พันธุศาสตร์ เล่ม 2 โครโมโซม

1

บทเรียนสำเรจ็ รูป เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 2

คำนำ

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพนั ธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม เลม6 นจ้ี ัดทำเพือ่
ใชHเปนI ส่ือการเรียนการสอนในวชิ าวทิ ยาศาสตรNพ้ืนฐาน 6 รหัส ว23102 กำหนดใหHเรียนในชน้ั มธั ยมศึกษา
ปทV ี่ 3 มเี นอ้ื หาตลอดจนวิธีการสอนทเ่ี ปนI ระบบ โดยการอธิบายเนอื้ หาอยา6 งละเอยี ดและมีแบบฝกY ใหนH ักเรียน
ไดHศึกษา คHนพบขHอมลู ดวH ยตนเองเพื่อประโยชนสN ูงสุดต6อผHูเรียนนัน้ ผHูเรยี นตHองมีความซ่อื สัตยN และใหคH วาม
ร6วมมอื ปฏบิ ัติตามขน้ั ตอนตามคำแนะนำ ในการใชบH ทเรียนสำเร็จรปู น้ีอยา6 งเคร6งครัด

บทเรียนสำเร็จรูปน้ีเปนI ประโยชนสN ำหรบั นักเรยี นท่ีศกึ ษาและทำความเขาH ใจ พรHอมท้ังฝกY ปฏิบัตดิ Hวย
ตนเอง ผจูH ัดทำไดศH ึกษาเอกสาร ตำรา เพอ่ื รวบรวมเปนI รูปเลม6 และผา6 นการตรวจจากผเูH ชย่ี วชาญทัง้ ดาH นการใชH
ภาษา และความถกู ตHองเรียบรอH ยแลวH

การจดั ทำบทเรียนสำเร็จรปู เลม6 นี้ สำเร็จลุลว6 งไดดH วH ยดี เนอ่ื งจากไดHรับความรว6 มมือดHวยดี
จากคณะกรรมการทป่ี รกึ ษา ผHบู รหิ าร คณะครู นกั เรียน ผทูH รงคุณวุฒิ ผเูH ชยี่ วชาญ ท6านผHูเขยี นตำรา เอกสาร
และสิง่ พิมพตN า6 ง ๆ เกี่ยวกบั โครโมโซม ซึง่ เปIนสงิ่ สำคัญทีท่ ำใหขH าH พเจาH ศกึ ษาคHนควาH อาH งอิง และไดรH วบรวม
เน้อื หามาเปนI บทเรยี นสำเร็จรปู เรื่อง การถ6ายทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เล6ม 2 โครโมโซม จงึ ขอขอบคุณ
มา ณ โอกาสน้ี

ธนวรรษนN เหงาH ดา
เมษายน 2559

ก นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตพุ ิทยาคม

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรือ่ ง การถ6ายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 3

สารบญั

เรื่อง หน2า

คำนำ ก
สารบัญ ข
มาตรฐานการเรยี นรแูH ละตัวชวี้ ดั 1
จุดประสงคNการเรยี นรHู 1
คำแนะนำสำหรบั ครู 2
คำแนะนำสำหรบั นกั เรยี น 3
แบบทดสอบกอ6 นเรียน 4
กระดาษคำตอบกอ6 นเรยี น 6
เฉลยแบบทดสอบกอ6 นเรียน 7
กรอบท่ี 1 กรอบนำ 8
กรอบที่ 2 - กรอบที่ 7 9-20
กรอบที่ 8 กรอบสรุป 20
แบบทดสอบหลงั เรยี น 24
กระดาษคำตอบหลังเรยี น 26
เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 27
บรรณานุกรม 28

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหนง6 ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรีธาตพุ ทิ ยาคม ข

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรอื่ ง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 4

การถาE ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม เลEม 3 ดเี อน็ เอและยนี

มาตรฐานการเรียนร2ู

มาตรฐาน ว1.2 เขาH ใจกระบวนการและความสำคัญของการถ6ายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรม
วิวฒั นาการของสิ่งมีชวี ิต ความหลากหลายทางชีวภาพ การใชHเทคโนโลยชี ีวภาพทีม่ ผี ลกระทบตอ6 มนุษยแN ละ
สิ่งแวดลอH ม มกี ระบวนการสืบเสาะหาความรูHและจติ วทิ ยาศาสตรN ส่ือสารสงิ่ ท่ีเรียนรูHและนำความรไHู ปใชH
ประโยชนN

ตวั ช้วี ัด

ว1.2 ม.3/1 สังเกตและอธบิ ายลกั ษณะของโครโมโซมที่มหี นว6 ยพนั ธุกรรมหรือยีนในนวิ เคลยี ส

จุดประสงคกB ารเรยี นรู2

เม่อื ศึกษาบทเรียนสำเร็จรูปแลHว นกั เรียนสามารถ
1.บอกทีอ่ ยขู6 องโครโมโซมและองคNประกอบของโครโมโซมไดH
2.ระบชุ ื่อสว6 นต6างๆของโครโมโซมไดH
3.ระบปุ ระเภทของโครโมโซมโดยใชHตำแหน6งของเซนโทรเมยี รเN ปนI เกณฑไN ดH
4.เปรียบเทยี บจำนวนโครโมโซมของสิง่ มีชีวติ ชนดิ ตา6 งๆไดH
5.บอกจำนวนโครโมโซมในเซลลรN า6 งกายและเซลลสN ืบพันธขN องสิง่ มชี วี ติ ไดH
6.ระบไุ ดวH 6าโครโมโซมของคนคใู6 ด เปนI ออโตโซมหรือโครโมโซมเพศ

1 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรธี าตุพิทยาคม

บทเรียนสำเร็จรูป เร่ือง การถ6ายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เล6ม 2 โครโมโซม 5

คำแนะนำสำหรบั ครู

1. ดำเนนิ การจดั กิจกรรมการเรยี นรHู โดยใชHบทเรยี นสำเร็จรปู ควบค6กู ับแผนการจัดการเรยี นรูH
2. ศกึ ษาแผนจัดการเรยี นรHู ซงึ่ ประกอบดวH ย มาตรฐานการเรยี นรHู ตวั ชวี้ ัด จุดประสงคNการเรยี นรHู

สาระสำคญั สาระการเรียนรHู เทคนคิ /วิธกี ารสอน คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคN กจิ กรรมการเรยี นรHู
การวดั ประเมนิ ผล สือ่ /แหล6งเรยี นรูH และขHอเสนอแนะใหเH ขHาใจ
3. ศกึ ษาบทเรียนสำเรจ็ รูปตงั้ แต6กรอบแรกจนถึงกรอบสุดทาH ยทั้งเนอื้ หาและกิจกรรม มกี จิ กรรมท่ีครตู อH ง
เปIนผแHู นะนำชว6 ยเหลอื หรอื ใหHคำปรกึ ษา
4. ชีแ้ จงใหนH กั เรียนอา6 นคำแนะนำการใชHบทเรียนอย6างละเอียดและปฏบิ ัตติ ามขั้นตอนทกุ กรอบจนจบ
5. บทเรยี นสำเรจ็ รปู นส้ี ามารถใชHเสริมสำหรับนักเรยี นทีเ่ รยี นดีและชว6 ยเหลอื นักเรยี นที่เรียนชHาใหHเรียนไดH
ทนั เพอื่ น

ดูคำแนะนำสำหรบั
นกั เรยี นหนาH ต6อไปไดH

เลยครับ

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรียนศรธี าตุพิทยาคม 2

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 6

คำแนะนำสำหรับนกั เรียน

1. บทเรียนเลม6 น้ี เรยี กว6า บทเรยี นสำเร็จรปู เรือ่ งการถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรม
เล6ม 2 โครโมโซม เปนI บทเรียนท่สี ราH งข้ึนเพื่อใหHนักเรียนสามารถเรียนรHไู ดดH Hวยตนเองโดย นกั เรียน

