ArT of
traditional Book
ถึงเวลาเพลิดเพลินกับประเพณี 4 ภาค
ศ ศิ ม า เ ต ช ะ นั ง
สุ นิ ช า พิ ม คี รี
ArT of
traditional Book
ถึงเวลาเพลิดเพลินกับประเพณี 4 ภาค
ศ ศิ ม า เ ต ช ะ นั ง
สุ นิ ช า พิ ม คี รี
คํานํา
สมดุ รวมภาพวาดประเพณี 4 ภาค ( Tradition Art book ) เลม นี้ ผจู ดั ทํามคี วาม
ประสงคห ลกั เพอ่ื ตอ งการใหผ อู า นไดร บั ความรแู ละตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั เกย่ี วกบั ประเพณี
ไทย เนอื่ งจากประเพณไี ทยนอกจากจะสวยงามแลว ยงั สะทอ นถงึ วถิ ชี วี ติ ของชาวไทยอกี ดว ย
หนงั สอื เลม นก้ี ลา วถงึ ทมี่ าและความสาํ คญั ของประเพณไี ทย อกี ทง้ั ยงั มกี ารใหข อ มลู และ
ความรเู กย่ี วกบั ศลิ ปะดจิ ทิ ลั หรอื ทเี่ รยี กกนั วา Digital Art อกี ดว ย โดยจะเปน ฝม อื ของผจู ดั
ทําเอง ซง่ึ จะมกี ารออกแบบตวั ละคร รวมถงึ การคดิ concept งาน เพอื่ ใหส มดุ รวมภาพวาด
ประเพณี 4 ภาค สมบรู ณพ รอ มทง้ั ภาพ ขอ มลู และเปน การพฒั นาฝม อื และความรขู องตวั ผจู ดั
ทาํ เองอกี ดว ย
ทง้ั นส้ี มดุ รวมภาพประเพณี 4 ภาค ( Tradition Art book ) เลม นสี้ าํ หรบั การนําเสนอ
โครงการจบระดบั ชน้ั ประกาศนยี บตั รวชิ าชพี ( ปวช. ) ถา หากมกี ารผดิ พลาดประการใด ตอ ง
ขออภยั มา ณ ทนี ดี้ ว ย
นางสาวศศมิ า เตชะนงั
นางสาวสนุ ชิ า พมิ ครี ี
กิตติกรรมประกาศ
ผจู ดั ทําขอขอบพระคณุ ผทู รงคณุ วฒุ เิ ปน อยา งสงู ทใ่ี หค ําแนะนําเปน อยา งดี และใหข อ
เสนอในการทําสมดุ รวมภาพประเพณี 4 ภาค ( Tradition Art book ) เลม นี้
ขอขอบพระคณุ อาจารยท กุ ทา นทส่ี ง่ั สอน ใหค วามรทู างดา นการศกึ ษา
เกย่ี วกบั ศลิ ปะและการทาํ สมดุ ภาพ รวมถงึ ใหค วามรทู างประเพณแี ละการทาํ โครงการ ทําใหผ ู
จดั ทาํ มคี วามชอบในการวาดภาพและสนใจศกึ ษาประเพณี ตงั้ แตเ รยี นประกาศนยี บตั รวชิ าชพี
ขอขอบคณุ เพอ่ื น พ่ี นอ ง ทรี่ ว มกนั ลงความเหน็ ชอบ แนะนาํ เรอ่ื งตา งๆ เกย่ี วกบั ประเพณี
และการทําสมดุ รวมภาพ
ขอขอบคณุ แหลง ขอ มลู ตามอนิ เตอรเ นต็ ตา งๆ ทใ่ี หผ จู ดั ทําไดศ กึ ษาและคน ควา เพอ่ื นาํ
มาอา งองิ ในสมดุ รวมภาพ
สารบัญ
Character ประเพณี
design ออกแบบ ประจําภาคเหนือ
ตัวละคร
ประเพณีประจําภาค ประเพณี
ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ประจาํ ภาคกลาง
ประเพณี
ประจําภาคใต
Character
Design
การออกแบบตัวละคร
2
ขาวนึง่
Concept
เด็กสาวจากเชียงใหม
ภาคเหนอื นสิ ยั เรยี บรอ ย
