Geopark dan Geotapak di Malaysia

GEOPARK

dan GEOTAPAK
di MALAYSIA

JABATAN MINERAL DAN GEOSAINS MALAYSIA



GEOPARK DAN GEOTAPAK
DI MALAYSIA

JABATAN MINERAL DAN GEOSAINS MALAYSIA

ISI NEGERI
KANDUNGAN
SELANGOR
NEGERI Darul Ehsan

PERLIS NEGERI
Indera Kayangan
WILAYAH PERSEKUTUAN
NEGERI
KUALA LUMPUR
KEDAH
Darul Aman NEGERI

NEGERI SEMBILAN
Darul Khusus
PULAU
PINANG NEGERI

Pulau Mutiara MELAKA
Bandar Bersejarah
NEGERI

PERAK
Darul Ridzuan

NEGERI GEOPARK

JOHOR dan GEOTAPAK
Darul Takzim
NEGERI di MALAYSIA

PAHANG NEGERI
Darul Makmur
NEGERI SABAH
Dibawah Bayu
KELANTAN NEGERI
Darul Naim
NEGERI SARAWAK
Bumi Kenyalang
TERENGGANU
Darul Iman

Prakata / Foreword

Dato’ Dr. Shamsul Anuar bin Negara kita sememangnya terkenal dengan tapak-tapak geowarisan yang sangat cantik dan menarik.
Hj. Nasarah Tapak geowarisan merupakan sumber asli yang perlu diurus dengan baik agar boleh memberi manfaat
kepada rakyat dan negara. Sebagai Kementerian yang bertanggungjawab ke atas sumber asli negara,
Menteri Tenaga dan Sumber Asli. tindakan untuk memulihara geowarisan telah diambil dengan menggunakan konsep UNESCO Geopark
Minister of Energy and Natural demi memastikan keseimbangan antara aktiviti pemuliharaan, pendidikan serta pembangunan yang
Resources lestari. Kementerian ini percaya pembangunan geopark akan dapat meningkatkan kualiti kehidupan rakyat,
memupuk perasaan cinta dan bangga terhadap warisan budaya serta memulihara tapak geowarisan kita
untuk generasi akan datang.

Kini, kita boleh menyaksikan kejayaan geopark dalam bentuk pembangunan infrastruktur serta peningkatan
ekonomi penduduk setempat di kawasan seperti Langkawi UNESCO Global Geopark, Jerai Geopark
dan juga Geopark Lembah Kinta. Kejayaan ini tidak mungkin dapat dicapai tanpa komitmen penduduk
setempat serta kerjasama pelbagai pihak dalam melaksanakan strategi pembangunan bersepadu. Justeru
itu, saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada agensi Kerajaan Negeri dan Persekutuan,
pihak berkuasa tempatan, universiti-universiti, penduduk tempatan, pihak swasta, serta semua pihak yang
terlibat dalam pembangunan geopark di negara ini.

Tahniah dan syabas saya ucapkan kepada Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia (JMG) kerana berjaya
menerbitkan buku bertajuk ‘Geopark dan Geotapak di Malaysia’ ini. Selain membantu mempromosikan
geotapak dan geopark di Malaysia, buku ini juga memberi pendedahan kepada orang ramai tentang proses
geologi yang terlibat dalam pembentukan geotapak. Saya percaya dengan pendedahan tersebut, kita akan
menjadi lebih prihatin dan menghargai sumber asli kita.

Our country is indeed famous for its very beautiful and interesting geoheritage sites. Geoheritage
sites are natural resources that need to be sustainably managed to benefit the people and country.
As the Ministry responsible for the country’s natural resources, steps have been taken to conserve our
geoheritage using the UNESCO Geopark concept to ensure a balance between conservation, education
and sustainable development activities. The ministry believes that the development of geopark will raise
the standard of living of the people, cultivate a sense of pride in our natural and cultural heritage as well
as preserve our geoheritage sites for the future generations.

Today, we can witness the success of geoparks in the form of infrastructure development as well as
economic growth of the local people, in areas such as Langkawi UNESCO Global Geopark, Jerai Geopark
and Geopark Lembah Kinta. This success would not have been possible without the commitment of the
locals as well as the cooperation of various parties in implementing integrated development strategy.
Therefore, I would like to express my deepest appreciation to the State and Federal Government
agencies, local authorities, universities, local communities, private sectors, as well as all those involved
in the development of our country’s geopark.

My heartiest congratulations to the Department of Minerals and Geosciences Malaysia (JMG) for
publishing this book entitled ‘ Geoparks and Geosites in Malaysia’. Apart from showcasing the geosites
and geoparks in Malaysia, this book provides simple explanations on the natural processes involved in
the formation of geosites. I believe such revelations will help to educate the public and inculcate a more
appreciative and concern attitude towards our natural resources.

