ดนตรีพื้นบ้านอีสานใต้

41 ภาพที่ 3.1 ส่วนประกอบซอกันตรึม ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 2. ท่าทางการปฏิบัติซอกันตรึม 2.1 เริ่มจากนั่งขัดสมาธิเก็บปลายเท้าให้เรียบร้อย มือซ้ายจับคันทวน มือขวาจับคันชัก พยายามนั่งให้ตัวตรง มือที่จับคันทวนและคันชักซอควรจะจับให้ได้ฉากซึ่งกันและกัน 2.2 การวางกะโหลกซอ ให้วางตรงต าแหน่งหน้าขาด้านซ้าย หันหน้าซอเฉียงไป ทางด้าน ขวามือท ามุมกับล าตัวซอ ประมาณ 45 องศา และเอนคันทวนซอให้ยื่นห่างจากตัวผู้บรรเลงไป ด้านหน้าเล็กน้อย 2.3 การจับคันทวนซอ ให้ใช้มือซ้ายโดยใช้ง่ามนิ้วโป้งและนิ้วชี้หนีบคันทวน ไว้ตรงต าแหน่ง ใกล้ๆ ใต้รัดอก โดยไม่ต้องเกร็งนิ้วหรือเกร็งมือ ปฏิบัติโดยยกฝ่ามือซ้ายขึ้นประมาณระดับอก กางข้อศอกเล็กน้อย หันฝ่ามือเข้าหาตนเอง ปลายนิ้วชี้ไปทางขวา ยกนิ้วโป้งตั้งฉากขึ้นจากนิ้วชี้ให้เป็น ลักษณะตัวแอลแล้ววางคันทวน ไว้ตรงสันโคนนิ้วชี้ให้เข้าชิดง่ามมือหรือชิดนิ้วโป้ง น านิ้วโป้งที่ตั้งฉาก อยู่ไปหนีบประคองคันทวนให้มั่นคง ทั้งนี้ห้ามฝ่ามือโดนคันทวน ส่วนนิ้วมือที่เหลือให้ ปล่อยสบายๆ ไม่ต้องเหยียดตั้ง การจับด้ามซอต้องหนีบด้ามซอให้มั่นคง มือและนิ้วมือ เคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ 2.4 การจับคันชักให้ใช้มือขวาในการจับคันชักตรงต าแหน่งที่ห่างจากหมุด ประมาณ 5 เซนติเมตร ให้ก้านคันชักและหางม้าอยู่ในง่ามมือขวาระหว่างนิ้วโป้งและนิ้วชี้นิ้วนางสอดเข้าระหว่าง ก้านคันชักและหางม้าให้ปลายนิ้วนางจรดไปที่หางม้า และใช้ด้านหลังของนิ้วนางประคอง ก้านคันชัก ร่วมกับนิ้วโป้งและนิ้วชี้ด้วย ส่วนนิ้วที่เหลือให้เรียงไว้ด้านนอกหางม้าถัดจากนิ้วนาง กะโหลกซอ หางม้า คันชัก หมอนซอ หน้าซอ สายซอ คันทวน รัดอก ลูกบิด

42 2.5 การสีสายใน ให้ใช้นิ้วนางที่สอดไว้ระหว่างก้านคันชักและหางม้า โดยใช้ปลายนิ้วกดไปที่ หางม้าเพื่อให้เสียดสีกับสายซอสายในแล้วเกิดเสียงขึ้น การไกวคันชักให้ใช้ท่อนแขน โดยให้ข้อต่อ ต่างๆ ตั้งแต่หัวไหล่ ข้อพับแขน ข้อมือ ทั้งหมดเคลื่อนไหวอย่างเป็นอิสระ ไม่เกร็งส่วนใด ส่วนหนึ่ง ลากหางม้าให้เสียดสีกับสายซอไปในทิศทางเดียวกันอย่าสม่ าเสมอไม่ว่าจะเป็นคันชักออกหรือเข้า 2.6 การสีสายนอก ให้ใช้นิ้วนางที่สอดไว้ระหว่างก้านคันชักและหางม้า โดยใช้หลังนิ้วนาง ที่ชิดติดกับก้านคันชักดันก้านคันชักออกจากตัว พร้อมกับใช้นิ้วนางและนิ้วก้อยดันหางม้า ออกเพื่อให้ เสียดสีกับสายนอกแล้วให้เกิดเสียงขึ้น ไกวคันชักโดยใช้ข้อต่อของท่อนแขนทั้งหมดอย่าง เป็นอิสระไม่ เกร็ง ลากคันชักไปในทิศทางเดียวกันอย่าสม่ าเสมอไม่ว่าจะเป็นคันชักออกหรือเข้า 2.7 การกดนิ้ว ให้ใช้บริเวณปลายนิ้วกดลงบนสายกดด้วยน้ าหนักที่พอดี ถ้าเบาเกินไป คุณภาพของเสียงก็จะไม่ชัด มีเสียงสั่นเครือหรือแตกพร่า ในทางตรงกันข้ามหากกดแรงไปก็ จะท าให้ เสียงซอเพี้ยนไม่สม่ าเสมอ เมื่อวางนิ้วลงบนสายลักษณะการวางนิ้วที่ปลายนิ้ว งอนิ้วเล็กน้อยคล้ายก า มือหลวมๆ ยกเว้นนิ้วก้อยให้เหยียดตรงเล็กน้อยเพื่อยื่นไปให้ ถึงต าแหน่งเสียงเรสูง ภาพที่ 3.2 ท่านั่งการปฏิบัติซอกันตรึม ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว

43 3. ระบบเสียงซอกันตรึม ระบบเสียงซอกันตรึม ขึ้นอยู่กับลักษณะของกะโหลกของซอกันตรึมไม่ว่าจะเป็นแบบใดส่วน ใหญ่แล้วมีพื้นที่ช่องว่างภายในกะโหลกเสียงที่กว้าง จะไม่แคบเหมือนซอด้วง แต่ก็ไม่กว้างเท่าซออู้ ตัวกะโหลกมีความบาง ใช้สายซอที่เป็นเส้นโลหะขนาดเล็ก ลักษณะดังกล่าว ย่อมท าให้ซอกันตรึม มีเสียงที่ไม่แหลมเหมือนซอด้วงและเสียงทุ้มเหมือนซออู้ หมอนซอกันตรึมที่ท ามาจากวัสดุที่มีมวลน้อย ซอกันตรึม จะมีเสียงค่อนข้างไปทางเสียงแหลม ดังนั้นลักษณะเสียงของซอกันตรึม จึงมีความแตกต่าง กันไปตามลักษณะของวัสดุที่น ามาสร้าง (ยุทธนา ทองน า, 2560: 298) การเทียบเสียงซอกันตรึม วงกันตรึมมีเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่า คือ ปี่อ้อ ซึ่งเป็นเครื่อง ดนตรีที่มีเสียงคงที่ที่สุดในวงกันตรึมและไม่สามารถปรับเสียงหรือเปลี่ยนระดับเสียงได้หลากหลาย เท่ากับซอกันตรึม ซึ่งมีความยืดหยุ่นมากกว่า ดังนั้นการประสมวงกันตรึมที่มีปี่อ้อประสมด้วยนั้น การเทียบเสียงซอกันตรึม จึงต้องเทียบเสียงกับปี่อ้อ ซึ่งการเทียบเสียงซอกันตรึมนิยมเทียบเป็น คู่ 4 เป็นการเทียบเสียงที่ถ่ายทอดกันมาแต่เดิม ซึ่งเหมาะแก่การบรรเลงแบบพื้นบ้านดั้งเดิม ระบบการวางนิ้วซอกันตรึม บันไดเสียงซอกันตรึมโดยการสีซอสายในและสายนอก โดยเริ่มจากสายในคือเสียง เร มีฟา และสายนอกโดยเริ่มจากเสียงซอล ลา ที โด และเรสูง การสีซอกันตรึมจะมีการบังคับการใช้คันชัก ออกและคันชักเข้า ตามห้องเพลงเพื่อเป็นการบรรเลงอย่างถูกต้อง สัญลักษณ์การใช้คันชักซอกันตรึม ( = คันชักออก) ( = คันชักเข้า) สายในเสียงเร สายนอกเสียงซอล นิ้วชี้เสียง มี นิ้วชี้เสียง ลา นิ้วกลางเสีย ฟา นิ้วกลางเสียง ที นิ้วนางเสียง โด นิ้วก้อยเสียง เรสูง

