CONTOH SANDHIWAR
RA BENTUK FILM PENDEK
UNSUR-UNS
Ana ing p
bakal dijlentrehake
kang ana in
kanti ancas supaya bisa mang
Ayo, padha njingg
ALUR/PLOT PARAGA LAN
DIALOG/WAWAN GUNEM TEM
UNDERANIN
SUR INTRINSIK
perangan iki,
e unsur-unsur intrinsik
ng sandiwara
gerteni bab drama kanti purna.
glengi kanthi premati!
PERWATAKAN SETTING
MA/ AMANAT
NG CARITA
ALUR
Plot utawa ngengrenganing carita utawa alur
lumakune carita ana ing sajroning carita wiwit
tumekane pungkasan, lan uga gambarane pe
antawis rong paraga kang beda. Perangane
yaiku :
• Pengenalan / panjlentrehan carita ing
yaiku para panyimak drama ditepa
marang para paraga kang ana ing cari
uga kepiye watake para paraga kasebu
• Komplikasi utawa wiwitan jume
prakara.
• Klimaks utawa puncaking prakara
• Anti klimaks utawa tahapan wiwit an
ngrampungake prakara. (jalan k
permasalahan)
• Resolusi utawa pungkasaning prakara
R / PLOT
r yaiku
t awal
erkara
e Plot
g awal,
angake
ita lan
ut.
edhule
na cara
keluar
PARAGA LAN
• Paraga tansah duwe sambung rake
paraga yaiku dhaftar para paraga
susunan kuwi kaping pisan kudu
lanang utawa wadon, titikane a
batine.
• Para paraga ana ing drama bisa kap
kayata :
• Paraga protagonis, yaiku paraga k
siji utawa rong paraga protagonis
uga nyengkuyung lumakune carit
• Paraga antagonis, yaiku paraga k
ana sak paraga lan paraga liya ka
carita.
• Paraga tritagonis, yaiku paraga ka
protagonis utawa antagonis.
N PERWATAKAN
et karo apa kang diarani watak. Susunan
kang ana ing sajroning carita. Ana ing
dijlentrehake babagan jeneng, umur,
awak, kalungguhan, lan uga kahanan
perang dadi pirang-pirang perangan,
kang nyengkuyung lumakune carita. Umume ana
s, lan direwangi dening paraga-paraga liya kang
ta.
kang ora saiyeg marang lumakune carita. Umume
ang watake lan kiprahe beda karo lumakune
anggo aweh pitulungan marang paraga
SETTING/LANDHESAN/P
Setting biasane dumadi saka te
ruwang, lan wektu.
• Setting panggon nduwe gega
prastawa kasebut kadadeya
Kutha Yogyakarta, ing Suraba
• Setting ruwang awujud prast
dumadi. Umpamane ing emp
tamu, ing warung, lan sapan
• Setting wektu gayut karo kap
kasebut dumadi. Umpamane
wengi, lan sapanunggalane.
PANGGON PRASTAWA
elung dimensi, yaiku panggon,
ayutan karo panggon ing ngendi
an. Umpamane ing Pulo Jawa, ing
aya lan sapanunggalane.
tawa nalika pentas kasebut
per, ing dalan gedhe, ing ruwang
nunggalane.
pan prastawa sajrone pentas
e wae ing wayah esuk, awan,
WAWAN GUNEM (DIA
Wawan gunem utawa dial
tembung-tembung utawa
dening para paraga. Migun
ngoko alus, krama lugu, ap
ALOG/PACELATHON)
log utawa pacelathon yaiku
a ukara-ukara sing diucapake
nakake basa ngoko lugu,
pa krama alus
TEMA/UNDER
Tema mujudake gagasan
sajrone drama. Tema ndu
saka drama kasebut lan n
nada dasar saka sawijine
sing diandharake dening
RANING CRITA
pokok sing kakandhut
uwe gegayutan karo premis
nduwe gegayutan uga karo
drama lan sudut pandang
pangriptane.
AMANAT/KEKAR
Amanat yaiku kekarepan
dening pengarang luman
pamentasane utawa film.
REPAN PENGARANG
kang bakal diandharake
ntar naskah utawa lumantar
.
