ ความหมาย
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๒ ความหมายของคำ ซ้อน คำ ที่เกิดจากการนำ คำ ตั้ง ตั้ แต่ ๒ คำ ขึ้น ขึ้ ไปมาเรีย รี งต่อกัน โดยแต่ละคำ นั้นมีความสัมพัน พั ธ์กั ธ์ กั นในด้านความหมาย อาจเป็นความ หมายเหมือนกัน คล้ายกัน ทำ นองเดียวกัน หรือ รื ตรงกันข้า ข้ มกันก็ได้ จุดประสงค์ของการสอนคำ เพื่อ พื่ ให้ไห้ ด้ความหมายที่ชัด ชั เจน ได้แก่ แยกคำ ที่มีเสียงพร้อ ร้ มกัน เช่น ช่ ฆ่าฟัน,ราคาค่างวด,ข้า ข้ ทาส เพื่อ พื่ เสริม ริ ความหมาย เช่น ช่ เล็กน้อย,นุ่ม นุ่ นิ่ม และเพื่อ พื่ อธิบ ธิ ายความหมายของคำ ในภาษาถิ่นหรือ รื ภาษาต่าง ประเทศ เช่น ช่ พัด พั วี, วี เสื่อสาด,ภูตผี, ผี ทรัพ รั ย์สิ ย์ สิ น,แสวงหา เป็นต้น
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๓ ลักษณะความหมาย ของคำ ซ้อน คำ ที่นำ มาสอนกันมีความหมายประเภทใดประเภทหนึ่งดังต่อไปนี้ ๑. ความหมายเหมือนกัน หมายถึง คำ ที่นำ มาซ้อนกันนั้นหมายถึงสิ่ง สิ่ เดียวกันหรือ รื เป็นอย่า ย่ งเดียวกัน เช่น ช่ เร็ว ร็ไว ทรัพ รั ย์สิ ย์ สิ น ใหญ่โญ่ ต สูญหาย ดูแล หยาบช้า ช้ นุ่ม นุ่ นิ่ม เลือกสรร ๒. ความหมายคล้ายกัน หมายถึง คำ ที่นำ มาซ้อนกันนั้นมีความหมายใกล้เคียงกันหรือ รื เป็นไปในทำ นอง เดียวกัน พอที่จะจัดเข้าในกลุ่มเดียวกันได้ทเช่น ช่ อ่อ อ่ นนุ่ม นุ่ ใจคอ เล็กน้อย ยัก ยั ษ์มาร ไร่น ร่ า ศีลธรรม แข้งขา ภาษีอากร ถ้วยโถโอชาม เย็บ ย็ ปักถักร้อ ร้ ย
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๔ ลักษณะความหมาย ของคำ ซ้อน ๒. ความหมายตรงกันข้า ข้ ม หมายถึง คำ ที่นำ มาซ้อนกันนั้นมีความหมายเป็นคนละลักษณะคนละฝ่ายกัน เช่น ช่ ใกล้ไกล สูงต่ำ ดำ ขาว ผิด ผิ ถูก ตัดเป็นตัดตาย ชั่ว ชั่ ดี ทีหน้าทีหลัง เหตุผล ตื้นลึกหนาบาง