รา เรงิ เขา กับคนไดงา ย
เปนมติ ร ยมิ้ มีเสนห
อาตนู
Concept
เดก็ สาวจากภเู กต็ ภาคใต
มนี ิสัยกลาไดกลา เสยี หาวๆ
พดู จาตรงๆตรงมา
แตก เ็ ปน คนจริงใจ
รกั ครอบครวั
ชอบการตกปลา
By ศศิมา เตชะนงั
ใบไม 3
concept แกว
พ่สี าวจากกรงุ เทพฯ CONCEPT
เปน พี่ของใบบัว
เดก็ สาวจากหนองคาย
นสิ ัยเปนเด็กสาวนา รัก ภาคอสี าน ทม่ี าพรอมกับเจา 'ทยุ '
รา เริง อัธยาสัยดี เขา กบั คนงา ย
สนุ ขั พนั ธทุ าง เพศผคู ใู จ
มแี นวคิดแบบสมยั ใหม เปน ซุกซนราวกับลงิ
รกั งานศลิ ปะ
พูดตรงไปตรงมา
และประวตั ศิ าสตร มีมนั่ ใจในตวั เองสูง
รักการผจญภยั
ใบบวั
concept
เปนนอ งสาว
ของใบไม
มนี ิสัยนา รกั ราเรงิ
เขา กับคนงาย
ซุกซน
By สนุ ิชา พิมคีรี
4
ภาคเหนอื
6
ประเพณตี านตงุ
ประเพณีทานตุง “ตุง” ในภาษาถ่ินลานนาหมายถึง “ธง” ในภาษา
ไทยกลางตรงกับลักษณะธงประเภท “ปฏากะ” ของอินเดีย คือ มีลักษณะ
เปนแผนวัตถุสวนปลายแขวนติดกับเสา หอยเปนแผนยาวลงมา
ลักษณะความเช่ือ จุดประสงคของการทําตุงในลานนาก็คือ การทํา
ถวายเปนพุทธบูชา ชาวลานนาถือวาเปนการทําบุญอุทิศใหแกผูท่ีลวงลับ
ไปแลว หรือถวายเพื่อเปนปจจัยสงกุศลใหแกตนไปในชาติหนา ดวยความ
เช่ือท่ีวา เมื่อตายไปแลวก็จะไดเกาะยึดชายตุงข้ึนสวรรคพนจากขุมนรก
วันที่ถวายตุงน้ันนิยมกระทาํ ในวันพญาวันซ่ึงเปนวันสุดทายของเทศกาล
สงกรานต
Concept
เด็กสาวกับลูกหมาสีขาวกาํ ลังรวมประเพณีกําลังโศกเศรา เพราะ
คิดถึงคุณปูผูลวงลับไปแลว แตไดพ่ีสาวทาทางราเริงแตงชุดทองถ่ินที่มีชื่อ
วา "ขาวน่ึง" มาเลนเปนเพ่ือน เพราะตองการใหเธอหายโศกเศรา
By ศศิมา เตชะนงั
7
8
ประเพณอี สู าว
คาํ วา “อู” เปนภาษาไทยภาคเหนือแปลวา “พุดกัน คุยกัน สนทนากัน
สนทนากัน” ดังนั้น “อูสาว” ก็คือ พูดกับสาว คุยกับสาว หรือแอวสาวการ
อูสาวเปนการพดคุยกันเปนทาํ นองหรือเปนกวีโวหาร
การอูสาวหรือแอวสาวจะทาํ ตอนกลางคืนโดยชายหนุ (หรือชายไมหนุ
ก็ได) จะไปไหนมาไหนเปนกลุมๆ และพูดคุยกันอยางสนุกสนานเพ่ือไป
“เซาะอู” (คือการไปคุยกับสาวๆ ตอน กลางคืนชวงวางงาน)
ชายหนุม หรือทางเหนือเรียกวา “บาว” แตถาเปนหนุมนอย (หมาย
ถึง ผูชายที่มีความเปนหนุมเหลือนอยแลว) หรือผูชายที่มีอายุมากหนอย
จะเรียกวา “บาวเจื้อ” โดยบาวเหลานั้นจะอูกับสาวโสดเทานั้น ถาผูหญิงท่ี
มีเรือนหรือแตงงานแลวจะไมออกมาอูเด็ดขาด
Concept
หนุมสาวท่ีกาํ ลังคุยกันเร่ืองสัพเพเหระ โดยท่ีฝายหญิงก็ทอผาดวยกี่
ทอผาโบราญไป ฝายชายก็นั่งดูเธอทอผผาไป ราวกับโลกของทั้งคูเปน
สีชมพู
By สนุ ิชา พมิ ครี ี
