เหลียวหลังแลหน้า ภาษาไทยถิ่นใต้

โครงการสมั มนาทางภาษาไทย SRU

เหลยี วหลังแลหนา้ ภาษาไทยถ่นิ ใต้

โดย นายชติ ภิ ทั ร์ ชูเกื้อ
นางสาวนภคั มณ แกว้ ซงั
นางสาวกรรณกิ าร คงชว่ ย
นางสาววรณัฏฐ์์ เตม็ ราม
นางสาวจิตตมาส นาคเกล้ยี ง
นางสาวกนกกร ศรกี รด
นางสาวสุรสา ช้ันดี

โครงการสมั มนาทางภาษาไทย
คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั ฐสรุ าษฎร์ธานี ประจาปี 2565

คานา

หนังสือเล่มน้ีเป็นส่วนหน่ึงของรายวิชา
ETH0122 สมั มนาการเรียนการสอนภาษาไทย
จัดทาขึ้น เพื่อใช้ประกอบการจัดสัมมนาเรื่อง
เห ลียว ห ลังแลห น้ า ภาษ า ไ ท ยถิ่นใ ต้
ในหนังสือเล่มนี้ประกอบไปด้วยหัวข้อ คาใต้
แต่แรก : การคงอยู่ของรากเหง้าและ
วัฒนธรรมทางภาษา หวังเหวิดคาใต้ : ความ
สน่ั คลอนของราก์านทางวัฒนธรรม ก่อนหวัน
ต้ังดาม : การอนุรักษ์และส่งเสริมภาษาไทย
ถ่ินใต้ ขอขอบคุณอาจารย์ยุวดี ศรีชัย ที่ได้ให้
ค า ป รึ ก ษ า แ น ะ น า แ ล ะ แ ก้ ไ ข ข้ อ บ ก พ ร่ อ ง
ขอขอบคุณสมาชิกทุกคนท่ีให้ความร่วมมือใน
การจัดทาหนังสือเล่มน้ีจนสาเร็จลุล่วงด้วยดี
ห วั ง เ ป็ น อ ย่ า ง ย่ิ ง ว่ า ห นั ง สื อ เ ล่ ม น้ี จ ะ เ ป็ น
ประโยชน์แก่ผู้สนใจ หากมีความผิดพลาด
ประการใดขออภยั ไว้ ณ ทีน่ ี้

-ก-

สารบัญ ก
ข
คานา ค
สารบญั 1
สารบญั ภาพ
คาใต้แต่แรก : การคงอยขู่ องรากเหงา้ และ 2
2
วฒั นธรรมทางภาษา 2
ความเป็นมาของภาษาไทยถน่ิ ใต้ 5
ลักษณะของภาษาไทยถ่ินใต้ 5
6
มีการเปล่ยี นแปลงทางเสยี ง 8
มกี ารเปลย่ี นแปลงการใชค้ าให้สนั้ ลง
มกี ารใช้คาเฉพาะถ่ิน 9
ความสาคัญของภาษาไทยถิน่ ใต้ 9
หวงั เหวดิ คาใต้ : ความสน่ั คลอนของรากฐาน 9
9
ทางวัฒนธรรม 11
สาเหตกุ ารสูญหายของภาษาไทยถนิ่ ใต้
12
ครอบครัว
สถานศึกษา 12
การเปล่ียนทางสังคม
กอ่ นหวนั ตัง้ ดาม : การอนรุ กั ษแ์ ละส่งเสริม 13

ภาษาไทยถ่ินใต้ 14
การอนุรกั ษ์และส่งเสรมิ ภาษาไทยถ่ินใตภ้ ายใน
ครอบครัว
การอนุรักษ์และส่งเสรมิ ภาษาไทยถิน่ ใตภ้ ายใน
สถานศึกษา
การอนรุ กั ษ์และสง่ เสรมิ ภาษาไทยถนิ่ ใต้ภายใน
สังคม
บรรณานุกรม

