«Mahalla» газетаси

129 МИЛЛИАРД НЕГА 9
СЎМЛИК
суғуртага
бюджет интизоми бузилган, ишонч
асоссиз харажатлар аниқланган
5 қолмаган?
№41-42
@mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz
(1971-1972) 2020 йил
19 — 26 ноябрь

ДАВЛАТ Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета

ИШТИРОКИДАГИ КЄЧАЛАРДАГИ
ПИЁДА ВА
корхоналар фаолияти ВЕЛОЙЄЛАКЛАР
АІВОЛИ
қандай ислоҳ ЇОНИЇАРСИЗ...

қилинади? 16

ТАДБИРКОР ҲУҚУҚИ

фақат юқори органларга

мурожаат қилганда

тикланадими? 22

«АГАР МАҲАЛЛАГА

мурожаат қилсам,

оилам бузилиб

кетади...» 24

ХУСУСИЙ СЕКТОР

ТАЖРИБАСИ

таълим сифатини

оширишга хизмат

қиладими? 30

ПСИХОЛОГИК 13.
ХИЗМАТ
қачон талабга жавоб
беради?

40

м ОБУНА
ИНДЕКСИ: 148
МАІАЛЛАНИ «MAHALLA»СИЗ ТАСАВВУР ЭТИШ ЇИЙИН...

2021ОБУНА БЄЛИШГА ШОШИЛИНГ!

2 КУН НАФАСИ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
СУД ІУЖЖАТЛАРИ ИЖРОСИ ЯНГИ
Тадбиркорларни ҳимоя қилиш
ТИЗИМ АСОСИДА АМАЛГА ОШИРИЛАДИ ҳуқуқи берилди

Жорий йилнинг 10 ойида Бош про- Жамшид ЎРИНОВ,
куратура ҳузуридаги Мажбурий Ўзбекистон Республикаси Президен-
ижро бюросига 4 миллионга ти ҳузуридаги Тадбиркорларнинг ҳу-
яқин ижро ҳужжати келиб туш- қуқларини ҳимоя қилиш бўйича вакил
ган бўлиб, шундан 1 миллион 200 мингтаси
бажарилмаган. Яъни бугунги кун ҳолатига 17 ўринбосари:
триллион сўмлик ҳужжатлар ижроси таъмин-
ланмай турибди. Бунинг 7,2 триллион сўми – Пандемия шароити туфайли қарз-
давлат ундирувига, қолган 9,7 триллион сўми дор бўлиб қолган тадбиркорларни
жисмоний ва юридик шахсларга тегишли. қўллаб-қувватлаш мақсадида бизнес
Агар ушбу маблағлар ўз вақтида ундирил- субъектларига бўлиб-бўлиб тўлаш
ганида кўплаб тадбиркорларнинг молиявий имкониятини яратиш белгиланди. Бу
аҳволини яхшилашга, кам таъминланган учун Бизнес-омбудсман ва Савдо-са-
фуқароларни қўллаб-қувватлашга ва кўплаб ноат палатасига алоҳида ҳуқуқ берилди.
ижтимоий масалалар ҳал этилган бўларди. Яъни тадбиркорлар номидан уларнинг
шароитларини ўрганган ҳолда суд
Куни кеча Президентимиз мол-мулки йўқлиги сабабли ижрочиларини илғор методи- органларига ва қарздорликни ундириш-
раислигида суд ҳужжатлари тўхтатилган ижро ҳужжатлари калар асосида қайта тайёрлаш ни белгилаган органларга ариза билан
ижро этиш тизимини такомил- билан ишлаш масаласи му- муҳимлиги таъкидланди. мурожаат қилиб, ушбу тадбиркорлар
лаштириш чора-тадбирлари ҳокама қилинди. Эндиликда қарзларини кечиктириб, бўлиб-бўлиб
юзасидан ўтказилган видеосе- қарздорлар тўғрисида ягона Мусодара қилинган мулк- тўлаш масаласини қўйиш ва ҳал қилиш
лектор йиғилишида соҳага оид электрон платформа яратилиб, ларни сотиш тизими ҳам ваколати белгиланди.
ана шундай муҳим масалалар уларни нотариус, банк, солиқ, қайта кўриб чиқилиб, «Е-ижро
муҳокама этилди. давлат хизматлари, божхона, аукцион»га қўйилган буюм- Илгари тадбиркорлар қарздорлиги бў-
кадастр, ички ишлар ва бошқа ларни бошқа электрон савдо йича суд қарори чиққанидан сўнг қарор
Эндиликда қарздорликларни идоралар базасига интеграция платформаларига интеграция бўйича норозиликлар бўлса фақатгина
қисқартириш бўйича мамлакат қилинади. қилинади. тарафлар шикоят қилиши мумкин эди.
даражасида алоҳида, вилоят Лекин бундай ҳолатларда Бизнес-ом-
ва туманлар миқёсида алоҳи- Шу пайтгача мажбурий ижро Шикоятларнинг 64 будсманнинг аралашишга ваколати йўқ
да тизимда иш олиб борила- таъминланишидан ҳудудларга фоизини алимент эди.
ди. Хусусан, Мажбурий ижро манфаат йўқ эди. Эндиликда масалалари ташкил
бюроси 20 миллиард сўмдан ундириладиган маблағларнинг Президентимизнинг кечаги видеосе-
юқори қарзларни ундириш бир қисми «темир дафтар», этмоқда лекторда Бизнес-омбудсманга тадбир-
билан шуғулланади. Бюро- «ёшлар дафтари» ва «аёллар корларни ҳимоя қилиш бўйича ҳуқуқ
нинг вилоят бошқармалари 10 дафтари» бўйича жамғарма- Таҳлилларга кўра, фуқаролар берилганидан сўнг биз амалий ишларни
миллиард сўмдан 20 миллиард ларга ўтказиладиган тартиб шикоятларининг қарийб 64 бошлаб юбордик. Чунки бу борада тад-
сўмгача бўлган қарзлар унди- жорий қилиниши белгиланди. фоизини алимент масалалари биркорлардан мурожаатлар жуда кўп.
руви билан ишлайди. ташкил этмоқда. Бу борадаги
Ижро этишнинг ижро ишлари ва тўловларнинг Энг кўп жиноятлар давлат
Қарор қабул қилиш соддалаштирилган ягона ҳисоби йўлга қўйилма- бошқаруви органлари
ваколати судлардан гани кўплаб тушунмовчилик-
давлат ижрочисига тартиби жорий ларга сабаб бўлмоқда. Шу боис ҳиссасига тўғри келмоқда
қилинади келгусида алимент олувчи-
ўтказилади лар ва тўловчиларнинг тўлиқ Фарҳод ОЧИЛОВ,
Давлат ижрочиларининг реестрини шакллантириб, ав- Бош прокуратуранинг
МИБнинг туман ва шаҳар иш ҳажми масаласи ҳам эъ- томатлашган назорат тизими Иқтисодий жиноятларга қарши ку-
бўлими бошлиқлари ҳокимлар тибордан четда қолмади. Кўп жорий қилинади. рашиш департаменти бўлим бошлиғи:
ва сектор раҳбарлари билан жойларда битта ижрочига
бирга оғир аҳволга тушиб қол- тўғри келаётган ҳужжатлар Маълумки, жорий йил 1 ав- – Иқтисодий жиноятларга қарши
ган қарздорларнинг манзилли сони меъёрлардан зиёд экани густдан бошлаб электр энер- курашиш депертаменти органлари
рўйхатларини тузиб, уларга кўрсатиб ўтилди. Масалан, гияси ва табиий газ бўйича томонидан жорий йилнинг 10 ойида
кўмаклашади. Бунинг учун ун- мулкий ҳуқуқларни рўйхатга қарздорликни ундириш вако- ўтказилган тезкор тадбирлар натижаси-
дирувчи илтимосига кўра ижро олиш, ишга тиклаш ва иш ҳақи лати штатлари билан электр ва да давлат бошқаруви органлари, таълим,
иши юритишни тўхтатиб туриш ундириш, жарима ва комму- газ таъминоти корхоналарига соғлиқни сақлаш, банк, молия, ёқилғи
тўғрисида қарор қабул қилиш нал тўловларни тўлаш каби 8 ўтказилди. Шу боис, электр энергетикаси, қурилиш соҳаларида жами
ваколати судлардан давлат иж- тоифадаги ҳужжатларни маж- тармоқларининг 3,5 триллион 436 ҳолатда 260 миллиард сўмдан ортиқ
рочисига ўтказилади. бурловсиз ҳам амалга ошириш сўм, табиий газ етказиб берув- бюджет маблағлари талон-торож этилга-
мумкин. Ҳозир МИБ зиммасида чиларнинг 11 триллион сўм ни фош қилинди.
Шунингдек, Савдо-саноат бундай ижро ҳужжатлари 1,6 дебитор қарздорлигини қис-
палатаси ва Бизнес-омбудс- миллионта, бу эса жами иш- қартириш бўйича қатъий иш Хусусан, мансаб ваколатларини суиис-
манга давлат даромадига ларнинг 35 фоизи. 400 минг олиб борилади. теъмол қилиш ҳамда сохтакорликка йўл
ундиришни назарда тутувчи сўмгача бўлган маблағларни қўйиш билан боғлиқ 89 та жиноятга чек
ижро ҳужжатлари бўйича тад- ундиришга оид ҳужжатлар бўл- Шунингдек, суд ҳужжатлари- қўйилган. Бу жиноятларнинг энг кўпи —
биркорлик субъектларининг са 60 фоизни ташкил этади. ни ижро этиш самарадорлиги- давлат бошқаруви органлари ҳиссасига
қарзлари юзасидан ижрони ни ошириш бўйича Бош проку- тўғри келади.
кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб Шу боис суд қарорларини рор раҳбарлигида Республика
ижро этиш тўғрисида муро- ижро этишнинг соддалаш- кенгаши ва вилоят ҳокимлари Давлат харидларини сунъий равишда
жаат этиш ҳуқуқи берилади. тирилган тартибини жорий бошчилигида ҳудудий кен- қиммат нархда сотиб олиш билан боғ-
қилиш, кам миқдордаги маб- гашлар тузилиб, уларга вилоят лиқ 27 та жиноят аниқланган. Таълим,
Қарздорлар тўғрисида лағлар билан ахборот техноло- прокурорлари ўринбосар этиб соғлиқни сақлаш, ёқилғи энергетикаси,
ягона электрон гиялари ёрдамида ишлайдиган бириктирилиши белгиланди. маданият тизими ва бошқа йўналишлар-
махсус бўлимлар ташкил этиш да ана шундай жиноятлар кўпроқ қайд
платформа яратилади топшириқлари берилди. Давлат ЎзА материаллари асосида этилди.
тайёрланди.
Йиғилишда қарздорнинг Шу билан бирга, қурилиш соҳасидаги
187 та жиноят туфайли давлат бюдже-
тига 60 миллиард сўмлик зарар етка-
зилгани аниқланган. Ижтимоий соҳа
объектларини қуриш ва реконструкция
қилишда бюджет маблағларини талон-
торож қилиш билан боғлиқ 27 та жиноят
фош этилган.

