The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

รางวัลบทความดีเด่น พลเรือเอก กวี สิงหะ ประจำปี ๒๕๖๒ เรื่อง ประเทศไทยกับการเป็นชาติทะเล
พลเรือเอก ศุภกร บูรณดิลก

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by นาวิกศาสตร์, 2021-11-18 00:36:35

ประเทศไทยกับการเป็นชาติทะเล

รางวัลบทความดีเด่น พลเรือเอก กวี สิงหะ ประจำปี ๒๕๖๒ เรื่อง ประเทศไทยกับการเป็นชาติทะเล
พลเรือเอก ศุภกร บูรณดิลก

ประเทศไทยกับการเป็นชาติทะเล




พลเรือเอก ศุภกร บูรณดิลก






ทะเลมีประโยชน์มหาศาลแก่มวลมนุษย์มาช้านาน และเม่อรารวยท่สุดในโลกก็จะครองโลกในท่สุด” (Whoever



โดยเรมแรกใช้เป็นแหล่งอาหาร ต่อมาได้ใช้เป็นเส้นทาง commands the sea, commands the trade,
คมนาคมติดต่อค้าขาย รวมท้งยังใช้เป็นเส้นทางในการ whoever commands the trade of the world,



แสวงหาอานาจและป้องกันดินแดนอีกด้วย และเม่อ commands the richest of the world and

วิทยาการเทคโนโลยีก้าวหน้าข้นได้มีการค้นพบว่า นอกจาก consequently the world itself) คากล่าวน้แม้จะ




ทะเลจะเป็นแหล่งทรัพยากรท่มีชีวิตแล้ว พ้นท้องทะเล ล่วงเลยมากว่า ๔๐๐ ปี และสภาวะแวดล้อมทั่วไปของ





ยังเต็มไปด้วยแร่ธาตุ ปิโตรเลียม และอื่น ๆ อีก ตลอดจน โลกไดเปลยนไป กตกาสงคมมมากขนไมมชาตใดสามารถ










สามารถใช้เปนแหล่งท่องเท่ยวพกผ่อนหย่อนใจได้อกด้วย ใช้กาลังครองทะเลครองโลกได้อย่างเต็มท่แต่เพียงผู้เดียว



โลกปัจจุบันเป็นยุคของการแข่งขันทางเศรษฐกิจ ในทางตรงข้ามทะเลกลับกลายเป็นสาธารณะท่ชาติใด ๆ


ทะเลย่งมีความส�าคัญเป็นทวีคูณเพราะการค้าระหว่าง มีสิทธ์ใช้หาผลประโยชน์ได้เท่าเทียมกันตามขีดความสามารถ
ประเทศ ซ่งเป็นหัวใจหลักของระบบเศรษฐกิจแทบ ก็ตาม แต่คากล่าวน้ยังสามารถนามาประยุกต์ใช้ในการ







ทุกประเทศน้น จะมีวงจรท่เก่ยวกับการขนส่งทางเรือ สร้างความรารวยให้ชาติได้ กล่าวคือปัจจุบันเป็นท่ยอมรับ



อย่างต่อเนื่อง ทั้งในการน�าเข้าวัตถุดิบและพลังงานป้อน กันท่วไปแล้วว่า ส่วนใหญ่แล้วชาติท่รารวยของโลกจะเป็น







เข้าสู่แหล่งผลิต และส่งออกสินค้าจากการผลิตไปยังตลาด ชาติทมีขดความสามารถและประสิทธิภาพในการทา

คู่ค้า สาเหตุท่การขนส่งทางเรือต้องเข้ามาเก่ยวข้องและ การค้าเหนือกว่าชาติอื่น ๆ หรือที่เรียกว่า “ชาติการค้า”


ถูกใช้เป็นวิธีขนส่งหลัก เนื่องจากมีค่าใช้จ่ายต�่ามาก และ (Trading Nation) ที่เหลือจะมาจากชาติที่มีทรัพยากรที่


เป็นการขนส่งท่ได้ปริมาณมาก พร้อมท้งหลากหลาย มีค่ามากกว่าชาติอื่น เช่น พลังงาน แร่ธาตุ การท่องเที่ยว



รูปแบบเม่อเปรียบเทียบกับวิธีอ่น ทะเลจึงเป็นเส้นทาง และอ่น ๆ ท้งน ชาติการค้าส่วนใหญ่แล้วจะมาจาก






ลาเลยงขนส่งทสาคญและได้รบการนยมใช้มากทสด ชาติท่ขอบเขตดินแดนติดทะเลท่มีศักยภาพในการ










ไม่ว่าจะเป็นยุคสมัยใด ใช้ทะเลในการดาเนินกิจกรรมต่าง ๆ ของชาติได้อย่าง



เซอร์ วอลเตอร์ ราเลย์ นักปราชญ์และนักรบ มประสทธภาพทาให้เกดประโยชน์สามารถเป็นพลง







นักเดินเรือชาวอังกฤษท่มีช่อเสียง ได้เคยกล่าวไว้ตอนหน่ง ึ ส่วนหน่งของกาลังอานาจแห่งชาติได้ ชาติพวกน้ถูกจัดเป็น



เมื่อประมาณปี ค.ศ. ๑๖๑๐ สรุปได้ใจความว่า “ชาติที่มี “ชาติทะเล” (Maritime Nation)


อานาจในการครองทะเล จะสามารถควบคุมเส้นทาง ประมาณเดอนกันยายนทผ่านมาได้มีการจัดอันดับ








การขนส่งสินค้าของโลกได้ จากน้นก็จะสามารถครอบครอง ชาตทะเลช้นนาของโลก จากสถาบนอนเป็นทยอมรับท่วไป




ทรัพย์สมบัติและเศรษฐกิจอันเป็นความรารวยของโลกได้ โดยประเมินจากขีดความสามารถและประสิทธิภาพ

นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 25

ของการใช้ทะเล ผลของการจัดอันดับโดยสรุปปรากฏว่า ภูมิอากาศ ตลอดจนลักษณะทางกายภาพอื่น ๆ ของไทย


จากการจัดอันดับประเทศ “ชาติทะเล” ช้นนาของโลก เอื้ออ�านวยต่อการด�าเนินกิจการทางทะเลรูปแบบต่าง ๆ


เรียงตามล�าดับ ๓๐ ประเทศจีนมาเป็นอันดับหน่ง ตามด้วย ได้ดีกว่าชาติทะเลช้นนาบางชาติท่กล่าวมาแล้วด้วย ซ่ง



สหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่น ประเทศ ASEAN ที่ติดอันดับมี กิจการทางทะเลดังกล่าว ประเทศไทยได้มีการด�าเนินการ

สิงคโปร์อันดับ ๙ มาเลเซีย ๑๕ อินโดนีเซีย ๒๐ เวียดนาม มาช้านานแล้ว และกาลังกระทาอยู่โดยก่อให้เกิดผลประโยชน์


๒๙ และฟิลิปปินส์อันดับที่ ๓๐ ที่เหลือคือ ไทย กัมพูชา ต่อชาติประมาณปีละกว่า ๒๐ ล้านล้านบาท จึงทาให้เกิด
เมียนมา บรูไน ติมอร์ และลาว ไม่ได้รับการจัดอันดับ ข้อคิดว่า หากประเทศไทยจะสร้างความสามารถการแข่งขัน



























จากการสังเกตชาติทะเลชั้นนาของโลกข้างต้น ด้านน โดยการพัฒนาขีดความสามารถในการใช้ทะเล






จะเห็นว่าแทบทุกชาติล้วนแต่มีพลังอานาจทางเศรษฐกิจ ให้สูงข้น น่าจะเป็นการช่วยหรือทาให้ประเทศมีศักยภาพ


เหนือกว่าประเทศไทยอย่างเห็นได้ชัดท้งส้น ยกเว้นชาต ิ ทางเศรษฐกิจสูงขึ้น ผลประโยชน์จากกิจการนี้อาจเพิ่มขึ้น
ASEAN ๒ ชาติ คือ เวียดนามและฟิลิปปินส์ที่แม้จะไม่ เป็นทวีคูณจนอาจท�าให้เปลี่ยนสถานะของประเทศให้เป็น

เหนือกว่าแต่ก็ไม่ด้อยกว่ามากนัก และมีแนวโน้มจะแซง ประเทศท่พัฒนาแล้ว มีความม่งค่ง รายได้เฉลี่ยของ


ได้ด้วยซาในไม่ช้า ด้วยขีดความสามารถในการใช้ทะเล ชนในชาติอยู่ในเกณฑ์สูงตามท่ต้องการภายในห้วงเวลา






ให้เกิดประโยชน์ท่เหนือกว่า ในการน้เม่อพิจารณาต่อ ที่ก�าหนด






จะเห็นว่าชาติทะเลช้นนาเหล่าน โดยเฉพาะชาต ASEAN ในเร่องของขีดความสามารถของชาติในการใช้ทะเล
อีก ๓ ชาติ คือ สิงคโปร์ มาเลเซีย และอินโดนีเซีย ตลอดจน ให้เกิดประโยชน์ สามารถเป็นส่วนหนึ่งของก�าลังอ�านาจ

บางชาติในภูมิภาคอ่น หากตัดขีดความสามารถหรือพลัง แห่งชาติในการบรรลุวัตถุประสงค์แห่งชาติท่เรียกว่า

อานาจทางทะเลออกไปจะไม่มีพลังอานาจของชาติด้านอ่น พลังอานาจทางทะเล หรือ “สมุททานุภาพ” (Sea Power)







โดยเฉพาะท่เก่ยวข้องทางเศรษฐกิจท่เหนือกว่าประเทศไทย น้น ได้มีอดตนายทหารเรือนักยุทธศาสตร์สหรฐอเมริกา




มากนัก ประกอบกบท่ตงของประเทศ สภาพทางภูมศาสตร ์ ท่านหน่งท่มีส่วนทาให้สหรัฐอเมริกาเป็นประเทศมหาอานาจ








26 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒




ท้งทางเศรษฐกิจและทางทหารมาจนทุกวันน และยังเป็น ใช้เมืองท่าได้ตลอดท้งสองฝั่งทะเล มีการกล่าวว่าความใหญ่โต

ปรมาจารย์ “ยุทธศาสตร์ทะเล” (Sea Strategy) ของ ของอยุธยาในยุคนั้นคือ เป็นหนึ่งในเมืองที่ใหญ่ที่สุดของ






นายทหารเรอแทบท้งโลกจนมาถึงปัจจุบนช่อ Alfred เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ช่วงประมาณศตวรรษท ๑๗
Taylor Mahan (1840 -1914) ได้กาหนดทฤษฎีโดยระบ ุ ในรัชสมัยพระเจ้าทรงธรรม พระเจ้าปราสาททอง และ




ไว้ตอนหน่ง สรุปได้วาสมททานภาพประเทศใดขนอยกบ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ต่างชาติท่เดินทางเข้ามา







ปัจจัยพ้นฐานทางกายภาพและประชากรของประเทศน้น ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในยุคน้น บอกว่าอยุธยาเป็นหน่ง ึ



ที่เกื้อกูลหรือสนับสนุน (Elements of Sea Power) ในสามมหาอ�านาจของเอเชียเทียบกับ จีน และวิชัยนคร


๖ ประการ คือ ตาบลท่ต้งทางภูมิศาสตร์ สภาพภูมิประเทศ (อินเดียใต้)

ขอบเขตดินแดน จ�านวนประชากรอุปนิสัยของชนในชาต ิ
และคุณลักษณะรัฐบาล ส่วนศักยภาพของสมุททานุภาพ
จะมากน้อยประการใด ขึ้นอยู่กับตัวขับเคลื่อนซึ่งเรียกว่า
องค์ประกอบสมุททานุภาพ (Components of Sea



