สิทธิและหน้าที่ของบุคคลตั้งแต่เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคล บุคคลจะทำนิติกรรมกันอย‹างไร บุคคลกระทำนิติเหตุต‹อกัน บุคคลจะครอบครองทรัพย บุคคลจะมีครอบครัว สิ้นสุดสภาพบุคคล

บรรพ 1 ลกั ษณะ 2 บรรพ 1 ลักษณะ 4 นิตกิ รรม บรรพ 2 ลกั ษณะ 5 ละเมดิ บรรพ 1 ลกั ษณะ 3 ทรพั ย บรรพ 5 ครอบครวั บรรพ 6 มรดก
ËÁÇ´·่Õ 1 º¤Ø ¤Å¸ÃÃÁ´Ò หมวด 1 บทเบ็ดเสร็จทว่ั ไป (ม.149-153) ÅѡɳР1 ¡ÒÃÊÁÃÊ
สวนท่ี 1 สภาพบคุ คล หมวด 2 แสดงเจตนาทำนิติกรรม (ม.154-171) หมวด 1 ความรับผดิ เพ่อื ละเมิด ม.420-452 อะไรคอื ทรัพย (ม.137-148) ลกั ษณะ 1 บททัว่ ไป ม.1599-1619
สว นที่ 2 ความสามารถ หมวด 3 โมฆะกรรมและโมฆียกรรม (ม.172-193) หมวด 2 คาสินไหมทดแทนเพื่อละเมดิ ม.438-448 หมวด 1 การหมนั้ ลกั ษณะ 2 สทิ ธิโดยธรรมในการรับมรดก
สวนท่ี 3 ภูมลิ ำเนา หมวด 4 เงื่อนไขเง่ือนเวลา (ม.182-193) หมวด 3 นริ โทษกรรม ม.449-452 บรรพ 4 ทรัพยส นิ หมวด 2 เงอ่ื นไขแหงการสมรส
สวนท่ี 4 สาญสูญ หมวด 3 ความสัมพันธระหวา งสามีภริยา ม.1620-1645
ËÁÇ´·Õ่ 2 ¹µÔ ºÔ ؤ¤Å บรรพ 2 ลักษณะ 2 à¡´Ô Ë¹Õ้ ลกั ษณะ 1 บทเบด็ เสรจ็ ท่ัวไป หมวด 4 ทรัพยส นิ ระหวา งสามีภริยา ลกั ษณะ 3 พินัยกรรม ม.1646-1710
หมวด 1 สญั ญา (การไดมาซ่ึงทรพั ยส ินโดยหลักทวั่ ไป หมวด 5 ความโมฆะของการสมรส ลกั ษณะ 4 วิธจี ัดการและปนทรพั ยมรดก
สว นที่ 1 บทเบ็ดเสร็จท่วั ไป กอ ใหเ กดิ สญั ญา ม.354-368 ºÃþ 2 ˹้Õ ÅѡɳР1 (ม.1298-1307) หมวด 6 การส้ินสดุ แหงการสมรส
สวนท่ี 2 สมาคม ม.1711-1752
สวนท่ี 3 มลู นิธิ แสดงเจตนาทำคำเสนอ แสดงเจตนาทำคำสนอง หมวด 1 วัตถแุ หงหนี้ ม.194-202 ลักษณะ 2 กรรมสิทธิ์ ลักษณะ 5 มรดกทไี่ มมีผรู บั ม.1753
หมวด 2 ผลแหงหน้ี ม.203-289 หมวด 1 การไดมาซ่ึงกรรมสทิ ธิ์ ลักษณะ 6 อายคุ วาม ม.1754-1755
ºÃþ 3 àÍ¡à·ÈÊÑÞÞÒ เกดิ สัญญาประเภทใด (บรรพ 3 เอกเทศสญั ญา) หมวด 3 ลกู หนเี้ จาหน้หี ลายคน ม.290-302 (ม.1308-1307)