44 แบบฝึกคันชักและการไล่ระดับเสียงซอกันตรึม การใช้คันชักซอกันตรึม เพื่อให้ได้เสียงที่มีคุณภาพ คือ เสียงซอต้องมีความชัด น้ าหนักเสียง ต้องมีความสม่ าเสมอ โดยใช้คันชักในการสร้างเสียงให้เต็มตลอดความยาวของหางม้าประมาณ 6 ใน 8 ของความยาวหางม้า จากปลายจรดโคนในต าแหน่งที่ใช้มือจับคันชักโดยประมาณ และลากคันชักให้ เกิดเสียงที่มีคุณภาพโดยไกวคันชักด้วยข้อมือท่อนแขน และหัวไหล่อย่างสัมพันธ์กัน และใช้น้ าหนักใน การไกวคันชักอย่างช้าๆ ให้เสียงซอมีความชัดเจนอย่างสม่ าเสมอ ถือว่าเป็นพื้นฐานที่ส าคัญมาก ส าหรับการฝึกหัดบรรเลงซอกันตรึมเพื่อให้เกิดความไพเราะ ถูกต้องแม่นย าตรงตามตัวโน้ตและจังหวะ ที่ก าหนดแบบฝึกปฏิบัติการสีซอกันตรึม มีดังนี้ 1. แบบฝึกปฏิบัติการสีซอกันตรึม แบบสีสายเปล่า ฝึกการใช้น้ าหนักคันชักในการควบคุมให้เสียงซอดังชัดและความยาวของเสียงให้มีความดัง อย่าสม่ าเสมอตลอดจดจ าและแยกแยะเสียงของตัวโน้ตประจ าสาย ซึ่งโน้ตประจ าสายใน คือเสียง เร และสายนอก คือเสียงซอล (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 1.1 - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร แบบฝึกที่ 1.2 - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ

45 - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ 2. แบบฝึกปฏิบัติการสีซอกันตรึม แบบไล่เสียงสายใน ฝึกการใช้น้ าหนักคันชักในการควบคุมให้เสียงซอดังชัด และฝึกการให้ความยาวของเสียงซอ มีความดังสม่ าเสมอตลอดการใช้คันชักจดจ าและแยกแยะเสียงของตัวโน้ตประจ าสายซึ่งโน้ต ประจ าสายใน ได้แก่ เสียงเรเสียงมี และเสียงฟา (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 2.1 - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ แบบฝึกที่ 2.2 - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ

46 แบบฝึกที่ 2.3 - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ม - ม - ม - - - ม - ม - ม - - - ม - ม - ม - - - ม - ม - ม - - - ฟ - ฟ - ฟ - - - ฟ - ฟ - ฟ - - - ฟ - ฟ - ฟ - - - ฟ - ฟ - ฟ แบบฝึกที่ 2.4 - - - ร - - - ม - - - ฟ - - - ร - - - ม - - - ฟ - - - ม - - - ร - ร - ร - ม - ม - ฟ - ฟ - ร - ร - ม - ม - ฟ - ฟ - ม - ม - ร - ร - - - ร - ม - ฟ - - - ร - ม - ฟ - - - ร - ม - ฟ - - - ร - ม - ฟ 3. แบบฝึกปฏิบัติการสีซอกันตรึม แบบไล่เสียงสายนอก ฝึกการใช้น้ าหนักคันชักในการควบคุมให้เสียงซอดังชัด และฝึกการให้ความยาวของเสียงซอ มีความดังสม่ าเสมอตลอดการใช้คันชักจดจ าและแยกแยะเสียงของตัวโน้ตประจ าสาย ซึ่งโน้ต ประจ าสายนอก ได้แก่ เสียงซอล เสียงลาเสียงที เสียงโด และเสียงเรสูง (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 3.1 - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล

47 - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร แบบฝึกที่ 3.2 - ซ - ซ - ซ – ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท –ท - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร แบบฝึกที่ 3.3 - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ - - - ซ - ซ - ซ - - - ล - ล - ล - - - ล - ล - ล - - - ล - ล - ล - - - ล - ล - ล - - - ท - ท - ท - - - ท - ท - ท - - - ท - ท - ท - - - ท - ท - ท - - - ด - ด - ด - - - ด - ด - ด - - - ด - ด - ด - - - ด - ด - ด

48 - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร - - - ร - ร - ร แบบฝึกที่ 3.4 - - - ซ - - - ล - - - ท - - - ด - - - ร - - - ท - - - ล - - - ซ - ซ - ซ - ล - ล - ท - ท - ด - ด - ร - ร - ท - ท - ล - ล - ซ - ซ - - - ซ - ล - ท - - - ซ - ล - ท - - - ซ - ล - ท - - - ซ - ล - ท - - - ท - ด - ร - - - ท - ด - ร - - - ท - ด - ร - - - ท - ด - ร - - - ซ - ล - ท - - - ท - ด - ร - - - ร - ด - ท - - - ท - ล - ซ แบบฝึกปฏิบัติเพลงกันตรึมเบื้องต้น การฝึกทักษะการบรรเลงเพลงกันตรึมเบื้องต้น โดยใช้น้ าหนักคันชักในการควบคุมให้เสียงซอ ดังและชัดอย่างไพเราะ ให้ความยาวของเสียงซอดังสม่ าเสมอตลอดการใช้คันชักโดยให้มีความ สอดคล้องกับสัญลักษณ์บังคับคันชัก เข้า-ออก และค่าความยาวของเสียงตัวโน้ต (ธงชัย สามสี, 2563: 20) 1. เพลงปการันเจก - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า)

49 แบบฝึกที่ 1.1 - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม แบบฝึกที่ 1.2 - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล แบบฝึกที่ 1.3 - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล 2. เพลงม็องก็วลจองได - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 2.1 - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม แบบฝึกที่ 2.2 - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล แบบฝึกที่ 2.3 - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม

50 - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล 3. เพลงแห่ - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 3.1 - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร แบบฝึกที่ 3.2 - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล แบบฝึกที่ 3.3 - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล

51 4. เพลงอมตู๊ก - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 4.1 - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล แบบฝึกที่ 4.2 - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร แบบฝึกที่ 4.3 - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร 5. เพลงเมืองสุรินทร์ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ

52 (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) แบบฝึกที่ 5.1 - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ แบบฝึกที่ 5.2 - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ แบบฝึกที่ 5.3 - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ ปี่อ้อ ปี่อ้อ ได้ปรากฏอยู่ในสังคมวัฒนธรรมมาเป็นเวลาอันยาวนาน จึงมีบทบาทหน้าที่ของเครื่อง ดนตรีที่หลากหลาย ทั้งในบริบทด้านการดนตรี และบริบทสังคมวัฒนธรรม ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าสนใจของ เครื่องดนตรีพื้นบ้านที่ยังมีการปฏิบัติอย่างมั่นคงแข็งแรงอยู่ในชีวิตสมัยใหม่ ของกลุ่มชาวไทยสุรินทร์ ที่พูดภาษาเขมรและกลุ่มชนอื่นๆ ที่มีความชื่นชอบในรสนิยมดนตรีสไตล์ของวัฒนธรรมเขมร (สมบูรณ์ ช านาญ, 2533: 25) ปี่อ้อ เป็นเครื่องดนตรีตระกูลเครื่องเป่าลิ้นเดี่ยว ที่ใช้ในสังคมวัฒนธรรมชาวเขมรถิ่นไทย จังหวัดสุรินทร์ ปรากฏอยู่ในวงดนตรีพื้นบ้านอีสานกันตรึมมายาวนาน ท าหน้าเป็นเครื่องดนตรี บรรเลงท านองหลักในวง และท านองประดับการขับร้อง วัสดุที่ใช้ท าคือ ไม้ไผ่รวกใช้ส าหรับท าเลาปี่ และไม้อ้อใช้ส าหรับท าลิ้นปี่

53 ส่วนประกอบปี่อ้อ ปี่อ้อ ตัวปี่ท าด้วยไม้รวกปล้องเดียวไม่มีข้อยาวประมาณ 24 เซนติเมตร เจาะรูส าหรับเปิด ปิดนิ้วเรียงตามล าดับด้านหน้า 7 รู และมีรูนิ้วค้ าด้านหลัง 1 รูลิ้นท ามาจากต้นอ้อล าเล็กๆ เหลาให้ บางยาวประมาณ 5 เซนติเมตร อีกด้านหนึ่งเหลาให้กลมพอดีกับขนาดของสายยางให้กระชับพอที่จะ เสียบเข้าไปในเลาปี่ ยาวประมาณ 1 เซนติเมตรพอดีกับรูของตัวปี่ และตัดไม้ไผ่ให้แบนเข้าแนบประกบ ลิ้นปลายไม้ทั้งสองด้านพันด้วยด้าย ยาวประมาณ 15 เซนติเมตร ภาพที่ 3.3 ส่วนประกอบปี่อ้อด้านหน้า ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว ภาพที่ 3.4 ส่วนประกอบปี่อ้อด้านหลัง ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว ยางข้อต่อลิ้น ไม้หนีบลิ้น รูระดับเสียง เลาปี่อ้อ รูนิ้วค้ า ลิ้นปี่อ้อ

54 ท่าทางการปฏิบัติปี่อ้อ ท่าทางการเป่าปี่อ้อ เริ่มจากการนั่งผู้บรรเลงจะนั่งแบบขัดสมาธิหรือนั่งแบบพับเพียบก็ได้ ตามที่ผู้บรรเลงจะสะดวก การจับปี่อ้อให้มือซ้ายอยู่ด้านบนและให้มือขวาอยู่ด้านล่าง มือซ้ายจับเลา ปี่ 3 รูด้วยนิ้วชี้ นิ้วกลางและนิ้วนาง อยู่ในลักษณะที่พร้อมจะ เปิด-ปิด รูบังคับเสียงซึ่งอยู่ด้านบนของ เลาปี่ที่เรียงลงมาตามล าดับตั้งแต่รูที่อยู่บนสุดถึงรูที่สาม นิ้วหัวแม่มือใช้ปิดรูค้ าด้านหลังไว้ พร้อมทั้งใช้ นิ้วก้อยประคองด้านล่างของเลาปี่ไว้ส่วนมือขวาจับเลาปี่ส่วนล่าง 4 รู ด้วยนิ้วชี้นิ้วกลาง นิ้วนางและ นิ้วก้อยเรียงลงมาตามล าดับ นิ้วหัวแม่มือประคองปี่ไว้ด้านหลัง จับเลาปี่ให้แขนส่วนปลายทั้งสองข้าง ได้ฉากกับเลาปี่พอประมาณ และกางข้อศอกพอประมาณ ภาพที่ 3.5 ท่านั่งการปฏิบัติปี่อ้อ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว ระบบเสียงปี่อ้อ ปี่อ้อเป็นเครื่องดนตรีที่ด าเนินท านองหลักอย่างหนึ่งในวงกันตรึม เป็นเครื่องเป่าประเภทลิ้นคู่ ระดับเสียงของปี่อ้อยังไม่มีผู้ใดก าหนดไว้เป็นมาตรฐาน เนื่องจากการสร้างปี่อ้อนั้นวงกันตรึมแต่ละ คณะก็จะสร้างปี่อ้อตามระดับเสียงที่นักร้องภายในวงร้องได้สะดวก จึงท าให้ระดับเสียงปี่อ้อมีระดับ เสียงที่แตกต่างกันไป

55 ระบบการวางนิ้วปี่อ้อ ลักษณะการวางนิ้วของมือซ้ายและมือขวาให้วางลักษณะขวางกับเลาปี่โดยนิ้วอยู่เหนือรู บังคับเสียงประมาณ 1 เซนติเมตรและใช้นิ้วบริเวณผิวหนังส่วนที่นูนใต้ปลายนิ้วเป็นส่วนที่ใช้ปิด-เปิด รูบังคับเสียง การวางนิ้วเพื่อปิดรูบังคับเสียงต้องพยายามปิดรูให้สนิท มิฉะนั้นจะท าให้สียงปี่ที่เป่า ออกมาผิดเพี้ยนได้ (* สัญลักษณ์การใช้นิ้วปี่อ้อ = ปิดนิ้ว = เปิดนิ้ว) ระบบการวางนิ้วปี่อ้อ หน้า หลัง โด หน้า หลัง เร หน้า หลัง มี หน้า หลัง ฟา หน้า หลัง ซอล หน้า หลัง ลา หน้า หลัง ที หน้า หลัง โดสูง หน้า หลัง เรสูง ภาพที่ 3.6 ระบบการวางนิ้วปี่อ้อ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว แบบฝึกปฎิบัติปี่อ้อแบบไล่ระดับเสียง การเป่าปี่อ้อให้มีความไพเราะ และมีความแม่นย าของเสียง จึงมีเทคนิคต่างๆ ที่ท าให้เสียงปี่ มีความไพเราะ เช่น การเป่าให้มีเสียงสั่น เสียงเอื้อน เสียงรัว หรือมีเสียงควงประกอบด้วย การเป ่า ปี่อ้อให้ได้เสียงที่กล่าวมาแล้วนั้น ต้องอาศัยการหมั่นฝึกฝนให้เกิดความช านาญ โดยแบบฝึกการ เป่าปี่อ้อ มีดังนี้ 1. แบบฝึกการปฏิบัติปี่อ้อ แบบไล่ระดับเสียง ฝึกการใช้ลมในการควบคุมเสียงปี่อ้อให้ดังชัด และความยาวของเสียงปี่ ให้มีความดังอย่าง สม่ าเสมอ ตลอดจดจ าและแยกแยะเสียงของตัวโน้ตประจ านิ้วปี่อ้อ และแบบฝึกการเป่าไล่ระดับ เสียงปี่อ้อ ดังนี้

56 แบบฝึกที่ 1.1 - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด ด ด - ด ด ด - ด ด ด - ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด แบบฝึกที่ 1.2 - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร ร ร - ร ร ร - ร ร ร - ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร แบบฝึกที่ 1.3 - - - ม - - - ม - - - ม - - - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม - ม- ม - ม ม ม - ม ม ม - ม ม ม - ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม ม แบบฝึกที่ 1.4 - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ - ฟ ฟ ฟ - ฟ ฟ ฟ - ฟ ฟ ฟ - ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ ฟ แบบฝึกที่ 1.5 - - - ซ - - - ซ - - - ซ - - - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ - ซ ซ ซ - ซ ซ ซ - ซ ซ ซ - ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ ซ แบบฝึกที่ 1.6 - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล ล ล - ล ล ล - ล ล ล - ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล

57 แบบฝึกที่ 1.7 - - - ท - - - ท - - - ท - - - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท - ท ท ท - ท ท ท - ท ท ท - ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท ท แบบฝึกที่ 1.8 - - - ด - - - ด - - - ด - - - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด - ด ด ด - ด ด ด - ด ด ด - ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด ด แบบฝึกที่ 1.9 - - - ร - - - ร - - - ร - - - ร - ร - ร -ร - ร - ร - ร - ร - ร - ร ร ร - ร ร ร - ร ร ร - ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร แบบฝึกปฏิบัติเพลงกันตรึมเบื้องต้น การฝึกทักษะการบรรเลงเพลงกันตรึมเบื้องต้น โดยใช้ลมในการควบคุมให้เสียงปี่อ้อดัง และ ชัดอย่างไพเราะ ให้ความยาวของเสียงปี่ดังสม่ าเสมอตลอดการใช้ลมและนิ้ว โดยให้มีความสอดคล้อง กับความยาวของเสียงตัวโน้ต 1. เพลงปการันเจก แบบฝึกที่ 1.1 - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม แบบฝึกที่ 1.2 - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล

58 แบบฝึกที่ 1.3 - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล 2. เพลงม็องก็วลจองได แบบฝึกที่ 2.1 - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม แบบฝึกที่ 2.2 - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล แบบฝึกที่ 2.3 - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล 3. เพลงแห่ แบบฝึกที่ 3.1 - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร แบบฝึกที่ 3.2 - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล แบบฝึกที่ 3.3 - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล

59 4. เพลงอมตู๊ก แบบฝึกที่ 4.1 - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล แบบฝึกที่ 4.2 - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร แบบฝึกที่ 4.3 - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร 5. เพลงเมืองสุรินทร์ แบบฝึกที่ 5.1 - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ แบบฝึกที่ 5.2 - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ แบบฝึกที่ 5.3 - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ

60 บทสรุป ซอกันตรึม เป็นเครื่องดนตรีของกลุ่มชาวไทยเชื้อสาย เขมรและชาวไทยอีสาน เป็นเครื่องสาย ใช้สีท าด้วยไม้กะโหลกซอท ามาจากกะลามะพร้าว หน้าซอท ามาจากหนังงูมี2 สาย คันทวนท ามา จากไม้เนื้อแข็งคันทวนมีลักษณะกลึงกลมเกลี้ยงค่อยๆ ใหญ่จากโคนลงมาหาปลาย คันชักท ามาจากไม้ เนื้อแข็งอยู่ระหว่างสายมีลูกบิดอยู่นอกซอรัดอกท าด้วยเชือก ปี่อ้อเป็นเครื่องดนตรีที่ด าเนินท านองหลักอย่างหนึ่งในวงกันตรึม เป็นเครื่องเป่าประเภท ลิ้นเดี่ยว ระดับเสียงของปี่อ้อ ยังไม่มีผู้ใดก าหนดไว้เป็นมาตรฐาน เนื่องจากการสร้างปี่อ้อ แต่ละคณะ ก็จะสร้างปี่อ้อตามระดับเสียงตามเสียงนักร้องภายในวง ที่สามารถร้องได้สะดวก การปฏิบัติซอกันตรึมและปี่อ้อ แต่ละชนิดผู้เล่นจะเกิดความช านาญมากน้อยขนาดไหนขึ้นอยู่ กับการฝึกฝนและการเพิ่มทักษะให้กับตัวเอง การฝึกเทคนิคการบรรเลงซอกันตรึมและปี่อ้อ เป็นการ ฝึกทักษะการบรรเลงเม็ดพรายที่พัฒนาขึ้นจากการบรรเลงเพลงพื้นฐานเบื้องต้น เพื่อให้บทเพลง มีเสน่ห์น่าสนใจและไพเราะยิ่งขึ้น โดยมีเทคนิคการบรรเลงซอกันตรึมและปี่อ้อ มีอยู่หลายเทคนิค ผู้เรียนรู้ต้องฝึกฝนให้เกิดความเข้าใจและบรรเลงได้อย่างช านาญ โดยสามารถน าไปปรับใช้ได้กับทุก บทเพลง และบทเพลงเบื้องต้นนี้ที่ให้กับผู้เรียนในระดับขั้นต้น โดยเป็นบทเพลงที่มีระดับความง่าย ที่สุดแล้วค่อยปรับระดับขึ้นไปจนยากขึ้น ตามวัตถุประสงค์ของการฝึกปฏิบัติซอกันตรึมและปี่อ้อ ในขั้นพื้นฐาน

61 แบบทดสอบการปฏิบัติซอกันตรึมและปี่อ้อ ค าชี้แจง ให้นักศึกษาปฏิบัติซอกันตรึมและปี่อ้อทีละเครื่อง เพลงดังต่อไปนี้ 1. เพลงปการันเจก - - - - - - - - - ซ - ล - ซ - ท - - - ท - - - ท - ซ - ล - ซ - ม - - - ม - - - ม - ซ - ล - ล - ท - ซ - ล - ล - ท - ซ - ซ - ท - ล 2. เพลงม็องก็วลจองได - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล 3. เพลงแห่ - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ล ด ล ซ ฟ ซ ล ด ล - ด ร ฟ - ซ - ล ด ล ซ ล ซ ฟ ม ร - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล - - - - - ร - ท ล ซ ล ท - ด - ร - - - ด ร ม - ร - ด - ท ล ซ - ล 4. เพลงอมตู๊ก - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - - - - - ซ ร ฟ - ซ - ล - - - - ซ ล ด ร - - ด ท ล ซ - ล - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร - - - - - ล ซ ด - ล ซ ด - ล ซ ฟ - - - - - ร ฟ ซ ฟ ร ด ล ซ ฟ - ร 5. เพลงเมืองสุรินทร์ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - - - ซ - - - ซ - - - ล - - ซ ฟ - ซ - ล - ล ด ร ด ล ด ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ - - - - - ม - ท - - ล ท ร ท ล ท - - ล ท ร ท ล ล - ซ - ล ซ ฟ - ซ

62 ค าถามท้ายบท 1. ซอกันตรึมได้รับอิทธิพลมาจากชนชาติใด จงอธิบาย 2. จงอธิบายส่วนประกอบของซอกันตรึมมีอะไรบ้าง 3. จงเขียนแผนผังระบบการวางนิ้วซอกันตรึม 4. ปี่อ้อมีลักษณะคล้ายกับเครื่องดนตรีชนิดใด และมีส่วนประกอบอะไรบ้าง 5. จงเขียนสัญลักษณ์การใช้คนชักของเพลงกันตรึมลงใต้ตัวโน้ตให้ถูกต้อง (* สัญลักษณ์การใช้คันชัก = คันชักออก = คันชักเข้า) - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - - - - ซ ม ซ - ซ ท ล - ซ - ม - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล - - ร ท - ล - ท ร ซ ล ท ร ท ร ล

