ไล่สายปกครอง

ไลสายปกครอง

Step 1 เปน คำสัง่ ทางปกครองหร�อไม

ม.5 พระราชบัญญัตวิ ธ� ป� ฏิบัตริ าชการ
ทางปกครอง พ.ศ. 2539

Step 2 เปนผูเสยี หายจากคำส่ังทางปกครอง

ที่มสี ทิ ธฟ� อ งคดีปกครองหร�อไม

ม.42 พรบ.จดั ตง้ั ศาลปกครองและว�ธ�พิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

ม.72 พรบ.จัดตง้ั ศาลปกครองและว�ธ�พจิ ารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

อทุ ธรณ Step 3 ตองอทุ ธรณค ำสงั่ หรอ� ไม

มว.4.22 พรบ.จดั ต้ังศาลปกครองและว�ธ�พิจารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

ม.44,45 พระราชบญั ญตั วิ �ธป� ฏบิ ัติราชการ
ทางปกครอง พ.ศ. 2539

Step 4 การฟอ งเพกิ ถอนคำสงั่

ทางปกครองและระยะเวลาการฟองคดี

วม.1.9(1) พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธพ� ิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

ม.49 พรบ.จดั ต้ังศาลปกครองและวธ� �พจิ ารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

Step 5 ศาลมอี ำนาจกำหนดคำบังคบั

ใหย กเลกิ เพิกถอน

ม.72(1) พรบ.จัดตง้ั ศาลปกครองและ
ว�ธพ� ิจารณาคดปี กครอง พ.ศ.2542

ไลส ายปกครอง

Step 1. เปน คำสั่งทางปกครองหรอ� ไม

“คำสง่ั ทางปกครอง” มาตรา 5 พระราชบญั ญตั วิ ธ� ป� ฏบิ ตั ริ าชการ
ทางปกครอง พ.ศ. 2539 หมายความวา

(1) การใชอำนาจตามกฎหมายของเจาหนาที่ที่มีผลเปนการสรา ง
นิติสัมพันธข�้นระหวางบุคคลในอันที่จะกอเปลี่ยนแปลง โอน สงวน ระงับ หร�อ
มีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธ�หร�อหนาที่ของบุคคล ไมวาจะเปนการ
ถาวรหร�อชั่วคราว เชน การสั่งการ การอนุญาต การอนุมัติ การว�นิจฉัย
อุทธรณ การรับรองและการรับจดทะเบียน แตไมหมายความรวมถึงการ
ออกกฎ

Step 2. เปน ผูเสยี หายจากคำสั่งทางปกครอง
ทม่ี สี ทิ ธ�ฟอ งคดปี กครองหร�อไม

“ผูเสียหายในคดีปกครอง” ม.42 วรรคแรก พรบ.จัดตั้งศาลปกครอง
และว�ธ�พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 ตองประกอบดวย

(1) เปนผูไดรับความเดือดรอนหร�อเสียหาย หร�ออาจจะเดือดรอนหร�อ
เสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได้
เนื่องจาก >> การกระทำหร�อการงดเวนการกระทำของหนวยงานทาง
ปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐ (ไดรับความเสียหายจากคำสั่งทางปกครอง
หร�อ กฎ) หร�อ
เนื่องจาก >> มีขอโตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง (เปนคูสัญญาที่ถูก
โตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองนั้น) หร�อ
เนื่องจาก >> กรณีอื่นใดที่อยูในเขตอำนาจศาลปกครองตามมาตรา 9 และ
เนื่องจาก >> การแกไขหร�อบรรเทาความเดือนรอนหร�อความเสียหาย
หร�อยุติขอโตแยงนั้น

