ETIKA & PERADABAN YANG MENJADI AMALAN KAUM MELAYU DI MALAYSIA

P E N S Y A R A H : U S T A Z M O H D R U S D A N B . H A S A A
P E N S Y A R A H : U S T A Z M O H D R U S D A N B . H A S
P E N S Y A R A H : U S T A Z M O H D R U S D A N B . H A S A N N N





ETIKA & PERADABAN











YANG MENJADI












AMALAN KAUM











MELAYU DI MALAYSIA

disediakan oleh





















NURLIYANA FAZIRA





BINTI HALIM



17DSB21F2006








































BRIAN OWEN OSWALD



17DSB21F2024






































NUR IZZATI BINTI




MOHD AFANDI




17DSB21F2007

disediakan oleh




































JASPER JAY JULIUS



17DSB21F2018




















































NINA NURLISA BINTI




HISHAMUDDIN




17DSB21F2023

ISI KANDUNGAN































MUKA
BIL ISI KANDUNGAN
SURAT




1 Penghargaan 1




2 Pengenalan 2




3 Maksud Etika 3



4 Maksud Peradaban 4



5 Tulisan Orang Melayu 5




6 Bahasa yang digunakan oleh 6



kaum Melayu di Malaysia




7 Pantang larang kaum 7-8



Melayu




8 Adat dalam kehidupan 9



masyarakat Melayu



9 Adat yang sebenar adat 10




10 Adat Istiadat 11



11 Makanan kaum Melayu di 12




Malaysia



12 Pakaian Tradisional kaum 13




lelaki Melayu



13 Pakaian Tradisional kaum 14



perempuan Melayu




14 Kesimpulan 15




15 Cadangan Penyelesaian 16



16 Sumber Rujukan 17

Penghargaan















Bismillahirrahmanirrahim,










Assalamualaikum WBT dan Salam Sejahtera




saya ucapkan bersyukur ke hadrat Ilahi kerana




dengan limpah kurnia dan rahmatNya dapat





kami hasilkan sebuah e-majalah yang mampu




memberikan manfaat kepada semua pembaca.




Setinggi-tinggi penghargaan kami ingin





ucapkan kepada Ustaz Mohd Rusdan B.Hasan




selaku pensyarah subjek MPU21032





Penghayatan Etika & Peradaban di atas




bimbingan dan juga banyak memberi idea




kepada kami untuk menghasilkan e-majalah ini.





Tanpa sokongan & tunjuk ajar beliau,




mustahillah bagi kami menghasilkan e-majalah





ini.




Kami mempunyai hubungan komunikasi yang




sangat baik terhadap pensyarah,ini memudahkan




kami untuk bertanya dan mendapatkan maklumat




yang berguna. Terima kasih juga saya ucapkan




kepada ahli kumpulan saya iaitu Izzati,Brian,Jasper &



Nisa yang telah bertungkus-lumus dalam




menghasilkan e-majalah ini.









1

Pengenalan















Adat dan budaya Melayu tradisional Malaysia



merupakan suatu amalan yang diamalkan oleh



nenek moyang masyarakat Melayu pada suatu



ketika dahulu dan ditinggalkan menjadi suatu



warisan secara turun temurun. Adat dan budaya



tradisional ini dilaksanakan selaras dengan nilai-



nilai Islam. Namun adat dan budaya tradisional ini




kadang-kadang bertembung dan bercanggah


dengan nilai-nilai Islam. Ini kerana ianya diamalkan




mengikut cara yang salah atau terlalu taasub



dengan kepercayaan karut atau pantang larang



tertentu. Oleh itu, adalah penting suatu kajian



dilakukan bagi mengenalpasti sejauh manakah



percanggahan yang berlaku untuk mengelakkan



berlakunya pencemaran terhadap amalan-amalan



yang bertentangan dengan agama.



2

MAKSUD ETIKA













Etika (Tulisan Jawi: ﺎﻜﻴﺘﻳا; melalui Latin ethica



daripada bahasa Greek kuno ἠθική [φιλοσοφία]



"falsafah moral") merupakan salah satu cabang



utama falsafah yang merangkumi kelakuan betul dan



kehidupan baik. Liputan etika adalah lebih luas



daripada manganalisis apa yang betul dan salah



seperti yang sering dianggap. Antara aspek utama




etika ialah "kehidupan baik", iaitu kehidupan yang



bernilai atau memuaskan, yang dianggap lebih



penting daripada tingkah laku moral oleh banyak ahli



falsafah. Antara isu utama dalam etika ialah



pencarian summum bonum, iaitu "kebaikan yang



terbaik". Tindakan yang betul dikatakan



mengakibatkan kebaikan terbaik, manakala tindakan



tak bermoral dikatakan menghalangnya.[1]