63 เอกสารอ้างอิง ข าคม พรประสิทธิ์. (2550). วัฒนธรรมการบรรเลงดนตรีไทยภาคอีสานใต้และภาคกลาง. รายงานวิจัย. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ธงชัย สามสี. (2563). คู่มือการฝึกซอกันตรึมเบื้องต้น. สุรินทร์. ม.ป.ท. ยุทธนา ทองน า. (2560). การบวนการถ่ายทอดการบรรเลงตรัวของครูธงชัย สามสี. วิทยานิพนธ์ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาดนตรีศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. วรรณภา กิ่งแก้ว และวรนุช บุญหาร. (2556). หลักสูตรท้องถิ่น เรื่องซอกันตรึม. สาขาคอมพิวเตอร์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์. สุพรรณี เหลือบุญชู. (2545). การศึกษาคีตลักษณ์และการวิเคราะห์ดนตรีพื้นบ้านอีสานใต้. สาขาวิชาดุริยางค์ศิลป์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. สมบูรณ์ ช านาญ. (2553). แนวทางส่งเสริมและพัฒนาปี่อ้อวงดนตรีกันตรึม: กรณีศึกษา วงดนตรีกันตรึมบ้านดงมัน จังหวัดสุรินทร์. สาขาวิชาดุริยางค์ศิลป์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

แผนบริหารการสอนประจ าบทที่ 4 หน้าทับเพลงกันตรึม จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม หลังจากได้ศึกษาบทเรียนนี้แล้ว นักศึกษาควรมีพฤติกรรม ดังนี้ 1. มีความเข้าใจใน เรื่องหน้าทับเพลงกันตรึม 2. สามารถปฏิบัติกลองกันตรึมได้ 3. สามารถปฏิบัติฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ได้ เนื้อหาสาระ 1. หน้าทับเพลงกันตรึม 2. การปฏิบัติกลองกันตรึม 3. การปฏิบัติ ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ 4. การบรรเลงเครื่องก ากับจังหวะ และกลองกันตรึมรวมกันเป็นเพลง กิจกรรมการเรียนการสอน สัปดาห์ที่11 (4 ชั่วโมง) 1. ครูอธิบายเรื่องหน้าทับเพลงกันตรึม ว่าเป็นลักษณะหน้าทับอย่างไร 2. ครูอธิบายถึงเครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบหน้าทับเพลงกันตรึม ว่าแต่ละส่วน เรียกว่าอะไรและมีอะไรบ้าง โดยเริ่มจากกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ 3. ครูสาธิตท่านั่ง การวางกลอง และการวางมือ การตีกลองกันตรึมให้นักศึกษาดู 4. ครูสาธิตการตีกลองกันตรึมให้นักศึกษาดูที่ละสียง โดยเริ่มตีจากเสียงโจ๊ะ เสียงตรึม และเสียงเจิง 5. ให้นักศึกษาฝึกตีกลองกันตรึม โดยเริ่มตีจากเสียงโจ๊ะ เสียงตรึม และเสียงเจิง ที่ครูแนะน า และตามเอกสารประกอบการสอน 6. ครูสาธิตการตีกลองกันตรึมแบบผสมเสียง ตามเอกสารประกอบการสอนให้นักศึกษาดู 7. ให้นักศึกษาฝึกตีกลองกันตรึมแบบผสมเสียง ตามเอกสารประกอบการสอน 8. ครูและนักศึกษาร่วมกันทบทวนการตีกลองกันตรึม เสียงโจ๊ะ เสียงตรึม เสียงเจิง และการตีแบบผสมเสียง

66 9. ครูสาธิตวิธีการจับฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ให้นักศึกษาดู 10. ครูสาธิตในการตีฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ ในจังหวะช้า และจังหวะเร็วให้นักศึกษาดู 11. ให้นักศึกษาฝึกการจับและฝึกตีฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ ในจังหวะช้า และจังหวะเร็ว ตามเอกสารประกอบการสอน 12. ครูสาธิตร่วมกับนักศึกษาการตีกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ รวมกันให้ นักศึกษาดู 13. ครูให้นักศึกษาแบ่งกลุ่มๆ ละ 4 คน ฝึกปฏิบัติการตีกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และ กรับไม้รวมกัน 14. ครูให้นักศึกษาสลับเครื่องฝึกปฏิบัติเพื่อให้เกิดความช านาญ 15. ครูสาธิตการตีหน้าทับกันตรึม เพลงอายัย เพลงม็องก็วนจองได เพลงแห่ เพลง กันตรึมมา และเพลงกัจปกา ให้นักศึกษาดู 16. ครูให้นักศึกษาฝึกการตีกลองกันตรึมหน้าทับ เพลงอายัย เพลงม็องก็วนจองได เพลงแห่ เพลงกันตรึมมา และเพลงกัจปกา ตามเอกสารประกอบการสอน 17. ครูให้นักศึกษ าแบ่งกลุ่มๆ ละ 4 คน ฝึกปฏิบัติหน้ าทับกันตรึม เพลงอายัย เพลงม็องก็วนจองได เพลงแห่ เพลงกันตรึมมา และเพลงกัจปกา ตามเอกสารประกอบการสอน 18. ครูให้นักศึกษาปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม พร้อมเครื่องประกอบจังหวะ เพลงอายัย เพลงม็องก็วนจองได เพลงแห่ เพลงกันตรึมมา และเพลงกัจปกา ตามเอกสารประกอบการสอน 19. ครูสรุปเนื้อหาและให้ข้อเสนอแนะการปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม ให้นักศึกษาฟัง 20. ครูนัดหมายการสอบย่อย เรื่องการปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม สัปดาห์ที่ 12 (4 ชั่วโมง) 1. การสอบย่อยเรื่องการปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม 2. ครูแจ้งผลการสอบย่อยให้นักศึกษาทราบ 3. ครูสรุปเนื้อหาให้ข้อเสนอแนะ เรื่องหน้าทับเพลงกันตรึม สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน “เรื่องหน้าทับเพลงกันตรึม” 2. กลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้

67 การวัดผลและประเมินผล 1. จุดประสงค์ 1.1 มีความเข้าใจในเรื่องหน้าทับเพลงกันตรึม 1.2 สามารถปฏิบัติกลองกันตรึมได้ 1.3 สามารถปฏิบัติฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ได้ 2. วิธีการ 2.1 ทดสอบการปฏิบัติกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ 2.2 ทดสอบการปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม 3. เครื่องมือในการวัด 3.1 การตีกลองกันตรึม 3.2 การตีฉิ่ง 3.3 การตีฉาบเล็ก 3.4 การตีกรับไม้ 3.5 การปฏิบัติหน้าทับกันตรึมร่วมกับเครื่องประกอบจังหวะ 4. เกณฑ์ในการวัดผลและประเมินผล 4.1 การปฏิบัติกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ ล าดับ ที่ ชื่อ - สกุล การตี กลอง กันตรึม 5 คะแนน การตี ฉิ่ง 2 คะแนน การตี ฉาบเล็ก 2 คะแนน การตี กรับไม้ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน 1. 2. 3. 4. 5.

68 4.2 การปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม ล าดับ ที่ ชื่อ - สกุล หน้าทับ เพลง อายัย 2 คะแนน หน้าทับ เพลง ม็องก็วล จองได 2 คะแนน หน้าทับ เพลงแห่ 2 คะแนน หน้าทับ เพลง กันตรึม 2 คะแนน หน้าทับ เพลง กัจปกา 2 คะแนน รวม 10 คะแนน 1. 2. 3. 4. 5.