ไลสายปกครอง

Step 2. เปน ผเู สยี หายจากคำสง่ั ทางปกครอง
ทีม่ ีสิทธ�ฟองคดปี กครองหรอ� ไม

(2) ตองมีคำบังคับ
เมื่อเปนผูเสียหายตามมาตรา 42 แลว ผูเสียหายจะตองมีคำบังคับ
ที่กำหนดในมาตรา 72 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธ�พิจารณาคดี
ปกครอง พ.ศ.2542
(*** คำบังคับนั้นตองเปนคำบังคับที่ศาลสามารถกำหนดใหได หาก
เปนคำบังคับที่ศาลปกครองไมสามารถกำหนดใหได เชน การตอ
สัญญาจางที่เปนดุลพินิจของหนวยงานของรัฐที่จะพิจารณา
ดำเนินการตามเหตุผลและความจำเปน ศาลปกครองไมสามารถไป
กำหนดใหได เชนนี้ ผูนั้นจ�งไมใชผูมีสิทธ�ฟองคดีตอศาลปกครอง)
(3) ตองครบองคประกอบทั้ง (1) และ (2) >>> “ผูนั้นมีสิทธ�ฟองคดี
ตอศาลปกครอง”

อุทธรณ

Step 3. ตอ งอทุ ธรณค ำสง่ั ทางปกครอง
น้ันหร�อไม

ม.42 ว.2 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธ�พิจารณาคดีปกครอง
พ.ศ.2542 ไดกำหนดเร�่อง “การอุทธรณคำสั่งทางปกครอง” ไววา
“ในกรณีที่มีกฎหมายกำหนดขั้นตอนหร�อว�ธ�การสำหรับการแกไขความ
เดือดรอนหร�อเสียหายในเร�่องใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดีปกครอง
ในเร�่องนั้นจะกระทำไดตอเมื่อมีการดำเนินการตามขั้นตอนและว�ธ�การ
ดังกลาว และไดมีการสั่งการตามกฎหมายนั้น หร�อมิไดมีการสั่งการ
ภายในเวลาอันสมควร หร�อภายในเวลาที่กฎหมายนั้นกำหนด”

ไลส ายปกครอง

ดังนั้น เมื่อมีกฎหมายตามม.44,45 พระราชบัญญัติว�ธ�ปฏิบัติราชการทาง
ปกครอง พ.ศ. 2539 ไดกำหนดใหมีการอุทธรณคำสั่งทางปกครองกอน
การฟองคดี ซ�่งไดกำหนดไวดังตอไปนี้

ม.44 พระราชบัญญัติว�ธ�ปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539
ไดกำหนดเร�่อง “การอุทธรณคำสั่งทางปกครอง” ไวดังนี้

ภายใตบังคับม.48 ในกรณีที่คำสั่งทางปกครองใดไมไดออกโดยรัฐมนตร�และไมมีกฎหมาย
กำหนดขั้นตอนอุทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ

อุทธรณ เจา หนาที่
ผูทำคำส่ังทาง
15 วนั
ปกครอง

อุทธรณตองทำเปนหนังสือ

ใหคูกรณีอุทธรณคำสั่งทางปกครองนั้นโดยยื่นตอเจาหนาที่ผูทำคำสั่งทางปกครอง
ภายใน 15 วันนับแตวันที่ตนไดรับแจงคำสั่งดังกลาว

คำอุทธรณตองทำเปนหนังสือโดยระบุขอโตแยงและขอเท็จจร�งหร�อขอกฎหมายที่อางอิง
ประกอบดวย
การอุทธรณไมเปนเหตุใหทุเลาการบังคับตามคำสั่งทางปกครอง เวนแตจะมีการสั่งให
ทุเลาการบังคับตามม.56 วรรคหนึ่ง

ม.45 พระราชบัญญัติว�ธ�ปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539
ไดกำหนดเร�่อง “การอุทธรณคำสั่งทางปกครอง 2 ชั้น” ไวดังนี้

พิจารณาอุทธรณไมเกิน 30 วัน ชั้นที่ 1

อทุ ธรณ ใหเจาหนาที่ตามม.44 ว.1 พิจารณาคำอุทธรณและแจงผูอุทธรณโดย
ไมชักชา แตตองไมเกิน 30 วันนับแตวันที่ไดรับอุทธรณ
ในกรณีที่เห็นดวยกับคำอุทธรณไมวาทั้งหมดหร�อบางสวนก็ใหดำเนิน
การเปลี่ยนแปลงคำสั่งทางปกครองตามความเห็นของตนภายในกำหนด
เวลาดังกลาวดวย

ไลสายปกครอง

ม.45 พระราชบัญญัติว�ธ�ปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539
ไดกำหนดเร�่อง “การอุทธรณคำสั่งทางปกครอง 2 ชั้น” ไวดังนี้