ลกั ษณะ 1 ซ้อื ขาย (ม.453-517) ลกั ษณะ 14 เกบ็ ของในคลังสินคา (ม.770-774) หมวด 4 โอนสทิ ธเิ รยี กรอง ม.303-313 หมวด 2 แดนแหงกรรมสิทธ์ิ และการใช
ลักษณะ 22 หุนสว นบริษัท ลักษณะ 2 แลกเปล่ยี น (ม.518-520) ลกั ษณะ 15 ตวั แทน (ม.797-844) หมวด 5 ความระงับหน้ี ม.314-353 กรรมสทิ ธิ์ (ม.1335-1355)
(ม.1012-1273/4) ลกั ษณะ 3 ให (ม.521-536) ลกั ษณะ 16 นายหนา (ม.845-849) ลกั ษณะ 3 จดั การงานนอกสง่ั (395-405) หมวด 3 กรรมสิทธ์ริ วม (ม.1356-1366)
ลักษณะ 23 สมาคม ลกั ษณะ 4 เชาทรัพย (ม.537-571) ลกั ษณะ 17 ประนปี ระนอมยอมความ (ม.850-852) ลกั ษณะ 4 ลาภมิควรได (ม.406-419) ÅѡɳР2 ºÔ´ÒÁÒôҡºÑ ºµØ Ã
(ม.1274-1297) ลักษณะ 5 เชาซ้อื (ม.572-574) ลักษณะ 18 การพนนั ขันตอ (ม.853-855) ลักษณะ 3 ครอบครอง (1367-1386)
ลกั ษณะ 6 จางแรงงาน (ม.575-586) ลกั ษณะ 19 บญั ชีเดินสะพดั (ม.856-860) ºÃþ 1 ลกั ษณะ 4 ภาระจำยอม (1387-1401) หมวด 1 บิดามารดา
ลกั ษณะ 7 จา งทำของ (ม.587-607) ลักษณะ 20 ประกันภัย (ม.861-868) ลักษณะ 5 อาศัย (1402-1409) หมวด 2 สทิ ธิหนา ทข่ี องบดิ ามารดา
ลกั ษณะ 8 รับขน (ม.607-609) ลักษณะ 21 ตว๋ั เงิน (ม.898-1011) ลกั ษณะ 5 ระยะเวลา ม.193/1-193/8 ลักษณะ 6 สทิ ธเิ หนอื พื้นดนิ (1410-1416)
บรรพ 2 ผลของสญั ญาลักษณะ 9 ยมื (ม.640-649) ลกั ษณะ 6 อายุความ ม.193/9-193/35 ลกั ษณะ 7 สิทธิเกบ็ กนิ (ม.1417-1428) และบุตร
ลกั ษณะ 8 ภาระติดพนั ในอสังหารมิ ทรัพย หมวด 3 ความปกครอง
หมวด 4 บุตรบญุ ธรรม
(ม.1429-1434)
ลักษณะ 10 ฝากทรัพย (ม.657-679)
ลักษณะ 11 คำ้ ประกนั (ม.680-701) ลักษณะ 2 หมวด 2 ผลแหงสญั ญา (ม.369-376) ÅѡɳР3 ¤‹ÒÍ»Ø ¡ÒÃÐàÅÂ้Õ §´Ù
ลกั ษณะ 12 จำนอง (ม.702-746) ลกั ษณะ 2 หมวด 3 มดั จำและกำหนดเบ้ยี ปรับ
ลกั ษณะ 13 จำนำ (ม.747-769) (ม.377-385)
ลกั ษณะ 2 หมวด 4 เลกิ สัญญา (ม.386-394)

