สมุดท่ารำ รำวงมาตรฐาน 10 เพลง

ท่ารำประกอบเพลง

รำวงมาตรฐาน
10 เพลง




นางสาวธนัชพร อดทน

คำนำ

สมุดอธิบายท่ารำนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา
นาฏศิลป์ มีจุดประสงค์จัดทำขึ้น เพื่ออธิบายเกี่ยวกับท่า
รำ ของเพลงรำวงมาตรฐาน ๑๐ เพลง ซึ่งเป็นเนื้อหาส่วน
หนึ่งของนาฏศิลป์ไทยเกี่ยวกับการรำในด้านการใช้ท่าทาง

ผู้จัดทำ ได้ศึกษา และสรุปเรียบเรียงเนื้อหาต่างๆ ใน
การทำสมุดเล่มนี้ หวังว่าสมุดเล่มนี้จะเป็นประโยชน์แก่ผู้
อ่านไม่มากก็น้อย หากมีข้อผิดพลาดประการใด ขออภัยมา
ณ ที่นี้ด้วย

ธนัชพร อดทน

ส า ร บั ญ

เรื่ อง หน้ า

1. เพลงงามแสงเดือน 1-5
2. เพลงชาวไทย 6-10
3. เพลงรำมาซิมารำ 11-14
4. เพลงคืนเดือนหงาย 15-16
17-25

5. เพลงดวงจันทร์วันเ1-พ5็ญ 26-29

6. เพลงดอกไม้ของชาติ 30-33
7. เพลงหญิงไทยใจงาม 34-38
8.เพลงดวงจันทร์ขวัญฟ้ า 39-41
9. เพลงยอดชายใจหาญ 42-48
10. เพลงบูชานั กรบ

1.เพลงงามแสงเดือน




ชาย สอดสร้อยมา
ลา
หญิง สอดสร้อยมาลา

งามแสงเดือนมาเยือนส่องหล้า 1
งามใบหน้าเมื่ออยู่วงรำ (ซ้ำ)
เราเล่นเพื่อสนุก เปลื้องทุกข์วายระกำ
ขอให้เล่นฟ้อนรำ เพื่อสามัคคีเอย

งามแสง
เดือน

มือซ้ายจีบหงายที่ชายพก (ระดับหัวเข็มขัด)
มือขวาตั้งวงสูงระดับหางคิ้ว
(ชายตั้งวงระดับศีรษะ) เอียงซ้าย

2

มาเยือนส
่องหล้า

เลื่อนมือซ้ายที่จีบให้ห่างออกจากลำตัวเล็กน้อย
แล้วปล่อยจีบเป็นมือแบหงาย มือขวาจีบคว่ำ

3

งามใบหน้าเ
มื่ออยู่วงรำ

(ซ้ำ)

มือซ้ายพลิกข้อมือขึ้นตั้งวง มือขวาเลื่อนวงลง
ข้างลำตัวเล็กน้อย แล้วเปลี่ยนจากวง
เป็นจีบหงายที่ชายพก เปลี่ยนเป็นเอียงขวา ทำ
เช่นนี้สลับกันซ้ายขวา

4

เราเล่นเพื่อสนุก

เปลื้องทุกข
์วายระกำ

ขอให้เล่นฟ้อนรำ เพื่อสามัคคีเอย

หญิงหมุนตัวไปทางด้านซ้ายแล้วเปลี่ยนมือ
คำว่า "เราเล่น" มือซ้ายจีบคว่ำ มือขวาแบมือหงาย
คำว่า "เพื่อสนุก" มือซ้ายยกขึ้นตั้งวง มือขวา
จีบหงายที่ชายพก เดินไปครึ่งวงกลม ๔ จังหวะ
คำว่า "ขอให้เล่น" มือขวาจีบคว่ำ มือซ้ายแบมือหงาย
คำว่า "ฟ้อนรำ" มือขวายกขึ้นตั้งวง มือซ้ายจีบหงาย
ที่ชายพก

5

1.เพลงชาวไทย

ชาย ชักแป้งผลัดหน้า

หญิง ชักแป้งผลัดหน้า









ชาวไทยเจ้าเอ๋ย ขออย่าละเลยในการทำหน้าที่
การที่เราได้เล่นสนุก
เพราะชาติเราได้เสรี เปลื้องทุกข์สบายอย่างนี้
เราจึงควรช่วยชูชาติ
เพื่อความสุขเพิ่มพูน มีเอกราชสมบูรณ์