51 фоиз мактабда инклюзив таълим
тизими жорий этилади.

2020 йил ПРЕЗИДЕНТ ТАШРИФИДАН СЎНГ... 3

№41-42 (1971-1972)

«...ВАЗИЯТ ТУБДАН ЄЗГАРИШИ ШАРТ!»

Давлатимиз раҳбари пандемия борган ҳолда, уларнинг бандлиги-
шароитига қарамай, иқтисо- ни таъминлаш, ҳаётда ўз ўрнини
диётни тиклаш ва ривожлан- топиши, жамиятнинг муносиб
тириш, одамлар ҳаётини яхшилаш аъзоларига айланиши, меҳнат ва
борасидаги ишлар билан танишиш турмуш шароитларини яхшилаш
мақсадида 12-13 ноябрь кунлари нафақат ҳокимлар, балки ҳар бир
Қашқадарё вилоятида бўлди. «Қашқа­ раҳбар, депутатлар фаолиятининг
дарё­да барча соҳаларда вазият туб- асосий мезонига айланиши керак-
дан ўзгариши шарт. Бунинг учун ви- лиги таъкидланди.
лоятда ҳамма имконият бор. Ҳамма
уйғониши керак», – деди Президент. Ўқувчиси олий таълимга
ўқишга кирмаган мактаб
Шак-шубҳасиз, ушбу ташриф га тўғри келмайди. Биз ҳар бир бор. Масалан, йиллар давомида
воҳада йирик лойиҳаларни амалга ҳудуднинг ўзига хос жиҳатларига ёпиқ бўлган Хитой бозори ҳозир директорлари ишдан
ошириш, ташаббусларни рўёбга таянишимиз лозим. Асосийси, ин- мош учун очилган. Афсуски, олиб олинди
чиқариш, аҳоли турмуши фаро- тенсив боғларга кўпроқ эътибор бораётган ишларимиз замирида
вонлигини таъминлаш борасидаги бериш шарт. Ўзингиз ўйлаб кўринг, илм йўқ, деҳқончиликда илм- Давлатимиз раҳбари Қашқада-
ишларни жадал давом эттиришда оддий усулдаги боғда гектаридан фандан фойдаланишни билмай- рё вилояти олий таълимга кириш
янги босқични бошлаб беради. 9,5 тонна ҳосил олинса, интенсив миз. Илмий текшириш институт- кўрсаткичи бўйича республикада
боғдан 55 тонна мева олиш мум- лари бор, аммо ким улар билан 13-ўринда экани, бу йил вилоятда-
Вилоят фаоллари, маҳаллий кин. Ўртадаги фарқ қандай экани- ҳамкорлик қиляпти, деган савол- ги 191 та мактабнинг бирорта ҳам
кенгаш депутатлари, вазирлик ва ни кўриб турибсиз. Чорва ва гўшт нинг жавоби йўқ. Вилоятнинг иқ- битирувчиси олий ўқув юртларига
идоралар раҳбарлари иштирокида етиштиришни ҳам тўғри йўлга қў- тисодий-ижтимоий ривожлани- ўқишга кира олмаганини таъ-
ўтган йиғилишда ҳудуднинг иқти- йишимиз керак. Тошкент шаҳрини шини кучайтиришни истаймиз. кидлаб, мутасаддиларга тегишли
содий-ижтимоий ҳолати танқидий таъминлашда Қашқадарёда етиш- Бу борада водийнинг тажрибаси топшириқлар берди.
таҳлил қилинди. Қашқадарё ўзи- тирилаётган гўштнинг салмоғи анча катта. Биз Фарғона ва На-
нинг салоҳиятига мос яшамаёт- жуда катта. Аммо шу маҳсулотни мангандан деҳқонлар, иссиқхона Шунга мувофиқ, Халқ таъли-
гани, мамлакатимизнинг кўпгина қонуний йўл билан, замон тала- юритадиган тадбиркорлар ва ми вазири Шерзод Шерматов
ҳудудларидан орқада қолаётгани бига кўра етказиб беришда кам- томчилаб суғориш бўйича мута- раҳбарлигида таълим сифати ва
айтиб ўтилди. чилик бор. Мана шу камчиликни хассисларни Қашқадарёга таклиф самарадорлигини ошириш бўйича
бартараф этиш лозим. Маҳсулот қиламиз. Шу ерда ишлаб, бизга вилоятда ўтказилган йиғилишда
Давлатимиз раҳбари ҳудуддаги таннархини тушириб ёки кўтариб ҳам ўргатишсин. олий таълим муассасаларига би-
ирригация ва мелиорация ҳола- рорта ҳам битирувчиси кирмаган
тини ҳам кескин танқид қилди. юборадиган нарса, бу — мавсу- Ёшлар билан ишлашда 191 та мактаб директорлари фао-
Нотўғри суғориш оқибатида мийлик. Ҳар қандай экин-тикин- янги тизим жорий лиятига баҳо берилиб, мажлисда
ерларнинг 45 фоизи шўрланган. нинг ўз мавсуми бўлади. Вазиятни этилади ҳозир бўлган, узоқ йилдан бери
Айниқса, бу борада Муборак, ўнглаш учун омборлар, совуткич фаолият кўрсатса-да, натижа кўр-
ва сақлаш жойлари керак бўлади. Президентимиз Қарши шаҳ- сатмаган 20 нафар мактаб дирек-
Ғузор, Нишон ва Косонда аҳвол Шу масалага эътибор қаратиши- ридаги «Ёшлар маркази»да ҳам тори лавозимидан озод этилди.
жуда оғир. 38 минг гектар майдон миз шарт. бўлиб, қашқадарёлик ёшлар би-
фойдаланишдан чиқиб кетган. лан очиқ мулоқотда вилоятда 26 — Битирувчиси олий таълимга
Томчилатиб суғориш жами суғо- Вилоятнинг экспорт мингдан зиёд ёш ишсиз экани, кириш бўйича юқори натижа қайд
риладиган майдоннинг бор-йўғи салоҳияти нега пасайди? тадбиркорлик ривожи эса мамла- этган Косон туманидаги 88-мак-
2,4 фоизида жорий қилинган. катдаги ўртача кўрсаткичдан анча таб янги компьютер синфига
Ташриф давомида вилоятнинг пастдалигини қайд этди. эга бўлди, — дейди вилоят халқ
— Президентимизнинг вилоятга экспорт салоҳияти пасайиб кет- таълими бошқармаси бошлиғи
ташрифи олдимизга янги мар- ганлиги танқид остига олинди. Йигит-қизларнинг тадбиркор- Фарҳод Очилов. — Ғузор тума-
ралар белгилаб олдик, — дейди лик ташаббусларини қўллаб-қув- нидаги 68-ихтисослаштирилган
вилоят ҳокими Зойир Мирзаев. — Экспортнинг икки шарти ватлаш, «Yoshlar – кelajagimiz» мактаб ва Шаҳрисабз туманидаги
– Вилоятда ижтимоий-иқтисодий бор. Биринчиси, маҳсулот сифати, Давлат дастури доирасида йиллик 7-мактаб-интернат директорлари
соҳадаги танқиддан тўғри хулоса иккинчиси, бозорни топиб, унинг режага қўшимча маблағ ажратиш ва 4 нафар фан ўқитувчиси «Халқ
чиқарган ҳолда вазиятни ўнглашга буюртмаси асосида ишлаш сало- зарурлиги таъкидланди. Бу ёш- таълими фидойиси» кўкрак нишо-
ҳаракат қилишимиз керак. Бунинг ҳияти, – дейди Зойир Мирзаев. – ларни тадбиркорлик фаолиятига ни билан тақдирланди. Келгусида
учун, биринчидан, тадбиркорни Бунинг учун эса логистика керак. кенг жалб қилиш, ёш тадбиркор- вилоятимиздаги рейтинг кўрсат-
қўллаб-қувватлаш, иккинчидан, Ҳозир бизда катта имкониятлар ларнинг истиқболли ғоялари ва кичлари баланд мактаб директор-
қайси туманда қандай драйвер лойиҳаларини рўёбга чиқариш, лари натижаси паст мактаблар
бор, шуни аниқлаб олиш керак. айниқса, бандлигини таъминлаш- билан ҳамкорликда ишлаш тизи-
Масалан, Миришкор туманидаги да яхши самара беради. мини йўлга қўямиз. Шунингдек,
шароит Шаҳрисабз туманидаги- Қарши шаҳридаги 42-умумтаълим
Вилоятда ёшлар билан ишлаш мактаби IT соҳасига ихтисослаш-
бўйича янги тизим жорий эти- тирилди. Замонавий компьютер-
либ, ҳокимлар ҳар ҳафтада бир лар билан жиҳозланди ва ахборот
кунни ёшлар билан ишлаш куни, технологияларига ихтисослашти-
деб эълон қилиши ва уларнинг рилган мактабга айлантирилди.
муаммолари билан шуғулланиши, Халқ таълими вазирлиги томони-
албатта, келажагимиз эгаларининг дан ушбу мактабга 15 дона замо-
орзу-интилишлари, қобилият ва навий компьютер жамланмаси
салоҳияти билан бирга, яратув- тақдим этилди.
чанлик иқтидорини ҳам рўёбга
чиқаради. Шу жиҳатдан ёшлар Президентимизнинг Қашқадарё
билан доимий мулоқот олиб вилоятига ташрифи воҳада амалга
оширилаётган истиқболли лойи-
ҳалар, аҳоли фаровонлигини оши-
ришга қаратилган ташаббусларга
шиддат берди. Вилоят аҳолисига
эса янада рағбат, кўтаринки кай-
фият бағишлади.

Шоҳиста БОЗОРОВА
«Mahalla»

51 фоиз мактабда инклюзив таълим
тизими жорий этилади.