Etika berkaitan dengan konsep-konsep moral



seperti kebaikan, kejahatan, benar, salah, kewajipan,



tanggungjawab, keadilan; iaitu analisis konsep-



konsep seperti ini dan justifikasi pertimbangan



(pernyataan, dakwaan) yang melibatkan konsep-



konsep tersebut. Etika adalah teori tentang tingkah




laku yang betul dalam kehidupan yang baik bukannya


amalan. Etika mengkaji fakta, menganalisisnya dan




merumuskan apakah tingkah laku yang sebetulnya



[2] . Etika tidak berpegang pada apa yang dinamakan



"tanzil Tuhan" atau "wahyu Tuhan" terhadap jawapan



akhir atau menyelesaikan isu-isu moral tertentu.



Etika berbeza dengan agama.



3

MAKSUD PERADABAN




















Dari sudut morfologi bahasa Melayu, istilah



‘tamadun’ berkemungkinan besar pada peringkat



awal penggunaannya dikekalkan sebutan asalnya



dalam bahasa Arab iaitu “tamaddun” yang dikenali



sebagai peminjam bulat-bulat. Akan tetapi, pada



peringkat selanjutnya berlaku perubahan sebutan



dengan pengguguran huruf ‘d’ yang kedua.[3]









Mengikut Kamus Dewan, peradaban merujuk kepada


keadaan masyarakat manusia yang dicirikan oleh




taraf kemajuan kebendaan serta perkembangan



pemikiran (sosial, budaya, politik dan lain-lain),



negara dan penduduknya yang telah mencapai taraf



kemajuan kebendaan serta perkembangan



pemikiran, budaya atau cara hidup orang-orang (



negara, kawasan, atau sesuatu zaman), dan keadaan



pemikiran ( budaya dan moral yang halus).[4]

























































4

TULISAN ORANG MELAYU










Sejarah sistem tulisan orang


melayu lama sebelum wujudnya


tulisan rumi dan jawi yang diguna


pakai pada hari ini mempunyai


mempunyai sejarah yang


Panjang. Ia terbahagi beberapa


fasa mengikut zaman. Terdapat


empat fasa perubahan sistem


tulisan orang melayu, bermula


daripada era melayu lama, era


melayu moden awal, era melayu


moden akhir dan era melayu


kontemporari yang merupakan


era kita sekarang. Kedatangan orang India ke



kawasan sekitar sini membawa


sistem tulisan Pallavi, yang turut


sama dikenali dengan nama


Pallava, diasaskan daripada sistem


tulisan abad pertama masyarakat


India yang dinamakan Vatteluttu.


Pallavi merupakan sistem tulisan


lama orang Tamil yang datang dari



bahagian Selatan India, yang


menjadi asas kepada tulisan Kawi



Tulisan Kawi oleh orang melayu.


Tulisan Kawi adalah sistem


tulisan yang digunakan oleh


orang melayu sejak abad ke-8.


Ia digunakan serentak dengan


bermulanya era permulaan


tulisan jawi di kalangan orang


melayu. Tulisan Kawi diasaskan


oleh orang jawa, jadi tulisan ini


turut dikenali dengan tulisan



lama jawa. [5]






5

BAHASA YANG DIGUNAKAN OLEH






KAUM MELAYU DI MALAYSIA











Bahasa Melayu iaitu dari aspek


sejarah berasal daripada rumpun bahasa


Austronesia atau dikenali juga sebagai


Bahasa Melayu Polinesia. Sebelum


kedatangan British, Bahasa Melayu


menjadi Bahasa perantaran, pentadbiran,


kesusteraan dan pengantar sekolah


agama islam. Pada zaman perintahan


British, Bahasa Melayu telah dipinggirkan.


Selepas merdeka, Bahasa Melayu


dijadikan bahasa kebangsaan. Seterusnya,


sejarah telah membuktikan bahawa


Bahasa Melayu mampu menjadi bahasa


lingu franca. Pada zaman kegemilangan


kesultanan Melayu Melaka, Bahasa


Melayu dituturkan oleh semua pedagang



Arab, Cina, India, dan Eropah. Ketika itu,


Bahasa Melayu dianggap sebagai bahasa


perpaduan dan bahasa komunikasi


antarabangsa. Selain itu, telah dianggar


lebih 300 juta orang di seluruh dunia boleh


bertutur dalam Bahasa Melayu dan telah


berkembang menjadi pelbagai dialek. [6]
















































6

PANTANG LARANG KAUM






MELAYU












Orang Melayu memang kaya dengan pantang larang



satu ketika dahulu. Dicipta oleh nenek moyang kita



untuk memberi satu gambaran bahawa ianya tidak



elok dilakukan dalam bahasa sindiran.