ให้เก่งกาจเจิดจำรูญ 6
ของชาวไทยเรา เอย

ท่าชักแป้งผัดหน้า

จีบมือขวาลักษณะจีบปรกข้างระดับศีรษะ
มือซ้ายวงหน้าอยู่ระดับปาก เอียงขวา

7

ท่าชักแป้งผัดหน้า

ลดแขนเลื่อนมือขวาลงมาอยู่ระดับอก
ปล่อยจีบเป็นแบมือหงาย มือซ้ายจีบคว่ำ

8

ท่าชักแป้งผัดหน้า

มือซ้ายเลื่อนมาเป็นจีบปรกข้างด้านซ้าย
ส่วนมือขวาตั้งวงหน้า เอียงซ้าย
ลดแขนเลื่อนมือมาอยู่ระดับอก มือซ้าย
ปล่อยจีบเป็นแบหงาย มือขวาจีบคว่ำ

9

ท่าชักแป้งผัดหน้า

ทำท่าเช่นนี้สลับไปมาจนจบเพลง
ส่วนเท้าย่ำไปทุกจังหวะของเพลง
เปลี่ยนมือทุกจังหวะที่ ๗

10

3.เพลงรำมาซิมารำ




ชาย รำส่าย

หญิง รำส่าย

รำซิมารำ เริงระบำกันให้สนุก
ยามงานเราทำงานจริง ๆ ไม่ละไม่ทิ้งจะเกิดเข็ญขลุก
ถึงยามว่างเราจึงรำเล่น ตามเชิงเช่นเพื่อให้สร่างทุกข์
ตามเยี่ยงอย่างตามยุค เล่นสนุกอย่างวัฒนธรรม
เล่นอะไรให้มีระเบียบ ให้งามให้เรียบจึงจะคมขำ
มาซิมาเจ้าเอ๋ยมาฟ้อนรำ มาเล่นระบำของไทยเราเอย

11

ท่ารำส่าย

แขนทั้งสองตึงโดยมือซ้ายหงายระดับไหล่
มือขวาคว่ำอยู่ระดับเอว

12

ท่ารำส่าย

มือซ้ายวาดแขนลงระดับเอว พร้อมกับ
พลิกมือขวาหงายขึ้นระดับไหล่
สลับกันเช่นนี้จนจบเพลง

13

ท่ารำเพลงรำมาซิมารำ

ส่วนเท้าก้าวตามจังหวะ เมื่อถึงเนื้อเพลงที่ว่า
"เล่นอะไรให้มีระเบียบ ให้งามให้เรียบจึงจะคมขำ"
ให้ฝ่ายหญิงกลับหลังหันตามจังหวะเพลง หมุนตัว
ทางซ้ายเดินเปลี่ยนที่ กับฝ่ายชายเป็นรูปครึ่งวงกลม
เมื่อถึงเนื้อเพลง "มาซิมาเจ้าเอ๋ยมาฟ้อนรำ มาเล่น
ระบำของไทยเราเอย" ให้ฝ่ายหญิงหมุนตัวกลับหลัง
หันทางด้านขวา เดินกลับที่เดิม ฝ่ายชายก็เดินตาม
ฝ่ายหญิงต่อไป

14

4.เพลงคืนเดือนหงาย




ชาย สอดสร้อยมาลาแปล
ง
หญิง สอดสร้อยมาลาแปลง







ยามกลางคืนเดือนหงาย เย็นพระพายโบกพริ้วปลิวมา
เย็นอะไรก็ไม่เย็นจิต เท่าเย็นผูกมิตรไม่เบื่อระอา
เย็นร่มธงไทยปกไปทั่วหล้า เย็นยิ่งน้ำฟ้ามาประพรมเอย

15

ท่าสอดสร้อยมาลาแปลง

ปลงมาจากท่าสอดสร้อยมาลาในเพลงงามแสง
เดือน ท่าเตรียมโดยยืนเท้าชิดกัน มือซ้ายตั้งวงบน
มือขวาจีบหงายที่ชายพก ศีรษะเอียงขวา พอเริ่ม
เพลงมือขวาที่จีบหงายที่ชายพกโบกขึ้นไปตั้งวง
บน โดยไม่ต้องสอดหรือม้วนมือ มือซ้ายลดวงลง
แล้วพลิกข้อมือเป็นจีบหงายที่ชายพก เปลี่ยนมา
เอียงซ้าย
16