Power) ๔ ประการ คอ กองเรอสนค้า กองเรอรบ/


กาลังทางเรือฐานทัพ/ท่าเรือ และอู่สร้างเรือ/ซ่อมเรือ

การจัดทาบทความน ผู้เขียนมีความมุ่งประสงค์ท่จะเสนอแนะ



แนวทางการพัฒนาขีดความสามารถการใช้ทะเลของชาต ิ

ใหเกิดประโยชนสูงขึ้น หรือมีความเปนชาติทะเลมากขึ้น





ท้งน้การพิจารณาหาแนวทางดังกล่าวจะนาเอาทฤษฎ ี
ของ Mahan ที่กล่าวมาแล้วประยุกต์ใช้
การใช้ทะเลของประเทศไทย
แม้จะไม่มีการระบุว่าเป็น “ชาติทะเล” แต่ประวัติศาสตร์
ได้แสดงให้เห็น หรือวิเคราะห์ได้ว่า บรรพบุรุษไทยเรารู้จัก



และใช้ทะเลให้เกดประโยชน์สนบสนนพลังอานาจหลก


ของชาติมาช้านาน โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจท่ไทยหรือ


สยามมีความเจริญรุ่งเรืองมาเป็นลาดับ ด้วยการค้าขาย


ทางทะเลกับต่างประเทศเร่มต้งแต่เม่อคร้งเมืองหลวง


อยู่ท่สุโขทัย ซ่งอยู่ก่งกลางระหว่างเมืองท่าเมาะตะมะ มะริด





และตะนาวศร กับเมืองท่าท่ออกทะเลทางฝั่งอ่าวไทย เช่นเดียวกับสมัยสุโขทัยและอยุธยา ในยุครัตนโกสินทร์





จนกระท่งสมัยกรุงศรีอยุธยาท่เจริญม่งค่งถึงขีดสุด ตอนต้นท่นอกจากจะเป็นเมืองท่าปลายทางของคู่ค้า


เป็นยุคทองที่นานาชาติยอมรับ โดยเฉพาะก่อนยุคปลาย เป็นตลาดในการซ้อขายแลกเปล่ยน หรือส่งผ่านไปประเทศ
เป็นศูนย์กลางการพาณิชย์นาวีในภูมิภาค เรือใหญ่เข้าจอด ท่สามแล้ว ยังมีการส่งออกสินค้าโดยใช้เรือไทยไปยังคู่ค้า



และเทียบท่าเป็นจานวนมาก คู่ค้าสาคัญได้แก่ เมืองมะละกา ประเทศต่าง ๆ ด้วย สาหรับกิจการต่อเรือได้มีการเร่มต่อเรือ




เกาะชวา จีน อินเดีย โปรตุเกส อังกฤษ และฝร่งเศส กาปั่นใหญ่ ท้งเรือรบและเรือสินค้าแบบตะวันตกได้ใน





ขอบเขตดนแดนขยายคลอบคลมไปทวคาบสมทร สามารถ สมัยรัชกาลที่ ๓ หลังจากที่ได้มีการต่อเรือส�าเภาจีนเป็น

นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 27




อุตสาหกรรมส่งออกท่ได้รับการนิยมมาก่อนแล้ว ท้งน ้ ี สาหรับการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์สนับสนุนพลัง
ได้มีการบันทึกของนาย John Crawford ราชทูตอังกฤษ อ�านาจแห่งชาติด้านการทหารครั้งส�าคัญ ได้แก่ ยุทธการ
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ สรุปได้ว่า ท่าเรือกรุงเทพมีเรือสินค้า “จากทะเล” (From the sea) ของสมเด็จพระเจ้าตากสิน
ไทยกว่า ๒๐๐ ลา และท่าเรือกรุงเทพนับว่าเป็นท่าเรือ มหาราชในการยาตรากาลังทางเรือจากจันทบุรีเพ่อปฏิบัติการ








ใหญ่ท่สุดแห่งหน่งในภาคตะวันออกไกล (Far East) สะเทินนาสะเทินบก ณ พ้นทเป้าหมายค่ายโพธ์สามต้น



เรือที่ออกจากท่าเรือมีเรือที่ชักธงไทยถึง ๑๐๘ ล�า ในสงครามกู้ชาติ























































28 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒




การใช้ทะเลเพ่อประโยชน์ทางทหารท่สาคัญ อาณาเขตประเทศไทยปัจจุบันเป็นลักษณะ
อีกครั้ง ในสมัยรัชกาลที่ ๓ เป็นการยาตราก�าลังทางเรือ ก่งคาบสมุทรเหนือ ตอนกลางข้นไปติดกับแผ่นดินใหญ่





เพ่อเตรียมการยกพลข้นบกด้วยกาลังรบประมาณ ของทวีป ใต้ลงมาลักษณะเรียวเป็นแผ่นดินติดกับทะเล



สองหมนนาย เพอทาการยทธบรรจบกบกาลงทางบก ท้งสองด้าน คือ ด้านตะวันตกเป็นทะเลอันดามัน ด้าน








ณ พื้นที่เป้าหมายดินแดนข้าศึกนอกประเทศในสงคราม ตะวนออกเป็นอ่าวไทย แต่ใต้สุดของประเทศก่อนถึง


“อานามสยามยุทธ” ช่องแคบมะละกาซ่งเช่อมระหว่างสองมหาสมุทรแปซิฟิก
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 29




กับอินเดียมีประเทศมาเลเซียขวางก้นอยู่ อาณาเขต เท่าท่กล่าวมาในหัวข้อน ท่านผู้อ่านคงเห็นแล้วว่า






ทางทะเลพ้นท่ประมาณ ๓๒๐,๐๐๐ ตารางกิโลเมตร แม้จะไม่ใช่ชาติพันธุ์ท่กาเนิดจากทะเล ตามประวัติท่บอกเล่า

ความยาวชายฝั่งรวมประมาณ ๓,๐๑๐ กิโลเมตร แต่บรรพบุรุษของเราก็รู้จักใช้ทะเลมาต้งแต่เร่มสร้างชาต ิ


เป็นด้านอ่าวไทย ๑,๙๗๒.๕ กิโลเมตร และด้านอันดามัน ในสมัยสุโขทัยแล้ว โดยสามารถควบคุมทะเลท้งสองฝั่ง
๑,๐๓๗.๕ กิโลเมตร การแบ่งอาณาเขตทางทะเล ของคาบสมุทรได้เกือบตลอด ทาให้สามารถควบคุมเส้นทาง






ของไทยประกอบดวย นานนาภายใน (Internal Waters) การค้าได้ เรือสินค้าไทยได้เร่มไปอวดธง ณ ต่างแดน ต้งแต่


ทะเลอาณาเขต (Territorial Sea) เขตต่อเน่อง สมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ ท้งน้แนวความคิดในการแสดง



(Contiguous Zone) เขตไหล่ทวีป (Continental กาลังทางเรือ (Naval Present) ได้เร่มมีมาก่อนน้น ในสมัย






Shelf Zone) และเขตเศรษฐกิจจาเพาะ (Exclusive สมเดจพระนเรศวรมหาราชตามหลกฐานซงไม่ยนยน











Economic Zone - EEZ) รวมทั้งสามารถใช้ทะเลหลวง ไดกลาววา พระองค์ทานเคยมพระราชสาสนไปยงพระเจา
(High Sea) ได้ หากไม่ละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศ กรุงจีนที่จะส่งก�าลังทางเรือไปช่วยปราบสลัดญี่ปุ่น การใช้
สาหรับการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์ของไทย ทะเลในการทหารนอกจากท่ยกตัวอย่างมาแล้ว ยังมีอีก



ในปัจจุบันน้น นอกจากด้านการทหารท่ใช้ในการป้องกัน หลายคร้ง พลังอานาจทางทะเลหรือสมุททานุภาพของไทย




ประเทศ การปกป้องผลประโยชน์ และคุ้มครองสนับสนุน ในสมัยศรีอยุธยาได้ช่วยขับเคล่อนประเทศเจริญรุ่งเรือง


การด�าเนินกิจกรรมทางทะเลต่าง ๆ ของชาติ ตลอดจน ถึงขีดสุด ถึงขนาดมีการยอมรับว่าเป็นหน่งในสามมหาอานาจ







การชวยเหลอพนองประชาชนแลว ในเชงเศรษฐกจมลคา เอเชีย และความเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุดในด้านการเป็น




ผลประโยชน์ทางทะเลประมาณปีละกว่า ๒๐ ล้านล้านบาท ชาติการค้า โดยได้กลับมาใช้ทะเลอีกคร้งในยุครัตนโกสินทร์

จากกจกรรมทางทะเลท่เกยวข้อง หรือต่อเนองกบ สมัยรัชกาลที่ ๓ นอกจากการค้าขายทางทะเลกับนานา






การขนสงทางเรอ การประมง การจดหาทรพยากรตาง ๆ ประเทศแล้ว ไทยยังมีกิจการท่าเรือ อุตสาหกรรมต่อเรือ





ท่ไม่มีชีวิต และการท่องเท่ยว ตัวอย่างตามรูปข้างบน เป็น จานวนเรือไทยและชักธงไทยมากพอเป็นท่ยอมรับของ




มูลค่าผลประโยชน์ของชาติทางทะเลในปี พ.ศ. ๒๕๕๙ ชาติตะวันตกและทั่วไป
30 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒






ทงหมดทกล่าวมาสรปได้ว่า ไทยเราน้นเคยม ี

ความสามารถในการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์เป็นบ่อเกิด



พลังอานาจหลักแห่งชาต ทาความเจริญรุ่งเรืองเป็น

ชาตทะเลช้นนาของโลกท่เหนือกว่าประเทศอ่น ๆ









ในภมภาคมาแล้วและเมอเปรียบเทียบกับปัจจุบน แม้
มูลค่าผลประโยชน์ของชาติท่ได้จากการดาเนินกิจการ






ทางทะเล และท่เก่ยวเน่องตามตารางท่แสดงในรูป

จะเป็นท่น่าพอใจ แต่ต้องยอมรับว่าบรรดาประเทศชาต ิ
ทะเลชั้นน�าทั้ง ๓๐ ชาติ น่าจะมีขีดความสามารถในการ

ทาผลประโยชน์ให้แก่ชาติด้วยการใช้ทะเลได้มากกว่าไทย





หากไทยเพมขดความสามารถในด้านน ตวเลขทแสดง ๔ ประการน้น แม้ว่าท่านผู้อ่านส่วนใหญ่อาจจะคุ้นเคย







ในตารางน่าจะมากข้น จนอาจเป็นพลังอานาจหลัก กันมาแล้ว แต่เพ่อให้การดาเนินเร่องต่อเน่องก่อนท่จะถึง




ททาให้ประเทศบรรลจดประสงค์ท่ต้งไว้ คอ มงค่ง สาระสาคัญ คือ การเสนอแนวทาง ผู้เขียนใคร่ขอกล่าวถึง













เป็นประเทศพัฒนาแล้ว รายได้เฉล่ยชนในชาติอยู่ใน แต่ละปัจจัยและองค์ประกอบของทฤษฎีดังกล่าวก่อน
เกณฑ์สูงภายใน ๒๐ ปีข้างหน้า และเม่อดูถึงความ ซึ่งสรุปพอเป็นสังเขปได้ดังนี้


เป็นไปได้ท่จะเพ่มขีดความสามารถดังกล่าว จะเห็นว่า ปัจจัยพ้นฐานประการแรก ได้แก่ ตาบลท่ทางภูมิศาสตร์







ในอดีตไทยเคยทาได้มาแล้ว และปัจจุบันในบรรดาประเทศ (Geographical Position) ซ่งตาบลท่ดังกล่าวท่ดีเก้อกูล



ท่เป็นชาติทะเลช้นนามีประเทศในภูมิภาค ASEAN เดียวกัน ต่อสมุททานุภาพของประเทศน้น ควรต้งอยู่บนศูนย์กลาง













