turdhilt3_Neat

ШУТИС,ҮТС-ийн дизайны салбар
СУИС, ДУДСургууль хамтран гаргав

Äèçàéí áàÓрлаг

2017он нэгдүгээр улирал гурав дахь дугаар

Агуулга

04 26 74
Зохиомжийн элементүүд ба
зарчиму уд Монгол зураг буюу үндэсний HIF
уран зураг зэр
06
Урлагийн тухай 52 76
График Диж
08 58 бүт
A’DESIGN AWARD & COMPETI- Балдуугийн Шарав
TION 82
62 Ою
12 Сандлын дизайны онцлог, бүт
О. Энхтайваны ярилцлага мөн чанар 98
ADO
18 72 дээ
Уран сийлбэр Хэвлэлийн бүтээгдэхүүний
дизайны асуудал 100
24 ADO
Уран дархан про

ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ДИЗАЙНЫ МЭРГЭЖЛЭЭР
СУРАЛЦАГЧИД БОЛОН УРЛАГТ ДУРТАЙ ХҮН БҮХЭНД
ЗОРИУЛАВ.

Онцолж байна

FI технологийн дээд 08
ргийн өнгө гаргах боломж A’DESIGN AWARD & COMPETITION

житал урлаг хэрхэн 12
тээх вэ? О. Энхтайваны ярилцлага

юутнуудын шилдэг 26
т ээлү үд Монгол зураг буюу үндэсний
OBE INDESIGN програм уран зураг
эрх ажилуудаас
0 76
OBE ILLUSTRATOR Дижитал урлаг хэрхэн бүтээх вэ?
ограм дээрх ажилуудаас
82
Оюутнуудын шилдэг бүтээлүүд

Зохиомжийн

элементүүд ба зарчмууд

Г. Эрдэнэбилэг ( ШУТИС, ҮТС-ийн дизайны салбарын багш )

Зохимжийн элементүүд болон Эросын хайрыг татсан ч тэднийг хамт
байхыг хоригложээ. Энэ домгийг буюу
зарчмуудыг судалснаар тухайн цаад мэдээллийг нь үзэгчид мэддэгт
Пикассо найдаж байсан болов уу. За
уран бүтээлч өөрийн бүтээлийг төгс ?одоо, бид эндээс юу олж харж байна вэ
Босоо, тэгш өнцөгт хэлбэртэй энэ зураг
гүйцэтгэлтэй хийж сурахааас гадна бусад 150 см өндөртэй. Бүсгүй болон толин дахь
тусгал нь бүхий л зайг эзлэн харагдана.
бүтээлүүдийг тайлж унших чадвартай Энд харагдаж байгаачлан жижигрүүлсэн
бус, үнэн хэрэгтээ хүний бодит өндрөөр,
болох бөгөөд нэгэн бүтээлд цогц том хэмжээтэй зурагдсан байдаг. Зургийн
хэмжээ, зураг дээр дүрслэгдсэн эмэгтэй
задаргаа хийж дизайны баримтлалууд хоёр бодитоор нь харж байгаа үзэгчдэд
маш хүчтэй сэтгэгдэл төрүүлдэг. Зургийг
буюу тодорхойлогчид нь нэгдмэл харахад үнэхээр уг үзэгдэл бидний
өмнө бий болон, тодрон гарч ирэх мэт
байдлаараа ямар байж болох, мөн дүрс .сэтгэгдэл төрдөг
Зургийн дизайн нь тэгш хэмт баланстай,
дүрслэлүүд хэрхэн уншигдах талаар бүсгүй зүүн талд, толин тусгал нь баруун
талд нь байна. Толины зүүн тулгуур
авч үзье. Пикассогийн “Тольдож буй нь бараг л босоо тэнхлэг дээр байх
агаад зохиомжийг хоёр хэсэгт хувааж
бүсгүй” зургийг хэлэлцье. Уг зургийг байна. Үндсэн тэгш хэм нь хоёр талын
дүрсүүд адилгүйд болон эдгээрийг
Пикассо 1932 онд зурсан агаад тухайн эсрэгцүүлэн тавьсан байгаад бидний
анхаарлыг хандуулна. Үнэндээ, толин
үед дурлалт бүсгүй нь байсан Марие- дахь тусгал нь бүсгүйн дүр төрхтэй
адилхан биш байна. Дулаан өнгүүд
Терез Вольтерийг дүрсэлсэн гэдэг. хүйтнээр солигдож, барьцтай дүрслэлүүд
нь шингэн урсамхай мэт болж тусчээ.
Иконографийн үүднээс бол тольдож буй Энд уламжлалт ванитасын дагуу үхлийг
дүрслээгүй бөгөөд тусгал нь юутай ч
хүүхний талаарх уг санаа нь Европын хувиралыг харуулжээ. Энэ нь тодорхой
бус байдлын нууцлаг, сүүдэртэй шинжийг
урлагийн Ванитас гэгддэг субъекттэй илтгэнэ. Магадгүй үүгээр бүсгүйн бодлыг,

холбоотой. Латинаар “ванити” гэдэг нь

утгачилбал цаг нөгцөөх, үхлийн зайлшгүй

мөн чанар, хэрэгцээгүй материаллаг

ашиг сонирхолд дарагдах зэрэг утгыг

илэрхийлдэг. Хүүхний толинд тусах

дүрээр ихэвчлэн үхлийн дүр төрхийг

илэрхийлдэг. Ванитас гэх энэ ойлголтын

талаар Пикассо нарийн мэддэг байсан

нь дамжиггүй бөгөөд тэрээр урлаг

судлалд гарамгай нэгэн байсан гэлцдэг.

Мөн Парист амьдарч, уран бүтээлээ

туурвиж байсны хувьд зураг дээрх шиг

толийг Францаар “Psyche” буюу Грекийн

домгийн дүр Псишьегийн (фр) нэрээр

нэрлэдэг байсныг ч мэдэж байх учиртай.

Хүмүүний гэгээлэг сэтгэлийн билэгдэл

гэгддэг Псишье нь дурлалын бурхан

43

далд ухамсар, эсвэл сэтгэлийг нь, хүртэл давтагдсан бүсгүйн болон
эсвэл бүр амьдрал үүрдийн бус гэдгийг тусгалынх нь дугуй цагираг дүрсүүд зэрэг
.илэрхийлсэн байж ч болно нь бүрэлдүүлж өгч байна. Дараагийн
Зохиомж нь хоёр тусдаа хэсэгт илэрхий нэгтгэгч хэрэгсэл нь зургийг бүхэлд нь
хуваагдсан агаад эдгээр хоёр хэсгийг арлан байх гоёмсог ханын цаас нь. Үүний
Пикассо, хоорнд нь хэд хэдэн маягаар ташуулдсан геометр бүтэц нь бүсгүйн
харилцан холбожээ. Энэ дундаас галбирын долгиолсон дүрслэлийг
хамгийн чухал нь бүсгүйн биеийн тодотгож өгөх бөгөөд зохиомжийн
хэлэмж буюу зогссон байрлал нь байна. бүтцэд гүйцэтгэх үүргийн хувьд нь гол
Тэрээр толины хамгийн наад булангаас дүрс болох бүсгүйгээс дутахгүй чухал.
барьсан нь бараг л тэврэлт мэт үзэгдэнэ. Өнгө нь мөн холбогч болж байгаа бөгөөд
Энэ зогсолт нь бүсгүйг тусгалтай нь хэдийгээр өнгөнүүд нь хоорондоо эрс
холбох агаад бүсгүйн цээжин хэсгээс ялгаравч охиныг дүрсэлсэн өнгөөс бусад
хурууны үзүүр хүртэл үргэлжилсэн улаан хэсэгт бараг л өнгөий нэг зэрэг, эрчимтэй
зураас бүхий дүрслэлээр Пикассо уг .байна
зогсолтыг эрчимжүүлж, зохиомжийн Тэгвэл бүсгүйг хэрхэн дүрсэлж вэ?
тун чухал хэсэг болгож өгчээ. Зогсолт ба Пикассо, бидний анхаарлыг юун түрүүнд
улаан зурваст дүрслэлүүд нь олст дүүжин үндсэн анхаарлын төв болох нүүрэнд
/пендулум/ маягийн хөдөлгөөн үүсгэх хандуулжээ. Үүнийг зурахдаа бүсгүйн
бөгөөд зургийг үзэж буй бидний харц нүүрний нэг талыг тод шараар зураад,
ритмтэйгээр урагш хойш буюу нэг талаас толгойнх нь эргэн тойронд цагаан ба
нөгөө тал руу савлах ажээ ногоон өнгүүдээр зузаан тойрог татсан
Ерөнхийдөө зохиомжийн нэгдмэл нь цаад талынх нь эрээлжилсэн хээнээс
байдлыг ритмтэй долгионууд, дугуй тусгаарлаж, мөн толины хэлбэртэй
дүрслэлүүд, толины том зузаан дүрс тэнцвэржүүлэхэд хангалттай визуаль

