พะยูง

44

ตารางที่ 16 ลักษณะทางภูมิประเทศและสภาพภูมิอากาศของแปลงทดสอบลูกหลาน อายุ 4 ปี ในจังหวัดราชบุรี
ขอนแก่น และ สุราษฎร์ธานี

Province. Topography MSL* Rain fall/year Rainfall (day) Temp.
(m) (min-max)

Ratchaburi Plain 300 1,100-1,600 77 - 108 21 - 33

KhonKaen Plain 200 700-1,300 50-80 24 - 32

SuratThani Plain 200 1,600-1,900 173-199 22 - 33

Saraburi Plain 230 1,200-1,400 70-90 20 - 34

หมายเหต:ุ ขอ้ มลู ปรมิ าณนำ้ ฝนและอุณหภมู ิเฉลีย่ จำนวน 30 ปี ช่วงระหวา่ ง ปี พ.ศ. 2524-2553
*MSL= Mean Sea Level (ความสูงจากระดับน้ำทะเล)

ตารางที่ 17 ขนาดความสงู และเส้นผ่านศูนย์กลางของพะยูงอายุ 4 ปี ในจังหวัดสระบุรี

เสน้ ผ่าน SD ความสงู SD จำนวนตน้
แปลง ศูนยก์ ลาง (ม.)

(ซม.)

1 13.50 4.82 4.91 1.34 50

2 16.39 5.93 5.18 1.15 16

14.95 5.375 5.05 1.245 66

หมายเหตุ SD= Standard deviation

ภาพท่ี 17 พะยูงอายุ 4 ปี ในแปลงทดสอบลกู หลาน ณ สถานีวัฒนวจิ ยั ราชบรุ ี จังหวัดราชบุรี (ซา้ ย)
และศูนย์เมล็ดไมภ้ าคตะวนั ออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น (ขวา)

45

ภาพท่ี 18 ตอไมพ้ ะยูงไหหลำ อายุ 4 ปี ท่ี ซงึ่ ยังไมเ่ กดิ แก่น เหน็ เพียงจดุ สีแดงเล็ก ๆ ท่ีโคนต้น
สรปุ

ผลการศึกษาชี้ให้ถึงศักยภาพทางด้านพันธุกรรมและด้านการเติบโตของการปลกู พะยงู ในประเทศไทย ว่า
มีความเป็นไปได้ในการปลูกเพื่อการค้า โดยผลดำเนินงานด้านการคัดเลือกแม่ไม้ที่ได้ดำเนินการได้ ผลการ
ดำเนินงานคัดเลือกแม่ไม้จาก 3 กลุ่มหลัก รวมทั้งสิน้ 537 ต้นในพื้นที่หลายจงั หวดั ในทุกภูมิภาคของประเทศไทย
คือ กลุ่มที่คัดเลือกแม่ไม้แบบพิจารณาจากลักษณะทั่วไปในแปลงปลูกป่าและแปลงศึกษาวิจัยและในพื้นท่ี
ธรรมชาติ (455 ต้น) กลุ่มแม่ไม้จากพื้นที่อนรุ ักษ์ในอุทยานแหง่ ชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า (60 ต้น) และกลุ่ม
แม่ไม้แบบเปรียบเทียบเกณฑ์ในการคดั เลือกทีละคู่ในแปลงปรับปรงุ พันธุ์ (22 ต้น) ถือเป็นหลักประกันได้ว่า จะมี
แม่ไม้พะยงู พันธุ์ดีไวใ้ ชส้ ำหรับการปลูกสรา้ งสวนป่าเชงิ เศรษฐกิจท่ีมีประสิทธภิ าพและการใช้ประโยชน์อย่างย่ังยืน
ในอนาคต

สำหรับการจัดสร้างแหล่งพันธุกรรมพะยูงในรูปของ สวนผลิตเมล็ดพันธุ์และแหล่งผลิตเมล็ดพันธ์ุ
เนื้อที่ 1,140 ไร่ นอกจากจะเป็นประโยชน์ต่อการอนุรักษ์แบบนอกถิ่นของไม้พะยูง และสร้างพันธุกรรมที่ดีจาก
แมไ่ ม้พะยงู เพื่อผลติ กลา้ ไม้พะยงู พนั ธุ์ดีสูป่ ระชาชนเพ่ือตอบสนองการปลูกป่าเชิงพาณิชยแ์ ล้ว ยังเป็นประโยชน์ต่อ
นักวิชาการ ผู้สนใจและประชาชนทั่วไปที่จะได้ตระหนักถึงความสำคัญของการจัดการและอนุรักษ์ไม้พะยูง
และเกิดแรงจูงใจให้หันมาปลูกไม้พะยูงมากขึ้น อันจะช่วยบรรเทาปัญหาการลักลอบตัดไม้พะยูงในป่าธรรมชาติ
และโดยรวมกเ็ สรมิ สรา้ งสภาพแวดลอ้ มท่ดี อี ีกทางหน่งึ

การเปรยี บเทยี บพะยูงซ่ึงมีถนิ่ กำเนดิ ในประเทศไทยและไม้สกลุ จากตา่ งประเทศ ขอ้ มูลจากแปลงปลกู
ทดสอบในประเทศไทย ชใ้ี หเ้ หน็ วา่ ท้ังสองชนิดถือว่ายังไมเ่ กดิ แกน่ แต่พะยูงมีศักยภาพทางด้านพนั ธกุ รรมและด้าน
ข้อมูลการเกิดแก่นมากกวา่ พะยูงไหหลำ มคี วามเปน็ ไปได้ในการปลูกเพอื่ การค้า สำหรบั พะยงู ไหหลำ ถือเปน็ ไม้
ทางเลอื กเพิ่มเติมจากไม้ท่มี ีอยใู่ นประเทศ แต่ต้องตระหนักว่า ข้อมูลการเกดิ แก่นหรือการสรา้ งหรือเพม่ิ แกน่ ของ
พะยูงต่างถนิ่ ในประเทศไทยยังไม่เพียงพอ

46

ข้อเสนอแนะ

1. ศกึ ษารวบรวมขอ้ มลู สถานภาพของพะยงู

ไม้พะยูงในปัจจุบันตกอยู่ในภาวะวิกฤตที่มีความเสี่ยงต่อการสูญเสียความหลากหลายทางพันธุกรรม
เนื่องจากถูกลักลอบตัดไม้ในป่าธรรมชาติออย่างรุนแรงและขยายตัวในวงกว้าง ดังนั้น การอนุรักษ์ไม้พะยูงจึงมี
ความจำเป็นอย่างยิ่งยวด และควรจะได้มีการดำเนินงานอย่างจริงจังและเร่งด่วนมากขึ้น ควรดำเนินการแก้ไข
ปัญหาพะยูงทั้งระบบ ตั้งแต่งานวิจัย การส่งเสริมการปลูก การป้องกันและควบคุมให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
และเป็นการบรู ณาการของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ขอ้ แนะนำในการจัดการและอนุรักษพันธุกรรมพะยูงเพื่อส่งเสริม
การปลูกเปน็ ไม้เศรษฐกจิ พอสรปุ ไดด้ ังน้ี

1.1 นอกเหนอื จากงานป้องกันการลักลอบตัดไม้ ส่งิ ท่ตี ้องทำควบคู่กันไป อยา่ งเรง่ ด่วนและจรงิ จัง คือ
การอนุรักษ์แบบนอกถิ่นกำเนิดในรูปแบบต่าง ๆ ได้แก่ การจัดสร้างแปลงอนุรักษ์ แปลงวิจัยและ
พฒั นาพนั ธุ์ รวมทงั้ การศึกษาดา้ นการขยายพันธ์ุ คุณสมบตั ไิ ม้ แก่นไม้ และการส่งเสริมการปลูก
และการใชป้ ระโยชนไ์ มพ้ ะยงู

1.2 ควรจดั ทำยุทธศาสตรก์ ารอนุรักษ์และจัดการพนั ธกุ รรมไม้พะยงู ระดับชาติ
1.3 ควรส่งเสริมใหก้ ารขยายพนั ธ์ุและใชป้ ระโยชนพ์ ะยงู พนั ธดุ์ ใี หม้ ากขน้ึ
1.4 ควรเสริมสร้างเครือข่ายและพันธมิตรระหว่างผู้เกี่ยวข้องกับไม้พะยูง ทั้งภายในประเทศและ