-ข-

สารบัญภาพ

ภาพท่ี 1 วิวฒั นาการของภาษาถิ่นยอ่ ยในกลมุ่ 2
ภาษาไทยถน่ิ ใต้
ภาพท่ี 2 ภูมิปญั ญาหนังตะลงุ 6
ภาพที่ 3 พธิ ีทาขวญั ขา้ ว 6
ภาพท่ี 4 ศาสนาพุทธ 7
ภาพท่ี 5 ทานา 7
ภาพที่ 6 วรรณกรรมท้องถิ่นใต้ (หนงั สือบุด) 7
ภาพท่ี 7 สงั คมปัจจบุ นั 9
10
ภาพท่ี 8 ภาษาถนิ่ ในเชงิ ตลกขบขนั 13
ภาพท่ี 9 ไขน่ ุ้ยคยุ้ ขา่ ว 13
ภาพที่ 10 สือ่ ภาษาไทยถนิ่ ใต้

-ค-

คาใตแ้ ต่แรก : การคงอยู่ของ
รากเหง้าและ

วฒั นธรรมทางภาษา

-1-

1. ความเป็นมาของภาษาถนิ่ ใต้ 2. ลกั ษณะของภาษาไทยถิ่นใต้

ภาษาถ่ินใต้มีความเป็นมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่ ภาษาไทยถ่ินใต้ เป็นภาษาเฉพาะของคนใน
สมัยสุโขทัย อาจกล่าวได้ว่าภาษาถิ่นใต้วิวัฒนาการ ท้องถิ่นภาคใต้เท่าน้ัน นอกจากคาศัพท์ที่แตกต่าง
มาจากภาษาสุโขทัย ดังจะเห็นได้จากแผนผังแสดง จากภาษาไทยมาตร์านและภาษาไทยในภูมิภาคอื่น
ววิ ฒั นาการของภาษาถนิ่ ย่อยในกล่มุ ภาษาไทยถนิ่ ใต้ แล้ว สาเนียงการพูดก็แตกต่างกันด้วย ซึ่งมีท้ังการ
ดัดแปลงคาศัพท์จากคาภาษาไทยมาตร์าน และ
ภาพที่ 1 วิวฒั นาการของภาษาถิ่นย่อยในกลมุ่ ภาษาไทยถ่นิ ใต้ การใช้คาศัพท์เฉพาะของท้องถิ่น มีลักษณะที่เด่นชัด
3 ลกั ษณะ สามารถอธิบายได้ ดังน้ี

1) มีการเปล่ียนแปลงทางเสียง

เป็นการเปล่ียนแปลงท่ีสามารถเกิดข้ึนโดย
ไม่มีข้อจากัด (Unconditioned Sound Change)
หมายถงึ การท่ีเสียง ๆ หน่ึงเดิมเคยออกเสียงอย่าง
หน่ึง ต่อมาเปลี่ยนไปออกเสียงอีกอย่างหนึ่งในทุก
สภาพโดยไม่มีข้อจากัด สามารถแบ่งลักษณะการ
เปล่ยี นแปลงทางเสยี งได้ 3 ลักษณะ ดังน้ี

เปน็ ผลมาจากสาเหตุสาคัญ 4 ประการ คือ
1. การยา้ ยทีอ่ ยูข่ องกล่มุ ผใู้ ช้ภาษา
2. สภาพแวดลอ้ มทางภมู ปิ ระเทศ
3. การรบั อิทธิพลจากภาษาอน่ื
4. การเปล่ยี นแปลงโดยภาวะทางธรรมชาติ
ของภาษา

-2-

1) การเปลี่ยนแปลงทางเสยี งพยัญชนะ

หมายถึง การนาคาภาษาไทยมาตร์านมาใช้โดยการเปล่ียนเสียงพยัญชนะจากเสียงหน่ึงเป็น
อีกเสียงหนง่ึ ดังนี้

คำภำษำไทย คำภำษำไทยถิ่นใต้ ควำมหมำย ลกั ษณะท่สี ังเกตได้
มำตรฐำน
เห็นดู มใี จรักใคร,่ ปรานี เปลยี่ นเสยี ง
เอ็นดู พยัญชนะ อ เป็น
เสยี งพยัญชนะ ห
เรียก
เยยี ก เปล่งเสียงเพ่ือให้มา เปลี่ยนเสยี ง