ไมเห็นดวยกับคำอุทธรณ ชั้นที่ 2

ความเหน็

ถาเจาหนาที่ตามม.44 ว.1 ไมเห็นดวยกับคำอุทธรณ
ไมวาทั้งหมดหร�อบางสวนก็ใหเรงรายงานความเห็น
พรอมเหตุผลไปยังผูมีอำนาจพิจารณาคำอุทธรณภายในกำหนดเวลาตามวรรคหนึ่ง

พิจารณาอุทธรณใหแลวเสร็จภายใน 30 วัน มีเหตุจำเปนขยายไดอีก 30 วัน

ใหผูมีอำนาจพิจารณาคำอุทธรณพิจารณาใหแลวเสร็จภายใน 30 วัน
นับแตวันที่ตนไดรับรายงาน ถามีเหตุจำเปนไมอาจพิจารณาใหแลวเสร็จ
ภายในระยะเวลาดังกลาว ใหผูมีอำนาจพิจารณาอุทธรณมีหนังสือแจง
ใหผูอุทธรณทราบกอนครบกำหนดเวลาดังกลาว ในการนี้ ใหขยาย
ระยะเวลาพิจารณาอุทธรณออกไปไดไมเกิน 30 วันนับแตวันที่ครบ
กำหนดเวลาดังกลาว

เจาหนาที่ผูใดจะเปนผูมีอำนาจพิจารณาอุทธรณตามวรรคสองใหเปนไปตามที่กำหนดใน
กฎกระทรวงบทบัญญัติมาตรานี้ไมใชกับกรณีที่มีกฎหมายเฉพาะกำหนดไวเปนอยางอื่น

อุทธรณ ไมเห็นดวยกับคำอุทธรณ อทุ ธรณ

ไลส ายปกครอง

Step 4 การฟองเพิกถอนคำสั่งทาง
ปกครองและระยะเวลาการฟองคดี

1.“การฟองเพิกถอนคำสั่งทางปกครอง” ตองเปนคดีดังที่กำหนด
ไวใน มาตรา 9 ว.1 (1) พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542 คือ
(1) คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองหร�อ
เจาหนาที่ของรัฐกระทำการโดยไมชอบดวยกฎหมายไมวา
จะเปนการออกกฎ คำสั่งหร�อการกระทำอื่นใดเนื่องจาก
กระทำโดยไมมีอำนาจหร�อนอกเหนืออำนาจหนาที่หร�อ
ไมถูกตองตามกฎหมาย หร�อโดยไมถูกตองตามรูปแบบ
ขั้นตอน หร�อว�ธ�การอันเปนสาระสำคัญที่กำหนดไวสำหรับ
การกระทำนั้น หร�อโดยไมสุจร�ต หร�อมีลักษณะเปนการ
เลือกปฏิบัติที่ไมเปนธรรม หร�อมีลักษณะเปนการสราง
ขั้นตอนโดยไมจำเปนหร�อสรางภาระใหเกิดกับประชาชน
เกินสมควร หร�อเปนการใชดุลพินิจโดยมิชอบ

2.“ระยะเวลาการฟองคดี” ม.49 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542
การฟองคดีปกครองจะตองยื่นฟองภายใน 90 วันนับแตวันที่รู
หร�อ ควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี หร�อนับแตวันที่พนกำหนด
90 วัน นับแตวันที่ผูฟองคดีไดมีหนังสือรองขอตอหนวยงาน
ทางปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐเพื่อใหปฏิบัติหนาที่ตามที่
กฎหมายกำหนดและไมไดรับหนังสือช�้แจงจากหนวยงานทาง
ปกครอง หร�อเจาหนาที่ของรัฐหร�อไดรับแตเปนคำช�้แจงที่
ผูฟองคดีเห็นวาไมมีเหตุผล แลวแตกรณี เวนแตจะมีบท
กฎหมายเฉพาะกำหนดไวเปนอยางอื่น

ไลส ายปกครอง

Step 5 ศาลมีอำนาจกำหนดคำบังคบั
ใหย กเลิกเพิกถอน

ศาลมีอำนาจกำหนดคำบังคับใหยกเลิกเพิกถอน ตามมาตรา 72
พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542
ในการพพิ ากษาคดี ศาลปกครองมอี ำนาจกำหนดคำบงั คบั อยา งหนง่ึ
อยางใด ดังตอไปนี้