ระหวา่ งประเทศ

2. คัดเลือกแมไ่ ม้และจดั สร้างแหลง่ พันธกุ รรมพะยงู

แม้ว่าจำนวนแม่ไม้พะยูงที่คัดเลือกไว้ ดูเหมือนจะมีจำนวนมาก รวมทั้งสิ้น 513 ต้น (455 ต้นจาก
ป่าปลูก และป่าธรรมชาติ และ 60 ต้น จากป่าอนุรักษ์ แต่ก็จำเป็นต้องดำเนินการเพิ่ม เพื่อให้มีฐานพันธุกรรม
ที่มากพอต่อการปรับปรุงพันธุ์ในอนาคต และเพื่อให้มากพอต่อการขยายพันธุ์ โดยเฉพาะการขยายพันธุ์แบบ
ไม่อาศัยเพศ เนื่องจากการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศจะตอบสนองต่อบางสายต้นเท่านั้น พบบ่อยครั้งที่บาง
สายตน้ ไมส่ ามารถขยายพนั ธด์ุ ว้ ยบางเทคนิคได้ เชน่ ปักชำ เพาะเลี้ยงเน้อื เยื่อ และนอกเหนือจากการรวบรวมพันธ์ุ
ในประเทศ ควรจะได้นำพันธจ์ุ ากตา่ งประเทศ คือ ลาว เวยี ดนาม และกมั พูชา เพอื่ ให้ครอบคลมุ การกระจายพันธ์
ตามธรรมชาติ มารวมในฐานพันธกุ รรมด้วยเพ่อื ใหก้ ารพฒั นา ปรบั ปรงุ พนั ธม์ุ ีประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธิผล

การพัฒนาเทคนิคเพื่อการขยายพันธุ์ โดยเฉพาะการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เป็นองค์ประกอบ
จำเป็นอีกประการหนึ่ง เพื่อเป็นการสานต่อผลสำเร็จจาการคัดเลือกแม่ไม้ที่ต้องการคงลักษณะทางพันธุ์ไว้
และทสี่ ำคญั ให้นำไปสกู่ ารผลิตกล้าไม้พนั ธุ์ดีสู่ประชาชนทีเ่ ปน็ เปา้ หมายหลกั ของการส่งเสริมการปลูกไมเ้ ศรษฐกจิ

3. ศึกษาเปรยี บเทียบพะยูงซง่ึ มถี นิ่ กำเนิดในประเทศไทยและไม้สกลุ จากต่างประเทศ

การปลูกไม้พะยูงให้ผลตอบแทนค่อนข้างสูง แต่ถึงอย่างไรไม้พะยูงที่สามารถสร้างมูลค่าได้ ต้องเป็น
ไม้พะยงู ทมี่ ีแก่น ซง่ึ สว่ นใหญใ่ ช้ระยะเวลาหลายปีกวา่ ที่ไม้พะยูงจะเกดิ แก่น ดังนัน้ การตัดสนิ ใจลงทุนจึงจำเป็นต้อง
คำนงึ ถงึ ความคุ้มคา่ (และความเสย่ี ง) ของผลตอบแทนท่ีจะไดร้ บั

สำหรบั พะยงู นอกถือเป็นไม้ทางเลือกเพิ่มเตมิ จากไม้ทมี่ ีอยใู่ นประเทศ แตต่ ้องพึงตระหนักว่า การปลูก
และตัดไม้พะยูง (ในที่ดินกรรมสิทธิ์ในปัจจุบัน) จะไม่ใช่เป็นปัญหาอีกต่อไป เพราะมีการแก้ไขกฎระเบียบ

47

ให้สามารถตดั และขายไดโ้ ดยเสรี ท้ังน้พี ะยูงนอกอาจเป็นทางเลือก เพมิ่ ชอ่ งทางการตลาดของไม้กลุ่ม rosewood น้ี
แต่เป้าหมายการใช้ประโยชน์อาจแตกต่างกัน คือ พะยูงยังคงเน้นการใช้ประโยชน์เป็นไม้แปรรูป แต่พะยูงนอก
อาจเปน็ งานหัตถกรรม หรือเฟอร์นเิ จอร์ทีใ่ ชไ้ มข้ นาดค่อนข้างเล็กได้

เอกสารและสงิ่ อ้างอิง

กรมปา่ ไม.้ 2551. การปรับปรุงพันธ์ไุ มส้ นในประเทศไทย. สำนักวจิ ัยและพัฒนาการป่าไม้, กรุงเทพฯ.
กรมป่าไม้. 2548. ไมเ้ นอ้ื แขง็ ของประเทศไทย. กลุ่มงานพัฒนาผลติ ผลป่าไม้, สำนกั วิจัยการจัดการป่าไม้และ

ผลิตผลปา่ ไม้, กรมป่าไม้. 144น.
กรมป่าไม้. 2562. แมลง. แหล่งทมี่ า:

http://biodiversity.forest.go.th/index.php?option=com_dofinsect&view=all&Itemid=73, 26
พฤศจิกายน 2562.
กรมวิชาการเกษตร กรมป่าไม้ และกรมอุทยานแหง่ ชาตสิ ตั ว์ป่า และพนั ธุ์พชื . 2558. คมู่ อื การตรวจพิสูจน์เน้อื ไม้
พะยงู . กรมวิชาการเกษตร กรมป่าไม้ และกรมอุทยานแห่งชาติ สตั วป์ า่ และพันธ์พุ ชื . 54 น. (ผูร้ ว่ มเรียบ
เรียง).
กรมวชิ าการเกษตร. 2558. พืชอนรุ ักษ์ ตามพระราชบญั ญตั พิ ันธพ์ุ ืช พ.ศ. 2518 ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2558.
ชมุ นมุ สหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำกัด, กรุงเทพฯ.
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. 2555. รายงานสถานการณ์การกระทำผิดเก่ียวกบั ไม้พะยงู . ส่วน
ยุทธการดา้ นปอ้ งกันและปราบปราม สำนกั ป้องกัน ปราบปรามและควบคมุ ไฟป่า กรมอุทยานแห่งชาติ
สตั ว์ปา่ และพนั ธพ์ุ ืช.
กรมอุทยานแหง่ ชาติ สัตวป์ ่า และพันธ์ุพชื . 2562. ด้วงมอดรเู ข็ม. แหลง่ ทีม่ า.
http://www.dnp.go.th/FOREMIC/Entomology/Web/Eminent/Eminent/%E0%B8%95%E0%
B9%89%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B9%E
0%B9%88%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B9%88
%E0%B8%AD%E0%B8%99/platypus.htm.
กรมอุทยานแหง่ ชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธ์ุพืช. 2555. รายงานการติดตามผลการบำรุงรกั ษาตน้ พะยูง. แหล่งท่มี า:
http://www.dnp.go.th/foremic/Entomology /book23pdf, 27 เมษายน 2561.
กรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ ่า และพนั ธุ์พชื . 2556. ไม้พะยงู ประสบความสำเร็จในการข้นั บัญชี 2 ของอนุสัญญาไซ
เตส. แหลง่ ท่มี า: http://www.citescop16thai.com/news/109.html, 15 กรกฎาคม 2013.
กรมอุทยานแห่งชาติ สตั ว์ป่า และพันธ์ุพืช. 2560. รายงานการกระทำผิดกฎหมายเกย่ี วกับการปา่ ไม้. แหลง่ ท่ีมา:
http//www.dnp.go.th/info_protect/index2.html, 2560.
กรมอุทยานแห่งชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธ์ุพชื . 2559. พะยูง. แหลง่ ทีม่ า:
http://thainews.prd.go.th/centerweb/news/NewsDetail?NT01_NewsID=WNEV5707010020
002, 26 กมุ ภาพันธ์ 2559.
กฤษณา พงษ์พานิช, อนิวรรต เฉลิมพงษ์ และ ธรี วัฒน์ บุญทวคี ุณ. 2531. โรคของกล้าไม้ในเรือนเพาะชำสะแกราช,
น. 157-169. ใน การสัมมนาทางวนวัฒนวิทยา ครัง้ ที่ 4. 18-22 มกราคม 2531. เมอื งพัทยา, ชลบรุ ี.
กองทัพภาคท่ี 3. 2557. ประกาศคณะรักษาความสงบแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 106/2557. แหล่งที่มา:

48

http://www.army3.mi.th/army3_internet/mod/book/view.php?id=30&chapterid=266,
29 กุมภาพนั ธ์ 2559.
กนั ตนิ นั ท์ ผวิ สอาด. 2548. ค่มู ือการวัดการเจรญิ เตบิ โตของไม้ในสวนป่า. สำนักวิจัยการอนรุ กั ษ์ปา่ ไมแ้ ละ
พันธพุ์ ชื กรมอทุ ยานแห่งชาติ สัตวป์ ่า และพนั ธุ์พืช, กรุงเทพฯ.
จงรัก วัชรินทร์รัตน์. ม.ป.ป. การเจริญเติบโตของไม้พะยงู ในประเทศไทย. ภาควิชาวนวัฒนวทิ ยา คณะวนศาสตร์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร,์ กรุงเทพฯ.
จตุพร มังคลารัตน์ และ จำนง กาญจนบุรางกรู . ม.ป.ป. การสร้างสวนผลติ เมล็ดพันธุ์ไม้พะยูงโดยการทดสอบพันธ์ุ.
กรมปา่ ไม้, กรงุ เทพฯ.
ชัชรินทร์ เปน็ บญุ และ พรเทพ เหมือนพงษ์. 2559. ความสัมพันธ์ระหว่างการเตบิ โตและขนาดแกน่ ของไม้พะยูง
อายุ 26 ปี ณ สถานวี นวัฒนวจิ ยั ทองผาภมู ิ, จังหวดั กาญจนบุรี. แหลง่ ทม่ี า:
http://www.conference.forest.ku.ac.th/iDocument/
edit_20150405_233200.pdf, 30 มนี าคม 2559.
ชัยสทิ ธ์ิ เล้ยี งสิริ, ประเสรฐิ ตยิ านนท์, อาภรณ์ สืบคา้ และ สันติ กติ ตบิ รรพชา. 2536. ไม้พะยูง, น. 125-130.
ใน การปลกู ไมป้ ่า. สำนักส่งเสริมการปลกู ป่า กรมป่าไม้, กรงุ เทพฯ.
โชติ อนันต์. 2553. พรรณไม้มงคลสมุนไพรพระราชทานประจำจงั หวัด. ดวงกมลพบั ลชิ ซง่ิ , กรงุ เทพฯ.
ธงชัย เปาอนิ ทร์. 2551. ต้นไมย้ าน่ารู้. สุรรี ิยาสาสน์, กรุงเทพฯ.
นริ นาม. 2543. ปลูกไมม้ งคลปรับฮวงจยุ้ เสริมดวงชะตา. บ้านมงคล, กรุงเทพฯ.
นิรนาม. 2559. ลักษณะทางกายวิภาคของไม้. แหลง่ ทีม่ า:
http://web.nrru.ac.th/web/ancient/wood/index3_02.htm, 3 มนี าคม 2559.
บรรดิษฐ์ หงษ์ทอง. 2543. การทดลองถ่ินกำเนิดไม้สะเดา ที่จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี. วารสารวิชาการปา่ ไม้ 2 (2) : 103-116.
บณั ฑิต โพธ์ินอ้ ย. 2545. คุณภาพเมลด็ ไม้และการพฒั นาแหล่งเมล็ดไม้. เอกสารเผยแพร่ทางวนวัฒนวทิ ยา
ประจำปี 2545 เลม่ ท่ี 2 ส่วนวนวัฒนวจิ ยั , สำนกั วิชาการป่าไม้, กรมปา่ ไม้.
บญุ วงศ์ ไทยอุตสา่ ห.์ 2536. ไมส้ กุลอะเคเซีย, น. 334-337. ใน รอ้ ยบทความป่าไม้. ศนู ย์วจิ ยั ปา่ ไม้ คณะวน
ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
ปทมุ บุญนะฤธี. 2557. เมลด็ และการจัดการเมล็ดพะยูง. เอกสารนำเสนอในการจัดแสดงนทิ รรศการการประชุม
วิชาการป่าไม้, กรมปา่ ไม,้ กรุงเทพฯ.
ประพันธ์ ผกู้ ฤตยาคามี, สุวรรณ ตงั้ มติ รเจรญิ , จรสั ชว่ ยนะ, พวงพรรณ ยงรัตนา, สชุ าติ นิ่มพิลา,จิรพงษ์ เอกวานิช
และ นรนิ ทร์ เทศสร. 2557. การทดสอบสายพนั ธแ์ุ ละถ่นิ กําเนิดไม้พะยูงเพ่ือการปลกู ปา่ เชิงเศรษฐกิจ.
แหล่งทีม่ า: http://forprod.forest.go.th/forprod/Project_research57/PDF_new/1.pdf, 10
กมุ ภาพันธ์ 2560.
ประเสริฐ ติยานนท์ และ สิรนิ ทร์ ตยิ านนท์. ม.ป.ป. การทดลองปลกู ไม้พะยูงดว้ ยกล้าถุง กล้าเปลือยราก และเหงา้
ทส่ี ถานที ดลองปลกู พรรณไม้พษิ ณุโลก. กรมป่าไม้, กรงุ เทพฯ.
พงษ์ศักด์ิ สหุนาฬุ. 2521. การเจรญิ เตบิ โตของตน้ ไม้. มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
พรรษชล หนูเทพ สมพร แม่ลิ่ม วาทนิ ี สวนผกา สุวรรณ ต้งั มติ รเจริญ. 2560. ความผันแปรของการเติบโต
รูปทรง และแกน่ ของพะยูงอายุ 29 ปี ในแปลงทดสอบแม่ไม้ ณ สถานวี นวฒั นวิจยั หมสู ี จงั หวัด