หรอื ใหไ้ ป พยัญชนะ ร เปน็

เสียงพยญั ชนะ ย

ท้ังน้ีลักษณะการเปลี่ยนแปลงทางเสียงพยัญชนะของภาษาไทยถิ่นไทยที่พบบ่อย คือ การใช้คา
หน่วยเสียง /ม/ ควบกลา้ กับหนว่ ยเสยี ง /ร/ และ /ล/ ตามหลงั สระอา ดงั นี้

คำภำษำไทยมำตรฐำน คำภำษำถน่ิ ใต้ ลกั ษณะกำรเปลยี่ นแปลง

สาหรบั สาหมรับ ใชห้ นว่ ยเสยี ง /ม/ ควบกลา้
ตาลงึ ตามลงึ กบั หนว่ ยเสยี ง /ร/

ใชห้ นว่ ยเสียง /ม/ ควบกล้า
กับหนว่ ยเสียง /ล/

-3-

2) การเปล่ยี นแปลงทางเสยี งสระ

หมายถึง การนาคาภาษาไทยมาตร์านมาใช้โดยการเปล่ียนเสียงสระตามการออกเสียงของ
คนในทอ้ งถิ่นภาคใต้ ไดแ้ ก่

2.1 การเปลีย่ นคาที่มีเสียงสระสงู ในภาษาไทยมาตรฐานเปน็ เสียงสระกลางและ

เสยี งสระตา่ ในภาษาถ่นิ ใต้ ดงั น้ี

คำภำษำไทยมำตรฐำน คำภำษำไทยถนิ่ ใต้ ลักษณะกำรเปล่ยี นแปลง

ขี่ เข่ เปลยี่ นเสยี งสระ อี เป็นเสียง
สระ เอ

2.2 การเปลยี่ นคาท่ีมเี สยี งสระกลางในภาษาไทยมาตรฐานจะกลายเปน็ เสยี งสระสูง

และเสียงสระตา่ ในภาษาถิ่นใต้ ดงั นี้

คำภำษำไทยมำตรฐำน คำภำษำไทยถน่ิ ใต้ ลกั ษณะกำรเปลีย่ นแปลง

จบ จ็อบ เปลี่ยนเสียงสระ โอะ เปน็
เสียงสระ เอาะ

2.3 การเปล่ียนคาท่ีมสี ระเสยี งสน้ั ในภาษาไทยมาตรฐานเป็นสระเสยี งยาว

ในภาษาถ่ินใต้ ดังน้ี

คำภำษำไทยมำตรฐำน คำภำษำไทยถนิ่ ใต้ ลกั ษณะกำรเปลย่ี นแปลง

หนุน หนูน เปล่ียนเสียงสระ อุ เปน็ เสยี ง
สระ อู

2.4 การเปลย่ี นคาทมี่ สี ระเสียงยาวในภาษาไทยมาตรฐานเปน็ สระเสียงสนั้

ในภาษาถนิ่ ใต้ ดังนี้

คำภำษำไทยมำตรฐำน คำภำษำไทยถน่ิ ใต้ ลกั ษณะกำรเปลี่ยนแปลง

ตมู ตมุ หรือ พุม เปล่ยี นเสยี งสระ อู เป็นเสยี ง

สระ อุ

-4-

3) การเปลี่ยนแปลงทางเสียงพยัญชนะและสระ

หมายถงึ การทรี่ ปู ศัพท์เปลยี่ นแปลงไปจากเดมิ โดยการเพ่มิ หรือลดจานวนพยางค์ ซงึ่ ความหมาย
ตรงตามคาเดมิ หรืออาจเปล่ยี นแปลงความหมายไปจากเดิม ดังนี้

คำภำษำไทย คำภำษำไทยถิน่ ใต้ ควำมหมำย ลกั ษณะที่สงั เกตได้
มำตรฐำน

นดิ หีด เล็ก, น้อย เปลีย่ นเสยี ง

พยัญชนะ น เปน็

เสียงพยัญชนะ ห

และเปลยี่ นเสยี งสระ

อิ เป็นเสยี งสระ อิ

บางที ลงั ที บางเวลา, บางคราว, เปลย่ี นเสยี งพยญั ชนะ
บางครง้ั , บางหน บ เปน็ เสียง
พยญั ชนะ ล และ