BAN
: Tombol ini digunakan unt
: Tombol ini digunakan unt
: Tombol ini digunakan untu
: Tombol ini digunakan untu
: Tombol ini digunakan u
NTUAN
tuk menampilkan menu utama
tuk menampilkan menu bantuan
uk menampilkan menu berikutnya
uk menampilkan menu sebelumnya
untuk kembali ke menu ayo belajar
BAHASA JAWA
SANDHIWARA
*****
KELAS 9
MULAI
TERIMA
A KASIH
REF
Grafis & Foto : 1. https://y
2. https://w
Musik & Backsound : 1. https://y
2. https://y
Materi : Buku Paket
Kementerian
Bahan AjarS
FERENSI
youtu.be/b2Kgx57pyjQ
www.fashionterpopuler.com/
youtu.be/0SETDZV4Q7Q
youtu.be/0A9dJHntEsc
Marsudi Basa Jawa Kelas IX,
n Pendidikan dan Kebudayaan.
Sandhiwara
CRE
Nama :
Guru :
Instansi :
Alamat :
EATOR
: Alfi Syakirina, S.Pd.
: Bahasa Jawa
: SMP Negeri 1 Bodeh
: Bodeh, Pemalang
TERIMA
A KASIH
Q
Click the Quiz butto
Quiz
on to edit this object
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 1
PETUNJUK PEMBELAJARAN :
1. Miwiti kagyatan pasinaon kanthi dedonga!
2. Wacanen materi pasinaon Sandhiwara kang ana ing bahan ajar!
3. Delengen tuladha video sandiwara, banjur rembugen perangan-
perangane unsur-unsur intrinsik sandhiwara lan pokok-pokok isine
crita sandhiwara!
4. LKPD individu digara ana ing lembar jawaban LKPD individu
5. Semangat! Ayo sinau Basa Jawa!!!
Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi
3.3 Menelaah naskah 3.3.1 Menganalisis unsur-unsur
sandiwara. instrinsik sandiwara
3.3.2 Menyimpulkan pokok-pokok isi
cerita yang ada di sandiwara
4.3 Menulis dan menyajikan 4.3.1 Menulis teks sandiwara
naskah sandiwara. 4.3.2 Mendemonstrasikan naskah
sandiwara yang telah dibuat.
TUJUAN PEMBELAJARAN :
1. Setelah mengamati dan membaca materi dari media pembelajaran
interaktif dan mengamati contoh sandiwara dari media
pembelajaran video audio visual (C), peserta didik (A) dapat
menganalisis (B) unsur-unsur instrinsik sandiwara dengan benar. (D)
2. Melalui pembelajaran dengan model pembelajaran berbasis
masalah (C), peserta didik (A) dapat menyimpulkan (B) pokok-pokok
isi cerita yang ada di sandiwara yang telah dilihat dengan baik. (D)
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 2
WIGATI
Sandhiwara, Jenis-Jenise Sandhiwara, Unsur-Unsur Instrinsik Sandhiwara
Lan Pokok-Pokok Isi Sandhiwara
A. Pokok-pokok Materi
Peta konsep utawa pokok-pokok materi ing kompetensi
dasar Menelaah naskah sandiwara, yaiku kaya ini ngisor iki
Sandhiwara
Jenis-jenis sandhiwara
Unsur-unsur Intrinsik Sandhiwara
Pokok-pokok Isi Sandhiwara
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 3
INFO WIGATI!!!
MIND MAPPING ?????
Mind Mapping merupakan cara untuk menempatkan informasi ke dalam
otak dan mengambilnya kembali ke luar otak. Bentuk mind mapping seperti peta
sebuah jalan di kota yang mempunyai banyak cabang. Seperti halnya peta jalan
kita bisa membuat pandangan secara menyeluruh tentang pokok masalah dalam
suatu area yang sangat luas. Dengan sebuah peta kita bisa merencanakan
sebuah rute yang tercepat dan tepat dan mengetahui kemana kita akan pergi
dan dimana kita berada. Mind mapping disebut pemetaan pikiran atau peta
pikiran, adalah satu cara mencatat materi pelajaran yang memudahkan siswa
belajar. Model mind mapping merupakan bagian dari Active learning yaitu suatu
model pembelajaran yang mengajak siswa untuk belajar secara aktif
menggunakan otak. Baik untuk menemukan ide pokok dari materi, memecahakan
masalah atau mengkorelasikan apa yang mereka pelajari ke dalam masalah
dikehidupan mereka. Dengan belajar aktif siswa diajak turut serta dalam semua
proses pembelajaran, baik mental maupun fisik. Mind Mapping dapat
dimanfaatkan untuk berbagai kepentingan, baik yang bersifat personal maupun
kolaboratif. Khusus, dalam konteks pembelajaran, mind mapping dapat digunakan
untuk membantu siswa dalam memahami, mengorganisasikan dan
memvisualisasikan materi dan aktivitas belajarmya secara kreatif dan atraktif.