49

นครราชสีมา น.7-15. ใน เอกสารประกอบการประชุมการป่าไมป้ ระจำปี 2560. เล่ม 2. รวมพลงั รักษ์ป่า
ดว้ ยศาสตร์พระราชา. วนั ท่ี 5-7 กันยายน พ.ศ.2560. เล่ม 2. มิราเคิล แกรนด์ คอนเวนชั่น, กรุงเทพ.
พรศักด์ิ มแี กว้ และ บพิตร เกียรตวิ ฒุ นิ นท์. 2548. การทดสอบถ่นิ กำเนิดไมย้ างนา, น. 127-136. ใน รายงาน
วนวฒั นวิจยั ประจำปี 2548. กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
พรศกั ด์ิ มแี ก้ว, ประพาย แก่นนาค และ ประสิทธิ์ เพยี รอนรุ ักษ์. 2548. การทดสอบถน่ิ กำเนดิ ไมส้ ัก, น. 7-19.
ใน รายงานวนวัฒนวจิ ยั ประจำปี 2548. กรมปา่ ไม,้ กรงุ เทพฯ.
พรหทยั แสนกำแพง, สมพร แมล่ ิ่ม และ วาทนิ ี สวนผกา. 2559. ผลของระยะปลกู ต่อการเตบิ โตและการทำลาย
ของแมลงของพะยูง อายุ 2 ปี ณ สถานวี นวัฒนวจิ ยั ราชบรุ ี อำเภอปากท่อ จังหวดั ราชบุรี, น. 51-59. ใน
การสมั มนาทางวนวฒั นวทิ ยา ครง้ั ท่ี 10. 1-4 พฤษภาคม 2559. คณะวนศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
พวงพรรณ ยงรัตนา, สุวรรณ ตงั้ มิตรเจรญิ , ปทุม บญุ นะฤธี, เบญจรัตน์ พรหมเพญ็ และ ประพนั ธ์ ผกู้ ฤติยาคามี.
2557. ชีววทิ ยาดอกและชพี ลักษณ์ไม้พะยูง. เอกสารนำเสนอในการจัดแสดงนิทรรศการการประชมุ
วชิ าการป่าไมป้ ี 2557 กรมป่าไม้, กรุงเทพฯ.
มาลี เสรมิ วงศ์ตระกูล. 2543. การศกึ ษาเบื้องตน้ เกยี่ วกับอิทธิพลของวสั ดุเพาะชำตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของกล้าไม้
พะยงู และกลา้ ไม้แดง. กรมปา่ ไม,้ กรงุ เทพฯ.
ลดาวลั ย์ พวงจิตร. 2550. การเติบโตและการพฒั นาของต้นไม้, น. 50–79. ใน ลดาวัลย์ พวงจิตร, ผรู้ วบรวมและ
เรยี บเรยี ง. วนวฒั นวทิ ยา: พนื้ ฐานการปลกู ป่า. อักษรสยามการพมิ พ์, กรงุ เทพฯ.
วนดิ า สบุ รรณเสรี และ ลลี า กญิกนนั ท์. 2529. การสำรวจขนาดตน้ พะยูงและเปอรเ์ ซ็นต์ความเสยี หายและ
ทดลองป้องกันศตั รูหนอนเจาะตน้ พะยูง, น. 307-314. ใน การประชมุ การปา่ ไม้ ประจำปี 2529.
กรมป่าไม้, กรงุ เทพฯ.
วฒั นา เวทยประสทิ ธิ์. 2520. การทดลองถ่นิ กำเนดิ ไมส้ ัก ในท้องท่ีอำเภองาว จังหวัดลำปาง. วิทยานพิ นธ์
ปรญิ ญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
วชิ าญ เอียดทอง และ สุวรรณ ตั้งมิตรเจริญ. 2559. ลักษณะนเิ วศแหล่งกระจายพนั ธุแ์ ละสถานภาพทาง
ประชากรของตน้ พะยูงในประเทศไทย. แหลง่ ทม่ี า:
http://www.conference.forest.ku.ac.th/iDocument/edit_20150401_182245.pdf, 10 กมุ ภาพนั ธ์ 2559.
วิชาญ เอยี ดทอง, อรพรรณ จันทรแ์ กว้ , กุศล ตั้งใจพทิ ักษ์ และ สุวรรณ ตั้งมติ รเจริญ. 2557. บันทกึ ถงึ ความ
ผนั แปรสี และลวดลายแก่นไม้พะยูง ในภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ของประเทศไทย. วารสารการจัดการปา่
ไม้ 8 (15): 23-36.
วชิ าญ เอียดทอง. 2552. คมู่ ือบทปฏิบัติการวิชารุกขวิทยา. ภาควชิ าชวี วทิ ยาปา่ ไม้ คณะวนศาสตร์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
วิเชียร สุมันตกุล. 2540. หลักการปรบั ปรงุ พนั ธ์ุไม้ปา่ เบื้องต้น. สว่ นวนวฒั นวิจัย สำนักวิชาการปา่ ไม้
กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
วฑิ รู ย์ เหลืองวิริยะแสง, คงศักด์ิ ภญิ โญภูษาฤกษ์, เกยี รติก้อง พติ รปรีชา, อภสิ ิทธิ์ สิมศิริ และบพิตร เกียรติวฒุ ินนท์.
2538. ผลเบ้อื งตน้ ของการทดสอบสายพันธ์ุไมก้ ระถินณรงค์. วารสารวนศาสตร์ 14: 81-93.
วรญั ญู ชยั รพ และนิวตั ิ เสนาะเมือง. 2559. โรคของกล้าไม้พะยูงและเชอ้ื ราที่เก่ียวข้องกับโรคใบจุดกลมสีน้ำตาล.
แกน่ เกษตร 44. ฉบับพเิ ศษ 1.

50

วิลาวณั ย์ วิเชียรนพรัตน์, สชุ าติ น่ิมพิลา และ อมรรตั น์ สะสสี งั ข์. 2557. ลักษณะของดินท่ีพบไมพ้ ะยูงในแหลง่
ธรรมชาติ. กรมปา่ ไม้, กรงุ เทพฯ. เอกสารนำเสนอในการจัดแสดงนทิ รรศการการประชุมวชิ าการป่าไมป้ ี
2557. กรมป่าไม้, กรุงเทพฯ.

ศภุ ชยั เบญจดำรงกิจ และ ประพันธ์ ผกู้ ฤตยาคามี. 2534. การงอกของเมลด็ พะยงู ในวัสดุเพาะชำท่แี ตกต่างกนั .
วารสารวนศาสตร์ 10 (2) : 110-114.

ศนู ย์ข้อมูลและขา่ วสืบสวนเพอ่ื สทิ ธพิ ลเมือง. 2554. ผ่าขบวนการค้าไม้พะยูงจากปา่ อนรุ ักษจ์ ากไทยสูจ่ นี
ขุมทรัพย์ 2 หมืน่ ลา้ น. (ออนไลน์). แหล่งทม่ี า: http://www.tcijthai.com/investigation.html,
21 กันยายน 2554.

สมพันธ์ ปานะถึก. 2539. ไม้เมืองไทย. รงุ่ เรืองรัตน์, กรงุ เทพฯ.
สมาน รวยสงู เนิน และ นิตยา ภรู ีวโิ รจนก์ ุล. 2532. การทดลองชนดิ ไม้และระยะการปลกู เพือ่ ปรบั ปรุงตน้ นำ้

ลำธาร. กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
สาโรจน์ วัฒนสุขสกลุ , ประสทิ ธิ์ เพยี รอนุรกั ษ,์ จำนรรจ์ เพียรอนรุ กั ษ์, วโิ รจน์ ครองกิจศิริ และ จรสั ชว่ ยนะ.

2559. ประเมนิ ผลการทดสอบลูกหลานไมส้ ักแบบปิดท่ีอายุ 7 ปี, น. 22-32. ใน การสัมมนาทางวนวฒั น
วิทยา ครั้งที่ 10. 1-4 พฤษภาคม 2559. คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรงุ เทพฯ.
สำนักวิชาการป่าไม้. 2545. การทดลองชนิดและถิ่นกำเนดิ ไม้ป่า. กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
สำนักสง่ เสรมิ การปลกู ปา่ . 2539. ไมม้ งคล 9 ชนดิ . กรมป่าไม้, กรงุ เทพฯ.
สำนกั หอพรรณไม้. 2561. สารานุกรมพชื ในประเทศไทย. แหลง่ ทีม่ า:
http://www.dnp.go.th/botany/detail.aspx?words=%E0%B8%9E%E0%B8%B0%E0%B8%A2
%E0%B8%B9%E0%B8%87&typeword=group, 27 เมษายน 2561.
สุณิส ยอดนาม. 2552. การทดสอบไม้ยูคาลิปตัสคามาลดเู ลนซิสรุน่ ทีส่ อง บริเวณสถานีฝึกนิสิตวนศาสตร์
วงั นำ้ เขียว จงั หวดั นครราชสีมา. วิทยานิพนธป์ รญิ ญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สุทัศน์ เลา้ สกลุ . 2557. การขยายพันธไุ์ ม้พะยงู . รายงานสว่ นวนวัฒนวจิ ยั กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
สวุ รรณ ต้งั มิตรเจรญิ . 2555. รายงานผลการดำเนินงานกจิ กรรมพัฒนาศักยภาพงานวิจัยดา้ นป่าไม้ ตามกิจกรรม
บำรุงแหล่งเมล็ดพันธุ์ไม้ป่าอายุเกิน 10 ปี ประจำปี 2555. กลุ่มงานวนวัฒนวิจัย สำนักวิจัยพัฒนาและ
พฒั นาการป่าไม้, กรมป่าไม้.
สุวรรณ ตั้งมิตรเจริญ. 2556. แนวทางการอนรุ กั ษแ์ ละจัดการทรพั ยากรพันธกุ รรมพะยงู , น. 1-12. ใน การ
ประชมุ การปา่ ไม้ ประจำปี 2556. กรมปา่ ไม้, กรุงเทพฯ.
สุวรรณ ต้ังมิตรเจรญิ . 2557. แนวทางการพฒั นาแหล่งเมล็ดพนั ธไุ์ มป้ ่า. สำนักวจิ ยั และพัฒนาการป่าไม้
กรมปา่ ไม้ กรงุ เทพฯ. 148 น. (ฉบับปรับปรงุ ตีพมิ พ์ครั้งท่ี 2).
สุวรรณ ตง้ั มิตรเจริญ พรรษชล หนูเทพ ดุรยิ ะ สถาพร. 2562. การคัดเลือกแม่ไม้พะยูงพนั ธด์ุ ใี นแปลงทดสอบ
ลูกหลาน อายุ 29 ปี ใน การประชมุ การปา่ ไม้ประจำปี พ.ศ. 2562 วันที่ 19-21 สงิ หาคม 2562 ณ
สถาบันคชบาลแหง่ ชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ (ศนู ย์อนรุ กั ษช์ า้ งไทย) จงั หวดั ลำปาง.
โสภา แก้วศรที อง. 2542. โรคของกลา้ ไม้ท่เี กิดจากเช้ือราในเรอื นเพาะชำ. วทิ ยานพิ นธ์ปริญญาวทิ ยาศาสตร์
มหาบัณฑติ (วนศาสตร)์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. กรุงเทพฯ.