4 САРҲИСОБ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Йил охирлаган сари ортга назар солиб,
амалга оширган ишлар сарҳисоб этила-
ди. Шу маънода газетамизда Маҳалла ва
оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги та-
сарруфидаги ҳудудий бошқармалар фаолиятига
назар ташлашни лозим топдик. Бугунги сонимиз-
да Наманган вилояти маҳалла ва оилани қўллаб-
қувватлаш бошқармаси томонидан жорий йилда
эришилган ютуқлар ва муаммолар сарҳисоб қи-
линади. Суҳбатдошимиз бошқарма бошлиғи, ви-
лоят ҳокимининг ўринбосари Мусохон Оппоқов.

НАМАНГАН:
ЙИЛ ЇАНДАЙ ЯКУНЛАНМОЇДА?

Кадрлар сиёсатида кунлари халқ депутатлари вилоят каз»лари томонидан бўлган муро- Имтиёзли кредит асосида уй-жой
жаатнинг 94,6 фоизи қондирилди. сотиб олаётган муҳтож аёллар-
«Наманган тажрибаси» Кенгаши депутатлари, туман(ша- Оилаларга 4 млрд. 918,3 млн. га уй-жойларининг бошланғич
ўзини оқладими? ҳар) ҳокимлари, сектор раҳбар- сўмлик моддий ёрдам кўрсатилди. бадаллари тўлаб берилди. Оғир
лари, шунингдек, ҳудудий кенгаш Зарур тиббий-санитар гигиеник турмуш шароитида яшаётган, но-
— Бошқарма ва унинг тар- депутатлари, давлат ва жамоат воситалар етказиб берилди. гиронлиги бўлган хотин-қизларга
кибидаги бўлимлар томонидан ташкилоти вакиллари иштироки- ногиронлик аравачаси, эшитиш
жорий йилнинг ўтган 10 ойи да маҳалла фуқаролар йиғинлари «Саховат ва кўмак» жамғарма- мосламаси ва бошқа реабилита-
мобайнида маҳалла институтини фаолияти рейтинг тизими асосида си ва «Ҳомийлик, хайрияларни ция воситалари берилади. Жами
баҳолаб чиқилди. Якуний натижа- мувофиқлаштириш ва волонтёр- 56432 та иш ўринлари яратилиб,
аҳолининг чинакам ларга кўра, 70 та маҳалла фао- лик марказлари» томонидан ҳам 46 850 нафар хотин-қиз бандли-
маслакдоши ва лияти (9,0 фоиз) «намунали», 195 муҳтож оилаларнинг мурожаати ги таъминланди. Биргина «Обод
кўмакдошига таси (25,2 фоиз) «яхши», 200 та қаноатлантирилди. Шунингдек, қишлоқ» ва «Обод маҳалла» дас-
айлантиришга (25,8 фоиз) фуқаролар йиғинлари- Инқирозга қарши курашиш жамғар- турлари доирасида кичик цехлар
ҳаракат қил­ нинг фаолияти «қониқарли», 310 маси маблағлари ҳисобидан 9840 ташкил этилиб, 1237 нафар хотин-
япмиз, – дей- таси (40,0 фоиз) «қониқарсиз» та оилага моддий ёрдам берилди. қизлар ишга жойлашди.
ди Мусохон деб топилди.
Оппоқов. – Шу Бундан ташқари, 12813 нафар Оилавий ажримлар
мақсадда, аввало, Ишчи гуруҳлар томонидан «қо- ишсизлар ишга жойлаштирилди. барҳам топдими?
ниқарсиз» фаолият кўрсатаётган 522 нафар фуқарога субсидия ва
кадрлар таркибини фуқаролар йиғинлари фаолияти 3219 нафарига имтиёзли кредит Соҳада оилавий қадриятларни
қайта кўриб чиқдик. Бунинг учун алоҳида саволнома асосида ўрга- олишга кўмаклашилди. Лекин мустаҳкамлаш бўйича ўтказилган
ўзига хос тажрибага қўл уриб, нилди. 2020 йил 1 сентябрга қадар мазкур йўналиш бўйича олиб бо- тарғибот тадбирлари натижасида
эксперимент тариқасида бир йил фаолияти «қониқарсиз» баҳо- риладиган ишларимиз талайгина. оилавий ажримлар сони ўтган
синов муддати билан фидойи, ланган маҳалла раислари вакант Вилоятдаги барча камбағал оила- йилга нисбатан 331 тага (2019 йил
замонавий фикрлайдиган ёшлар- лавозимларга номзодлар тавсия ларни доимий даромад манбаи 10 ой ҳолатига 2046 та ажрим
ни маҳалла раиси этиб тайинлаш этилди. Наманган шаҳар ва туман- билан таъминлаш олдимизда тур- қайд этилган) камайган.
ташаббусини илгари сурдик. Бу лар ҳокимлари, сектор раҳбарлари ган долзарб вазифа ҳисобланади.
ғоя вилоят депутатлари томо- 2020 йил давомида ижтимоий
нидан маъқулланди. 15-25 август ва ишчи гуруҳлар ишти- Хотин-қизларни қандай ҳимояга муҳтож, муаммоли,
қўллаб-қувватланмоқда? нотинч оилаларнинг оиласидаги
рокида улар билан суҳбат ижтимоий-маънавий муҳитни соғ-
— Вилоятдаги ишсиз хотин-қиз- ломлаштириш мақсадида уларни
ўтказилиб, энг муносиб- ларнинг бандлигини таъминлаш намунали оилаларга бирикти-
ҳам доимо эътиборда. Бунинг риш тажрибаси ҳам яхши йўлга
ДАРВОҚЕ... лар саралаб олинди. Улар учун ишсизлик ва камбағаллик қўйилди. Ҳозирги кунда «темир
ўз навбатида депутатлар даражаси юқори бўлган 74 та дафтар»га киритилган оилалар
муҳокамасига қўйилиб, маҳаллада касб-ҳунарга ўқитиш билан тизимли ишлар олиб борил-
масканлари ташкил қилинди. 1 436 моқда. Вилоятда 1 та мономарказ,
Бугунги кунда Наманган 328 та маҳалла фуқаро- нафар хотин-қиз турли йўналиш- 2 та касб-ҳунар ўқитиш маркази
вилоятида маҳаллаларнинг 12 лар йиғинлари раислари лар бўйича қисқа муддатли ўқув ҳамда 14 та маҳаллаларда касб-
тасида компьютер, 46 тасида лавозимига янги номзод- курсларига жалб этилди. Оилада ҳунар ўргатиш масканлари таш-
лар тасдиқланди. ёлғиз ўзи ногирон фарзандларини кил этилган. Яна бир мономарказ
принтер йўқ. 212 та маҳалла- тарбиялаб келаётган хотин-қиз- қурилиш ишлари бошланиб, 2 та
да компьютер жамланмаси, Аҳолининг ларнинг 1382 нафари ҳам ишли касб-ҳунарга ўқитиш марказлари
31 тасида принтер яроқсиз ижтимоий бўлди. ўз фаолиятини бошлади.
ҳолга келиб қолган. Тасдиқ- ҳимояси қай
ланган дастурга асосан, 2020 даражада «Аёллар дафтари»ни шакллан- Маҳалла фуқаролар йиғинлари-
йилда комплексларни ташкил таъминланяпти? тириш орқали бу ишлар янада га хизмат қилаётган 531 нафар ма-
этиш бўйича 111 та лойиҳа- самарали бўлишига эришилди. ҳалла раисининг ҳуқуқ-тартибот
нинг 75 тасида қурилиш иш- — Аҳолини кам таъ- Маҳаллалардаги Оилавий қадрият- бўйича ўринбосарларининг штат
лари бошланган. Аммо На- минланган ва кўмакка ларни мустаҳкамлаш комиссияси бирликлари 805 тага етказилди.
манган шаҳрида 4 та, Минг- муҳтож қатламини мод- томонидан 14140 нафар аёл банд- Профилактика инспекторлари-
дий ва маънавий қўллаб- лиги таъминланди. 1631 нафар аёл га муносиб хизмат шароитини
қувватлаш доим асосий касб-ҳунарга ўқитилди, хориждан яратиш мақсадида хизмат уйла-
қайтган 2352 нафар аёлга тиббий ри, хизматда фойдаланиш учун
булоқда 9 та, Косонсойда 7 режада туради. Айниқса, ёрдам кўрсатилди. планшетлар ва хизмат сумкалари
билан таъминланди.
та, Попда 2 та, Тўрақўрғонда пандемия даврида бу Оғир турмуш шароитида
2 та, Уйчида 1 та, Чортоқда 14 ишга янада эътибор ку- яшаётган хотин-қизларга ҳам Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
та фуқаролар йиғинлари би- чайди. Мисол учун, 2020 зарур тиббий ёрдам кўрсатилиб, суҳбатлашди.
нолари қуриш ишлари бош- йил 1 апрелда Маҳалла ва бандлиги таъминланди. 633 на-
оилани қўллаб-қувватлаш фарига моддий кўмак берилди.
ланмаган.
бошқармалари қошида

ташкил этилган «Ҳо-

мийлик хайрияларини

мувофиқлаштириш мар-

129МИЛЛИАРД СЄМЛИКБЮДЖЕТИНТИЗОМИБУЗИЛГАН,2020 йилНАЗОРАТ 5
№41-42 (1971-1972)

