หนังสือ เรื่องวิธีการทางประวัติศาสตร์ ป.6

วิชาประวตั ศิ าสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 6 นางสาวนสิ รา บญุ ฤทธ์ิ

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 1 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ก การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

คานา

หนงั สอื อเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ลม่ น้ี จดั ทาขน้ึ เพ่ือนเปน็ ส่วนของรายวิชา
ประวตั ศิ าสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 6 เพือ่ ใหไ้ ดศ้ กึ ษาความรู้ในเร่อื ง
วิธีการทางประวตั ศิ าสตร์ เพอื่ เป็นประโยชนแ์ สะดวกในการศึกษาหา
ความรู้

ทางผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้
จะมีประโยชน์กับผู้อ่าน หรือนักเรียนท่ีกาลังศึกษาข้อมูลเรื่องน้ี
และหากมขี อ้ ผดิ พลาดประการใด ผู้จัดทาขออภัยมา ณ โอกาสนดี้ ว้ ย

นางสาวนสิ รา บุญฤทธ์ิ

ข การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

สารบญั

เรอ่ื ง หนา้

ความหมายวธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์ .........................................................1
ความสาคญั วธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์...........................................................1
วิธกี ารทางประวตั ศิ าสตร์ ขัน้ ท่ี 1 ..............................................................2
วธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์ ขน้ั ท่ี 2...............................................................3

หลกั ฐานชนั้ ตน้ ................................................................................3
หลกั ฐานชน้ั รอง................................................................................5
วิธีการทางประวตั ศิ าสตร์ ขั้นท่ี 3...............................................................7
วิธกี ารทางประวตั ศิ าสตร์ ข้ันท่ี 4................................................................8

วิธกี ารทางประวตั ิศาสตร์ ขน้ั ที่ 5..........................................................9

ตัวอยา่ งการนาวธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตรม์ าใชศ้ กึ ษาคน้ ควา้ ในท้องถน่ิ ..........10
บรรณานกุ รม...............................................................................................14

ค การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

คาแนะนาการใชห้ นงั สอื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ( E-Book )
สาหรบั นกั เรยี น

การใช้หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E- book) หน่วยการเรียนรู้ที่ 1
เร่ืองวิธีทางประวัติศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 กลุ่มสาระการเรียนรู้
สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม รายวชิ าประวตั ศิ าสตร์ นกั เรยี นควร
ปฏิบัติดังนี้
1. อ่านคาช้ีแจงและจุดประสงค์การเรียนรู้ของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
(E- book) ใหเ้ ข้าใจ
2. ศึกาเน้ือหาไปทีละหน้า ขอให้ผู้เรียนต้ังใจศึกษาและทาความเข้าใจ
เน้อื หาอย่างละเอียดในขณะทผี่ ูเ้ รียนตัง้ ใจศึกษาเนอื้ หา
3. หากผู้เรียนไม่เข้าใจในเน้ือหาหรือมีข้อสงสัยให้สอบถามครุผุ้สอนให้
เข้าใจก่อนทาแบบทดสอบและแบบฝกึ หดั

ง การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

สาระสาคญั

วิธีการทางประวัติศาสตร์ เป็นวิธีการที่นักประวัติศาสตร์นามาใช้
ศึกษาเรื่องราวที่เกิดดขึ้นในอดีต ซึ่งนักเรียนจะต้องวิเคราะห์ขั้นตอน
วิธีการทางประวัติศาสตร์ และมีความสนใจในการนาเอาวิธีการทาง
ประวัติศาสตรไ์ ปศกึ ษาเร่อื งทีเ่ กิดข้นึ ในอดตี

มาตรฐานการเรยี นรู้

มาตรฐาน ส 4.1 เข้าใจความหมาย ความสาคัญของเวลาและ
ยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ สามารถใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์
วเิ คราะห์เหตุการณ์ต่าง ๆ อย่างเปน็ ระบบ

จ การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ตัวช้วี ดั

ตวั ชี้วดั ท่ี 4.1 ป.6/1 อธิบายความสาคัญของวิธีการทางประวตั ศิ าสตร์ใน
การศึกษาเร่อื งราวทางประวัตศิ าสตร์อย่างงา่ ยๆ

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้

1. นักเรยี นสามารถอธบิ ายความสาคญั ของวิธีการทางประวัตศิ าสตร์ได้ (K)
2. นกั เรียนสามารถวเิ คราะหข์ ั้นตอนของวิธีการทางประวตั ิศาสตรไ์ ด้ (P)
3. นักเรยี นมคี วามใฝ่รู้ และสนใจศึกษาหาข้อมูลเพ่ิมเติมเก่ียวกับวิธีการทาง
ประวตั ศิ าสตร์ (A)

