Γλώσσα Ε΄Δημοτικού Ενότητα 10 μυστήρια επιστημονική φαντασία

'Ονομα: _____________
Ημερομηνία:____________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ-ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΙΚΗ ΥΑΝΣΑ΢ΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ: Όνειρα για ταξίδια στ’ αστέρια
Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢ (ΤΠΟΘΕΣΙΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢)

Ο υποθετικός λόγος αποτελείται από μία ή περισσότερες εξαρτημένες
(δευτερεύουσες) προτάσεις (υπόθεση του υποθετικού λόγου) και από μία ή
περισσότερες ανεξάρτητες ή εξαρτημένες (κύριες ή δευτερεύουσες) προτάσεις
(απόδοση του υποθετικού λόγου).
΢χηματικά:

ΤΠΟΘΕΣΙΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢

ΚΤΡΙΑ ή
ΔΕΤΣΕΡΕΤΟΤ΢Α
ΠΡΟΣΑ΢Η

ΤΠΟΘΕΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑ΢Η
(δευτερεύουσα/ εξαρτημένη)

ΤΠΟΘΕ΢Η ΑΠΟΔΟ΢Η
(εισάγεται με τις λέξεις:
αν/εάν, ΢ΠΑΝΙΟΣΕΡΑ ΜΕ ΣΑ: σαν ,άμα)

΢’ έναν υποθετικό λόγο μπορούμε να έχουμε:

Α)Μια υπόθεση και πολλές αποδόσεις:

Π.χ Αν τελειώσεις νωρίς το διάβασμα (υπόθεση)
θα πάμε βόλτα (1η απόδοση)
και θα σε κεράσω παγωτό. (2η απόδοση)

Β)Πολλές υποθέσεις και μία απόδοση: (1η υπόθεση)

Π.χ Αν τελειώσεις νωρίς το διάβασμα (2η υπόθεση)

και δεν τσακωθείς με την αδερφή σου,

θα πάμε βόλτα. (απόδοση)

Γ)Πολλές υποθέσεις και πολλές αποδόσεις:
(1η υπόθεση)
Π.χ Αν τελειώσεις νωρίς το διάβασμα (2η υπόθεση)

και αν δεν τσακωθείς με την αδερφή σου (1η απόδοση)

θα πάμε βόλτα και (2η απόδοση)

θα σε κεράσω παγωτό

ΠΡΟ΢ΟΦΗ! Με τα εάν, αν εισάγονται και οι εξαρτημένες πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις, οι οποίες δε χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση από την οποία

www.classroompalette.weebly.com

εξαρτώνται, γιατί έχουν θέση αντικειμένου ή υποκειμένου στο ρήμα της
πρότασης αυτής:

Σους ρώτησαν αν είχαν καλό ταξίδι.

Οι υποθετικές προτάσεις χωρίζονται συνήθως με κόμμα από την
απόδοσή τους.

Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢

1)Διάβασε με προσοχή το παρακάτω κείμενο και υπογράμμισε όλους τους
υποθετικούς λόγους. ΢υμπλήρωσε έπειτα τον πίνακα που ακολουθεί:

Αν και χωρίς τεχνητά κανάλια και Αρειανούς, ο κόκκινος πλανήτης Άρης διαθέτει
μερικά από τα πιο παράξενα και γιγάντια χαρακτηριστικά που έχουμε δει ποτέ.
Για παράδειγμα, μια πελώρια κοιλάδα, που αν βρισκόταν στη Γη, θα απλωνόταν
από τα Ουράλια μέχρι την Πορτογαλία. Επίσης, στον Άρη υπάρχει ένα τεράστιο
ηφαίστειο, το όρος Όλυμπος, που αν βρισκόταν στη Γη, η βάση του θα κάλυπτε
ολόκληρη την Ελλάδα και το Αιγαίο μαζί.

ΤΠΟΘΕ΢Η ΑΠΟΔΟ΢Η

2)Προσπάθησε να ενώσεις τις παρακάτω προτάσεις για να σχηματίσεις
υποθετικούς λόγους. Μην ξεχάσεις να κάνεις όσες αλλαγές είναι απαραίτητες:
Θα πάμε βόλτα. Θα έχεις τελειώσει το διάβασμα.