Prakata / Foreword

YBhg. Datuk Dr. Zurinah Sejajar dengan visi Kementerian Tenaga dan Sumber Asli (KeTSA) ini untuk mentadbir urus sumber asli
Binti Pawanteh negara secara lestari dan mampan, perancangan strategik serta gerak kerja yang melibatkan kerjasama
dengan pelbagai pihak telah dilakukan untuk membangunkan geotapak dan geopark di seluruh Malaysia
Ketua Setiausaha, berdasarkan konsep UNESCO. Bagi memastikan kejayaan program geopark, KeTSA telah menyalurkan
Kementerian Tenaga dan peruntukan serta memberi kepercayaan kepada JMG untuk melaksanakan inventori serta pencirian
Sumber Asli geotapak dengan kerjasama pihak universiti serta agensi yang berkenaan.
Secretary General, Minister of
Energy and Natural Resources Pembangunan geopark bermula dengan kajian serta penilaian tapak-tapak geowarisan yang mempunyai
ciri-ciri saintifik, estetik, budaya dan rekreasi yang bernilai tinggi. Tapak-tapak yang berpotensi akan
dimajukan sebagai geotapak. Seterusnya, beberapa geotapak yang terkumpul dalam sesuatu kawasan
akan dibangunkan sebagai sebuah Aspiring Geopark sehinggalah diperakukan sebagai Geopark
Kebangsaan. Kemudian ia akan dimajukan sehingga mendapat perakuan di peringkat antarabangsa iaitu
sebagai UNESCO Global Geopark.

Saya ingin mengucapkan syabas kepada Ketua Pengarah JMG dan pasukan yang terlibat dalam kajian tapak
geowarisan. Kajian tersebut telah banyak membantu dalam pembangunan geopark negara. Tahniah juga
diucapkan kerana telah berjaya menerbitkan buku bertajuk “Geopark dan Geotapak di Malaysia”. Buku ini
amat berguna kerana mengandungi penerangan yang ringkas dan mudah difahami serta gambar-gambar
tapak geowarisan yang menarik. Buku ini juga dapat mendidik orang ramai untuk memahami kejadian
geotapak serta kepentingan pembangunan lestari untuk memulihara sumber asli negara. Saya berharap
penerbitan buku seumpama ini akan diteruskan lagi dengan topik geosains yang berlainan agar boleh
memberi manfaat serta ilmu kepada orang ramai.

In line with the vision of the Ministry of Energy and Natural Resources (KeTSA) to manage the country’s
natural resources sustainably, strategic action plans involving cooperation with various parties have
been carried out to develop geosites and geoparks throughout Malaysia based on UNESCO’s concept.
To ensure the success of the geopark program, KeTSA has allocated fundings and entrusted JMG to
undertake inventory and characterisation study of potential geosites with collaborations of universities
and other relevant agencies.

Development of geoparks begins with the study and evaluation of geoheritage sites that have significant
scientific, aesthetic, cultural and recreational values. The geoheritage sites with high potential will be
developed as geosites. Thereafter, a collection of these geosites within a single unified area will be
developed as an Aspiring Geopark until it is certified as a National Geopark. National Geoparks are then
developed further until they obtained international certification as UNESCO Global Geoparks.

I would like to congratulate the Director General of JMG and his team for doing such a commendable job
on our geoheritage study. The information gathered from this scientific work has helped tremendously in
the development of geoparks in our country. Kudos to JMG for publishing this coffee table book entitled,
“Geoparks and Geosites in Malaysia”. This book contains beautiful pictures and simple explanations to
help educate the public on the origins of our geosites and the importance of sustainable development
to conserve our natural resources. I hope the publication of this book series will be continued with a
different geoscience topic so that the public can gain benefit and knowledge from them.

Prakata / Foreword

YBhg. Datuk Shahar Buku ini merupakan buku mewah siri yang kedua dihasilkan oleh JMG setelah buku “Batuan, Mineral dan Fosil”.
Effendi Abdullah Azizi Buku bersiri ini bertujuan untuk meningkatkan kefahaman berkenaan sumber asli berkaitan dengan mineral dan
geosains. Buku-buku ini memaparkan gambar-gambar yang menarik serta penerangan yang ringkas dan mudah
Ketua Pengarah, Jabatan Mineral difahami oleh semua golongan awam.
dan Geosains Malaysia Semua maklumat yang terkandung dalam buku “Geopark dan Geotapak di Malaysia”, merupakan hasil kajian
Director General, Department pemetaan geowarisan oleh JMG sejak RMKe-9 yang bermula pada tahun 2006. Sehingga kini, terdapat lebih kurang
of Mineral and Geoscience 400 geotapak yang berpotensi telah dikenalpasti di seluruh negara termasuk Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
Malaysia dan Labuan.

Langkawi merupakan Geopark yang pertama di Asia Tenggara yang mendapat status UNESCO Global Geopark
iaitu pada tahun 2007. Kejayaan Langkawi UNESCO Global Geopark (LUGG) telah menjadi penanda aras bagi
pembangunan geopark di Malaysia. Selepas LUGG, empat buah geopark telah diperakukan oleh Jawatankuasa
Geopark Kebangsaan iaitu Jerai Geopark, Geopark Lembah Kinta, Mersing Geopark, dan Kinabalu Geopark. Selain itu,
lapan Aspiring Geopark sedang dibangunkan sebagai Geopark Kebangsaan iaitu Perlis, Sarawak Delta, Lenggong,
Gombak, Stong, Lipis, Kenyir dan Labuan. Kajian geotapak ini masih diteruskan untuk membangunkan geopark di
kawasan Negeri Sembilan dan juga Melaka.

Saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada KeTSA atas kepercayaan dan sokongan yang telah
diberikan kepada JMG dalam menjalankan kajian ini. Terima kasih kepada semua pegawai JMG yang terlibat dalam
program kajian tapak geowarisan ini dan pegawai yang terlibat dalam penerbitan buku ini. Saya yakin buku ini dapat
meningkatkan kesedaran awam tentang geowarisan dan pemuliharaan sumber asli kita.

This is the second coffee table book produced by JMG after “Rocks, Minerals and Fossils”. This book series aims at
disseminating information on our natural resources especially those related to minerals and geoscience. These
books feature interesting pictures as well as brief descriptions that are easily understood by the general public.

All the information contained in this book, “Geoparks and Geosites in Malaysia”, is acquired from JMG’s geoheritage
mapping activities which started during the 9th Malaysia Plan in 2006. To date, there are about 400 potential
geoheritage sites identified throughout the country including the Federal Territories of Kuala Lumpur and Labuan.

Langkawi is the first Geopark in Southeast Asia to obtain the UNESCO Global Geopark status, back in 2007. The
success of Langkawi UNESCO Global Geopark (LUGG) has become a benchmark for geopark development in
Malaysia. After LUGG, four other geoparks have been successfully certified by the National Geopark Committee,
namely Jerai Geopark, Geopark Lembah Kinta, Mersing Geopark, and Kinabalu Geopark. Eight Aspiring Geoparks
are currently being developed as National Geoparks namely Perlis, Sarawak Delta, Lenggong, Gombak, Stong, Lipis,
Kenyir and Labuan. Geoheritage study for geopark development is still ongoing in areas of Negeri Sembilan and
Melaka.

I would like to express my deepest appreciation to KeTSA for the trust and support given to JMG in conducting
this study. Thank you to all the JMG officers involved in this geoheritage mapping program and also those officers
involved in the production of this book. I am confident that this book will help increase the public awareness on the
importance of our geoheritage and the conservation of our natural resources.

Editor

GEOPARK DAN GEOTAPAK DI MALAYSIA
GEOPARKS AND GEOSITES OF MALAYSIA

Pengenalan kepada Introduction to
Geopark dan Geotapak. Geoparks and Geosites

Apa Itu Geopark? What is Geopark?
Geopark adalah sesuatu kawasan yang terdapat tapak warisan Geopark is an area that possess geological heritage sites that
geologi yang boleh digunakan oleh semua pihak bagi tujuan can be used by all parties for the purpose of conservation, ed-
pemeliharaan, pendidikan dan pembangunan secara lestari/ ucation and sustainable development.
mapan. Other than geological elements, a geopark should have the
Selain unsur geologi, sesebuah geopark seharusnya elements of ecology, archaeology, history and cultures. Com-
mempunyai unsur-unsur ekologi, arkeologi, sejarah dan munity’s lives cannot be separated from nature, culture and
budaya. Kehidupan masyarakat tidak boleh dipisahkan dengan their social history. Relationship between lives, geodiversity,
alam semulajadi, budaya dan sejarah sosialnya. Hubungan biodiversity and culture are important components for every
di antara kehidupan, kepelbagaian geologi dan biologi serta Geoparks.
budaya, merupakan komponen penting bagi setiap Geopark. In principle, Geopark concept leads sustainable development
Konsep Geopark pada prinsipnya menerajui pembangunan of the region. The development of heritage resources through
wilayah secara lestari. Pembangunan sumber warisan geotourism activities within the Geopark gives hope and op-
melalui aktiviti geopelancongan dalam gagasan geopark portunity to a region to be developed.
memberi harapan dan peluang kepada sesuatu wilayah untuk
dibangunkan.

Geotapak Geosite
Geotapak ialah tapak atau landskap geologi yang mempunyai Geosite is a geological site or landscape that possess an av-
nilai warisan saintifik dan/atau nilai estetik, rekreasi dan erage and high scientific and/or aesthetic, recreational and
budaya yang sederhana dan tinggi dengan kehadiran yang cultural values with rare occurrences, and is important in un-
langka, serta penting untuk memahami sejarah geologi dan derstanding the geological history and interrelation between
hubungkait antara geologi dengan sistem ekologi. geology ecological system.

Pembangunan geotapak menyumbang kepada pengekalan The establishment of a geosite contributes to maintaining of
ekosistem dan mengelakkan kemusnahan biodiversiti. the ecosystems and preventing from the loss of biodiversity.

