ขุนช้างขุนเเผน (การเดินทางของพลายงาม)

หนังสือเสริมบทเรียน
เนนสมรรถนะของผูเรียน

บทเสภา
เรื่องขุนชางขุนแผน

นางสาวศิรรัตน เเจงสวะ
นางสาวฑิฆัมพร อินขาว
นางสาวศรัณยพร สุวรรณลักษณ
นางสาวมินตรา มะโนสีลา
สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุสาสตร
มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ

คําศัพทหนารู

ถอง ก. กระทุงดว ยศอก
ไถ น. ถุงยาวๆ ใหญบ าง เลก็ บาง สําหรับใสเงนิ
ทบั หรอื สงิ่ ของโดยมากใชค าดเอว
ทาํ น. กระถอ มหรือสง่ิ ปลกู สรางทีท่ าํ อยชู วั่ คราง
ทาํ วล ก. รอคอย
ไน ก. หวงใย วนุ วายใจ ปจจุบันเขียน ทาํ วน
บน น. เครื่องปน ดา ยดวยมอื
บายศรี ก. ขอรอ งสิ่งศกั ดิ์สิทธิ์ใหชว ยโดยใหค ําม่นั วา จะใหส งิ่
ของตอบแทนหรอื ทําตามท่ใี หสญั ญาไวเ ม่อื เปน ผลสาํ เรจ็
พลบ น. เครอ่ื งเชญิ ขวัญหรือรบั ขวญั ทาํ ดว ยใบตอง รูปคลา ย
กระทงเปนชน้ั ๆ มีขนาดใหญเลก็ สอบข้ึนไปตามลาํ ดับ
เปน ๓ชั้น ๕ชนั้ ๗ช้นั หรอื ๙ชัน้ มเี สาปก ตรงกลางเปน
แกน มเี ครื่องสังเวยวางอยใู นบายศรแี ละมีไขขวญั เสียบ
อยบู นยอดบายศรี มีหลายอยางเชน บายศรีตอง
บายศรปี ากชาม บายศรีใหญ
น. เวลาย่าํ คํา่ เวลาโพลเพล

หนังสือเสริมบทเรียน
เนน สมรรถนะของผเู รยี น

บทเสภา เรอื่ งขนุ ชา งขนุ แผน
ตอน การเดินทางของพลายนอ ย
วรรณคดลี าํ นํา ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๖

คาํ นํา

หนังสือเสริมบทเรียน เนนสมรรถนะของผูเรียน วรรณคดี
เรื่องขุนชางขุนแผน ตอนการเดินทางของพลายนอย กลุมสาระ
การเรียนรูภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ จัดทําขึ้นเพื่อ
เสริมสรางสมรรถนะการเรียนของนักเรียนทั้ง ๕ ดาน ไดแก
ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการคิด
ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทักษะชีวิต
และความสามารถในการใชเทคโนโลยี เกี่ยวกับ วรรณคดีเรื่อง
ขุนชางขุนแผน ตอน การเดินทางของพลายนอย ของนักเรียนชั้น
ประถมศึกษาปที่ เพื่อใหผูเรียนสามารถนําความรูความสามารถ
ทางสมรรถนะไปปรับใชในชีวิตประจําวันได ซึ่งภายใน
แบบฝกหัด พัฒนาทักษะภาษาไทยเลมนี้ มีเนื้อหาเกี่ยวกับ
วรรณคดีเรื่องขุนชางขุนแผน มีแบบฝกหัดใหผูเรียนไดฝกทักษะ
และสมรรถนะของผเู รียน

คณะผูจัดทําจึงไดจัดทําหนังสือเสริมทักษะที่เนนสมรรถนะ
ของผูเรียนเลมนี้ขึ้นเพื่อใหผูที่มาศึกษาไดศึกษาเกี่ยวกับ
วรรณคดีเรื่องขนุ ชา งขนุ แผนตอนการเดินทางของพลายงาม

ทางคณะผูจัดทําหวังวาหนังสือเสริมบทเรียนที่เนนผูเรียน
วรรณคดีเรื่องขุนชางขุนแผน ตอนการเดินทางของพลายงาม เลม
นี้ จะเปนประโยชนกับผูที่มาศึกษาไมมากก็นอยทั้งนี้ผูจัดทํา
ขอขอบคุณ อาจารยพิชญา สกุลวิทย ที่ใหคําแนะนําและให
คําปรกึ ษาในการจดั ทาํ หนังสอื เสริมบทเรียนวรรณคดีเรื่องขุนชาง
ขุนแผน ตอนการเดินทางของพลายงาม ถาหากผิดพลาดประการ
ใดขออภัย มา ณ ทน่ี ี้