1 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

หนว่ ยท่ี 1 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

วิธีการทางประวัติศาสตร์ คือ ข้ันตอนหรือวิธีการที่เราใช้เพ่ือศึกษาค้นคว้า
และเรยี บเรยี งเหตกุ ารณท์ างประวัตศิ าสตรจ์ ากหลกั ฐานตา่ งๆ

วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตรช์ ว่ ยใหเ้ ราไดข้ อ้ มลู หรอื เรอ่ื งราวทางประวตั ศิ าสตรท์ ม่ี คี วาม
ถูกต้อง เที่ยงตรง สมบูรณ์ และมีความนา่ เชอ่ื ถือสามารถนาวธิ กี ารทางประวัติศาสตรม์ าใช้
ศึกษาค้นคว้าความเปน็ มาของชาตแิ ละทอ้ งถ่ินได้ โดยมวี ธิ กี ารค้นควา้ ๕ ขน้ั ตอน

ขนั้ ตอนที่ ๑ การกาหนดหวั ขอ้ ทส่ี นใจ
ขน้ั ตอนที่ ๒ การรวบรวมหลกั ฐาน

ขั้นตอนที่ ๓ การตรวจสอบหลกั ฐาน

ข้ันตอนท่ี ๔ การตคี วามหลกั ฐาน

ขัน้ ตอนที่ ๕ การเรยี บเรยี งและนาเสนอขอ้ มลู

2 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ขน้ั ตอนที่ ๑ การกาหนดหวั ขอ้ ทสี่ นใจ

เป็นการกาหนดหัวข้อท่ีเราสนใจศึกษาค้นคว้าเก่ียวกับ
ความเป็นมาของชาตแิ ละท้องถน่ิ โดยอาจตั้งคาถามกว้างๆ
เชน่

สภาพความเปน็ อยู่ของคนในสมัยรัชกาลท่ี ๕ เป็นอยา่ งไร
สถานท่ที ่ีเราต้องการศกึ ษามีประวัติความเปน็ มาอยา่ งไร
บคุ คลท่เี ราตอ้ งการศึกษามปี ระวตั ิเเละผลงานสาคัญอะไร
ท้องถนิ่ ของเรามีประวตั คิ วามเป็นมาอย่างไร
ช่อื ของสถานทม่ี ีทม่ี าอยา่ งไร

3 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ขัน้ ตอนท่ี ๒ การรวบรวมหลกั ฐาน

เป็นการรวบรวมส่ิงที่เกยี่ วขอ้ งกบั หัวข้อ
ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ที่เราต้องการศึกษา
ค้นคว้า ซง่ึ หลกั ฐานเเบ่งเปน็ ๒ ชัน้ ดงั นี้

หลกั ฐานชน้ั ตน้ เป็นหลักฐานร่วมสมัยกับบุคคลหรือเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนในอดีต

เป็นหลักฐานท่ีเกิดขึ้นในยุคสมัยน้ันจริงๆ เช่น โบราณสถาน โบราณวัตถุ

กฎหมายพระราชพงศาวดาร บันทึกประจาวัน ภาพถ่าย เเถบบันทึกภาพ

เเถบบันทึกเสียง หนังสือพิมพ์ เอกสารราชการ สถาปัตยกรรม

สถาปัตยกรรมหรือสิ่งปลูกสร้างในอดีตท่ียังเห็นอยู่ในปัจจุบัน อาคาร

บ้านเรือนเเบบตะวันตก นอกจากนี้ยังมีสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ท่ีมีอยู่ในสมัย

น้นั เช่น นาฬกิ า พดั ลม วทิ ยุ

4 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

วัดแก้ว นับเป็นโบราณสถานที่สาคัญในการศึกษา
สถาปัตยกรรมในสมัยศรีวิชัย เนื่องจากมีสภาพสมบูรณ์
ที่สุด ลักษณะทางสถาปัตยกรรมเป็นเจดีย์ทรงปราสาท
ก่ออิฐไม่สอปูน ขัดผิวหน้าอิฐเรียบ ผังเป็นรูปกากบาท
จดั เป็นหลักฐานชั้นต้น

เรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ รัชกาลที่ ๙ สร้างข้ึน
เมอื่ ปี พ.ศ. ๒๕๓๗ ซงึ่ เป็นเรอื ลาแรกทส่ี รา้ งในรชั กาลท่ี ๙
จัดเปน็ หลกั ฐานช้นั ต้น

5 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

หลกั ฐานชนั้ รอง

เป็นหลักฐานที่สร้างขึ้นมาในภายหลังเหตุการณ์ท่ี
เกิดข4ึ้น.โดWยใชH้ขO้อมูลIจSากTหลHักEฐานWชั้นRตI้นTEเชR่น ?หนังสือ
บทความหรือบันทึกความทรงจาที่เขียนข้ึนหลังเหตุการณ์

สาคัญในประเทศไทย เช่น อนุสาวรีย์วีรชนชาวบ้าน

● Romeบาoงระจ&นั จJังหuวดัliสeงิ หt์บุรี อนสุ าวรยี ์ประชาธิปไตยทีส่ ร้างข้นึ
● MHaamcbรเlพะeeบ่ือtอเtปบh็นปทระ่ีรชะาลธึกิปถไึงตเหยตุกเปาน็ รตณ้น์เปล่ียนเเปลงการปกครองเป็น
●
● Othello
● A Midsummer’s
Night Dream

6 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

นอกจากนี้ ในบางท้องถิ่นอาจจะยังมตี านานหรอื เรอื่ งทเี่ ล่า
ตอ่ ๆ กนั มาทเ่ี กยี่ วกบั ความเปน็ มาของท้องถนิ่ ท่ีมาของชอื่ สถานที่
ซง่ึ ถอื ว่าตานานหรอื เรอื่ งเลา่ เหลา่ นเ้ี ปน็ หลกั ฐานชนั้ รองดว้ ย

ตานานวดั เจดยี ไ์ อไ้ ข่
ตานานเพอ่ ตาขนุ ทะเล
ตานานถา้ ขมนิ้

ตานานเขาอกทะลุ
ตานานหนิ ตาหินยาย

7 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ขั้นตอนท่ี ๓ การตรวจสอบหลกั ฐาน

เป็นการตรวจสอบหลักฐานท่ีหามาได้ว่ามีความถูกต้อง
และน่าเชอ่ื ถือเพียงใด เช่น ข้อมูลทไ่ี ด้จากผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์ย่อม
น่าเช่อื ถอื มากกวา่ ผู้ท่ีได้รับการบอกเล่าต่อกันมาโดยไม่ได้เห็นด้วย
ตนเอง หลักฐานทางราชการย่อมน่าเช่ือถือมากกว่าบุคคลท่ัวไป
หลักฐานท่ีเป็นต้นฉบับย่อมถูกต้องมากกว่าฉบับคัดลอก เป็นต้น
การตรวจสอบหลักฐานจะทาให้ผู้ใช้หลักฐานรู้ว่า หลักฐานใดมี
ความถูกตอ้ งกว่า สมบูรณ์กว่า เเละนา่ เชอื่ ถือมากกว่า

หลักฐานชนั้ .............. หลกั ฐานชน้ั ..............

8 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ขน้ั ตอนที่ ๔ การตีความหลกั ฐาน

เป็นการนาข้อมูลจากหลักฐานท่ีได้มาตรวจสอบความถูกต้อง

1ไเ.เดลร้WะับคควHวาามAมนร่Tาู้หเรชือ่ือOเถรือือ่BงรแJาลวE้วในดCจาามTกาขจอ้ัดDมเปูลOน็นัน้หEบมS้าวงดหโSดมยHู่เเเรลEียะตงลีคUาวดาSับมขEว้อ่าม?จูละ

ตามความสาคัญตามลาดับเวลาก่อนหลัง หรือเรียงตามหัวข้อ
เพือ่ Mควาaมrสyะดlวoกvใeนกsาtรoนาsขp้อมeูลnทdไ่ี ดt้จhากeหลwักeฐาeนkมeาใnชd้

outside taking pictures. She uses
something that Mary’s father gave
her as a present, although she needs

to use the flash option at night!