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

à¤ÂäËÁ ? ¨ÓµÇÑ º·¢Í§ ».¾.¾. äÁ‹ä´ŒÊ¡Ñ ·Õ

แลว รูห รือไมว า ...กฎหมายแพงและพาณชิ ยคืออะไร ?

กฎหมายแพง ( Civil Law) หมายถงึ กฎหมายเอกชนทก่ี ำหนดความสมั พนั ธร ะหวา งเอกชนกบั เอกชน
ดว ยกนั ในฐานะทเ่ี ทา เทยี มกนั โดยกำหนดความสมั พนั ธใ นเรอ่ื งบคุ คล หนส้ี นิ ทรพั ยส นิ ครอบครวั และ
มรดก
กฎหมายพาณิชย ( Commercial Law) หมายถงึ กฎหมายเอกชนทเ่ี ก่ยี วกบั หลักปฏบิ ัติในทางการคา
ที่ใชกันอยูทั่วไปในภาคธุรกิจ จึงเรียกวา “กฎหมายพอคา” ไดแก หุนสวนบริษัท ตั๋วเงิน การประกันภัย
เปนตน

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

ซง่ึ หากมองดดู ๆี เราจะเห็นวาประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ยน ้ันเปน กฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ งกบั คนเราตง้ั แตเ กิดจนตาย
โดยเริม่ จากหลักกฎหมายท่วี า "...สภาพบคุ คลเริม่ แตเ ม่อื คลอด แลวอยรู อดเปนทารก และสิ้นสุดลงเม่ือตาย"

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

ดังนั้น กฎหมายแพงและพาณชิ ยถ อื เปน ตวั กำหนดสทิ ธแิ ละหนาทีข่ องบุคคลตั้งแตเ กดิ จนตาย โดยเร�่มจาก…..

“บคุ คล” ซึง่ กำหนดไวใ น บรรพ 1 ลกั ษณะ 2 แบง ออกเปน “บุคคลธรรมดา” และ “นติ ิบคุ คล”

บรรพ 1 ลักษณะ 2 ËÁÇ´·Õ่ 2 ¹µÔ ºÔ ؤ¤Å

ËÁÇ´·Õ่ 1 ºØ¤¤Å¸ÃÃÁ´Ò สว นท่ี 1 บทเบด็ เสร็จท่วั ไป
สว นที่ 2 สมาคม
สว นท่ี 1 สภาพบุคคล สว นที่ 3 มลู นธิ ิ
สว นที่ 2 ความสามารถ บรรพ 3 เอกเทศสญั ญา
สว นท่ี 3 ภมู ิลำเนา ลักษณะ 22 หนุ สว นบรษิ ัท
สว นท่ี 4 สาญสญู (ม.1012-1273/4)
ลักษณะ 23 สมาคม
(ม.1274-1297)

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคลจะทำนิติกรรมกันอย‹างไร

เมื่อกฎหมายกำหนดวา ดว ยเรื่อง “บุคคล” แลว
บคุ คลเหลา นน้ั ตอ งการทีจ่ ะทำนติ ิกรรมใด ๆ กฎหมายท่จี ะเขามารองรับกำหนดสิทธิและหนาทท่ี บ่ี คุ คลจะตอ งปฎบิ ตั ิภายใตก ฎหมายจะกำหนดไวใ น

บรรพ 1 ลักษณะ 4 วาดว ย "นติ กิ รรม" และเม่ือบคุ คลเหลา น้ันทำนิตกิ รรมแลว

หมวด 1 บทเบ็ดเสร็จท่ัวไป (ม.149-153) กอใหเกดิ สญั ญา
หมวด 2 แสดงเจตนาทำนติ กิ รรม (ม.154-171) ม.354-368
หมวด 3 โมฆะกรรมและโมฆยี กรรม (ม.172-193)
หมวด 4 เงือ่ นไขเง่ือนเวลา (ม.182-193) แสดงเจตนาทำคำเสนอ แสดงเจตนาทำคำสนอง บรรพ 2 ลักษณะ 2 หมวด 1 สญั ญา

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคลจะทำนิติกรรมกันอย‹างไร

เมอื่ บคุ คลไดทำนิติกรรมจนกอใหเ กดิ เปน สัญญาระหวางบุคคลแลว
ใหพจิ ารณาตอ ไปวา สญั ญาเหลา นนั้ เปน สัญญาประเภทใดตอ งพิจารณาตาม บรรพ 3 วา ดวยเรื่อง "เอกเทศสญั ญา" ดงั น้ี