Зураг бүхэлдээ юун тухай өгүүлж
байна вэ? Үүгээр ганц утгыг бус олон
давхар санаа, хамаарлыг илтгэжээ. Энэ
нь өөрийгөө тольдон бодлогоширч,
дотоод нууцлаг ертөнцөө чимээгүйхнээр
чагнаархаж, дур булаам атлаа шинэ
амьдрал бүтээн бүрэлдүүлэгч хүчнийхээ
талаар мэдэрч, анзаарч буй бүсгүйн тухай.
Энэ нь бүсгүй хүнийг гоо сайхны, аугаа
ихийн, амьдрал мөнхөд үргэлжлэхийн
нандин билэгдэл хэмээсэн эрхэмлэсэн
Пикассогийн бясалгал. Энэ нь Пикассо,
амраг эрийн өөриймсөг харцаар Марие-
Терез Вольтерийн хувцсыг нэвт ширтэж
байгаа агшин.

D-Art 3 5

жинг үүсгэж өгч байна. Мөн нүүрний харьцааг нь өөрчилснөөр толгойн хэсгийг
бүхэлдээ нүүр болж харагдахаар болгожээ. Шаргал үстэй, дугуйрсан цайвар царай,
цагаан гэрлэн бүрхүүл бүхий энэ бүсгүй бол уг зургийн нар нь, гэрэл гэгээний эх
булаг нь гэлтэй. Нүүрнийх нь хажуу талаасаа харагдаж буй цайвар нил өнгөтэй хэсэг
нь толь руу ширтэж байна. Дээр нь нүүрний цайвар хэсгээрээ бол тэрээр толгойгоо
нааш эргүүлэн бидэн рүү эсвэл Пмкассо руу харжээ. Сэрүүн цайвар, цонхигор
өнгүүд хар дүрс зураасуудтай ижилссэн нь анхаарлыг бүсгүйн бие тийш татна. Бие
нь мөн л босоо тусгаарлалттай байна. Зүүн тал нь судал бүхий хувцастай байгаа
нь усны хувцас байх магадлалтай. Харин баруун хэсэг нь нүцгэнээр дүрслэгджээ.
Хэвлийг томорсоноор харуулсан нь ураг тээж буйг буюу амьдралын шинэ эхлэлийг
дүрсэлжээ. Өвөрмөц рентген зураглалаар биеийн дотоод хэсгийг зурахдаа умайд
нь ахин нэг тойрог бүрэлдэж буйгаар зуржээ. Бүсгүй хүний байгалийн жам тавилан
нь толин дахь тусгалд ч тодхон харагдах агаад биеийн энэ хэсэг нь тодхон үзэгдэнэ.
Өнгөний шилжилтийн зэргийн эрс өөрчлөлтөөр энэ хэсэгт анхаарлыг хандуулсан
.агаад толины бараан ертөнцөд ч бүсгүйн хөх, хэвлий цагаан өнгөөр дүрслэгджээ
Дүрслэлийн цаад утга болох ванитасын уламжлалт ойлголт, мөнх бус амьдралын
тухай ойлголт. Мөн дурлуулж, ширтүүлж буйгаа мэдрээд дурлалт хүн рүүгээ эргэн
.харж буй Псишье охины домог зэрэг юм
Пикассо бүтээлээ туурвиж байхдаа визуаль элементүүдийг нэгдэл, ялгарал, баланс,
хэмжүүр, харьцаа, ритм зэргийн зөв зохицолд хэрхэн нийцүүлж буйгаа тэмдэглэн
хөтлөөгүй бөгөөд түүний оюутан ахуй цаг буюу анхлан суралцаж байсан он цаг
аль хэдийн улиран одож, зохиомжлох нь хэдийнээ гарт нь орж төрөлх чадвар
мэт болчихсон байсан нь лавтай. Гэхдээ бүтээл дээрээс харахад хэд хэдэн удаа
өөрчлөн, засварлан дарж зурсан нь харагддаг бөгөөд үүнээс үзвэл тэрээр байнга
санаагаа өөрчилж, ажиллах явцдаа зохих засваруудыг хийж байжээ. Яагаад энэ
вэ? Энд хэд хэдэн шалтгаан байж болно. Магадгүй тэрбээр зотонгоо бүхэлд нь
харж мэдэрч чадаагүй байснаас тэнцвэр нь алдагдсан, эсвэл зарим хэсэгт хэт их
анхаарал татагч байтал зарим хэсэг хэт орхигдоод байсан ч юмуу, эсвэл өнгөний
мэдрэмж нь зохимжгүй байсан ч юмуу. Энэ зураг нь зураачийн бүхий л шийдвэр
шийдлийн эцсийн үр дүн болон бүтээгдэж, Пикассо бүтээлийнхээ хамгийн анхны
үзэгч гэдгээрээ өөрийнхөө харж буйд сэтгэл хангалуун болсон тэр л мөчид зургаа
дуусгажээ. Хожмын үзэгчид бид элемент ба зарчмуудыг судлан мэдсэнээр аугаа
бүтээлүүдийн агуулга, динамик илэрхийллүүдийг тайлан уншина. Туршлага арвин
.хуримтлуулснаар энэ чанар нь бидэнд хэвшил болох нь дамжиггүй билээ

63

D-Art 3 7

ГААлНтаБнАгэАрэТлиАйРн

СУИС, ДУДС-ийн соёл судлаач

Урлагийн бүтээлийн агуулга ба түүний
утга санааны тухай товчхон...