51

หนว่ ยงานสอบสวนส่ิงแวดล้อม. 2557. เสน้ ทางของการสญู พนั ธ.์ุ แหล่งท่มี า: https://eia-
international.org/wp-content/uploads/Routes-of-Extinction-Thai-FINAL.pdf,
26 กุมภาพันธ์ 2559.

อนนั ต์ สอนงา่ ย. 2531. แปลงสาธติ การปลูกปา่ , น. 225-240. ใน การสมั มนาทางวนวัฒนวิทยา ครัง้ ที่ 4. 18-
22 มกราคม 2531. เมืองพัทยา, ชลบุรี.

อทุ ยานแหง่ ชาติแกง่ กระจาน. 2561. ดว้ งมอดรเู ข็ม. แหล่งท่ีมา: www.2.dnp.go.th/gpbt/แมลง/d4.pgf, 27
เมษายน 2561.

Bamber, R.K. 1976. Heartwood its function and formation. Wood Sci. Technol. 10(1): 1-8.
Ban, N. T. 1998. Dalbergia tonkinensis. In: IUCN Red List of Threatened Species. Version

2013.2. URL: www.iucnredlist.org. Accessed: 08/01/2014.
Berthier, S., Kokutes, A.D., Stokes, A., and Fourcaud,T. 2001. Irregular heartwood formation in

maritime pine (Pinus pinaster Ait.): consequence for biomechanical and hydraulic tree
functioning. Ann. Bot. 87(1): 19-15.
Changtragoon, S., Ongprasert, P., Tangmitcharoen, S., Diloksampan, S., Luangviriyasaeng, V.,
Sornsathapornkul, P. and Pattanakiat, S. 2012. Country Report on Forest Genetic
Resources of Thailand. Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation,
Bangkok, Thailand.
Chính, N. N., Chung, C. T., Can, V. V, Dung, N. X., Dung, V. V, Dao, N. K., Hop, T., Oanh, T.T.,
Quynh, N. B. & Thin, N. N. (1996). Vietnam forest trees. Hanoi, Viet Nam: Agricultural
Publishing House.
CITES. 2012. Consideration of proposals for amendment of appendices I and II. Available
Source: https://cites.org/sites/default/files/eng/cop/17/prop/GT_Dalbergia_E.pdf, April
27, 2018
Debell, J.D. and B. Lachenbruch. 2009. Heartwood/sapwood variation of western redcedar as
influenced by cultural treatments and position in tree. For. Ecol. Manage. 258:
2026-2032.
Fang, J., Wang, Z., and Tang, Z. (eds.). 2011. Atlas of woody plants in China - Distribution and
climate. Springer-Verlag: Berlin.
Flora of China. 2014. Dalbergia tonkinensis. Flora of China @ efloras.org.URL: www.efloras.org.
Accessed: 15/01/2014.
FORGENMAP. 2002. Consultancy Report 20. Conservation Strategy for Forest Genetic
Resources of Thailand. FORGENMAP, the Royal Forest Department, Danish Cooperation
on Environmental Development-DANCED and Danida Forest Seed Centre-DFSC.
Hocker, H.W., Jr. 1979. Introduction to Forest Biology. John Wiley & Sons, New York.
Holland, B.J., Nyquist, W.E., and Cervantes-Martinez, C.T. 2003. Estimating and interpreting
heritability for plant breeding: An update. Plant Breeding Review Volume 22: 9-112.

52

https://curis.ku.dk/ws/files/35116262/Teak_evaluation_1.pdf, March 30, 2018
Husch, B., Miller, C.I., and Beers, T.W. 1982. Forest Mensuration.The Ronald Press Co, New York.
IUCN. 1980. World Conservation Strategy-Living Resource Conservation for Sustainable

Development. Available Source: http://data.iucn.org/dbtw-wpd/edocs/WCS-004.pdf,
May 4, 2015.
Kile, G.A. and Wade, G.C. 1975. Tramtes versicolor in apple II. The nature of the host reaction
to wounding and fungal infection and its influence on the susceptibility of sapwood
decay. Phytopathol. Zeitschr. 82: 1-24.
Kokutse, A.D., Bailleres, H., Stokes, A., and Kokou, K. 2004. Proportion and quality of heartwood
in Togolese teak (Tectona grandis L.f.). For. Ecol. Manage. 189: 37-48.
Le, T. T. and Mahood, S. 2008. The illegal wildlife and timber trade network around Chu Yang
Sin National Park, Dak Lak Province, Vietnam. BirdLife International Vietnam
Programme Conservation Report (Vol. 34). Hanoi, Viet Nam: Birdlife International
Vietnam Programme.
Morling, T. and Valinger, E. 1999. Effect of fertilization and thinning on heartwood area,
sapwood area and growth in Scot pine. Scand. J. For. Res. 50(2): 69-75.
Nghia, N. H. 2003. Conservation of Forest Genetic Resources in Vietnam. Paper submitted to
the XII World Forestry Congress (pp. 1–10). Submitted to the XII World Forestry
Congress, 2003, Québec City, Canada.
Nguyen,T. Q., and Tran, H. N. 2011. How Viet Nam is prepared to meet legal requirements of
timber export markets (p. 44). Hue City, Viet Nam: Tropenbos International
VietNam.
Niyomdham, C. 2002. An account of Dalbergia (Leguminosa-Papilionoideae) in Thailand. Thai
For. Bull. (Bot.) 30: 124-166.
OECD, 1974. OECD Scheme for the control of forest reproductive material moving in
International trade. OECD, Paris.
Philip, M.S. 1994. Measuring trees and forests. 2nd ed. CAB International, Wallingford, Oxon.
Phongoudome, C., D.K. Le, S. Sawathvong, M.S. Combalicer and W.M. Ho. 2012. Biomass and
carbon content allocation of six-year-old Anisoptera Costata Korth., and Dalbergia
cochinchinensis Pierre, plantations in Lao PDR. Sci. J. Agr. Res. Manage 2012: 14-16.
Pinyopusarerk, K. 1990. Acacia auriculiformis: An Annotated Bibliography. Winrock International
- F/FRED and ACIAR, Bangkok, Thailand.
Sellin, A. 1996. Sapwood amount in Picea abies (L.) Karst. determined by tree age and radial
growth rate. Holzforschung 50: 291-296.

53

Soonhuae, P., Piewluang, C., and Boyls, T. 1994. Population Genetics of Dalbergia
cochinchinensis Pierre and Implications for Genetic Conservation. Technical Publication
No. 18. ASEAN Forest Tree Seed Centre Project, Muek-Lek, Saraburi.

Wang, S. and Chen, K. 1992. Effects of plantation spacing on tracheid lengths, annual ring
widths, and percentages of latewood and heartwood of Taiwan-grown Japanese cedar.
Mokuzai Gakkaishi 38(7): 587-611.

Wilkins, A.P. 1991. Sapwood, heartwood and bark thickness of silvicultural treated Eucalyptus
grandis. Wood Sci. Technol. 25(6): 415-423.

Wu, Z. and Raven, P.H. (eds.) (2010). Flora of China 10: 1.162. Science Press (Beijing) and
Missouri Botanical Garden Press (St. Louis).

Yooyuen, R., Duangjai, S., and Changtragoon, S. 2011. Chloroplast DNA variation of Dalbergia
cochinchinensis Pierre in Thailand and Laos, pp. 84-87. In IUFRO World Series Volume
30: Asia and the Pacific Workshop Multinational and Transboundary Conservation of
Valuable and Endangered Forest Tree Species. 5-7 December 2011. Guangzhou, China.