АСОССИЗ ХАРАЖАТЛАР АНИЇЛАНГАН

2020 йилнинг 9 ойи мобай- ган. Бу эса ўтган йилнинг маблағларнинг сарфланишида
мос даврига нисбатан аниқланган 70,7 миллиард сўм-
нида Молия вазирлигининг қарийб 3,1 миллиард сўмга лик хато ва камчиликлар, амал-
кўп демакдир. даги қоидаларга риоя этмаслик
давлат молиявий назорати ҳолатларига ҳам танқидий баҳо
Шу билан бирга, Ўз- берилди.
департаменти ва унинг ҳудудий бекистон Республикаси
Президенти ва Ҳукумат Бюджет маблағларига
бошқармалари томонидан ўт- қарорларига асосан тас- оид маълумотларни
диқланган соғлиқни сақ- кўпроқ ёритиш керак
казилган назорат тадбирларида лаш соҳасига доир Давлат
дастурлари ва марказлаш- Муҳокамалар жараёнида де-
129 миллиард сўм атрофида ган тадбирларга жорий путатлар томонидан бюджетни
йилнинг тўққиз ойи ичида шакллантириш ва ижросини таъ-
бюджет интизомини бузиш, пул 431 миллиард сўмдан зиёд минлашда натижадорлик муҳим
маблағ ажратилиб, унинг 98 фоизи экани таъкидланди. Бу борада
ва товар моддий бойликлар ка- мақсадли ўзлаштирилган. бюджет тизимида аниқ чора-тад-
Сир эмаски, глобал пандемия бирлар кўрила бошланган бўлса-
момади ҳамда асоссиз харажат- шароитида соғлиқни сақлаш соҳа- да, бюджет тизимида «Натижага
сига тасдиқланган бюджет маб- йўналтирилган бюджет»ни шакл-
лар аниқланган. Бу маълумот- лағларидан ташқари, «Инқирозга лантириш ва ижросини таъмин-
қарши курашиш» жамғармаси лашда жиддий ўзгаришлар сезил-
лар кеча Олий Мажлис Қонун- ҳисобидан ҳам тегишли маблағлар маётгани қайд этилди. Шу боис
йўналтирилди. Жумладан, Сани- Молия ҳамда бошқа мутасадди
чилик палатасида бўлиб ўтган тария-эпидемиологик осойишта- вазирлик ва идораларга бюджет
лик агентлиги ва унинг ҳудудий маблағларининг натижадорлигига
Давлат бюджетининг ва давлат даромадлари эса қарийб 94,5 марказларига коронавируснинг оид маълумотларни кўпроқ ёри-
янги тури кириб келиши ва тарқа- тиш масаласи қўйилди.
мақсадли жамғармалари бюджет- триллион сўмни ташкил этган лишининг олдини олишга қара-
тилган тадбирларга жами 2440,3 Ижтимоий соҳага оид
ларининг 2020 йил 9 ойи якунла- бўлса, пандемия шароитларини миллиард сўм маблағ ажратилган. маълумотлар етарли

ри ижроси тўғрисидаги ҳисобот ҳисобга олган ҳолда аниқлашти- Асоссиз харажатлар, эмас
хато ҳисобланган
муҳокамасида айтиб ўтилди. рилган прогноз кўрсаткичлари миллиардлар Мажлис иштирокчилари яна бир
муҳим масала – Давлат инвести-
Ҳукумат тақдим этган жорий 102,9 фоизга ёки 2661 млрд. сўмга Депутатлар эътиборни, энг ция дастурига ижтимоий соҳани
аввало, бюджет маблағларидан ривожлантиришга йўналтирилган
йилнинг тўққиз ойлик якунла- ошириб бажарилган. Ўтган 9 ойда мақсадли ва самарали фойдала- маблағлар ва улардан мақсадли ва
ниш масалаларига қаратдилар. самарали фойдаланиш борасида
рига оид ҳисоботга кўра, Давлат Давлат бюджетининг харажатлари Халқ вакиллари молия вазирлиги- ҳисоботда етарли даражада таҳли-
нинг Давлат молиявий назорати лий маълумотлар киритилмагани-
бюджетининг ва давлат мақсадли давлат мақсадли жамғармалари- департаменти ва унинг ҳудудий ни кўрсатиб ўтишди. Шу туфайли
бошқармалари томонидан 2020 аҳолини қийнайдиган газ, ичимлик
жамғармалари бюджетларининг ни ҳисобга олмаган ҳолда 94,5 йилнинг 9 ойи мобайнида ўтка- суви, электр таъминоти, йўллар,
зилган назорат тадбирларида 129 боғча, мактаб ва соғлиқни сақлаш
ижроси Ўзбекистон Республика- фоизга ижро этилган ёки бюджет миллиард сўм атрофида бюджет масалаларига оид 9 ой якунлари бў-
интизомини бузиш, пул ва товар йича қўшимча маълумотлар тақдим
сининг «2020 йил учун Давлат харажатлари ЯИМга нисбатан 25,0 моддий бойликлар камомади ҳам- этилиши мақсадга мувофиқлиги
да асоссиз харажатлар аниқланга- таъкидланди.
бюджети тўғрисида»ги қонунида фоиздан иборат бўлди. нини салбий баҳоладилар. Бундай
ҳолатлар ҳисобот даврида Халқ Давлат бюджетининг 2020 йил-
белгиланган бюджет параметрла- Пандемия келтириб чиқарган таълими вазирлиги (389 та ҳолатда нинг тўққиз ойидаги ижросини
40,7 млрд. сўм), Соғлиқни сақлаш ҳар томонлама муҳокама қилиш
ри доирасида амалга оширилиб, қийинчиликларга қарамасдан, вазирлиги (345 тада 22 млрд. сўм), чоғида депутатлар ўз нуқтаи
Мактабгача таълим вазирлиги назарлари ва фикрларини баён
шунингдек, пандемия оқибатлари- бюджет ташкилотларининг салкам тизимида (159 тада 10,7 млрд. сўм) қилиб, бюджет маблағларидан са-
энг кўп аниқлангани танқид ости- марали ва мақсадли фойдаланиш,
ни бартараф этишга қаратилган. 33,6 триллион сўмлик иш ҳақи ва га олинди. бюджет ташкилотларида молия-
вий интизомга амал қилиш, давлат
Дарҳақиқат, коронавирус унга тенглаштирилган тўловлари Бундан ташқари, коронавирус- органларининг бюджет ижроси
га қарши курашиш тадбирларига бўйича масъулиятини ошириш
пандемияси ва глобал инқироз ҳамда 7,1 триллион сўмлик иш жалб этилган бир қатор тиббий юзасидан тавсиялар беришди.
муассасалар фаолияти учун
асоратлари Ўзбекистон иқтисо- ҳақига нисбатан ажратмалари ўз Инқирозга қарши курашиш жам- Олий Мажлис Қонунчилик
ғармаси томонидан ажратилган палатаси матбуот хизмати мате-
диётига ҳам таъсир ўтказмасдан муддатларида тўлиқ молиялашти-
риаллари асосида тайёрланди.
қолмади. Бироқ 2020 йилнинг 9 риб берилгани эътиборга молик.

ойи якунига кўра, мамлакатнинг Ҳисобот даврида ижтимоий ха-

ялпи ички маҳсулоти ўтган йил- ражатларни молиялаштириш учун

нинг мос даврига нисбатан 0,4 Давлат бюджетидан 53,6 триллион

фоизга ўсган. Давлат бюджети сўмдан ортиқ ёки умумий хара-

жатларнинг 52,5 фоизи

миқдорига тенг маблағ

ДАРВОҚЕ... сарфланган. Бу харажат-
лар ЯИМга нисбатан 13,1
фоизни ташкил этди.

2020 йилнинг 9 ойидаги Уларнинг 84 фоизи иж-
бюджет назорати жараёнида тимоий соҳа ва аҳолини
бюджет маблағларининг асос- ижтимоий қўллаб-қувват-
сиз сарфланиш ҳолатларининг лаш харажатлари ҳисса-
сига тўғри келмоқда.

ортганлиги кузатилган. Энг кўп маблағ
Муҳокамаларда Молия ва- соғлиқни

зирлиги, Иқтисодий тараққиёт сақлаш соҳасига
ва камбағалликни қисқарти- ажратилди
риш вазирлиги, Давлат солиқ
қўмитаси, Давлат статистика Маълумки, коронави-
қўмитаси, Марказий Банк ва рус пандемияси даврида
бошқа тегишли вазирлик ва аҳоли соғлиғини сақлаш
масаласига устувор

идоралар вакиллари қатнашди. аҳамият қаратилди. Соғ-
лиқни сақлаш соҳасига

Давлат бюджетидан 13,6

триллион сўмдан ортиқ

маблағлар йўналтирил-

Мажбурий ижро бюросига директор
тайинланди.

6 «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН – 2020 йил
ЯНГИЧА ДУНЁҚАРАШ» №41-42 (1971-1972)

«Соинқоровул» маҳалла фуқаролар йиғини
Бухоро вилоятининг қўшни Туркманистон
билан чегара ҳудуди Олот туманининг энг
чеккасида жойлашган. Яқин-яқингача бу
ҳудудни тараққиётдан узилиб қолган, дейи-
шарди. Аммо сўнгги йиллар давомида ҳудуд-
да мисли кўрилмаган ўзгаришлар юз берди.