อาจใชHในการเรียนบทเรยี นใหม6 ใชทH บทวนสง่ิ ทีเ่ รียนมาแลวH หรือใชHเติมเตม็ เพ่ือใหHนกั เรยี นมี
ความเขHาใจในเนื้อหามากขน้ึ
2. บทเรียนสำเรจ็ รูปจะทำหนาH ท่เี สมอื นเปนI ผสHู อนประจำตวั นกั เรยี น ฉะน้นั นกั เรยี นจะตHองปฏบิ ัติ
ตามคำแนะนำในบทเรียนอยา6 งเคร6งครดั จงึ จะไดผH ลดี
3. นักเรียนควรเขHาใจวา6 บทเรียนไมใ6 ช6แบบทดสอบ แตเ6 ปนI บทเรยี นทม่ี ุ6งใหHนกั เรียนเรยี นรดHู Hวยตนเอง
4. บทเรยี นนี้มี 8 กรอบ ขอใหHนกั เรียนศกึ ษาบทเรยี นไปเร่อื ยๆ ทีละกรอบและตามลำดับอยา6 ขHาม
กรอบ เม่ือนักเรียนศกึ ษาในแต6ละกรอบเรียบรHอยแลHว ใหHทำแบบฝYกหดั ของกรอบนน้ั ๆ
5. ถาH นักเรยี นทำแบบฝกY หดั ในแตล6 ะกรอบไดถH กู ตอH งตามเกณฑทN ีร่ ะบไุ วใH นแบบฝกY หดั แต6ละกรอบ
แสดงวา6 นักเรยี นมีความเขHาใจเนอ้ื หาในกรอบนัน้ เปIนอย6างดี สามารถศกึ ษาในกรอบตอ6 ไปไดH แต6
ถHานกั เรียนทำไม6ไดหH รือมีขHอสงสยั ควรกลับไปศกึ ษาบทเรยี นใหม6จนสามารถตอบคำถามไดH
6. ใหHนักเรยี น เรยี นตามสบายไม6ตอH งเครง6 เครียด ถาH รสHู กึ เหน่ือย ใหHหยดุ พกั สักคร6ูแลวH จึงเรียนต6อ
ไม6จำเปนI ตHองจบพรอH มเพอื่ น
7. ขอใหนH กั เรยี นมีความซือ่ สัตยใN นตนเอง โดยนักเรียนไม6ตHองเปlดดเู ฉลยกอ6 น

หมายเหตุ พรHอมแลHวไปทำ
แบบทดสอบกนั ดีกวา6

1. ตงั้ ใจอา6 นบทเรยี นและทำความเขHาใจโดยละเอียดทกุ ขน้ั ตอน
2. ทำแบบทดสอบดวH ยความซอ่ื สตั ยN ไม6ดเู ฉลยกอ6 น
3. ขHอความใดนา6 สนใจและมีความสำคญั ควรจดบนั ทกึ ลงในสมดุ นกั เรยี น
4. มีขHอสงสัยหรอื ไม6เขHาใจใหถH ามครูผสHู อน

3 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรียนศรีธาตพุ ทิ ยาคม

บทเรยี นสำเร็จรูป เร่อื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 7

แบบทดสอบกEอนเรยี น เรอื่ ง โครโมโซม
ชน้ั มัธยมศกึ ษาปTท่ี 3

คำชแ้ี จง
1. ขอH สอบเปIนแบบปรนัย จำนวน 10 ขHอ คะแนนเตม็ 10 คะแนน ใชHเวลาในการทำ 10 นาที
2. ใหHนักเรียนเลอื กคำตอบ ก , ข , ค หรอื ง ท่เี ห็นวา6 ถูกตHองและเหมาะสมท่สี ุดเพียงคำตอบเดียว

แลHวใหHนักเรียนทำเคร่ืองหมายกากบาท ( X ) ลงในกระดาษคำตอบ

1.โครโมโซม เกดิ จากการขดตัวของส่ิงใดและส่ิงน้ัน ใช2รปู ตEอไปนี้ตอบคำถามขอ2 4-5
อยู6ในส6วนใดของเซลลN B

ก. คลอโรพลาสต,N ไซโทพลาสซมึ A
ข. กอลจิบอดี, ไซโทพลาสซมึ
ค. อารเN อ็นเอ, นิวเคลยี ส 4.จากรูปเปนI โครโมโซมประเภทใด
ง. เสHนใยโครมาทิน, นิวเคลียส ก.ทโี ลเซนทริคโครโมโซม
2.ขHอใดเปนI องคNประกอบของโครโมโซม ข.อะโครเซนทริคโครโมโซม
ก. ดีเอน็ เอ, โปรตีนฮสิ โตน, ค.ซับเมตาเซนทริคโครโมโซม
ง.เมตาเซนทริคโครโมโซม
โปรตนี ท่ีไมใ6 ชฮ6 ิสโตน
ข. อารเN อน็ เอ, กรดอะมโิ นอัลบมู ิน, 5.จากรปู ขอH ใดกลา6 วไดHถูกตอH ง
ก. โครโมโซมมี 2 โครมาทดิ
น้ำตาลกลูโคส ข. บริเวณ B คือเซนโทรเมยี รN
ค. ดีเอน็ เอ, น้ำตาลกลูโคส, กรดไขมนั ค. บรเิ วณ A คือทีโลเมยี รN
ง. อารNเอน็ เอ, กรดอะมโิ นอารNจีนิน, ง. เปนI โครโมโซมประเภท
ซบั เมตาเซนทรคิ โครโมโซม
เสHนใยอาหาร

ใช2ข2อมูลตEอไปน้ตี อบคำถามขอ2 3
1. เปนI องคNประกอบของโครโมโซม
2. ประกอบดวH ยดเี อน็ เอพนั รอบ
โปรตนี ฮนิ โตน
3. พบไดใH นกอลจิบอดีของสตั วเN ลีย้ งลูก
ดHวยนม

3. ขอH ใดกล6าวถึง “นวิ คลโี อโซม” ไดถH กู ตอH ง
ก. 1, 2
ข. 1, 3
ค. 2, 3
ง. 1, 2, 3

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรธี าตุพทิ ยาคม 4

บทเรียนสำเรจ็ รูป เรื่อง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 8

6. ออโตโซม (autosome) ของคน คอื โครโมโซมคู6 9. อสจุ ิของสนุ ขั มจี ำนวนโครโมโซมมากกวา6 อสุจิ
ที่เท6าใด ของปลากดั เท6าใด

ก. ค6ทู ี่ 1 - ค6ูที่ 12 ก. 9 แท6ง
ข. ค6ูที่ 1 - คท6ู ี่ 23 ข. 18 แท6ง
ค. ค6ทู ี่ 1 - คทู6 ี่ 22 ค. 36 แท6ง
ง. คท6ู ี่ 15 - คูท6 ่ี 23 ง. 72 แทง6
7. การนำโครโมโซมมาจัดเรียงเปนI ค6ๆู ตามขนาด 10. คนเพศชายกบั เพศหญิงมโี ครโมโซมคใ6ู ด
และรูปร6างเรยี กวา6 อะไร แตกต6างกนั และแตกตา6 งกันอย6างไร
ก. การสบื พันธุN ก. คู6ท่ี 12 เพศชาย XX เพศหญิง XY
ข. คารโิ อไทป} ข. ค6ทู ี่ 12 เพศชาย XY เพศหญิง XX
ค. ทโี ลเซนทรคิ โครโมโซม ค. คู6ท่ี 23 เพศชาย XX เพศหญงิ XY
ง. ปฏิสนธิ ง. ค6ูที่ 23 เพศชาย XY เพศหญิง XX

ใช2ตารางตEอไปนี้ตอบคำถามขอ2 8-9 ขอใหนH กั เรียนต้ังใจ
ทำขอH สอบนะครับ
ชนดิ ของสงิ่ มชี วี ติ จำนวนโครโมโซม
(แทงE )

กบ 26

ปลากดั 42

คน 46

ชมิ แพนซี 48

ไก6 78

สุนขั 78

8. ถาH นักเรยี นนำใบหขู องสนุ ัขขณะแบ6งเซลลNมา
ศึกษาโครโมโซมจะพบโครโมโซมจำนวนเทา6 ใดต6อ
หนึง่ เซลลN

ก. 78 แทง6
ข. 38 แทง6
ค. 19 แทง6
ง. 10 แท6ง

5 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตพุ ทิ ยาคม

บทเรยี นสำเร็จรปู เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 9

กระดาษคำตอบ
แบบทดสอบกEอนเรยี น เรอ่ื ง โครโมโซม

ชอื่ .......................................ช้นั .....................เลขที่........... คะแนน

ข้อ ก ข ค ง
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

ทำขHอสอบเรยี บรHอย
แลHว ไปตรวจคำตอบ

กันเลย!