Урлаг бол зөвхөн хүн л зохион бөгөөд өөрөөр хэлбэл бид урлагийн
бүтээсээр ирсэн хүн төрөлтөний янз бүрийн бүтээлийг судлахдаа
туурвил юм. Гэхдээ зүгээр нэг бүтээл, зүгээр л өнгө, зураас, дүрс хэлбэрийг
аливаа нэг үйлдлийг хэлэхгүй бөгөөд судалж буй хэрэг бус, тухайн бүтээлийг
өргөн утгаараа ертөнцөд хандах туурвигч биднээс өөрөөр харж,
хүний түгээмэл харилцаа болж амьдарч сэтгэж, мэдэрч байгаа ба
байгаа бүтээл туурвилыг хэлнэ. .байсан тэр ертөнцийг судална гэсэн үг
Улагийн бүтээл бүр нь хүний өөртөө Иймээс аливаа урлагийн бүтээл
ба ертөнцөд хандах тодорхой бол нэг талаасаа хүн өөрийгөө
харилцаагаар бүтээгдсэн тэр орчлон .бүтээж илэрхийлэх арга болно

83

Урлагийн бүтээл нь зохиогчийн санааг Үзэгч бүтээлийн утга санааг тэр бүр
агуулгаар илэрхийлдэг. Гэхдээ утга ухамсарладаггүй, утга санаа ч тэр
агуулга ба утга санаа хоёр нь өөр өөр болгон илэрдэггүй. Гэвч зарим утга
ойлголтууд юм. Бүтээлийн утга агуулга санаа олон хүнийг нэгтгэн тэдний
гэдэг нь тухайн бүтээлийн үйл явдал сэтгэлгээ, мэдрэмжийн үндэс болохдоо
бөгөөд бүтээл дэх утга санааг тээгч мөн. түгээмэл ач холбогдолтой болдог байна.
Харин утга санаа гэдэг бол ертөнцөд Тухайлбал Төрийн сүлд, эсвэл төрийн
хандах хүний онцгой хандлага болох дуулал гэх мэт
бөгөөд өөрөөр хэлбэл, ертөнцөд хандах Чухамдаа тийм л утга санаа бүхий бүтээл
хүний хандлага нь тодорхой утга туурвилууд урлагийн ертөнцийг бий
санаагаар тодорхойлогдоно гэсэн үг. болгож байгаа хэрэг. Ер нь Урлаг бол
Ямар нэг зүйл нь утга санаагаа алдвал хүнээс ертөнцийг өөрийнх нь болгож
тухайн хүний хувьд тэр зүйл оршин байгаа хүний оршин ахуй орон гэр
байхаа больдог. Түүнтэй адил аливаа болгодог түгээмэл арга мөн. Эндээс уран
бүтээлийн агуулга нь утга санаагаа бүтээл нь хүний оюун санааны ертөнц
илэрхийлж чадахгүй бол бүтээл болж дэх тодорхой утга санааг тээгч өвөрмөц
чадахгүй. Утга санааг арай өөрөөр ертөнц болно. Одот тэнгэр, гадаад
“хүнээс ертөнцөд болон өөртөө далайн ёроолд ч хүний сэтгэл очиж
хандахад зуучлагч болж байгаа онцгой байдаг. Хэрэв ийм байгаагүй бол хүн
үүрэг бүхий хүний ахуйн дотоод агуулга” шөнийн тэнгэрийг нүд алдан ширтэж
гэж ч болно. Утга санааг утга агуулгаас дуу шүлэг зохиохгүй, зураачид тэдгээр
буюу биет байдлаар илэрхийлэгдсэн дүр дэх нэгэн агшинд болж буй гайхамшгийг
байдлаас ялгаж ойлгох хэрэгтэй. Утга дүрслэн илэрхийлэхгүй байсан буйзаа.
санаа нь дүр ба бодит гэгдэх байдлаар Иймээс урлагийн бүтээл бол хүний
илэрлээ ч гэсэн заавал биет зүйл байх амьдралын утга санааг оршин байгаа
албагүй. Жишээлбэл хамгийн чухал утга зүйлийн утга санаатай харьцалдуулан
санаа болох хайр дурлал байна. Түүнийг нээж батжуулах, үйл явдлыг өрнүүлэн
ногоон юм уу, улаан, бас цагаан байна, чиглүүлэх арга замаар хүн өөрийгөө
эсвэл гурвалжин дөрвөлжин байна гэж бүтээлчээр илэрхийлэн тодруулах
.болохгүй билээ түгээмэл арга юм. Урлагийн бүтээл
Жинхэнэ утга санаа нь оюун ухаанд хүмүүсийн сэтгэлийг бадрааж зарим нэг
төдийгүй, оюун санаанд, өөрөөр хэлбэл нийгэмд нэгтгэн нягтруулж өгөх утга
ямар ч жолоогүй сэтгэлийн гүн дэх санааны ертөнц болж хувирдаг. Цаашид
ухамсаргүйд ч нөлөөлөн хамаардаг улам сайтар ойлгохын тулд урлагийн
тул урлагийн бүтээл нь хүнийг бүхэлд бүтээлийн утга санааны ертөнц юугаар
нь эзэмдэх бөгөөд бидний сэтгэл, .илэрч байдгийг тодруулая
хүсэл зоригийг шууд хөндөж байдаг.

D-Art 3 9



A’ Design Award
& Competition

Ц.Мөнхмандах (ШУТИС, ҮТС-ийн Дизайны салбар)

Жил бүр төрөн гарч буй олон мянган
загваруудаас хамгийн шилдэг загварын
концепци, бүтээгдэхүүний шилдэг загвар,
үйлчилгээг “A’ Design award” наадмаар
шалгаруулдаг бөгөөд “А` Design Award бол
Өрсөлдөөний ертөнц” гэж тодорхойлдог.

“A’ Design Award” нь шилдэг дизайн,
дизайнерууд болон дизайны компаниудыг
“Тодруулах, Дэмжих болон Сурталчлах” буюу
шагналтуудын амжилт, авъяас, ур чадварыг
дэлхий дахинд таниулж, шүүмжлэгч,
худалдан авагчдыг татах зорилготой юм.

“A’ Design Award” уриа нь “Ars Futu-
ra Cultura” бөгөөд энэ нь Урлаг Ирээдүйг
Сайжруулна, Урлаг Ирээдүйн Соёл гэсэн
утгатай ба “Бид ирээдүйг урлаг, дизайн,
технологиор дүрслэгддэг гэж итгэдэг,
тиймээс илүү сайн ирээдүйг бий болгоход
сайн дизайн хэрэгтэй” гэж тодорхойлсон
байдаг.

D-Art 3 11

1. Spiral Stool 2015-2016 оны
“А’ Design Awards”-ийн тавил

бүтээлүүдээс

“А’ Design Awards”-ийн тавилгын 1
төрөлд “Platinum” шагналт. Тайван
дах “MisoSoupDesign” студийн Daisuke
Nagatomo, Minnie Jan нарын бүтээл.
Картон цаас нугалж хийсэн ба угсралтанд
цавуу болон нэмэлт тоноглол ороогүй
боловч 100 кг даацтай. Дээд доод
тавцангуудыг холбосон талуудыг олон
талсттай хийсэн нь гэрлийн нөлөөллөөр
ялгарч харагддаг.

2. Hideaway Children`s Chair

“А’ Design Awards”-ийн тавилгын
төрөлд “Platinum” шагналт. Шинэ
Зеландын “Think & Shift” студийн бүтээл.

Хүүхдэд кориулсан “Hideaway” сандал 2
нь ая тухтай, нам гүм, тайван амрах
боломжыг бүрдүүлж өгдөг, бөмбөрцөг
хэлбэрийн бүтэцтэй, сандлын бүрээсийг
амархан авагдах, цэвэрлэх, эсвэл солих
боломжийг олгосон. Бүх материалууд нь
хүүхдийн биед сөрөг нөлөөгүй, эдэлгээ
урттай, өндөр чанартай байгалийн цэвэр
материалаар хийгдсэн.

Хүүхдүүд хөлөө дээш харуулан хэвтэх,
хажуу тийш харан суух зэрэг чөлөөтэй
эргэлдэж байх боломжтой эргономикийн
тав тухтай мэдрэмжийг шийдэж өгсөн.

3. Drops Coffee Table 3

“А’ Design Awards”-ийн тавилгын
төрөлд “Golden” шагналт. Америкын “Day
Studio”-ийн Jeffrey Day-ийн бүтээл.

Тавцан дээр борооны дуслын долгион
буй байдлаар шийдсэн. Долгионы
цацарсан хэлбэрийг тэгш өнцөгт тавцанд
оруулан харааны тэнцвэрт байдлыг
хангасан. Уг ширээг CNC машин ашиглан
цул модоор хийсэн.