9
10
ภาคอีสาน
(ตะวนั ออกเฉียงเหนอื )
12
ประเพณไี หลเรือไฟ
งานประเพณีไหลเรือไฟ (เฮือไฟ) จัดข้ึนในวันออกพรรษา คือวันข้ึน 15
คํา่ เดือน 11 การไหลเรือไฟถือเปนการบูชาพระพุทธเจา ในวันที่
พระพุทธเจาเสด็จมาจากเทวโลก หลังจากที่พระพุทธองคไดเสด็จขึ้นไปจํา
พรรษาที่ดาวดึงษ
ปจจุบันมีการจัดทําเรือไฟเปนรูปแบบตางๆที่ขนาดใหญโตขึ้นมีวิธีการ
ประดับ ตกแตงใหวิจิตรตระการตามากยิ่งข้ึน เม่ือปลอยเรือไฟเหลานี้ลง
กลางลําน้ําโขงภายหลังการจุดไฟใหลุกโชติชวงจะ เปนภาพท่ีงดงาม
ติดตาติดใจผูพบเห็นไปตราบนานเทานานไมมีที่ไหนๆในประเทศไทยจะยิ่ง
ใหญ เหมือนที่จังหวัดนครพนม
Concept
เด็กสาวกับสุนัขคูใจกําลังนั่งพักเหน่ือยดูเรือไฟอยูบนเนินเขาหลัง
สนุกกับการเดินเท่ียวในงานประเพณีไหลเรือไฟในวันออกพรรษา
By สุนชิ า พมิ คีรี
13
14
ประเพณผี ีตาโขน
ประเพณีเลนผีตาโขนเปนประเพณีที่ชาวดานซายจังหวัดเลยถือ
ปฏิบัติสืบตอกันอยางยาวนานผูท่ีสวมบทบาทเปนผีตาโขนนั้นจะตองสวม
หนากากท่ีนาเกลียดนากลัว ทําจากหวดน่ึงขาวเหนียว แตงกายดวยเสื้อผา
สีสันสดใส ออกเดินรวมขบวนไปกับขบวนแหงานบุญหลวง
ชาวดานซายเช่ือกันวา บรรพชนที่เสียชีวิตไปแลวจะกลายเปนสิ่ง
ศักดิ์สิทธิ์ สามารถดลบันดาลใหเกิดความอุดมสมบูรณหรือความหายนะ
กับบานเมืองได เพื่อใหเปนที่พอใจของดวงวิญณาณบรรพชน ชาวบานจึง
จัดใหมีการละเลนผีตาโขนขึ้น
Concept
ทั้งสองคนกับเจาทุย กําลังสนุกกับการแตงเปนผีตาโขน เมื่อมีตา
กลองมาถายภาพ ท้ังสามเลยโพสทาทางอยางราเริง
By ศศมิ า เตชะนงั
15
16
ภาคกลาง
18
ประเพณกี วนขาวทิพย
พิธีกวนขาวทิพยไดยึดถือปฏิบัติเปนประเพณีสืบตอกันมาตั้งแตอดีต
จนถึงปจจุบัน ในหมูของชาวพุทธทั่วไป เพ่ือระลึกถึงสมเด็จพระสัมมาสัม
พุทธเจาและเหตุการณท่ีนางสุชาดาไดกวนขาวทิพยในวันขึ้น ๑๔ คํา่ แลวนาํ
ไปถวายพระพุทธเจากอนท่ีจะตรัสรู ๑ วัน โดยถือวามีผลานิสงฆมาก ดวย
เหตุนี้ชาวพุทธจึงพรอมใจกันกวนขาวทิพย เพ่ือถวายเปนพุทธบูชา เทิดทูน
พระเกียรติคุณดวยความกตัญูกตเวทิตาธรรม
ขาวทิพยมธุปายาสนี้เชื่อกันวา เม่ือทาํ ครบถวนตามพิธีแลว จะเปนสิริ
มงคลแดผูทําและผูบริโภค สมควรจะเซนสรวงเทพารักษ ผูที่ไดบริโภคขาว
ทิพยแลว จะประสบโชคลาภตางๆ นานา ปราศจากโรคาพยาธิ ภัยพิบัติ
ประสบส่ิงที่เปนมงคล
Concept
ในขณะที่กําลังกวนขาวอยูนั้น ก็ไดมีนกพิราบบินผานอยางวองไว
ทาํ เอาเด็กนอยถึงกับตกใจและชี้ กลัววานกพิราบจะมาปลอยระเบิดลง
กระทะ
By ศศิมา เตชะนงั
19
20
ประเพณที าํ บุญโคนไม