54

ภาคผนวกท่ี 1

สรปุ ลำดับความสำคัญและเร่งดว่ นของการดำเนนิ งานวจิ ยั การจัดทำแผนยทุ ธศาสตร์

และการดำเนนิ การจดั การและอนรุ ักษ์ทรพั ยากรพันธุกรรมปา่ ไมใ้ นประเทศไทย

Research needs Conservation In situ conservation Ex situ conservation
strategy
Species Taxonomy Genetic Distribution Current Additional Current Additional
Top Priority variation situation sites situation sites

Dalbergia cochinchinensis Pierre 2+ 3 3* •• •1

Afzelia xylocarpa Craib 33 3 ••• 1(South) • 1

Dipterocarpus alatus Roxb.ex G. Don 3* 3 3 ••• •1

Hopea odorata Roxb. 33 3 ••• •1

Pterocarpus macrocarpus Kurz 3+ 3 3* ••• •• 1

Tectona grandis L.f. 3+ 2 + ••• 1 • 1

Very high priority

Alstonia scholaris (L.)R.Br. 22 2 ••• •2

Aquilaria crassna Pierre ex Lec. 23 2 •• 1

Dalbergia oliveri Gemble 23 2 •• •1

Intsia palembanica Miq. 22 2 ••• 2

Manifera (wild species) 12 3 2 ••• 2

Millettia kengensis Craib 23 2 • 2(North) 2

Pinus merkusii Jungn & de Vriese. 1+ 1+ + ••• 2(Northeast) •• 2

Wrightia arborea (Dennst.) Mabb. 22 2 ••• 2

Xylia xylocarpa var. kerrii Craib & 22 2 ••• •• 2
Hutch.

Other priority

Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs 11 1 •• 3

Chukrasia tabulasia A.Juss 2 1* 1 1* ••• •• 3

Cotylelobium melanoxylon Pierre 1+ 1 1 •• 2(South) 3

Dipterocarpus tuberculatus Roxb. 11 - ••• 3

Durio mansoni Bakh. 11 1 •• 2(South) 3

Fagraea fragrans Roxb. 11 1 •• 2(CenterEast) 3

Gmelina arborea Roxb. 1+ 1 1 ••• •3

Holoptelea integrifolia (Roxb.)Planch. 11 1 •• 2(Northeast, 3
Hopea ferrea Roxb. 11 3
East,West)

••• 2(West,Center)

Manglietia garretti Craib 11 1 •• 2(West,Center) 3

Mansonia gagei Drumm. 11 1 •• 3

Melia azedarach L. 11 - ••• 3

Meliantha suavis Pierre 11 1 ••• 3

Parashorea stellata Kurz 11 1 •• 2(East) 3

Parkia speciosa Hassk. 11 1 ••• 2(Center) 3

Pinus kesiya Royle ex Gordon. 1+ 1+ 1 ••• •3

Shorea henryana Pierre 11 1 • 2(South, 3
Shorea roxburghii G.Don. 11
Tetrameles nudiflora R.Br. 11 East,West)

1 ••• 2(Center, • 3

East,West)

- ••• 3

Toona ciliata M. Roem. *1 1 1 ••• 2(Center,West) 3

Remarks: Research needs and conservation strategy:
3 = Top priority: to be undertaken within the next three years; 2 = High priority: to be undertaken within the next five years;
1 = Medium priority to be undertaken within the next ten year; * = study in progress; and + = study completed.

In situ conservation and Ex situ conservation: ••• = very well conserved; •• = well conserved; and • = partly conserved.

Additional sites: NE = north-east; N = north; C = central; E = east; W = west; S= south/peninsula.

55

ภาคผนวกท่ี 2

ทะเบียนแม่ไม้

1. ชนิดไม้ พะยงู

ชอ่ื พฤกษศาสตร์ Dalbergia cochinchinensis Pierre

2. เลขทแี่ ม่ไม้ 59

3. สถานทคี่ ดั เลือก (ก) แหล่ง หนว่ ยพิทักษฯ์ คลองนำ้ มัน

(อช.ทับลาน)

(ข) หมูบ่ า้ น/ตำบล ลำเพลยี ก

(ค) อำเภอ ครบุรี

(ง) จงั หวัด นครราชสีมา

4. ชนิดปา่ ดิบ

พรรณไม้ทีข่ ึ้นปะปน พลองใบเลก็ กระเบากลัก

5. ตำแหนง่ ท่ตี ั้ง E 48P 206658

N 1581304 พ้ืนหลกั ฐานอา้ งองิ (Datum) WGS84

6. ชนดิ ดิน ร่วน สภาพพ้นื ที่ ท่ีราบ

7. การสบื พนั ธุ์ตามธรรมชาติ นอ้ ย สงู จากระดับน้ำทะเลปานกลาง 533 เมตร

8. เส้นผา่ ศนู ยก์ ลางลำตน้ ทร่ี ะดับอก (DBH) 27.0 ซม. ความสูง 25.9 เมตร

9. ความสูงจากโคนตน้ ถึงก่ิงแรก - เมตร ความสงู ทเี่ ป็นสนิ คา้ ได้ 16.5 เมตร

10. รปู ทรงของลำตน้ (ก) ความตรง  ตรง  เอนเล็กนอ้ ย  เอนมาก

(ข) ความตอ่ เนอ่ื งจากโคนถึงยอด  ตรงถึงยอด  โคง้ ทีโ่ คนเลก็ น้อย

 โค้งทีป่ ลายเล็กนอ้ ย

11. ลักษณะเรือนยอด (ก) ขนาด (เทียบสดั สว่ นกบั ลำต้น)  เลก็  กลาง  ใหญ่

12. ลักษณะกิง่ (ข) รปู ทรง  สมดลุ  รูปไข่  ไม่สมดลุ
(ก) ขนาด (เทยี บสดั ส่วนกบั ลำตน้ )  เล็ก  กลาง  ใหญ่
(<1/4) (1/4-1/2) (>1/2)
(ข) กงิ่ ทำมุมกับลำตน้ (องศา)  35-50  51-70  71-90

(ค) การลิดก่งิ ตามธรรมชาติ  ดี  ปานกลาง  ไม่ดี

(ง) จำนวนกง่ิ เล็กตามลำต้นท่แี ตกใหม่ - กิ่ง

13. ลักษณะลำต้น(ก) ความตรง  ตรง  คดเป็นคล่ืนเล็กน้อย

(ข) การบดิ ของลำต้น  ตรง  บิดเลก็ น้อย  บิดมาก

(ค) ความกลม  กลม  คอ่ นขา้ งกลม  กลมรี

(ง) พูพอน  ไม่มี  มเี ล็กนอ้ ย  มมี าก

14. ปริมาณผลผลิตเมล็ด  ดก  ดกปานกลาง  ไม่ดก  ไมพ่ บ

15. การทำลายของโรคและแมลง (ก) ท่ีตน้  ไม่มี  มเี ลก็ นอ้ ย  มปี านกลาง  มมี าก

(ข) ทีใ่ บ  ไม่มี  มีเลก็ น้อย  มปี านกลาง  มมี าก

16. วิธกี ารนำแมไ่ ม้ไปขยายพันธ์ุ  เมลด็  กงิ่  ราก  อ่ืนๆ

17. หมายเหตุ กระพี้หนา 3.5 ซม., แมไ่ ม้อย่บู นจอมปลวก

18. วนั เดอื น ปี ทค่ี ัดเลือก 24 พ.ย. 2558 ผู้คัดเลอื ก สาโรจน์ ประสทิ ธิ์ สทุ ัศน์ สุวรรณ พวงพรรณ

19. หนว่ ยงานคัดเลือก กลุ่มงานวนวฒั นวิจยั สำนักวิจยั และพัฒนาการปา่ ไม้ กรมปา่ ไม้

56
ภาคผนวกที่ 3

ผงั แม่ไม้ทคี่ ดั เลือกแบบเปรยี บเทยี บเกณฑใ์ นการคดั เลือกทลี ะคใู่ นแปลงทดสอบ
ลูกหลานของไม้พะยูงในบลอ็ กที่ 1-4