69 บทที่ 4 หน้าทับเพลงกันตรึม หน้าทับ คือเสียงตีเครื่องดนตรีที่ขึงด้วยหนัง เช่น ตะโพน กลองแขก ที่เลียนเสียงมาจากทับ (โทน) หน้าทับมีบัญญัติเป็นแบบแผนส าหรับตีประจ าท านองเพลงต่างๆ ใช้บอกสัดส่วนและประโยค ของเพลงนั้นๆ ส่วนเสียงตีเครื่องหนังซึ่งไม่ได้เลียนเสียงจากทับ เช่น กลองทัด กลองมะริกัน เรียกว่า “ไม้กลอง” ซึ่งเป็นวิธีการตีกลองทัดตามแบบแผนที่บัญญัติไว้เช่นเดียวกัน หน้าทับแบ่ง ออกเป็น 4 ลักษณะ ดังนี้ (พัชนะ บุญประดิษฐ์, 2551: 1) 1. หน้าทับสามัญ ใช้กับเพลงต่างๆ มี 2 อย่างคือ “หน้าทับสองไม้” มีท านองจังหวะหน้าทับ ค่อนข้างสั้นเพื่อสะดวกและเหมาะสมกับท านองเพลงที่มีประโยคสั้นๆ มีท านองพลิกแพลง หรือมี ก าหนดความยาวไม่แน่นอน และ “หน้าทับปรบไก่” ซึ่งมีท านองจังหวะหน้าทับค่อนข้างยาวคือทุก อัตรามีความยาวเป็น 2 เท่าของหน้าทับสองไม้ 2. หน้าทับภาษา ใช้กับเพลงภาษาต่างๆ เช่น หน้าทับเขมร หน้าทับแขก หน้าทับสดายง 3. หน้าทับเฉพาะประเภท ใช้ก าหนดว่าต้องบรรเลงเฉพาะประเภทเพลงนั้นๆ เช่น หน้าทับ ตระ หน้าทับสมิงทอง และหน้าทับลงสรง 4. หน้าทับเฉพาะเพลง ใช้บรรเลงเฉพาะกับเพลงนั้นๆ เช่น หน้าทับเพลงสาธุการ ผู้บรรเลง หน้าทับต้องตีก ากับจังหวะให้ถูกต้อง กับประโยคเพลง และต้องตีให้กลมกลืนกับท านองเพลงร้อง หรือดนตรีในการขับร้องและบรรเลงดนตรี ผู้ขับร้องและผู้บรรเลงต้องยึดหน้าทับเป็นส าคัญ ถ้าขับร้องหรือบรรเลงไม่ตรงกับหน้าทับถือว่าเพลงนั้นผิด เพราะขาดหรือเกินหน้าทับ หน้าทับเพลงกันตรึม เป็นกระสวนการตีจังหวะกลอง กระสวนจังหวะหน้าทับที่ท าให้เกิด ส าเนียนของเพลงและโครงสร้างรูปแบบของเพลงกันตรึม เช่น เพลงครู เพลงขบวนแห่ และเพลง เบ็ดเตล็ด ใช้กระสวนจังหวะตามลักษณะประเภทเพลงนั้นๆ และที่ส าคัญที่สุด กระสวนจังหวะหน้าทับ กันตรึม เป็นตัวบ่งบอกของส าเนียงเพลงกันตรึม กลองที่ใช้ตีประกอบจังหวะ “วงกันตรึม” เป็นกลอง ที่มีลักษณะเดียวกับ “โทนหรือทับ” ที่ใช้เล่นในวงมโนราห์หรือชาตรีภาคใต้ และโทนมโหรีภาคกลาง ภาษาเขมรถิ่นไทยเรียกว่า “สโกร์” ขึ้นหน้าด้วยหนังวัว หนังงู หนังตะกวด หนังสังเคราะห์หรือผ้าใบ กลองตัวผู้ตัวและกลองเมียให้ระดับเสียงที่ต่างกัน ใช้ตีควบคู่กับเครื่องประกอบจังหวะ ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้วงดนตรีพื้นบ้านอีสานใต้ใช้“กลองกันตรึม” บรรเลงร่วมกับเครื่องด าเนินท านองใน รูปแบบการผสมวงต่างๆ

70 กลองกันตรึม กลองกันตรึม ท าด้วยไม้ขนุนหรือต้นมะพร้าวขนาดหน้ากลอง 20 เซนติเมตร ยาว 50-60 เซนติเมตร ขึ้นหนังหน้าเดียวดึงให้ตึงด้วยเชือก กลองกันตรึม มี2 เสียง คือตัวผู้เสียงจะสูง และตัวเมีย เสียงจะต่ า ตีด้วยมือเปล่าเป็นเครื่องดนตรีอีสานใต้ และใช้ตีประกอบจังหวะในวงกันตรึม และการละเล่นพื้นบ้านต่างๆ (ส านักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ, 2563: 1) 1. ส่วนประกอบของกลองกันตรึม ภาพที่ 4.1 กลองกันตรึม ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว หุ่นกลอง เชือกร้อยกลอง หน้ากลอง ปากล าโพง

71 2. ท่านั่งการตีกลองกันตรึม ภาพที่ 4.2 ท่านั่งการตีกลองกันตรึม ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 3. การตีกลองกันตรึม กลองกันตรึมที่ใช้เล่นในวงกันตรึม มี2 เสียง คือกลองตัวผู้เสียงจะสูงและกลองตัวเมีย เสียงจะต่ า ตีด้วยมือเปล่าเสียงหลักๆ ของกลองกันตรึมจะใช้อยู่ 3 เสียง คือเสียงโจ๊ะ เสียงตรึม และเสียงเจิง ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้ 3.1 วิธีการตีเสียงโจ๊ะ ท าฝ่ามือหลวมๆ แล้วตีไปที่หน้ากลองใช้ปลายนิ้วเน้นไปที่หน้า กลอง จะท าให้เสียงกลองดัง “โจ๊ะ” ภาพที่ 4.3 การตีกลองกันตรึม เสียงโจ๊ะ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว

72 แบบฝึกการตีกลองกันตรึม เสียงโจ๊ะ แบบฝึกที่ 1 - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ แบบฝึกที่ 2 -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ -โจ๊ะ แบบฝึกที่ 3 - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ - โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ แบบฝึกที่ 4 โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะโจ๊ะ 3.2 วิธีการตีเสียงตรึม ท าฝ่ามือตึงๆ แล้วตีไปที่บริเวณขอบกลอง ตีแล้วยกมือขึ้นทันที ใช้นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย ตีไปที่หน้ากลอง จะท าให้เสียงกลองดัง “ตรึม” ภาพที่ 4.4 การตีกลองกันตรึม เสียงตรึม ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว

73 แบบฝึกการตีกลองกันตรึม เสียงตรึม แบบฝึกที่ 1 - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม แบบฝึกที่ 2 - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม - ตรึม แบบฝึกที่ 3 - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม - ตรึมตรึมตรึม แบบฝึกที่ 4 ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม ตรึมตรึมตรึมตรึม 3.3 วิธีการตีเสียงเจิง ท าฝ่ามือหลวมๆ แล้วตีไปที่หน้ากลองให้เต็มฝ่ามือ ตีแล้วยกมือ ขึ้นทันที จะใช้นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย ตีไปที่หน้ากลองจะท าให้เสียงกลองดัง “เจิง” ภาพที่ 4.5 การตีกลองตรึม เสียงเจิง ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว แบบฝึกการตีกลองกันตรึม เสียงเจิง แบบฝึกที่ 1 - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง - - - เจิง