Kepentingan pembangunan Geotapak dan Geopark The Importance of Geosites’ and Geoparks’ Development
Geotapak di mana sumber warisan geologi yang mempunyai Geosites where geological heritage resources that possess
nilai warisan yang tinggi dapat dipulihara berpotensi high heritage values are potential to be developed as tourists’
dibangunkan sebagai destinasi pelancongan terutama dalam destinations especially in the knowledge-based tourism in-
industri pelancongan yang berasaskan ilmu. Kewujudan dustries. The occurrences of such several geological heritage
beberapa geotapak sedemikinan di sesuatu kawasan akan sites or geosites in an area will enable that particular area to
membolehkan kawasan tersebut dibangunkan sebagai sebuah be developed as a geopark. With that, a geopark can be used
geopark. Dengan itu geopark boleh digunakan untuk menjadi as catalyst in assisting the development of tourism industries
pemangkin bagi membantu dalam pembangunan industri in the country.
pelancongan negara. In addition, the local community can get the benefits from the
Selain itu, masyarakat setempat juga boleh mendapat development of geopark through providing geopark guide,
manfaat daripada pembangunan geopark melalui penyediaan transportation, accommodation and food and beverages ser-
perkhidmatan jurupandu geopark, pengangkutan, penginapan vices to the geopark visitors.
dan penyediaan makan minum kepada pengunjung geopark. Geological diversity
Kepelbagaian geologi Geological diversities represented by the occurrence of various
Kepelbagaian geologi diwakili oleh kewujudan pelbagai jenis typed of minerals, rocks, fossils, sedimentary structures, tec-
mineral, batuan, fosil, struktur sedimen, struktur tektonik dan tonic structures and weathering as well as erosional features
fitur luluhawa serta hakisan yang mempengaruhi rupabumi that form the existing landscape. All these geological diversi-
yang ada pada hari ini. Semua ciri kepelbagaian geologi ties are recorded as criteria in geosites’ evaluation.
direkodkan sebagai kriteria dalam penilaian geotapak. Level of Geopark Ranking
Peringkat pengiktirafan Geopark Geoparks can be ranked as follows:
Peringkat pengiktirafan Geopark adalah seperti berikut: i. Aspiring Geopark: an area potential to be developed as a
i. Aspiring Geopark: suatu kawasan yang berpotensi
geopark as it has outstanding national or universal heritage
dibangunkan sebagai geopark kerana mempunyai nilai values
warisan geologi yang menonjol sama ada pada peringkat ii. National Geopark: an area that has outstanding national
kebangsaan atau global geological heritage values and endorsed by the National
ii. Geopark Kebangsaan: kawasan yang mempunyai nilai Geopark Committee after approved by the respective State
warisan geologi yang menonjol pada peringkat kebangsaan Authorities
dan diperakukan sebagai Geopark Kebangsaan oleh iii. Global UNESCO Geopark: an area that has outstanding uni-
Jawatankuasa Geopark Kebangsaan setealh mendapat versal geological heritage values and already endorsed as
kelulusan Pihak Berkuasa Negeri yang berkenaan a National Geopark before endorsed as a Global UNESCO
iii. Global UNESCO Geopark: kawasan yang mempunyai Geopark by the Global Geopark Network (GGN).
nilai warisan geologi yang menonjol pada peringkat
antarabangsa dan telah diperakukan sebagai Geopark
Kebangsaan sebelum diperakukan sebagai Global UNESCO
Geopark oleh Rangkaian Geopark Global (GGN).







GEOPARK

dan GEOTAPAK
di NEGERI
KEDAH
DARUL AMAN

JABATAN MINERAL DAN GEOSAINS MALAYSIA

LANGKAWI UNESCO
GLOBAL GEOPARK

Kawasan kajian Geopark Gombak-Hulu Langat meliputi
2 daerah iaitu daerah Gombak dan daerah Hulu Langat
berkeluasan 650.08 km persegi (Gombak) dan 829.44
km (Hulu Langat) yang dicadangkan sebagai sempadan
pembangunan Geopark Gombak – Hulu Langat.
Pembangunan geopark ini berdasarkan potensi-potensi
geotapak yang telah dikenalpasti mempunyai ciri-ciri
saintifik geologi yang dicadangkan dalam Geopark
Gombak – Hulu Langat. Sebanyak 20 geotapak telah
dikenalpasti dan dicadangkan 11 geotapak daerah
Gombak dan 9 geotapak di daerah Hulu Langat.
Geotapak-geotapak ini telah dikenalpasti mempunyai
banyak khazanah geologi dan landskap yang bernilai
tinggi dari sudut saintifik, estetik, rekreasi dan budaya.
Geotapak-geotapak ini berpotensi untuk dibangunkan
sebagai Geopark Gombak-Hulu Langat.

The study area of Gopak-Hulu Langat Geopark covers
2 districts, namely Gombak district and Hulu Langat
district with an area of 650.08 sq km (Gombak) and
829.44 km (Hulu Langat) proposed as the development
boundary of Gombak Geopark - Hulu Langat. The
development of this geopark is based on the geosites
potentials that have been identified to have the
geological scientific characteristics proposed in the
Gombak - Hulu Langat Geopark. A total of 20 geosites
have been identified and proposed 11 geosites Gombak
district and 9 geosites in Hulu Langat district. These
geosites have been identified as having many valuable
geological and landscape treasures from a scientific,
aesthetic, recreational and cultural point of view. These
geosites have the potential to be developed as Gombak-
Hulu Langat Geopark

Geotapak / Geosite

Puncak Gunung Machinchang

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Hutan Simpan Gunung Machinchang Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
550 - 500 juta tahun / 550 - 500 Ma
(Kambria / Cambrian)

Keterangan /Description
Lapisan struktur kesan riak, jujukan batu pasir termuda Formasi Machinchang.
The ripple mark of youngest succession sandstone of Machinchang Formation.