1. Jangan makan berpindah tempat,



nanti kahwin ramai




Ertinya: Satu tempat dah bersepah, nak sepahkan




tempat lain pulak





















2. Anak dara tak elok



menyanyi di dapur, nanti



dapat suami tua



Ertinya: Hangus masakan nanti

























3. Lepas makan, tuang air sikit



dalam pinggan agar rezeki tak kering



Ertinya: Senanglah nak basuh pinggan



nanti, tak payah menyental

















7

4. Jangan bersiul waktu malam, nanti ular



masuk




Ertinya: Annoying bunyi siul 10 Jangan potong kuku malam-


malam, nanti mak mati — Terpotong isi dalam gelap nanti
























5. Jangan mandi malam, nanti paru-


paru basah





Ertinya: Bilik mandi orang zaman dulu kan kat luar rumah.



Jalan nak ke sana gelap, buatnya terpijak duri ke, kena gigit


haiwan berbisa ke, kan susah. Sekarang jangan dibuat tak


mandi malam lepas balik kerja. Bau masam jer. [7]



















































































8

ADAT DALAM KEHIDUPAN






MASYARAKAT MELAYU










Antara syarat untuk bergelar seorang yang



berbangsa Melayu ialah mesti mengamalkan



adat istiadat Melayu.

















ADAT RESAM




Adat jenis ini merangkumi ke


biasaan atau kelaziman manusia daripada segi



perbuatan, berpakaian, makan, menghias diri dan



sebagainya.







Contohnya: terlopong sewaktu menonton


televisyen, menggaru kepala apabila tidak faham,



tersengih- sengih apabila berasa malu, memakai



kain pelikat di rumah pada waktu malam dan


sebagainya.



































































9

ADAT YANG SEBENAR ADAT







Maksud adat ini ialah hukum tabii yang diciptakan



oleh Allah s.w.t. Adat jenis ini merangkumi setiap



benda atau unsur di dunia ini yang wujud dalam



keadaan semulajadi dan tertakluk kepada fitrah


atau hukum semulajadi.








Contoh: adat api membakar, adat air membasah,



adat angin meyejukkan, adat ayam berkokok dan


adat tajam memutuskan.












































































































10

ADAT ISTIADAT








Adat jenis ini ialah ritual-ritual yang sering


mengiringi seseuatu majlis yang dianggap rasmi.








Contoh: adat cukur jambul, adat berkahwin, adat



berkhatan, adat pertabalan raja dan sebagainya.



[8]























































































































11

D i Malaysia, terdapat pelbagai jenis makanan




tradisional Melayu warisan zaman berzaman

yang begitu popular dan diminati ramai.

Masyarakat Melayu zaman dahulu sering

menggunakan bahan masakan yang

bersumberkan alam semulajadi seperti

tumbuh-tumbuhan, daun-daun kayu, pucuk

sayuran dan sebagainya.




lemang



M akanan tradisional Melayu yang sangat popular




dan paling mendapat sambutan ramai adalah

lemang. Ya, Lemang adalah salah satu makanan

kegemaran masyarakat Melayu yang terkenal

sejak zaman dahulu lagi. Bahan-bahan asas

lemang adalah beras pulut, santan dan garam.

Lemang enak dimakan bersama serunding dan

juga aneka rendang.

Rendang





T erdapat pelbagai jenis rendang di Malaysia dan




tidak terhad kepada rendang ayam dan daging
sahaja. Ada rendang kerang, rendang paru, rendang

siput, rendang pucuk-pucuk kayu dan sebagainya.

Boleh dikatakan di setiap negeri pasti ada resepi

dan keunikan rendangnya yang tersendiri.

Contohnya di Perak terkenal dengan rendang Tok

dan di Negeri Sembilan pula sangat sinonim dengan

rendang itik dan rendang kerbau.


nasi lemak



N asi lemak rasanya sudah tidak perlu




diperkenalkan lagi. Sudah terkenal di seluruh

dunia. Pelancong asing yang berkunjung di

Malaysia juga selalunya akan memilih nasi

lemak sebagai sarapan pagi untuk dicuba. Nasi
lemak tidak akan lengkap tanpa adanya sambal

ikan bilis yang sangat lazat dan menjadi

kegilaan ramai. Namun, ia juga boleh dimakan

bersama lauk-lauk lain seperti rendang ayam,

sambal ayam dan macam-macam lagi.






s atay atau sate ialah sajian daging yang telah satay




diperap dengan rempah dan kemudiannya

dipanggang di atas api arang sehingga garing.