ДАВЛАТ ВА
ХАЛҚНИНГ
олинган бўлса, «Ёш рассомлар»
БИРЛИГИ РАМЗИ танловида 60 нафардан ортиқ ҳа-
васкор рассомлар иштирок этди.
«Обод қишлоқ» дастурига маҳаллий аҳолининг бунёдкорлик таълимидан бошлашимиз керак.
киритилган маҳаллада замонавий кайфияти, меҳнати туфайли Олот Эшитдим, сўнгги икки-уч йил – Уч ёшимдан буён тасвирий
мактаб, боғча, қишлоқ оилавий аввалгидан-да чиройли бўлибди. ичида вилоятда 150 га яқин янги санъатга қизиқаман, – дейди
поликлиникаси қад ростлади. Бир Бунда рамзий маъно ҳам бор деб боғча қурилибди. Ҳар бир шаҳар танлов иштирокчиларидан бири
неча ўн йиллар давомида ҳатто ўйлайман. Қачонки давлат ва халқ ва туманларда уч-тўрттадан хусу- Амина Ҳасанова. – Мактабда
шағал ётқизилмаган йўллар ас- бирлашса, бир ёқадан бош чиқар- сий боғча иш бошлабди. Бир-икки ҳам машқларимни биров билса,
фальтлаштирилди. Илгари фақат са ўша ерда тараққиёт, юксалиш боғчалардаги болажонларнинг ўз биров билмасди. Президентимиз
телевизорда кўришган тоза ичим- бўлади. Буни биз Олот мисолида она тилимиз билан бирга инглиз, томонларидан «беш ташаббус»
лик суви қувури тортилди. кўрдик. француз, ҳатто, хитой тилларида лойиҳаси илгари сурилгандан
бийронгина сўзлаётганликлари сўнг рассомчилик қобилиятимга
Яқинда «Янги Ўзбекистон – Буюк келажак гувоҳи бўлдим. Бу жуда яхши. эътибор кўпроқ қаратила бош-
янгича дунёқараш» шиори остида пойдеворини ҳозирдан ланди. Мактабимиз раҳбарияти,
маънавий-маърифий тарғибот Шундан сўнг тарғиботчилар туман ёшлар ташкилоти кўмагида
тадбирлари доирасида респуб- қўйиш керак гуруҳларга бўлиниб, тумандаги ҳозирга қадар йигирмага яқин
ликамиздаги бир қатор таниқли барча маҳаллаларда аҳоли билан кўргазмаларда ўз асарларим билан
олим ва ёзувчилар, санъаткорлар- Ғиждувонда тарғибот тадбир- учрашувлар ўтказишди. иштирок этдим.
нинг маҳалла аҳли билан учрашу- лари туманнинг «Қорабоғ» ма-
ҳалла фуқаролар йиғинида иш – Очиғи, пандемия шароитида Тадбирлар «маҳаллабай»
вида ана шу ўзгаришлар алоҳида уйда ўтириб, анча зерикиб қол- ўтказилмоқда
эътироф этилди. бошлаган 63-сонли давлат мактаб- ган эканмиз, – дейди «Қўрғон»
гача таълим ташкилоти очилиш маҳалласида яшовчи отахон – Бу галги тарғибот тадбир-
– Очиғи, Олот йўлига отланаёт- маросими билан бошланди. Аминжон Каримов. – Санъат- ларимиз ҳам ташкилий, ҳам
ганимда умуман бошқача манза- корларимизнинг гўзал чиқишлари ғоя-мазмуни жиҳатдан илгариги
рани кўраман, деб ўйлагандим, Ҳозирда 3 та 9 соатлик гуруҳга кўнглимизни қувнатган бўлса, тадбирлардан анчайин фарқ қила-
– дейди Республика тарғиботчи- 45 нафар, 2 та қисқа муддатли олимларимизнинг сўнгги йиллар- ди, – дейди Маънавият ва маъ-
лар гуруҳи аъзоси, Ўзбек Миллий гуруҳга 30 нафар, жами 75 нафар да юртимизда олиб борилган ис- рифат маркази Бухоро вилоят
академик театри актёри Аброр бола қамраб олинган боғчадаги лоҳотларни халқчил, содда тилда бўлими раҳбари Марҳабо Пар-
Саидназаров. – Ахир, бир неча шароитлар нафақат маҳаллий сўзлаб беришгани кўнгил кўзи- даева. – Илгари фақатгина туман
ой олдин оммавий ахборот воси- аҳоли, балки пойтахтдан келган мизни очди. Қаранг, баъзида кўз марказлари билан чегараланган
талари, ижтимоий тармоқларда меҳмонларнинг ҳам ҳайратига ўнгимизда бўлаётган ўзгаришлар, тадбирлар эндиликда географик
туманнинг талафотдан кейинги сабаб бўлди. янгиланишларни сезмас экан- жиҳатдан анчайин кенгайиб, барча
манзараси, томи учган, бир қисми миз-да. Маърузадан сўнг ўзимча маҳаллаларни қамраб олди.
йиқилган уйлар, вайрон бўлган – Боғчани айлана туриб болали- ўйладим. Ростдан ҳам, биргина
алоқа тармоқлари сингари лавҳа- гимни эсга олдим, – дейди Ўзбе- маҳалламизда охирги уч йиллик- «Янги Ўзбекистон – янгича дунё-
лар тўлиб кетганди-да. Йўқ, кел- кистон халқ артисти Теша Мў- да учта ижтимоий аҳамиятдаги, қараш» шиори остида ўтказилган
дик, кўрдик жуда ҳам қисқа вақтда минов. – Болалигим Бухоронинг йигирмага яқин тижорат бино- тадбирлар давомида фан, маданият
туманда кенг миқёсдаги янгила- қадим Эски шаҳар қисмида ўтган. лари қурилибди. Кишиларнинг ва санъат арбоблари, сиёсатшунос,
ниш, тикланиш ва бунёдкорлик Аммо шаҳар бўлса ҳам бизда турмуш тарзи ўзгаргани-чи?! Ил- психологлардан иборат 40 нафарга
ишлари амалга оширилибди. Дав- бунақа ҳашамдор, шинам шароит- гари битта телевизорни ўйланиб яқин тарғиботчилар гуруҳи томо-
латимиз томонидан ажратилган лар йўқ эди. Оддий ясли типидаги олган бўлсак, ҳозир ҳамманинг нидан юртимизда ва дунёда бўлаёт-
маблағ, қурилиш материаллари, кичик-кичик уйчаларда тарбиялан- хонадонида маиший техника- ган сиёсий, ижтимоий-иқтисодий
ганмиз. Аслида биз юксак кела- ларининг ҳар бир туридан бор. вазият, мамлакатимизда амалга
жакни орзу қилар эканмиз, бунинг Ўзгариш шу эмасми?! оширилаётган кенг қамровли ис-
учун, аввало, пойдеворни боғча лоҳотларнинг мазмун-моҳияти ва
Ижодий ишлар аҳамияти тушунтирилмоқда.
кўргазмаси
Аҳолининг кайфиятини кўта-
Вобкент туманидаги «Ҳал- риш мақсадида концерт дастурла-
вогарон» маҳалла фуқаролар ри, спорт мусобақалари, танлов-
йиғини ҳудудидаги 4-умумтаълим лар ташкил қилинмоқда.
мактабида бўлиб ўтган тадбирда
тарғибот гуруҳи аъзолари дастлаб Ўзбекистон тараққиётнинг янги
маҳалла фуқаролари томонидан босқичига қадам қўйди. Шу сабаб
қўл меҳнати ёрдамида тайёрлан- нафақат минтақада, балки бутун
ган ҳунармандчилик буюмлари, дунёда Янги Ўзбекистон ибораси
хусусан, зардўзлик, сўзана ва каш- пайдо бўлди. Бу эса ўтган йиллар
тачилик маҳсулотлари кўргазмаси давомида Президентимиз томо-
билан танишишди. нидан амалга оширилаётган улкан
ислоҳотларга, бунёдкор халқимиз-
Шунингдек, тадбир давомида га муносиб баҳо бўлмоқда.
«Ёш рассомлар» танлови ҳам таш-
кил қилинди. Тадбирда жами 400 Мазкур ишлар тарғиботига
нафардан ортиқ ёшлар қамраб бағишлаб ўтказилаётган тарғибот
тадбирлари боис айни пайтда ви-
лоятни ўзига хос байрам шукуҳи
қамраб олган.

Акбар РУСТАМОВ
«Маhаllа»

2020 йил БИР МУРОЖААТ ИЗИДАН... 7
№41-42 (1971-1972)

Бировнинг оғирини енгил қилиш ёки бирор
бир кўнгли ўксикнинг ҳолидан хабар олиш
элимизга хос фазилат. Қолаверса, ижтимоий
ҳимояга муҳтож бўлганлар давлатимиз то-
монидан моддий ва маънавий қўллаб-қувватла-
нади. Бу эса жамиятимизда бирор-бир инсоннинг
эътибордан четда эмаслигидан далолат.

ЁРДАМГА
МУ²ТОЖЛАР

НЕГА «ТЕМИР ДАФТАР»ГА КИРИТИЛМАДИ?