Υάτε χωρίς εμένα. Θα αργήσω.

΢ε ενοχλεί στο διάβασμα. Θα κλείσω την τηλεόραση.

Θα τα καταφέρεις. Προσπάθησε περισσότερο.

www.classroompalette.weebly.com

3)Σα παραδείγματα που ακολουθούν αποτελούν υποθετικό λόγο. Μπορείς να
ξεχωρίσεις την υπόθεση και την απόδοση;

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα:_____________________
Ημερομηνία:__________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ-ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΙΚΗ ΥΑΝΣΑ΢ΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ: Όνειρα για ταξίδια στ’ αστέρια
Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢ (ΜΕΛΛΟΝΣΙΚΟΙ ΦΡΟΝΟΙ)
Όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι μια πράξη θα γίνει στο μέλλον, χρησιμοποιούμε
τους μελλοντικούς χρόνους.
Αυτοί είναι: ο εξακολουθητικός μέλλοντας, ο συνοπτικός μέλλοντας και ο
συντελεσμένος μέλλοντας.

ΠΡΟ΢ΟΦΗ ….όμως! Ο εξακολουθητικός μέλλοντας έχει το ίδιο θέμα με τον
ενεστώτα, ενώ ο συνοπτικός και ο συντελεσμένος μέλλοντας έχουν το ίδιο θέμα
με τον αόριστο.

Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε, για να γράφουμε σωστά το ρήμα βάλλω και τα

σύνθετά του π.χ διαβάλλω, αναβάλλω, καταβάλλω, μεταβάλλω, κ.ά. ΢ε

αυτά ο εξακολουθητικός μέλλοντας σχηματίζεται με 2 λ (λλ), όπως ο ενεστώτας.
Αντίθετα ο συνοπτικός μέλλοντας σχηματίζεται με ένα λ, όπως και ο αόριστος.
Παραδείγματα:

 Σο λιώσιμο των πάγων θα μεταβάλλει (εξακολουθητικός μέλλοντας)
σταδιακά το κλίμα του πλανήτη.

 Θα έχω υποβάλει (συντελεσμένος μέλλοντας) τα δικαιολογητικά μου
μέχρι το τέλος της εβδομάδας.

www.classroompalette.weebly.com

Δηλαδή θα πρέπει να θυμάσαι τα εξής:

αναβάλλω (Ενεστώτας) θα αναβάλλω (Εξακολουθητικός
μέλλοντας)

ανέβαλα (Αόριστος) θα αναβάλω (΢υνοπτικός μέλλοντας)
θα έχω αναβάλει (΢υντελεσμένος
Μέλλοντας)

Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢

1)Να υπογραμμίσεις τους μελλοντικούς χρόνους στις ακόλουθες προτάσεις,
αναγνωρίζοντας ποιός από τους 3 είναι σε κάθε περίπτωση:

Α. Η επόμενη έκλειψη ηλίου θα γίνει το
2088.

Β. Τπολογίζεται ότι μέσα στα επόμενα
δέκα χρόνια θα έχουν φτιαχτεί τα
διαστημικά ξενοδοχεία.

Γ. Η διαστημική τεχνολογία δε θα
σταματήσει να εξελίσσεται.

Δ. ΢ύμφωνα με μια μεγάλη διεθνή
έρευνα, περισσότερα από 50.000.000
άτομα δήλωσαν ότι θα ταξιδέψουν στο
διάστημα με την πρώτη ευκαιρία.

Ε. ΢ε λίγα χρόνια θα γίνουν αληθινά τα
όνειρα των ανθρώπων για ταξίδια στ’
άστρα.