74 แบบฝึกที่ 2 - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง - เจิง แบบฝึกที่ 3 - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง - เจิงเจิงเจิง แบบฝึกที่ 4 เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง เจิงเจิงเจิงเจิง แบบฝึกการตีกลองกันตรึม แบบผสมเสียง แบบฝึกที่ 1 - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง แบบฝึกที่ 2 - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - เจิง - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - เจิง - โจ๊ะ - ตรึม -เจิง แบบฝึกที่ 3 - - - โจ๊ะ - ตรึม -โจ๊ะ - ตรึม -โจ๊ะ - ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม -โจ๊ะ - ตรึม -โจ๊ะ - ตรึม -เจิง แบบฝึกที่ 4 - - - โจ๊ะ ตรึมตรึม- เจิง - - - โจ๊ะ ตรึมตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ ตรึมตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ ตรึมตรึม -เจิง ฉิ่ง ฉิ่งเป็นเครื่องดนตรีที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณของชาวเอเชีย ส าหรับประเทศไทยปรากฏ พบหลักฐานการน าฉิ่งมาใช้ในการบรรเลง ตั้งแต่สมัยสุโขทัย ฉิ่งเป็นเครื่องดนตรีประเภทตี มีหน้าที่ ควบคุมจังหวะในวงดนตรี ท าด้วยโลหะผสม เป็นรูปคล้ายถ้วยขนาดเล็กค่อนข้างหนา ตรงกลางมี รูร้อยเชือกติดกันเป็นคู่ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-7 เซนติเมตร เนื่องจากการตีฉิ่งต้อง

75 น าขอบฝาข้างหนึ่งกระทบกับอีกฝาข้างหนึ่ง ตีแล้วก็ยกขึ้นก็จะมีเสียงดัง “ฉิ่ง” แต่ถ้าเอาทั้ง 2 ฝา ประกบกันไว้จะได้ยินเสียงสั้นๆ “ฉับ” ดังนั้นการเรียกชื่อเครื่องดนตรีชนิดนี้ว่า “ฉิ่ง” ก็เพราะเรียก เสียงตามที่เกิดขึ้นนั้นเอง (เฉลิมศักดิ์ พิกุลศรี, 2542: 50) 1. ส่วนประกอบของฉิ่ง ภาพที่ 4.6 ฉิ่ง ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 2. ท่านั่งการตีฉิ่ง ภาพที่ 4.7 ท่านั่งการตีฉิ่ง ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว เชือกร้อยฉิ่ง ฝาฉิ่ง

76 3. วิธีการตีฉิ่ง การตีฉิ่งให้ใช้หัวแม่มือขวากับนิ้วชี้จับเชือกผูกฉิ่ง ในลักษณะเหมือนคีบแล้วคว่ ามือลง ในขณะตีเสียงฉิ่ง ให้ใช้ส่วนปลายของฉิ่งที่มือขวาตีลงไปที่มือซ้ายเสียงจะดัง “ฉิ่ง” ในขณะเดียวกัน ให้ใช้นิ้วนาง นิ้วกลาง นิ้วก้อย กรีดนิ้วออก ส่วนเสียง “ฉับ” ให้ใช้นิ้วนาง นิ้วกลาง นิ้วก้อย ให้อยู่ ในลักษณะเหมือนจับฉิ่งแล้วให้ตีเต็มฝาฉิ่งเสียงจะดัง “ฉับ” ภาพที่ 4.8 การตีฉิ่ง เสียงฉิ่ง ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว ภาพที่ 4.9 การตีฉิ่ง เสียงฉับ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว

77 4. แบบฝึกการตีฉิ่ง แบบฝึกที่ 1 ฝึกตีฉิ่งในจังหวะช้า - - - - - - - ฉิ่ง - - - - - - - ฉับ - - - - - - - ฉิ่ง - - - - - - - ฉับ - - - - - - - ฉิ่ง - - - - - - - ฉับ - - - - - - - ฉิ่ง - - - - - - - ฉับ แบบฝึกที่ 2 ฝึกตีฉิ่งในจังหวะปานกลาง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ แบบฝึกที่ 3 ฝึกตีฉิ่งในจังหวะเร็ว - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ ฉาบเล็ก ฉาบเล็กเป็นเครื่องดนตรีประเภทตี ท าด้วยโลหะคล้ายฉิ่งแต่หล่อให้บางกว่า ฉาบเล็ก มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 12-14 เซนติเมตร เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้เล่นในจังหวะยกของ ห้องเพลงหรือเรียกอีกอย่างว่า “ฉาบขัด” เสียงฉาบเล็กจะมีเสียงใสดังกังวาน ส่วนมากจะเล่นในเพลง ที่สนุกสนาน 1. ส่วนประกอบของฉาบเล็ก ภาพที่ 4.10 ฉาบเล็ก ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว เชือกร้อยฉาบ ฝาฉาบ

78 2. ท่านั่งการตีฉาบเล็ก ภาพที่ 4.11 ท่านั่งการตีฉาบเล็ก ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 3. วิธีการตีฉาบเล็ก การตีฉาบเล็กให้ใช้หัวแม่มือขวากับนิ้วชี้จับเชือกผูกฉาบ ในลักษณะเหมือนคีบแล้ว คว่ ามือลง การตีฉาบเล็กใช้ส่วนครึ่งหนึ่งของฉาบเล็กถูออก กับฉาบเล็กอีกข้างหนึ่งจะมีเสียง “แฉ่” เมื่อเอาฉาบเล็กกลับที่เดิมแล้วประกบกันจะมีเสียง “วับ” ภาพที่ 4.12 การตีฉาบเล็ก เสียงแฉ่ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว

79 ภาพที่ 4.13 การตีฉาบเล็ก เสียงวับ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 4. แบบฝึกการตีฉาบเล็ก แบบฝึกที่ 1 ฝึกตีฉาบเล็กในจังหวะช้า - - - - - - - - - - - แฉ่ - - - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - แฉ่ - - - วับ - - - - - - - - - - - แฉ่ - - - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - แฉ่ - - - วับ แบบฝึกที่ 2 ฝึกตีฉาบเล็กในจังหวะเร็ว - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ กรับไม้ท าด้วยไม้ไผ่ผ่าซีก 2 อันเหลาให้เรียบและเกลี้ยง หนาตามขนาดของเนื้อไม้ หัวและท้ายของไม้กลดหลั่นกันเล็กน้อย ตีด้วยมือทั้งสองข้างให้ด้านที่เป็นผิวไม้กระทบกัน ตีลงบริเวณ ส่วนตรงกลางไม้มีเสียงดัง “กรับ” (วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี, 2563: 1)

80 1. ส่วนประกอบของกรับไม้ ภาพที่ 4.14 กรับไม้ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 2. ท่านั่งการตีกรับไม้ ภาพที่ 4.15 ท่านั่งการตีกรับไม้ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว ไม้ไผ่

81 3. วิธีการตีกรับไม้ การตีกรับไม้ใช้หัวแม่มือคว่ าลงทั้งสองข้าง ก าไม้ไม่แน่นจนเกินไปใช้ส่วนของกลางไม้ไผ่ กระทบกันตามจังหวะฉับของเสียงฉิ่ง ภาพที่ 4.16 การตีกรับไม้ ที่มา : ภิภพ ปิ่นแก้ว 4. แบบฝึกการตีกรับไม้ แบบฝึกที่ 1 ฝึกตีกรับไม้ในจังหวะช้า - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ แบบฝึกที่ 2 ฝึกตีกรับไม้ในจังหวะปานกลาง - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ แบบฝึกที่ 3 ฝึกตีกรับไม้ในจังหวะเร็ว - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ - กรับ หน้าทับเพลงกันตรึม เพลงกันตรึมแบบโบราณ มีท านองเพลงและเนื้อหาของเพลงที่มีรูปแบบเฉพาะตามลักษณะ การใช้บรรเลงในงานพิธีต่างๆ หน้าทับกลองกันตรึม และเครื่องประกอบจังหวะมีความส าคัญ ที่ใช้บรรเลงควบคู่ไปกับท านองเพลงกันตรึม หน้าทับเพลงกันตรึม มีดังนี้(ธงชัย สามสี, 2563: 14)