สารบัญ

คาํ นาํ ก สารบญั ข

ตัวละคร ๓ ผแู ตง ๖

คณุ คา ๗ กจิ กรรมการเรียนรู
ที๑่ ๙
กจิ กรรมการเรียนรู
ท๒ี่ ๑๐ กจิ กรรมการเรียนรู
ท่๓ี ๑๑
กิจกรรมการเรียนรู
ที่๔ ๑๒ กจิ กรรมการเรยี นรู
ท่ี๕ ๑๓
กิจกรรมการเรยี นรู
ที่๖ ๑๔ กจิ กรรมการเรียนรู
ท่ี๗ ๑๖

สารบัญ(ตอ)

กจิ กรรมการเรยี นรู กจิ กรรมการเรียนรู
ท๘่ี ๑๗ ท๙ี่ ๑๘

กจิ กรรมการเรียนรู กจิ กรรมการเรยี นรู
ท่๑ี ๐ ๒๐ ท๑่ี ๑ ๒๓

กจิ กรรมการเรยี นรู เกมหาคูใ หห นอย ๒๓
ที๑่ ๒ ๒๒
เร่อื งเลา ขนุ ชางขุนแผน
เกมเขาวงกต ๒๔ ตอน การเดินทางของพลายงาม ๒๕

ขับเสภา ขนุ ชางขุนแผน เฉลยกจิ กรรมการเรียนรู
ตอน การเดินทางของพลายงาม ๒๖ ๒๘

มาทาํ ความรูจกั กันเถอะ

นางวันทองไดคลอดลูกขณะที่อยูกับคุณ
ชางออกมาหนึ่งคน มีชื่อวาพลายงาม คุณชาง
เขาใจวาเปนลูกของตนเองแตในที่สุดเมื่อพลาย
งามโตขึ้นจนอายุ ๙ ขวบ พลายงามมีหนาตา
เหมือนขุนแผนมากและนางวันทองยังตั้งชื่อคลาย
กับชื่อเดิมของขุนแผน ดวยความคับแคนใจขุน
ชา งจึงหาหนทางเพอื่ กําจัดพลายงาม

ตวั ละคร

พลายงาม
ผพี ราย

ตวั ละคร

นางวันทอง
นางทองประศรี

ตวั ละคร

ขนุ แผน
ขนุ ชาง

นามเดิม ภู หรือท่เี รยี กกนั ทัว่ ไปวาสุนทรภู
เปนกวีชาวไทยท่ีมชี อื่ เสียงไดรบั ยกยอง
เกิดหลังจากตั้งกรุงรัตนโกสินทรได ๔ ป
และไดเขารับราชการเปนกวีราชสํานักในรัช
สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา
นภาลัย เมือ่ ส้นิ รชั กาลไดอ อกบวช
เปนเวลารวม ๒๐ ป กอนจะกลับเขารับ
ราชการอกี คร้งั ในปลายรัชสมยั

ดา นเน้ือหา

- ความรกั ของแมท่มี ตี อ ลกู
- พอ แมทุกคนยอมรักลกู ยอมเสียสละเพื่อลกู ได
- การศกึ ษาเปนสง่ิ สาํ คญั ซงึ่ ในสมยั กอ นเด็กผชู าย
จะตองไปเรียนหนังสือทีว่ ดั
- การเดนิ ทางในสมัยกอ นจะใชก ารเดนิ เทา
- สะทอ นความเช่ือเรอื่ งไสยศาสตร เลยี้ งดผู ีพราย
- เห็นความสมั พนั ธร ะหวางมนุษยก ับธรรมชาติ

ดานวรรณศิลป

- มกี ารใชคําสัมผัสในทแ่ี พรวพราว
- เปรียบเทยี บใหเห็นภาพ
- มสี าํ นวนไทยปรากฏ

อยากรูม ยั้ ??

วา ขุนชา งทําอะไรขาบา ง

ตามมาสิ

วาดรูป พลายงามในอดุ มคติ

ของเจาใหขา ดหู นอ ยสิ

ตอบคาํ ถาม ??

เหตุการณของขา ใหถ ูกตอ ง

๑. ผูแ ตง ขนุ ชางขนุ แผนตอนกาํ เนดิ พลายงามคอื
..............................................................................
๒. เหตุใดคณุ ชางจงึ อยากฆาพลายงาม
..............................................................................
๓. พลายงามอายไุ ดเ ทา ไหรจ งึ ถกู ลวงไปฆา
..............................................................................
๔. ใครชวยพลายงามใหร อดพนจากการถูกฆา
..............................................................................