(1) สั่งใหเพิกถอนกฎ หร�อ คำสั่ง หร�อ สั่งหามการกระทำ
ทั้งหมดหร�อบางสวน ในกรณีที่มีการฟองวาหนวยงานทาง
ปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐกระทำการโดยไมชอบดวยกฎหมาย
ตามม.9 ว.1 (1)
หมายเหตุ : ศาลไมมีอำนาจกำหนดคำบังคับเปนอื่นจากที่กำหนดไวใน
มาตรา 72 (1) น้ี

ไกลฎสายปกครอง

Step 1 เปน “กฎ” หรอ� ไม

ม.3 พระราชบัญญตั ิวธ� �ปฏิบัตริ าชการ
ทางปกครอง พ.ศ. 2539

Step 2 เปนผูเสียหายจากกฎที่มีสิทธ�

ฟองคดีปกครองหร�อไม

ม.42 พรบ.จดั ตัง้ ศาลปกครองและวธ� พ� จิ ารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

ม.72 พรบ.จดั ตัง้ ศาลปกครองและวธ� �พจิ ารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

อุทธรณ Step 3 ตองอุทธรณค ำสง่ั หร�อไม

“กฎ” ไมอยูภ ายใตบ ังคบั การอุทธรณภายในของ
ฝา ยปกครองกอ นฟอ งคดีตามม.42 ว.2

Step 4 การฟองเพิกถอนกฎ และ

ระยะเวลาการฟองคดี

วม.1.9(1) พรบ.จัดตง้ั ศาลปกครองและว�ธ�พิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

ม.49 พรบ.จดั ตั้งศาลปกครองและวธ� พ� จิ ารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

Step 5 ศาลมีอำนาจกำหนดคำบังคับ

ใหยกเลิกเพิกถอน

ม.72(1) พรบ.จัดต้งั ศาลปกครองและ
ว�ธพ� จิ ารณาคดปี กครอง พ.ศ.2542

ไกลฎสายปกครอง

Step 1. เปน กฎ หร�อไม

“คำสง่ั ทางปกครอง” มาตรา 3 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธ�
พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 หมายความวา

พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวงขอบัญญัติทองถิ่น
ระเบียบ ขอบังคับ หร�อบทบัญญัติอื่นที่มีผลบังคับเปนการทั่วไป โดยไม
มุงหมายใหใชบังคับแกกรณีใดหร�อบุคคลใดเปนการเฉพาะ

Step 2. เปน ผเู สยี หายจากกฎทมี่ สี ทิ ธ�ฟอง
คดปี กครองหร�อไม

“ผูเสียหายในคดีปกครอง” ม.42 วรรคแรก พรบ.จัดตั้งศาลปกครอง
และว�ธ�พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 ตองประกอบดวย

(1) เปนผูไดรับความเดือดรอนหร�อเสียหาย หร�ออาจจะเดือดรอนหร�อ
เสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได้
เนื่องจาก >> การกระทำหร�อการงดเวนการกระทำของหนวยงานทาง
ปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐ (ไดรับความเสียหายจากคำสั่งทางปกครอง
หร�อ กฎ) หร�อ
เนื่องจาก >> มีขอโตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง (เปนคูสัญญาที่ถูก
โตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองนั้น) หร�อ
เนื่องจาก >> กรณีอื่นใดที่อยูในเขตอำนาจศาลปกครองตามมาตรา 9 และ
เนื่องจาก >> การแกไขหร�อบรรเทาความเดือนรอนหร�อความเสียหาย
หร�อยุติขอโตแยงนั้น