΢Σ. Οι διαστημικές αποστολές δεν
πρόκειται να σταματήσουν. Θα
γίνονται συνεχώς.

www.classroompalette.weebly.com

2)Να συμπληρώσεις όλους τους χρόνους του παρακάτω πίνακα βάζοντας το ρήμα
στο ίδιο πρόσωπο:

Ενεστώτας Εξακολουθητικός ΢υνοπτικός ΢υντελεσμένος
μέλλοντας μέλλοντας μέλλοντας
θα φωνάζετε

θα τελειώσει

θα έχουν κλείσει

πηγαίνω

θα παίζουμε

θα ανατρέψεις

θα έχουμε
μαζέψει

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα: _________________
Ημερομηνία:________________
ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ :Όνειρα για ταξίδια στ’ αστέρια

Τι σημαίνουν οι παρακάτω φράσεις ;

 σε ανύποπτο χρόνο
 εκτός τόπου και

χρόνου
 το πλήρωμα του

χρόνου
 συν τω χρόνω
 ο χρόνος είναι

χρήμα
 προ αμνημονεύτων

χρόνων
 χρόνια και ζαμάνια
 εν ευθέτω χρόνω
 χρόνο με το χρόνο
 όσα φέρνει η ώρα

δεν τα φέρνει ο
χρόνος
 παρ’τονε στο γάμο
σου να σου πει και
του χρόνου
 ο κλέφτης και ο
ψεύτης τον πρώτο
χρόνο χαίρονται
 και του χρόνου!
 χρόνια πολλά!

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα: _________________
Ημερομηνία:________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ: Ατλαντίδα

1)Να υπογραμμίσεις τους μελλοντικούς χρόνους στις παρακάτω προτάσεις,

αναγνωρίζοντας ποιός από τους 3 είναι σε κάθε περίπτωση:

Α. Οι απαντήσεις για το
μυστήριο της Ατλαντίδας θα
βρεθούν με τις
αρχαιολογικές έρευνες.
Β. Πολλά βιβλία έχουν
γραφτεί για το μύθο της
Ατλαντίδας και θα
συνεχίσουν να γράφονται κι
άλλα.
Γ. Ο ναός του Ποσειδώνα θα
φτιαχτεί στο κέντρο της
Ατλαντίδας.
Δ. Φιλιάδες χρόνια μετά την
καταβύθισή της, η Ατλαντίδα
θα εξακολουθήσει να
εξάπτει τη φαντασία των
ανθρώπων.
Ε. Η Ατλαντίδα θα ταυτιστεί
από πάρα πολλούς με το
χαμένο παράδεισο.

2)Προσπάθησε να ενώσεις τις παρακάτω προτάσεις, για να σχηματίσεις υποθετικούς

λόγους. Κάνε όποιες αλλαγές χρειάζονται:

 Πράγματι υπήρξε η Ατλαντίδα. Ήταν ένας πολιτισμός που δε
γνώρισε όμοιό του η ανθρωπότητα.

 Θα βρεθούν ίχνη της χαμένης χώρας. Θα υπάρξει μεγάλη
χρηματοδότηση.

 Ο Δίας θα εξαπολύσει μια φοβερή τιμωρία. Η Ατλαντίδα θα χαθεί.

www.classroompalette.weebly.com

 Αξιοποιούμε τα στοιχεία της μυθολογίας. Θα ανακαλύψουμε την
Ατλαντίδα.

 Θα γνωρίζαμε περισσότερες λεπτομέρειες. Ο Πλάτωνας δίνει
στοιχεία για τον πόλεμο της Ατλαντίδας με τους Αθηναίους.

 Θα βρούμε τους χρυσούς πίνακες. Θα μάθουμε για τις
συνεδριάσεις των κυβερνητών της Ατλαντίδας.

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα: _________________
Ημερομηνία:________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ: Ανεξήγητα φαινόμενα-Πέτρινοι γίγαντες

ΓΡΑΜΜΑΣΙΚΗ-Σα επιρρήματα
Σα επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν και προσδιορίζουν
ρήματα, επίθετα, αριθμητικά ή άλλα επιρρήματα και εκφράζουν τρόπο,
τόπο,χρόνο, ποσό, βεβαίωση, άρνηση ή δισταγμό.