ทมอะไรคล้ายกนตดอนดบถง ๕ ประเทศ ซงหากไทย ศูนย์รวม หรือจุดบังคับผ่านต่าง ๆ ของเส้นทางเดินเรือโลก














มการจดการปัจจยพ้นฐานบางประการ เพ่อให้เกอกูล เช่น ประเทศเกาะทตงอย่กลางเส้นทางหรอประเทศ

ส่งเสริมสมุททานุภาพให้มีความเป็นชาติทะเลมากข้น ที่มีที่ตั้งอยู่บริเวณปากทางช่องแคบ จุดบังคับเปลี่ยนเข็ม

พร้อมกับต่อยอดด้วยการพัฒนาขีดความสามารถ ที่บริเวณปลายสุดของทวีป เป็นต้น ประเทศเหล่านี้เมื่อ
องค์ประกอบต่าง ๆ และกิจการต่อเนื่องที่เกี่ยวข้องน่าจะ เรือสินค้า เรือพาณิชย์ หรือเรือเดินสมุทรอื่น ๆ ต้องผ่าน


ทาได้ ซ่งจะส่งผลให้บรรลุวัตถุประสงค์ของชาติท่ต้งไว้ จึงมกเป็นจุดพักจดส่งกาลังบารุงต่าง ๆ ท้ง นามน นา












ต่อไป เสบียง การซ่อมบารุง การบริการกาลังพล และงาน


การบริการของท่าเรือ ฐานทัพ ตลอดจนเป็นจุดรวม


ทฤษฎีสมุททานุภาพของ Mahan การขนถ่าย การเก็บ แลกเปล่ยนสินค้า และอ่น ๆ เป็นเช่นน ้ ี
ตามท่ได้กล่าวมาแล้ว การน�าเสนอแนวทางการ จุดดังกล่าวจึงมักจะเป็นจุดกาเนิดของอุตสาหกรรม





จัดการปัจจัยพ้นฐาน เพ่อให้เก้อกูลส่งเสริมสมุททานุภาพ งานโลจิสติค์และธุรกิจต่อเน่อง ท้งมวลเป็นบ่อเกิดของ


ของไทยให้มีความเป็นชาติทะเลมากข้น ในการพัฒนาขีด ความม่งค่งและรารวยของเมืองหรือประเทศน้น ๆ






ความสามารถการใช้ทะเลของชาติให้เกิดประโยชน์สูงข้น ประเทศที่เข้าข่ายมีคุณสมบัติข้อนี้อย่างเห็นได้ชัด ได้แก่




จะนาเอาทฤษฎีท่เก่ยวข้องของ Mahan มาประยุกต์ใช้ สิงคโปร์ และอังกฤษ





ซ่งทฤษฎีน้ท่ระบุไว้ว่าสมุททานุภาพของประเทศใด ข้น ปัจจัยพ้นฐานท่เก้อหนุนต่อสมุททานุภาพของ


อยู่กับปัจจัยพ้นฐานท่เก้อกูลหรือส่งเสริม ๖ ประการ และ ประเทศข้อต่อไป คือ ลักษณะทางกายภาพ หรือสภาพ






ระดับศักยภาพสมุททานุภาพจะข้นอยู่กับองค์ประกอบ ภมประเทศ (Physical Conformation) ซ่ง Mahan

นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 31



กล่าวว่าประเทศท่จะมีพลังอานาจทางทะเลลักษณะ
ภูมิประเทศควรจะต้องมีรูปร่างยาวคล้ายรองเท้าบูท

ย่นออกไปในทะเล หรือเป็นเกาะ เพราะขอบฝั่งจะยาว




มทางออกทะเลให้เลอกมาก สามารถพฒนาเป็นท่าเรอ
พาณิชย์ได้มากแห่ง รวมท้งสามารถวางกาลังทางเรือได้



ท้งสองด้าน ในการน้ขอบฝั่งท่ดีควรมีส่วนเว้าโค้งลักษณะ



เป็นอ่าวเข้าไปในแผ่นดิน โดยท่ปากอ่าวแคบเพ่อเป็นท ี ่

ก�าบังคลื่นลมแต่ส่วนภายในกว้างและน�้าลึก เพื่อที่เรือใหญ่






จะเคลอนไหวไปมาได้สะดวก สภาพภมประเทศทวไป

เหมาะท่จะสามารถสร้างท่จอดเรือและท่าเรือได้ด ี

ประเทศท่มีคุณลักษณะทางกายภาพท่เหมาะสมสอดคล้อง






กับปัจจัยข้อน คือ อิตาล และอังกฤษ ส่วนอ่าวท่มีลักษณะ
ที่ดีที่สุด คือ อ่าวซานฟรานซิสโก ของสหรัฐอเมริกา และ
อ่าวซิดนีย์ในออสเตรเลีย ส่วนท่าเรือท่มีลักษณะเหมาะสม ปัจจัยทางกายภาพที่เกื้อกูลข้อต่อไป คือ ขอบเขต




สอดคล้องทางกายภาพท่เห็นได้ชัด คือ ท่าเรือสิงคโปร์ ดินแดน (Extent of Territory) ซ่งในข้อน Mahan




ที่อยู่ปากทางช่องแคบที่เป็นเส้นทางเดินเรือ ไม่ได้หมายความว่าขอบเขตดนแดนทงหมดบนบก

แต่หมายถึงการท่มีขอบฝั่งยาวเป็นคาบสมุทรและม ี
ช่องทางเข้าออกมากจะสามารถใช้ทะเลได้รอบท้งสองข้าง

สามารถติดต่อคมนาคมกับโลกภายนอกได้สะดวก ง่าย
ต่อการเข้าถึง และใช้ทรัพยากรในทะเล ตลอดจนสามารถ
ใช้เป็นฐานในขยายอานาจกาลังทางเรือออกไปท่วจนถึง





โพ้นทะเลท่ต้องการ เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ในทานอง
ตรงข้ามจะยากในการป้องกันหากมีจานวนประชากร

ไม่เพียงพอ หรือถ้าสภาพแวดล้อมบนบกและชายฝั่ง
ไม่เอื้ออ�านวย

ปัจจัยท่เก้อกูลต่อสมุททานุภาพท่เก่ยวกับประชาชน



ของประเทศตามทฤษฎีของ Mahan มีอยู่ ๒ ข้อ คือ

จานวนประชากร (Numbers of Population) และ



ลักษณะทางกายภาพ หรอสภาพภูมิประเทศท่เกอหนน คุณลักษณะประจาชาต (National Character) ในข้อแรก






ต่อศักยภาพในการใช้ทะเลของประเทศน้น นอกจาก Mahan หมายถึงคุณลักษณะประชากรท่ส่งผลต่อการ
จะต้องเหมาะสมกับการสร้างหรือพัฒนาท่าเรือ ท่จอด พัฒนาสมุททานุภาพของประเทศ มีความสัมพันธ์โดยตรง



เรือ แหล่งธุรกิจ หรือสิ่งอ�านวยความสะดวกอื่น ๆ ที่ต่อ กบความยาวขอบฝงตามทไดกล่าวมาบางแลว แตจานวน









เน่องแล้ว หากมีสภาพภูมิอากาศท่เหมาะสม และมีแหล่ง ประชากรดังกล่าวมิได้หมายถึงจ�านวนทั้งหมด เขาหมายถึง




ทรัพยากรธรรมชาติท้งบนบกและในทะเล ท้งท่มีชีวิตและ ประชากรท่มีอาชีพเก่ยวกับทะเล เช่น ทหารเรือ ผู้ทางาน



ไม่มีชีวิตจะท�าให้เพิ่มศักยภาพดังกล่าวเป็นทวีคูณ บนเรือพาณิชย์ เรือประมง อู่ต่อเรือ ซ่อมเรือ การบริการ
32 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒









ต่าง ๆ ทเกยวกบทางเรอ คนเหล่านผลกดนให้เกด




สมุททานุภาพ และใช้เป็นกาลังในการป้องกันประเทศ

ทางทะเลได้ ตัวอย่างการเปรยบเทียบจานวนประชากร


ท้งหมด กับจานวนประชากรท่มีอาชีพและความผูกพัน





เก่ยวกับทะเลคือในช่วงยุคปฏิวัติฝร่งเศสท่มีการแข่งขัน
ทางการค้าฝร่งเศสมีประชากรมากกว่าอังกฤษ แต่กลับ

เป็นรองมากเพราะหาคนลงเรือได้ยาก ในขณะท่คนอังกฤษ




เป็นชาติทะเลแต่กาเนิด ทาให้ฝร่งเศสมีเรือสินค้าน้อยกว่า
อังกฤษหลายเท่าเสียเปรียบการค้าเป็นอันมาก






สาหรบเรอง “คณลกษณะประจาชาต” นบว่า





เป็นปัจจัยท่สาคัญโดยเฉพาะคุณลักษณะของชนในชาต ิ ของสมุททานุภาพมากน้อยเพียงใดจะข้นอยู่กับองค์ประกอบ

หากมีความเป็นนักสู้ รักการผจญภัย มีความรักผูกพัน ๔ ประการ ซึ่งเปรียบเสมือนตัวขับเคลื่อนให้เกิดผล ได้แก่

กับทะเล และมีความเป็นชาวเรือจะเป็นท่พึงประสงค์ - องค์ประกอบแรกคือ กองเรอพาณิชย์ (Merchant



ในการเสริมสร้างศักยภาพสมุททานุภาพของชาติ Fleet) ซ่งรวมถึงเรือท่ใช้ขนส่งสินค้าทางทะเล เรือโดยสาร








สาหรับปัจจัยพ้นฐานสุดท้าย ท่เก้อกูลต่อสมุททานุภาพ เรือประมง และอ่น ๆ ท่ใช้ในกิจการพาณิชย์ ท้งน้การขนส่ง


ของประเทศใด ๆ คือ คุณลักษณะของรัฐบาล (Character ทางเรือ (Shipping) นับเป็นกิจการจาเป็นท่เป็นสายโลหิต


of Government) ในข้อน Mahan เห็นว่ามีความสาคัญมาก หล่อเล้ยงระบบการค้าของประเทศ เป็นสัญลักษณ์สาคัญ




เพราะเป็นปัจจัยท่ควบคุมการทางานปัจจัยท่กล่าวมาแล้ว ของสมุททานุภาพและความมั่งคั่งของประเทศ





ท้งห้าในการเสริมสร้างสมุททานุภาพ ถ้าปัจจัยพ้นฐาน - องค์ประกอบต่อไป กองเรือรบ (Fleet) ซ่งม ี



ดีท้งหมดแต่ได้ผู้ควบคุมการทางานไม่มีประสิทธิภาพ หน้าท่หลัก คือ คุ้มครองกองเรือสินค้า รักษาเส้นทางการค้า

ไม่มีความรู้ ไม่เห็นประโยชน์และความสาคัญของการ การคมนาคมทางทะเล และแสวงหาดินแดน และตลาด

ใชทะเล ไมมจตวญญาณของความเปนชาตการคาชาตทะเล การค้า ณ โพ้นทะเล องค์ประกอบนี้เป็นสัญลักษณ์แสดง














ทาให้ไม่มีการพัฒนาส่งท่เก่ยวข้องต่าง ๆ ระดับศักยภาพ ถึงสมุททานภาพของประเทศเช่นเดียวกัน รวมท้งเป็น



หรือการเสริมสร้างสมุททานุภาพของประเทศน้นจะไม่ด ี การแสดงให้เห็นถึงความมีอานาจทางทะเลท่แท้จริง โดย













เท่าท่ควร แต่ในทางตรงข้ามแม้ปัจจัยพ้นฐานท่กล่าวมาแล้ว หนาทในปจจบนคอ “ควบคมทะเลและขยายอานาจกาลงรบ