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๕ คำ ซ้อนเพื่อ พื่ เสียง เป็นการนำ คำ ที่มีความหมายคล้ายคลึงกันมาซ้อนกัน เพื่อ พื่ ให้อ ห้ อกเสียงง่า ง่ ยขึ้น ขึ้ และ มีเสียงคล้องจองกัน ทำ ให้เ ห้ กิดความไพเราะขึ้น ขึ้ คำ ซ้อนเพื่อ พื่ เสียงนี้บางทีเรีย รี กว่า ว่ คำ คู่ หรือ รื คำ ควบคู่นำ คำ ที่มีพยัญ ยั ชนะต้นเดียวกัน แต่แตกต่างกันที่เสียงสระ นำ มาซ้อนหรือ รื ควบคู่ กัน เช่น ช่ -เร่อ ร่ ร่า ร่ เซ่อซ่า อ้อ อ้ แอ้ จู้จี้ -เงอะงะ จอแจ ร่อ ร่ แร่ ชิง ชิ ช้า ช้ -จริง ริ จัง ทึกทัก หมองหมาง ตึงตัง นำ คำ แรกที่มีความหมายมาซ้อนกับคำ หลัง ซึ่งไม่มีความหมาย เพื่อ พื่ ให้ค ห้ ล้องจอง และออกเสียงได้สะดวกโดยเสริม ริ คำ ข้า ข้ งหน้าหรือ รื ข้า ข้ งหลังก็ได้ ทำ ให้เ ห้ น้นความเน้นเสียงได้ หนักแน่น โดยมากใช้ใช้ นคำ พูด เช่น ช่ กวาดแกวด กินแกน เดินแดน มองเมิง ดีเด่ ไปเปย์ นำ คำ ที่มีพยัญ ยั ชนะต้นต่างกันแต่เสียงสระเดียวมาซ้อนกันหรือ รื ควบคู่กัน เช่น ช่ -เบ้อ บ้ เร่อ ร่ แร้น ร้ แค้น จิ้ม จิ้ ลิ้ม -ออมชอม อ้า อ้ งว้า ว้ ง เรื่อ รื่ ยเจื้อย ราบคาบ นำ คำ ที่มีพยัญ ยั ชนะต้นเหมือนกัน สระเสียงเดียวกัน แต่ตัวสะกดต่างกันมาซ้อนกัน หรือ รื ควบคู่กัน เช่น ช่ ลักลั่น ลั่ อัด อั อั้น อั้ หย็อ ย็ กหย็อ ย็ ย คำ ซ้อนบางคำ ใช้คำ ช้ คำ ที่มีความหมายใกล้เคียงมาซ้อนกันและเพิ่ม พิ่ พยางค์เพื่อ พื่ ให้อ ห้ อก เสียงสมดุลกัน เช่น ช่ -ขโมยโจร เป็น ขโมยขโจร -สะกิดเกา เป็น สะกิดสะเกา -จมูกปาก เป็น จมูกจปาก
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๖ คำ ซ้อนเพื่อ พื่ ความหมาย เกิดจากคำ มูลที่มีความหมายอย่า ย่ งเดียวกัน ต่างกันเล็กน้อยหรือ รืไปในทำ นอง เดียวกัน หรือ รื ต่างกันในลักษณะตรงข้า ข้ ม เมื่อประกอบเป็นคำ ซ้อนจะมีความหมายอย่า ย่ ง ใดอย่า ย่ งหนึ่ง ดังนี้ ๑. ความหมายอยู่ที่ ยู่ ที่ คำ ใดคำ หนึ่งหรือ รื กลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง คำ อื่น อื่ หรือ รื กลุ่มอื่น อื่ ไม่ปรากฏความ หมาย เช่น ช่ หน้าตา ปากคอ เท็จจริง ริ ดีร้า ร้ ย ผิด ผิ ชอบ ขวัญ วั หนีดีฝ่อ ถ้วยชามรามไห จับไม่ได้ ไล่ไม่ทัน ๒. ความหมายอยู่ที่ ยู่ ที่ ทุกคำ แต่เป็นความหมายที่กว้า ว้ งออกไป เช่น ช่ เสื้อผ้า ผ้ ไม่ได้หมายเฉพาะเสื้อกับผ้า ผ้ แต่รวมถึงเครื่อ รื่ งนุ่ง นุ่ ห่ม ห่ เรือ รื แพ ไม่ได้หมายเฉพาะเรือ รื กับแพ แต่รวมถึงยานพาหนะทางน้ำ ทั้ง ทั้ หมด ข้า ข้ วปลา ไม่ได้หมายเฉพาะข้า ข้ วกับปลา แต่รวมถึงอาหารทั่ว ทั่ ไป พี่น้ พี่ น้ อง ไม่ได้หมายเฉพาะพี่กั พี่ กั บน้อง แต่รวมถึงญาติทั้ง ทั้ หมด หมูเห็ด ห็ เป็ดไก่ หมายรวมถึงสิ่ง สิ่ ที่ใช้เ ช้ป็นอาหารทั้ง ทั้ หมด ๓. ความหมายอยู่ที่ ยู่ ที่ คำ ต้นกับคำ ท้ายรวมกัน เช่น ช่ เคราะห์ห ห์ ามยามร้า ร้ ย ( เคราะห์ร้ ห์ า ร้ ย ) ชอบมาพากล (ชอบกล) ฤกษ์งามยามดี (ฤกษ์ดี) ยากดีมีจน (ยากจน) ๔. ความหมายอยู่ที่ ยู่ ที่ คำ ต้นหรือ รื คำ ท้าย ซึ่งมีความหมายตรงข้า ข้ มกัน เช่น ช่ ชั่ว ชั่ ดี (ชั่ว ชั่ ดี อย่า ย่ งไรเขาก็เป็นเพื่อ พื่ นฉัน) ผิด ผิ ชอบ (ความรับ รั ผิด ผิ ชอบ) เท็จจริง ริ (ข้อ ข้ เท็จจริง ริ)
เมื่อพิจ พิ ารณาจำ นวนคำ ที่นำ มาซ้อนกันอาจมี ๒ คำ ๔ คำ หรือ รื ๕ คำ ดังตัวอย่า ย่ งต่อไปนี้ เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๗ จำ นวนคำ ในคำ ซ้อน ๑. คำ ซ้อน ๒ คำ หมายถึง คำ ซ้อนที่ประกอบด้วยคำ ๒ คำ เช่น ช่ ช้า ช้ งม้า บ้า บ้ นเมือง คุกตะราง วัว วั ควาย กู้ยืม ยื ภาษีอากร ปากคอ ฝนฟ้า ประเทศชาติ ๒. คำ ซ้อน ๔ คำ หมายถึง คำ ซ้อนที่ประกอบด้วยคำ ๔ คำ อาจมีบาง คำ ที่มีมากกว่า ว่ หนึ่งพยางค์ก็ได้ เช่น ช่ ๑) คำ ซ้อน ๔ คำ เรีย รี งกัน เช่น ช่ ช้า ช้ งม้าวัว วั ควาย กุ้งหอยปูปลา หมูเห็ด ห็ เป็ดไก่ ตีรัน รั ฟันแทง เย็บ ย็ ปักถักร้อ ร้ ย เสือสิงห์ก ห์ ระทิงแรด ถ้วยโถโอชาม ตื้นลึกหนาบาง ตับไตไส้พุง
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๘ จำ นวนคำ ในคำ ซ้อน ๒) คำ ซ้อนที่ประกอบด้วยคำ ๔ คำ ที่แยกเป็น ๒ คู่ ซึ่งมักจะมีเสียง คล้องจองระหว่า ว่ งพยางค์ที่ ๒ กับ ๓ เช่น ช่ ทุกข์โข์ ศกโรคภัย ใส่ร้า ร้ ยป้ายสี โบกปัดพัด พั วี สอบสวนทวนความ อกไหม้ไส้ขม รวบรัด รั ตัดความ ๓.)คำ ซ้อน ๔ คำ ที่มีคำ ที่ ๑ กับคำ ที่ ๓ หรือ รื คำ ที่ ๒ กับคำ ที่ ๔ ซ้ำ กัน เช่น ช่ อ่อ อ่ นอกอ่อ อ่ นใจ มากหมอมากความ อดข้า ข้ วอดน้ำ ขยิบ ยิ หูขยิบ ยิ ตา น้ำ หูน้ำ ตา ปากหอยปากปู หน้าสิ่ว สิ่ หน้าขวาน ผิด ผิ ฝาผิด ผิ ตัว กินทิ้ง ทิ้ กินขว้า ว้ ง กินล้างกินผลาญ กงเกวีย วี นกำ เกวีย วี น กินดีอยู่ดี ยู่ ดี คิดดีพูดดี คิดใหม่ทำ ใหม่