ลกั ษณะ 1 ซื้อขาย (ม.453-517) ลกั ษณะ 10 ฝากทรพั ย (ม.657-679) ลกั ษณะ 19 บญั ชีเดนิ สะพดั (ม.856-860)
ลักษณะ 2 แลกเปลย่ี น (ม.518-520) ลกั ษณะ 11 คำ้ ประกนั (ม.680-701)
ลกั ษณะ 3 ให (ม.521-536) ลักษณะ 12 จำนอง (ม.702-746) ลกั ษณะ 20 ประกนั ภัย (ม.861-868)
ลักษณะ 21 ต๋วั เงนิ (ม.898-1011)
ลกั ษณะ 4 เชา ทรัพย (ม.537-571) ลกั ษณะ 13 จำนำ (ม.747-769)
ลักษณะ 5 เชา ซ้อื (ม.572-574) ลกั ษณะ 14 เกบ็ ของในคลังสินคา (ม.770-774) ผลของสญั ญาเหลา นน้ั เปน อยางไร
ลกั ษณะ 6 จา งแรงงาน (ม.575-586) ลกั ษณะ 15 ตัวแทน (ม.797-844) ใหพจิ ารณาไปตาม บรรพ 2 วา ดว ย
ลกั ษณะ 7 จางทำของ (ม.587-607) ลกั ษณะ 16 นายหนา (ม.845-849)
ลักษณะ 8 รบั ขน (ม.607-609) ลักษณะ 17 ประนีประนอมยอมความ (ม.850-852) ผลของสัญญา (ม.369-376)
ลกั ษณะ 9 ยืม (ม.640-649) ลักษณะ 18 การพนันขนั ตอ (ม.853-855) มดั จำและการกำหนดเบยี้ ปรบั (ม.377-385)
การเลิกสัญญา (ม.386-394)

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคลกระทำนิติเหตุต‹อกัน

ตอ มา เมอ่ื บุคคลตา ง ๆ เหลา น้ัน หากใชช ว� ต� ไปแลว มีการกระทำละเมิดตอผอู นื่

ซ่ง� อยางไรคือการกระทำละเมดิ และผลของการกระทำคอื อะไร กฎหมายกำหนดไวใน “บรรพ 2 ลกั ษณะ 5 ละเมดิ ”

หมวด 1 ความรบั ผิดเพอื่ ละเมิด ม.420-452
หมวด 2 คาสนิ ไหมทดแทนเพอื่ ละเมดิ ม.438-448
หมวด 3 นิรโทษกรรม ม.449-452

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

และไมวาบุคคลเหลา นัน้ จะทำนติ กิ รรมสญั ญาประเภทใด หรอื กระทำการละเมดิ ตอผูอน่ื อยา งไร

¹µÔ Ô¡ÃÃÁ ¹µÔ àÔ ËµØ

กฎหมายถือวา ส่งิ เหลา นั้นเปน "บอ เกดิ แหง หน"้ี อันจะตอ งนำหลกั ของ

บรรพ 2 วา ดว ย "หน"ี้ และ บรรพ 1 เรอ่ื ง "ระยะเวลา" และ "อายุความ" มาพจิ ารณารว มกนั ดว ย

ºÃþ 2 ˹Õ้ ÅѡɳР1 ºÃþ 2 ˹้Õ ºÃþ 1

หมวด 1 วัตถแุ หง หนี้ ม.194-202 หมวด 4 โอนสทิ ธเิ รียกรอง à¡´Ô Ë¹Õ้ ลักษณะ 3 จดั การงานนอกส่ัง ลักษณะ 5 ระยะเวลา
หมวด 2 ผลแหง หน้ี ม.203-289 ม.303-313 (395-405) ม.193/1-193/8
หมวด 3 ลูกหน้ีเจา หน้หี ลายคน หมวด 5 ความระงบั หน้ี ลกั ษณะ 4 ลาภมคิ วรได ลกั ษณะ 6 อายคุ วาม
ม.290-302 ม.314-353 (ม.406-419) ม.193/9-193/35

ขอ สังเกต : จะเหน็ ไดวา ในเร่ืองของนติ กิ รรมสัญญา หนี้ ละเมดิ ยอ มตองพิจารณาควบคกู นั ได เพราะเปนเรื่องเก่ยี วพันกันอนั จะตองนำหลักมาพิจารณาใชร ว มกันท้งั 3 เร่อื ง

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคลจะครอบครองทรัพย

หากบุคคลเหลานั้น ตองการมีทรัพยสินหรือตองการไดมาซึ่งทรัพยสินตาง ๆ จะตองนำ ป.พ.พ. วาดวย
บรรพ 1 ลักษณะ 3 วาดวย "ทรัพย" และ บรรพ 4 วาดวย "ทรัพยสิน"