Geotapak / Geosite

Teluk Mempelam

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Pulau Langgun, Langkawi Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Scientific, Aesthetic and Recreational
Usia / Age
490 - 450 juta tahun / 490 - 450 Ma
(Ordovisi - Silur / Ordovician - Silurian)

Keterangan /Description
Geotapak Sungai Badak telah mengalami proses metamorfisma bergred tinggi
berikutan penemuan batuan gneiss yang berwarna hijau dan juga telerang kuarzit
yang terricih.
The geosite of the Sungai Badak has undergone a process of high-grade
metamorphism by discovery of green facies gneiss rocks and shear quartzite vein.

Geotapak / Geosite

Pulau Anak Tikus

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Pulau Langgun, Langkawi Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Scientific, Aesthetic and Recreational
Usia / Age
490 - 450 juta tahun / 490 - 450 Ma
(Ordovisi - Silur / Ordovician - Silurian)

Keterangan /Description
Garis takik laut semasa
Current sea notch.

Geotapak / Geosite

Pulau Langgun

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Pulau Langgun, Langkawi Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Scientific, Aesthetic and Recreational
Usia / Age
490 - 450 juta tahun / 490 - 450 Ma
(Ordovisi - Silur / Ordovician - Silurian)

Keterangan /Description
Garis takik laut semasa
Current sea notch.

Geotapak / Geosite

Air Terjun Telaga Tujuh

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Hutan Simpan Gunung Machinchang Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
200-190 juta tahun / 200-190 Ma
(Trias / Triassic)

Keterangan /Description
Sentuhan batuan granit dan batu pasir Formasi Machinchang
Granite contact with sandstone of Machinchang Formation

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Pulau Jemuruk Scientific, Aesthetic and Recreational

Lokasi / Location
Kubang Badak, Langkawi

Usia / Age
550 - 500 juta tahun / 550 - 500 Ma
(Kambria / Cambrian)

Keterangan /Description
Lapisan batu pasir tertua Formasi Machinchang.
The oldest sandstone of Machinchang formation.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik , Rekreasi dan Budaya
Pantai Pasir Hitam Scientific, Aesthetic, Recreational and
Cultural
Lokasi / Location
Langkawi

Usia / Age
200 juta tahun / 200 Ma
(Trias / Triassic)

Keterangan /Description
Pantai berpasir hitam yang mengandungi mineral ilmenit.
Black beach due to ilmenite minerals.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Tanjung Mali Scientific, Aesthetic and Recreational

Lokasi / Location
Pantai Chenang, Langkawi

Usia / Age
550 - 500 juta tahun / 550 - 500 Ma
(Kambria / Cambrian)

Keterangan /Description
Batujatuh (1100 juta tahun) telah diangkut oleh glasier dan dijatuh ke dalam
sedimen Formasi Singa (350 juta tahun)
Dropstone (1100 Ma) transported by glacier and dropped into Singa Formation
sediment (350 Ma).

ASPIRING JERAI
GEOPARK

Kawasan kajian Geopark Gombak-Hulu Langat meliputi
2 daerah iaitu daerah Gombak dan daerah Hulu Langat
berkeluasan 650.08 km persegi (Gombak) dan 829.44
km (Hulu Langat) yang dicadangkan sebagai sempadan
pembangunan Geopark Gombak – Hulu Langat.
Pembangunan geopark ini berdasarkan potensi-potensi
geotapak yang telah dikenalpasti mempunyai ciri-ciri
saintifik geologi yang dicadangkan dalam Geopark
Gombak – Hulu Langat. Sebanyak 20 geotapak telah
dikenalpasti dan dicadangkan 11 geotapak daerah
Gombak dan 9 geotapak di daerah Hulu Langat.
Geotapak-geotapak ini telah dikenalpasti mempunyai
banyak khazanah geologi dan landskap yang bernilai
tinggi dari sudut saintifik, estetik, rekreasi dan budaya.
Geotapak-geotapak ini berpotensi untuk dibangunkan
sebagai Geopark Gombak-Hulu Langat.

The study area of Gopak-Hulu Langat Geopark covers
2 districts, namely Gombak district and Hulu Langat
district with an area of 650.08 sq km (Gombak) and
829.44 km (Hulu Langat) proposed as the development
boundary of Gombak Geopark - Hulu Langat. The
development of this geopark is based on the geosites
potentials that have been identified to have the
geological scientific characteristics proposed in the
Gombak - Hulu Langat Geopark. A total of 20 geosites
have been identified and proposed 11 geosites Gombak
district and 9 geosites in Hulu Langat district. These
geosites have been identified as having many valuable
geological and landscape treasures from a scientific,
aesthetic, recreational and cultural point of view. These
geosites have the potential to be developed as Gombak-
Hulu Langat Geopark

Pantai Teluk Berpasir di Timur Pulau
Songsong, sesuai untuk aktiviti
riadah. Jerai Geopark, Kedah.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Padang Tok Sheikh Scientific, Aesthetic, Recreational and
Cultural
Lokasi / Location
Gunung Jerai, Gurun

Usia / Age
550 juta tahun / 550 Ma
( Kambria / Cambrian)

Keterangan /Description
Geotapak Padang Tok Sheikh terletak berdekatan dengan Puncak Gunung Jerai
dan berada pada ketinggian sekitar 1100 meter dari paras laut. Perjalanan dari kaki
Gunung Jerai mengambil masa sekitar 45 minit menaiki kereta untuk sampai ke
singkapan Padang Tok Sheikh
Geosite of Padang Tok Sheikh is located near the summit of Mount Jerai and is at an
altitude of about 1100 meters above sea level. The journey from the Mount Jerai takes
about 45 minutes by car to reach the geosite of Padang Tok Sheikh.