Satay selalunya dihidang bersama timun, bawang,

nasi impit dan kuah kacang. Selain popular di

kalangan penduduk setempat, satay juga amat

digemari pelancong luar dan rata-rata akan

repeat makan satay sekiranya berkunjung lagi ke

Malaysia. [9]


12

PAKAIAN TRADISIONAL KAUM






LELAKI MELAYU












BAJU MELAYU CEKAK





MUSANG





Istilah Cekak Musang
ini berhubung

langsung dengan pola lingkaran leher


baju, tengkuk ‘cekak’ tinggi atau leher


tegak empang leher. Pengertian ‘cekak


musang’ merakamkan imej alami untuk


leher baju yang bercekak tinggi berdiri


(2.5cm) melingkari leher. Ukuran


ditentukan oleh lingkaran (bulat) yang


dibuat dengan ibu jari lain yang bertemu


hujungnya. Baju ini mula dipakai di Johor


ketika pemerintahan Sultan Ibrahim Ibni


Sultan Abu Bakar.





BAJU MELAYU TELUK




BELANGA





Baju ini mula di perkenalkan di Teluk


Belanga, Singapura dan tersebar luas


sebagai ciri khas Johor khususnya pada


abad ke-19. Ia juga dikatakan sejenis


pakaian lelaki yang dikatakan telah direka


oleh Sultan Abu Bakar pada tahun 1866


untuk meraikan perpindahan ibu negeri


Johor dari Teluk Belanga di Singapura ke


Johor Bahru. Walau bagaimanapun istilah


ini akhirnya menjadi ciri khas masyarakat


Melayu hingga disebut selengkapnya


‘Baju Melayu’. Baju Melayu Teluk Belanga


di Johor mempunyai jahitan tulang Belut


di bahagian leher bagi kaum lelaki, .






13

PAKAIAN TRADISIONAL KAUM






PEREMPUAN MELAYU







BAJU KURUNG





Baju kurung dianggap popular dan dipakai


oleh lelaki dan perempuan. Perbezaannya

terletak pada bahagian kocek iaitu lelaki


mempunyai tiga kocek manakala perempuan


mempunyai satu kocek serta perbezaan


daripada segi pemakaian. Pengertian kurung


secara tidak langsung telah membawa erti


‘mengurung atau menutup’ anggota tubuh.


Cara ini menepati konsep pakaian cara


Melayu setelah kedatangan Islam,


sehinggalah istilah ‘kurung’ diertikan sebagai


baju yang selesa dan longgar, labuh atau


panjang. Sehingga disebut dengan berbagai-


bagai nama misalnya ‘baju kurung bernyawa’


walaupun mempunyai pelbagai nama namun


baju kurung telah menampilkan ciri-ciri


tersendiri.






BAJU KEBAYA






Pola baju belah panjang ini masih bersifat

‘mengurungkan’ anggota badan. Secara tradisi


potongannya labuh sehingga buku lali. Cuma


bezanya ia berbelah dan berpesak di hadapan baju


ini, umumnya dipakai sebagai pakaian di luar rumah


atau upacara rasmi. Baju belah panjang ini terkenal


di Melaka, Perak, Selangor dan Kedah-Perlis. Baju


kurung belah ini kemudiannya dikenali sebagai


‘kebaya kurung’ dan ‘kebaya panjang’. Tradisi ini


berkembang menjadi kebaya dan bertangan


panjang berpesak lurus di hadapan, berkekek dan


berbelah dada yang ditutup dengan kancing atau


kerongsang tiga. [10]










14

KESIMPULAN





















Kesimpulannya, Etika dan Peradaban adalah



suatu yang penting dan mesti dipertahankan sampai



bila pun. Hal ini kerana dalam konteks Malaysia,



keterlestarian itu banyak bergantung kepada akar



dan tradisi yang telah terbina sejak ratusan tahun



yang lalu. Bukan mudah untuk membina dan



membangunkan Etika dan Peradaban kerana ia



merupakan suatu proses yang panjang. Maka, apa


yang disaran digagaskan dalam Etika dan Peradaban



adalah ramuan dan rencah yang selari dan sesuai



dalam konteks negara bangsa Malaysia. Tidak mudah



untuk mencapai Etika dan Peradaban yang hebat



seperti tamadun-tamadun lain di dunia. Namun,



percayalah Malaysia memiliki ramuan dan keunikan



yang tersendiri ke arah itu. Dengan formula yang


betul, kepimpinan yang berintegriti dan rakyat



Malaysia yang bijaksana akan mampu merealisasikan



cita-cita dan matlamat murni ini.













