5.เพลงดวงจันทร์วันเพ็ญ







ชาย แขกเต้าเข้ารังและผาลาเพียงไหล่
หญิง แขกเต้าเข้ารังและผาลาเพียงไหล่







ดวงจันทร์วันเพ็ญ ลอยเด่นอยู่ในนภา
ทรงกลดสดสี
แสงจันทร์อร่าม รัศมีทอแสงงามตา
ไม่งามเท่าหน้า
ฉายงามส่องฟ้า
งามเอยแสงงาม
งามวงพักตร์ยิ่งดวงจันทรา นวลน้องยองใย
วาจากังวาน
รูปทรงสมส่วน งามจริงยอดหญิงชาติไทย
สมเป็นดอกไม้
จริตกิริยานิ่มนวลละไม

อ่อนหวานจับใจ

ยั่วยวนหทัย 17
ขวัญใจชาติเอย

ท่า แขกเต้าเข้ารัง

มือขวาจีบสูง มือซ้ายจีบอยู่ใต้ศอกขวา
เท้าซ้ายแตะเท้าขวา เอียงซ้าย

18

ท่อนเพลง วันเพ็ญ

มือซ้ายจีบสูง มือขวาจีบอยู่ใต้ศอกซ้าย
เท้าขวาแตะเท้าซ้าย เอียงขวา

19

ท่อนเพลง ลอยเด่น

ใช้เท้าขวาที่แตะหมุนตัวไปทางขวา
มือขวาที่จีบอยู่ใต้ศอกเปลี่ยนเป็นจีบ
ปรกข้าง มือซ้ายที่จีบสูงเปลี่ยนเป็นตั้ง
วง เอียงขวา ก้าวเท้าซ้ายไขว้เท้าขวา

20

ท่อนเพลง อยู่ในนภา



หมุนตัว ถอยเท้าขวาลงวางหลัง หันหน้า
กลับที่เดิม ท่าผาลา มือขวาตั้งวง มือซ้ายแบ
หงายต่ำระดับเอว เอียงขวา ใช้เท้าซ้ายแตะ
เท้าขวา เอียงขวา

21

ท่อนเพลง ทรงกลด

มือซ้ายจีบสูง มือขวาจีบอยู่ใต้ศอกซ้าย
เท้าขวาแตะเท้าซ้าย เอียงขวา

22

ท่อนเพลง สดสี

มือขวาจีบสูง มือซ้ายจีบอยู่ใต้ศอกขวา
เท้าซ้ายแตะเท้าขวา เอียงซ้าย

23

ท่อนเพลง รัศมีทอแสง

ใช้เท้าซ้ายที่แตะหมุนตัวไปทางซ้าย
มือซ้ายที่จีบอยู่ใต้ศอกเปลี่ยนเป็นจีบปรกข้าง
มือขวาที่จีบสูงเปลี่ยนเป็นตั้งวง เอียงซ้าย
ก้าวเท้าขวาไขว้เท้าซ้าย

24

ท่อนเพลง งามตา



หมุนตัว ถอยเท้าซ้ายลงวางหลัง หันหน้า
กลับที่เดิม ท่าผาลา มือซ้ายตั้งวง มือขวาแบ
หงายต่ำระดับเอว เอียงซ้าย ใช้เท้าขวาแตะ
เท้าซ้าย เอียงซ้าย
*ทำท่าเช่นนี้สลับหมุนซ้ายขวา ไปจนจบเพลง*

25

6.เพลงดอกไม้ของชาติ

ชาย รำยั่ว

หญิง รำยั่ว



ขวัญใจดอกไม้ของชาติ งามวิลาสนวยนาดร่ายรำ (ซ้ำ)
เอวองค์อ่อนงาม ตามแบบนาฎศิลป์
ช้ชี าติไทยเนาว์ถิ่น เจริญวัฒนธรรม

(สร้อย) งานทุกสิ่งสามารถ สร้างชาติช่วยชาย
ดำเนินตามนโยบาย สู้ทนเหนื่อยยากตรากตรำ

26

ท่ารำ
ยั่ว

มือซ้ายตั้งวงล่าง มือขวาจีบส่งหลัง เอียงศีรษะ
ด้านเดียวกับวง ชาย-หญิงหันหน้าเข้าหากัน โดย
ชายก้าวเท้าขวาออกนอกวงรำก่อนคำร้องเล็ก
น้อย หญิงถอยเท้าขวาออกนอกวงรำเล็กน้อย

27

ท่ารำ
ยั่ว

ก้าวซ้ายเป็นจังหวะที่ ๑ ก้าวขวาเป็นจังหวะที่ ๒
แล้วจรดส้นเท้าซ้ายสองครั้งเป็นจังหวะที่ ๓ และ
๔ เท้าซ้ายถอยหลัง เป็นจังหวะที่ ๕ พร้อมทั้ง
เปลี่ยนเป็นมือขวาตั้งวงต่ำ มือซ้ายจีบส่งหลัง
ศีรษะเอียงขวา รำเช่นนี้ไปจนจบเพลง