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตุพิทยาคม 6

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เรื่อง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 10

เฉลย
แบบทดสอบกอE นเรยี น เรือ่ ง โครโมโซม

1. ง
2. ก
3. ก
4. ง
5. ก
6. ค
7. ข
8. ก
9. ข
10. ง

รผHู ลสอบก6อนเรียนแลวH เรมิ่
ศึกษาเนื้อหาเลยดีกวา6 ครบั

7 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรียนศรีธาตุพทิ ยาคม

11

นักเรียนไดHเรยี นรูจH ากบทเรยี นสำเร็จรูปเรอ่ื งการถา6 ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เลม6 1 ลกั ษณะทาง
พนั ธกุ รรม แลวH วา6 ลกั ษณะทางพันธุกรรม คือลักษณะที่สามารถถ6ายทอดไปยังร6ุนตอ6 ไปไดH นักเรียนสงสยั
หรือไมว6 า6 องคNประกอบใดในร6างกายของส่งิ มชี ีวติ ท่ที ำหนาH ทีค่ วบคมุ การถา6 ยทอดลักษณะดังกลา6 ว

องคปN ระกอบท่ีทำหนHาทค่ี วบคมุ การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธุกรรมอยูใ6 นนวิ เคลยี ส (nucleus)
นิวเคลียส เปIนออแกเนลลNทม่ี ีเยอื่ หHุมสองชน้ั ภายในมีองคปN ระกอบทสี่ ำคัญคอื เสนH ใยโครมาทิน
และนวิ คลีโอลสั ในระยะทมี่ กี ารแบง6 เซลลN เสHนใยโครมาทินจะขดตัวเปนI แทง6 เรียกวา6 โครโมโซม
(chromosome) สว6 นในระยะปกติของเซลลNโครโมโซมจะคลายตวั เปนI เสHนในโครมาทิน จึงไม6สามารถสังเกต
โครโมโซมในระยะปกตขิ องเซลลไN ดH บทเรียนสำเรจ็ รูปเล6มน้นี กั เรยี นจะไดศH กึ ษาในหัวขHอโครโมโซม

โครโมโซม เซนโทรโซม เสHนใยโครมาทนิ

โครมาทนิ

ภาพท่ี 1 นิวเคลยี สขณะ ภาพที่ 3 นวิ เคลยี สระยะปกติ
ทีม่ า http://goo.gl/Uk61l8
กำลังจะแบง6 เซลลN หลงั จากน้ี นิวคลโี อลัส เยอื่ หHุมนวิ เคลยี ส เย่ือหHุมเซลลN
เยือ่ หมHุ นวิ เคลียสจะหายไป
ทมี่ า : http://goo.gl/X3oupC ภาพท่ี 2 เซลลแN ละองคNประกอบ

ที่มา : https://goo.gl/Q3eCkX

คำถามกรอบที่ 1 กรอบนำ

คำชแี้ จง : 1. ใหHนักเรยี นตอบคำถามโดยเขียนคำตอบลงในชอ6 งวา6 งท่ีกำหนดใหH
2. เกณฑNในการผา6 นเพ่อื ศกึ ษาตอ6 ในกรอบท่ี 2: สามารถตอบคำถามขHอ 1-2 ไดถH กู ตอH งทกุ ขอH
3. ถาH นกั เรยี นไมผ6 า6 นเกณฑใN หศH กึ ษาเน้อื หาในกรอบอีกครัง้ จนผา6 นเกณฑN

1.โครโมโซมอย6ูในออแกเนลลใN ดของเซลลN
ตอบ
2.โครโมโซมเกดิ จากการขดตวั ขององคปN ระกอบใดในเซลลN
ตอบ

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตุพทิ ยาคม 8

บทเรียนสำเรจ็ รูป เรอื่ ง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 12

คำตอบกรอบที่ 1 กรอบนำ

1.โครโมโซมอยใ6ู นออแกเนลลNใดของเซลลN
ตอบ นิวเคลียส
2.โครโมโซมเกิดจากการขดตัวขององคปN ระกอบใดในเซลลN
ตอบ เสHนใยโครมาทนิ

โครโมโซม (chromosome) เปนI องคปN ระกอบอย6ใู นนิวเคลียส เกิดจากการขดตัวของเสHนใยโครมาทิน
(chromatin fiber) ในระยะทม่ี ีการแบ6งเซลลN จะไมพ6 บโครโมโซมในระยะทัว่ ไป โครโมโซมจะเหน็ ชดั เจนทส่ี ดุ
ในระยะเมตาเฟส (metaphase) ของการแบง6 เซลลN

โครโมโซมของเซลลNทีม่ เี ย่ือหมุH นวิ เคลยี ส หรือเซลลNยูคารโิ อต (eukaryotic cell) ประกอบดวH ย
สายดีเอ็นเอ (DNA) และโปรตนี ฮิสโตน (histone protein) เปนI องคปN ระกอบหลัก อาจมโี ปรตีนทไ่ี ม6ใชฮ6 ิสโตน
เปIนองคNประกอบดHวย โดยทว่ั ไปโปรตนี ฮสิ โตนจะประกอบดHวยกรดอะมโิ นทมี่ ฤี ทธเ์ิ ปนI เบส ไดแH ก6 กรดอะมโิ น
อารNจนี ีน (arginine) และกรดอะมิโนไลซนี (lysine) เปนI จำนวนมาก ทำใหปH ระจโุ ดยรวมของโปรตนี เปIนบวก
ประจุโดยรวมของดีเอ็นเอเปIนลบ ดเี อ็นเอจงึ พันรอบโปรตนี ไดดH ี โครงสราH งของดเี อน็ เอทีพ่ นั รอบโปรตีนเรียกวา6
นวิ คลโี อโซม (nucleosome) มลี กั ษณะคลHายกับลกู ปด• ซึง่ จะมีการเรียงทบกนั ไปมากลายเปนI แท6ง เรยี กว6า
โครโมโซม

ความพยายาม และใฝร– เHู ปนI
พน้ื ฐานของความสำเรจ็ นะ

ครับ

9 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตพุ ิทยาคม

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรอื่ ง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 13

นวิ คลโี อโซม โครโมโซม
เสHนใยโครมาทิน

ดีเอน็ เอ 10
ภาพท่ี 4 องคปN ระกอบของโครโมโซม
ท่มี า : https://goo.gl/lPWF46

คำถามกรอบที่ 2 องคปB ระกอบของโครโมโซม

คำชแี้ จง : 1. ใหHนักเรียนตอบคำถามโดยเขียนคำตอบลงในชอ6 งวา6 งทกี่ ำหนดใหH
2. เกณฑNในการผา6 นเพ่ือศึกษาต6อในกรอบที่ 3: สามารถตอบคำถามขอH 1-3 ไดHถูกตอH งทุกขHอ
3. ถHานักเรยี นไม6ผา6 นเกณฑNใหศH กึ ษาเนอ้ื หาในกรอบอกี คร้ังจนผา6 นเกณฑN

