ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี

ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี

บุคคลสำคัญทางด้านนาฎศิลป์ไทย

คำนำ

รายงานการศึกษาค้นคว้าเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของวิชานาฎ
ศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่5/13 เพื่อให้ได้ศึกษา
หาความรู้ในเรื่องประวัติของบุคคลสำคัญทางด้านนาฎศิลป์ไทยและได้ศึกษา
อย่างเข้าใจ เพื่อเป็นประโยชน์กับการเรียน

ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน หรือนักเรียน
นักศึกษา ที่กำลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่หากมีข้อแนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใด
ผู้จัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

ผู้จัดทำ
นางสาวฐาปานีย์ ศิริโรจนโภคิน
วันที่ 20 มิถุนายน 2565

1

สารบัญ

ชื่อเรื่อง หน้า

คำนำ 1
2
สารบัญ 3
4
ประวัติของท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี 5
6

การศึกษา
7
8
ผลงาน 9

รางวัล

ภาคผนวก

อ้างอิง

ผู้จัดทำ

2

ประวัติของ
ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี

มีนามเดิมว่า แผ้ว สุทธิบูรณ์ เกิดเมื่อวันที่ ๒๕ ธันวาคม ๒๔๔๖
เมื่ออายุ ๘ ขวบ ได้ถวายตัวในสมเด็จพระบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ
กรมหลวงนครราชสีมา และได้รับการฝึกหัดนาฏศิลป์ กับครูอาจารย์ผู้ทรง
คุณวุฒิในราชสำนักเช่น เจ้าจอมมารดาวาดและเจ้าจอมมารดาเขียน
ในรัชกาลที่ ๔ เจ้าจอมมารดาทับทิม ในรัชกาลที่ ๕ หม่อมแย้ม
ในนามสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ หม่อมอึ่งในสมเด็จพระบัณฑูรฯ
จนมีความรู้ความสามารถออกแสดงละครเป็นตัวเอกในโอกาสที่แสดงถวาย
ทอดพระเนตรหน้าพระที่นั่ง ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
หลายครั้ง ท่านแสดงเป็นอิเหนาและนาดรสาในเรืองอิเหนา เป็นพระพิราพและ
ทศกัณฐ์ในเรื่องรามเกียรติ์ทางด้านการศึกษาวิชาสามัญท่านจบหลักสูตร
จากโรงเรียนในวังสวนกุหลาบในรัชสมัยพระมหาธีรราชเจ้า

เสียชีวิต 24 กันยายน พ.ศ. 2543 (96 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
ชื่ออื่น-หม่อมแผ้ว นครราชสีมา
คู่สมรส-สมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวง
นครราชสีมา(2459–2467) หม่อมสนิทวงศ์เสนี (หม่อมราชวงศ์ตัน สนิทวงศ์)
บุตร หม่อมหลวงแต้ว สนิทวงศ์-ท่านผู้หญิงนวลผ่อง เสนาณรงค์
หม่อมหลวงเติม สนิทวงศ์-หม่อมหลวงตวง สนิทวงศ์




3

การศึกษา

พ.ศ. 2454 เมื่ออายุได้ 8 ปี ได้เข้าถวายตัวในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้า
ฟ้าอัษฎางค์ เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา โดยในชั้นต้นได้เข้าฝึกหัดนาฏศิลป์
ต่อครูบาอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิอยู่ในราชสำนักขณะนั้น ได้ออกแสดงเป็นตัวเอก
ในการแสดงถวายทอดพระเนตรหน้าพระที่นั่ง ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า

เจ้าอยู่หัวหลายครั้ง
ท่านผู้หญิงแผ้วสำเร็จการศึกษาวิชาสามัญจากโรงเรียนในวังสวนกุหลาบ และ
สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3 (ม.ศ. 3) จากโรงเรียนประชาพิทยากร

นอกจากนี้เธอยังมีความรู้ด้านภาษาฝรั่งเศสจากภคินีที่โรงเรียนพระหฤทัย
คอนแวนต์ และศึกษาภาษาอังกฤษจากคุณหญิงดอรีส ราชานุประพันธ์ ทั้งมี

ความรู้ด้านมารยาททางสังคมและการปฏิบัติตน

4

ผลงาน

ผลงานเกี่ยวกับการแสดงศิลปะนาฏกรรม เช่น ท่ารำของตัวพระ นาง ยักษ์
ลิง และตัวประกอบ การแสดงโขน ละครชาตรี ละครนอก ละครใน ละคร
พันทาง และระบำฟ้อนต่างๆ เป็นผู้คัดเลือกการแสดง จัดทำบทและเป็นผู้