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 4
LEMBAR KERJA PESERTA DIDIK (KELOMPOK)
FORUM DISKUSI
A. Soal Benar Salah
Wacanen kanthi premati ukara-ukara ing ngisor iki, banjur
wangsulana kanthi jawaban bener utawa salah kang trep!
No. Soal Benar Salah
1 Sandhiwara yaiku salah sawijine pentas Jawa kang
nduwe ancas kanggo menehi wewarah apik
marang manungsa.
2 Ing crita sandhiwara, awake dhewe bisa
mangerteni sapa wae paraga kang ana ing carita
sandhiwara kasebut. Padatan miturut ing alur/plot,
perangan kasebut ana ing bageyan resolusi.
3 Watake paraga sing ana ing crita sandhiwara, bisa
dideleng saka umur, lanang utawa wadon, titikane
awak, kalungguhan, lan uga kahanan batine.
4 Salah sawijine perangan kang ana ing alur, yaiku
setting. Setting kang dituduhake saka gambaran
panggonan emper, ing dalan gedhe, ing ruwang
tamu, ing warung, lan sapanunggalane iku kalebu
karo settingan panggon.
5 Pengarang sandhiwara anggone ngandharake
kekarepan ing carita sandhiwara, bisa lumantar
naskah utawa lumantar pamentasane film.
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 5
B. Sakwise ndeleng tuladhane sandhiwara modhern, coba saiki
rembugen karo kanca sakelompok, banjur dianalisis lan temtokna
perangan-perangan utawa unsur-unsur instrinsik sandiwara ing ngisor
iki:
1. Plot utawa cengkorongan crita
2. Penokohan utawa perwatakan
3. Dialog (pacelathon)
4. Setting (latar)
5. Underan (tema)
6. Amanat. Amanat
C. Hasil diskusi ditulis ana ing kertas manila lan digawe mind mapping
supaya nggampangake kanggo sinau lan bisa dieling-eling.
D. Sawise nemtokna perangan-perangan utawa unsur-unsur instrinsik
sandiwara, banjur temtokna pokok-pokok isine crita sandhiwara
kasebut!
WANGSULAN :
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 6
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 7
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
LKPD MATERI SANDHIWARA | ALFI SYAKIRINA | 2021 8
TUGAS 1.5
INSTRUMEN PENILAIAN
Nama Peserta Disusun oleh:
NIM : ALFI SYAKIRINA
NUPTK : 2601021050
Bidang Studi : 5848768669130082
Sekolah : Bahasa Jawa
: SMP Negeri 1 Bodeh
PENDIDIKAN PROFESI GURU DALAM JABATAN
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
2021
KISI_KISI SO
Satuan Pendidikan : SMP NEGERI 1 BODEH
Kelas/ Semester : IX / 1
Materi : Menelaah naskah sandiwara.
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
KOMPETENSI INDIKATOR JUMLAH INDIKATOR
DASAR BUTIR
3.3.1 Menganalisis 5 Disajikan soal H
unsur-unsur mampu mengait
instrinsik unsur instrisik
sandiwara gambaran soal.
3.3 Menelaah 1 Disajikan vid
naskah “KTP”, siswa
sandiwara.
Menganalisis u
instrinsik sandiw
3.3.2 Menyimpulkan
Disajikan video f
pokok-pokok isi 1 “KTP”, siswa ma
cerita yang ada di
Menyimpulkan p
sandiwara
OAL EVALUASI
R SOAL JENIS LEVEL TINGKAT NOMOR
SOAL
KOGNITIF KESUKARAN SOAL
HOTS, siswa Benar C3 mudah 1, 2, 3, 4,
tkan unsur- salah 5, (Benar
k dengan Salah)
deo fiml Diskusi, C4 sedang 1 a, b, c, d,
a mampu Uraian C5 e, f, g
unsur-unsur panjang / Uraian
wara mind panjang
mapping
fiml Diskusi, 2 uraian
ampu Uraian sulit
pokok- Panjang
panjang
pokok isi cerita y
sandiwara
yang ada di
1. EVALUASI
A. Soal Benar Salah
Wacanen kanthi premati ukara-ukara ing ngisor iki, banjur wangsulana kanthi
jawaban bener utawa salah kang trep!