28

งามแสง
เดือน

มือซ้ายจีบหงายที่ชายพก (ระดับหัวเข็มขัด)
มือขวาตั้งวงสูงระดับหางคิ้ว
(ชายตั้งวงระดับศีรษะ) เอียงซ้าย

29

7.เพลงหญิงไทยใจงาม




ชาย พรหมสี่หน้าและยูง
ฟ้อนหาง
หญิง พรหมสี่หน้าและยูงฟ้อนหาง

เดือนพราว ดาวแวววาวระยับ 30
แสงดาวประดับ ส่องให้เดือนงามเด่น
ดวงหน้า โสภาเพียงเดือนเพ็ญ
คุณความดีที่เห็น เสริมให้เด่นเลิศงาม
ขวัญใจ หญิงไทยส่งศรีชาติ
รูปงามวิลาส ใจกล้ากาจเรืองนาม
เกียรติยศ ก้องปรากฎทั่วคาม
หญงิ ไทยใจงาม ยิ่งเดือนดาวพราวแพรว

หญิงไทยใจงาม

ท่าพรหมสี่หน้า, ยูงฟ้อนหาง ท่าเชื่อม คือ
มือทั้งสองจีบคว่ำระดับวงกลาง

31

หญิงไทยใจงาม

แล้วสอดจีบขึ้นไปตั้งวงบัวบาน เรียกว่า
ท่าพรหมสี่หน้า

32

หญิงไทยใจงาม

จากนั้นมือทั้งสองค่อยๆ ลดวงบัวบานลงมา
ส่งมือทั้งสองไปด้านหลัง แขนตึงคว่ำ
มือปลายนิ้วเชิดขึ้น เป็น ท่ายูงฟ้อนหาง
แล้วเปลี่ยนเป็นท่าเชื่อมคือจีบคว่ำ
การก้าวท้าวเช่นเดียวกับเพลง "คืนเดือนหงาย"




33

8.เพลงดวงจันทร์ขวัญฟ้า




ชาย ช้างประสานงาและจันทร์ทรงกลดแปลง
หญิง ช้างประสานงาและจันทร์ทรงกลดแปลง

ดวงจันทร์ขวัญฟ้า ชื่นชีวาขวัญพี่
จันทร์ประจำราตรี แต่ขวัญพี่ประจำใจ
ที่เทิดทูนคือชาติ เอกราชอธิปไตย
ถนอมแนบสนิทใน คือขวัญใจพี่เอย

34

ท่าช้างประสานงา

ท่าเชื่อม มือทั้งสองจีบคว่ำด้านหน้า เอียงซ้าย

35

ท่าช้างประสานงา

จีบมือหงายทั้งสองข้าง เหยียดแขนตึงไป
ข้างหน้าเสมอไหล่เป็นท่า "ช้างประสานงา"

36

ท่าจันทร์ทรงกลด

ท่าเชื่อม ปล่อยจีบลงเป็นแบมือหงาย
ปลายนิ้วตกลงอย่างรวดเร็ว

37

ท่าจันทร์ทรงกลด

พลิกข้อมือทั้งสองขึ้น เป็นตั้งวงหน้าให้ปลายนิ้วชี้ขึ้น
ระดับคิ้ว หย่อนข้อศอกพองาม เป็นท่า "จันทร์ทรงกลด"
การก้าวเท้า เช่นเดียวกับเพลงคืนเดือนหงาย
โดยก้าวเท้าขวา ก้าวเท้าซ้าย แล้วใช้เท้าขวาวางหลัง
ก้าวเท้าซ้าย ก้าวเท้าขวา ใช้เท้าซ้ายวางหลัง
ทำเช่นนี้จนจบเพลง

38

9.เพลงยอดชายใจหาญ




ชาย จ่อเพลิงกาฬ
หญิง ชะนีร่ายไม้

โอ้ยอดชายใจหาญ ขอสมานไมตรี
น้องขอร่วมชีวี กอบกรณีย์กิจชาติ
แม้สุดยากลำเค็ญ ไม่ขอเว้นเดินตาม
น้องจักสู้พยายาม ทำเต็มความสามารถ