12 3

лгын төрөлд шилдэг 4. Peel cabinet
с танилцуулж байна
“А’ Design Awards”-ийн тавилгын
4 төрөлд “Golden” шагналт.   Америкын
“Leah K. S.Amick”-ийн бүтээл.
5
6 Ipad-ны хавтсан гэрнээс санаа авсан.
Хаалганы булангаас хэсэг хэсгээрээ
хуйлагдан нээгдэж ба буцаад аажуухан
байрлалдаа орж хаагдана.

Гэр ахуйд зориулагдсан, ямар ч өрөөнд
хана дагуу байрлуулахад тохиромжтой
хэмжээтэй. Өнцөгт ховилуудыг гурван
талд нь гаргаж өгч шүүгээний гадаргууг
эвдсэн загвартай. Гурван хээтэй талууд
нь зүүн дээд буланд нийлж бариул нь
нааш товойж өгсөн нь анхаарал татахуйц
болсон.

5. The Holy Ghost furniture

“А’ Design Awards”-ийн тавилгын
төрөлд “Silver” шагналт. Хятадын YI+MU
DESIGN компаний Yi Chen, Muchen Zhang
нарын бүтээл.

Сүнсэнд хүмүүс итгэдэг ч ямар
хэлбэр дүрстэйг мэддэггүй. Тиймээс
сүнсийг асгарч буй бороотой ижилхэн
гэж төсөөлж сандлын санааг гаргасан.
Өнгөний хувьд улаан болон цагаан
өнгийг сонгосон учир нь цус болон
ариун гэгээн гэрлийн өнгө гэж үзсэн.

6. BE MODULAR bookcase

“А’ Design Awards”-ийн тавилгын
төрөлд “Golden” шагналт. Турк дизайнер
AYÇA SEVİNÇ-ийн бүтээл.Гурвалжин дүрс
бол номын тавиуранд маш өвөрмөц дүрс
юм. Энэхүү номын тавиур нь 2 модулиас
тогтох бөгөөд модулиудаа хэрэглэгч
өөрийн хүссэнээрээ байрлуулах
боломжтойгоороо давуу талтай. Маш
олон хээг судалсны үндсэн дээрээс Түрэг
болон Марокко хээнээс санаа аван
дизайндаа тусгасан.

D-Art 3 13



Очирбатын Энхтайван

СУИС, Дүрслэх урлаг дизайны сургуулийн багш

Боловсрол судлалын магистр, Монголын урчуудын эвлэлийн
хорооны нэрэмжит шагналт зураач.

Сайн байна уу? Танд энэ өдрийн мэндийг
хүргэе. Юуны өмнө та өөрийнхөө тухай
товч танилцуулна уу?
Сайн. Сайн байна уу? Намайг Очирбатын
Энхтайван гэдэг. Дүрслэх урлагийн
сургуулийг 1998 онд төгссөн. 2002 онд
үйлдвэрлэл урлалийн сургуульд уран
зургийн багш, 2006 онд Соёл урлагийн их
сургуульд дүрслэх урлагийн сургуулийн
багшаар ороод тэрнээс хойш ажиллаж
байна. Боловсрол судлалын магистр,
Монголын урчуудын эвлэлийн хорооны
нэрэмжит шагналт зураач.

D-Art 3 15

Бүтээлч санааг та хэрхэн олдог вэ? "Хөх тэнгэрийн хэлхээс"

Янз янз л олно доо. Ерөнхийдөө бол ляцийг дандаа хонины ноос, ноолуур
бүтээл хийгээд тэрийгээ хийж байх болон кофе ашиглан хийсэн. 976 дээр
явцдаа өөр өөр шинэ санаа урган гарч “Эхлэл рүүгээ яаарсан төгсгөл” гэдэг
ирээд тэр санаануудаа яаж хийхээ нэртэй үзэсгэлэнгээ гаргасан.
тэмдэглээд явчихдаг. Харин эхний
санааг бол янз янзын юм унших, сонсох Оюутан, сурагч, уран бүтээлч нартай
эсвэл гадуур явж байгаад мэдрэмж төрөх ажиллаж байх явцад юуг анхаарах
зэргээс гэнэт санаа орж ирдэг дээ. вэ?

Дизайнер болон уран бүтээлч хүний Миний хувьд магистрийн ажил,
эзэмших ёстой ур чадвар гэвэл юу докторын сэдэв ч ийм хамгаалалттай
нэрлэх вэ? байсан. Оюутан, сурагчдийн авир
араншингийн онцлог дээр нь тулгуурлаж
Ер нь бол зураг сайн зурж чаддаг байх сургалтаа явуулдаг. Гол санаа нь хүний
хэрэгтэй. Өөрийнхөө бодсон юмыг сэтгэл хөдлөл, авир араншингийн
гараараа дүрслэн зурж чаддаг байх ёстой. онцлог нь төрөлх чанартай. Энэ төрөлх
Дизайн ч бай ер нь ихэнх мэргэжлүүд чанар нь уран бүтээл дээр нөлөөлж
зурагтай холбоотой байдаг. Аливаа юмыг байна уу гэдгийн судлаад нөлөөлж
эхлэхэд заавал зураг гаргана. Жишээ нь: байгааг нь баталсан. Тийм учраас эхлээд
хувцасны загвар, машин, компьютер хүүхдүүдийн сэтгэл зүйн темпраментийн
гээд бүх л зүйлд загвар зураг гаргадаг. тодорхойлоод тэрэн дээр нь тулгуурлаж
Тийм ч учраас заавал зураг зурж чаддаг ажилдаг. Үр дүнд тэр хүүхдүүд бүгд өөр
байх хэрэгтэй гэж бодож байна. өөрийн стилл, өөр өөрөөр гарч ирнэ.
Тэрийг эхлээд юугаар туршиж үзсэн
Өөрийнхөө бүтээлүүдээс аль нэгийг бэ гэхлээр 4 төрлийн темпраментийг
нь онцолж ярихгүй юу? 2 хэсэгт хувааж авч үзнэ. Нэг нь сэтгэл
хөдлөл нь гадагшаа чиглэсэн, нөгөөх нь
Би ерөнхийдөө 4 төрлөөр ажиллаж дотогшоо чиглэсэн гээд хуваана. Тэгээд
байгаа. Цэвэр абстракт зураг, модерн жишээлбэл хуулбарын хичээл байлаа
зургууд байгаа, видео арт болон баримал гэхэд цэвэр реалист сонгодог хуулбар
гэсэн төрлүүдээр бүтээлүүдээ гаргаж зур гэхээр зарим нь чадаад, зарим нь
байгаа. Онцлох бүтээлүүд гэвэл янз чадахгүй орхичихдог. Тэгэнгүүт сэтгэл
янзын бүтээлүүд байна. Сүүлд би инсто хөдлөл дотогшоо чиглэсэн хүмүүст тийм
хуулбар өгөөд, сэтгэл хөдлөл гадагшаа

16 3

чиглэсэн хүүхдүүдэд пикассогийн өвөрмөц дизайнтай ямар бүтээл
зурагнууд, илүү бичилттэй, өнгөний байна вэ?
тоглолт ихтэй тийм хуулбар өгнө.
Сэтгэлийн хөдөлгөөн гадагшаа чиглэсэн Домбо бас сураар хийсэн чөдөр гэж
хүүхдүүд тийм эрч, хүчтэй хурдан юманд бодож байна.
сайн. Нухаад суудаг юманд жаахан
тааруу байдаг. Ийм зарчмаар ажилаад Та одоогийн оюутнуудыг дүгнэж
эхний төгсөлт маань гарсан. Одоо 2 дахь хэлвэл../ ахицтай болон сул талуудаас
төгсөлтөн дээрээ явж байна даа. гэвэл/