เปลี่ยนเสยี งสระ อา

เปน็ เสียงสระ อะ

2. มีการเปลย่ี นแปลงการใช้คาให้ส้ันลง

หมายถงึ การที่รูปศัพท์เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม โดยการเพิ่มหรือลดจานวนพยางค์ ซ่ึงความหมาย
ตรงตามคาเดมิ หรืออาจเปลีย่ นแปลงความหมายไปจากเดมิ ดงั นี้

คำภำษำไทย คำภำษำไทยถิน่ ใต้ ควำมหมำย ลักษณะที่สังเกตได้
มำตรฐำน
พร้าว พชื ยืนต้นจัดอยู่ใน ตดั พยางคห์ น้าคอื คา
มะพร้าว
ตระกลู ตน้ ปาล์ม วา่ มะ เหลอื เพียง
ขนนุ
คาว่า พร้าว

หนนุ ไมย้ นื ตน้ ขนาดใหญ่ ตัดพยางค์หนา้ คือคา

ว่า ขะ เหลือเพยี งคา

วา่ หนุน

3. มีการใชค้ าเฉพาะถนิ่

เป็นการใช้คาท่ีมีใช้เฉพาะถิ่นใต้เท่านั้น ซ่ึงมีรูปศัพท์ หรือความหมายต่างไปจากภาษาถิ่นอื่น ๆ เช่น
คาว่า เหลียด หมายถึง ป้าย หรือ ทา คาว่า พองหนังหัว หมายถึง ขนหัวลุก น่ากลัว และคาว่ามึก
หมายถงึ ดม่ื อยา่ งกระหาย แบะ เป็นตน้

ลักษณะของภาษาไทยถิ่นใต้ จึงมีความสาคัญเนื่องจากทาให้เข้าใจบริบทของชาวใต้ท่ีต้องการส่ือ
ความหมายของคาศัพท์ต่าง ๆ ผ่านสาเนียงภาษาไทยถ่ินใต้ ซึ่งมีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ และ
ยากตอ่ การลอกเลยี นแบบ

-5-

4. ความสาคญั ของภาษาถ่ินใต้ 2. สะท้อนให้เห็นถึงการดารงชีวิตของ
คนในท้องถิ่น เช่น การประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ใน
ภาษามีความสาคัญต่อคนในชาติอย่างไร การประกอบพิธีการทาขวัญของคนใต้ก็จะใช้เป็น
ภาษาถ่ินก็ยังมีคุณค่าต่อคนในท้องถิ่นอย่างนั้น คากลอนภาษาใต้
ความสาคญั ของภาษาถิ่นสรปุ ได้ ดงั น้ี

1. การถ่ายทอดภูมิปัญญา เป็นการแสดง
ให้เห็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษในท้องถิ่นน้ัน ซึ่ง
แสดงออกด้านภาษา ศิลปวัฒนธรรม ความเป็นอยู่
คติชีวิต แสดงให้เห็นถงึ อารยธรรมท่เี จรญิ รุ่งเรอื ง

ภาพท่ี 2 ภมู ปิ ัญญาหนังตะลุง ภาพท่ี 3 พธิ ที าขวญั ข้าว

3. ใช้ในการอบรมส่ังสอน ให้คติเตือนใจ
ใหแ้ นวทางในการดารงชีวิตให้มีความสุข เป็นคาสอน
ท่ีอิงหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาแทรกอยู่อย่าง
แยบยล มีการปลกู ฝังคุณธรรมจริยธรรมและค่านิยม
ผ้ทู ่ีรบั ฟงั จากภาษา