1.โครโมโซม มีองคNประกอบอะไรบาH ง
ตอบ
2.นิวคลโี อโซม คอื อะไร
ตอบ
3.ในเซลลNยูคารโิ อตกิ ส6วนมากจะพบโปรตีนชนิดใดในนวิ คลโี อโซม
ตอบ
4.โครโมโซมมีลกั ษณะเปนI อยา6 งไร ส6วนต6างๆของโครโมโซมมีชอื่ เรยี กอย6างไร
ตอบ

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพทิ ยาคม

บทเรยี นสำเร็จรปู เรื่อง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 14

คำตอบกรอบที่ 2 องคปB ระกอบของโครโมโซม

1.โครโมโซม มีองคปN ระกอบอะไรบาH ง
ตอบ ดเี อน็ เอและโปรตนี
2.นิวคลีโอโซม คืออะไร
ตอบ โครงสราH งทเี่ กิดจากดีเอ็นเอพนั รอบโปรตนี
3.ในเซลลยN คู าริโอตกิ สว6 นมากจะพบโปรตีนชนดิ ใดในนวิ คลโี อโซม
ตอบ โปรตนี ฮิสโตน
4.โครโมโซมมลี กั ษณะเปIนอยา6 งไร สว6 นต6างๆของโครโมโซมมชี อื่ เรยี กอย6างงไร
ตอบ ถาH นกั เรยี นตอบคำถามขอH 1-3 ถกู ตอH งทกุ ขอH สามารถคนH หาคำตอบขอH นไ้ี ดใH นกรอบที่ 3 ส6วนต6างๆของ
โครโมโซม

โครมาทิด โครโมโซมประกอบดวH ยส6วนตา6 งๆดงั นี้
1.เซนโทรเมยี รN (centromere) คอื บริเวณที่ยึดโครมาตดิ ไวดH วH ยกัน

บริเวณน้ีเปIนบริเวณสำหรับยึดเสนH ใยสปlนเดิล (spindle fiber) เม่อื มีการ
แบง6 เซลลN สามารถเรยี กอีกช่ือหนึ่งวา6 ไคเนโตคอรN (kinetochore)

2. โครมาทดิ (chromatid) โครโมโซมในช6วงการแบ6งเซลลN ระยะ
เมตาเฟส มีสองโครมาทิด เนอื่ งจากมกี ารจำลองดเี อน็ เอข้ึนมาอีกหนึ่งชุด
กอ6 นทีจ่ ะทำการแบง6 เซลลN ในระยะอินเตอรNเฟส (interphase)
ชว6 ง S phases โครมาทดิ ทง้ั สองยึดกันทตี่ ำแหน6งเซนโทรเมยี รN

3. ทีโลเมยี รN คอื บรเิ วณปลายของแตล6 ะโครมาทิด

ภาพที่ 5 สว6 นต6างๆของโครโมโซม
ทมี่ า : http://goo.gl/U9AwZ9

11 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรธี าตพุ ทิ ยาคม

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 15

คำถามกรอบที่ 3 สวE นประกอบของโครโมโซม

คำชแ้ี จง : 1. ใหHนกั เรยี นตอบคำถามโดยเขียนคำตอบลงในช6องวา6 งทก่ี ำหนดใหH
2. เกณฑใN นการผ6านเพอื่ ศึกษาตอ6 ในกรอบท่ี 4: สามารถตอบคำถามขHอ 1-2 ไดHถกู ตอH งทุกขHอ
3. ถHานกั เรยี นไม6ผ6านเกณฑNใหศH ึกษาเน้ือหาในกรอบอกี คร้งั จนผ6านเกณฑN

1.โครโมโซมในระยะเมตาเฟสขณะแบ6งเซลลNมจี ำนวนโครมาทิดเทา6 ใด บรเิ วณท่ีโครมาทดิ ยดึ กันเรียกวา6 อะไร
ตอบ
2.สว6 นปลายของโครโมโซมเรียกวา6 อะไร
ตอบ
3. โครโมโซมในรา6 งกายสงิ่ มีชีวิตมีลักษณะเหมอื นกันทุกแทง6 หรอื ไมอ6 ย6างไร
ตอบ

ตอบคำถามเสรจ็ แลHว
สามารถตรวจคำตอบ
ไดใH นหนาH ถัดไปครับ

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพทิ ยาคม 12

บทเรยี นสำเร็จรูป เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรม เล6ม 2 โครโมโซม 16
คำตอบกรอบที่ 3 สEวนประกอบของโครโมโซม

1.โครโมโซมในระยะเมตาเฟสขณะแบง6 เซลลNมีจำนวนโครมาทดิ เทา6 ใด บรเิ วณท่โี ครมาทิดยึดกนั เรียกว6าอะไร
ตอบ 2 โครมาทดิ บริเวณท่ีโครมาทิดยึดกนั เรียกวา6 เซนโทรเมียรหN รือไคเนโตคอรN
2.สว6 นปลายของโครโมโซมเรียกวา6 อะไร
ตอบ เทโลเมยี รN
3.โครโมโซมในร6างกายสิง่ มีชวี ติ มลี ักษณะเหมอื นกนั ทุกแทง6 หรอื ไม6อย6างไร
ตอบ ถาH นกั เรียนสามารถตอบคำถามขHอ 1-2 ถูกตHอง ใหนH กั เรียนคHนควาH หาคำตอบของขHอนีใ้ นกรอบที่ 4

โครโมโซมแบง6 ออกเปนI 4 ลกั ษณะ ตามบรเิ วณของเซนโทรเมยี รN (centromere) ดงั น้ี
1. เมตาเซนทรคิ โครโมโซม (metacentric chromosome) คอื โครโมโซมทม่ี ตี ำแหน6งเซนโทรเมยี รN
อยู6ตรงกลาง ทำใหแH ขนของโครโมโซมยาวเทา6 กนั ดงั รปู ภาพ (a)
2.ซบั เมตาเซนทรคิ โครโมโซม (submetacentric chromosome) คือ โครโมโซมทม่ี ตี ำแหน6งเซนโทร
เมยี รNอยู6ใกลตH รงกลางของโครโมโซม ทำใหHมแี ขนดาH นหนึ่งสน้ั ดHานหนึ่งยาว ดังรปู ภาพ (b)
3.อะโครเซนทริคโครโมโซม (acrocentric chromosome) คือ โครโมโซมท่มี ตี ำแหนง6 ของเซนโทร
เมยี รอN ย6คู 6อนทางปลายดาH นใดดาH นหนง่ึ ของโครโมโซมมาก ดังรูปภาพ (c)
4.ทโี ลเซนทรคิ โครโมโซม (telocentric chromosome) คือ โครโมโซมที่มีตำแหนง6 เซนโทรเมยี รNอย6ู
ปลายดHานใดดาH นหนึ่งของโครโมโซม ดงั รปู ภาพ (d)

ภาพท่ี 6 ลกั ษณะของโครโมโซม 1 ที่มา : http://goo.gl/WbQhXE

13 นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตุพิทยาคม

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เรือ่ ง การถ6ายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 17

คำถามกรอบที่ 4 ลกั ษณะของโครโมโซม

คำช้แี จง : 1. ใหนH กั เรียนตอบคำถามโดยเขียนคำตอบลงในชอ6 งว6างที่กำหนดใหH
2. เกณฑใN นการผา6 นเพอื่ ศึกษาตอ6 ในกรอบ0ที่ 5: สามารถตอบคำถามขอH 1-4 ไดถH กู ตHองทกุ ขHอ
3. ถาH นกั เรยี นไมผ6 6านเกณฑNใหศH กึ ษาเนอื้ หาในกรอบอกี ครั้งจนผา6 นเกณฑN

