Οι χρόνοι του ρήματος ΚΑΙ άλλα...

Γλώσσα Στ' Δημοτικού

Ενότητα 1: Ταξίδια, τόποι,

μεταφορικά μέσα
Μάθημα: Τα υάθινα καπέλα
Οι τρόνοι τοσ ρήματος

Κάθε διαφορετική χρονική μορφή αποτελεί κι ένα

διαφορετικό χρόνο του ρήματος. Συνολικά έχουμε οκτώ (8)

χρόνους:

τύπος χρόνος

τρέχω ενεστώτας

έτρεχα παρατατικός

θα τρέχω εξακολουθητικός μέλλοντας

έτρεξα αόριστος

θα τρέξω στιγμιαίος μέλλοντας

έχω τρέξει παρακείμενος

είχα τρέξει υπερσυντέλικος

θα έχω τρέξει συντελεσμένος μέλλοντας

Οι χρόνοι, λοιπόν, του ρήματος δηλώνουν πότε γίνεται αυτό

που σημαίνει το ρήμα. Είναι ευνόητο ότι θα τους

χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: σε χρόνους που

δηλώνουν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Ποιοι χρόνοι ανήκουν σε κάθε κατηγορία;
Ας κατατάξουμε τους τύπους αυτούς ανάλογα με το πότε

γίνεται αυτό που σημαίνουν:

παρελθόν παρόν μέλλον

έτρεχα τρέχω θα τρέχω
(παρατατικός) (ενεστώτας) (εξακολουθητικός
έτρεξα έχω τρέξει μέλλοντας)
(αόριστος) (παρακείμενος) θα τρέξω
είχα τρέξει (στιγμιαίος

(υπερσυντέλικος) μέλλοντας)
θα έχω τρέξει
(συντελεσμένος
μέλλοντας)

Ας δούμε πιο αναλυτικά τι δηλώνει ο κάθε χρόνος

Παρελθοντικοί χρόνοι
 Ο παρατατικός φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το
ρήμα γινόταν στο παρελθόν συνέχεια ή με
επανάληψη, π.χ.
o Όλο το πρωί χτες καθάριζα το σπίτι. (παρελθόν-
συνέχεια)

 ο αόριστος φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το
ρήμα έγινε στο παρελθόν, π.χ.
o Χτες το πρωί καθάρισα το σπίτι. (παρελθόν-
κάποια στιγμή.

 ο υπερσυντέλικος φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει
το ρήμα ήταν τελειωμένο στο παρελθόν πριν γίνει
κάτι άλλο, π.χ.
o Όταν ήρθες, εγώ είχα καθαρίσει το σπίτι.
(παρελθόν- τελειωμένο πριν από κάτι άλλο)

Παροντικοί χρόνοι
 Ο ενεστώτας φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το
ρήμα γίνεται τώρα συνέχεια ή με επανάληψη π.χ.
o Όλο το πρωί καθαρίζω το σπίτι. (τώρα-συνέχεια)

 ο παρακείμενος φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει
το ρήμα έγινε στο παρελθόν και έχει τελειώσει την
ώρα που μιλούμε, π.χ.
o Σώρα που ήρθες, έχω καθαρίσει ήδη το σπίτι.
(έχει τελειώσει τώρα)

Μελλοντικοί χρόνοι
 Ο εξακολουθητικός μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο
που σημαίνει το ρήμα θα γίνεται συνέχεια ή με
επανάληψη, π.χ.
o Όλο το πρωί θα καθαρίζω το σπίτι. (μέλλον-
συνέχεια)
 ο στιγμιαίος μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο που
σημαίνει το ρήμα θα γίνει στο μέλλον χωρίς
συνέχεια ή επανάληψη, π.χ.
o Αύριο το πρωί θα καθαρίσω το σπίτι. (μέλλον-
κάποια στιγμή)

 ο συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο
που σημαίνει το ρήμα θα είναι τελειωμένο στο
μέλλον, αφού πρώτα γίνει κάτι άλλο, π.χ.

o Όταν θα έρθεις, εγώ θα έχω καθαρίσει το σπίτι.
(μέλλον-τελειωμένο μετά από κάτι άλλο)

o Ως τα ξημερώματα θα έχω διαβάσει όλο το
βιβλίο. (μέλλον-τελειωμένο μετά από κάτι άλλο)

ΠΡΟ΢ΟΧΗ! Οη παναπάκς ζεμαζίεξ ηςκ νεμάηςκ θαη ε
θαηάηαλή ημοξ ζηηξ πνμκηθέξ βαζμίδεξ ημο πανειζόκημξ
πανόκημξ ή μέιιμκημξ ακαθένμκηαη όηακ μειεηάμε ημ νήμα
ζηεκ μνηζηηθή έγθιηζε.

Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢

1. Κατατάσσω τα παρακάτω ρήματα στη στήλη που ανήκουν.

είχα κατασκευάσει, λυπόμουν, έχω καταφέρει, θα

λύσω, ετοιμάστηκαν, θυμήθηκα, θα έχω κοιμηθεί,

έχω προετοιμαστεί, προλαβαίνεις, φαντάστηκαν, θα

ελπίζεις

ΠΑΡΟΝΣΙΚΟΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝΣΙΚΟΙ ΜΕΛΛΟΝΣΙΚΟΙ
ΧΡΟΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

………………………………… ………………………………… …………………………………
………………………………… ………………………………… …………………………………
………………………………… …………………………………… ……………………………………
………………………………… …………………………………… ……………………………………

2. Τπογραμμίζω τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και
αναγνωρίζω το χρόνο τους.

Σα παιδιά μεγαλώνουν γρήγορα. (…………………………………)

Ο γεωργός όργωσε το χωράφι. (…………………………………)
Με την ανατολή του ήλιου θα έχω επιστρέψει στο
σπίτι.

(…………………………………)
Θα πληρώσετε με κάρτα ή με μετρητά;

(…………………………………)

Η Κάτια είχε φύγει όταν έφτασα. (…………………………………

- ………………………………)
Σον τελευταίο καιρό έχει αλλάξει πολλές φορές
άποψη.

(…………………………………)

TA ΦΑΘΙΝΑ ΚΑΠΕΛΑ-ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΗ Α΢ΚΗ΢Η
Τπμγναμμίδς ηηξ ιέλεηξ πμο πνεηάδμκηαη δηπιά γνάμμαηα θαη ηηξ δημνζώκς
πνμζζέημκηαξ ημ θαηάιιειμ γνάμμα ζηε ζςζηή ζέζε.

Η μόιοκζε ημο πενηβάιμκημξ είκαη ίζςξ ημ ζεμακηηθόηενμ πνόβιεμα πμο
ακηημεηςπίδεη ε γε μαξ, όπςξ οπμγναμίδμοκ μη πενηζζόηενεξ μηθμιμγηθέξ μνγακώζεηξ.
Σα απόβιεηα πμιώκ ενγμζηαζίςκ πμο θαηαιήγμοκ ζηε ζάιαζα, ηα θαοζαένηα ηςκ
αοημθηκήηςκ πμο θαηαζηνέθμοκ ημκ αένα πμο ακαζαίκμομε, ηα απμνίμαηα ηςκ ζπηηηώκ
μαξ πμο αδεηάδμκηαη θαζεμενηκά ζηηξ πςμαηενέξ ηςκ ζθμοπηδηώκ έπμοκ θάκεη πηα ηε
δςή μαξ αθόνεηε.

Σα θύια ηςκ δέκηνςκ δε μπμνμύκ πιέμκ κα θαζανίζμοκ ηεκ αημόζθαηνα, ημ
οπέδαθμξ δε μπμνεί κα απμνμθήζεη ηόζεξ πμιέξ αθάζανηεξ μοζίεξ θαη ε ζάιαζα δε
μπμνεί κα δηαιύζεη ηα ζθμοπίδηα πμο πέθημοκ ζ’ αοηή.

Είκαη πηα θαηνόξ μη βημμεπακίεξ θαη η’ αοημθίκεηα κα ζειήζμοκ κα ημπμζεηήζμοκ
ηα θαηάιεια θίιηνα γηα κα μεηςζεί ε νύπακζε ηεξ αημόζθαηναξ. Αιιά θαη μη απιμί
άκζνςπμη κα επηιέλμοκ άια οιηθά ζηεκ θαζεμενηκή ημοξ δςή θαη κα μάζμοκ κα
ακαθοθιώκμοκ ό,ηη μέπνη ζήμενα ζεςνμύζακ άπνεζημ.

1. 6
27
38
49
5 10

ΑΦΗΓΗ΢Η

Αθήγεζε μηαξ ηζημνίαξ έπμομε όηακ πανμοζηάδμομε γεγμκόηα με μηα μνηζμέκε
ζεηνά.

Σα γεγμκόηα μπμνεί κα είκαη:
 Πναγμαηηθά
 Φακηαζηηθά
΢ε έκα αθεγεμαηηθό θείμεκμ γνάθμομε:

 Σμ πώνμ πμο ζομβαίκμοκ ηα γεγμκόηα
Σμ πνόκμ
Σμοξ ήνςεξ ηεξ ηζημνίαξ
Σεκ ελέιηλε ηεξ ηζημνίαξ(πςξ λεθηκάεη, πώξ ελειίζζεηαη,
πςξ ηειεηώκεη)
Σηξ ζθέρεηξ, ηα ζοκαηζζήμαηα ηςκ ενώςκ ή ημο αθεγεηή
 ΥΩΡΟ΢
Υνεζημμπμημύμε:
Σμπηθά επηννήμαηα: θμκηά,μαθνηά,δίπια θ.ά.
Επίζεηα: μνεηκόξ ,γεηημκηθόξ θ.ά.
Φνάζεηξ με πνμζέζεηξ: από ημ δνόμμ, ζηεκ πόιε,μέπνη ημ βμοκό θ.ά.
ΥΡΟΝΟ΢
Υνεζημμπμημύμε:
Πανειζμκηηθμύξ πνόκμοξ(Αόνηζημ,Παναηαηηθό,Τπενζοκηέιηθμ)
*γηα δςκηάκηα μπμνμύμε κα πνεζημμπμηήζμομε θαη εκεζηώηα

ΗΡΩΕ΢

Πανμοζηάδμομε ημοξ ήνςεξ με ζημηπεία πμο ημοξ πνμζδημνίδμοκ ,όπςξ:
Όκμμα
Επάγγειμα
Ηιηθία
Ιδηαίηενα παναθηενηζηηθά

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Πώξ πενηγνάθμομε έκα γεγμκόξ;
Ακαθένμομε:
Πόηε έγηκε
Πμύ έγηκε
Πμημη ζομμεηείπακ
Πμηά ήηακ ε αηηία-αθμνμή
Σί έγηκε (ανπή, αλέιηλε θαη ημ ηέιμξ)
Πμηά είκαη ε ζεμαζία ημο – Απμηειέζμαηα
(΢θέρεηξ θαη ζοκαηζζήμαηα)

Όηακ έκαξ άκζνςπμξ πανμοζηάδεη έκα γεγμκόξ πμο γκςνίδεη (π.π. ημ έπεη παναθμιμοζήζεη
ζηεκ ηειεόναζε) ή έπεη ζομβεί ζημκ ίδημ (ημ έπεη δήζεη), ηόηε, εθηόξ από ηα ζημηπεία πμο
δώζαμε, μπμνεί κα ακαθένεη ηηξ ζθέρεηξ θαη ηα ζοκαηζζήμαηά ημο γη’αοηό.

 ΢ηεκ πενηγναθή εκόξ γεγμκόημξ πμο ζοκέβε ζημ πανειζόκ (π.π. ηζημνηθό
γεγμκόξ) πνεζημμπμημύμε πανειζμκηηθμύξ πνόκμοξ θαη γ’ ή α’ εκηθό ή
πιεζοκηηθό πνόζςπμ (α’ εκηθό ή πιεζοκηηθό πνόζςπμ όηακ πενηγνάθμομε έκα
γεγμκόξ πμο έπμομε γκςνίζεη ή δήζεη)

 Όηακ όμςξ ζέιμομε κα πενηγνάρμομε έκα ζύγπνμκμ γεγμκόξ ή ζέιμομε κα
δώζμομε δςκηάκηα θη αμεζόηεηα ζημ ιόγμ μαξ ηόηε πνεζημμπμημύμε
πανμκηηθμύξ πνόκμοξ (εκεζηώηα, παναθείμεκμ) ζακ κα γίκμκηακ ηα γεγμκόηα
αοηή ηε ζηηγμή.

Περιγραφή αντικειμένου

Για να περιγράψουμε ένα αντικείμενο αναφέρουμε:

 Σι είναι; Πώς το λένε;
 Πού βρίσκεται;
 Πώς είναι ; (σχήμα, χρώμα, μέγεθος, υλικά κατασκευής, γενική

εντύπωση, περιγραφή εσωτερική –εξωτερική ή αντίστροφα)
 Ιστορία (προέλευση, καταγωγή)
 Πώς το απέκτησα (αν είναι δικό μου)
 Πώς χρησιμοποιείται
 Περιστατικά που συνδέονται με αυτό
 ΢κέψεις και συναισθήματα που μας προκαλεί

ΠΡΟ΢ΕΞΕ ΚΙ ΑΤΣΟ:

- Χρησιμοποιούμε παροντικούς χρόνους για πράγματα που υπάρχουν
σήμερα και παρελθοντικούς χρόνους για πράγματα που υπήρξαν στο
παρελθόν και δεν υπάρχουν ή δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν σήμερα.