-6-

4. ภาษาใช้ถ่ายทอดประวัติศาสตร์ โดย 7. การศึกษา ภาษาถ่ินอยู่ในวรรณกรรม
สอดแทรกในวรรณกรรมลงในวรรณกรรมท่ีกล่าวถึง หลายประเภทเป็นส่ือให้การศึกษาแก่ชาวบ้านแทบ
ตานานต่าง ๆ อันเป็นหลัก์านทางประวัติศาสตร์ ทุกแขนง ท่ีเห็นได้ชัดที่สุดได้แก่ ตาราต่าง ๆ แม้
เช่น ตานานหลวงพ่อทวดเหยียบน้าทะเลจืด ตานาน วรรณกรรมคาสอน วรรณกรรมศาสนา วรรณกรรม
ครูแก (หนงั ตะลุง) เปน็ ตน้ นิทาน ก็จะแทรกความรู้ต่าง ๆ ให้ผู้อ่าน ผู้ฟัง
ได้ศึกษาหาความรู้ไปพร้อม ๆ กันกับความบันเทิง
5. ด้านศาสนา ภาษาเป็นส่ือถ่ายทอด เช่น ความรู้เกี่ยวกับสมาคม การทามาหาเล้ียงชีพ
คาสอน และปรัชญาทางศาสนาที่อยู่ในรูปของ วรรณกรรมประเภทคาทาย (ปริศนาคาทาย) จะให้
วรรณกรรมให้เผยแพร่สู่ประชาชนได้กว้างขวาง ความรู้ บนั เทิงและเสริมปัญญาไดด้ ี
ทาให้ประชาชนมีหลักยึดเหน่ียวจิตใจ ได้ข้อคิดใน
การดารงชีวิต เช่น การสวดด้านหรือสวดหนังสือ
ของตนใต้

ภาพท่ี 4 ศาสนาพุทธ

6. การประกอบอาชีพ บุคคลที่มีความรู้
ในภาษาท้องถ่ินประเภทตาราต่าง ๆ เช่น ตารายา
ตาราพยากรณ์ บทสวดในพิธีกรรมต่าง ๆ สามารถ
ยึดเป็นอาชีพมีรายได้ นอกจากนี้การใช้ภาษาท่ีมีอยู่
ในวรรณกรรมบางประเภท ยังให้ความรู้ในบางเรื่อง
เช่น ความรู้เศรษ์ศาสตร์เก่ียวกับการเก็บออม
การใช้จ่าย การหารายได้ การค้าขาย กฎหมาย
การปกครอง การเกษตร เป็นตน้

ภาพที่ 5 ทานา ภาพท่ี 6 วรรณกรรมท้องถิ่นใต้ (หนงั สือบุด)

-7-

หวงั เหวิดคาใต้ : ความสน่ั คลอนของ
รากฐานทางวฒั นธรรม

-8-

โลกยุคโลกาภิวัตน์ในปัจจุบันกาลังอยู่ใน สถานศึกษา
ภาวะของการเปล่ียนแปลงอย่างรวดเร็ว สังคมและ
วัฒนธรรมสมัยใหมม่ ีอทิ ธิพลอย่างมาก การส่ือสารมี นโยบายการศึกษามีการใช้ภาษาอังกฤษ ใน
พลังไร้พรมแดนเข้าถึงแม้ในพื้นท่ีห่างไกล ภาษาและ การเรียนการสอน เพื่อพัฒนาโรงเรียนให้มีคุณภาพและ
วัฒนธรรมท้องถ่ินจึงตกอยู่ในภาวะอันตรายและ ได้มาตร์านในการจัดการศึกษาและเทียบเคียงโรงเรียน
เส่ียงต่อการสญู หาย มาตร์านสากล หลายโรงเรียนจึงมีการจัดการเรียน
การสอนวชิ าภาษาต่างประเทศเพื่อการส่ือสารข้ึน ส่งผล
1. สาเหตกุ ารสูญหายของ ให้ผู้เรียนใช้ภาษาไทยถิ่นใต้ลดลงหรือไม่ใช้ภาษาไทยถิ่น
ใต้เลย จนทาใหภ้ าษาไทยถนิ่ ใตส้ ญู หายไป
ภาษาไทยถิ่นใต้
การเปลย่ี นแปลงทางสังคม
ครอบครวั
ภาพที่ 7 สงั คมปจั จุบนั
สภาพครอบครัวในปัจจุบันนิยมอาศัยเป็น
ครอบครัวส่วนบุคคล คือ สมาชิกในครอบครัวมี
เพียง พ่อ แม่ และลูก ส่งผลให้เกิดการปฏฐิสัมพันธ์
ระหว่างช่วงวัยที่ลดลง กล่าวคือ ไม่ได้มีปฏฐิสัมพันธ์
กับผู้สูงอายุซึ่งเป็นช่วงวัยที่มีการใช้ภาษาถิ่นใต้ จึง
ทาให้เยาวชนไม่ได้รับการถ่ายทอดการใช้ภาษาถ่ินใต้
ในชวี ิตประจาวัน