Matahari Terbit dilihat dari
Geotapak Padang Tok Sheikh,
Jerai Geopark, Kedah

Geotapak Sungai Batu Hampar

Geotapak / Geosite

Pulau Sayak – Pantai Tsunami Kuala Muda

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Kuala Muda, Kedah Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
440 juta tahun / 440 Ma
(Ordovisi / Ordovicion)

Keterangan /Description
Geotapak ini merupakan geotapak kategori bencana alam kejadian Tsunami
pada 26 Disember 2004 dengan jumlah korban yang meragut 9 nyawa penduduk
tempatan.
These geosites categories as natural disaster of Tsunami on December 26, 2004
with the number of casualties that claimed the lives of 9 locals.

Geotapak / Geosite

Sungai Badak

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Hutan Simpan Gunung Jerai Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
550 - 200 juta tahun / 550 - 200 Ma
(Kambria –Trias / Cambrian - Triassic)

Keterangan /Description
Geotapak Sungai Badak telah mengalami proses metamorfisma bergred tinggi
berikutan penemuan batuan gneiss yang berwarna hijau dan juga telerang kuarzit
yang terricih.
The geosite of the Sungai Badak has undergone a process of high-grade
metamorphism by discovery of green facies gneiss rocks and shear quartzite vein.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik dan Rekreasi
Sungai Teroi, Yan Scientific, Aesthetic and Recreational

Lokasi / Location
Hutan Simpan Gunung Jerai

Usia / Age
550 - 200 juta tahun / Kambria –Trias
550 - 200 Ma / Cambrian –Triassic

Keterangan /Description
Struktur rejahan pegmatit dapat dilihat di sepanjang singkapan Sungai Teroi
menyimpan sejarah evolusi pembentukan Gunung Jerai yang terjadi semasa
proses pengangkatan Formasi Jerai dari dasar lautan .
The evolution of the Jerai Mountain performed by the ocean uplift.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Sungai Batu Pahat Scientific, Aesthetic, Recreational and
Cultural
Lokasi / Location
Merbok

Usia / Age
220 -200 juta tahun / 220 - 200 Ma
(Trias / Triassic)

Keterangan /Description
Singkapan granit dan pegmatit yang membentuk batu hampar dan air terjun
di Sungai Batu Pahat serta tinggalan kesan industri batu dimensi kuno dapat
diperhatikan di geotapak ini.
Granite and pegmatite outcrop of Sungai Batu Pahat perform huge barren
landform and waterfalls also remnants of the ancient dimension stone industry
which can be observed at this geosite.

Geotapak / Geosite

Tanjung Jaga

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Yan Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
500 - 200 juta tahun / 400 Ma
(Kambria-Trias / Cambrian - Triassic)

Keterangan /Description
Sentuhan Formasi Mahang, granit Jerai dan pegmatit dengan pelbagai jenis
mineral bersaiz mega.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Pulau Songsong Scientific, Aesthetic, Recreational and
Cultural
Lokasi / Location
Pulau Songsong, Yan

Usia / Age
400 juta tahun / 400 Ma
(Ordovisi / Ordovicion)

Keterangan /Description
Kobel dan pabel terbundar sabak merah dari Formasi Mahang serta karang
bertaburan di arah timur pulau menjadikan geotapak ini unik.
Cobbles and pabbles from Mahang Formation as well as coral fragments
scattered towards the east of the island makes the unique.

Geotapak / Geosite

Sungai Seri Perigi Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Lokasi / Location Scientific, Aesthetic, Recreational and
Yan Cultural

Usia / Age
500 - 200 juta tahun / 400 Ma
(Kambria-Trias / Cambrian - Triassic)

Keterangan /Description
Geomorfologi Lata Seri Perigi adalah bertingkat-tingkat menyerupai sebuah
gelongsor gergasi.
The multi – stages geomorphology of Lata Seri Perigi resemble a giant slide.

Geotapak / Geosite

Titi Hayun - Putri Mandi

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Hutan Simpan Gunung Jerai Saintifik, Estetik, Rekreasi dan Budaya
Scientific, Aesthetic, Recreational and
Usia / Age Cultural
550 juta tahun / 550 Ma
(Kambria/ Cambrian)

Keterangan /Description
Geotapak air terjun Putri Mandi terletak 3 km dari Geotapak Titi Hayun. Boleh
didaki sehingga ketinggian 600 m dari aras laut.
Putri Mandi waterfall geosite is located 3 km from Titi Hayun geosite. Can be
climbed to an altitude of 600 m above sea level.