กไลฎส ายปกครอง

Step 2. เปนผูเ สียหายจากกฎทมี่ ีสทิ ธฟ� อง
คดีปกครองหร�อไม

(2) ตองมีคำบังคับ
เมื่อเปนผูเสียหายตามมาตรา 42 แลว ผูเสียหายจะตองมีคำบังคับ
ที่กำหนดในมาตรา 72 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธ�พิจารณาคดี
ปกครอง พ.ศ.2542
(*** คำบังคับนั้นตองเปนคำบังคับที่ศาลสามารถกำหนดใหได หาก
เปนคำบังคับที่ศาลปกครองไมสามารถกำหนดใหได เชน การตอ
สัญญาจางที่เปนดุลพินิจของหนวยงานของรัฐที่จะพิจารณา
ดำเนินการตามเหตุผลและความจำเปน ศาลปกครองไมสามารถไป
กำหนดใหได เชนนี้ ผูนั้นจ�งไมใชผูมีสิทธ�ฟองคดีตอศาลปกครอง)
(3) ตองครบองคประกอบทั้ง (1) และ (2) >>> “ผูนั้นมีสิทธ�ฟองคดี
ตอศาลปกครอง”

อุทธรณ

Step 3. ตองอุทธรณคำส่งั ทางปกครอง
นั้นหรอ� ไม

“กฎ” ไมอยูภายใตบังคับการอุทธรณภายในของฝายปกครอง
กอนฟองคดีตามม.42 ว.2

ไกลฎสายปกครอง

Step 4 การฟองเพิกถอนกฎ และ
ระยะเวลาการฟองคดี

1.“การฟองเพิกถอนคำสั่งทางปกครอง” ตองเปนคดีดังที่กำหนด
ไวใน มาตรา 9 ว.1 (1) พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542 คือ
(1) คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองหร�อ
เจาหนาที่ของรัฐกระทำการโดยไมชอบดวยกฎหมายไมวา
จะเปนการออกกฎ คำสั่งหร�อการกระทำอื่นใดเนื่องจาก
กระทำโดยไมมีอำนาจหร�อนอกเหนืออำนาจหนาที่หร�อ
ไมถูกตองตามกฎหมาย หร�อโดยไมถูกตองตามรูปแบบ
ขั้นตอน หร�อว�ธ�การอันเปนสาระสำคัญที่กำหนดไวสำหรับ
การกระทำนั้น หร�อโดยไมสุจร�ต หร�อมีลักษณะเปนการ
เลือกปฏิบัติที่ไมเปนธรรม หร�อมีลักษณะเปนการสราง
ขั้นตอนโดยไมจำเปนหร�อสรางภาระใหเกิดกับประชาชน
เกินสมควร หร�อเปนการใชดุลพินิจโดยมิชอบ

2.“ระยะเวลาการฟองคดี” ม.49 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542
การฟองคดีปกครองจะตองยื่นฟองภายใน 90 วันนับแตวันที่รู
หร�อ ควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี หร�อนับแตวันที่พนกำหนด
90 วัน นับแตวันที่ผูฟองคดีไดมีหนังสือรองขอตอหนวยงาน
ทางปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐเพื่อใหปฏิบัติหนาที่ตามที่
กฎหมายกำหนดและไมไดรับหนังสือช�้แจงจากหนวยงานทาง
ปกครอง หร�อเจาหนาที่ของรัฐหร�อไดรับแตเปนคำช�้แจงที่
ผูฟองคดีเห็นวาไมมีเหตุผล แลวแตกรณี เวนแตจะมีบท
กฎหมายเฉพาะกำหนดไวเปนอยางอื่น

ไกลฎสายปกครอง

Step 5 ศาลมอี ำนาจกำหนดคำบงั คับ
ใหยกเลิกเพิกถอน

ศาลมีอำนาจกำหนดคำบังคับใหยกเลิกเพิกถอน ตามมาตรา 72 พ.ร.บ.
จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542
ในการพพิ ากษาคดี ศาลปกครองมอี ำนาจกำหนดคำบงั คบั อยา งหนง่ึ อยางใด
ดังตอไปนี้

(1) สั่งใหเพิกถอนกฎ หร�อ คำสั่ง หร�อ สั่งหามการกระทำทั้งหมด
หร�อบางสวน ในกรณีที่มีการฟองวาหนวยงานทางปกครองหร�อ เจาหนาที่
ของรัฐกระทำการโดยไมชอบดวยกฎหมายตามม.9 ว.1 (1)

หมายเหตุ : ศาลไมมีอำนาจกำหนดคำบังคับเปนอื่นจากที่กำหนดไวในมาตรา 72 (1) น้ี

การฟองคดีตอ
ศาลปกครองชั้นตน
ตามม.3 ประกอบกับ ม.9 ว.1 (1) แหง พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครอง ฯ พ.ศ 2542

พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง

ขอบัญญัติทองถิ่น ระเบียบ ขอบังคับ

ไกลฎส ายปกครอง

การฟองคดีตอ
ศาลปกครองสูงสุด

“กฎ” ที่อยูในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองสูงสุด
ตาม ม.11 (2) แหงพรบ.จัดตั้งศาลปกครองพ.ศ.2542 คือ

1. คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของพระราชกฤษฎีกา
เชน พระราชกฤษฎีกายุบสภาผูแทนราษฎร พ.ศ.2549
2. คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของกฎที่ออกโดย
คณะรัฐมนตร� เชน ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตร�วาดวยการพัสดุ
พ.ศ.2535
3. คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายโดยความเห็นชอบ
คณะรัฐมนตร� เชน กฎ ก.ค.ศ.วาดวยการใหขาราชการครูและ
บุคลากรทางการศึกษาไดรับเง�นเดือนสูงกวาหร�อต่ำกวาขั้นต่ำ
หร�อสูงกวาขั้นสูงของอันดับ พ.ศ2553 เปนกฎที่ออกโดยไดรับ
อนุมัติจากคณะรัฐมนตร�

ไลส ายปกครอง

สัญญาทางปกครอง

สัญญา Step 1 เปนสัญญาทางปกครองหรอ� ไม

ม.3 พรบ.จดั ตง้ั ศาลปกครองและวธ� �พิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ.2542

Step 2 เปนคูสัญญาท่ีถกู โตแยง เกยี่ วกับ

สัญญาทางปกครองหร�อไม

ม.42 พรบ.จดั ต้ังศาลปกครองและวธ� พ� ิจารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

ม.72 พรบ.จัดต้ังศาลปกครองและว�ธพ� จิ ารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

อทุ ธรณ Step 3 ตอ งอุทธรณคำสั่งหรอ� ไม

“สญั ญาทางปกครอง” ไมอยภู ายใตบ งั คับการอทุ ธรณ
ภายในของฝา ยปกครองกอนฟอ งคดตี ามม.42 ว.2

Step 4 การฟอ งผดิ สญั ญาทางปกครอง

และระยะเวลาการฟองคดี

วม.1.9(4) พรบ.จัดตงั้ ศาลปกครองและว�ธ�พิจารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

ม.51 พรบ.จดั ต้งั ศาลปกครองและวธ� �พิจารณา
คดปี กครอง พ.ศ.2542

Step 5 ศาลมีอำนาจกำหนดคำบงั คับ

ม.72(3) พรบ.จดั ตง้ั ศาลปกครองและ
ว�ธ�พจิ ารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542

ไลสายปกครอง สัญญา

สญั ญาทางปกครอง

Step 1. เปนสญั ญาทางปกครองหรอ� ไม

เปนสัญญาทางปกครองหร�อไม (ม.3 พรบ.จดั ตง้ั ศาลปกครองฯ พ.ศ.2542)

“สญั ญาทางปกครอง” หมายความรวมถงึ สญั ญาทค่ี สู ญั ญาอยา งนอ ยฝา ยใดฝา ยหนง่ึ เปน
หนว ยงานทางปกครองหร�อเปนบุคคลซ่�งกระทำการแทนรัฐ และมลี ักษณะเปนสญั ญาสมั ปทาน
สัญญาที่ใหจัดทำบร�การสาธารณะ หร�อจัดใหมีสิ่งสาธารณูปโภคหร�อแสวงประโยชนจาก
ทรัพยากรธรรมชาติ
“สญั ญาทางปกครองโดยสภาพ” “คอื สญั ญาทเ่ี กย่ี วกบั กจิ การของรฐั เทา นน้ั ทท่ี ำได เอกสาร
จะทำสัญญาอยางนี้ไมได เชน สัญญาซ�้อรถถัง สัญญาซ�้อเคร�่องบินขับไล สัญญาจางตอ
เร�อรบ