ใหน กั เรียนระบายสี

ถูกผดิ คดิ ใหถูก

ใหน กั เรียน หนาขอ ทีถ่ กู และ หนา ขอ ที่ผดิ

๑.พลายงามเปนลูกของนางทองประศรี
มีนองช่อื ผพี ลาย

๒.ขุนแผนกับขุนชางเปน พี่นองกนั
๓.ขุนแผนมีลกู อีกคนชื่อผีพลายแกว
๔.นางวันทองรกั ขนุ ชางและยนิ ยอมที่จะกิน

อยกู บั ขนุ ชา ง
๕.นางศรีประจันทรคอื แมของนางวันทอง

เขยี นแผนภาพโครง
เรอ่ื งและสรุปขอคดิ

ชอื่ เร่ือง
ตวั ละคร
สถานท่ี
เหตุการณ

ผลเหตุการณ
ขอ คิด

ใหนักเรียนเลือกคาํ ตอบใหถ กู ตอง

สพุ รรณบุรี ทองประศรี อยธุ ยา
สโุ ขทัย
กลอนเสภา สนุ ทรภู กาญจนบรุ ี

รตั นโกสินทร ศรปี ระจนั ทร
อยธุ ยา

๑.ผแู ตงเรอ่ื งขุนชา งขุนแผน

๒.ประเภทของคาํ ประพันธท่แี ตง

๓.เรื่องนเี้ ปนเร่อื งจริงในสมยั ใด

๔.เปนเรอ่ื งจริงท่ีเกดิ ทจี่ งั หวดั

๕.พลายงามไปหายา ท่จี งั หวัดใด

เหนื่อยหรือยัง?

เกงมากแลว นะทว่ี ิ่งตามขามา

ครึ่งทางแลว นะ

ใหน ักเรียนชว ยกันโยงคําใหตรง
กับความหมายใหถกู ตอง

เทพไทย พระอาทติ ย
ทินกร พอ
บรรลัย เทวดาผเู ปน ใหญ
ฤทธริ ทุ ธ ควาย
บรัวนาก คําเรียกภกิ ษุ
บติ รุ งค ยอ ยยบั
มหงิ สา อาํ นาจศกั ด์ิสทิ ธ์ิ

ใหน กั เรียนระบายสีคาํ ท่เี ปนตวั ละคร

ใหนักเรยี นเรยี งลาํ ดบั เหตุการณโดย
นาํ ขอ ความมาใสตามรปู ใหถ ูกตอง

วันทองคลอดลูกชาย ตงั้ ชือ่ พลายงาม
พลายงามเดินทางไปหายาทก่ี าญจนบรุ ี

วันทองฝนจึงออกตามหาลกู
ขุนชา งหลอกพลายงามไปฆา ในปา
พลายงามปน ตน มะยมเพื่อใหย าออกมาเห็น
วันทองนําพลายงามไปฝากไวท ว่ี ัด



ใหน ักเรียนอานบทรอยกรองและวเิ คราะหคณุ คา
ดานตางๆ ท่ปี รากฏพรอมเขยี นอธิบายใหช ดั เจน

๑.คิ้วกระเหมนเปน ลางแตกลางวัน ใหหวน่ั หวัน่ หววิ หววิ หวิ หาวนอน

๒.จะบนหมสู รุ ารํ่าวา ครบ ขอใหพบลกู ตัวทนู หวั เอย

๓.แมรักลูกลกู กร็ อู ยวู า รกั คนอื่นสกั หมนื่ แสนไมแมน เหมือน
จะกนิ นอนวอนวา เมตตาเตอื น จะจากเรือนรา งแมไ ปแตตัว

๔.พอ ไปดีศรีสวัสด์กิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย่งิ ยวดไดบ วชเรียน

จงคดั บทกลอนตอ ไปนี้ดว ยตัวบรรจงคร่ึงบรรทดั
และอานออกเสียงใหถ กู ตอง

แมร ักลูกลกู ก็รูอ ยูวารัก
คนอนื่ สักหมน่ื แสนไมแมน เหมอื น
จะกินนอนวอนวา เมตตาเตอื น
จะจากเรอื นรางแมไปแตต วั

แมวนั ทองของลกู จงกลบั บา น
เขาจะพาลวา วนุ แมทนู หวั
จะกมหนา ลาไปมไิ ดก ลัว
แมอยามัวหมองนักจงหักใจ

นางกอดจูบลูบหลังแลว สงั่ สอน
อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห
พอไปดีศรีสวัสดิ์กาํ จดั ภยั
จนเตบิ ใหญย่ิงยวดไดบ วชเรียน

ลูกผชู ายลายมอื น้ันคือยศ
เจา จงอตุ สา หท าํ สมํา่ เสมยี น
แลวพาลูกออกมาขา งทา เกวยี น
จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ

........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................