39

ยอดชายใจหาญ

(หญิง) มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายแบหงายระดับไหล่
แล้วพลิกข้อมือเป็นมือตั้ง เปลี่ยนเป็นมือหงายสลับ
กันไปตามจังหวะของเพลง ลักษณะเหมือนรำส่าย
เป็นท่า "ชะนีร่ายไม้"
(ชาย) มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาจีบหงายระดับต่ำ
กว่าวงกลางเล็กน้อย และงอแขนเล็กน้อย เป็นท่า
"จ่อเพลิงกาฬ"

40

ยอดชายใจหาญ

(หญิง) มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาแบหงายระดับไหล่
แล้วพลิกข้อมือเป็นมือตั้ง เปลี่ยนเป็นมือหงายสลับ
กันไป
(ชาย) มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายจีบหงาย ระดับต่ำ
กว่าวงกลาง ทำท่าเช่นนี้สลับกันจนจบเพลง
ส่วนการก้าวเท้า จะก้าวเท้าไปเรื่อยๆตามจังหวะ
ของเพลงและเดินเบี่ยงตัวออกนอกวงรำ

41

10.เพลงบูชานักรบ




ชาย จันทร์ทรงกลด/ขอแก้ว
หญิง ขัดจางนาง/ล่อแก้ว

น้องรักรักบูชาพี่ เป็นนักสู้เชี่ยวชาญ
น้องรักรักบูชาพี่ หนักแสนหนักพี่ผจญ
น้องรักรักบูชาพี่ บากบั่นสร้างหลักฐาน
น้องรักรักบูชาพี่ เลือดเนื้อพี่พลีอุทิศ
ที่มั่นคงที่มั่นคงกล้าหาญ สมศักดิ์ชาตินักรบ
ที่มานะที่มานะอดทน เกียรติพี่ขจรจบ
ที่ขยันที่ขยันกิจการ ทำทุกด้านทำทุกด้านครันครบ
ที่รักชาติที่รักชาติยิ่งชีวิต
ชาติยงอยู่ยงอยู่คู่พิภพ 42

ท่าขัดจางนาง/
จันทร์ทรงกลด

(หญิง) มือทั้งสองจีบคว่ำ
(ชาย) มือทั้งสองจีบคว่ำระดับวงกลาง

43

ท่าขัดจางนาง/
จันทร์ทรงกลด

(หญิง) พลิกข้อมือเป็นจีบหงายไขว้กัน
มือขวาทับซ้ายอยู่ระดับวงล่าง เอียงขวา
(ชาย) พลิกข้อมือเป็นจีบหงายระดับวงกลาง
งอแขนเล็กน้อย

44

ท่าขัดจางนาง/
จันทร์ทรงกลด

(หญิง) สลัดจีบเป็นมือแบหงายปลายนิ้วตก
(ชาย) สลัดจีบเป็นมือแบหงายปลายนิ้วตก
ระดับวงกลาง

45

ท่าขัดจางนาง/
จันทร์ทรงกลด

(หญิง) พลิกมือขึ้นตั้งวงล่าง มือยังไขว้กันอยู่เอียงซ้าย
เป็นท่า"ขัดจางนาง"
(ชาย) พลิกมือขึ้นตั้งวงกลาง เป็นท่า "จันทร์ทรงกลด"
การก้าวเท้า เท้าขวาก้าวข้าง ก้าวเท้าซ้ายไขว้ ก้าวเท้า
ขวา แล้วจรดจมูกเท้าซ้ายย่อเข่าลง จากนั้นเท้าซ้าย
ก้าวข้าง เท้าขวาก้าวไขว้ เท้าขวาจรดจมูกเท้าแล้วย่อ
เข่า ทำเช่นนี้สลับกันตามจังหวะ จนจบหนึ่งรอบ

46

ท่อขอแก้ว
/ล่อแก้ว

(หญิง) จังหวะที่ ๑ มือซ้ายเลื่อนขึ้นไปตั้งวงบน มือขวา
จีบล่อแก้วคว่ำ แล้วเปลี่ยนเป็นจีบล่อแก้วหงาย หักข้อ
มือเข้าลำแขน แขนตึงต่ำกว่าไหล่เล็กน้อย
(ชาย) จังหวะที่ ๑ มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาช้อนมือหมุน
ข้อมือไปทางนิ้วก้อย แล้วแบมือในลักษณะขอ โดยยื่น
มือไปรับแก้วของหญิง แขนงอเล็กน้อย
การก้าวเท้าเหมือนกัน โดยเท้าขวาหนักหลังก่อน เริ่ม
ก้าวเท้าซ้าย ก้าวเท้าขวา เท้าซ้ายวางหลัง

47