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๙ จำ นวนคำ ในคำ ซ้อน ๔. คำ ซ้อน ๖ คำ หมายถึง คำ ซ้อนที่ประกอบด้วยคำ ๖ คำ โดยที่บางคำ อาจมีมากกว่า ว่ ๑ พยางค์ก็ได้ คำ ซ้อน ๖ คำ จะแบ่ง บ่ เป็นส่วนละ ๓ คำ มีเสียงคล้องจอง ระหว่า ว่ งส่วนหน้ากับส่วนหลังและมีคำ ซ้ำ กันอยู่ใยู่ นสวนทั้ง ทั้ สองนั้นด้วย เช่น ช่ คดในข้อ ข้ งอในกระดูก เลือกที่รัก รั มักที่ชัง ชั จับไม่ได้ ไล่ไม่ทัน ฆ่า ฆ่ ไม่ตาย ขายไม่ขาด กำ แพงมีหู ประตูมีช่อ ช่ ง การนำ คำ มูลที่มีความหมายเหมือนกันหรือ รื ทำ นองเดียวกันมาซ้อนกันทำ ให้มี ห้ มี ความ หมายใหม่กว้า ว้ งกว่า ว่ คำ มูลเดิม เช่น ช่ พี่น้ พี่ น้ อง ไม่ได้หมายเฉพาะพี่กั พี่ กั บน้อง แต่รวมถึงญาติทั้ง ทั้ หมด ลูกหลาน ไม่ได้หมายเฉพาะลูกกับหลาน แต่รวมถึงญาติทั้ง ทั้ หมด ถ้วยชามรามไห ถ้วยโถโอชาม หมายถึง ภาชนะใส่อาหาร ผลหมากรากไม้ , ส้มสุกลูกไม้ หมายถึง ผลไม้ เรือ รื กสวนไร่น ร่ า หมายถึง ที่สำ หรับ รั เพาะปลูกพืช พื การนำ คำ มูลที่มีความหมายเหมือนกันหรือ รื ทำ นองเดียวกันมาซ้อนกันทำ ให้เ ห้ กิดความ หมายใหม่แต่มีเค้าความเดิมเดิม เช่น ช่ ถากถาง หมายถึง พูดเสียดแทง ดูแล หมายถึง เอาใจใส่ เดือดร้อ ร้ น หมายถึง เป็นทุกข์ อ่อ อ่ นน้อม หมายถึง แสดงกิริย ริ าวาจานอบน้อม นิ่มนวล หมายถึง อ่อ อ่ นโยน
เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๑๐ ที่มาของคำ ซ้อน คำ ที่นำ มาซ้อนกันอาจเป็นคำ ไทยกับคำ ไทย คำ ไทยซ้อนกับคำ ต่างประเทศ หรือ รื คำ ต่างประเทศซ้อนกันเอง ๑. คำ ไทยซ้อนกับคำ ไทย ๑) คำ ไทยกลางซ้อนกับคำ ไทยกลางเช่น ช่ กู้ยืม ยื เดือดร้อ ร้ น ปากคอ เย็บ ย็ ปัก ๒) คำ ไทยกลางซ้อนกับคำ ไทยถิ่น เช่น ช่ ไทยกลาง + ไทยถิ่น ไทยถิ่น + ไทยกลาง เข็ด ข็ หลาบ เเก่เฒ่า อดทน แปดเปื้อน ๒. คำ ไทยซ้อนกับคำ ต่างประเทศ ๑) คำ ไทยกลางซ้อนกับคำ ภาษาบาลี สันสกฤต เช่น ช่ ไทย + บาลี สันสกฤต บาลี สันสกฤต + ไทย ข้าทาส ศึกสงคราม โจรผู้ร้ ผู้ า ร้ ย อามิสสินจาง ๒) คำ ภาษาไทยซ้อนกับคำ เขมร เช่น ช่ ไทย + เขมร เขมร + ไทย ล้างผลาญ เขียวขจี ทรวงอก แสวงหา ๓) คำ ภาษาไทยซ้อนกับคำ ภาษาอัง อั กฤษ เช่น ช่ พัก พั เบรก แจกฟรี แถมฟรี เลี้ยวกลับยูเทิร์น ร์