ใช2รูปภาพตอE ไปนต้ี อบคำถามข2อ 1 - 4

123 4 14

ภาพที่ 7 ลกั ษณะโครโมโซม 2 ที่มา : http://goo.gl/ZZ2PPP
1. อะโครเซนทริค โครโมโซม (acrocentric chromosome) คอื โครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ
2.ซับเมตาเซนทรคิ โครโมโซม (submetacentric chromosome) คือโครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ
3.ทโี ลเซนทรคิ โครโมโซม (telocentric chromosome) คือโครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ
4.เมตาเซนทรคิ โครโมโซม (metacentric chromosome) คอื โครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ
5.นักเรียนคดิ ว6าสิง่ มชี ีวิตแตล6 ะชนดิ มีจำนวนโครโมโซมเท6ากันหรอื ไม6 เพราะเหตใุ ด
ตอบ

สๆHู นะครับ

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตพุ ทิ ยาคม

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 18
คำตอบกรอบที่ 4 ลักษณะของโครโมโซม

ใชร2 ปู ภาพตอE ไปน้ตี อบคำถามข2อ 1 – 4

123 4

ที่มา : http://goo.gl/ZZ2PPP
1. อะโครเซนทริค โครโมโซม (acrocentric chromosome) คอื โครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ หมายเลข 3
2.ซบั เมตาเซนทริค โครโมโซม (submetacentric chromosome) คอื โครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ หมายเลข 2
3.ทโี ลเซนทริค โครโมโซม (telocentric chromosome) คือโครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ หมายเลข 4
4.เมตาเซนทริค โครโมโซม (metacentric chromosome) คอื โครโมโซมหมายเลขใด
ตอบ หมายเลข 1
5.นกั เรียนคิดวา6 สงิ่ มชี ีวิตแตล6 ะชนดิ มีจำนวนโครโมโซมเท6ากนั หรอื ไม6 เพราะเหตุใด
ตอบ ถHานักเรียนตอบคำถามขHอ 1-4 ไดHถูกตHองทุกขHอ ใหHนกั เรียนคนH ควาH หาคำตอบของขอH นีใ้ นกรอบที่ 5

ความพยายามอยู6ท่ี
ไหน ความสำเรจ็ อยทู6 ่ี

น่ันครับ

15 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตพุ ทิ ยาคม

19

ส่งิ มชี วี ติ แต6ละชนิดอาจมีจำนวนโครโมโซมเทา6 กนั หรอื แตกต6างกนั ก็ไดH โดยส6วนมากจะมีจำนวน
โครโมโซมแตกตา6 งกนั ถึงแมวH 6าส่ิงมชี ีวิตบางชนิดมจี ำนวนโครโมโซมเท6ากนั แต6ส่ิงมีชวี ิตดงั กลา6 วก็มีลกั ษณะท่ี
แตกต6างกนั ดงั ตารางท่ี 1

ชนิดของสิง่ มีชีวติ จำนวนโครโมโซม ชนิดของสง่ิ มีชีวติ จำนวนโครโมโซม
(แทงE ) (แทงE )

ยงุ 6 มะเขอื เทศ 24

แมลงหวี่ 8 กบ 26

ถั่วลนั เตา 14 ปลากัด 42

ยสี ตB 16 คน 46

หอม 16 ชมิ แพนซี 48

ขา2 วโพด 20 ไก6 78

ขา2 ว 24 สุนขั 78

ตารางท่ี 1 จำนวนโครโมโซมของสิ่งมีชวี ติ
ท่ีมา สถาบนั ส6งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแN ละเทคโนโลยี (2555) หนHา 138

คำถามกรอบท่ี 5 จำนวนโครโมโซมของสง่ิ มีชีวิต

คำชแี้ จง : 1. ใหHนกั เรียนตอบคำถามโดยเขียนคำตอบลงในช6องว6างที่กำหนดใหH
2. เกณฑใN นการผา6 นเพ่อื ศกึ ษาต6อในกรอบที่ 6: สามารถตอบคำถามขอH 1-2 ไดHถูกตอH งทกุ ขอH
3. ถาH นักเรียนไมผ6 า6 นเกณฑNใหศH ึกษาเนื้อหาในกรอบอกี ครัง้ จนผา6 นเกณฑN

1. สิง่ มีชวี ติ แต6ละชนิดมีจำนวนโครโมโซมเหมือนหรือแตกตา6 งกันอยา6 งไร
ตอบ
2. จำนวนโครโมโซมของคนมีจำนวนเท6าใด
ตอบ
3. โครโมโซมของคนแต6ละแท6งมลี กั ษณะเหมอื นกันหรอื ไม6 อยา6 งไร
ตอบ

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพทิ ยาคม 16

บทเรยี นสำเร็จรูป เรอ่ื ง การถ6ายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 20

คำตอบกรอบที่ 5 จำนวนโครโมโซมของสิง่ มีชีวติ

1. สิง่ มชี ีวติ แตล6 ะชนิดมีจำนวนโครโมโซมเหมอื นหรือแตกต6างกนั อย6างไร
ตอบ บางชนดิ เหมอื น บางชนดิ แตกต6างกนั ส6วนมากส่ิงมีชีวติ มจี ำนวนโครโมโซมแตกต6างกัน
2. จำนวนโครโมโซมของคนมจี ำนวนเท6าใด
ตอบ 46 แท6ง
3. โครโมโซมของคนแตล6 ะแทง6 มลี ักษณะเหมอื นกันหรือไม6 อยา6 งไร
ตอบ ถาH นักเรียนตอบคำถามขHอ 1-2 ไดHถูกตHองทุกขอH ใหนH กั เรยี นคHนควาH หาคำตอบของขอH นใี้ นกรอบที่ 6

คน มีจำนวนโครโมโซม 46 แท6ง หรอื 23 ค6ู แบ6งออกเปนI 2 ประเภท คอื ออโตโซม (autosome)
และโครโมโซมเพศ (sex chromosome)

1.ออโตโซม (autosome) คือโครโมโซมค6ูที่ 1 – ค6ูที่ 22 เหมือนกนั ท้งั เพศหญิงและเพศชาย
2.โครโมโซมเพศ (sex chromosome) คอื โครโมโซมคูท6 ี่ 23 ในเพศหญงิ จะมีโครโมโซมเปนI XX ส6วน
เพศชายมโี ครโมโซมเปIน XY โดยโครโมโซม Y จะมขี นาดเลก็ กวา6 โครโมโซม X
การนำโครโมโซมมาจดั เรยี งลำดับตามขนาด รูปรา6 งไวHเปนI ค6ๆู เพอื่ ช6วยในการศึกษารายละเอียดของ
โครโมโซมแต6ละแทง6 เรยี กว6า คาริโอไทป} (karyotype)

ข.เพศหญิง ก.เพศชาย ภาพท่ี 8 คารโิ อไทปจ} ากเซลลN
รา6 งกายของคน
ทม่ี า: สถาบนั สง6 เสริมการสอน

วิทยาศาสตรแN ละ
เทคโนโลยี (2555)
หนHา 139

17 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพทิ ยาคม

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เรอ่ื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 21

คำถามกรอบท่ี 6 โครโมโซมของคน

คำชแี้ จง : 1. ใหHนักเรียนตอบคำถามโดยเขยี นคำตอบลงในช6องวา6 งที่กำหนดใหH
2. เกณฑNในการผา6 นเพอ่ื ศกึ ษาต6อในกรอบท่ี 7: สามารถตอบคำถามขHอ 1-3 ไดHถกู ตอH งทกุ ขอH
3. ถHานกั เรียนไม6ผ6านเกณฑNใหHศึกษาเนื้อหาในกรอบอีกคร้งั จนผา6 นเกณฑN

1. โครโมโซมของคน แบ6งออกเปIนกป่ี ระเภท อะไรบHาง
ตอบ
2. โครโมโซมคูท6 ่ีเทา6 ใดที่มคี วามแตกตา6 งกันในเพศชายและเพศหญงิ โครโมโซมคน6ู ้ันเรยี กวา6 อะไร
ตอบ
3. โครโมโซมของคนคูท6 ี่ 1- คู6ที่ 22 เรยี กว6าอะไร
ตอบ
4. เซลลNทุกเซลลใN นรา6 งกายมจี ำนวนโครโมโซมเท6ากันหรือไม6 อยา6 งไร
ตอบ