ผู้ปกครองนิยมสอนบุตรหลานของตนให้พูด
ภาษาไทยกลาง เน่ืองจากมีความกังวลว่าหากบุตร
หลานใช้ภาษาไทยถ่ินต้ังแต่แรก จะส่งผลให้บุตร
หลานพูดภาษาไทยกลางไม่ชัด จะส่งผลให้เด็กพูด
ภาษาไทยกลางผิดเพี้ยน (พูดทองแดง) ส่งผลให้มี
การใชภ้ าษาถิ่นใตล้ ดลงจนหายไปในทสี่ ดุ

-9-

ภาพท่ี 8 ภาษาถ่นิ ในเชงิ ตลกขบขนั 1) สงั คม

คนในสัง คมให้ความสาคัญกับ การใช้
ภาษาไทยกลาง เพราะเช่ือว่าภาษาไทยกลางเป็น
ภาษาที่สุภาพ เหมาะแก่การพูดคุยติดต่อสื่อสาร
ในทางราชการ การติดต่อส่ือสารทางราชจึงต้องใช้
ภาษาไทยกลางเป็นหลัก ทาให้โอกาสทางการ
สื่อสารภาษาถิ่นใต้ในชีวิตประจาวันจึงลดน้อยลง
ประกอบกับสังคมการส่ือสารด้วยภาษาไทยกลางกับ
คนท่ัวไป จะทาให้เข้าใจภาษาได้สะดวกและถูกต้อง
ตรงกัน

ส่ือบันเทิง อาทิ ละครและภาพยนตร์
ไดส้ ร้างภาพลกั ษณ์ของผู้ใช้ภาษาถิ่นในเชิงตลกขบขัน
เช่น ตัวละครท่ีรับบทเป็นคนรับใช้และคนขับรถ
มักพูดภาษาไทยถิ่น แสดงให้เห็นถึงความเป็น
บ้านนอก ทาให้เยาวชนรู้สึกอับอายท่ีจะส่ือสารด้วย
ภาษาไทยถิ่น รวมถงึ มหรสพพื้นบ้าน เช่น หนังตะลุง
ของภาคใต้ ตัวละครเจ้าเมืองใช้ภาษาพูดเป็น
ภาษาไทยกลาง และตัวละครชาวบ้านใช้ภาษาและ
สานวนภาษาไทยถิ่นใต้ แสดงให้เห็นถึงความต่าง
ของชนช้นั ในสังคมส่งผลให้ผู้ใช้ภาษามีความเข้าใจว่า
การใช้ภาษาไทยกลางจะสร้างภาพลักษณ์ท่ีดีให้แก่
ตนเอง

2) วัฒนธรรม

การเข้ามาของเทคโนโลยีและวัฒนธรรม
ตะวันตก ส่งผลให้มีการเปล่ียนแปลงทางการเมือง
และทาให้ระบบเศรษ์กิจมีส่ิงใหม่ ๆ เกิดข้ึน เช่น
ก า ร ติ ด ต่ อ สื่ อ ส า ร ผ่ า น ท า ง โ ซ เ ชี ย ล เ น็ ต เ วิ ร์ ค ท่ี
สามารถสือ่ สารพูดคยุ กันได้ทั่วทุกพื้นที่อย่างไม่จากัด
ซ่ึงในการส่ือสารนี้จะต้องใช้ภาษาที่ทุกคนสามารถ
เข้าใจได้ ดังน้ันภาษาถ่ินจึงไม่เป็นที่นิยมในการใช้
ส่ือสารบนโซเชียลเน็ตเวิร์ค เน่ืองจากอาจทาให้
ผู้ท่ีอยู่ต่างถิ่นไม่เข้าใจความหมาย หรือเข้าใจ
ผิดพลาดได้ จึงกลายเป็นการเปล่ียนแปลงทาง
วัฒนธรรมการใช้ภาษาท่ีต้องปรับขยายตามการ
เปลยี่ นแปลงของวัฒนธรรมทางสงั คม