Та уран зургийн галерей үзэх дуртай Ахицтай тал нь гэвэл одоо үед мэдээлэл
юу? Хамгийн их таалагддаг төрөл / ихтэй болсон болохоор өөрсдөд нь
жанр/ чинь юу вэ? санаа их орж ирдэг. Гэвч жаахан залхуу.
Тэгээд материалаасаа шалтгаалаад яг
Би ер нь абстракт эсвэл орчин үеийн урлаг өөрийнхөө бодсон юмыг хийж чаддаггүй.
л сонирхдог. Бас сюриаллист зурагнууд
үзэх их дуртай. Төгс гэхээр чинь дахин Тэгээд бас цаг нь аягуу их багасчихсан:
засварлах шаардлагагүй төгс болсон Манай систем чинь 5 жил байж байгаад
бүтээлийг л хэлэх байх даа. Шийдэл нь 4 жилрүү шахчихсан. Тэгээд сурах юм их
өөрчлөгдөөд байдаг хэрнээ анхдагч нь
өөрчлөгддөггүй бүтээлийг л төгс дизайн
гэж би боддог. Жишээ нь: Сандал бол төгс
бүтээл. Хэлбэр дизайн нь л өөрчлөгдөөд
байдаг болохоос суух процесс, хүний тав
тухийг хадгалж байдаг болохоор энэ бол
төгс хэлбэр. Харин дизайны шийдлийн
хувьд бол өндөр нам гээд хэлбэрийн
өөрчлөөд байж болдог. Гэхдээ мөн чанар
нь өөрчлөгдөхгүй байгаа нь л өөрөө төгс
бүтээл гэж боддог доо.

Бусад орнуудыг бодвол монголын байхад аягуу шахуу байдлаар систем нь
уран бүтээлчдийн бүтээлүүд юугаараа шийдэгдчихсэн болохоор бүрэн гүйцэт
онцлог гэж та бодож байна вэ? сурч боловсрон гарахад хэцүү болчихсон
юм шиг санагддаг.
Онцлог юм их бий. Нэгдүгээрт өнгөний
мэдрэмжийн асуудал байгаа. Тэр нь Эцэст нь та юу хэлэхийг хүсэж байна.
нартай холбоотой юм шиг байгаан нээх Оюутан залуус, дүү нартаа зориулж
тийм бүүдгэр зураг зураад байдаггүй. өгөх зөвөлгөө байна уу?
Дан тод өнгөөр зурдаг. Ер нь дийлэнх
нь өнгөний сонголт их цул цул байдаг. Ер нь бол аливаа юмыг их сэтгэлээсээ
Тэрэнгүүрээ ялгаатайн болвуу. Харин л хийх хэрэгтэй. Сэтгэл байх хэрэгтэй,
сэтгэлгээний хувьд бол манайх сэтгэдэг. оролдлого байх хэрэгтэй, Тэгээд бас
Гэхдээ бодсон зүйлээ сайн боловсруулж хичнээн гоё сэтгээд тэрийгээ зурж
гүйцэтгэж чаддаггүй юм шиг санагдаад чадахгүй бол харамсалтай, аягуу гоё
байдаг. зурдаг хэрнээ сэтгэлгээ тааруу хүүхдүүд

Зөвхөн Монголоос л харж болох

”Салхиний эзэд“

18 3

Бодлын амар амгалан
О. Энхтайван

D-Art 3 19

УРАН
сийлбэр

Монгол ардын урлагийн нэг төрөл нь дарханы
ур үйл бөгөөд төмөрлөг материалаар голлон
урладаг. Урлах бүтээлийн хийц загвар нь
гоёл чимэглэлийн, ёслол хүндэтгэлийн,
ахуйн хэрэглээний зэрэг зориулалтаасаа
хамааран маш олон янз байдаг. Бидний
өвөг дээд үеийн дархчууд маань эртнээс
хайлах, давтах, хэлбэх, ширээх, ширгээх,
хөөх,зүсэх, цутгах, гагнах цувих, эрчлэх,
сийлэх, жийжүүдэх, хатаах, шарах, өнгөлөх,
хээлэх, харлуулах, цоолборлох, зорох
зэрэг уламжлалт арга барилыг чадварлаг
эзэмшсэн хүмүүс байсан. Монгол дархчууд
бүтээлийн эх загвар зураг болон дарханыхаа
бүх төрлийн багажийг өөрсдөө хийдэг
баялаг уламжлал туршлагатай байжээ.
Монгол дархчуудын бүтээн туурвих
уламжлалт сонгодог арга барил нь
дотроо бүс нутгийн болон урлах арга
барилаасаа шалтгаалсан олон хэв маяг,
хийц загварын ялгаатайгаар уламжлагдан
иржээ. Тухайлбал монгол даяар нэрд
гарсан Батноров, Дариганга, Боржигон,
Ноён Сэврэй, Далайчойнхор вангийн
гэх зэрэг олон хийцийг дурдаж болно.
Эдгээр нь тухайн бүс нутгийн ард түмний
зан заншил, голлон эрхлэх аж ахуй, өв соёл,
оюун сэтгэхүйн онцлогтой уялдан өөр өөрийн
өвөрмөц донж төрхийг хадгалсан байдаг.

20 3

D-Art 3 21

Report from motherland
80х35х35см
Мод

Өвөг дээдэс маань эрт vеэс vндэснийхээ хийцvvд аяганд, Батноров, Боржигон
шинж төрхийг хадгалсан, уламжлалт хийцvvд эмээлэнд, Далай чойнхорын хийц
зан заншил, ур ухаан, хvч хєдєлмєрєє эд ган сийлбэр, хэт хутга, толгойн хэрэглэлд
хэрэглэл, ахуйн соёлдоо шингээн євлvvлж илvv тодорсон давтагдашгvй хийц
ирсэн нь ардын урлагийн нэгэн суурь, найруулга бvхий сонгомол урлагаараа
шимт хєрс нь болон хєгжиж, он цагийн алдаршсан билээ. Yндэсний хэлбэр гэдэг
эргэлтэд шинээрээ мэт мєнхєрєн vлдсэн нь гадна талын харагдах євєрмєц хэлбэр
нь олон бий.  тєдийгvй хэлбэрийн дотоод агуулгын
    Монгол vндэсний дарханы урлаг тvvхэн утга санаа нь Монгол ахуй, зан заншил,
эртний элбэг баян єв уламжилалтай бэлэгдэл, шашин шvтлэг, тvvнчлэн
vндэсний сонгомол тєрєл зvйл бєгєєд нvvдэлчин ард тvмний хэрэглээтэйтэй
ялангуяа хэлбэр дvрс, хээ чимэг, єнгє холбоотойгоор гарч ирсэн хийц, ур ухаан
vзэмжээрээ чєлєєтэй наадах ур ухааны цогцолбор ойлголт юм. 
цогц болсон юм. Монгол дарханы урлаг нь     Монголын уламжлалт дарханы
vндэсний євєрмєц хэлбэр дvрсийг урлан урлагийн хєгжилд орчин vеийн техник
бvтээхдээ хээ угалзны утга учир, бэлэгдэл, технологийн дэвшил нэмэгдснээр
бvтэц, зохиомж, хєгжлийн зvй тогтлыг бизнес талруугаа нилээд эрчимтэй
онцгой анхаарч ирсэн нь нутаг нутгийн хєгжих боллоо. Тухайлбал: 1999 оноос
ур хийц, донж маяг, эдлэл хэрэглээ нь єєр хойш гоёл чимэглэлийн vйлдвэрлэл
єєр байдгаараа онцлогтой.  vйлчилгээ эрхэлдэг 250 шахам аж ахуйн
    Тухайлбал: Дарьганга, Ноён сэврэй нэгж байгуулагдснаас єнєєдєр 100 гаруй