จะไม่เก้อหนุนแต่รัฐบาลท่มีความสามารถ และเห็นความ จากทะเลข้นสู่ฝั่ง” (Control the sea and Naval




สาคัญทราบถึงความจาเป็นในการใช้สมุททานุภาพของ projection ashore) และเรียกช่อใหม่ว่านาวกานภาพ หรอ












ประเทศจะแก้ปัญหาข้อด้อยต่าง ๆ เปล่ยนส่งท่ธรรมชาต ิ กาลังทางเรือ (Naval force) ซงหมายรวมถงกาลงผวนา







ให้มาหรือดัดแปลงให้ดีข้น ทาให้ประเทศน้น ๆ มีศักยภาพ ใต้นา อากาศนาว นาวิกโยธิน กาลังรบส่วนอ่นของกองทัพเรือ





ในการใช้ทะเลมากข้น ง่ายต่อการพัฒนาหรือเพ่มขีด และส่วนราชการอื่นที่ใช้ในสงครามทางเรือ
ความสามารถการแข่งขันในกิจการอุตสาหกรรม หรือ ฐานทัพและท่าเรือ (Naval base and Harbors)


การบริการต่อเนื่องต่อไป เป็นองค์ประกอบท่สาคัญในการสนับสนุนกองเรือรบ













นอกจากปจจยเกอกลสงเสรม ซงเปนสงทธรรมชาต ิ ให้พร้อมท่จะปฏิบัติงานโดยได้รับการส่งกาลังบารุงอย่าง









ให้มาตั้งแต่ก�าเนิดแล้ว Mahan ยังมีแนวความคิดต่อว่า เพียงพอ ส่วนเรอสินค้าซ่งหมายถึงท่าเรือและสงอานวย



การจะใช้ปัจจัยดังกล่าวให้เกิดประโยชน์มีขนาดศักยภาพ ความสะดวกต่าง ๆ น้น นอกจากการรับการส่งกาลังบารุงแล้ว
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 33


ยังรวมถึงการใช้สาหรับขนถ่ายและส่งต่อสินค้า รวมถึงการ แม้ว่าในอดีตไทยเราจะมีความเจริญรุ่งเรืองจาก

ธุรกิจที่เกี่ยวข้องต่าง ๆ ทั้งนี้ยังหมายถึงสถานที่ดังกล่าว การค้าทางทะเล เคยมีสมุททานุภาพท่เกรียงไกรและ
ณ ดินแดนโพ้นทะเลอีกด้วย ซ่งเป็นส่งจาเป็นสาหรับ ค่อนข้างจะมีความสามารถในการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์





การขยายสมุททานุภาพ ได้ดีท่สุดในภูมิภาค แต่ต่อมาในยุคล่าอาณานิคมขอบเขต


- องค์ประกอบสุดท้ายท่แสดงถึงระดับสมุททานุภาพ ดินแดน และความมีอิทธิพลในท่วคาบสมุทรน้อยลงไป
ของประเทศ ได้แก่ อู่ซ่อมเรือ และต่อเรือ (Dockyards) สมุททานุภาพเราก็น้อยลงตามไปด้วย และต้องยอมรับว่า




สาหรับการซ่อมบารุงกองเรือให้ปฏิบัติงานได้อย่างต่อเน่อง หลังจากเปล่ยนแปลงการปกครอง ผ่านยุคสงครามเย็น

อุตสาหกรรมต่อเรือเป็นเคร่องมือสาคัญในการเสริมสร้าง จนถึงยุคปัจจุบัน คุณลักษณะรัฐบาลเราจะเป็นชาวบก

และแสดงถึงศักยภาพของสมุททานุภาพประเทศ อย่างเต็มตัว ช่วงกว่า ๘๐ ปี มีไม่กี่สมัยที่มีความผ่อนคลาย
เริ่มมองทางตะวันออก (Look East) บ้าง จนเกิดแหล่ง
แนวทางการจดการปัจจัยพ้นฐาน และองค์ประกอบ อุตสาหกรรมต่อเน่องจากทะเลเป็นมรดกให้ลูกหลาน






สมุททานุภาพของไทย ทุกวันน ดังน้นการท่จะได้รัฐบาลท่มีคุณลักษณะท Mahan





ปัจจัยพ้นฐานท่เป็นตัวเก้อกูลส่งเสริมสมุททานุภาพ ต้องการ ส�าหรับประเทศไทยเราที่มีคุณลักษณะประจ�าชาติ







ของประเทศ ๖ ประการ ทกลาวมาแลว ในยคของ Mahan เป็นชาวบกสูงมากจึงน่าจะเป็นไปได้ยาก แต่อย่างไรก็ด ี


เช่อว่าเป็นปัจจัยประจาท่ธรรมชาติให้มาแปรเปล่ยนไม่ได้ ในอนาคตอันใกล้ประเทศไทยจะเป็นประเทศประชาธิปไตย


แต่ในปัจจุบันด้วยเทคโนโลยีและวิทยาการต่าง ๆ สามารถ อย่างเต็มตัว รัฐบาลมาจากเสียงส่วนใหญ่ของประชาชน
จัดการดัดแปลง ปรับปรุง เพื่อแก้ข้อด้อยหรือให้ใกล้เคียง การบริหารประเทศน่าจะมุ่งเน้นในทางเศรษฐกิจการค้า



กับลักษณะท่พึงประสงค์ตามทฤษฎีได้ ในการน้หากปรับปรุง ระหว่างประเทศมากข้น หากจะใช้โอกาสน้เพ่มขีด


องค์ประกอบต่าง ๆ ให้ดีข้นด้วยแล้ว จะทาให้ประเทศ ความสามารถการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์ มีความ


มีศักยภาพทางด้านสมุททานุภาพมีความเป็นชาติทะเล เป็นชาติทะเลมากข้น ในส่วนของรัฐบาลเองควรมการ


มากข้น ท้งน้ขอเสนอการพิจารณาเพ่อหาแนวทางในการ ด�าเนินการดังนี้




จัดการปรับปรุงแต่ละปัจจัยและองค์ประกอบตามทฤษฎ ี ๑.๑ โดยท่วไปจากแหล่งข้อมูลสากลต่าง ๆ ไทย

ที่ Mahan กล่าวถึง ส�าหรับประเทศไทยดังนี้ ถูกจัดว่าเป็นประเทศท่มีขอบเขตดินแดนติดทะเล

๑. คุณลักษณะรัฐบาล แต่เป็นท่น่าแปลกว่า ไทยมีอาณาเขตทางทะเลถึง

ปัจจัยที่ Mahan กล่าวถึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับทาง ประมาณกว่าสามแสนตารางกิโลเมตร ความยาวชายฝั่ง

กายภาพของประเทศ ๓ ประการ เก่ยวกับประชาชน รวมกันประมาณ ๑,๕๐๐ ไมล์ทะเล มูลค่าการส่งออกสินค้า
๒ ประการ รัฐบาล ๑ ประการ เป็นประการสุดท้าย เหตุผล เป็นลาดับท ๒๑ ของโลก ซ่งเป็นท่ทราบกันดีในจานวนน ้ ี


















ทผ้เขยนนาเรองนขนมานาเสนอเป็นข้อแรก คอ ตามท ี ่ กว่าร้อยละ ๙๕ ใช้การขนส่งทางทะเลที่ท่าเรือแหลมฉบัง

กล่าวมาแล้ว ในปัจจุบันโดยเฉพาะประเทศไทย จ�านวนตู้ส่งสินค้าทางเรือ (Container) ทั้งส่งออกน�าเข้า




๕ ปัจจัยแรก ท่โดยรวมไม่ค่อยจะเก้อหนุนหรือส่งเสริม ๓.๙๒ ล้านตู้ต่อปี คิดเป็นล�าดับท ๒๐ ของโลก อุตสาหกรรม



สมุททานุภาพของประเทศมากนัก แต่อาจสามารถเปล่ยน การท่องเท่ยวเป็นอุตสาหกรรมท่ทารายได้หลักของประเทศ







หรอแกไขใหใกลเคยงกบสงท Mahan ปรารถนาได รวมทง ในจานวนน้ประมาณคร่งหน่งเป็นการท่องเท่ยวทางทะเล













การเพิ่มขีดความสามารถของบรรดาองค์ประกอบต่าง ๆ แต่ทาไมโดยท่วไปไทยไม่ถูกจัดว่าเป็น “ชาติทะเล” อาจม ี




ด้วย หากผู้มีอ�านาจซึ่งก็คือ รัฐบาลเห็นความส�าคัญและ บางคร้งเท่าน้นสาหรับการประชุมชาติทะเลนานาชาติท ี ่
ตระหนักถึงความจ�าเป็น เชิญผู้แทนไทยไป แต่ไม่มีการให้ความส�าคัญใด ๆ ที่เป็น
34 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒










เช่นน หากวเคราะห์คงได้คาตอบส่วนหนงว่า แม้ไทย ท้งทางบก ทางนา และทางอากาศในภูมิภาคน้น หากพิจารณา

จะใช้ทะเลมากแต่ประโยชน์ท่ได้รับจากการใช้ทะเล อย่างแท้จริงแล้ว ทางบกและทางอากาศจะใช่ เพราะ



ของเราน้น อยู่ในมือชาติอ่นมากกว่า ซ่งหากสังเกต ทางบกไทยจะเป็นเหมือนสะพานเช่อมระหว่างประเทศ



เปรียบเทียบกับประเทศใกล้เคียงใน ASEAN สิงคโปร์และ ASEAN ทางใต้กับประเทศในกลุ่มอินโดจีนซ่งติดกับจีน







มาเลเซียประกาศชัดให้ทราบท่วกันนานแล้วว่า ประเทศ ตอนใต และประเทศในกลมอ่าวเบงกอล แล้วต่อเนองกบ
เขาอยู่ได้สร้างชาติให้เจริญรุ่งเรืองได้เพราะการใช้ทะเล เส้นทางหนึ่งแถบหนึ่งทางทะเลของจีน (One Belt One
ประธานาธิบดีอินโดนีเซียและฟิลิปปินส์ท่เพ่งเข้ารับหน้าท ี ่ Route) ส่วนทางอากาศสนามบินหลักของประเทศจะอย ู่



ไม่ก่ปีท่ผ่านมา ท้งคู่ได้ประกาศนโยบายและวิสัยทัศน์ บนเส้นทางท่ขีดตรงระหว่างเอเชียกับตะวันออกกลาง



อย่างชัดเจนว่าเขาเป็นชาติทะเล เขาจะใช้ประโยชน์จาก แล้วต่อไปยุโรป แต่ทางนาหรือทางทะเลไม่ใช่ แม้จะขีดเข็ม


ทะเลในการพัฒนาประเทศ พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม ตรงระหว่างเอเชียกับตะวันออกกลางบริเวณตอนใต้ของ


เช่นเดียวกันไม่นานมาน้ได้ประกาศว่าเวียดนามจะเป็น ประเทศไทยจะอยู่บนเส้นพอด แต่เน่องจากอย “ขวางโลก”

ู่
ชาติทะเลที่แข็งแกร่งให้ได้ก่อนปี ค.ศ. ๒๐๓๐ จะเห็นว่า บริเวณรอยต่อระหว่างมหาสมุทรอินเดียกับแปซิฟิก


ท่าทีหรือการประกาศตลอดจนแนวความคิดท่ปรากฏ เรือผ่านไม่ได้ เส้นทางเดินเรือหลักของโลกจึงต้องเปล่ยนเข็ม


ทานองน้จากประเทศไทยไม่มีเลย หากเราอยากได้ อ้อมใต้ของประเทศไทยไปผ่านท่ช่องแคบมะละกา ถ้ามาจาก