ตอบคำถามเสร็จแลวH
สามารถตรวจคำตอบ
ไดHในหนHาถัดไปครับ

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรธี าตพุ ิทยาคม 18

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรื่อง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 22

คำตอบกรอบท่ี 6 โครโมโซมของคน

1. โครโมโซมของคน แบง6 ออกเปIนกปี่ ระเภท อะไรบาH ง
ตอบ 2 ประเภทคอื ออโตโซมและโครโมโซมเพศ
2. โครโมโซมคท6ู ี่เท6าใดที่มคี วามแตกต6างกนั ในเพศชายและเพศหญิง โครโมโซมคน6ู ้ันเรยี กว6าอะไร
ตอบ คูท6 ี่ 23 เรยี กว6าโครโมโซมเพศ
3. โครโมโซมของคนคูท6 ่ี 1- คท6ู ่ี 22 เรียกว6าอะไร
ตอบ โครโมโซมรา6 งกาย
4. เซลลNทกุ เซลลNในร6างกายมีจำนวนโครโมโซมเทา6 กันหรอื ไม6 อย6างไร
ตอบ ถาH นักเรยี นตอบคำถามขHอ 1-3 ไดHถูกตอH งทกุ ขอH ใหนH ักเรียนคHนควHาหาคำตอบของขอH นใี้ นกรอบท่ี 7

ร6างกายของส่งิ มีชวี ิตประกอบดวH ยเซลลN แบง6 ออกเปนI เซลลรB าE งกายและเซลลBสืบพนั ธBุ
ภายในนิวเคลียสของเซลลรB Eางกายของส่ิงมชี วี ติ

หนงึ่ จะมจี ำนวนโครโมโซมเทา6 กนั ทุกเซลลN เช6น เซลลN
รา6 งกายทุกๆเซลลNของมนษุ ยมN ีจำนวนโครโมโซม 46 แทง6
ส6วนในเซลลBสบื พนั ธจBุ ะมีจำนวนโครโมโซมเพียงครึ่งหนงึ่

เซลลNอสจุ จิ ากพ6อ เซลลNไขจ6 ากแม6 ของเซลลNร6างกายคอื 23 แท6ง แมลงหวี่มีโครโมโซมใน
เซลลรN า6 งกาย 8 แท6ง จะมีโครโมโซมในเซลลสN ืบพนั ธNุ
การปฏสิ นธิ

ไดแH ก6 ไข6หรืออสุจิ อยา6 งละ 4 แทง6

โครโมโซมในเซลลสN ืบพันธลNุ ดลงเปIนคร่งึ หน่ึงของ
เซลลรN า6 งกาย เนอ่ื งจากในการสืบพันธุลN กู จะไดHรับ
โครโมโซมมาจากทง้ั พอ6 และแม6 จงึ จำเปนI ตHองรับ

โครโมโซมมาจากพ6อและแมอ6 ย6างละคร่งึ โดยในคนจะ
รับมาจากพ6อ 23 โครโมโซม และจากแม6 23 โครโมโซม
ไซโกต (โครโมโซม 46 โครโมโซม) เพือ่ ใหHรวมกันเปนI 46 โครโมโซมดังรูปภาพที่ 9

ภาพที่ 9 โครโมโซมกอ6 นและหลงั การปฏสิ นธิ
ท่ีมา สถาบนั ส6งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแN ละเทคโนโลยี (2555) หนHา 140

19 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตุพทิ ยาคม

บทเรียนสำเร็จรูป เรื่อง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรม เล6ม 2 โครโมโซม 23

คำถามกรอบท่ี 7 โครโมโซมในเซลลรB EางกายและเซลลBสืบพันธุB

คำชแ้ี จง : 1. ใหHนกั เรยี นตอบคำถามโดยเขยี นคำตอบลงในชอ6 งวา6 งทีก่ ำหนดใหH
2. เกณฑNในการผา6 นเพ่อื ศกึ ษาต6อในกรอบที่ 8 : สามารถตอบคำถามขอH 1-4 ไดHถกู ตHองทกุ ขอH
3. ถาH นักเรยี นไม6ผ6านเกณฑใN หศH กึ ษาเนือ้ หาในกรอบอกี ครั้งจนผา6 นเกณฑN

ใช2ตารางตอE ไปน้ีตอบคำถามข2อ 1-3

ชนดิ ของสิง่ มีชวี ติ จำนวนโครโมโซม ชนิดของส่ิงมีชวี ติ จำนวนโครโมโซม

(แทงE ) (แทงE )

ยุง 6 มะเขือเทศ 24

ถ่วั ลนั เตา 14 ปลากัด 42

ยสี ตN 16 คน 46

หอม 16 ชมิ แพนซี 48

ขาH ว 24 สุนัข 78

ตารางท่ี 2 จำนวนโครโมโซมของส่ิงมชี ีวิต

ที่มา สถาบันส6งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแN ละเทคโนโลยี (2555) หนาH 138

1. เซลลNปกV และเซลลอN สุจิของยงุ มจี ำนวนโครโมโซมเทา6 ใด
ตอบ
2. เซลลไN ขแ6 ละเซลลบN ริเวณขาของสนุ ัขมจี ำนวนโครโมโซมเท6าใด
ตอบ
3. เซลลใN บมะเขอื เทศและเซลลNไข6มะเขือเทศ มจี ำนวนโครโมโซมเทา6 ใดตามลำดบั
ตอบ
4. เซลลNทกุ เซลลใN นร6างกายมจี ำนวนโครโมโซมเท6ากนั หรือไม6 อย6างไร
ตอบ

ตอบคำถามเสร็จแลวH 20
สามารถตรวจคำตอบ
ไดใH นหนาH ถดั ไปครับ

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพิทยาคม

บทเรียนสำเร็จรูป เรอื่ ง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 24

คำตอบกรอบท่ี 7 โครโมโซมในเซลลรB าE งกายและเซลลBสืบพนั ธBุ

1. เซลลNปกV ของยุงและเซลลNอสจุ ขิ องยุงมีจำนวนโครโมโซมเท6าใด
ตอบ เซลลNปVกของยุงมีโครโมโซมจำนวน 6 แทง6 เซลลอN สจุ ิของยงุ มีโครโมโซมจำนวน 3 แทง6
2. เซลลNไขแ6 ละเซลลNบริเวณขาของสุนขั มีจำนวนโครโมโซมเทา6 ใด
ตอบ เซลลไN ขข6 องสุนัขมโี ครโมโซมจำนวน 39 แท6ง เซลลบN รเิ วณขาของสุนขั มโี ครโมโซมจำนวน 78 แทง6
3. เซลลNใบมะเขอื เทศและเซลลNไข6มะเขือเทศ มีจำนวนโครโมโซมเทา6 ใดตามลำดับ
ตอบ เซลลNใบมะเขือเทศมโี ครโมโซมจำนวน 24 แทง6 เซลลNไขม6 ะเขือเทศมโี ครโมโซมจำนวน 12 แท6ง
4. เซลลทN ุกเซลลNในรา6 งกายมีจำนวนโครโมโซมเท6ากันหรือไม6 อยา6 งไร
ตอบ ไมเ6 ท6ากนั โดยเซลลNสบื พันธNุมจี ำนวนโครโมโซมลดลงครึ่งหนึ่งของเซลลรN 6างกาย