GEOPARK

dan GEOTAPAK

di NEGERI

PERAK

DARUL RIDZUAN

JABATAN MINERAL DAN GEOSAINS MALAYSIA

GEOLOGICAL !(KUALA KANGSAR µPETA INVENTORI KAWASAN GEOPARK LEMBAH KINTA G.Kantan GEOLOGI GEOPARK
WONDERS 5G.Kantan LEMBAH KINTA
OF GEOPARK
LEMBAH G.Kantan Kawasan Lembah Kinta
KINTA merupakan satu dataran
G.Kuang rendah yang dibentuk oleh
PENERANGAN batu kapur dan sebahagian
RINGKAS WChemor kecil batuan syis, filit,
KESELURUHAN sabak dan batu pasir yang
GEOPARK LEMBAH 4 terbentuk sekitar 407 hingga
KINTA 254 juta tahun dahulu.
Sg. Perak 1 18 Hampir 80% daripada
Kawasan Geopark Lembah 11 kawasan Lembah Kinta
Kinta merangkumi kawasan WMeru WTanjong Ram7butan didasari oleh lapisan batu
seluas 1,952 km persegi 23 kapur yang sebahagiannya
meliputi dua daerah di boleh dilihat di permukaan
Perak iaitu Daerah Kinta dan DAERAH G.Temiang KELANTAN bumi sebagai bukit-bukit
Daerah Kampar. Kawasan KUALA KANGSAR G.Temiang PAHANG kecil.
ini ditadbir oleh tiga pihak G.Bercham Kawasan Lembah Kinta
berkuasa tempatan iaitu 8 TaWnah Rata diapit oleh dua kawasan
Majlis Bandaraya Ipoh WBerchamG.Layang-Layang bertopografi tinggi iaitu
(MBI), Majlis Daerah Batu WJelapangGG..STaesnetakng Banjaran Kledang di
Gajah dan Majlis Daerah 6 G.Ta mbu n G.L2a ya ng -La ya n g sebelah barat dan Banjaran
Kampar. G.Mat Sorat Titiwangsa di sebelah timur.
Terdapat 18 geotapak yang BANDARAYA IPOH W1 G.GintingTambun Kawasan tanah tinggi ini
telah dikenalpasti buat Í G. Lang dibentuk oleh batuan granit
masa ini. 3 G.Pan1jang G.Datok yang terbentuk 202 juta
7 1 G2. Cheroh 2 tahun dahulu. Pada ketika
5 44 itu juga, bijih timah dan bijih
besi yang pernah menjadi
3 sumber ekonomi Lembah
Kinta terbentuk. Hampir
WMenglembu Sg. Raya keseluruhan batuan di
dalam kawasan Lembah
WLahat 3 G.Teren9dum Kinta ditutupi oleh endapan
G.Rapat aluvium yang terdiri daripada
7 G.TerendumG.Terendum sedimen hasil luluhawa
12 dan hakisan batuan. Hasil
BBeessaarrSimpang Pulai daripada proses ini juga
9 WG.Karang menyebabkan bijih timah
Sg. Penjih dan bijih besi terendap
WPusing G.Karang di kawasan tanah pamah
G.Keroh Lembah Kinta.

G.Lanno

Sg. Perak G.Toh SembilanG.P1u0a

4 G.Pua
G.Pipit
Sg. Kinta
G.Pipit

BATU G(!AJAH Sg. Raya 8 5

WSiputeh WGopeng Sg. Kampar

10

6

G.7Mes1a3Gh.Kan1d5u Sg. Kampar

8

WTeronoh 5 G.Panjang
G.Panjang
WChenderong G.Sepah 14
11 WKota Baru
G.Tunggal

G.Tempurung

WJeram

6 16
Sg. Kampar

WMalim Nawar

DAERAH WTanjung Tualang Sg. Kampar 6 KAMPAR
PERAK TENGAH
(!
DAERAH
17 BATANG PADANG

WMambang Diawan

Sg. Chenderiang

WPETUNJUK : (! (!TAPAK GEOLOGI TAPAK !( !(TAPAK WARISAN/ TAPAK
BANDAR KECIL
!( BANDAR UTAMA BUKIT BATU KAPUR (GEOTAPAK) BIODIVERSITI BUDAYA/SEJARAH PRODUK
Í IBU NEGERI JALAN KERETAPI
1.Gunung Panjang 1.Taman Eko Rimba 1.Pekan Lama Ipoh 1.Limau Bali Tambun
SUNGAI (UTAMA) LEBUHRAYA 2.Perkampungan Orang Asli 2.Kacang Putih Buntung
KOLAM JALAN UTAMA 2.Gunung Datok Kledang Saiong 3.Taugeh Ipoh
SEMPADAN DAERAH Ulu Kinta
SEMPADAN NEGERI 3.Gugusan Gunung Rapat 2.Rekreasi Landskap 4.Ayam Garam
3.Muzium Geologi 5.Ayam Taugeh
4.Lata Ulu Chepor Sungai Kinta 4.Pusat Penerangan Ipoh 6.Produk Gaharu
5.Muzium Gopeng 7.Lemang Kelamai
5.Gunung Kanthan 3.Hutan Lipur Ulu Kinta 6.Muzium Perlombongan Bijih

6.Taman Rekreasi Gunung 4.Taman Herba Negeri Perak Timah Kinta
7.Muzium Darul Ridzuan
Lang 5.Taman Alam Kinta
8.Kellie's Castle
7.Hutan Lipur Ulu Kinta 6.Hutan Lipur Sungai Salu 9.Istana Raja Billah
10.Pekan Lama Gopeng
SEMPADAN GEOPARK 8.Gunung Tasek(Perak Tong) 7.Taman Herba Papan 11.Muzium Kapal Korek