Жумладан, пан- Нега рўйхатдан ҳам ёпа олмайман. Бу ёқда «Темир дафтар»га
демия даврида ҳам тушиб қолган? тирикчилик бор. Ошқозонни кимлар киради?
аҳолига моддий тикиб қўйиб бўлмаса. Қола-
кўмак бериш мақса- — Ассалому алайкум! Ҳозир верса, қизимнинг эҳтиёж- Хўш, ўзи аслида «темир даф-
дида «темир дафтар» жуда қийин аҳволдаман, — дейди лари ҳам кам эмас. Моддий тар»га кимлар киритилади? Улар
шакллантирилди. Муқаддас Қутматова. — «Турки- ёрдам муддати ҳам тугади. ким томонидан танланади? Тан-
Шу орқали кўплаб бола» маҳалласига бошқа ҳу- Бу ойдан кейин тўхтатилди. лов мезонлари қандай?
қийналган оилалар дуддан кўчиб келганмиз. «Темир Ҳозир рўзғор харажатини
давлатимиз ғамхўр- дафтар»га киритишни сўраб, онам қиляпти. — Рўйхатлар фуқаролар йиғини
лигини ҳис этди. «Туркибола» маҳалла раисига уч- раиси томонидан сектор раҳбари
Айни дамда ҳам бу расам, бизда рўйхатда турмайсиз, Иккинчи мурожаатчимиз билан ҳамкорликда шакллантири-
эзгу ишлар давом деди. Шундан сўнг аввалги яша- Дилафрўз Ҳасановани ҳам лади, — дейди Маҳалла ва оила-
этмоқда. ган маҳалла фуқаролар йиғинига шу муаммо қийнаяпти. Ме- ни қўллаб-қувватлаш вазирлиги
бордим, улар бизда яшамайсиз, зонга тушса-да, «темир даф- бошқарма бошлиғи Ўғилой Ўро-
Сонда бору деган жавоб беришди. Лекин ба- тар»га киритилмаган. Сабаби зова. — «Темир дафтар» – каран-
саноқда йўқлар рака топсин, «Туркибола» маҳалла ўша — «темир дафтар» шакл- тин шароитида ишсиз, даромад-
раиси аҳволимни кўриб, моддий лантирилаётганда маҳалла- сиз қолган эҳтиёжманд, ёрдамга
Аммо республиканинг турли ёрдам ажратди, тикув машинаси да рўйхатда турмаган. Шу муҳтож оилаларнинг маҳаллада
ҳудудларидан айрим юртдошла- берди. Аммо мен юра олмаганим ўринда савол туғилди: энди-чи? шакллантирилган шаффоф рўйха-
римиз мавзу доирасида муам- учун доимий кўмакка муҳтожман. Маълум бўлишича, Дилафрўзнинг ти ҳисобланади. Рўйхат маҳалла-
моларга дуч келаётганини баён Билишимча, «темир дафтар»га ҳозир уй кадастр ҳужжати ҳам лар кесимида фуқаролар йиғини
этмоқда. Мисол учун, Фарғона кирганлар доимий қўллаб-қувват- бор, доимий рўйхатга олинган. раиси томонидан сектор раҳбари
вилоятидан Ўлмасой Нишоно- ланаркан. Шунга раисдан мени билан ҳамкорликда тузилади. «Те-
ванинг турмуш ўртоғи касаллик ҳам «темир дафтар»га киритишни «Булар бизнинг мир дафтар»га кам таъминлан-
сабаб ишсиз бўлиб қолган. Ўл- сўрасам, бунинг иложи йўқлиги- маҳаллада рўйхатда ган, ногиронлиги бўлган, ижти-
масойнинг ўзи бола парвариши ни айтяпти. Чунки мен маҳаллада моий ҳимояга муҳтож оилалар,
билан банд. Оилада даромад «прописка»да турмас эканман. турмайди» якка-ёлғиз кексалар, доимий ва
манбаи йўқ ҳисоби. Афсуски, бу Аросатда қолдим. Ўзи умуман, карантин туфайли ишсиз қолган
оила «темир дафтар»га кири- «темир дафтар»га кириш учун — Бу кўп қаватли уй фойдала- фуқаролар, оғир эпидемиологик
тилмаган. Самарқанд вилояти пропискага қараладими?! Ахир, нишга топширилганда кадастр ҳудудлардан қайтиб келган, кам-
Пайариқ туманидаги «Туркибо- вазиятни мутасаддилар билиша- ҳужжати тайёр бўлмаган. Шу бағалликдан чиқаришга муҳтож
ла» маҳалла фуқаролар йиғинида ди-ку?! Мен ўзга сайёрадан кел- сабабли янги кўчиб келганлар 7 тоифадаги оилалар кирити-
яшовчи Муқаддас Қутматова, маганман-ку! Юқоридаги ташаб- маҳаллада рўйхатга олинмаган, лади. Масъул ходимлар ўзининг
Дилафрўз Ҳасановалар ҳам гарчи бусдан кўзланган мақсад шунчаки — дейди «Туркибола» маҳалла кунлик амалга оширган ишлари
мезонларга тушса-да, «темир ҳисобот юритишми ёки мен каби фуқаролар йиғини раиси Улуғ- юзасидан «темир дафтар»идаги
дафтар»дан қолиб кетган. муҳтожларга кўмак беришми? мурод Маҳамматов. — Айнан маълумотларни saxovat.argos.
Ўзинглар айтингларчи, мен ка- «темир дафтар» рўйхати шакллан- uz сайтига рақамли имзо калити
Маълум бўлишича, маҳаллада билар шу дафтарга кирмаса, ким тирилаётганда бу кўп қаватли уй орқали электрон шаклда киритиб
уй-жойга эҳтиёжмандлар учун киради? Уйимни ҳам кредитга эгалари бизнинг маҳалла фуқаро- боради.
кўп қаватли арзон квартира олганман. Саккиз юз минг сўм- лари эмасди. Улар гарчи «темир
қурилган бўлиб, кам таъминлан- дан зиёд тўловни пенсиям билан дафтар»га кирмаган бўлса ҳам, Жорий йил якунига қадар «те-
ган, ногиронлиги бор фуқаро- имконимиз доирасида ёрдам кўр- мир дафтар»га тушган оиланинг
лар шу уйдан имтиёзли кредит сатиб келяпмиз. Лекин имтиёзли ҳеч бўлмаганда битта аъзоси иш
асосида сотиб олган. Жумладан, кредит асосида олган уйига кре- билан таъминланади. Шу орқали
ушбу мурожаатчилар ҳам мана дит пулини 20 йил давомида тўлаб уларни муҳтожликдан чиқариш
шу арзон уй эгасига айланган. беришга кафиллик олмаганмиз. чоралари кўрилади. Чиқа олмай-
Муқаддас Қутматова I гуруҳ но- Моддий ёрдам тайинлаш ҳам энди диганлар доимий қўллаб-қувват-
гирони. Қарамоғида бир нафар бизга боғлиқ эмас. Фақат ҳужжат- лаш остида бўлади.
фарзанди бор. Дилафрўз Ҳаса- ларини тайёрлаб, туман пенсия
нова эса ёлғиз ўзи икки нафар жамғармасига тақдим этамиз. Бу Хулоса
ногирон фарзандни тарбияла- мурожаатчилар ҳам шу тартибда
моқда. Ҳар икки ҳамюртимиз- моддий ёрдамга ариза бериши Ўйлаймизки, юқоридаги муро-
нинг ногиронлик нафақасидан мумкин. Энди улар «темир даф- жаатчилар муаммоси мутасадди-
бошқа даромади йўқ. Аҳволлари тар»га киритилса ҳам доимий лар томонидан ўрганилиб, унга
ўта ночор бўлса-да, имтиёзлар- тарзда моддий ёрдам берилишини ечим топилади. Зеро, ислоҳотлар,
дан бебаҳра қолишган. Гўёки аниқ билмайман. Уларни «темир аввало, инсон манфаатларига
улар сонда бору саноқда йўқ. дафтар»га қўшимча киритиш хизмат қилиши керак. Шундагина
Яъни «темир дафтар» рўйхати- бўйича 2-сектор раҳбарига айт- халқимиз давлатдан рози бўлиб
дан тушиб қолган. ганман. Лекин ҳозирча аниқ ечим яшайди.
бўлмади.
Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
«Mahalla»

Ўзбекистон жаҳон мамлакатларининг фаровонлик
рейтингида 5 ўринга кўтарилди.

8 ВАЗИЯТ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

С ўнгги йилларда республикамизда ерлардан оқилона ва са-
марали фойдаланишни ташкил этиш, ер муносабатларини
тартибга солиш, ерлардан фойдаланишда давлат назоратини
кучайтириш борасида муҳим тадбирлар амалга оширилди.

²УДУДЛАРНИНГ
ЯНГИ ЧЕГАРАЛАРИ
нилди. Туманлар чегараларини
Яқингача соҳага замонавий НЕГА ЎЗГАРДИ? белгилашда чегара чизиқларини
технологияларни жорий этиш, кўчмас объектлар билан ўтказиш
ер ресурсларини ҳисобга олиш бирликларнинг чегараларини – Жумладан, Қорақалпоғистон чоралари белгиланди. Туманлар
ишлари етарли даражада ташкил белгилаш мақсадида дала кузатув Республикасида 13, Андижонда 11, ўртасида алмашадиган участкалар
этилмасдан қолаётганди. Жумла- ишлари олиб борилди. Шунингдек, Бухорода 10, Жиззахда 10, Қашқа- бўйича таклифлар ишлаб чиқилди.
дан, Қорақалпоғистон Республи- чегара чизиқлари акс эттирилган дарёда 12, Навоийда 6, Наманган- Тўпланган барча ҳужжатлар халқ
каси, вилоятлар, Тошкент шаҳри, картографик материаллар, чегара да 9, Самарқандда 12, Сирдарёда депутатлари туман Кенгашлари-
туманлар (шаҳарлар), шаҳарчалар, чизиғи тавсифи ва координаталар 6, Сурхондарёда 11, Фарғонада 14, га кўриб чиқиш учун киритилди.
қишлоқлар (овуллар) чегарала- каталоги шакллантирилди. Даст- Хоразмда 10, Тошкент вилоятида Депутатлар муҳокамасидан кейин
рининг координаталар тизимига лабки таҳлилларга кўра, республи- 19 та туманнинг маъмурий-ҳуду- халқ депутатлари туман Кенгашла-
боғланмаган ҳудудларда ер ҳи- ка бўйича жами 28,1 минг гектар дий чегараларини белгилаш лойи- рининг қарорлари қабул қилинди.
соботини юритиш, ер ажратиш, майдонда 33 та анклав ҳудудлар
ер муносабатларини тартибга ва 4,3 минг гектарда ҳудудий Дастлабки таҳлилларга Косон ва Чироқчи
солиш борасида муаммоларга бошқарувга ноқулай бўлган 22 та кўра, республика бўйича чегараси ўзгардими?
сабаб бўлаётганди. Шу ва шу каби участка мавжудлиги аниқланди. жами 28,1 минг гектар
муаммоларни ҳал этиш учун қатор майдонда 33 та анклав Айни пайтда халқ депутатлари
ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Чегараларни ҳудудлар ва 4,3 минг гек- туман Кенгашларининг қарор-
ўзгартиришга ким тарда ҳудудий бошқарув- ларини тасдиқлаш учун туман
Давлатимиз раҳбари Давергео- га ноқулай бўлган 22 та ҳокимларининг илтимосномалари
дезкадастр қўмитасининг (ҳозир- масъул? участка мавжудлиги аниқ- асосида вилоят Кенгашларига ки-
ги Кадастр агентлиги) фаолияти ланди. ритилмоқда. Чунончи, шу кунга-
юзасидан ўтказган йиғилишда йил Республикада маъмурий-ҳуду- ча халқ депутатлари Қашқадарё
якунига қадар республика бўйи- дий бирликларнинг чегаралари ҳа ишлари Ишчи гуруҳ аъзолари вилояти Кенгашининг қарори
ча маъмурий-ҳудудий бирликлар «Ўзбекистон Республикаси Маъ- ҳамда халқ депутатлари туман қабул қилинди. Қолган вилоятлар
чегараларини белгилаш ишлари- мурий-ҳудудий тузилиши тўғри- Кенгашлари масъуллари иштиро- Кенгашлари ҳам кун тартибидаги
ни тўлиқ якунлаш топшириғини сида»ги қонун билан тартибга кида ташкил этилди. масалаларни кўриб чиқишмоқда.
берган эди. Шунингдек, Тошкент солинади. Қонуннинг тегишли
шаҳар ва Тошкент вилояти ҳудуд- моддаларига кўра, туман(шаҳар) Институтимиз мутахассис- – Вазирлар Маҳкамасининг 2018
лари бўйича лойиҳалар тақдимо- ларнинг чегараларини ўзгарти- лари туман Ишчи гуруҳи билан йил 23 апрелдаги «Маъмурий-ҳу-
тида Тошкент шаҳрида Янгиҳаёт риш тегишли вилоятлар ҳо- маъмурий-ҳудудий чегараларни дудий бирликлар чегараларини
туманини ташкил этиш, Тошкент кимларининг илтимосномасига белгилаш юзасидан жойида дала- белгилаш, ер ресурсларини хат-
вилоятидаги мавжуд анклав ҳудуд- асосан Вазирлар Маҳкамасининг кузатув ишларини амалга оширди. ловдан ўтказиш ҳамда яйлов ва
лар ва ҳудудий бошқарувга ноқу- таклифига мувофиқ, Олий Мажлис Жумладан, чегараларга оид тегиш- пичанзорларда геоботаник тад-
лай чегара участкаларини барта- ли архив ҳужжатлари ўрганилди. қиқотларни ўтказиш тартибини
раф этиш юзасидан ҳам тегишли томонидан амалга оширилади. Туманлардаги мавжуд ер участка- янада такомиллаштириш чора-
топшириқлар белгиланган эди. лари жойлашувидаги ноқулайлик- тадбирлари тўғрисида»ги қарори
Қайси ҳудудда қанча лар, шунингдек, анклав участкалар
Хўш, вазифалар ижроси қай туман чегараси таҳлил этилди. Мазкур туманлар- асосида вилоятимиз туманлари
даражада таъминланди? Мутасад- ўзгаради? нинг ер ҳисоботлари ҳам ўрга- чегаралари ўрганилди, – дейди
дилар зиммасидаги масалаларга «Ўздаверлойиҳа» институти
масъулият билан ёндашдими? – Вазифаларни бажариш Қашқадарё бўлинмаси бош
Айни саволлар билан «Ўздаверло- мақсадида туман (шаҳар)лар- муҳандиси Акбар Жўраев. –
йиҳа» институти Методология нинг маъмурий чегараларини Натижада ҳудудлар қуруқ чи-
бўлими бошлиғи Қўчқор ҲО- белгилаш ишлари юзасидан зиқли чегарадан ўтгани учун
ЖИЕВга юзландик. институтимиз 143 та туман- турли келишмовчиликлар келиб
да ўрганиш ишларини олиб чиқаётгани ойдинлашди. Хусу-
— Вазирлар Маҳкамасининг борди, – дейди Қ.Ҳожиев. сан, Косон ва Чироқчи туманида
қуруқ чизиқли чегарадан ўтга-
2018 йил 23 апрелдаги қарори ни учун аҳоли ўртасида турли
низолар юзага келган. Аҳолининг
билан «Маъмурий-ҳудудий бир- уй-жой қуриши чегаранинг асо-
сий элементига боғланмагани
ликлар чегараларини белгилаш сабаб ноқулайликлар кузатилган.
Вазият масъуллар билан ўрганил-
тўғрисидаги Низом» тасдиқланди, ди ва асосий элементга боғ-
– дейди Қўчқор Ҳожиев. – Шу ланган ҳолда туманлар розилиги
асосида Кадастр агентлиги тизи- билан олди-берди далолатномаси
тузилди ва янгиланган хариталар
мидаги «Ўздаверлойиҳа» давлат тасдиқланди.
Шу ўринда бир маълумот,
илмий-лойиҳалаш институти туманнинг маъмурий-ҳудудий
чегараси ўзгарса, ушбу ҳудуддаги
томонидан маъмурий-ҳудудий мавжуд кўчмас мулк объектлари
ўзгариш бўлган тумандан белги-
ланган тартибда Кадастр агентли-
гининг кадастр палатаси ҳудудий
бўлинмаси томонидан қайта
рўйхатдан ўтказилади.