ก9 กกาารรศศกึ กึ ษาาปปรระะววตั ตั ศิ ศิ าาสสตตรร์ ์

ขัน้ ตอนท่ี ๕ การเรียบเรยี งและนาเสนอขอ้ มูล

เป็นการนาข้อมูลจากหลักฐานท่ีได้มาเรียบเรียงให้เป็นเร่ืองราว
เพ่ือตอบข้อสงสัยหรือประเด็นที่ตั้งไว้ โดยนามาเรียบเรียงอย่างมี
เหตผุ ลและมีหลกั ฐานอ้างองิ ทส่ี ามารถเชื่อถอื ได้ ไม่ลาเอียง จากนั้นก็
นาเสนอความรู้ท่ีค้นคว้ามาได้ในรูปแบบต่างๆ เช่น นามาเขียน
เรยี งความ เล่าให้ผู้อืน่ ฟงั นามาจดั ทาเปน็ นทิ รรศการ จาทารายงาน
หรอื จัดปา้ ยนิเทศ เป็นต้น

10 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

ตัวอยา่ งการนาวธิ ีการทางประวตั ศิ าสตร์
มาใช้ศึกษาคน้ ควา้ เร่อื งราวในทอ้ งถน่ิ

1. การกาหนดหวั ขอ้ ทสี่ นใจ

สมมุติว่านักเรียนเป็นชาวจังหวัดบุรีรัมย์ และมีความสนใจในการศึกษา
ประวตั ิของจงั หวัดบุรีรมั ย์ นักเรยี นอาจจะกาหนดหัวขอ้ ท่ีสนใจ เชน่

ประวตั คิ วามเปน็ มาของ สถานทส่ี าคญั ทาง
จังหวดั บรุ รี มั ย์ ประวตั ศิ าสตรข์ องจงั หวดั

บรุ ีรมั ย์

ทมี่ าของชอื่ จงั หวดั บรุ รี มั ย์ ประเพณวี ฒั นธรรมของ
จังหวัดบรุ รี มั ย์

11 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

2. การรวบรวมหลกั ฐาน

หลักฐานช้ันต้น เช่น ปราสาทหินเมืองต่า
แหล่งเตาเผาโบราณ อทุ ยานประวตั ศิ าสตร์พนมรุ้ง
จารึกปราสาทหินพนมรุ้ง ราชกิจจานุเบกษา
เลม่ ๑๖ ร.ศ. ๑๑๘ เป็นตน้

12 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

สถานท่ี เช่น ศาลากลางจังหวัด

บุรีรัมย์ ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดบุรีรัมย์
อนุสาวรยี ์เราสู้ เป็นต้น

หนังสือ เช่น บุรีรัมย์มาจากไหน

ของสจุ ติ ต์ วงษ์เทศ สารานกุ รมวฒั นธรรมไทย
ภาคอีสาน ของมูลนธิ สิ ารานกุ รมวฒั นธรรมไทย
ธนาคารไทยพาณชิ ย์ เป็นตน้

ประเพณีวัฒนธรรม เช่น งานมหกรรม

วา่ วอสี าน งานประเพณขี ้นึ เขาพนมรุ้ง งานเครือ่ ง
เคลือบพันปีประเพณีบา้ นกรวด งานเทศกาลข้าว
หอมมะลิ เปน็ ตน้

บุคคล เชน่ ผู้วา่ ราชการจงั หวดั นายอาเภอ

ผู้ใหญบ่ ้าน กานนั คนในชมุ ชน เป็นตน้

13 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

3. การตรวจสอบหลกั ฐาน

นาหลักฐานที่ได้มาพิจารณาว่ามีความถูกต้อง น่าเช่ือถือหรือไม่และควรพิจารณาจาก
หลกั ฐานหลายชนิ้ ประกอบกัน แลว้ เลือกเอาข้อมูลทต่ี รงกันทุกแหลง่ ขอ้ มูล

4. การตีความหลกั ฐาน

นาหลักฐานท่ีได้ตรวจสอบมาแยกประเภทจัดหมวดหมู่ เรียงลาดับตามเวลาก่อนหลัง
ผูต้ คี วามตอ้ งทาใจใหเ้ ปน็ กลาง ไมอ่ คติ ไม่นาความคดิ เหน็ สว่ นตวั ไปใชใ้ นการตคี วาม จึงจะเปน็
ขอ้ มูลท่ถี ูกต้องและนา่ เชอื่ ถอื
5. การเรยี บแรงและนาเสนอขอ้ มลู

นาขอ้ มลู ทตี่ คี วามแลว้ มาเสนอความจรงิ และขอ้ เทจ็ จรงิ ให้
ผูอ้ ่ืนรับทราบ มีหลายวธิ ี อะไรบา้ ง

14 การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์

บรรณานกุ รม

วุฒิชยั มูลศลิ ป์.ประวตั ศิ าสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 6. กรุงเทพฯ :
อกั ษรเจรญิ ทศั น์, 2558.

THANK YOU