ประโยชน์จากการใช้ทะเลท่มากของเราเองมิให้ตกอยู่ มหาสมุทรอินเดียหรือถ้ามาทางมหาสมุทรแปซิฟิกจะ

ในมือผู้อื่นมากกว่า ประการแรกที่ควรท�า คือ ประกาศตัว ผ่านหน้าประเทศตรงปากอ่าวไทย ห่างจากท่าเรือหลัก




และแสดงเจตจานง ดังน้นแนวทางท่เสนอข้อแรก คือ ท่อยู่บริเวณก้นอ่าวประมาณ ๑,๐๐๐ ไมล์ทะเล แล้วผ่าน
รัฐบาลควรประกาศตัวว่าเป็นชาติทะเล และมีนโยบาย ช่องแคบมะละกาไปมหาสมุทรอินเดียตามทฤษฎีของ
ในการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์เป็นพลังอานาจของชาต ิ Mahan ตาบลท่ทางภูมิศาสตร์เช่นน ไม่เก้อกูลต่อ






อย่างชัดเจน สมุททานุภาพ เนื่องจากอยู่ห่างจากเส้นทางเดินเรือหลัก




๑.๒ ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๘๐ มีผล ของโลก ท้งน้สาหรับประเทศไทยในปัจจุบันตามท่เคย



บังคับใช้แล้ว หากรัฐบาลเห็นความสาคัญของทะเล กล่าวมาแล้ว เรามีมูลค่าสินค้าส่งออกเป็นอันดับท ๒๑
ในฐานะเป็นพลังอานาจอย่างหน่ง ในการช่วยให้บรรล ุ ของโลก ท่าเรือหลักของเรามีกิจการนับเป็นล�าดับที่ ๒๐


วัตถุประสงค์ของชาติที่ก�าหนดไว้ เห็นควรแก้ไขเพิ่มเติม ของโลก ขนถ่ายตู้สินค้าทางเรือ Container ประมาณ


ยทธศาสตรน โดยบรรจนโยบายการใชทะเลเขาไปดวย ปีละ ๓.๙๒ ล้านตู้ แต่ท้งหมดน้เป็นกิจกรรมก้นซอย








ในการนี้ควรที่จะต้องมีการจัดท�ายุทธศาสตร์ทะเล (Sea เราต้องเดินทางออกไปอีก ๑,๐๐๐ ไมล์ เพ่อไปขนถ่าย








Strategy) เพอรองรบยทธศาสตร์ชาตทกล่าวมาแล้ว สินค้าข้นท่ท่าเรือชาติอ่นบนถนนหลักหรือเส้นทาง



ปัจจบันประเทศไทยมีเฉพาะแผนความม่นคงแห่งชาต ิ เดินเรือหลัก เพ่อรอการขนถ่ายลงเรือใหญ่อีกคร้งเพ่อ





ทางทะเล ซ่งเป็นแผนท่เน้นในด้านความม่นคงทางทะเล ไปยังจุดหมายปลายทาง แต่ละปีค่าขนส่งสินค้าทางเรือ











การคมครองรกษาผลประโยชนแหงชาตทางทะเล การอนรกษ ์ จะประมาณร้อยละ ๗ ของมูลค่าสินค้า ซ่งค่าขนส่ง


ทรัพยากรธรรมชาต การรักษาความสงบเรียบร้อย และ ดังกล่าวประมาณปีละเกือบล้านล้านบาทตกอยู่ในมือ


อ่น ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการใช้ทะเล ต่างชาตเกอบหมด โดยมส่วนแบ่งให้เจ้าภาพประมาณ


๒. ต�าบลที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ ร้อยละ ๕ ของการขนส่ง หรือประมาณไม่ถึงแสนล้านบาท
ท่มีการกล่าวกันว่าตาบลท่ต้งของประเทศไทย เท่าน้น นับว่าเป็นการใช้ทะเลท่ได้ประโยชน์ยังไม่เต็มที ่






ในปัจจุบันมีความเหมาะสมท่จะเป็นศูนย์กลางการคมนาคม มีความเป็นชาติทะเลน้อย

นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 35





วิธีแก้ข้อด้อยต�าบลที่ทางภูมิศาสตร์นี้ มี ๒ วิธี คือ การขนส่งสินค้าและนามัน รวมท้งท่เก็บและกระจายสินค้า




การทาให้ตาบลท่ของประเทศขยายอยู่บนเส้นทาง และ โลจิสติคส์ต่าง ๆ แหล่งการค้าและธุรกิจ สถานท่พักผ่อน




การทาให้เส้นทางดังกล่าวย้ายมาผ่านตาบลท่ของเรา หย่อนใจและอ่น ๆ บริเวณริมคลองและปากคลองแล้ว

วิธีแรกบรรพบุรุษไทยเคยทามาแล้วโดยการขยายดินแดน นอกจากจะเกิดประโยชน์ทางตรงตามท่กล่าวมาแล้ว


หรืออิทธิพลคลอบคลุมท่วคาบสมุทรจนถึงใกล้กับ เมืองและคลองใหม่จะเป็นตัวขับเคล่อนเศรษฐกิจประเทศ


เส้นทางผ่าน ซ่งทาให้ประเทศรุ่งเรืองเป็นมหาอานาจ ให้พลิกฟื้นเป็นประเทศที่มั่งคั่งชั้นน�าของโลกได้ แต่วิธีนี้




ทางการค้าในภูมิภาคมาแล้ว แต่วิธีน้โลกปัจจุบันไม่สามารถ อาจยังมีผู้กังวลอยู่บ้างในเร่องท่คาดว่าเป็นผลกระทบได้








กระทาได้ คงเหลือวธีทสอง คอพยายามทาให้เส้นทาง หากมีการสร้างคลองดังกล่าว เช่น เป็นการทาให้เกิดการ


เดินเรือหลักของโลกผ่านประเทศเรา ซ่งวิธีน้มีแนวความคิด แบ่งแยกดนแดน อาจทาให้ปัญหาสามจงหวดชายแดน





และความพยายามในการดาเนินการมาประมาณกว่า ภาคใต้ลุกลามข้น ความเส่ยงกับมหาอานาจในกรณีท ่ ี




๓๐๐ ปีแล้ว คือ การสร้างคลองเช่อมระหว่างมหาสมุทร จะเป็นจุดยุทธศาสตร์ใหม่ของโลก ผลกระทบกับระบบ




แปซฟกและมหาสมุทรอนเดย ณ บรเวณทางใตของประเทศ นิเวศน์สิ่งแวดล้อมและอื่น ๆ จึงเห็นควรให้มีการแต่งตั้ง





ข้อดของคลองเชอมนทเหนได้ชด คอ จะเชอมเส้นทาง คณะกรรมการระดับชาติศึกษาในเชิงลึกให้ครอบคลุม









เดินเรือหลักให้เป็นเส้นตรงผ่านไทย เป็นเส้นทางเดินเรือใหม่ ทุกประเด็นก่อนที่จะตัดสินใจสร้าง

ของโลกท่ช่วยลดระยะทาง เส้นทางปัจจุบันท่ต้องไปอ้อม ๓. คุณลักษณะทางกายภาพ

ทางใต้ของประเทศได้มาก โดยเฉพาะเรือใหญ่ระวางขับน�้า คุณสมบัติข้อน้ท Mahan กล่าวว่าประเทศท่จะ




เกินสามแสนตันท่ผ่านช่องแคบมะละกาไม่ได้ ท้งน้ได้ม ี มีพลังอานาจทางทะเล ลักษณะภูมิประเทศควรจะต้องม ี




การศึกษาเบื้องต้นแล้วว่า หากมีการสร้างเมืองมหานคร รูปร่างยาวคล้ายรองเท้าบูทย่นออกไปในทะเล หรือ

เศรษฐกิจพิเศษ Mega Special Economic City มีโรงงาน เป็นเกาะเพราะขอบฝั่งจะยาวมีทางออกทะเลให้เลือกมาก
อุตสาหกรรมอู่ต่อเรือ ซ่อมเรือขนาดใหญ่ระดับโลก คลัง สามารถพัฒนาเป็นท่าเรือพาณิชย์ได้มากแห่ง รวมท้ง






และโรงกล่นนามัน ท่าเรือและบริเวณท่จอดเรือ ท้งน้เพ่อ สามารถวางก�าลังทางเรือได้ทั้งสองด้าน ในการนี้ขอบฝั่ง


36 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒






ท่ดีควรมีส่วนเว้าโค้งลักษณะเป็นอ่าว เหมาะสมกับการสร้าง สองฝั่งทะเล เพอเสรมกาลงต้องผ่านประเทศดังกล่าว





หรือพัฒนาท่าเรือ ที่จอดเรือ และสิ่งอ�านวยความสะดวก ซ่งหากประเทศน้นเป็นภัยคุกคามเสียเองจะทาให้เพ่ม




อ่น ๆ ท่ต่อเน่อง มีสภาพภูมิอากาศท่เหมาะสมและม ี ความยากลาบากเป็นอันมากหรือแทบเป็นไปไม่ได้


แหล่งทรัพยากรธรรมชาต ท้งบนบกและในทะเล ท้งท ่ ี ตัวอย่างประเทศลักษณะนี้ คือ เยอรมัน ซึ่งได้แก้ไขโดย


มีชีวิตและไม่มีชีวิต จะทาให้เพ่มศักยภาพดังกล่าวเป็น การสร้างคลองเช่อมฝั่งทะเลท้งสองด้านภายในแผ่นดิน






ทวีคูณ ข้อน้นับเป็นคะแนนบวกสาหรับประเทศไทย ของตนเอง ทาให้สามารถเคล่อนย้ายกาลังทางเรือ



แม้ในส่วนล่างของรองเท้าจะไม่สมประกอบ แต่ลักษณะ ไปมาระหว่างทะเลเหนือและทะเลบอลติก พร้อมท้ง

ขอบฝั่งและอ่าวของเราเหมาะสมที่จะสร้างเพิ่มเติม หรือ ช่วยลดระยะทางของเรือพาณิชย์อีกด้วย นับว่าเป็น





พัฒนาให้เหมาะสมข้นได้ ทรัพยากรบนแผ่นดินอันกว้างใหญ่ ส่วนสาคัญท่ทาให้เยอรมันเป็นชาติท่แข็งแกร่งเจริญรุ่งเรือง
ในส่วนบนและทางทะเล ท้งท่มีชีวิตและไม่มีชีวิตค่อนข้าง เป็นชาติทะเลช้นนาของโลก ประเทศไทยจึงควรแก้





จะเหนือกว่าหลายประเทศในภูมิภาคด้วยซ�้า โดยเฉพาะ ข้อด้อยน้ด้วยวิธีเดียวกัน คือ ใช้วิธีท่เคยเสนอแล้วใน

กิจการประมงท่ในอดีตเราเคยเป็นอันดับต้น ๆ ใน ๒ ข้อที่ผ่านมา

๕ อันดับแรกของโลก แต่ปัจจุบันประสบปัญหาเร่อง


ต่าง ๆ มาก ไม่สามารถทารายได้เข้าประเทศได้เหมือนเดิม


สาหรับการแก้ข้อด้อยในข้อน ท่ลักษณะส่วนล่างไม่









สมประกอบการใช้วธทกลาวในขอทแล้ว คอ การสราง



คลองเช่อมระหว่าง ๒ มหาสมุทร และเมืองมหานคร


เศรษฐกิจพิเศษจะทาให้ไทยเพ่มระดับสมุททานุภาพ

และศักยภาพทางเศรษฐกิจเป็นทวีคูณ
๔. ขอบเขตดินแดน



คุณสมบัติข้อน้แม้เราจะมีชายฝั่งท่ไม่ยาวจนเกินไป ๕. จานวนประชากรและคุณลักษณะประจาชาต ิ

น่าจะเพียงพอท่จะวางกาลังทางเรือป้องกันได้ แต่ในปัจจุบัน คุณสมบัติท่เก่ยวกับประชาชนในชาต ท้งสองข้อ