Σα κυριότερα επιρρήματα από κάθε κατηγορία είναι:

Σροπικά Σοπικά Φρονικά Ποσοτικά Βεβαιωτικά Αρνητικά

Διστακτικά

όπως πάνω τώρα όσο ναι όχι

έτσι κάτω πριν τόσο μάλιστα ίσως

αλλιώς αριστερά χτες πολύ βέβαια δήθεν

μαζί δεξιά αύριο περισσό- τάχα

τερο

κάπως μέσα ποτέ λίγο

ευχαρί- έξω κάποτε αρκετά

στως

καλά αλλού αμέσως πιο

εκεί συχνά σχεδόν

Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢
1)Φώρισε τα επιρρήματα που θα βρεις στην παρένθεση σε ομάδες ανάλογα
με τη σημασία τους:

www.classroompalette.weebly.com

(ξαφνικά, ανάμεσα, τώρα, ύστερα, καλά, άσχημα, πρόπερσι, δήθεν, χτες,
κάμποσο, ασφαλώς, περίπου, αρκετά, κοντά, μακριά, δίπλα, οπωσδήποτε, όχι)

Σροπικά Σοπικά Φρονικά Ποσοτικά Βεβαιωτικά Αρνη-
τικά/Δι-
στακτικά

2)Διάβασε το παρακάτω κείμενο και υπογράμμισε όλα τα επιρρήματα:

Αν καη οη μεγαεηθηκές κατασκευές συνδέονταη με τη
θρησκεία τζν Κεετών, σήμερα γνζρίζουμε ότη δε χτίστηκαν από τους
Κέετες αεεά ανάγονταη σε έναν ποεητησμό κατά ποεύ αρχαηότερο.

Όμζς οη Κέετες, όπζς φαίνεταη, κατανοούσαν τη σημασία
που έκρυβαν μνημεία όπζς το Στόουνχετζ καη τα χρησημοποίησαν ξανά,
αναβηώνοντας έτση την πανάρχαηα παράδοση τζν προγόνζν τους.

Τα μνημεία αυτά δεν ανάγονταη πάντα στους ίδηους
χρόνους. Όσο ανεβαίνουμε βορεηότερα στην Ευρώπη, τόσο συναντάμε
μνημεία που ανήκουν σε οεοένα αρχαηότερους χρόνους της νεοεηθηκής
εποχής. Τα νεότερα μνημεία κτίστηκαν από τους Κέετες σε ηστορηκούς
σχεδόν χρόνους.

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα: _________________
Ημερομηνία:________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10 : ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ – ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΙΚΗ ΥΑΝΣΑ΢ΙΑ
ΑΝΣΙΘΕΣΕ΢ ΛΕΞΕΙ΢ (ΑΝΣΩΝΤΜΑ)- ΔΙΑΛΤΣΙΚΑ

1) Να γράψεις τα αντίθετα των παρακάτω λέξεων:

φεύγω μικρός
ανοίγω πολύς
αρχίζω γρήγορος
ευτυχισμένος συμφωνία
πρωί αριστερά
νωρίς κοντά
νότια πίσω
γέμισμα άνοδος

2) ΢τις παρακάτω φράσεις να αντικαταστήσεις το υπογραμμισμένο
επίθετο με το αντίθετό του:

•πυκνή ομίχλη →........................................................................
•πρώιμα φρούτα →......................................................................
•δυσκίνητος άνθρωπος→.......................................................................
•αξιόπιστη πρόταση →.......................................................................