โครโมโซม (chromosome) เปIนองคปN ระกอบอยู6ในนิวเคลยี ส เกดิ จากการขดตวั ของเสHนใยโครมาทนิ
(chromatin fiber) ในระยะท่ีมีการแบ6งเซลลN จะไมพ6 บโครโมโซมในระยะทวั่ ไป โครโมโซมจะเห็นชดั เจนที่สุด
ในระยะเมตาเฟส(metaphase) ของการแบง6 เซลลN เสนH ใยโครมาทินประกอบขึน้ จากดเี อ็นเอพนั รอบโปรตนี
สว6 นมากเปIนโปรตนี ฮิสโตน และโปรตีนท่ไี มใ6 ชฮ6 สิ โตนเปIนส6วนนอH ย

โครโมโซมในระยะเมตาเฟส ของการแบ6งเซลลNมี 2 โครมาทดิ เชื่อมกัน บรเิ วณทเี่ ชอ่ื มกันเรียกว6าเซน
โทรเมยี รNหรอื ไคเนโทคอรN ถาH เซนโทรเมยี รNอย6ูบรเิ วณก่ึงกลาง เรยี กวา6 เมตาเซนทริคโครโมโซม ดังภาพ (a)
เซนโทรเมยี รอN ยใู6 กลกH ับกงึ่ กลางเรียกว6า ซับเมตาเซนทรคิ โครโมโซม ดังภาพ (b) เซนโทรเมยี รอN ยคู6 อ6 นไปทาง
ปลายของโครโมโซมดHานใดดาH นหนง่ึ มาก เรยี กว6าอะโครเซนทริคโครโมโซม ดังภาพ (c) และเซนโทรเมียรอN ยู6
ปลายดHานใดดาH นหน่งึ เรยี กว6าทีโลเซนทรคิ โครโมโซม ดังภาพ (d)

ภาพท่ี 10 ลักษณะของโครโมโซม ที่มา : http://goo.gl/WbQhXE

21 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตพุ ิทยาคม

บทเรยี นสำเร็จรปู เรื่อง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เล6ม 2 โครโมโซม 25

ส่ิงมีชวี ติ อาจมีจำนวนโครโมโซมเท6ากันหรือไม6เท6ากันก็ไดH ส6วนมากมีจำนวนโครโมโซมไมเ6 ทา6 กนั ใน
สิ่งมีชีวิตชนิดหนึง่ โครโมโซมในนิวเคลียสของเซลลNสืบพันธจNุ ะมีจำนวนลดลงเปIนคร่ึงหน่ึงของเซลลรN า6 งกาย เชน6
คนมีโครโมโซมในเซลลรN 6างกาย 46 โครโมโซม จะมโี ครโมโซมในเซลลNสบื พนั ธุไN ดHแก6 ไข6หรอื อสุจิ จำนวน 23
โครโมโซม

นักเรียนทราบว6าโครโมโซมประกอบข้ึนจากดีเอ็นเอ แลวH ดเี อน็ เอมลี ักษณะเปIนอยา6 งไร มีองคปN ระกอบ
อะไรบาH ง สามารถหาคำตอบไดHใน บทเรยี นสำเร็จรปู เร่ืองการถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธุกรรม เล6ม 3 ดเี อ็นเอ
และยีน

คำถามกรอบท่ี 8 กรอบสรุป

คำช้ีแจง : 1. ใหHนักเรยี นตอบคำถามโดยเขยี นคำตอบลงในช6องวา6 งที่กำหนดใหH
2. เกณฑNในการผ6านเพือ่ ทำแบบทดสอบหลงั เรยี น: สามารถตอบคำถามขอH 1 - 5 ไดHถกู ตHองทุกขอH
3. ถHานกั เรยี นไมผ6 6านเกณฑใN หศH กึ ษาเนื้อหาในกรอบอกี คร้ังจนผ6านเกณฑN

1.โครโมโซมอย6ูในออแกเนลลNใดของเซลลN
ตอบ
2.โครโมโซม ประกอบดHวยอะไรบาH ง
ตอบ
3.โครโมโซมในระยะเมตาเฟสขณะแบ6งเซลลมN ีจำนวนโครมาทิดเท6าใด บริเวณที่โครมาทิดยดึ กนั เรียกว6าอะไร
ตอบ
4.โครโมโซมทีม่ ีเซนโทรเมียรอN ยูก6 ่งึ กลาง มีช่อื เรียกว6าอะไร
ตอบ
5.จำนวนโครโมโซมในเซลลNร6างกายและเซลลสN บื พนั ธNเุ หมอื นหรือแตกตา6 งกันอย6างไร
ตอบ

ขอใหHนกั เรยี นมคี วาม
ซ่อื สัตยใN นตนเองนะ

ครบั

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหนง6 ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนศรธี าตพุ ทิ ยาคม 22

บทเรียนสำเรจ็ รปู เรือ่ ง การถา6 ยทอดลกั ษณะทางพันธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 26
คำตอบกรอบที่ 8 กรอบสรุป

1.โครโมโซมอย6ูในออแกเนลลใN ดของเซลลN
ตอบ นวิ เคลียส
2.โครโมโซม ประกอบดHวยอะไรบHาง
ตอบ ดีเอน็ เอและโปรตนี โปรตนี สว6 นมากเปIนโปรตนี ฮสิ โตน และส6วนนอH ยเปIนโปรตนี ทไี่ มใ6 ช6ฮสิ โตน
3.โครโมโซมในระยะเมตาเฟสขณะแบ6งเซลลNมจี ำนวนโครมาทิดเทา6 ใด บรเิ วณท่ีโครมาทิดยดึ กันเรยี กวา6 อะไร
ตอบ 2 โครมาทดิ ยึดกนั บริเวณเซนโทรเมียรN
4.โครโมโซมท่มี ีเซนโทรเมียรNอยู6ก่ึงกลาง มชี ่อื เรียกวา6 อะไร
ตอบ เมตาเซนทรคิ โครโมโซม
5.จำนวนโครโมโซมในเซลลรN า6 งกายและเซลลNสืบพันธุNเหมอื นหรอื แตกตา6 งกนั อยา6 งไร
ตอบ แตกตา6 งกนั โดยจำนวนโครโมโซมในเซลลสN บื พันธNุจะลดลงเปนI ครึ่งหนึง่ ของเซลลรN า6 งกาย

ใครไมผ6 า6 นเกณฑอN ย6าทอH นะ ใครทผ่ี า6 นเกณฑN ไปทำ
ศกึ ษากรอบสรุปอกี ครัง้ นะครบั แบบทดสอบหลงั เรียนไดHเลย

ครับ

23 นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหนง6 ครู วทิ ยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตพุ ิทยาคม

บทเรียนสำเร็จรูป เร่ือง การถ6ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 27

แบบทดสอบหลงั เรยี น เรื่อง โครโมโซม
ชน้ั มัธยมศึกษาปทT ี่ 3

คำชแ้ี จง
1. ขHอสอบเปนI แบบปรนัย จำนวน 10 ขอH คะแนนเต็ม 10 คะแนน ใชเH วลาในการทำ 10 นาที
2. ใหนH กั เรยี นเลือกคำตอบ ก , ข , ค หรือ ง ทเ่ี หน็ ว6าถูกตHองและเหมาะสมทส่ี ุดเพียงคำตอบเดยี ว