22 3

Т. Баттулга
Эмээлийн суурь

130х20х140

нь тогтвортой vйлдвэрлэл vйлчилгээ бєгєєд орчин vед vнэт металл эдлэлийг
эрхэлж байгаагийн зэрэгцээ бvрэн бус сорьцын баталгаатай, vйлдвэрлэгчийн
тооцоогоор Монголд 2000 гаруй дархан барааны тэмдэгтэй болгосон нь хєгжлийн
энэ урлагийг хєгжvvлэхэд хvчин зvтгэж бас нэгэн дэвшил болж байна. Дархан хvнд
байна.  ухааны ур, нvдний ур, гарын ур гэсэн 3 ур
    Дарханы урлагийн материал тvvхий байдаг бєгєєд хамгийн эрхэмлэвэл зохих
эдийн дийлэнх хэсгийг vнэт металл эзэлдэг ур нь ухааны ур юм. Иймээс ч “Дархан

D-Art 3 23

УРАН ДАРХАН

    Монголчууд Хvннvгийн vеэс мєнгєн     Дарьганга хийцийн онцлог нь цалин
аяга хэрэглэж байсан тvvхэн домог цагаан мєнгєєр хєєх, товойлгох, сvлжих
байдагажээ.Мєнгєгэдэгхимийнэлемент аргаар vндсэн эхийг урлах ба хээ
аливаа євчин vvсгэгч вирусыг устгаж, чимэг, хаж хажлага ихтэй тэдгээрийг
ариутгах чанартай гэдгийг Монголчууд давтамжит хэмнэлтэйгээр цоолборлон
эртнээс мэдэж байсан учраас тvvнийг хийдэг тєдийгvй хээ чимэг, амьтан
байнга хэрэглэх зорилгоор хамгийн ургамалын дvрсийг хєдєлгєєнд оруулан
єргєн хэрэглээний зvйл болох аягаа урлах євєрмєц арга ухааныг бий
мєнгєлєх болсон нь ойлгомжтой. Аяга болгожээ. 
нь байнгын хэрэглээний шинж чанараа     Ноён сэврэй хийцийн гол онцлог нь
хадгалахын зэрэгцээ ур хийц нь хєгжиж мєнгєн аяганы дотор, ёроол хэсгийгих
бvтээлийн шинжийг агуулах болсон орцтой мєнгєєр хийх бєгєєд бvдvvн
тєдийгvй Монголд зєвхєн аягыг мєнгєєр мєнгєн утсаар давхарлан хаж тавьсан,
чимэглэх талаар Дарьганга, Ноён битvv бад хээгээр чимэглэн урласан
сэврэй гэсэн орон нутгаараа ялгарсан байдаг.
алдартай хийцvvд тєлєвшин тогтжээ. 

24 3

D-Art 3 25

Монгол зураг буюу
үндэсний уран зураг

Удиртгал

Төв азийн өндөрлөгт хэдэн мянган жилээр нутагшин
байсан нүүдэлчин ард түмний хойч болох Монголчууд бид
урлаг, соёлын арвин баялаг өв уламжлалтай билээ. Энэхүү
уламжлалын нэгэн том салбар бол монголчуудын үндэсний
уран зураг буюу монгол зураг юм.

Аливаа үндэстний ёс заншил, ахуй амьдрал, ертөнцийг үзэх
үзэл, гүн ухааныг өөртөө шингээн хөгжиж, ирээдүйн үр хойчид
нь өвлөгдөн очдог урлахуй ухааныг үндэсний язгуур урлаг гэнэ.
/ миний бодол /

Төв азийн өндөрлөгт үүсэн оршиж байсан төрт улсуудын
/ хүннү, уйгар, кидан, их монгол гэх мэт/ нөлөөгөөр монгол
зураг нь өнгө, дүр дүрслэл, зохиомж, утга агуулгын хувьд улам
баяжигдан хөгжсөөр өөрийн гэсэн өнгө төрхийг олж өнөөг
хүрчээ. Монгол зураг нь сэдэв агуулгын хувьд шүтээн зураг, аж
байдлын зураг, түүхэн зураг, хөрөг зураг, чимэглэлийн зураг
зэрэг олон төрөлөөр хөгжиж ирсэн ба эдгээрийг нэгтгэн нэгэн
талбайд багтаан бүтээж болдгоороо тун өвөрмөц, хувирах
чадвар өндөртэй дүрслэх урлагийн томоохон төрөлийн нэг юм.

Монгол зураг нь зохиомжын шийдлийн олон төрлийг
илэрхийлж болно. Үүнд нэг төвт, олон төвт, хүүрнэсэн зохиомж
гэх мэт. Ингэхдээ ихэвчлэн хөндлөн урт талбайг сонгон уран
бүтээлийг туурвиж ирсэн нь өргөн уудам нутаг, уртын сайхан
дуутай холбоотой буй за. Өнгийн хувьд ямарч монгол зураг нь
тослог, төв өнгийг агуулж өнөөг хүрчээ.

Монгол зургийн хамгийн гайхамшигт, бусдаас ялгарах онцлог
бол зураас юм. Уран нарийн чадварлаг зураасыг ерөнхийд
нь эхлэл, өрнөл, төгсгөл гэсэн жарчмаар хийж гүйцэтгэдэг.
Материаллаг чанар, орон зай, биетийн бүтцийн дотоод мөн
чанарыг бүрэн илэрхийлж,чимэглэлийг төгс гүйцэтгэдэг
зэргээрээ монгол зураг нь бусад улс үндэстний урлагаас ихээхэн
ялгаатай бөгөөд онцлог.

26 3

D-Art 3 27

С. Хулан "Гурван амьта

Г. Гариг

Мишээл "Ертөнц"

Даваахүү
"Эзэнт гүрэн"

А. Нямдорж "Битүүний шөнө"

28 3

ан"
С. Хулан
"Гурван амьтан"

Д. Өлзий тогтох "Шидэт хүүрийн үлгэр"

Ижилмөрөн "Абтай сайн Хаан"

С. Цацрал
"Хүлээгүү Хаан"

D-Art 3 29

М. Чингис
"Мөслөгийн үе"

Мөнхжаргал

30 3

Оюун-эрдэнэ "Ан агнуур"

D-Art 3 31

Мөнхтуяа

Н. Энхдөл "Урлан"
Ц. Оюун-Эрдэнэ

"Бурхан багшийн зохионгүй"

Дизайны
бүтээл

гр

ою

М.Цэрэндаваа

34 3

рафикийн

юутны бүтээл

36 3

Зүүд эргэх нутаг
М.Цэрэндаваа

D-Art 3 37

38 3

D-Art 3 39

Сандлын дизайны онцлог, мөн чанар

Charles Rennie Mackintosh

40 3

Hill House chair

Rennie Mackintosh designed this chair for
the main bedroom at Hill House, Helens-
burgh, Scotland in 1902.
Ladderback chair, ashwood frame stained
black.
Seat upholstered in a special fabric, either
green or pink.

D-Art 3 41

Бүтэц, эд ангийн харилцан хамаарал нөлөө зэрэг үйлдвэрлэгч хэрэглэгчийг
хамарсан нийгэмд үзүүлэх нөлөөлөлтэй
нь сандлын дизайн дээр маш өргөн байдаг. Сандлын хувьсал, хөгжил нь
архитектур, технологийн хөгжилтэй уялдан
шийдлүүдийг харуулах боломжтой өөрчлөгдөж ирсэн ба тухайн нийгмийн
хэрэгцээ, асуудлыг тусгасан байдаг.
байдаг. Өөр ямар ч тавилга ийм олон Жорж Нелсон 1953 онд “Аливаа загварын
шинэчлэл, шинэ материал хэрэгсэл,
шийдлүүдийг өөр өөрсдийн санаагаар бүтээлдээ зориулсан техникийн шийдэл
агуулсан бодит санаа болгон сандал дээр
илэрхийлэх боломжыг олгож чаддаггүй. хамгийн шилдэг илэрхийллээ олж байна.”

