«Ауыз су химиясының адам денсаулығына әсері» Бағыты: «Таза табиғи орта-Қазақстан-2030стратегиясын іске асырудың негізі» Оқушының толық аты:Айтаманова Асима Нұрланқызы Ғылыми жетекші:Орынбай Арайлым Ғалымжанқызы Сынып:8А Ауданы: Түлкібас ауданы Мектебі: «Майлыкент »ЖОМ ҒЫЛЫМИ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:
Су – сутегі мен оттектен тұратын түссіз сұйықтық. Ол калориясыз болса да, өмір үшін өте маңызды. Адам ағзасының 75%-ы, ал мидың 85%- ы судан тұратындығын ескере отырып, судың жоғары рөлі туралы қорытынды жасауға болады, ол әлі толық ашылмаған. Қазіргі уақытта адамзаттың ең өзекті, жаһандық проблемаларының бірі таза ауыз су мәселесі болып табылады, оның сапалық өзгерістері мен санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес келмеуі алаңдаушылық туғызады. Су – тіршілік көзі
Зерттеу нысаны: Ауыз су. Гипотеза: Ауыз судың химиялық құрамы адам денсаулығына әсері зор. Зерттеудің мақсаты: Ауыз судың құрамын зерттеу, оның адам ағзасына әсер ету салдарын болжау және судың сапасын жақсарту бойынша кеңестер әзірлеу. Міндеттері: 1. Ақпарат көздерінен ауыз судың сапасы, оның адам ағзасына әсері, судың сапасын жақсарту жолдары туралы деректерді тауып, талдау; 2. Үйдегі ауыз судың сапасын зерттеу әдісін таңдау; 3. Ауыз судың сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлеу. Зерттеу әдістері: 1. Зерттеу мәселесі бойынша әдебиеттергу шолу жасау. 2. Бақылау жүргізу. 3. Алынған мәліметтерді салыстыру. 4. Тәжірибе нәтижесін талдау. 5. Жалпылау.
Ауыз судың химиялық құрамын зерттеу тәжірибесі Зерттеу үшін фильтрмен тазартылған және тазартылмаған құбыр және құдық суы алынды. Тәжірибе екі ай бойы жүргізілді: шілде және қараша айлары. 1. Ауыз судың дәмін, иісін анықтаудың органолептикалық әдістері Су иісінің қарқындылығы 20ºС және 60ºС температурада анықталады. біз ГОСТ талаптарына сәйкес бес балдық жүйе бойынша бағаланды. (1- кесте). Зерттеу уақыты Иіс өткірлігі 20 ºС кезінде иістің пайда болу сипаты 60ºс температурада иістің пайда болу сипаты Шілде Сүзгіленгенге дейін суда, I сынама Жоқ 0 балл Әлсіз 2 балл Сүзгіленгенге дейін суда, ΙΙ сынама Жоқ 0 балл Әлсіз 2 балл Қараша Сүзгілеуден кейін суда, Ι сынама Жоқ 0 балл Әлсіз 2 балл Сүзгілеуден кейін суда. ΙΙ сынама Жоқ 0 балл Әлсіз 2 балл.
2. Ауыз судағы нитраттардың құрамын анықтау Өз тәжірибемізде нитраттардың мөлшерін электрофотоколориметр көмегімен анықтадық. Калибрлеу графигін құру үшін біз сол стандартты шешімдерді қолдандық. Алынған нәтижелерді графикке салдық (2-кесте). Зерттеуге алынған құбыр суы Тазартылм аған құбыр суы 1-сынама, мл/ л Фильтрден өткен құбыр суы 1-сынама, мл/ л Тазартылм аған құбыр суы 2-сынама, мл/ л Фильтрден өткен құбыр суы 2-сынама, мл/ л 45 мл/ л – норма 70,98 65,99 38,1 30,84 43 мл/ л 67,01 68,59 39,98 21,99 Қорытынды: сыналған суда нитраттар табылған жоқ. Су ГОСТ бойынша «ауыз су» қа сәйкес келеді, және тұтынуға қауіпті емес.
Жұмыс барысында түсірілген фотосуреттер
3. Темір иондарын анықтау Құрал-жабдықтар мен реактивтер: 50% KCL ерітіндісі, HCl-24%. Анықтама. Зерттеуге алынған судың 10 мл-не 1-2 тамшы HCl және 0, 2 мл (4 тамшы) 50% KNCS ерітіндісі қосылады. Қоспаны араластырып және түстің өзгеруін бақыладық. Әдіс сезімтал, темірді 0,02 мг/л дейін анықтауға болады. Ақ фонда түтікті жоғарыдан төмен қараған кезде көрінетін бояу Fe+3 темір иондарының шамамен алынған мөлшері, мг/л Жоқ Әрең көрінетін сарғыш-қызғылт Әлсіз сарғыш-қызғылт Сарғыш-қызғылт Сарғыш-қызыл Ашық қызыл 0,05-тен аз 0,05–0,1 аралығы 0,1–0,5 аралығы 0,5–1,0 аралығы 1,0–2,5 аралығы 2,5-тен көп Қорытынды: сыналған суда темір иондарының мөлшері ГОСТ бойынша «ауыз су» талаптарына сәйкес келеді, тұтыну үшін қауіпті емес.
4. Судың кермектігін тексеру Судың кермектігі – оның құрамындағы сілтілі жер металдарының, негізінен кальций мен магний иондарының болуына байланысты қасиеттер жиынтығы. Судың жоғары кермектілігі судың органолептикалық қасиеттерін нашарлатады, оған ащы дәм береді және ас қорыту органдарына теріс әсер етеді. Қорытынды: бірінші және екінші құбырдан алынған су ГОСТ бойынша қатты (4,97) болды. Екінші құбырға орнатылған тазартқыш фильтр судың кермектігін азайтты. Зерттеу уақыты Зерттеуге алынған құбыр суы мл/л Тазартылмағ ан құбыр суы 1-сынама, мл/л Фильтрден өткен құбыр суы 1-сынама, мл/ л Тазартылмағ ан құбыр суы 2-сынама, мл/л Фильтрден өткен құбыр суы 2-сынама, мл/ л Шілде 3 5 4,97 5 4,97 Қараша 4 5 4,97 5 4,97
Ауыз суды зерттеу нәтижесінде менің үйімдегі судың сапасы жақсы екендігі анықталды. Тек кейде судың жағымсыз дәмі, судың қаттылығының жоғарылауы және темірдің талапқа сай мөлшеріне жақын болуы алаңдатады. Ауыз судың сапасын зерттеу жұмысы маған және менің отбасыма ғана емес, көршілеріме және сыныптастарыма да қызықты әрі пайдалы болды. Қорытынды