การทําบุญโคนไม เปนประเพณีพื้นบานอยางหน่ึงของจังหวัดตราดที่
ทําเปนประจําทุกป สะทอนใหเห็นถึงความสามัคคี ชวยเหลือเกื้อกูลซ่ึงกัน
และกันของคนในหมูบานในชุมชน การทําบุญโคนไมและการทาํ บุญตาม
สถานท่ีสําคัญในหมูบาน
ชาวบานจะนัดหมายกันหลังจากทาํ บุญสงกรานตหรือหลังจากทาํ บุญ
ทอดผาปาคืนวันลอยกระทง แลวมอบหนาที่ใหแกไวยาวัจกรหรือบุคคลอื่น
ท่ีเหมาะสม นิมนตพระ เม่ือถึงวันทาํ บุญ ชาวบานจะเตรียมอาหารหวาน
คาว ดอกไม ธูปเทียน ไปยังสถานที่นัดหมาย ทําพิธีกรรมทางสงฆ ถวาย
ทานแกพระสงฆ กรวดนา้ํ เหมือนทําบุญถวายสังฆทาน หลังจากเสร็จพิธี
ทางสงฆแลว ชาวบานจะทาํ พิธีแหเรือมีการตีไมลอนาํ หนาขบวนไปยังหวย
หนองคลองบึง เพ่ือทําพิธีปลอยเรือท่ีทําดวยกาบหมาก ขดหัวทายใหคลาย
เรือ ภายในบรรจุดวยดอกไม ธูปเทียน อาหารคาวหวาน หอม กระเทียม
เกลือ พริก เปนตน นอมจิตอุทิศสวนบุญกุศลใหแกผีปา ผีโปง ผีทุง ผีนา
พรอมกับฝากโรคภัยไขเจ็บทั้งหลายไปกับเรือ เสร็จพิธีแลวจะกลับมายัง
สถานท่ีบําเพ็ญบุญเพื่อรับประทานอาหารเปนอันเสร็จพิธี
Concept
พี่สาวท่ีกาํ ลังย้ิมกับนองสาวที่ต้ังหนาต้ังตาขอพรอยางเปนจริงเปนจัง และ
คิดวาเธอกําลังขอพรอะไรอยู
By สนุ ิชา พมิ ครี ี
21
22
ภาคใต
24
ประเพณลี อยเรือชาวเล
ประเพณีลอยเรือเปนประเพณีท่ีสืบทอดมาจากบรรพบุรุษด้ังเดิมของ
ชาวอูรักลาโวย ที่อาศัยอยูในจังหวัดกระบ่ีและจังหวัดใกลเคียง เม่ือถึงเวลา
ที่กาํ หนดสมาชิกในชุมชนและญาติพ่ีนองที่แยกยายถ่ินไปทํามาหากินใน
แถบทะเล และหมูเกาะตาง ๆ ในทะเลอันดามันจะพากันเดินทางกลับมายัง
ถ่ินฐาน
ในวันข้ึน ๑๓ ค่าํ ชวงเชา ชาวเลจะเดินทางไปบริเวณท่ีจะทาํ พิธี ผูหญิง
จะทําขนม ผูชายจะสรางและซอมแซมท่ีพักชั่วคราว ชวงเย็น ท้ังหญิงและ
ชายจะไปรวมกันที่ศาลบรรพบุรุษเพ่ือนําอาหารเคร่ืองเซนไปเซนไหว
บรรพบุรุษเปนการบอกกลาวใหมารวมพิธีลอยเรือ เชาของวันขึ้น ๑๔ ค่ํา
ผูชายสวนหนึ่งเดินทางไปตัดไม เพื่อนาํ ไมมาทาํ เรือผูหญิงจะรองราํ ทาํ เพลง
ในขณะที่รอรับไมบริเวณชายฝง แลวขบวนแหจะแหไมไปวนรอบศาล
บรรพบุรุษเพื่อนาํ กลับมาทําเรือ “ปลาจ๊ัก” คืนวันข้ึน ๑๔ คํา่ มีพิธีฉลองเรือ
โดยมีการรํารอบเรือ เพื่อถวายวิญญาณบรรพบุรุษ
Concept
เพื่อนสาวสองคนที่กาํ ลังมองเรือที่คนทั้งหมูบานชวยกันทําในงาน
ประเพณีลอยเรือชาวเลลอยออกนอกฝงอยางมีความสุข
By สุนชิ า พมิ คีรี
25
26
ประเพณแี หผาขึน้ ธาตุ
คือการนาํ ผาที่เย็บเปนผืนยาวติดตอกันมาแหแหน สวน “ข้ึนธาตุ” คือ