Step 2. เปนคสู ัญญาทีถ่ ูกโตแยง เกยี่ วกบั
สัญญาทางปกครองหร�อไม

“ผูเสียหายในคดีปกครอง” ม.42 วรรคแรก พรบ.จัดตั้งศาลปกครอง
และว�ธ�พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 ตองประกอบดวย

(1) เปนผูไดรับความเดือดรอนหร�อเสียหาย หร�ออาจจะเดือดรอนหร�อ
เสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได้
เนื่องจาก >> การกระทำหร�อการงดเวนการกระทำของหนวยงานทาง
ปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐ (ไดรับความเสียหายจากคำสั่งทางปกครอง
หร�อ กฎ) หร�อ
เนื่องจาก >> มีขอโตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง (เปนคูสัญญาที่ถูก
โตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองนั้น) หร�อ
เนื่องจาก >> กรณีอื่นใดที่อยูในเขตอำนาจศาลปกครองตามมาตรา 9 และ
เนื่องจาก >> การแกไขหร�อบรรเทาความเดือนรอนหร�อความเสียหาย
หร�อยุติขอโตแยงนั้น

ไลส ายปกครอง

สัญญาทางปกครอง

Step 2. เปนคสู ญั ญาที่ถูกโตแยง เกีย่ วกับ
สญั ญาทางปกครองหร�อไม

(2) ตองมีคำบังคับ
เมื่อเปนผูเสียหายตามมาตรา 42 แลว ผูเสียหายจะตองมีคำบังคับ
ที่กำหนดในมาตรา 72 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองและว�ธ�พิจารณาคดี
ปกครอง พ.ศ.2542
(*** คำบังคับนั้นตองเปนคำบังคับที่ศาลสามารถกำหนดใหได หาก
เปนคำบังคับที่ศาลปกครองไมสามารถกำหนดใหได เชน การตอ
สัญญาจางที่เปนดุลพินิจของหนวยงานของรัฐที่จะพิจารณา
ดำเนินการตามเหตุผลและความจำเปน ศาลปกครองไมสามารถไป
กำหนดใหได เชนนี้ ผูนั้นจ�งไมใชผูมีสิทธ�ฟองคดีตอศาลปกครอง)
(3) ตองครบองคประกอบทั้ง (1) และ (2) >>> “ผูนั้นมีสิทธ�ฟองคดี
ตอศาลปกครอง”

อทุ ธรณ

Step 3. ตองอทุ ธรณค ำสัง่ ทางปกครอง
นัน้ หรอ� ไม

“สัญญาทางปกครอง” ไมอยูภายใตบังคับการอุทธรณภายในของ
ฝายปกครองกอนฟองคดีตามม.42 ว.2

ไลสายปกครอง

สญั ญาทางปกครอง

Step 4 การฟอ งผิดสัญญาทางปกครอง
และระยะเวลาการฟอ งคดี

1.“การฟองผิดสัญญทางปกครอง” ตองเปนคดีดังที่กำหนด
ไวใน มาตรา 9 ว.1 (4) พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542 คือ
(4) คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง

2.“ระยะเวลาการฟองคดี” ม.51 พรบ.จัดตั้งศาลปกครองฯ พ.ศ.2542
การฟองคดีตามมาตรา 9 วรรคหนึ่ง (4) ใหยื่นฟองภายใน 5 ป
นับแตวันที่รูหร�อควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีแตไมเกิน 10 ป
นับแตวันที่มีเหตุแหงการฟองคดี

Step 5 ศาลมีอำนาจกำหนดคำบงั คบั

ศาลมีอำนาจกำหนดคำบังคับตามมาตรา 72 พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองฯ
พ.ศ.2542
ในการพิพากษาคดี ศาลปกครองมีอำนาจกำหนดคำบังคับอยางหนึ่ง
อยางใดดังตอไปนี้

(3) สั่งใหใชเง�นหร�อใหสงมอบทรัพยสินหร�อใหกระทำการหร�อ
งดเวนกระทำการโดยจะกำหนดระยะเวลาและเง�่อนไขอื่น ๆ ไวดวยก็ได
ในกรณีที่มีการฟองเกี่ยวกับการกระทำละเมิดหร�อความรับผิดของ
หนวยงานทางปกครองหร�อเจาหนาที่ของรัฐหร�อการฟองเกี่ยวกับ
สัญญาทางปกครอง