- 10 -

กอ่ นหวันตง้ั ดาม : การอนรุ กั ษ์และ
สง่ เสริมภาษาไทยถ่นิ ใต้

- 11 -

สถานการณภ์ าษาถนิ่ ในประเทศไทยกาลังอยู่ 2. การอนรุ กั ษแ์ ละส่งเสรมิ ภาษาไทย
ในภาวะวิกฤติ ผู้คนใช้ภาษาถ่ินกันน้อยลง เหลือแค่ ถ่ินใตภ้ ายในสถานศกึ ษา
การใช้สาเนียง ส่วนคาศัพท์และรูปแบบประโยค
กลายเป็นภาษาไทยมาตร์านไปหมดแล้ว ทาให้เกิด ควรนาภาษาท้องถ่ินเข้าสู่ระบบโรงเรียน
สภาพถดถอยเสี่ยงต่อการสูญหาย ท้ังที่ภาษาถิ่น ให้เข้ากับแต่ละพ้ืนท่ี เพ่ือส่งเสริมภาษาถิ่นในด้าน
มีความสาคัญอย่างมาก เพราะบ่งบอกถึงอัตลักษณ์ การเรียนการสอน โดยการนาภูมิปัญญาท้องถ่ิน
ของท้องถิ่น และภูมิปัญญาของบรรพบุรุษล้วนสืบ ภาษา ท่าทาง สานวน หรือแม้กระท่ังวัฒนธรรม
ทอดมาด้วยภาษาถ่ิน หากภาษาถ่ินสูญหายก็เท่ากับ ท้องถ่ินก็จะช่วยปลูกฝังให้เด็กสามารถเรียนรู้ รับรู้
เราสูญเสียภมู ปิ ญั ญาของบรรพบุรุษไปด้วย” การมีอยู่ คุณคา่ และความสาคัญของภาษาถิ่น

1. การอนุรักษ์และส่งเสริมภาษาไทย ควรมีการปลูกฝังความความรู้ ความเข้าใจ
ถิ่นใต้ภายในครอบครัว ภาษาถ่ินต้ังแต่เด็ก โดยการนาภาษาถ่ินไปใช้ใน
การเรียนการสอน
“เมื่อก่อนเด็กบางคนพูดภาษาถ่ินในบ้าน
พอออกนอกบ้านจะพูดภาษากลาง แต่ทุกวันนี้จะพูด ภาษาถ่ินคือความงดงาม แสดงให้เห็นถึง
แต่ภาษากลางทั้งในบ้านและนอกบ้าน และยังละเลย ความหลากหลายทางวัฒนธรรม แต่ภาษาถ่ินกาลัง
คาศพั ทภ์ าษาถ่ินไปหมด มีแต่สาเนียงที่บ่งบอกว่ามา ถูกกลืนทางวัฒนธรรม จึงควรร้ือฟื้นการสอนหลัก
จากภูมิภาคไหน แต่คาศัพท์และรูปแบบประโยค ภาษาถิ่น ท้ังไวยากรณ์ คาศัพท์ไว้ในหลักสูตร
กลายเปน็ ภาษากลางไปหมดแล้ว” การเรียนการสอน

ตราบใดท่ีพ่อแม่ไม่ใช้ภาษาถ่ินกับลูกหลาน
ก็คงยากที่จะอนุรักษ์ภาษาถิ่นให้คงอยู่ต่อไป ดังนั้น
พอ่ แม่ต้องใช้ภาษาถิ่นกับลูกหลาน ไม่ต้องกลัวเด็กจะ
พูดหรือฟังภาษากลางไม่ได้ เนื่องจากภาษาไม่เคย
ทะเลาะกันในสมองของลูกหลานเรา

- 12 -

ภาพที่ 9 ไขน่ ุ้ยค้ยุ ขา่ ว ภาพท่ี 10 สอื่ ภาษาไทยถน่ิ ใต้

3. การอนุรกั ษ์และสง่ เสรมิ
ภาษาไทยถิ่นใต้ภายในสงั คม

ปราชญ์ท้องถ่ินควรรวมตัวกันต้ังเป็นชมรมเพื่อให้การ
ขับเคล่ือนการรณรงค์ใช้ภาษาถิ่นมีความชัดเจนและเข้มแข็ง
เม่ือมีปัญหาก็ต้องหาทางแก้ ไม่เว้นเร่ืองภาษาท่ีต้องหา
หนทางเพ่ืออนุรักษ์ภาษาให้คงอยู่คู่ท้องถิ่นน้ันต่อไป คือ
การท่ีต้องมีคนเข้าไปเก็บตัวอย่าง ทาการบันทึกตัวอักษไว้ร