No. Soal Benar Salah
1 Sandhiwara yaiku salah sawijine pentas Jawa kang nduwe ancas B
kanggo menehi wewarah apik marang manungsa.
2 Ing crita sandhiwara, awake dhewe bisa mangerteni sapa wae paraga S
kang ana ing carita sandhiwara kasebut. Padatan miturut ing
alur/plot, perangan kasebut ana ing bageyan resolusi.
3 Watake paraga sing ana ing crita sandhiwara, bisa dideleng saka B
umur, lanang utawa wadon, titikane awak, kalungguhan, lan uga
kahanan batine.
4 Salah sawijine perangan kang ana ing alur, yaiku setting. Setting S
kang dituduhake saka gambaran panggonan emper, ing dalan gedhe,
ing ruwang tamu, ing warung, lan sapanunggalane iku kalebu karo
settingan panggon.
5 Pengarang sandhiwara anggone ngandharake kekarepan ing carita B
sandhiwara, bisa lumantar naskah utawa lumantar pamentasane film.
B. Soal Forum Diskusi:
1. Menganalisis unsur-unsur instrinsik sandhiwara
A. Delengen tuladha sandhiwara modhern kang irah-irahane “KTP”,
B. Rembugen karo kanca sakelompok, banjur analisisen lan temtokna perangan-
perangan utawa unsur-unsur instrinsik sandiwara ing ngisor iki:
1. Plot utawa cengkorongan crita
2. Penokohan utawa perwatakan
3. Dialog (pacelathon)
4. Setting (latar)
5. Underan (tema)
6. Amanat
Kasile diskusi ditulis ana ing kertas manila lan digawe mind mapping supaya
nggampangake kanggo sinau lan bisa dieling-eling.
2. Sawise nemtokna perangan-perangan utawa unsur-unsur instrinsik sandiwara, banjur
temtokna pokok-pokok isine crita sandhiwara kasebut!
2. Kunci Jawaban :
A. Soal Benar Salah:
1. Benar
2. Salah
3. Benar
4. Salah
5. Benar
B. Soal diskusi:
Jawaban disesuaikan dengan instrumen penilaian.
3. Penskoran:
4. Rubrik membuat G
No Kriteria Baik Sekali
5
1 1. Plot utawa Informasi yang Informa
cengkorongan crita dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap
2 2. Penokohan utawa Informasi yang Informa
perwatakan dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap
Gambar Rantai Makanan
Baik Cukup Perlu Bimbingan
4
32
asi yang
an tentang Informasi yang Informasi yang
makanan sudah
amun dituliskan sebagian dituliskan seluruhnya
sannya kurang
p besar tidak lengkap dan tidak lengkap.
asi yang
an tentang kurang tepat
makanan sudah
amun Informasi yang Informasi yang
sannya kurang
p dituliskan sebagian dituliskan seluruhnya
besar tidak lengkap dan tidak lengkap.
kurang tepat
3 3. Dialog (pacelathon) Informasi yang Informa
dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap
4 4. Setting (latar) Informasi yang Informa
dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap
5 5. Underan (tema) Informasi yang Informa
dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap
asi yang Informasi yang Informasi yang
an tentang
makanan sudah dituliskan sebagian dituliskan seluruhnya
amun
sannya kurang besar tidak lengkap dan tidak lengkap.
p
kurang tepat
asi yang
an tentang Informasi yang Informasi yang
makanan sudah
amun dituliskan sebagian dituliskan seluruhnya
sannya kurang
p besar tidak lengkap dan tidak lengkap.
asi yang
an tentang kurang tepat
makanan sudah
amun Informasi yang Informasi yang
sannya kurang
p dituliskan sebagian dituliskan seluruhnya
besar tidak lengkap dan tidak lengkap.
kurang tepat
6 6. Amanat Informasi yang Informa
dituliskan tentang dituliska
rantai makanan sangat rantai m
lengkap dan tepat tepat, na
penjelas
lengkap