๑. ข้อใดมีคำ ซ้อนเพื่อความหมายทุกคำ ก. ตึงตัง กักขัง ข. เซ่อซ่า บ้านเรือน ค. ขัดข้อง ขัดแย้ง ง. พี่น้อง อ้อแอ้ ๒. ข้อใดคือลักษณะของคำ ซ้อน ก. นำ คำ มูลคำ เดียวกันมาซ้อนกัน ข. เกิดจากคำ มูลที่มาจากไทยเท่านั้น นั้ ค. เกิดคำ มูลที่มีความหมายต่างกันมาซ้อนกัน ง. คำ มูลที่มีความหมายเหมือนกันหรือต่างกันมาเรียงซ้อนกัน ๓. ข้อใดมีคำ ซ้อนที่มีความหมายเหมือนกัน ก. อ้วนพี โต้เเย้ง ข. หนักเบา ขัดแย้ง ค. บ้านเมือง มีจน ง. ยากง่าย ถูกแพง ๔. ข้อใดมีคำ ซ้อนเพื่อเสียงมากที่สุด ก. พ่อซื้อตุ๊กตาหมีตัวเบ่อเร่อให้น้องของฉัน ข. น่าเห็นใจเธอไม่รู้อิโหน่อิเหน่ ค. คนหลุกหลิกเหลาะแหละจะหละหลวม ง. เธอทำ ตัวเงอะงะ เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๑๑ แบบทดสอบ เรื่อ รื่ ง คำ ซ้อน คำ สั่ง จงทำ เครื่องหมาย ❌ ทับ ก ข ค และ ง ที่ถูกที่สุด ในกระดาษคำ ตอบ
๕. ข้อใดเป็นคำ ซ้อนทุกคำ ก. รีดไถ เอาอย่าง ข. แนบชิด กับแกล้ม ค. ร้องเรียก โยนกล้อง ง. คับแคบ ใหม่เอี่ยม ๖. ข้อใดมีคำ ซ้อนที่มีการซ้อนลักษณะเดียวกับ “ปิดบังซ่อนเร้น” ก. เสือสิงห์กระทิงแรด ข. ปัดกวาดเช็ดถู ค. ขี้ห ขี้ ลงขี้ลื ขี้ ลื ม ง. ลืมตาอ้าปาก ๗. ข้อใดเป็นคำ ซ้อนเพื่อเสียง ก. ข้าวปลา ข. บ้านเรือน ค. ตึงตัง ง. ห่างไกล ๘. ข้อใดเป็นคำ ซ้อนทั้ง ทั้ ๒ คำ ก. ระฆัง ดวงจันทร์ ข. มะระ กระทะ ค. โหวกเหวก เรือเเพ ง. ชาวบ้าน ตัดต่อ ๙. ข้อใดมีความหมายตรงข้ามทุกคำ ก. ใหญ่โต รูปร่าง ข. สูงต่ำ ดำ ขาว ค. เร็วช้า เบ่อเร่อ ง. นุ่มนิ่ม มากน้อย ๑๐. ข้อใดเป็นคำ ซ้อนเสียง ก. น้ำ ใสใจจริง ข. ถ้วยโถโอชาม ค. ถุงน่องรองเท้า ง. เอะอะมะเทิ่ง เอกสารประกอบการเรีย รี น เรื่อ รื่ ง อัก อั ษรควบอัก อั ษรนำ และคำ ที่มีไม้ทัณฑฆาต ๑๒
ขอบคุณ คุ ค่ะ ค่ นางสาวภัทรนันท์ มณีโรจน์ รหัสนิสิต ๖๔๑๐๓๑๔๑๘