ถนน

MS10 ML3 MS18 SRK7 ตน้ ท่ี 1
SRM2 DL11
ML15 DL10 ต.7 SRM1 DL20 ต.24
ML10 MS22
MS1 KH7 DL8 DL6
DL1 KH4 MS24 DL15
DL4 SRK4 SRK8 SRM4
KH9 ML1 DL17 MS21
DL19 DL14 SRK18 MS23
ML9 MS4 MS27 KH2
ML20 DL2 MS3 MS19
SRK17 SRKH7 MS6 SRM3
MS11 MS2 ML22
DL18 SRKH14 KH8 ต.6 SRKH11
MS14 KH6 MS26
ML7 ML11 ML21 KH5
SRK6 ML2 ML12
KH1 SRK15 DL12
SRK21 MS16
DL16 ต.4 SRKH8
ML23
DL7 SRK1
MS7

ภาพที่ 1 ผังแมไ่ ม้ทีค่ ดั เลือกแบบเปรียบเทียบเกณฑ์ในการคดั เลอื กทลี ะคใู่ นแปลงทดสอบลูกหลาน
ของไม้พะยงู ในบลอ็ กท1ี่

หมายเหตุ : ต. = ต้นที่

57
ถนน

MS4 MS27 ตน้ ท่ี 1
ML10 SRM2
SRK1 ML2 SRM3 DL5
ML6 MS26 DL6 ML22
DL11 DL12 SRK5 SRKH16
SRKH8 KH9 SRM22 KH2
MS21 SRK17 KH7 SRK26
KH1 DL3 KH3 DL9
MS16 KH4 SRKH11 SRKH14
DL13 ML7 DL1 ML20
DL8 SRK8 MS10 ML12
KH6 ML21 SRM1 MS7
SRK4 KH5 ML8
MS14 SRK21 DL17 ต.12 SRK19
MS18 MS3 DL18
DL15 SRK7 SRK6
ML3 MS19
DL10 ต.22 ML23 ML11
SRKH7 MS22
MS2 ต.12 SRM4
MS23 SRK18
MS24 DL4 MS6
ML9 DL2
DL14 DL19 ต.
KH8 24,1 ML1
SRK15
MS25 MS11 DL7
ML15
DL20 ต.4 DL16
MS1

ภาพท่ี 2 ผังแมไ่ ม้ท่ีคัดเลือกแบบเปรยี บเทียบเกณฑ์ในการคดั เลอื กทลี ะคู่ในแปลงทดสอบลูกหลาน
ของไม้พะยูงในบล็อกท่ี 2
หมายเหตุ : ต. = ตน้ ท่ี

58
ถนน

ML10 MS7 ตน้ ท่ี 1

MS22 DL13

ML21 KH7

SRKH7 KH6

DL16 MS3 DL20 DL14 ต.3 ML9

MS18 ML7 MS15 SRK26 SRKH14

MS2 ต.3 MS16 ML11 DL8

DL10 DL12 KH9 SRM22

MS11 DL5 MS10

SRK15 MS23 MS26 ML22 ML1 MS27 KH4
SRM1
ML23 SRM2 KH1 SRK1 SRK8 MS4
ML3
ML8 DL17 DL6 KH5 ML23 DL3 KH2

KH8 ML6 MS21

SRK4 DL19 DL2

DL7 ต.7 SRKH8 ต.7 KH3 SRKH11 MS14

SRK21 SRK19 MS1 DL18 DL4 MS25

SRKH16 MS24 DL11 ต.
3,20

DL9 ต.6 ML12 ML20

SRK7 SRK18

SRM3 SRK5

DL1 ต.19,8 SRK17

MS6 DL15

SRM4 SRK6

ภาพท่ี 3 ผังแมไ่ ม้ท่คี ดั เลือกแบบเปรียบเทียบเกณฑ์ในการคดั เลือกทีละคใู่ นแปลงทดสอบลูกหลาน
ของไม้พะยงู ในบล็อกที่ 3
หมายเหตุ : ต. = ต้นที่

59
ถนน

KH6 SRM3 ML9 MS22 ตน้ ท่ี 1

SRKH8 SRM4 MS7 ML21

DL6 MS11 SRK8 ML10 SRK1 KH3 DL18

KH2 SRM2 DL7 DL8 DL9 MS2 DL5 DL20

MS6 DL15 SRKH11 ML12 SRKH14 SRM1 MS18 SRKH7

DL4 DL11 ต. KH1 ML6 ML2 SRK6
6

SRK19 KH9 MS4 SRK21 ML15 MS27 MS23 MS3

DL16 ML23 MS14 ML11 MS26 DL12 MS25 KH5

DL19 ต.16 DL2 SRK15 SRK4 ML8 DL17 MS19 SRK26

ML20 SRKH16 SRK7 DL13 DL14 MS21 ML3 MS24

SRK5 MS16 ต.5 MS10 DL10 DL1 MS1 KH4 SRK17

ML1 DL3 SRK18 ML22 ML7 SRM22 KH8 KH7

ภาพที่ 4 ผงั แม่ไม้ท่ีคดั เลอื กแบบเปรียบเทยี บเกณฑ์ในการคดั เลือกทีละค่ใู นแปลงทดสอบลูกหลาน
ของไม้พะยูงในบลอ็ กท่ี 4

หมายเหตุ : ต. = ต้นที่

ภาคผนวกท่ี 4 60
วธิ กี ารคัดเลอื กแมไ่ ม้ แบบเปรยี บเทียบเกณฑ์ในการคัดเลือกทีละคใู่ นแปลงปรับปรุงพันธ์ุ (หัวข้อ 1.3)

1.3.3 วธิ ีใช้เกณฑ์ 5 ประการในการคัดเลือก clone จาก 19 family ของแมไ่ ม้ท้ังหมด จำนวน 4,880 ต้น
โดยประเมนิ ลกั ษณะรปู ทรงของไม้พะยูง ด้านความยาวของชว่ งแกนลำตน้ และความตรงของลำต้น ตาม
Pinyopusarerk (1990) ดำเนินการโดยศึกษา 2 ลกั ษณะ และใหค้ ะแนนสงู สุดในลักษณะทด่ี ีท่ีสดุ ได้แก่

1. ความยาวของชว่ งแกนลำต้น (axis persistence) มีระดับคะแนนตัง้ แต่ 1-6 คะแนน ดังน้ี
1.1 มีลำต้นคู่ หรือหลายลำต้นจากพืน้ ดนิ ให้ 1 คะแนน
1.2 มีการแตกก่ิงแรกที่ความยาวไม่เกนิ ¼ ของความยาวลำตน้ ให้ 2 คะแนน
1.3 มีการแตกกิ่งแรกที่ความยาวไมเ่ กิน ½ ของความยาวลำต้น ให้ 3 คะแนน
1.4 มกี ารแตกกิ่งแรกท่ีความยาวไม่เกนิ ¾ ของความยาวลำต้น ให้ 4 คะแนน
1.5 มกี ารแตกกิ่งแรกท่ีความยาวมากกวา่ ¾ ของความยาวลำต้น ให้ 5 คะแนน
1.6 มลี ำต้นเดย่ี วตลอดลำต้น ให้ 6 คะแนน

2. ความตรงของลำตน้ (stem straightness) มรี ะดับคะแนนตง้ั แต่ 1-4 คะแนน ดงั นี้
2.1 ลำตน้ มีความโค้งงอมาก และมจี ำนวนมากกว่า 2 ช่วง ให้ 1 คะแนน
2.2 ลำต้นมีความโคง้ งอเลก็ น้อย 2 ชว่ ง และรุนแรงมาก 2 ชว่ ง ให้ 2 คะแนน
2.3 ลำตน้ เกือบตรง แต่มีความโคง้ งอเล็กนอ้ ย 1-2 ช่วง ให้ 3 คะแนน
2.4 ลำต้นตรงอย่างสมบรู ณ์ ให้ 4 คะแนน

1.3.6 วิธีจัดลำดบั คะแนน (ranking) ของแมไ่ มท้ งั้ หมด จำนวน 4,880 ต้น

61

วิธีน้ีพิจารณาให้คะแนนสูงสุดในแต่ละเกณฑ์ ด้วยการประยุกต์วิธีการประเมินของ Mishra (2009)
และ ดำรง และคณะ (2553) โดยใช้วิธีการ paired comparisonเปรียบเทียบเกณฑ์ในการคัดเลือกทีละคู่ โดย
กำหนดเกณฑ์ต่าง ๆ ที่ใช้ คือ ความสูง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก ความยาวของช่วงแกนลำต้น ความตรง
ของลำต้น และแก่น โดยการให้คะแนนสูงสุดในแต่ละเกณฑ์นั้นจะมีค่าไม่เท่ากัน ท้ังนี้ข้ึนอยู่กับวัตถุประสงค์การใช้
ประโยชนข์ องพะยูง