82 1. หน้าทับเพลงอายัย กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - โจ๊ะ ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 2. หน้าทับเพลงม็องก็วลจองได กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -เจิง -โจ๊ะ -เจิง -ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -เจิง -โจ๊ะ -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 3. หน้าทับเพลงเขมาแม กลองกันตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - -เจิง -ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 4. หน้าทับเพลงสารยัง กลองกันตรึม -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - ตรึม - - ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 5. หน้าทับเพลงกันตรึมมา กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ตรึม - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

83 6. หน้าทับเพลงต าแร็ยยูลได กลองกันตรึม - - - - -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม - - - โจ๊ะ -ตรึม -เจิง - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 7. หน้าทับเพลงร าพาย กลองกันตรึม - - - - - - ตรึม - - - ตรึม - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - ตรึม - - - ตรึม - - - โจ๊ะ ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 8. หน้าทับเพลงกัจปกา กลองกันตรึม - - - - -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - เจิง - - - เจิง - - - ตรึม - - - ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 9. หน้าทับเพลงแห่ กลองกันตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - ตรึม -ตรึม-ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - ตรึม -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 10. หน้าทับเพลงพลับพลึง กลองกันตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 11. หน้าทับเพลงสักรูวา กลอกันตรึม -ตรึม-โจ๊ะ ตรึมเจิงตรึม -ตรึม-โจ๊ะ ตรึมเจิงตรึม -ตรึม-โจ๊ะ ตรึมเจิงตรึม -ตรึม-โจ๊ะ ตรึมเจิงตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ -วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ -วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

84 12. หน้าทับเพลงมลูปโดง กลองกันตรึม - - -ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม -เจิง -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -เจิง -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 13. หน้าทับเพลงเจิงปีรร์ กลองกันตรึม - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 14. หน้าทับเพลงเจิงมูย กลองกันตรึม - - เจิงโจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - เจิงโจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - เจิงโจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - เจิงโจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 15. หน้าทับเพลงสราว กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 16. หน้าทับเพลงเลเล กลองกันตรึม - - - เจิง -เจิง -ตรีม - - - เจิง -เจิง -ตรึม - - - เจิง -เจิง -ตรึม - - - เจิง -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 17. หน้าทับเพลงอันซอง กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

85 18. หน้าทับเพลงเชิบเชิบ กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรีม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 19. หน้าทับตาเพลงถึก กลองกันตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม-ตรีม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 20. หน้าทับเพลงโมเวยงูดตึก กลองกันตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 21. หน้าทับเพลงกันจัญเจกทม กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -เจิง -โจ๊ะ -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 22. หน้าทับเพลงกันจัญเจกตม กลองกันตรึม - - - ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ - - - ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ - - - ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ - - - ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 23. หน้าทับเพลงกะโน๊บติงตอง กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

86 24. หน้าทับเพลงขย าร ามนา กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 25. หน้าทับเพลงกรูอันเร กลองกันตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - - -เจิง -ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 26. หน้าทับเพลงงึกตึกตูย กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 27. หน้าทับเพลงเปรยแอเกิด กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -ตรึม -เจิง - -เจิงตรึม - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ -ตรึม -เจิง - -เจิงตรึม - - - โจ๊ะ ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 28. หน้าทับเพลงก าเปราะ กลองกันตรึม - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-เจิง -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -เจิง -ตรึม -โจ๊ะ โจ๊ะโจ๊ะตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 29. หน้าทับเพลงเพลียงดงมัน กลองกันตรึม - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -เจิง -ตรึม -โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

87 30. หน้าทับเพลงกัดเตรย กลองกันตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -ตรึม-ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 31. หน้าทับเพลงอ็อกสัต กลองกันตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 32. หน้าทับเพลงตรดกันตรึม กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 33. หน้าทับเพลงอายัยทม กลองกันตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 34. หน้าทับเพลงร าเปย กลองกันตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม - - - - -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 35. หน้าทับเพลงกันตรึมโมเฮย กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

88 บทสรุป หน้าทับเพลงกันตรึม มีความส าคัญกับวงกันตรึม เสียงกลองสามารถบ่งบอกถึงความหนัก แน่นของจังหวะที่ท าให้เพลงกันตรึมมีความขลัง ความรื่นเริง ความสนุกสนาน และอาศัยเครื่องก ากับ จังหวะเพื่อท าให้เสียงกระชับหนักแน่นมากยิ่งขึ้น เครื่องก ากับจังหวะในวงกันตรึมที่ใช้บรรเลง คือ กลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้กระสวนจังหวะหน้าทับที่ท าให้เกิดส าเนียนของเพลง และโครงสร้างรูปแบบของเพลงกันตรึม เช่น เพลงครู เพลงขบวนแห่ และเพลงเบ็ดเตล็ด ใช้กระสวน จังหวะตามลักษณะประเภทเพลงนั้นๆ หน้าทับเพลงกันตรึมที่ใช้ในปัจจุบันมีทั้งหมด 35 หน้าทับ และ ยังใช้บรรเลงในวงกันตรึมในปัจจุบัน

89 แบบทดสอบการปฏิบัติหน้าทับกันตรึม 1. ให้นักศึกษาปฏิบัติกลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ เครื่องละ 5 รอบ ดังต่อไปนี้ 1.1 กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - เจิง - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - - - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง - เจิง - โจ๊ะ - ตรึม - เจิง 1.2 ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ - ฉิ่ง - ฉับ 1.3 ฉาบเล็ก - - - - - - - - - - - แฉ่ - - - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - แฉ่ - - - วับ - - - - - - - - - - - แฉ่ - - - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - แฉ่ - - - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ 1.4 กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ - - - กรับ

90 2. ให้นักศึกษาปฏิบัติหน้าทับเพลงกันตรึม โดยแบ่งกลุ่มละ 4 คน ให้ปฏิบัติหน้าทับเพลง กันตรึม เพลงละ 5 รอบ ดังต่อไปนี้ 1. หน้าทับเพลงอายัย กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม - - - โจ๊ะ -โจ๊ะ -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 2. หน้าทับเพลงม็องก็วลจองได กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม - เจิง -โจ๊ะ -เจิง -ตรึม - - - โจ๊ะ - - - ตรึม -เจิง -โจ๊ะ -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 3. หน้าทับเพลงเขมาแม กลองกันตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - -เจิง -ตรึม - - - ตรึม - - - ตรึม - เจิง - - -เจิง -ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 4. หน้าทับเพลงสารยัง กลองกันตรึม -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - - - โจ๊ะ - ตรึม - - ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ 5. หน้าทับเพลงกันตรึมมา กลองกันตรึม - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม - - - โจ๊ะ - ตรึม - - -ตรึม -โจ๊ะ -ตรึม-ตรึม ฉิ่ง - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ - - - ฉิ่ง - - - ฉับ ฉาบเล็ก - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - - - - - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ - แฉ่ - วับ กรับไม้ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ - - - - - - - กรับ

91 ค าถามท้ายบท 1. หน้าทับหมายถึงอะไร จงอธิบาย 2. กลองกันตรึมมีเสียงหลักในการตีกี่เสียง และมีเสียงอะไรบ้าง 3. จงเขียนโน้ตหน้าทับและเครื่องประกอบจังหวะ เพลงม็องก็วลจองไดให้ถูกต้อง กลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับไม้ 4. จงเขียนโน้ตหน้าทับ และเครื่องประกอบจังหวะเพลงอายัยให้ถูกต้อง กลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับไม้ 5. จงเขียนโน้ต ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับไม้ในจังหวะช้าและจังหวะเร็วให้ถูกต้อง 5.1 จังหวะช้า ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับไม้ 5.2 จังหวะเร็ว ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับไม้