โครงสร้างประชากร อัตราการเกิด การตั้งถิ่นฐาน

ประชากรและการตั้งถิ่นฐาน หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 การเปลี่ยนแปลงประชากรโลก โครงสร้างประชากรโลก การตั้งถิ่นฐาน

เพิ่มประชากร ลดประชากร การเปลี่ยนแปลงประชากรโลก อัตราเกิด การย้ายถิ่น (เข้า) อัตราตาย การย้ายถิ่น (ออก) สาเหตุ การเปลี่ยนแปลงขนาดหรือจํานวนและโครงสร้างประชากรในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง

กราฟเปรียบเทียบอัตราเกิดและอัตราตายต่อประชากร 1,000 คน จําแนกตามทวีปต่าง ๆ ประเทศไทยและโลก ค.ศ. 2021 ที่มา : Population Reference Bureau, (2021) ทวีปที่มีอัตราเกิดของประชากร มากที่สุด คือทวีปแอฟริกา สาเหตุมาจากขาดความรู้เรื่องการ วางแผนครอบครัว และคุมกําเนิด ทวีปที่มีอัตราตายของประชากร มากที่สุด คือทวีปยุโรป สาเหตุมาจากมีประชากรสูงอายุ จํานวนมาก เสียชีวิตโรคหัวใจและ หลอดเลือด

ปัจจัยใดบ้างที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงจํานวนประชากรโลก การค้นคว้าทางการแพทย์ ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี (ข่าวสาร/ความปลอดภัยในการทํางาน) ระบบสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ความรู้เรื่องสุขอนามัยของประชากร (ผู้หญิงทํางานมากขึ้น) คําถามชวนคิด

โครงสร้างประชากรโลก โครงสร้างประชากร เป็นการจําแนกสัดส่วนประชากรตามอายุและเพศ เรียกว่า พีระมิดประชากร ซึ่งช่วยให้เห็นสัดส่วนประชากรในวัยพึ่งพิง คือ แรกเกิดถึง 14 ปี และอายุ 60 ปีขึ้นไป กับวัยทํางาน คือ ช่วงอายุระหว่าง 15-59 ปี 60 ปี 15 ปี วัยพึ่งพิง วัยพึ่งพิง วัยทํางาน วัยทํางาน

โครงสร้างประชากร พีระมิดประชากรแบบ ฐานกว้าง พีระมิดประชากรแบบ คงที่ พีระมิดประชากรแบบ ฐานแคบ อัตราเกิดสูง ตายสูง อัฟกานิสถาน บังกลาเทศ ลักษณะโครงสร้าง ประชากรวัยเด็กมีมากกว่าวัยอื่น ตัวอย่างประเทศ อัตราเกิด-ตาย อัตราเกิดและตายค่อนข้างคงที่ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย จีน สัดส่วนแต่ละช่วงอายุใกล้เคียงกัน อัตราเกิดและตายลดต่ําลงมาก เยอรมนี สวีเดน สังคโปร์ สัดส่วนประชากรวัยเด็กลดลง

ประชากรโลกจําแนกตามอายุและเพศ วัยพึ่งพิง วัยพึ่งพิง วัยทํางาน ประชากรเพิ่มอย่างรวดเร็ว ประชากรกลุ่มอายุ 0-4 ปีลดลง แสดงให้เห็นถึงประชากร เพิ่มปานกลางและเริ่มลดลง กลุ่มประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป มีจํานวนเพิ่มมากขึ้นอย่างชัดเจน

ประชากรไทยจําแนกตามอายุและเพศ อัตราเกิดประชากรสูงและประชากร เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แสดงถึงอัตราเกิดของประชากรต่ํา การเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ วัยพึ่งพิง วัยพึ่งพิง วัยทํางาน

สาเหตุ • ประชากรไทยที่มีอายุ 60 ปี เพิ่มสูงขึ้น • ประชากรในวัยเด็กมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง ประชากรวัยทํางานลดจํานวนลง ในขณะที่ ประชากรสูงอายุมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง • ความเจริญก้าวหน้า ทางการแพทย์ • สังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ผลกระทบ • ประชากรวัยทํางานลดลง ทําให้ศักยภาพการขยายตัวทาง เศรษฐกิจลดลง ทั้งภาคเกษตร ภาคอุตสาหกรรม และภาคบริการ • พึ่งพาแรงงานต่างชาติมากขึ้น แนวทางแก้ไข • ควรยืดระยะเวลาการเกษียณจาก 60 เป็น 65 ปี แนวโน้มการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ของโครงสร้างประชากรไทย

ชาวซีเรีย อพยพสู่ยุโรป ชาวโรฮีนจา อพยพไปยังประเทศเพื่อนบ้าน นักเรียนคิดว่า ปัจจัยใดบ้างที่มีผลต่อการย้ายถิ่นฐานของประชากร ชาวอัฟกัน อพยพไปยังประเทศต่าง ๆ คําถามชวนคิด

ปัจจัยผลัก • เกิดสงคราม • โรคระบาด • สภาพแวดล้อม เสื่อมโทรมมาก • ขาดแคลนที่ดินทํากิน • เกิดภัยพิบัติรุนแรง ปัจจัยดึง โอกาสทางเศรษฐกิจ ความปลอดภัย สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม การย้ายถิ่น : Migration การเคลื่อนย้ายของบุคคลหรือกลุ่มคนจากสถานที่ที่ อาศัยอยู่เดิมไปยังสถานที่ใหม่ทั้งแบบถาวรและกึ่งถาวร