ฝึกสอน ฝึกซ้อม อำนวยการแสดงถวายทอดพระเนตรหน้าพระที่นั่ง ในวโรกาส
ต้อนรับพระราชอาคันตุกะ อาคันตุกร และงานของรัฐบาล หน่วยงานองค์กร
ต่างๆ จัดต้อนรับเป็นเกียรติแก่แขกผู้มาเยือนประเทศไทย เป็นผู้คัดเลือกตัว
ละครให้เหมาะสมตามบทบาทในการแสดงต่างๆ เป็นผู้คัดเลือกการแสดงวางตัว
ศิลปินผู้แสดงต่างประเทศเพื่อเชื่อมสัมพันธไมตรี และเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม
ไทยเป็นผู้ฝึกสอนและอำนวยการฝึกซ้อมในการแสดงโขน ละคร การละเล่นพื้น
เมิง ระบำรำฟ้อนต่างๆ ที่กรมศิลปากรจัดแสดงแก่ประชาชน ณ โรงละครแห่ง
ชาติ สังคีตศาลา ในต่างจังหวัดและทางสถานีโทรทัศน์ต่างๆ ตลอดทั้งร่วมใน
งานของหน่วยราชการ องค์กร สถาบันการศึกษา และเอกชน เป็นวิทยากร
บรรยายและตอบข้อซักถามในการอบรมวิชานาฏศิลป์และวรรณกรรม และเป็นที่

ปรึกษาในการสร้างนาฏกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นด้วย

5

ในด้านบทวรรณกรรมสำหรับใช้แสดง ได้ค้นคิดปรับปรุง เสริมแต่งให้
เหมาะสมกับยุคสมัย ดำเนินไปโดยถูกต้องตามระเบียบแบบแผนอันมีมาแต่
ดั้งเดิม เช่น บทละครเรื่องอิเหนา ตอนเข้าเฝ้าท้าวดาหา ตอนลมหอบ
ตอนอุณากรรมชไก่ตอนบุษบาชมศาล ตอนศึกกระหมังกุหมิง ตอนประสันตาต่อ
นัก เรื่องสังข์ทอง ตอนเลียบเมือง ตอนเลือกคู่หาปลา ตอนตีคลี ตอนนางมณฑา
ลงกระท่อม เรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนพลายเพชรพลายบัวออกศึก ตอนพระไวย
แตกทัพ เรื่องไกรทอง ตอนที่ 1 ตะเภาแก้ว ตะเภาทอง และบริวารไปเล่นน้ำ
ตอนที่ 2 ตามนางวิมาลากลับไปถ้ำ เรื่องพระอภัยมณี ตอนพบนางละเวง
ตอนนางละเวงพบดินถนัน ตอนหนีนางผีเสื้อสมุทร เรื่องไชยเชษฐ์ ตอนนางสุวิญ
ชาถูกขัน ตอนที่ 1 และตอนที่ 2 เรื่องมโนราห์ บางตอนเกี่ยวกับพรานบุญ เรื่อง
รถเสนบาง เรื่องแก้วหน้าม้า ตอนถวายลูก เรื่องสังข์ศิลป์ชัย ตอนท้าวเสนากุฏ
เข้าเมือง เรื่องเงาะป่า รื่องคาวี ตอนได้นางใจกลองศึก เรื่องสุวรรณหงส์ ตอน
เสี่ยงว่าว-ชมถ้ำ บทโขน ตอน ปราบกากนาสูร ตอนไมยราพสะกดทัพ ตอนศึก
บรรลัยกัลป์ ตอนปล่อยม้าอุปการ

นอกจากนี้ ยังได้คิดประดิษฐ์กระบวนท่ารำขึ้นใหม่ไว้อีกมาก
เช่น กระบวนท่าร่ายรำในการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ใน
รัชกาลที่ 1-2 กระบวนท่าร่ายรำในการแสดงนาฏกรรมของกรมศิลปากร และ
กระบวนท่าร่ายรำชุดต่าง ๆที่กรมศิลปากรจัดแสดง

รางวัล

ได้รับพระราชทานเหรียญดุษฏีมาลา เข็มศิลปวิทยา
เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514 ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปิน
แห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2528 และ บุคคลดีเด่นของชาติ สาขาศิลปะ
ด้านนาฏศิลป์ ประจำปี พ.ศ. 2529.

6

ภาคผนวก

7

อ้างอิง

https://sites.google.com/site/bukhkhlsakhaynatsilpm4/bukhkhl
-sakhay-khxng-natsilp-thiy/thanphuhying-phaew-snith-wngs-

seni

8

จัดทำโดย

นางสาวฐาปานีย์ ศิริโรจนโภคิน



ม.5/13



โรงเรียนสิรินธรราชวิทยาลัย

8