15

CADANGAN PENYELESAIAN


















Pihak kerajaan mempunyai peranan dalam


merealisasikan perpaduan kaum. Usaha kerajaan



mengadakan Majlis Rumah Terbuka iaitu rumah



terbuka peringkat kebangsaan untuk menyambut



perayaan kaum utama Malaysia amat dialu-alukan.








Aktiviti kemasyarakatan juga dapat mengeratkan



hubungan antara kaum dengan memerlukan setiap


kaum mengambil bahagian dalam setiap aktiviti yang



dijalankan seperti gotong-royong.








Meraikan hari perayaan kaum Malaysia bersama-



sama iaitu Hari Raya Aidilfitri,Tahun Baru Cina & Hari



Deepavali.








Media massa juga antara cara mengeratkan



hubungan antara kaum iaitu dengan stesen


televisyen yang boleh menyiarkan iklan-iklan tentang



perpaduan kaum.








Bagi generasi muda,pihak sekolah boleh memainkan



peranan contohnya, pihak sekolah boleh memberi



kesedaran kepada pelajar tentang kebaikan



perpaduan kaum secara berterusan & merancang


program yang melibatkan pelbagai kaum di kalangan



pelajar sekolah.
















16

SUMBER RUJUKAN













1. Sahakian, William S. & Sahakian, Mabel Lewis. Ideas of the Great


Philosophers. pg 31. Barnes and Noble Books (1993). ISBN 978-1-56619-


271-2.


2. Hary Gunarto, Ethical Issues in Cyberspace and IT Society, Symposium


on Whither The Age of Uncertainty, APU Univ., paper, Jan. 2003


3. Rizhan el-Rodi. (2011, Oktober 01). Alam Ilmi: Makna Peradaban. Munif


Zarirruddin Fikri, “Takrif dan Prinsip-prinsip Asas Tamadun” dalam


Mohd Liki Hamid (ed.), 2002. Pengajian Tamadun Islam: Sejarah,



Pencapaian dan Masa Depannya, Bentong: PTS Publications and


Distributor Sdn. Bhd., hlm.2


4. Rizhan el-Rodi. (2011, Oktober 01). Alam Ilmi: Makna Peradaban. Kamus


Dewan (Edisi Ketiga), 1994. Kuala Lumpur: DBP.


5. Namri Sidek. (2019, Ogos 17). 3 Jenis Tuliswan Melayu Lama: Lencong,


Pallavi Dan Kawi. ILUMINASI. http://iluminasi.com/bm/3-jenis-


tulisan-orang-melayu-sebelum-jawi-rencong-pallavi-dan-kawi.html



6. ETIKA DAN PERADABAN YANG MENJADI AMALAN KAUM MELAYU.


(2021, Oktober 01) Bahasa Yang Digunakan Kaum Melayu di Malaysia.


https://online.anyflip.com/davvd/cwtp/mobile/index.html


7. RILEKLAH: Gaya Hidup. (2018, September 04). 10 Pantang Larang


Popular Dalam Kalangan Orang Melayu.


https://rileklah.com/node/2759


8. ETIKA DAN PERADABAN YANG MENJADI AMALAN KAUM MELAYU.


(2021, Disember). M/s 9, Adat Dalam Kehidupan Masyarakat Melayu.


https://anyflip.com/sbntr/glse/basic



9. Duan Deris. (2020, April 07). Cariblogger. 30 Makanan Tradisional


Melayu Paling Popular di Malaysia. https://cariblogger.com/makanan-


tradisional-melayu/


10. Budi kencana: kumpulan makalah memperingati persaraan Profesor


Tan Sri Dato' Ismail Hussein, oleh Safiah Karim (Nik.), Siti Hawa Hj.


Salleh, Mohd. Yusof Hasan, Ismail Hussein (Datuk), Universiti Malaya.


Akademi Pengajian Melayu, Akademi Pengajian Melayu, Universiti



Malaya, 1994 - 372 laman. Pakaian Tradisional Kaum Melayu.

















17

Terima Kasih