Иймээс ч бусад тавилгын төрлүүдээс гэж онцолсон.

илүүтэйгээр сандлын дизайнд олон хүмүүс

урт удаан он жилүүдийн турш хүч хөдөлмөр,

хөрөнгө цагаа зарсаар ирсэн. Магадгүй

сандлын төсөл нь автомашинаас илүү

их судалгаа шинжилгээний

ажил болон дизайны шийдэл Орчин үед илүү чанартай,

гаргасан бүтээгдэхүүн юм. эргономик, эрүүл ахуйн

Тухайн сандлын хэр шаардлага хангасан

амжилттай бүтээл болох хэрэглэгчдэд чиглэсэн төслүүд

нь түүний шийдлийн цогц зах зээлд өрсөлдөж байна.

байдал, чанар болон тухайн Сандлын үүрэг, зориулалт

дизайнерын хэрэгцээ, зорилго урт удаан жилийн турш бараг

хэр оновчтой шийдэгдсэн өөрчлөгдөөгүй ч энэ асуудлын

зэргээс хамаардаг. сайн шийдлийг олох нь олон

Сандал нь хэлбэр болон хүчин зүйлээс хамаарсан

материалаараа сууж буй гаргалгаатай байна.

хүнтэйгээ бие махбодийн Ихэнх тохиолдолд суугаа хүний

болон сэтгэхүйн холбоо хөл доош чөлөөтэй унжин

тогтоодог. Үүний зэрэгцээ шаланд улаараа хүрч байх ба

сэтгэл санааны болоод гоо зүйн, соёлын, биеийн жин өгзөг, гуяны хэсгээр сандлын

тэр ч байтугай оюун санааны түвшинд тавцан буюу суудалд төвлөрч байхаар

холбогдож болдог бөгөөд үүгээрээ шийдсэн байдаг. Хөл, нурууны зөв байрлал,

өөрийн гэсэн үнэт зүйлсийг агуулж болно. суух босох болон суугаа үеийн хөдөлгөөний

Сандлын үндсэн шинж чанар нь бүтэц, эд чөлөөтэй эвтэйхэн байдлыг хангах, дэмжих

ангийн холболтоор хийгддэг. Мөн сандалд нь эрүүл ахуйд чухал ач холбогдолтой. Бие

хэв маяг болон нэмэлт хийц ашиглах бялдар, сэтгэл зүйн янз бүрийн нөхцлөөс

замаар харагдах байдал болон зориулалтыг гадна сандал нь мөн боловсруулалт,

тодруулж болно. Сандлын дизайн нь техникийн асуудлууд, агуулга бэлэгдэл, гоо

дизайнераас шууд хамаарах хэдий ч зүй, загварын олон шалтгаанаар бүтдэг.

үйлдвэрлэл, ашиглалт болон хэрэглээгээ Тухайн материалын бүтцийн болон гоо

дуусахаар хаягдал нь байгаль орчинд үзүүлэх

42 3

зүйн шийдлийг илэрхийлэх төдийгүй
үйлдвэрлэх арга технологи, зах зээлийн
шинж чанар, эцсийн зардал, санал сэтгэгдэл
ч төслийн үйл явцад багтана. Өөр өөр
цаг үеийн дизайнеруудын тухайн үеийн
тэргүүлэх чиглэл, зорилт, асуудлын шийдэл
нь янз бүрийн сандлын хувилбаруудыг
үүсгэсэн байдаг. Хэн нэгний оновчтой
шийдэл гэсэн зүйлийг өөр нэг нь яг эсрэгээр
гэж үзэж болно. Зарим загвар удаан
хугацааны турш “сонгодог” гэгдэн гоо зүй,
үйл ажиллагааны хувьд хязгаарлагдмал
хэдий ч удаан хугацаанд нэр хүндээ
хадгалсаар байв. Сандлын зориулалт, үйл
ажиллагааны нөхцөл, чиглэл нь маш олон
учраас шийдэл нь ч мөн олон янз байдаг.

XX зууны шилдэг сандлын төслүүдийг
зохиогчдын хамт цувралаар хүргэж байна.

D-Art 3 43

Энэ сандлын загвар нь Японы австракт илэрхийлдэг. Мөн түшлэгний хөндлүүд
графикыг геометрийн шугаман дүрстэй нуруун хэлбэр дагах зохицолтойгоор
хослуулсан бөгөөд өндөр шулуун түшлэг бага зэрэг нумарсан байдаг. Сандлыг
бүхий хойт хөл нь хөндлөвчүүдээр шат яшил модоор хийн хараар будсан
мэт холбогдсон байдаг. Энэ сандлаа байх ба суудлыг даавуу болон
Шотландын “Hill house”-ын цагаан арьсаар бүрсэн зөөлөвчтэй хийжээ.
унтлагын өрөөнд зориулж хийсэн бөгөөд
энэ тохиолдлыг хэрэглээний сандлаас Сандлын шулуун хийцүүд нь уян бус
илүүтэй урлагийн бүтээл мэт сандал сэтгэгдэл төрүүлэх ч суудлын арьсан
хийхийг зорьжээ. Сандал нь уламжлалт бүрээс нь тав тухыг тодорхой хэмжээнд
унтлагийн өрөөний эмэгтэйлэг төрхөөс илэрхийлдэг. Мөн түшлэгний хөндлүүд
эрс ялгаатай, аалзархуу төрхтэй болсон. нуруун хэлбэр дагах зохицолтойгоор
Түүний гайхалтай түшлэг нь гоёмсог бага зэрэг нумарсан байдаг. Сандлыг
байдлыг илэрхийлэх үндсэн чимэглэл нь яшил модоор хийн хараар будсан байх
болдог. Сандлын шулуун хийцүүд нь уян ба суудлыг даавуу болон арьсаар бүрсэн
бус сэтгэгдэл төрүүлэх ч суудлын арьсан зөөлөвчтэй хийжээ.
бүрээс нь тав тухыг тодорхой хэмжээнд

44 3

D-Art 3 45

Charles Rennie Mackintosh

High-backed chair for the luncheon room of
the Argyle Street Tea Rooms, Glasgow, 1897

Stained oak frame with horsehair upholstered seat

Царсаар хийж бараан хүрнээр будсан ба
суудлыг тухайн үед адууны арьсаар бүрж
байсан ч сүүлд даавуугаар бүрэх болсон.
1897 онд загварыг нь гаргаж удалгүй Gath-
erine Granston-ы Argyle гудамж дахь цайны
газар зориулан бүтээсэн сандал нь Mackin-
tosh-ийн анхны томоохон тавилгын бүтээл
ба түүний тавилгын карьерын чухал хэсэг
гэж тэмдэглэгдсэн. Түүний загвар шулуун
болон муруй нуман хэлбэрийн гайхалтай
нарийн хослол юм. Суудал, түшлэгийн доод
хэсгийн тэгш өнцөгтийн суурийг өөрчлөн
нуман хэлбэртэй болгон, толгойн хэсэгт
дугуйрсан хэлбэр оруулан, толгой хэсэгт 2
хавтангийн хөдөлгөөнийг холбосон нумыг
үзүүлсэн байдаг.