มาพิจารณาถึงสิทธิและหนาที่ในการปฏิบัติในการไดมาซึ่งทรัพยหรือทรัพยสินเหลานั้น

บรรพ 1 ลักษณะ 3 ทรัพย ลักษณะ 2 กรรมสิทธิ์ ลักษณะ 4 ภาระจำยอม (1387-1401)
หมวด 1 การไดมาซึ่งกรรมสิทธิ์ (ม.1308-1307) ลักษณะ 5 อาศัย (1402-1409)
อะไรคือทรัพย (ม.137-148) หมวด 2 แดนแหงกรรมสิทธิ์ และการใชกรรมสิทธิ์ ลักษณะ 6 สิทธิเหนือพื้นดิน (1410-1416)
(ม.1335-1355) ลักษณะ 7 สิทธิเก็บกิน (ม.1417-1428)
บรรพ 4 ทรัพยสิน หมวด 3 กรรมสิทธิ์รวม (ม.1356-1366) ลักษณะ 8 ภาระติดพันในอสังหาริมทรัพย
ลักษณะ 3 ครอบครอง (1367-1386)
ลักษณะ 1 บทเบ็ดเสร็จทั่วไป (ม.1429-1434)
(การไดมาซึ่งทรัพยสินโดยหลักทั่วไป
(ม.1298-1307)

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

บุคคลจะมีครอบครัว

เมื่อบุคคลเหลา น้นั เติบโตแลว ตอ งการท่ีจะมีครอบครวั และมบี ุตร รวมถึงการส้ินสดุ แหงการสมรส
กฎหมายไดก ำหนดหนาท่ีในการปฏบิ ตั ิใหถกู ตอ งตามกฎหมายอนั จะกอใหเ กิดสิทธิตาง ๆ ในเรอื่ ง

ครอบครัวไวใ น บรรพ 5 วาดวยเร�่อง "ครอบครัว"

ลักษณะ 1 การสมรส ลักษณะ 2 บิดามารดากบั บุตร
หมวด 1 การหม้ัน หมวด 1 บิดามารดา
หมวด 2 เงือ่ นไขแหงการสมรส หมวด 2 สทิ ธหิ นา ที่ของบดิ ามารดาและบุตร
หมวด 3 ความสมั พันธร ะหวา งสามีภรยิ า หมวด 3 ความปกครอง
หมวด 4 ทรพั ยสินระหวา งสามภี ริยา หมวด 4 บตุ รบญุ ธรรม
หมวด 5 ความโมฆะของการสมรส ลกั ษณะ 3 คา อปุ การะเล้ยี งดู
หมวด 6 การสิ้นสุดแหง การสมรส

สิทธิและหนŒาที่ของบุคคลตั้งแต‹เกิดจนตายตามประมวลกฎหมายแพ‹งและพาณิชย

สิ้นสุดสภาพบุคคล

เม่ือบคุ คลเหลานัน้ เตบิ โตจนถงึ เวลาสน้ิ สุดแหงสภาพบคุ คล คอื "ความตาย" กฎหมายไดก ำหนดสทิ ธิและหนา ท่ี

ภายหลงั จากการส้ินสุดสภาพบคุ คลไวใน บรรพ 6 วา ดว ยเร่�อง "มรดก"

ลกั ษณะ 1 บทท่วั ไป ม.1599-1619 ลักษณะ 4 วิธจี ดั การและปนทรัพยมรดก ม.1711-1752
ลักษณะ 2 สทิ ธโิ ดยธรรมในการรับมรดก ม.1620-1645 ลกั ษณะ 5 มรดกท่ไี มม ผี รู บั ม.1753
ลกั ษณะ 3 พนิ ยั กรรม ม.1646-1710 ลักษณะ 6 อายุความ ม.1754-1755

ดังนั้น เราจึงสรุปไดวา เมื่อเราเกิดขึ้นมาตั้งแตอยูในทองแม จนถึง สิ้นสุดสภาพบุคคลโดยความตาย มีกฎหมายเกี่ยวของ
กับเราในทุก ๆ การกระทำของเรา ซึ่งหากเราสามารถเขาใจโครงสรางใหญเหลานั้นไดแลว จะทำใหเราเขาใจกฎหมายแพง

และพาณิชยมากขึ้น และสามารถเรียนรูและนำไปใชไดโดยเขาใจถึงบริบทนั้นอยางแทจริง

ในอนาคต LawDD จะนำกฎหมายแพงและพาณิชยใ นเร่ืองตาง ๆ ท่ไี ดกลาวมาน้ี จัดทำเปนเน้ือหาตามโครงสรางทนี่ ำเสนอไว
ฝากติดตามผลงานของเราดวยนะคะ ขอบพระคุณมากคะ