การนาํ ผาน้ันไปโอบรอบฐานพระบรมธาตุเจดียที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ
ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจา ท่ีวัดพระบรมธาตุ วรมหาวิหาร จังหวัด
นครศรีธรรมราช ปละ ๒ ครั้ง คือวันมาฆบูชา ( วันเพ็ญเดือน ๓ ) และวัน
วิสาขบูชา ( วันเพ็ญเดือน ๖ ) ผาที่นาํ มาขึ้นธาตุแตเดิมเรียกวา “พระบฎ”
หรือ “พระบท”
ผาท่ีนาํ ข้ึนหมพระธาตุมักจะนิยมใชสีขาว เหลือง และแดง
พุทธศาสนิกชนคนใดตองการหมผาพระธาตุ จะเตรียมผาขนาดความยาว
ตามความตองการของตน แตสวนมากจะนําผามาเย็บตอกัน ซ่ึงเปนขนาด
ท่ีสามารถหมพระธาตุรอบองคได หากใครตองการทําบุญรวมดวยก็จะ
บริจาคเงินสมทบ การตกแตงผาหมพระธาตุ บางคนประดิษฐตกแตงชาย
ขอบผาประดับดวยริบบิ้น พูหอย แพรพรรณ ลวดลายดอกไมสวยงาม แต
ผาหมพระธาตุผืนพิเศษ จะเขียนภาพพุทธประวัติท้ังผืนยาว โดยชางผู
ชาํ นาญเขียนภาพ แสดงใหเห็นความถึงความตั้งใจ ความมานะ พยายาม
Concept
อาตูนและเด็กหนุมจากกรุงเทพฯ กําลังแหผาสีเหลืองทอง
อรามดวยทาทีย้ิมแยม โดยที่เด็กหนุมถามเก่ียวกับประเพณีของภาคใต
ดวยความสนใจตลอดเวลา
By ศศมิ า เตชะนงั
27
28
29
บทสง ทา ย
หนงั สือเลม นี้เปนเพยี งหนงั สอื ที่จดั ทําข้ึนเพอ่ื เปน โครงงานจบ
ปวช.ป3 เทา น้นั แตชวงระยะเวลาทท่ี าํ โครงการน้ี เราเจอเรอื่ ง
มากมาย ท้งั เรือ่ งสนกุ ๆจากการไดลองทาํ ในสิ่งใหมๆ ทง้ั ความรูท ีไ่ ด
จากการทาํ งาน ทัง้ ไดเ ขา ใจปญ หาการทาํ งานของตวั เองและของคน
อน่ื เพ่ือนํามาปรบั ปรุง มันใหอ ะไรพวกเรามากกวา แคช ิ้นงานโครงการ
ชน้ิ หนงึ่ และทส่ี ําคญั คือใหพ วกเราไดเ ผยแพรง านชิน้ นเี้ ปนความรูใ ห
กับคนอื่นๆผา นทางศลิ ปะดจิ ทิ ัล
ทัง้ น้ขี อขอบคณุ นักอานทกุ คนที่อานมาถึงตรงนด้ี ว ยนะคะ พวกเรา
ขอขอบคุณจริงๆ
บรรณานุกรม
บรรณานุกรมหนงั สอื
sites google “ทม่ี าและความสาํ คญั และประเพณที งั้ 4 ภาค” (ระบบออนไลน) แหลงขอ มูล
https://1th.me/nGnln
thailandbysai wordpress “ประเพณภี าคเหนือ” (ระบบออนไลน) แหลง ขอมลู
https://1th.me/eKEy7
thaiticket major “ประเพณีภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ” (ระบบออนไลน) แหลงขอ มูล
https://1th.me/lnWMm
Thailand by sai “ประเพณีภาคกลาง” (ระบบออนไลน) แหลงขอ มลู
https://1th.me/DOnxZ
Thailand by sai “ประเพณีภาคใต” (ระบบออนไลน) แหลงขอ มูล
https://1th.me/Aa93H
cities trueid net “วิธกี ารเผยแพรหนังสือลง meb”(ระบบออนไลน) แหลง ขอมูล
https://1th.me/xO2lE
ArT of traditional Book