Садоқат МАХСУМОВА
ёзиб олди.

Ўзбекистонда автомобиль ишлаб чиқариш
ҳажми яна ошди.

2020 йил ЛОЙИҲА 9
№41-42 (1971-1972)

Буюк Британиянинг «New Frontier» ташкилоти маълумотларига
кўра, жами суғурта мукофотларининг ЯИМга нисбати орқали
аниқланадиган «Суғуртанинг кириб келиш даражаси» кўрсат-
кичи дунё миқёсида 6,35 фоизни, Ўзбекистонда эса бор-йўғи
0,35 фоизни ташкил этади. Дунёда аҳоли жон бошига суғурта муко-
фотлари 847 еврони ташкил этса, Ўзбекистонда бу кўрсаткич 5 евро-
га тенг. Бу эса мазкур хизматнинг паст даражасини англатади.

НЕГА
СУЎУРТАГА ИШОНЧ ЇОЛМАГАН?

Суғурта бозори талабга ги сифат ўзгариши талабларидан та маданияти шаклланмаган. таҳрирдаги лойиҳаси муҳокама
жавоб берадими? ортда қолмоқда. Суғурта жамия- Экспертларнинг баҳолашича, қилинмоқда.
тимизнинг ижтимоий-иқтисодий
Мамлакатимизда 2020 йил 1 ривожланишига бозор иқтисо- мамлакатимизда бугунги кунда Жаҳон тажрибасида, хусусан,
январь ҳолатига суғурта фаолия- ди шаклланган мамлакатларда эҳтимолий суғурта объектла- МДҲ мамлакатлари ва Хитойда
тини амалга ошириш ҳуқуқини кузатиладиган даражада таъсир рининг атиги 1 фоиздан ками суғурта қонунлари суғурта бо-
берувчи жами 41 та лицензия бе- кўрсатмаяпти. Бунинг сабаби — суғурта қилинади, холос. Ри- зорининг профессионал ишти-
рилган. Таҳлилларга кўра, давлат республикамизда суғурта фао- вожланган давлатларда эса бу рокчилари ўртасидаги маъмурий
суғурта компанияларининг устав лияти ривожига тўсиқ бўлувчи кўрсаткич 90-95 фоизни ташкил муносабатларнинг барча жиҳат-
капитали ва активлари хусусий- омиллар таъсири ҳамон юқори қилади. Бундан ташқари, суғур- ларини қамраб олади, бевосита
ларга қараганда бир неча баробар ҳамда бу соҳада назорат функ- таловчилар таклиф қилаётган таъсир кўрсатади ва шунга мос
юқори. Хусусан, давлат суғур- цияси такомиллашмаган, яъни хизматлар тури 50 хил атрофида равишда кўплаб моддалардан
та ташкилотларида ўтган йили услубий вазифаларни бажарувчи ва бу хорижникидан бир неча иборат.
берилган мукофот ҳажми йиғиб назорат шаклланмаган. баробарга кам. Бундан кўриниб
олинган суғуртанинг 29,7 фоизини турибдики, мамлакат иқтисодиё- Янги таҳрирдаги қонун лойи-
ташкил қилган. Хусусий суғурта «Биринчидан, компа- ҳаси ҳам мавжуд камчиликлар-
ташкилотлариники эса анча паст. ниялар ўртасида рақобат тида суғурта бозори салмоқли дан холи, 10 та боб, 98 моддадан
Умуман айтганда, ўтган олти йил муҳити йўқ. Иккинчидан, ўринни эгалламаяпти. Саноати ташкил топган. Лойиҳа суғурта
давомида тўланган жами суғурта тарифлар ҳамон юқори. ривожланган давлатларда су- фаолиятини тартибга солиш,
қопламалари жами тушумнинг Учинчидан эса, кўрилган ғуртанинг ялпи ички маҳсулот- соҳага илғор халқаро тажриба-
атиги 15,5 фоизини ташкил қилган. зарарни қоплаб бермас- даги улуши 8-10 фоизни ташкил ларни жорий қилиш ҳамда ис-
Бу кўрсаткич Россияда 53,7 фоиз, лик ҳолати ҳамон юқори- қилади. Россияда бу кўрсаткич теъмолчилар ҳуқуқ ва қонуний
АҚШ, Япония ва Европа мамлакат- лигича қолмоқда». 3 фоиз бўлса, Ўзбекистонда 0,4 манфаатларини ҳимоя қилиш
ларида эса 70-90 фоизни ташкил фоиздан ҳам ошмайди. мақсадида ишлаб чиқилган. Ҳуж-
этади. Қонунчилик базаси жат суғурта турларини кўпайти-
ислоҳотларга муҳтож Мазкур фаолиятни тартибга риш, барқарорлигини таъмин-
Мутахассисларнинг эътироф солувчи қонунчилик базаси ҳам лаш билан мутаносиб равишда
этишича, мамлакатимизда суғур- Қолаверса, суғурта хизмат- ислоҳотларга муҳтож. Жумла- аҳолининг суғурта маданиятини
та тўловларининг камлиги учта ларининг маълум сегментига дан, 29 та моддадан ташкил оширишни ҳам назарда тутади.
асосий сабаб билан асослантири- боғланиб қолгани, ҳаётни су- топган «Суғурта фаолияти
лади. Биринчидан, компаниялар ғурта қилиш ва аҳолининг кенг тўғрисида»ги қонун 18 йил Масалан, лойиҳада аввалги
ўртасида рақобат муҳити йўқ. қатламларини қамраб олувчи олдин қабул қилинган бўлса-да, ҳужжатда қўрсатилмаган суғурта
Иккинчидан, тарифлар ҳамон йўналишларнинг ривожланма- кўпроқ тавсифловчи характерга ташкилотлари фақатгина акция-
юқори. Учинчидан эса, кўрилган гани, менежментнинг пастлиги, эга бўлиб қолган. Қолаверса, у дорлик жамиятлари шаклида
зарарни қоплаб бермаслик ҳола- рақобатнинг йўқлиги ҳам су- замон талаблари ва воқеликлари- ташкил этилиши белгиланган.
ти ҳамон юқорилигича қолмоқ- ғурта бозори ривожига салбий га тўлиқ жавоб бермайди, бошқа Суғурта ташкилотлари ва су-
да. Зарарни қопламасликнинг са- таъсир кўрсатмоқда. Шунингдек, барча зарурий муносабатлар ғурта брокерларининг суғурта
баби, ҳар бир суғурта ташкилоти аҳолининг суғурта хизматларига қонуности Низомлари билан фаолиятини лицензиялаш назар-
шартномани ўзига мослаштириб бўлган ишончи жуда паст, суғур- тартибга солинган. да тутилиб, суғурта ташкилотла-
тузиб олади ва мижозларнинг рининг лицензиялари тугатишда
манфаатлари иккинчи даражали Янги қонунда нималар ваколатли давлат органи томо-
бўлиб қолган. белгиланади? нидан муваққат маъмуриятини
тайинлаш юзасидан нормалар
Дунёнинг барча давлатларида Юқоридаги каби омиллар ту- киритилган.
суғурта фаолияти давлат томо- файли янги таҳрирдаги «Суғурта
нидан қаттиқ назорат қилинади. фаолияти тўғрисида»ги қонун ***
Яъни суғурта фаолияти назорати ишлаб чиқилмоқда. Айни пайтда Хулоса ўрнида муҳим бир
қонунийлик, ошкоралик, ташки- Олий Мажлис Қонунчилик пала- жиҳатни қайд этиш керак. Ушбу
лий бирлик тамойиллари асоси- тасида мазкур қонуннинг янги қонун лойиҳаси қабул қилинса,
да олиб борилади. Шунингдек, бир қатор норматив низомларга
суғуртанинг аҳолига фойдаси ва бекор қилиш ёки ўзгартиришга
бу фаолият билан шуғулланаёт- доир ўзгартиришни киритиш
ган компаниялар иқтисодиётни зарурати туғилади. Демак, ушбу
ҳаракатлантирувчи муҳим кучлар- меъёрий ҳужжат соҳадаги қатор
дан бири экани инобатга олиниб, ноаниқликларга барҳам беради.
давлат суғурта бизнеси ривожини Одамларнинг суғурта тизими-
рағбатлантиришни ўз зиммасига га бўлган ишончини оширади.
олган. Шунингдек, суғурта тўловларини
беришни рад этиш билан боғ-
Мамлакатимизда суғурта лиқ жавобгарликларни белгилаб
фаолияти таҳлили шуни кўр- беради.
сатмоқдаки, қонунчилик билан
тартибга солинадиган меъёрий Жаҳонгир АБДУРАСУЛОВ,
база, унинг услубий воситалари Олий Мажлис Қонунчилик
бугунги кунда суғурта бозорида-
палатаси депутати.