www.classroompalette.weebly.com

ΔΙΑΛΤΣΙΚΑ
Σα διαλυτικά(¨) είναι ένα από τα ορθογραφικά σημεία της γλώσσας μας.
Είναι δύο τελίτσες που μπαίνουν πάνω στο ι, όταν προηγούνται τα
φωνήεντα α ,ε, ο, υ, και πάνω στο υ, όταν προηγούνται τα φωνήεντα α, ε, ο.
Με τα διαλυτικά θέλουμε να δείξουμε ότι το ι ή το υ πρέπει να διαβαστούν
χωριστά και δεν αποτελούν δίψηφα με τα φωνήεντα που προηγούνται: π.χ.
κοροϊδεύω
ΠΡΟ΢ΟΦΉ! Δε σημειώνουμε διαλυτικά (¨) όταν το φωνήεν που είναι πριν από
το ι ή το υ τονίζεται: π.χ. πλάι, Μάιος, άυπνος ·αλλά: μαϊντανός.
΢τις λέξεις αυτές σημειώνουμε τα διαλυτικά, όταν γράφονται με κεφαλαία
γράμματα, αφού τότε δεν υπάρχει τόνος: π.χ. ΠΛΑΪ, ΜΑΪΟ΢, ΑΫΠΝΟ΢,
ΜΑΪΝΣΑΝΟ΢
Εξάσκηση
1)Να ξαναγράψεις τις παρακάτω λέξεις βάζοντας διαλυτικά (¨) όπου
χρειάζεται:
ευφυία, ταίζω, τάισε, τσάι, προιόντα, Παναθηναικός, ευρωπαικός, πλάι, φαί,
καταπραύνω, καταπράυνε, Μαίου, χαιδεύω, χάιδεψα, γάιδαρος, γαιδαράκος,
κορόιδο, πλαινός, προυποθέταμε, καίκι
....................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................
................................................

www.classroompalette.weebly.com

Όνομα: _________________
Ημερομηνία:________________

ΕΝΟΣΗΣΑ 10: ΜΤ΢ΣΗΡΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ: Η μηχανή του χρόνου

1)Διάβασε με προσοχή το κείμενο που ακολουθεί, υπογράμμισε τους
υποθετικούς λόγους και συμπλήρωσέ τους στον πίνακα που ακολουθεί:

Ο Φίσκο είπε στον κύριο Πανταλέοντα ότι δεν υπήρχε λόγος να φοβάται να
τους αφήσει να μπουν στο «Λαβύρινθο των Σειρήνων». Αν έτρεχε τίποτα θα
έβγαιναν έξω. Ο Χάικο υποστήριξε, όπως πάντα, την άποψη του φίλου του.
Θα μπορούσαν ν’αποκλείσουν μια και καλή εκείνη τη λύση, αν δε
συνέβαινε τίποτα. Δεν είχαν τίποτα να χάσουν. Το μικροσκοπικό καμαράκι
χωρούσε μόνο τρία παιδιά και έτσι στο λαβύρινθο θα έμπαιναν ο Φίσκο, ο
Χάικο και η Σάρα. Ο Άρνο άρχισε να διαμαρτύρεται και να λέει ότι θα
χωρέσει, αν μαζευτεί και αν ζαρώσει. Η Σάρα του υποσχέθηκε ότι θα τον
πάρουν την επόμενη φορά, αν χρειαστεί να κάνουν κι άλλη εκστρατεία.

ΤΠΟΘΕ΢Η ΑΠΟΔΟ΢Η

2)Προσπάθησε να ενώσεις τις παρακάτω προτάσεις για να σχηματίσεις
υποθετικούς λόγους. Κάνε, επίσης, όσες αλλαγές χρειάζονται:

 Σα παιδιά επιμένουν να μπουν στο λαβύρινθο. Ο κύριος
Πανταλέοντας δε θα τους εμποδίσει.

www.classroompalette.weebly.com

 Σα παιδιά θα ταξίδευαν στο παρελθόν. Ο λαβύρινθος θα
λειτουργούσε.

 ΢το πρώτο ταξίδι θα μεταφερθούν στην Ισπανία. Θα
συναντήσουν το Δον Κιχώτη.

 Θα συναντήσουν το Λεονάρντο ντα Βίντσι. Θα τον βοηθήσουν
να φτιάξει την «ιπτάμενη μηχανή».

 Θα γνωρίσουν τον ΢έρλοκ Φόλμς. Θα ταξιδέψουν στο Λονδίνο.

3)Βρες τα αντίθετα των επιρρημάτων:

πίσω βόρεια
καλύτερα ναι
πιθανά αύριο
προφορικά τότε
φανερά δυτικά

www.classroompalette.weebly.com