ใหน ักเรียนเติมบทอาขยาน
ใหถ กู ตอ งและสมบรู ณ

ลกู เหน็ แต.............คอ ยอุนใจ ชว ยสอนใหพ ลายงามเรยี นความรู

อนั ตํารบั ตําราสารพัด ลกู เกบ็ .............ไวทใ่ี นตู

ถา ลมื หลง...............ไขออกดู ทงั้ ของครขู องพอ ตอ กันมา

แลว ลบู หลังสง่ั ความพลายงามนอ ย เจาจงคอ ยร่ําเรียนเขยี นคาถา

รูส ิง่ ไรก็ไมสรู ู................ ไปเบอื้ งหนาเติบใหญจ ะใหคุณ"

นางวนั ทองร้องไห้จิตรใจหาย กอดเจ้าพลายงามน้อยละห้อยไห้

โอ้ลกู แก้วแววตาจะลาไป หนทางป่าคา่ ไม้พอ่ ไมเ่ คย

จะเลยี ? วหลงวงวกระหกระเหิน เจ้าจะเดนิ ไปถกู ฤๅลกู เอย๋

โอ้ยากเยน็ เข็ญใจกะไรเลย เพราะกรรมเคยพรากสตั ว์ให้พลดั พราย

เดีIยวนีเ?ลา่ เจ้าจะพรากไปจากแม่ แมจ่ ะแลเหน็ ใครนา่ ใจหาย
ใหพลาพยลางงสา้วมมสตอดากมอดแไอบปไวน้แน่งับตรสงะอตืน? ไ้งั ห้ขไมว่อายงฟายนตํา? ตาามฯ ทาํ นอง...............สง่ั ถี่ถว น

ฝายขา เฝา กเาจยาพระยา...........จวน ตา งก็ชวนกนั เขามาหนา พระโรง

นงุ สมปก ชกั ชายกรายกรีดเลบ็ ผา กราบ...............หนา ดูอาโถง

พอเวลานาทถี ว นสโี่ มง เขาพระโรงพรอมหนา ขาราชการ

เกม

หาคใู หห นอย

กติกาการเลน

๑.แสกน QR Code เพอื่ เลนเกม
๒.กดเริม่ เกมที่ปุม start เพอื่ เรม่ิ เกม
๓.เมอื่ เลน เสร็จแลว จะสามารถทราบคะแนนไดท ันที

เกม

ไลลา เขาวงกต

กตกิ าการเลน

๑.แสกน QR Code เพอ่ื เลนเกม
๒.กดเรมิ่ เกมท่ีปุม start เพอ่ื เรมิ่ เกม
๓.เม่ือเลนเสรจ็ แลว จะสามารถทราบคะแนนไดทนั ที

เรือ่ งเลา
ขุนชา งขนุ แผน

ตอน การเดินทางของพลายนอย

CR. Point Of View

ขับเสภา

ขุนชางขนุ แผน

ตอน การเดนิ ทางของพลายนอ ย

CR. Kru Euei

ถา นกั เรียนเปน นางวันทอง
นักเรียนจะเลือกใครและจะทาํ

อยางไร ? ?

…………………………………
…………..…………………………………
………………………..……

เฉลย

กจิ กรรรมการเรยี นรู

ตามจินตนาการของนักเรียน สนุ ทรภู
เพราะพลายงามเปนลกู ของขนุ แผน
๙ ขวบ
ผีพราย

ตามจินตนาการของนักเรียน x

x
x
x

x

ผพี รายฃ

วนั ทองคลอดลูกชาย ขุนชา งหลอกพลายงาม
ตง้ั ชือ่ วาพลายงาม ไปฆาในปา

วนั ทองฝน จงึ ออกตามหาลูก วนั ทองนําพลายงาม
ไปฝากไววดั

พลายงามเดนิ ทางไป พลายงามปน ตน มะยม
หายา ที่กาญจนบรุ ี เพือ่ ใหยาออกมาเห็น

ตามจนิ ตนาการของนกั เรยี น

คาํ ศัพทหนา รู

พอ ม น. ภาชนาสานขนาดใหญสาํ หรับบรรจุขา วเปลือกเปนตน
เพลาะ น. ผาท่เี กดิ จากการนําผา ๒ ผนื ที่เยบ็ ขางตอ ริมติดกนั ให

กวางออก
ไพล น. ชื่อพชื ชนดิ หนง่ึ ตน และใบคลายขงิ มเี หงาขนาดใหญ

ทอดเลอื้ ยใตดนิ เนือ้ เหงา สีเหลอื งอมเขยี ว มีกลิ่นหอม
ใชท ํายา
เฟอน ว. หลงๆ ลมื ๆ เลือน
เม้อื ก. ไป
คงกระพนั ก. ทนทานตอ ศสั ตราวุธ
คลาไคล ก. เดินไป
เคหา น. เรอื น ท่ีอยู
จนั อบั น. ชื่อขนมหวานอยา งแหงของจนี มหี ลายอยา งรวมกัน
เชน ขา วพอง ถ่วั ตดั งาตัด