การย้ายถิ่นระหว่างประเทศ ย้ายเพื่อหนีภัยธรรมชาติ สงคราม และเพื่อพัฒนาฐานะทางเศรษฐกิจ เช่น การย้ายถิ่นแรงงานจากจีน อินเดีย และพม่า เข้าสู่ปะเทศไทย การหนีภัยสงครามจากซีเรีย สู่ประเทศอิรัก ตุรกี เป็นต้น ยุ โ ร ป เ อ เ ชี ย แ อ ฟ ริ ก า จีน อินเดีย พม่า ซีเรีย ตุรกี อิรัก

การย้ายถิ่นภายในประเทศ • ย้ายจากชนบทสู่เมืองเพื่อหางานทํา • เช่น การย้ายถิ่นของประชากร ภาคตะวันออกเฉียงเหนือสู่ภาคกลาง หลังฤดูเก็บเกี่ยว ยุ โ ร ป เ อ เ ชี ย แ อ ฟ ริ ก า จีน อินเดีย ซีเรีย ตุรกี อิรัก

ยุ โ ร ป เ อ เ ชี ย แ อ ฟ ริ ก า จีน อินเดีย พม่า ซีเรีย ตุรกี อิรัก การย้ายถิ่นระหว่างทวีป • ย้ายเพื่อแสวงหาชีวิตที่ดีขึ้นใน ประเทศปลายทาง • ปัจจุบันเป็นการย้ายถิ่นของแรงงาน ข้ามชาติ เช่น การย้ายถิ่นของ แรงงาน จากเอเชียและแอฟริกา สู่ทวีปยุโรป

การตั้งถิ่นฐาน การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ เป็นการเลือกที่ตั้งบ้านเรือนสําหรับอยู่อาศัยและประกอบอาชีพ โดยทั่วไปการตั้งถิ่นฐาน ของมนุษย์มี 2 แบบรูป คือ การตั้งถิ่นฐานแบบชุมชนชนบท การตั้งถิ่นฐานแบบชุมชนเมือง

การเปลี่ยนแปลงประชากรโลกและประชากรไทย การตั้งถิ่นฐานเมืองและชนบท ขนาดการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ กลุ่มบ้าน (hamlet) หมู่บ้านขนาดเล็ก ประชากร น้อยกว่า 100 คน หมู่บ้าน (village) ชุมชนขนาดใหญ่กว่ากลุ่มบ้าน ประชากรเฉลี่ย 100 – 1000 คน 1 2 เมือง (town) ประชากรเฉลี่ย 1,000 – 100,000 คน เมืองใหญ่ (city) มีเขตปกครองที่แน่นอน ประชากรเฉลี่ย 100,000 – 300,000 คน 3 4 มหานคร (metropolis) มีประชากรมาก เป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจ และการปกครอง อภิมหานคร (megalopolis) เขตที่มีมหานครและเมืองใหญ่ ตั้งอยู่หนาแน่นติดต่อกัน 5 6

1 2 3 4 5 6 ชนบท เมือง ความแตกต่างระหว่างเมืองและชนบท มีการวางผังที่อยู่อาศัย เพื่อรองรับประชากรที่เพิ่มขึ้น มีการดํารงชีวิต โดยพึ่งพาธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เลี้ยงสัตว์ ประมง ประสบปัญหามลพิษจากอุตสาหกรรมและการจราจร การตั้งถิ่นฐานใกล้แหล่งน้ํา มีรูปแบบไม่แน่นอน ศูนย์กลางการค้าและเศรษฐกิจ มีอาชีพหลากหลาย

การตั้งถิ่นฐานแบบชนบท การตั้งถิ่นฐานอยู่นอกเขตเมืองหรือเขตเทศบาล ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม การตั้งถิ่นฐานแบบรวมกลุ่ม การตั้งถิ่นฐานเรียงราย ต่อเนื่องเป็นแนวยาว การตั้งถิ่นฐานอยู่รวมกัน เป็นกลุ่ม การตั้งถิ่นฐานโดยมีที่อยู่อาศัยและสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ เช่น โรงเรียน ศาสนสถาน สร้างอยู่รวมกันในหมู่บ้าน การตั้งถิ่นฐานแบบกระจาย การตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนในพื้นที่เพาะปลูกของ ตนเอง มีขนาดพื้นที่ กว้างใหญ่ และบ้านเรือนตั้งอยู่ห่างกัน

การตั้งถิ่นฐานแบบเมือง ชุมชนเมืองเป็นชุมชนที่มีจํานวนและความหนาแน่นประชากรมาก บ้านเรือนตั้งอยู่หนาแน่น เน้นการแข่งขัน เพื่อเข้าถึงโอกาส ทางเศรษฐกิจ ความสัมพันธ์มีลักษณะ เป็นทางการ ส่วนใหญ่เป็นครอบครัวเดี่ยว อาชีพหลักเป็นงานด้าน การบริการ พาณิชยกรรม อุตสาหกรรม

โครงสร้างเมือง 1. ย่านที่อยู่อาศัย 2. ย่านธุรกิจการค้า 3. ย่านอุตสาหกรรม 4. ย่านหน่วยงาน 5. ระบบโครงข่าย การคมนาคม 6. พื้นที่ว่าง

ปัญหาการตั้งถิ่นฐานเมือง ปัญหาการจราจรติดขัด ปัญหาชุมชนแออัด ปัญหาอาชญากรรม ปัญหาเกาะความร้อน ปัญหาการขยายตัว ของเมืองอย่างไร้ทิศทาง