วิวัฒนาการและเทคโนโลยีเจริญข้นมากการสร้างกาลัง น้น้นโดยรวมแล้วไม่เป็นอุปสรรคต่อการเสริมสร้าง









ให้ทนสมยต้องใช้ค่าใช้จ่ายทสงมาก ประเทศส่วนใหญ่ สมุททานุภาพของประเทศมากนัก และค่อนข้างจะได้เปรียบ

จึงมักเสริมสร้างกาลังโดยใช้หลักสงครามท่สาคัญ คือ ในเร่องจานวนประชากรท้งหมดท่มีเกือบ ๗๐ ล้านคน












การรวมกาลัง ณ สถานท่การรบแตกหัก (Concentration เป็นลาดับท ๒ ในภูมิภาค ASEAN ในจานวนน้มีประชากร

of Force) และหลักการอ่อนตัวและคล่องตัว (Flexibility ประมาณ ๒๐ ล้านคน ใน ๒๓ จังหวัดชายทะเล ดังนั้น


and Maneuver) โดยใช้กาลังป้องกันในพ้นท่พอประมาณ แม้จะมีข้อด้อยในเร่องคุณลักษณะประจาชาติท่ค่อนข้าง






แต่มีกาลังหลักเด็ดขาดและเอนกประสงค์ไว้ท่ส่วนกลาง จะเป็นชาวบก ถ้ารัฐบาลท่มาจากการยอมรับของประชาชน



















สาหรับเคล่อนย้ายไป - มาเสริมกาลังพ้นท่ฉุกเฉินเพ่อ สวนใหญเหนความสาคญทจะใชทะเลเปนพลงอานาจหนง



เอาชนะภัยคุกคาม ซ่งการใช้กาลังของไทยก็มีลักษณะ ในการนาชาติไปสู่จุดมุ่งหมายท่ต้องการ จะสามารถ









เช่นน ดังน้นจากการท่ชายฝั่งเราเป็นลักษณะคร่อมทะเล ปรับเปล่ยนได้โดยดาเนินการอย่างเป็นข้นตอน และ


มีทะเลเป็นเขตแดนสองข้างท่ไม่ต่อเน่องมีประเทศอ่น จริงจังในการส่งเสริมให้ชนในชาติมีความเข้าใจ และ


ขวางก้น ซ่งเป็นลักษณะท่ไม่เก้อกูลต่อสมุททานุภาพตาม เห็นประโยชน์จากการใช้ทะเลในทุกระดับ มีความ





ทฤษฎีของ Mahan น้น การเคล่อนย้ายไปมาระหว่าง ผูกพัน และมีทัศนคติในการเป็นชาติทะเลมากขึ้น
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 37

๖.๑ กองเรือพาณิชย์

















































๖. การพัฒนาองค์ประกอบสมุททานุภาพ หากพิจารณาส่งแวดล้อมต่าง ๆ มิใช่เฉพาะการ


เพ่อเป็นการเพ่มขีดความสามารถสมุททานุภาพ เปรียบเทียบ จะเห็นว่ากองเรือพาณิชย์ของไทยมีขนาด
ให้สามารถท�าประโยชน์เป็นพลังอ�านาจของชาติ ช่วยให้ เล็กกว่าท่ควรจะเป็นมาก และการท่มีปริมาณมูลค่าสินค้า



ประเทศไปสู่ความม่งค่งและม่นคงได้ มีแนวทางในการ นาเข้า - ส่งออกเป็นอันดับต้น ๆ แสดงว่าเราใช้เรือชาติอ่น




พัฒนาและเสริมสร้างแต่ละองค์ประกอบท Mahan ขนส่งสินค้าให้มากกว่าเรือไทย หรือกองเรือเรามีขีด


กล่าวถึงดังนี้ ความสามารถน้อยกว่าท่ควรจะเป็น ขาดการพัฒนาให้

จากการจัดอันดับกองเรือโลก ๓๕ อันดับแรก สมดุลกับการเติบโตของเศรษฐกิจการค้าของประเทศ



เมื่อ ๓ ปีที่แล้ว จะเห็นว่ามีประเทศในภูมิภาค ASEAN ท้งน้ได้มีการศึกษาพบปัญหาและอุปสรรคสาคัญในการ
ติดอันดับ ๔ ประเทศ คือ สิงคโปร์ อินโดนีเซีย มาเลเซีย พัฒนากิจการนี้ คือ ขาดการปรับปรุงและพัฒนาองค์กร
และเวียดนาม กองเรือพาณิชย์ไทยไม่ติดอันดับ และเมื่อ ด้านพาณิชย์นาวีท่มีประสิทธิภาพ การพัฒนาบุคลากร

เปรียบเทียบสถานภาพในภูมิภาค ASEAN ไทยอยู่ใน กฎหมาย กฎระเบียบ และข้อบังคับต่าง ๆ มาตรการ
อันดับ ๖ จากการเปรียบเทียบในปี ค.ศ. ๒๐๕๙ โดย ด้านภาษี การเงิน และความล่าช้าของการจดทะเบียนเรือ
ฟิลิปปินส์แซงเวียดนามขึ้นมา ทั้งนี้มีข้อเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาแก้ไขดังนี้
38 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒





๖.๑.๑ ในเร่องแรกการขาดองค์กรด้านพาณิชย์ ๖.๑.๒ ปัญหาบคลากรททางานบนเรอ







นาวีท่มีประสิทธิภาพ ปัญหาน คือเดิมเคยมีสานักงาน เป็นปัญหาท้งปริมาณและคุณภาพ ทางด้านปริมาณ
คณะกรรมการส่งเสริมพาณิชย์นาวี เป็นหน่วยงานระดับ ที่คาดว่าในอีก ๓ ปีข้างหน้า จะมีความต้องการประมาณ

กรม ข้นตรงกระทรวงคมนาคมมีหน้าท่เป็นศูนย์กลาง ๑๕,๐๐๐ นาย โดยแบ่งเป็นนายประจ�าเรือ ๕,๐๐๐ นาย


ประสานงาน ศึกษาวิจัย รวบรวมทางวิชาการ และ และลูกเรือ ๑๐,๐๐๐ นาย น้น จานวนการผลิตในประเทศ


ศึกษาวิเคราะห์โครงการ แผนงานหรือมาตรการเสนอ น่าจะไม่เพียงพอ สาเหตุสาคัญน่าจะมาจากขาดการวางแผน





คณะกรรมการ แต่ต่อมาถูกยุบเหลือเป็นหน่วยระดับ ประสานงานระหวาง กรมเจ้าทา แหล่งผลตตาง ๆ และผูใช ้
กองในกรมเจ้าท่า คือ กรมส่งเสริมพาณิชย์นาวี การลด คือบรษัทสายการเดนเรือต่าง ๆ การขาดแคลนเรือฝึก


ขนาดหน่วย ลดความสาคัญของงาน ทาให้คนไม่เพียงพอ และปัญหาการละท้งอาชีพการทางานในเรือ จากการ





การติดต่อประสาน การผลักดันนโยบายการกาหนด ไม่คงทนทะเลส่วนทางด้านคุณภาพน้น ผลผลิตยังมีจุดอ่อน


มาตรการต่าง ๆ ที่จะให้ส่งผลเป็นรูปธรรม ตลอดจนการ ในด้านภาษาองกฤษ โดยเฉพาะทางการใชงานและมาตรฐาน


ติดตามข้อมูลต่าง ๆ และการด�าเนินการกับต่างประเทศ ทางวิชาชีพท่ยังไม่มีคุณภาพเท่าท่ควร ข้อเสนอแนะทาง







กระทาได้ยาก เหนควรให้ตงองค์กรขนมาใหม่ เป็น ด้านปริมาณ เห็นควรให้มีการวางแผนผลิตให้สอดคล้อง





สานักงานในระดับกรม ข้นตรงกระทรวงคมนาคม กับความต้องการ ท้งน้โดยเฉพาะนายประจาเรือท่ม ี

คล้ายเดิมแต่ให้มีความสมบูรณ์ในตัว สามารถผลักดันงาน ความสามารถการผลิตประมาณปีละ ๓๐๐ นาย จากสถาบัน

ให้เป็นรูปธรรมได้ โดยมีอ�านาจหน้าท่ในการกาหนด ของรฐท้งสามแห่ง (ศนย์ฝึกพาณิชย์นาวีกรมเจ้าท่า





นโยบาย กากับดูแล และปฏิบัติการในการส่งเสริมพัฒนา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และมหาวิทยาลัยบูรพา)
กากับดูแลการพาณิชย์นาวี และกิจการทางทะเลท่เก่ยวข้อง ถ้าเพ่มการผลิตจนเต็มความสามารถแล้ว ยังไม่พอเพียง






ท้งหมด พร้อมท้งต้งคณะกรรมการระดับชาติในการ ให้กองทัพเรือพิจารณาสนับสนุนโดยจัดหลักสูตรพิเศษ


กาหนดนโยบาย และคณะกรรมการระดับกระทรวง เพ่มเติมหลักสูตรนักเรียนนายเรือ สาหรับเรือฝึกควรจัดหา




ในการบริหารงานให้เป็นไปตามนโยบาย ในการน้เก่ยวกับ ให้พอเพียง ในการนี้อาจจัดสรรงบประมาณพิเศษให้

องค์กรใหม่ เห็นควรให้มีการพิจารณาทบทวนจัดต้ง กองทัพเรือจัดหาเรือฝึกการเรือ เดินเรือ และเครื่องฝึก

กองเรือพาณิชย์แห่งชาติข้นมาใหม่ โดยต้งเป้าหมาย จาลองเพ่มเติม เป็นส่วนกลางสาหรับให้สถาบันต่าง ๆ




ข้นแรกให้มีส่วนแบ่งในการขนส่งทางเรือระหว่างประเทศ และนักเรียนนายเรือหมุนเวียนฝึก สาหรับในเร่องคุณภาพน้น







ให้ได้อย่างน้อยร้อยละ ๑๕ ให้กรมเจ้าท่ากาหนดหลกสตรมาตรฐานและเง่อนไข

นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 39









ข้นตาตามความต้องการท่แหล่งผลิตต่าง ๆ ต้องผ่านเกณฑ์ และท่าเรือท่องเท่ยว รวมท้งส้น ๔๔๓ ท่า โดยต้งอยู่
ท้งน้ให้รวมถึงหลักสูตรภาษาอังกฤษทางการใช้งานด้วย ในอ่าวไทยฝั่งตะวันออก ๑๑๒ ท่า อ่าวไทยตอนใน ๘๖ ท่า


๖.๑.๓ บรรดากฎหมาย กฎระเบียบ และ และทะเลอันดามัน ๑๒๕ ท่า โดยมีท่าเรือหลักที่ส�าคัญ
ข้อบังคับต่าง ๆ ท่ไม่ทันสมัยสอดคล้องกับธุรกิจการค้า คือ ท่าเรือแหลมฉบัง ท่าเรือกรุงเทพ และท่าเรือ


และการขนสงทางทะเลระหวางประเทศ ไมเออประโยชน ์ มาบตะพุด ท่าเรือรอง ได้แก่ ท่าเรือพาณิชย์สัตหีบ สังกัด







ต่อการพัฒนากองเรอพาณิชย์ไทยเสนอแนะให้จัดการ กองทัพเรือ ท่าเรอศรราชาฮาเบอร และท่าเรอสยามซีพอร์ต


แก้ไข โดยเฉพาะเรือท่ทาการค้าระหว่างประเทศให้ม ี ของเอกชนทางภาคตะวันออก อ่าวไทยตะวันตก ได้แก่




หลักปฏิบัติตามหลักสากลให้เป็นที่ยอมรับมากขึ้น ท่าเรือสงขลา และท่าเรือประจวบซ่งเป็นท่าเรือนาลึกของ