Charles Rennie Mackintosh

High-backed chair for the Rose Boudoir, Turin
Exhibition, 1902
White painted oak frame with stenciled decoration
on upholstered seat and back

1902 онд Mackintosh болон түүний эхнэр
Margaret нар Турин дахь орчин үеийн
чимэглэлийнурлагийнолонулсынүзэсгэлэнд
уг бүтээлээр оролцсон. Царсаар хийж цагаан
өнгөөр будсан. Ягаан сарнайгаар чимэглэсэн
гоёмсог өндөр түшлэгтэй ба орой хэсгийг
сийлбэрлэн урласан. Энэхүү өвөрмөц
сандлаар “The Spook School”-ийн бэлэгдлийг
товч илэрхийлсэн.

FRANK LLOYD WRIGHT

Chair for Midway gardens, Chi-
cago, Illinois, 1914

1914 онд Cassina үйлдвэрлэгдсэн интоорын
хатуу модоор хийж тунгалаг өнгөлгөөгөөр
өнгөлсөн. суудал түшлэгийг сиймхий даавуун
материалаар бүрж хийсэн. 1914 оны Мастер
цуглуулгад орсон бүтээл

46 3

FRANK LLOYD WRIGHT

The Barrel Chair, 1937

The Frank Lloyd Wright chair is made from natural cherry
and boasts beautiful lines,

1904 онд Дарвины Мартин ордонд анхны
санаа нь төрж байсан ба сандлаа хүнд
хатуу царсаар хийж байсан бол олон удаа
шинэчилж байж 30 гаруй жилийн дараа
шинэчилсэн загвараа гаргасан байна.
1937 онд түүний сандал илүү бат бөх, хөнгөн,
орчин үеийн гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн
бөгөөд түүний ямар мэдрэмжтэйг харуулах
үнэ цэнэ бүхий орчин үеийн бүтээл болсон
гэж үздэг.

FRANK LLOYD WRIGHT

Frank Lloyd Wright (1867-1959) нь 20-р
зууны хамгийн агуу уран барилгачдын
нэг юм. Тэрээр органик архитектурыг
хөгжүүлэгч хойд Америкийн орчин үеийн
уран барилгуудыг үндэслэгчдийн нэг ба
шинэ техник технологи, шинэ материалыг
ашиглаж нөлөө бүхий 20-р зууны уран
барилгуудаа бүтээн босгож байжээ. 70
жилийн хугацаанд 1000 гаруй барилга
барилга зохион бүтээснээс 532 нь баригдсан.

CHARLES RENNIE MACKINTOSH

Архитектор, дизайнер Charles Rennie Mack-
intosh (1868 – 1928) нь тавилга, нэхмэл эдлэл,
төмөр хийц, чимэглэлийн ажилбаруудыг
гүйцэтгэж байсан бөгөөд түүний онцгой хэв
маяг нь түүний төрөлх Шотланд нутгийн
болон Английн үндэсний урлаг, гар урлалын
элементүүдийг Art Nouveau –ийн органик
хэлбэрүүдтэй хослуулан ашигласан байдаг.
Түүний ажлууд нь чимэглэлийн амьд
симболоор дүүрэн ба орон зайд тод зоригтой
геометр хэлбэрүүдийг ашигласан байдаг.
Эхнэр болох Margaret MacDonald /1865-
1933/, түүний дүү Frances MacDonald
Маргерита болон нөхөр архитектор Her-
bert MacNair нартай хамтран “The Four”
групыг байгуулж интерьер, тавилга, нэхмэл
эдлэл, төмөр хийцийн үйлдвэрлэл гэсэн
салбаруудад олон бүтээл гүйцэтгэсэн.

D-Art 3 47

LUDWIG MIES VAN DER ROHE

Barcelona Chair
Model No.MR90, 1929

Bent chromed flat steel frame withleather straps and
buttoned leather-upholstered cushions

“Barcelona Chair” Ludwig Mies van der
Rohe болон Lilly Reich нарын бүтээл.
Энэ нь анх 1929 онд олон улсын үзэсгэлэнд
Германы бүтээлийн танхимд тавигдсан.
Барселона сандал орчин үеийн дизайны
түүхэнд чухал ач холбогдолтой гэж үздэг.

48 3

LUDWIG MIES VAN DER ROHE

Brno Chair - Flat BarModel No.
MR50, 1929-1930

Chromed bent flat steel frame with uphol-
stered wood seating section

Чех дэхь Mies-ийн Tugendhat ордонд
зориулан хийсэн ба тус ордонд 24
хоолойгоор хийсэн Brno сандал байсан
боловч, мастер унтлагын өрөөнд нэг
хавтгай төмөр хийцтэй Brno сандал
байсан. 1958 онд Phillip Johnson “Four
Seasons” ресторанд түүний хавтгай
төмөр хийцтэй Brno сандлын зөөлөвчийг
өөрчлөн загварчлан ашиглах хүсэлт
тавьсан. Mies үүнийг хүлээн авч
зөвшөөрснөөр нэмэлт зөөлөвч зэрэг
бага зэргийн хэд өөрчлөлт хийсний
дараа товгор зөөлөвчтэй сандал
гаргасан байна

LUDWIG MIES VAN DER ROHE

Герман, Америкийн уран барилгач, үзэл нь түүний гол философи бөгөөд энэ
тавилгын дизайнер ба орчин үеийн нь түүний бүтээлүүдийг энгийн хэрнээ
уран барилгын анхдагчууд болох MIES сэтгэл татам, сонирхолтой болгосон.
(1886 – 1969) нь багаасаа барилгын Түүний философийн үндсийг бүрэн
үйлдвэрлэл, интерьерийн компаниудад тусгасан хамгийн алдартай бүтээл нь
ажиллаж байгаад хожим Bauhaus -д “Barcelona Chair”, “Brno Chair” хоёр юм.
ажиллаж байв. Тэр үеэс Германы орчин Аль аль бүтээл нь орчин үеийн хэв маяг
үеийн соёл, дизайны онол, бодлогыг бүхий никель металыг тансаг савхитай
хөгжүүлэхэд ихээхэн зүтгэл гарган Wal- хослуулан сандлын өөрийнх нь бүтэц,
ter Gropius, Le Corbusier нартай хамтран орон зайг нэгтгэн тодорхойлсон.
ажиллаж байв.

“Нарийвчлал бол агуу зүйл”, “жижиг
зүйлээр ихийг илэрхийлж болно” гэсэн

D-Art 3 49

ШУТИС-ийн ҮТС-ийн дизайн салбарын дэд
профессор, док (Ph.D) Ц. Оюунчимэг

Номын хэлбэр төрх юуны өмнө түүний
нийгмийн, хэрэглээний, эрүүл ахуйн болон
гоозүйн шинж чанаруудаас хамаардаг
болохыг судлаачид дараах байдлаар
тодорхойлсон байдаг. Үүнд:

• Ном нь нийгмийн харилцааны чухал
хэрэгсэл бөгөөд тодорхой уншигчдад
чиглэгдэн, тэдэнтэй өвөрмөц холбоог
тогтооно. Жишээлбэл, эрдэмтэд, багш
сурган хүмүүжүүлэгчид, улс төрчид,
зохиолчдыг олон тооны уншигчтай холбох
үүрэгтэй (ном бодлого бодуулах, асуудлыг
шийдвэрлэн сурган хүмүүжүүлэх, харилцааг
тогтворжуулах, зугаацуулах гэх мэт
чадвартай).

• Хэрэглээний шинж чанар нь мэдээллийг
дамжуулах болон мэдээллийг түгээн
дэлгэрүүлэхэд чиглэгдсэн ба түүний
хэрэглээ програмчлагдсан байдаг (хэрэглээ
нь хүмүүст танил бөгөөд тухайн номын
дотоод бүтэц болон хайх систем нь номтой
ажиллахад хялбар болгодог ба номын гадна
харагдах мэдээлэл нь тухайн номын тухай
зар сурталчилгаа болно).

50 3