แลวH ใหHนักเรยี นทำเคร่อื งหมายกากบาท ( X ) ลงในกระดาษคำตอบ

1.โครโมโซม เกดิ จากการขดตวั ของสงิ่ ใดและส่งิ น้ัน ใช้รูปตอ่ ไปนีต/ อบคําถามข้อ 7-9
อยูใ6 นส6วนใดของเซลลN
B
ก. กอลจิบอดี, ไซโทพลาสซมึ
ข. อารNเอ็นเอ, นิวเคลยี ส A
ค. เสนH ใยโครมาทนิ , นิวเคลยี ส
ง. คลอโรพลาสตN, ไซโทพลาสซึม 4.จากรูปเปนI โครโมโซมประเภทใด
2.ขHอใดเปIนองคNประกอบของโครโมโซม ก.เมตาเซนทรคิ โครโมโซม
ก. อารเN อ็นเอ, กรดอะมโิ นอลั บูมิน, ข.อะโครเซนทรคิ โครโมโซม
ค.ซบั เมตาเซนทรคิ โครโมโซม
นำ้ ตาลกลโู คส ง.ทีโลเซนทริคโครโมโซม
ข. อารNเอ็นเอ, กรดอะมโิ นอารNจีนนิ ,
5.จากรปู ขอH ใดกล6าวไดHถกู ตอH ง
เสHนใยอาหาร ก. เปนI โครโมโซมประเภท
ค. ดีเอ็นเอ, น้ำตาลกลูโคส, กรดไขมัน ซับเมตาเซนทรคิ โครโมโซม
ง. ดีเอ็นเอ, โปรตนี ฮิสโตน, ข. บริเวณ A คอื ทีโลเมยี รN
ค. โครโมโซมมี 2 โครมาทดิ
โปรตนี ท่ไี มใ6 ช6ฮิสโตน ง. บรเิ วณ B คือเซนโทรเมียรN

ใชข2 2อมลู ตอE ไปนี้ตอบคำถามข2อ 3
1. เปIนองคNประกอบของโครโมโซม
2. ประกอบดHวยดเี อน็ เอพนั รอบ
โปรตีนฮินโตน
3. พบไดใH นกอลจิบอดขี องสัตวNเลี้ยงลกู
ดHวยนม

3. ขHอใดกลา6 วถงึ “นวิ คลโี อโซม” ไดHถูกตอH ง
ก. 1, 3
ข. 1, 2
ค. 2, 3
ง. 1, 2, 3

นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตพุ ิทยาคม 24

บทเรยี นสำเร็จรปู เรอื่ ง การถ6ายทอดลกั ษณะทางพันธุกรรม เลม6 2 โครโมโซม 28

6. ออโตโซม (autosome) ของคน คือโครโมโซมคู6 9. อสุจขิ องสุนขั มีจำนวนโครโมโซมมากกว6าอสจุ ิ
ท่เี ท6าใด ของปลากัดเท6าใด

ก. คูท6 ี่ 15 - คทู6 ี่ 23 ก. 72 แท6ง
ข. ค6ูที่ 1 - ค6ทู ี่ 22 ข. 36 แทง6
ค. คู6ที่ 1 - คูท6 ่ี 12 ค. 18 แท6ง
ง. ค6ทู ่ี 1 - คท6ู ี่ 23 ง. 9 แทง6
7. การนำโครโมโซมมาจดั เรยี งเปIนค6ๆู ตามขนาด 10. คนเพศชายกับเพศหญงิ มโี ครโมโซมคใ6ู ด
และรปู ร6างเรียกว6าอะไร แตกตา6 งกนั แตกตา6 งกันอยา6 งไร
ก. การสบื พนั ธNุ ก. คท6ู ี่ 23 เพศชาย XX เพศหญงิ XY
ข. ปฏิสนธิ ข. คูท6 ่ี 23 เพศชาย XY เพศหญงิ XX
ค. ทีโลเซนทรคิ โครโมโซม ค. ค6ทู ี่ 12 เพศชาย XX เพศหญงิ XY
ง. คารโิ อไทป} ง. คทู6 ี่ 12 เพศชาย XY เพศหญงิ XX

ใชตH ารางต6อไปนี้ตอบคำถามขอH 8-9 ขอใหนH กั เรยี นมคี วาม
รอบคอบในการทำ
ชนิดของสิ่งมชี ีวิต จำนวนโครโมโซม ขHอสอบนะครับ
(แทงE )

กบ 26

ปลากดั 42

คน 46

ชิมแพนซี 48

ไก6 78

สนุ ัข 78

8. ถHานักเรียนนำใบหูของสุนขั ขณะแบง6 เซลลมN า
ศึกษาโครโมโซมจะพบโครโมโซมจำนวนเท6าใดต6อ
หนึ่งเซลลN

ก. 10 แท6ง
ข. 19 แท6ง
ค. 38 แท6ง
ง. 78 แทง6

25 นายธนวรรษนN เหงาH ดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครชู ำนาญการ โรงเรียนศรธี าตุพทิ ยาคม

บทเรียนสำเรจ็ รูป เรอื่ ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เลม6 2 โครโมโซม 29

กระดาษคำตอบ
แบบทดสอบหลังเรยี น เรอื่ ง โครโมโซม

ช่ือ.......................................ช้ัน.....................เลขท่.ี ..........

ข้อ ก ข ค ง คะแนนกอE นเรียน
1. คะแนนหลงั เรยี น
2. คะแนนพฒั นาการ
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

ขอใหHนักเรยี นตั้งใจ
ทำขHอสอบนะครบั

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรีธาตพุ ทิ ยาคม 26

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เร่ือง การถา6 ยทอดลักษณะทางพนั ธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 30

เฉลย
แบบทดสอบหลงั เรยี น เร่อื ง โครโมโซม

1. ค
2. ง
3. ข
4. ก
5. ค
6. ข
7. ง
8. ง
9. ค
10.ข

เยH! จบเนอ้ื หาแลวH นะครบั นกั เรยี น
คนเก6ง เจอกันเล6มต6อไปครับ

27 นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตุพิทยาคม

บทเรียนสำเรจ็ รูป เร่อื ง การถา6 ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม เล6ม 2 โครโมโซม 31

เอกสารอา2 งอิง

นภาภรณN ธัญญา. (2553). ขยันกEอนสอบ วทิ ยาศาสตรB ม.3. กรุงเทพมหานคร : สำนกั พมิ พแN มค จำกัด
ฝา– ยวชิ าการสำนกั พิมพภN มู บิ ัณฑติ . (2558). คมูE ือ-เตรียมสอบ วิทยาศาสตรB ม.3. กรุงเทพฯ : บริษทั ภมู บิ ณั ฑติ

การพมิ พ.N
ศรลี กั ษณN ผลวฒั นะและคณะ. (2555). สื่อการเรียนร2ูเสรมิ สร2างทกั ษะตามมาตรฐานและตวั ชี้วดั ชัน้ ปT

กลมุE สาระการเรยี นรูว2 ทิ ยาศาสตรB ชนั้ มธั ยมศึกษาปทT ่ี 3 เลEม 2. กรงุ เทพฯ : สำนักพมิ พNนิยมวิทยา
ศุภณฐั ไพโรหกุล. (2555). Essential Biology. นนทบรุ .ี : บรษิ ทั ธนาเพลส จำกัด.
สถาบนั สง6 เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรNและเทคโนโลยี. (2555). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรB

วิทยาศาสตรB 6. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพN สกสค.ลาดพราH ว
สถาบนั ส6งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแN ละเทคโนโลย.ี (2556). คEมู ือครู รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรB

วิทยาศาสตรB 6. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพN สกสค.ลาดพราH ว

แหลงE อ2างองิ ออนไลนB

รูปภาพกรอบคำถาม. [ออนไลน]N . เขHาถึงไดจH าก URL : http://goo.gl/xqCzg9
(วันที่คนH ขHอมลู 20 กนั ยายน 2557)

รปู ภาพกรอบคำตอบ. [ออนไลน]N . เขHาถงึ ไดHจาก URL : http://goo.gl/y750ED
(วันทคี่ นH ขHอมูล 20 กนั ยายน 2557)

รูปภาพ DNA หัวขHอ. [ออนไลน]N . เขาH ถงึ ไดHจาก URL : http://goo.gl/xDIIXN
(วันที่คนH ขHอมูล 20 กันยายน 2557)

รปู ภาพ DNA หนHาปก. [ออนไลน]N . เขHาถงึ ไดจH าก URL : http://goo.gl/QiPp4m
(วันท่คี นH ขอH มูล 20 กนั ยายน 2557)

นายธนวรรษนN เหงHาดา ตำแหน6ง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นศรธี าตพุ ทิ ยาคม 28

32