๖.๑.๔. มาตรการภาษและการเงิน ในเรองภาษ ี เอกชน ฝั่งอันดามัน ได้แก่ ท่าเรือระนอง และท่าเรือภูเก็ต





ท่ผู้ประกอบการเมืองไทยยังเสียเปรียบต่างประเทศท่เข้ามา ซ่งเป็นท่าเรือท่องเท่ยว และท่กันตังเป็นท้งท่าเรือของ



ประกอบการ เช่น การน�าเข้าเรือไทยต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม เทศบาลและเอกชน จากท่าเรือทั้งหมดที่กล่าวมาท่าเรือ

ที่ค่อนข้างสูง ซึ่งเป็นภาระมากกว่าเรือต่างประเทศที่เข้ามา ประเทศไทยมีเพียงท่าเรือเดียวท่ได้รับการจัดอันดับโลก



ประกอบการ กรณีเช่นน เห็นควรให้รัฐมีมาตรการส่งเสริม คือ ท่าเรือแหลมฉบังท่มีตู้สินค้าผ่านท่าเรือนับเป็นลาดับท ่ ี


และสนับสนุนการลดภาระค่าใช้จ่ายของผู้ประกอบการ ๒๑ ของโลก แต่อย่างไรกตามจากการเป็นท่าเรอทอย่ ู



เรือไทย โดยเฉพาะด้านภาษีเพ่อเพ่มศักยภาพในการ ในซอยอยู่ห่างจากเส้นทางเดินเรือหลักของโลกมาก



แข่งขันกับผู้ประกอบการต่างประเทศ ส่วนด้านการเงิน จึงเป็นท่าเรือท่ใช้ขนส่งสินค้าไปขนถ่ายท่ท่าเรือสิงคโปร์



เนื่องจากธุรกิจด้านนี้จะต้องลงทุนสูง ระยะเวลาคืนทุนนาน เพ่อไปยังจุดหมายปลายทางอีกทอดหน่ง เป็นท่าเรือ


และเป็นธุรกิจท่ค่อนข้างจะมีความเส่ยงสูง จึงมักจะม ี ขนาดปานกลางที่สามารถรับเรือขนาดไม่เกิน ๘๐,๐๐๐ ตัน


ปัญหาเรองสนเชอกบธนาคาร เห็นควรให้มีการจัดต้ง กินนาลึกไม่เกิน ๑๖ เมตร ด้วยลักษณะตาบลท่ทาง










กองทุนเพ่อช่วยเหลือและสนับสนุนธนาคารพาณิชย์ ภูมิศาสตร์ที่ไม่เอื้ออ�านวย การพัฒนาท่าเรือดังกล่าวแม้จะ


ของรัฐ และสถาบันการเงินภาคเอกชนปล่อยสินเช่อ กระท�าให้ถึงขีดสุดแล้ว คาดว่าก็ยังเพ่มระดับสมุททานุภาพ
แก่กองเรือไทยในอัตราดอกเบี้ยต�่า ระยะเวลาช�าระหนี้ ได้ไม่มากนัก แต่ในทางตรงข้ามหากทาให้เส้นทางเดินเรือ

นาน และมีระยะเวลาปลอดหนี้เพียงพอแก่การพัฒนา หลักของโลกขึ้นมาผ่านไทย หรือเป็นแค่เส้นทางสารอง

และเติบโต พร้อมกับสร้างเมืองเศรษฐกิจพิเศษ แหลมฉบังจะเป็น







๖.๑.๕ สาหรบเรองการจดทะเบยนเรอ ท่าเรือท่อยู่ใกล้ถนนใหญ่จะทาให้มีค่าในเชิงสมุททานุภาพ





ทเป็นปัญหาความล่าช้า ในเรองการจดทะเบียนเรือ เป็นอันมาก อย่างไรก็ดีก่อนท่จะมีการดาเนินการดังกล่าว



การจดจานองเรอ ในต่างประเทศและการขอต่อใบอนุญาต ในสภาพท่าเรือของประเทศไทยในปัจจุบันท่มีปัญหา






ใชเรอนน เห็นควรให้มีมาตรการให้ลดข้นตอนไม่ให้ยุ่งยาก ท่ท่าเรือสินค้าขนาดเล็กที่มีกว่า ๑๐๐ ท่า และท่าเรือ





ซับซ้อน งดส่งท่ไม่จาเป็น เก่ยวกับการใช้เรือไทยน้ม ี ประเภทอ่น ๆ อีก ยกเว้นท่าเรือระหว่างประเทศของ





ข้อเสนอแนะเพ่มเติม คือ การสารวจขุดเจาะนามัน ราชการ ๓ แห่ง คือ ท่าเรือแหลมฉบัง ท่าเรือกรุงเทพ



แก๊สธรรมชาติในทะเล และการขนส่งนามันในเขต และท่าเรือมาบตาพุดยังใช้ประโยชน์ไม่ได้เต็มท (ท่าเรือ



เศรษฐกิจจ�าเพาะและในเขตไหล่ทวีปไทยให้ใช้เรือไทย พาณิชย์ของราชการนอกจากที่กล่าวมาแล้ว ยังมีท่าเรือ
๖.๒ ท่าเรือ สงขลา ท่าเรือท่องเท่ยวภูเก็ต ท่าเรือระนอง ท่าเรือ


ตลอดชายฝั่งของไทย ท้งอ่าวไทยและทะเล เชียงแสน ท่าเรือเชียงของ และท่าเรือพาณิชย์สัตหีบ
อันดามันมีท่าเรือสินค้า ท่าเรือประมง ท่าเรือโดยสาร ที่บริหารโดยกองทัพเรือ) ในการนี้ มีข้อเสนอแนะดังนี้
40 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒




๖.๒.๑ จัดตั้งองค์กรที่บริหารจัดการให้มีหน้าที่ บริการส่งอานวยความสะดวก การดาเนินการน้อาจพิจารณา

ก�าหนดนโยบาย วางแผน และควบคุมท่าเรือในภาพรวม ให้คลอบคลุมต่างประเทศ เช่น ด้านอ่าวไทยอาจถึงท่าเรือ
ของประเทศให้มีแนวทางการพัฒนาในทิศทางเดียวกัน สาคัญของเวียดนาม ทางด้านทะเลอันดามันอาจคลอบคลุม

ให้สอดคล้องตามความต้องการในการดาเนินกิจการ เมืองส�าคัญทั่วอ่าวเบงกอล


พาณิชย์นาวี และธุรกิจต่อเนื่องที่เกี่ยวข้องของประเทศ ๖.๒.๕ กรณีท่ยังใช้ประโยชน์ได้ไม่เต็มท ่ ี




๖.๒.๒ แม้ในช่วงเวลาน ยงดาเนนการในการ โดยเฉพาะท่าเรือพาณิชย์ของรัฐน้น ให้ทบทวนแนวความคิด


ดึงเส้นทางเดินเรือหลักของโลกให้ผ่านไทยไม่ได้ แต่ ในการใช้งาน โดยใช้แนวทางในข้อท่แล้วพิจารณาด้วย




หน่วยงานท่เก่ยวข้องควรท่จะใช้ความพยายามท่จะให้ และถ้าเห็นไม่คุ้มค่าไม่จ�าเป็น ให้โอนให้หน่วยราชการอื่น


สายการเดินเรือ รวมท้งเรือโดยสารขนาดใหญ่ของโลก ใช้ประโยชน์
มีจุดหมายปลายทาง หรือผ่านเข้าท่าเรือท่สาคัญของไทย ๖.๓ อู่ต่อเรือและซ่อมเรือ







โดยไม่ต้องแวะขนถ่ายท่ท่าเรือทางใต้ประเทศ ในการน ี ้ อตสาหกรรมต่อเรอและซ่อมเรอเป็นอตสาหกรรม



รัฐบาลต้องช่วยเหลือและสนับสนุนอย่างจริงจัง โดยเฉพาะ พ้นฐานทางเศรษฐกิจท่สาคัญและมีส่วนเช่อมโยงกับ



โครงการท่าเรือแหลมฉบังระยะท ๓ ซ่งสามารถรับเรือ กิจการพาณิชย์นาวีตลอดจนอุตสาหกรรมเช่อมโยงอีกมาก


ไม่เกินแสนตันได้ ควรที่จะแล้วเสร็จในโอกาสแรก เช่น อุตสาหกรรมเหล็ก เคร่องมือส่อสาร อุปกรณ์เดินเรือ


๖.๒.๓ ปัจจุบันการขนส่งทางทะเลไทยใช้ สี เครื่องจักรกล เครื่องยนต์เรือ และอื่น ๆ อีกมาก และ
แนวความคิด “เมืองหลังท่า” ในการดาเนินการ คือ ใช้ท่าเรือ เน่องจากกว่าร้อยละ ๙๐ ของปริมาณการค้าระหว่าง



ต่างประเทศเป็นหลักในการขนส่งระหว่างประเทศ โดยใช้ ประเทศต้องใช้การขนส่งทางทะเลซ่งต้องใช้เรอ ดงนน





ท่าเรือในประเทศหรือขนส่งทางบกเป็นทางผ่านเพ่อไปยัง ชาติการค้าหรือชาติทะเลจึงถือว่าอู่ต่อเรือและซ่อมเรือ
ท่าเรือนอกประเทศน้น ๆ ในกรณีท่ท่าเรือต่างประเทศ มีความสาคัญ และแสดงออกถึงศักยภาพทางทะเลของ




ดังกล่าวใช้การไม่ได้ เช่น ช่องแคบถูกปิดโดยสาเหตุต่าง ๆ ประเทศ ซ่งปัจจุบันธุรกิจอุตสาหกรรมประเภทน สามารถ










หรออน ๆ ททาให้ประเทศนนไม่สามารถใช้ท่าเรอได้ สร้างรายได้ให้กับประเทศไม่น้อยกว่าอุตสาหกรรม







ไทยซ่งเป็นประเทศท่ต้องพ่งการส่งออกและต้องนาเข้า ประเภทอ่น สาหรับประเทศไทยแม้ว่าจะอยู่ในภาวะเศรษฐกิจ
นามันเพ่อความอยู่รอดจะลาบากเดือดร้อนเป็นอันมาก และการลงทุนไม่ค่อยจะดีนัก รายได้จากอุตสาหกรรมน ้ ี




ด้านอ่าวไทยไม่มีปัญหา แต่ทางด้านทะเลอันดามันยัง ลดลงเป็นอันมาก แต่ในปีท่ผ่านมาทารายได้ประมาณ




ไม่มีท่าเรือสินค้าขนาดใหญ่พอท่จะรองรับกรณีฉุกเฉิน ๑๗,๐๐๐ ล้านบาท มีอู่เรือท่จดทะเบียน ๒๓๒ อู่
ดังกล่าวได้ ดังนั้นโครงการท่าเรือนาลึกพร้อมส่งอานวย โดยแบ่งเป็นอู่ขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่






ความสะดวกท่จาเป็น ด้านฝั่งทะเลอันดามันยังเป็น โดยปัจจุบันอู่ท่มีขีดความสามารถสูงสุดสามารถซ่อมเรือได้


สิ่งจ�าเป็นในกรณีที่ยังไม่มีแนวความคิด “เมืองท่า” ขนาดไม่เกิน ๑๔,๐๐๐ ตัน ปัญหาท่เกิดข้นเท่าท่ทราบ


๖.๒.๔ นอกจากเชิญชวนสายการเดินเรือใหญ่ คือ รัฐขาดการสนับสนุนและส่งเสริมอย่างจริงจัง และ




ของโลกแล้ว รฐควรส่งเสรมให้ม “เส้นทางการค้าและ ผู้ประกอบการขาดเงินทุน ตลอดจนสถานท่ให้การศึกษา

การท่องเท่ยวชายฝั่ง” โดยพัฒนาท่าเรือชายฝั่งทะเล ท้งในระดับวิศวกรและวิชาชีพยังไม่พอเพียง หากม ี


ท้งสองด้าน แล้วให้มีการเช่อมโยงติดต่อกันท้งในรูปแบบ ความต้องการเพ่มขีดความสามารถการใช้ทะเลของชาต ิ



การขนส่งสินค้าและการท่องเท่ยว โดยเชิญชวนสาย ปัญหาเหล่านี้ควรได้รับการแก้ไข โดยเฉพาะการส่งเสริม


การเดินเรือในประเทศเข้าดาเนินการ ท้งน้ท่าเรือหลัก อย่างจริงจังต่อเนื่อง และครบวงจรจากรัฐบาล





ในแต่ละพ้นท่ให้มีการขนส่งรูปแบบอ่นผสมด้วย โดยรัฐ
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 41

๖.๔ ก�าลังทางเรือ ตัวชี้วัด


























สาหรับกาลังทางเรือ (Naval Force) ท่หมายถึง เคยกล่าวไว้แต่ต้นแรงจูงใจในการจัดทาบทความน ้ ี









กาลังเรือผิวนา ใต้นา อากาศนาว นาวิกโยธินกาลังรบอ่น ๆ มาจากผลการจัดอันดับชาติทะเลช้นนาของโลกของ













ของกองทพเรอ และหนวยราชการอนทใช้ในการทาสงคราม สถาบนจดชนเรอประเทศสวเดน ซงเป็นทยอมรบของ








ทางเรือนั้น ในสถานการณ์และสิ่งแวดล้อมปัจจุบัน คาดว่า นานาชาติท่ปรากฏว่าประเทศไทยไม่ถูกจัดอันดับใน



คงเป็นไปตามแผนโครงสร้างกาลังรบในยุทธศาสตร์ทางเรือ ๓๐ อันดับแรกของโลก ขณะท่ชาติในภูมิภาค ASEAN
ที่กองทัพเรือก�าหนดไว้ ไม่มีข้อเสนอแนะแต่อย่างใด แต่ ได้รับการจัด ๕ ชาติ คือ สิงคโปร์ มาเลเซีย อินโดนีเซีย
บทความน้ได้ต้งสมมุติฐานว่ารัฐบาลจะเห็นความสาคัญ ฟิลิปปินส์ และเวียดนาม นั้น เมื่อได้เสนอแนะแนวทาง




ในการใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์เป็นพลังอานาจแห่งชาต ิ ต่าง ๆ แล้ว หากเร่มมีการปฏิบัติคาดว่าความสามารถ

ในการช่วยให้บรรลุวัตถุประสงค์แห่งชาติท่กาหนดใน ในการแข่งขันด้านน คงจะเร่มดีข้น ในการน้ขอเรียนว่า














๒๐ ปีข้างหน้า อาจมีการแก้ไขยุทธศาสตร์ชาตเพ่มเติม หลักเกณฑ์ท่ผู้จดอนดบดงกล่าวท่ใช้ ซงอาจใช้เป็นตัว










นโยบายในการใช้ทะเลเข้าไป อาจมียุทธศาสตร์ทะเลท่แท้จริง ชวดได้ มอย่ ๔ เรอง ด้วยกนคอ เรองแรกเป็นการ








รองรับ ส่งผลให้อาจต้องประเมินยุทธศาสตร์ทางเรือใหม่ ขนส่งทางเรือ โดยมุ่งเน้นไปทกองเรอพาณชย์เป็นหลัก


ซ่งถ้าเป็นจริงสมุททานุภาพเพ่มข้นประโยชน์จากการ ในประเดน ขนาดกองเรือทบริหารจัดการ ขนาดกองเรอ








ใช้ทะเลมากข้นจนถึงข้นพลิกเศรษฐกิจ และความม่งค่ง ของประเทศ มูลค่ากองเรือ การปฏิบัติตามองค์กร










ของประเทศใหเปนระดบชนนาของโลก กรณเปลยนมาใช ้ ทะเลระหว่างประเทศ (International Maritime


แนวความคิด “เมืองท่า” ดึงเส้นทางเดินเรือ เส้นทางการค้า Organization /IMO) เร่องต่อมา เป็นเร่องกฎหมาย






หลักของโลกมาผ่านตอนใต้ของประเทศ กาลังทางเรือใหม่ และการเงินท่เก่ยวข้อง ซ่งรวมถึงความชานาญทาง
ท่จะรองรับการเปล่ยนแปลงคร้งน ขอเสนอแนะให้มีขนาด กฎหมาย เบ้ยประกันภัย แหล่งเงินทุนกู้ยืม ความโปร่งใส






และคุณลักษณะเป็น “กองทัพเรือภูมิภาค” (Regional และการคอรัปช่น ขนาดตลาดหลักทรัพย์ การจัดส่งสินค้า

Navy) กล่าวคือ มีขีดความสามารถในการส่งกองเรือใหญ่ และความยุ่งยากของกฎระเบียบต่าง ๆ เร่องท่สามคือ


ปฏิบัติการได้ท่วภูมิภาค และสามารถขยายอ�านาจ เทคโนโลยีทางทะเล ซ่งตัวช้วัดสาคัญคือ อู่ต่อเรือและ






กาลังรบจากทะเลข้นสู่ฝั่ง (Naval Projection ซ่อมเรือ ช้นของกองเรือ การสนับสนุนทางทะเล

Ashore) ได้ทั่วภูมิภาคตามที่ต้องการระดับหนึ่งด้วย การวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อสาร

42 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒


และการเสริมสร้างความรู้ เร่องสุดท้าย การท่าเรือและ


งานโลจิสติคส์ท่เน้นหนักงานท่าเรือ มีตัวเกณฑ์สาคัญ
คือ การจัดการตู้ส่งสินค้า (TEU) ท่ท่าเรือ การจัดการ

สินค้าท้งหมด ผู้ปฏิบัติงานท่าเรือโดยสารระหว่างประเทศ


ู้




(จานวนผโดยสาร) การเชอมโยงระหว่างท่าเรือ ประสทธภาพ


งานโลจิสติคส์ และภาระต่อพิธีศุลกากร ในการน้นาหนัก

คะแนนของการขนส่งทางเรือ (Shipping) ท่เน้นด้าน

กองเรือพาณิชย์จะเป็นสองเท่าของ ๓ ตัวชี้วัด ที่เหลือ
สรุป






เท่าทได้นาเสนอมาท้งหมด ถึงแนวทางในการพัฒนา สุดท้ายนขอจบด้วยคากล่าวของคณคร Mahan






ขีดความสามารถการใช้ทะเลของชาติให้เกิดประโยชน์สูงข้น ท่แสดงในภาพข้างบน ซ่งความหมายในปัจจุบนมิใช่



หรือมีความเป็นชาติทะเลมากข้น เพ่อเป็นพลังอานาจหน่ง เก่ยวกับ ทหารบก ทหารเรือ แต่ขอให้ความหมายใน















ของชาตทชวยใหบรรลจดประสงคทกาหนดไว โดยนาเอา เชิงสร้างสรรค์ว่า “ถ้าอยากให้ประเทศม่งค่งเราจะต้อง



ทฤษฎีสมุททานุภาพของ Mahan มาประยุกต์ใช้นั้นสรุป ออกทะเล”

ได้ว่า ต้องเร่มต้นท่รัฐบาลก่อน ท่ต้องตระหนักว่าความ







ม่งค่งและรารวยจะเกิดข้นได้ ประเทศต้องเป็นชาติการค้า เอกสารอ้างอิง
และชาติทะเล ต้องสามารถใช้ทะเลให้เกิดประโยชน์มากกว่า ๑. บทความเรื่อง “Sea Power สมุททานุภาพ เนื้อหา ความหมายทหารเรือ
ปัจจุบัน สมุททานุภาพของประเทศจาเป็นต้องเพ่มระดับ ควรรู้แจ้ง” พล.ร.อ.สามารถ จ�าปีรัตน์ นิตยสารนาวิกศาสตร์ เล่มที่ ๑๐, ๑๑


และ ๑๒ เมื่อ ตุลาคม, พฤศจิกายน และ ธันวาคม ๒๕๕๖
มากข้น ควรมีการกาหนดนโยบายการใช้ทะเลท่ชัดเจน ๒. ประกาศราชกิจจานุเบกษา เร่อง “ยุทธศาสตร์ชาติ ๒๕๖๑ - ๒๕๘๐”




แก้ไขเพ่มเติมยุทธศาสตร์ชาติโดยบรรจุนโยบายดังกล่าว เมื่อ ๘ ตุลาคม ๒๕๖๑







เขาไป และใหมการจัดทายทธศาสตรทะเลรองรบ จดการ ๓. เอกสารอ้างอิงกองทัพเรือ หมายเลข ๘๐๐๐๔ เรื่อง “หลักการและทฤษฎี


การท�าสงคราม”
ข้อด้อย ปัจจัยพ้นฐานท่ไม่เก้อกูลต่อสมุททานุภาพในเร่อง ๔. “แผนความมั่นคงแห่งชาติด้านทะเล (๒๕๕๘ - ๒๕๖๔ )” ส�านักงานสภา





ตาบลท่ทางภูมศาสตร์ ท่ไม่ได้อยบนเส้นทางเดินเรือหลัก ความมั่นคงแห่งชาติ


ู่



ของโลกก่อนเป็นประการแรกแล้วจึงจัดการกับปัจจัย ๕. “วาระท่ ๒ : แผนพัฒนาโครงสร้างพ้นฐานและโลจิสติคส์” สภาปฏิรูป
แห่งชาติ สิงหาคม ๒๕๕๘




ท่เหลือ ซ่งมีรายละเอียดตามท่เสนอ ท้งน้ยังได้เสนอ ๖. “แผนยุทธศาสตร์การพัฒนากองเรือพาณิชย์ไทย” วิทยา บ่อม่วง กันยายน




แนะแนวทางในการพฒนาองค์ประกอบสมททานภาพ ๒๕๕๙

ของไทย ซ่งได้แก่กองเรือพาณิชย์ ท่าเรือ อู่ต่อเรือและ ๗. “เศรษฐกิจสีคราม : ผลประโยชน์แห่งชาติทางทะเล” ดร.ธนิต โสรัตน์




ซอมเรอ ตลอดจนกาลังทางเรือไว้ด้วย ซ่งในส่วนกาลัง ๘. ค้นหาจาก www.google.com “ประวัติการค้าไทย” “ผลประโยชน์

ของชาติทางทะเล” “ท่าเรือ” “อู่ต่อเรือและซ่อมเรือ” “Alfred Taylor
ทางเรือ การท่ไทยจะเป็นประเทศท่มั่งค่ง และมีสมุททานุภาพ Mahan” “ Sea Power” “The Leading Maritime Nation of the






ท่เข้มแข็งน้น กาลังทางเรือท่ใช้ปกป้องคุ้มครองจะต้อง World 2018” “DNV.GL”


เป็นกาลังท่มีคุณลักษณะเป็น “กองทัพเรือภูมิภาค” ในการน ี ้ ๙. “Maritime Power and Strategy” Dr.Azhar Amad , Pakistan

National Defence University Journal 2014

คาดว่าจะเป็นประโยชน์สาหรับท่านผู้อ่านโดยท่วไป และ ๑๐.“Mahan for the Twenty First Century : His Principles Still Apply




ท่านผู้มีอานาจหน้าท่หากเห็นด้วยอาจนาไปประยุกต์ใช้ to National Power” Lcdr.Ronald D.Parker, USN. Thesis of USMC.
ทั่วไป Command and Staff College, 2003
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๒ เล่มที่ ๕ ประจำ�เดือน พฤษภ�คม ๒๕๖๒ 43


Click to View FlipBook Version