9.Mata Air Panas Lubuk Timah 8.Trek Rafflesia Ulu Geroh Tanjung Tualang (TT5)

10.Gunung Pua

11.Air Terjun Sungai Chelik

DAERAH 12.Jeram Papan
BANDAR IPOH
13.Gua Kandu
BATU GAJAH
KAMPAR 14.Gua Tempurung

KINTA 15.Jeram Sungai Kampar

16.Hutan Lipur Sungai Salu

17.Air Terjun Batu Berangkai

18.Gunung Korbu

JABATAN MINERAL DAN GEOSAINS MAL AYSIA, PERAK

Disediakan oleh : Unit Geosains

Akt iv it i : Pemetaan Geologi

Dikemasikini :12 Februari 2019

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik, Estetik, Budaya dan Rekreasi
Gua Tempurung Scientific, Aesthetic, Cultural and
Recreational
Lokasi / Location
Kampar

Usia / Age
480 - 250 juta tahun
(Ordovisi– Permian)
(Ordovician- Permian)

Keterangan / Description
Morfologi gua ini dibentuk oleh saluran air bawah tanah.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Saintifik dan Estetik
Gua Naga Mas Scientific and Aesthetic

Lokasi / Location
Kg. Kepayang, Simpang Pulai

Usia / Age
480 - 250 juta tahun
480 - 250 Ma
(Ordovisi – Permian)
(Ordovician - Permian)

Keterangan / Description
Penemuan fosil lengkap spesis harimau Panthera tigris atau harimau bintang Panthera pardus berusia
320,000 tahun dahulu.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Estetik, Saintifik dan Rekreasi
Air Terjun Sg. Chelik Aesthetic, Scientific and Recreational

Lokasi / Location
Hutan Simpan Bukit Kinta
Simpang Pulai - Cameron Highlands

Usia / Age
200 juta tahun
(Trias Akhir)
(Late Triassic)

Keterangan / Description
Air terjun tertinggi di Lembah Kinta (200 m), terbentuk daripada batuan granit Banjaran
Titiwangsa.

Geotapak / Geosite

Monumen Kars Tambun

Lokasi / Location Nilai Warisan / Heritage Value
Taman Tema Lost World of Tambun, Ipoh Estetik, Rekreasi dan Saintifik
Aesthetic, Recreational, and Scientific
Usia / Age
480 - 250 juta tahun
(Ordovisi – Permian)
(Ordovician - Permian)

Keterangan / Description
Monumen batu kapur unik yang membentuk menara berupa pensil

Geotapak / Geosite Nilai Warisan / Heritage Value
Rekreasi, Estetik dan Saintifik
Tasik Gunung Lang Recreational, Aesthetic and Scientific

Lokasi / Location
Taman Rekreasi Gunung Lang

Usia / Age
480 - 250 juta tahun
(Ordovisi – Permian)
(Ordovician - Permian)

Keterangan / Description
Air terjun tertinggi di Lembah Kinta (200 m), terbentuk daripada batuan granit Banjaran
Titiwangsa.

Geotapak / Geosite Nilai Warisan /Heritage Value
Rekreasi, Estetik dan Saintifik
Jeram Sg. Kampar Recreational, Aesthetic and Scientific

Lokasi / Location
Sg. Kampar

Usia / Age
200 juta tahun
200 Ma
(Trias Akhir)
(Late Triassic)

Keterangan / Description
Jeram semulajadi berarus deras menjadi tumpuan aktiviti lasak sukan air.



Geotapak / Geosite Nilai Warisan /Heritage Value
Budaya, Estetik dan Saintifik
Gua Tambun Cultural, Aesthetic and Scientific

Lokasi / Location
Tambun, Ipoh

Usia / Age
480 - 250 juta tahun
480 - 250 Ma
(Ordovisi – Permian)
(Ordovician - Permian)

Keterangan / Description
Lorem ipsum sit amet

Geotapak / Geosite Nilai Warisan /Heritage Value
Rekreasi, Estetik dan Saintifik
Air panas Lubuk Timah Recreational, Aesthetic and Scientific

Lokasi / Location
Lubuk Timah Hot Spring

Usia / Age
200 juta tahun
200 Ma
(Trias Akhir)
(Late Triassic)

Keterangan / Description
Lorem ipsum sit amet

Geotapak / Geosite

Puncak Gunung Korbu

Lokasi / Location Nilai Warisan /Heritage Value
Hutan Simpan Bukit Kinta, Ulu Kinta Rekreasi, Estetik dan Saintifik
Recreational, Aesthetic and Scientific
Usia / Age
200 juta tahun
200 Ma
(Trias Akhir)
(Late Triassic)

Keterangan / Description
Ketinggian gunung ini mencapai sehingga 7,162 kaki dari paras laut bersamaan 2,183
meter. Hal ini telah menjadikan Gunung Korbu sebagai gunung kedua tertinggi di
Semenanjung Malaysia dan pertama tertinggi di Banjaran Titiwangsa manakala ketujuh
tertinggi di Malaysia.