การคัดเลือก clone ของพะยูงที่ให้การเติบโต ลักษณะรูปทรงดี และมีสัดส่วนแก่นมากในครั้งนี้ ได้กำหนด
เกณฑต์ า่ ง ๆ ที่ใช้ ดังนี้

1. ความสูง (height; Ht)
2. ขนาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางเพยี งอก (diameter at breast height; DBH)
3. ความยาวของช่วงแกนลำต้น (axis persistence; AP)
4. ความตรงของลำต้น (stem straightness; SS)
5. แก่น (heartwood; HW)

โดยการให้คะแนนสูงสุดในแต่ละเกณฑ์น้นั จะมคี ่าไม่เท่ากัน ท้ังนี้ขึ้นอยู่กับวตั ถุประสงค์การใช้ประโยชน์ของ
พะยูง ซึ่งต้องมีลำต้นใหญ่ เปลาตรง และมีแก่นมาก ดังนั้นในการศึกษาคร้ังนี้จะพิจารณาให้คะแนนสูงสุดในแต่ละ
เกณฑ์ โดยประยุกต์มาจากการคัดเลือกแม่ไม้สบู่ดำ ของ Mishra (2009) และการคัดเลือกแม่ไม้เทพทาโรของ
ดำรง และคณะ (2553) โดยใชว้ ธิ ีการ paired comparison (ตารางที่ 1)

ตารางที่ 1 การคำนวณหาค่าคะแนนสูงสดุ ของการเตบิ โต รูปทรงและสัดส่วนแก่นโดยวิธี paired comparison

Ht DBH SS AP HW

Height (Ht) 1 -1 -1 1

Diameter at Breast Height (DBH) -1 -1 -1 0

Stem Straightness (SS) 11 01

Axis Persistence (AP) 110 1

Heartwood (HW) -1 0 -1 -1

Sum 0 3 -3 -3 3

F 4 4 444

Sum+F 4 7 117

Relative weight (%) 20 35 5 5 35

หมายเหตุ Sum = คะแนนรวม F = จำนวนเกณฑ์ในการคดั เลือกแฟมลิ ี่ของพะยูง - 1

62

วิธี paired comparison น้ีจะทำการเปรียบเทยี บเกณฑใ์ นการคดั เลือกทีละคู่ โดยมวี ิธกี ารใหค้ ะแนน คือ

1 = มีความสำคญั มากกว่า 0 = มคี วามสำคัญเท่ากัน และ -1 = มีความสำคญั น้อยกว่า ยกตัวอยา่ งเช่น

เมื่อเปรียบเทียบระหว่างขนาดเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางเพยี งอก (DBH) กบั ความสงู (Ht) จะให้ความสำคญั กบั ขนาด

เสน้ ผ่านศนู ย์กลางเพยี งอก (DBH) มากกวา่ จึงได้ระดบั คะแนนเป็น 1 เมื่อเปรียบเทียบระหวา่ งขนาดเสน้ ผา่ น

ศนู ย์กลางเพียงอก (DBH) กบั แก่น (HW) จะให้ความสำคญั เทา่ กนั จงึ ไดร้ ะดับคะแนนเป็น 0 เปน็ ต้น ซึ่งจากการ

คำนวณ โดยวิธกี าร paired comparison จะทำให้ทราบค่าคะแนนสูงสดุ ในแต่ละเกณฑ์ ดังน้ี

ความสงู ระดบั คะแนนสูงสุด เท่ากบั 20 คะแนน

ขนาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางเพยี งอก ระดบั คะแนนสงู สดุ เท่ากับ 35 คะแนน

ความยาวของช่วงแกนลำต้น ระดบั คะแนนสูงสดุ เท่ากับ 5 คะแนน

ความตรงของลำตน้ ระดบั คะแนนสูงสุด เทา่ กับ 5 คะแนน

แกน่ ระดบั คะแนนสูงสุด เทา่ กับ 35 คะแนน

จากระดับคะแนนสูงสุดในแต่ละเกณฑ์การพิจารณาจะต้องนำมาแจกแจงเป็นระดับคะแนนย่อย โดยการให้
คะแนนย่อยจะแบ่งออกตาม % superiority of each tree over average of total tree โดยมีวิธีการคำนวณ
% superiority of each tree over average of total tree ดังน้ี

% superiority = (ค่าเฉล่ยี ทไี่ ด้ของพะยูงแตล่ ะตน้ – คา่ เฉลยี่ ของพะยงู ทุกต้น) × 100

(คา่ เฉลีย่ ของพะยงู ทุกต้น

เมื่อให้คะแนนพะยูงในแต่ละลักษณะแล้ว ผลที่ได้จะแสดงออกมาเป็นค่าคะแนน ซ่ึง Clone ที่มีค่าคะแนน
สูงสดุ จะเป็น Clone ท่ีเหมาะสมตอ่ การส่งเสริมการปลูก

63
ภาคผนวก 5

พื้นท่ีแปลงปลกู พะยงู ตามกิจกรรมพัฒนาศักยภาพงานวิจัยด้านป่าไม้ ในระหว่างปี พ .ศ. 2551-2555
ตามกิจกรรมบารุงแหล่งผลติ เมล็ดอายุเกนิ 10 ปี

หน่วยงาน แปลง ชนดิ ไม้ ระยะปลกู (มxม) พื้นที่ (ไร่) ประเภทแปลง

ภาคเหนือ

สถานีวนวัฒนวจิ ัยอินทขิล 2538 พะยงู 4x4 4 GC

สถานีวนวัฒนวจิ ัยกาแพงเพชร 2535 พะยงู 4x4 30 GC

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 2535 พะยงู 4x4 10 GC
สถานีวนวฒั นวจิ ัยกาฬสินธ์ุ 2535 พะยงู 4x4 20 GC

สถานีวนวฒั นวิจัยผานกเค้า 2540 หลายชนิดรวมกัน 4x4 40 GC
สถานีวนวฒั นวจิ ยั หนองคู ไม่ระบุ พะยงู - 110 PSS
สถานีวนวัฒนวจิ ัยห้วยทา 2504 ปลกู 2 อยา่ ง 4x4 2 Demon.
2533 พะยงู 4x4 62.5 GC
สถานีวนวัฒนวิจยั หมูสี 2533 หลายชนิดรวมกัน 4x4 3.6 Demon.
2533 ปลูก 2 อยา่ ง 4x4 3.6 Demon.
สถานีวนวัฒนวิจยั อุบลราชธานี 2530 พะยงู 4x4 85 SO
ภาคกลาง 2530 พะยงู 2x4 221 GC
ศูนยว์ นวฒั นวจิ ยั ภาคกลาง 2534 พะยงู 2x4 100 GC
2535 พะยงู 2x4 250 GC
สถานีวนวัฒนวิจยั ทองผาภูมิ 2537 พะยงู 4x8 5 GC

สถานีวนวฒั นวจิ ยั ราชบุรี 2534 พะยงู 2x4 65 PSS
สถานีวนวฒั นวิจยั ประจวบคีรขี ันธ์ 2537 พะยงู 4x8 15 GC
สถานีวนวฒั นวิจยั ทรายทอง 2540 พะยงู 2x2 25 GC
2524 พะยงู 4x4 20 GC
2531 พะยงู 3x3 14 SPA
2536 หลายชนิดรวมกัน 6x6 25 GC
2536 หลายชนิดรวมกัน 2x2 20 Demon.
2530 พะยงู 4x4 10 SPA
1,140.7
รวม

หมายเหตุ: PSS = Provenance Seed Stand (แหล่งผลติ เมลด็ พิสจู นถ์ ิ่นกาเนิด) ท่ีมา : สุวรรณ (2555)

SPA = Seed Production Area (แหล่งผลิตเมล็ดพันธ์ุ)

GC = Gene Conservation Plot (แปลงอนุรกั ษ์พันธุกรรม)

Demon. = Demonstration plot (แปลงเพ่ือการศกึ ษาทางธรรมชาติวิทยาและท่องเท่ียวเชิงอนรุ ักษ์)

SO = Seed orchard (สวนผลติ เมล็ด)