สื่อมวลชนควรนาเสนอภาษาไทยถ่ินใต้ ควบคู่ไปกับ
การนาเสนอสภาพชีวิตของคนในท้องถ่นิ สื่อมวลชนควรจัด
รายการ “ภาษาใต้ วนั ละคา”

สร้างสื่อในโซเชยี ลเน็ตเวิร์คเพอ่ื เผยแพร่ภาษาถ่ิน
ใช้บทเพลงประชาสัมพันธ์และอนุรักษ์ภาษาไทยถิ่นใต้
และถ่ายทอดผ่านศิลปนิ ของท้องถนิ่ ต่าง ๆ
สร้างภาพยนตร์หรือละครโทรทัศน์ โดยกาหนดให้
ตัวละครพูดภาษาถิ่นใต้ให้สอดคล้องกับฉากในละคร เช่น
หากเป็นภูเก็ตควรใช้สาเนียงภูเก็ต หากเป็นนครควรใช้
สาเนยี งนคร โดยใช้ตัวละครที่เป็นคนในท้องถิ่น และสามารถ
พูดภาษาถ่ินใต้ได้อย่างคล่องแคล่ว จึงจะเจาะกลุ่มเป้าหมาย
ผู้ชมในท้องถนิ่ น้ัน ๆ ได้อย่างสมั ฤทธผ์ิ ล

- 13 -

บรรณานุกรม

ไขม่ กุ อุทยาวลี. (2552). วิเคราะห์ปญั หาการจัดการศึกษาของรัฐท่ีมีต่อการบูรณาการทางสังคมและวัฒนธรรม
ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ พ.ศ. 2460-2547. วารสารวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์,
5(1), 51-82.

เฉลิม จนั ปฐมพงศ์. (2560). ภาษาถิ่นใต.้ วารสารศึกษาศาสตร์ มมร, 5(2), 66-74.
เฉลมิ ชยั สง่ ศรี. (2542). ภาษาไทยถนิ่ ใต้ในบริบททางวฒั นธรรม. วารสารปารชิ าต, 11(2), 48.
ตามใจ อวิรุทธิโยธิน. (2560). ภาพรวมการศึกษาภาษาไทยถิ่นใต้. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์,

13(1), 1-32.
ประทีป บุหลัน. (2554). การอนุรักษ์ภาษาไทย : ภาษาถ่ินใต้. ปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต

วทิ ยาลยั การปกครองท้องถ่นิ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ .
ปรียารัตน์ เชาวลิตประพันธ์. (2563). เอกสารประกอบการสอนรายวิชา วรรณกรรมท้องถ่ิน. สงขลา :

คณะมนุษยศ์ าสตรส์ ังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ทกั ษิณ.
ลักขณา ทองสุข. (2557). การใช้คาของคนสามระดับอายุในภาษาไทยถ่ินใต้ ตาบลรมณีย์ อาเภอกะปง

จงั หวดั พังงา. วทิ ยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบณั ฑิต ภาควิชาไทยศึกษา คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ราชภฏั ธนบรุ ี.
สมปราชญ์ วุฒิจันทร์. (2559). การใช้ภาษาไทยถ่ินใต้ของนักเรียนในภาคใต้. ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต
บัณฑิตวทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลัยการเกษตรศาสตร์.
สมปราชญ์ วุฒจิ นั ทร์, วไิ ลวรรณ ขนิษฐานันท์ และโกวทิ ย์ พิมพวง. (2559). การใช้ภาษาไทยถิ่นใต้ของนักเรียน
ในภาคใต้. วารสาร มจร สงั คมศาสตรป์ รทิ รรศน์, 5(2), 71-83.
สุคนธรัตน์ สวัสดิกูล และคณะ. (2561). การเปรียบภาษาไทยมาตรฐานกับภาษาไทยถ่ินใต้ อาเภอทุ่งใหญ่
จังหวัดนครศรีธรรมราช. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลศรีวชิ ยั .
อรวี บนุ นาค และเก๋ แดงสกุล. (2559). ภาพสะทอ้ นภาษาไทยถน่ิ ในส่อื มวลชน. วรรณวทิ ัศน์, (16), 161-191.

- 14 -