Ўзбекистон Қирғизистонга инсонпарварлик
ёрдамини юборди.

10 МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

ВАЗИР МАҲАЛЛАЛАР ҲАЁТИ ТОШКЕНТ ШАҲРИ
БИЛАН ТАНИШДИ

Жойларда олиб борилаётган ишлар таҳлили билан
танишиш мақсадида Маҳалла ва оилани қўллаб-қув-
ватлаш вазири Раҳмат Маматов Қашқадарё вилояти
Ғузор тумани «Дўстлик» маҳалла фуқаролар йиғинига
ташриф буюрди.

Маҳалла ва оилани ҲАЗРАТИ ИМОМ ЗИЁРАТГОҲИ –
қўллаб-қувватлаш вазир- ЎЗЛИГИМИЗ КЎЗГУСИ
лиги ташаббуси билан
Ташриф давомида маҳал- лича танишиб чиқди. Фуқа- Тошкент шаҳридаги Ҳаз- буюриб, мамлакатимиз- хонанда Ғайбулла Қулаб-
ла ходимлари томонидан ролар билан ишлаш бўйича рати Имом мажмуасида да амалга оширилаётган дуллаевнинг қўшиқлари
фуқаро мурожаатлари билан МФЙ раиси ва унинг ўрин- «Ҳазрати Имом зиёрат- ислоҳотларнинг мазмун- ва Ўзбекистонда хизмат
ишлаш ҳолати ҳамда соҳага босарлари масъулиятини гоҳи — ўзлигимиз кўз- моҳияти ва аҳамиятини кўрсатган маданият хо-
тегишли иш ҳужжатларини ошириш, кам таъминлан- гуси» мавзусида тадбир аҳолига маҳаллабай етка- дими, шоира Муқаддас
юритишда масъуллар томо- ган, ижтимоий ҳимояга ўтказилди. зиш борасида амалга оши- Абдусаматованинг ватан,
нидан йўл қўйилган камчи- муҳтож оилаларга зарур рилаётган ишлар билан меҳр-оқибат мавзусидаги
ликлар кўриб чиқилди. кўмак кўрсатиш бўйича «Кексалар учун туризм танишдилар. шеърлари даврага файз
масъул ходимларга керак- ойлиги» доирасида ҳамда киритди.
Шунингдек, «Дўстлик» ли кўрсатмалар берилди, «Янги Ўзбекистон – ян- Жамоатчилик ишларида
маҳалла фуқаролар йиғини тушунтириш ишлари олиб гича дунёқараш» ғояси фаоллик кўрсатаётган бир Нуронийлар ҳам мил-
раиси ва ўринбосарла- борилди. асосида ташкил этилган гуруҳ маҳалла фаолларига лий, ҳам диний қадрияти-
ри иштирокида семинар тадбирда Тошкент шаҳар республика «Нуроний» миз рамзи бўлган бу тари-
ўтказилди. Унда тизимда Шу куннинг ўзида Чи- ва Тошкент вилоятидаги жамғармасининг ташак- хий мажмуа билан яқиндан
олиб борилаётган ишлар роқчи тумани маҳалла ва маҳаллаларда жамият курномаси топширилди. танишиб, бир олам таассу-
самарадорлигини ошириш, оилани қўллаб-қувватлаш равнақига ўзининг муно- Ўзбекистон Республикаси- ротлар билан қайтишди.
оилаларда ижтимоий-маъ- бўлими раҳбарлари ва сиб ҳиссасини қўшган, да хизмат кўрсатган ар-
навий муҳитни соғлом- масъул ходимлари билан маънан ва жисмонан тист Мақсадхон Юнусова, Носир ҲАЙДАРОВ.
лаштириш, оғир турмуш ҳам учрашув ўтказилди. баркамол фарзандларни
шароитида яшовчи хотин- Учрашув давомида тизимда тарбиялаб вояга етказган,
қизларни ижтимоий қўл- учраётган муаммоларни оилада ҳам, жамиятда ҳам
лаб-қувватлаш, уларнинг ўрнатилган тартибда ҳал муносиб обрў-эътиборга
бандлигини таъминлаш, этиш, фуқаролар йиғинла- эга бир гуруҳ кекса авлод
маҳаллаларни жиноятчи- ри ишини намунали таш- вакиллари, нуронийлар
ликдан холи ҳудудга айлан- кил этишда уларга кўмак иштирок этдилар.
тиришга доир масалалар бериш, малакали кадрларни
хусусида сўз юритилди. жалб этиш борасида туман Тадбир иштирокчи-
масъулларига зарур тавсия ларига Ҳазрати Имом
Вазир Р.Маматов Яккабоғ ва кўрсатмалар берилди. зиёратгоҳининг тарихи
туманидаги «Янгиобод» ва унинг қайтадан бунёд
маҳалла фуқаролар йиғини Фарҳод ЭШМЎМИНОВ. этилиш жараёнлари ҳақи-
фаолияти билан ҳам атроф- да атрофлича маълумот
берилди. Шунингдек, тад-
бир доирасида иштирок-
чилар мажмуа яқинида
жойлашган Ҳазрати Имом
номидаги маҳалла фуқа-
ролар йиғинига ташриф

МАҲАЛЛАДА ҲАЙВОНОТ БОҒИ ТАШКИЛ ЭТИЛДИ САМАРҚАНД ВИЛОЯТИ

Самарқанд вилоятининг Нуробод тумани «Гирдиқўрғон» ма-
ҳалла фуқаролар йиғини ҳудудида, «Самарқанд – Қарши» автома-
гистрали ёқасида Алишер Ёрматов кичик ҳайвонот боғини ташкил
қилди. У халқ орасида «Доктор кобра» тахаллуси билан машҳур
илон овловчи.

Кираверишда кобрани чангаллаб учишга шай турган бургут
ҳайкали ташриф буюрувчиларни эътиборсиз қолдирмаслиги аниқ.
Ичкарига қадам қўйишингиз билан сиз ўзингизни замонавий маҳал-
ла марказида эмас, балки олис ўрмон, тоғлар орасида юргандек ҳис
қиласиз. Негаки бу ерда тулки, олмахон, тўтиқуш, эчкиэмар, бўри,
кобра сингари ҳайвонлар жамланган.

2 миллиард сўмдан зиёд оилавий маблағ эвазига барпо этилган
мажмуада ҳайвонот боғидан ташқари, ошхона, сайёҳлар учун меҳмон-
хона мавжуд. Маҳалла марказида ҳайвонот боғининг ташкил этилиши,
айниқса, ҳудуддаги мактаб ўқувчилари учун айни муддао бўлди. Улар
табиатга доир машғулотларни ўқитувчилари бошчилигида шу ерга
келиб ўтмоқдалар.

Нуробод тумани ҳоким ўринбосари, Маҳалла ва оилани қўллаб-қув-
ватлаш туман бўлими бошлиғи Тўлқин Хушмуродовнинг таъкидлаши-
ча, келгусида мазкур маскан ички туризм харитасига киритилади..

Ёрмамат РУСТАМОВ.

Ўзбекистон банан импортини
қисқартирди.

2020 йил МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 11
№41-42 (1971-1972)

ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

НУРОНИЙЛАР ХИВАГА САЁҲАТ ҚИЛИШДИ

Қораўзак тумани Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш бўлими томонидан «Кек-
салар туризми ойлиги» доирасида нуронийлар учун Хива шаҳрига саёҳати ташкил
этилди. Унда 30 нафардан зиёд нуроний кексалар шаҳардаги тарихий жойларни то-
моша қилди.

АЁЛЛАР ФОРУМИ ЎТКАЗИЛДИ — Ота мерос
ватанимизда
Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлигида ўтган азизларни маънавий ҳордиқ чиқардик, балки ана
Ўзбекистон нодавлат нотижорат ташкилотлари мил- зиёрат қилиш шундай тажриба ва фикрларни ўртоқ-
лий ассоциацияси билан ҳамкорликда «Хотин-қизлар савоб ишдир, — лашдик. Биз каби нуронийларни ўйлаб,
ижтимоий-сиёсий фаоллигини оширишда нодавлат дейди нуроний саёҳатни ташкил қилганларга миннат-
нотижорат ташкилотлар ва хотин-қизлар масалалари Махаматдин дорлик билдирамиз.
бўйича бошланғич ташкилотлар тажрибаси» мавзуси- Гулимбетов. —
да республика Аёллар форуми бўлиб ўтди. Бу ерларга қанча Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ.
кўп келсангиз,
Видеоконференция шак- алоҳида эътибор қаратил- шунча арзийди.
лида ўтказилган Форумда ди. Хотин-қизларни қўллаб- Биз бундай иззат-
нодавлат нотижорат таш- қувватлаш ва муаммолари- икромдан чексиз
килотлари билан ҳамкор- ни ҳал этишда маҳаллалар, миннатдормиз.
ликда хотин-қизларнинг нодавлат нотижорат таш- Зиёратчилар ора-
ижтимоий-сиёсий фаол- килотлар, Хотин-қизлар сида 80, 90 ёшдан
лигини янги босқичга олиб жамоатчилик кенгашлари ошган отахон ва
чиқиш, уларни ҳар томон- ҳамкорлигини мустаҳ- онахонларимиз-
лама қўллаб-қувватлаш бў- камлашдек муҳим жиҳатлар нинг борлиги саёҳатимизга файз қўшди.
йича ҳуқуқий, ташкилий ва ҳам кўриб чиқилди. Ўза- Муҳими, ҳаёт тажрибаси, бугунги ёш-
услубий масалаларда ўзаро ро ҳамкорликни назарда ларнинг тарбияси ҳамда маҳаллада биз,
кексаларнинг ўрни ҳақида ўзаро фикр
алмашдик. Зиёрат давомида нафақат

Гарчи мамлакати- АНДИЖОН ВИЛОЯТИ
мизда куз-қиш мавсуми
ҳукм сураётган бўлса-да, ИЧИМЛИК СУВИ МУАММОСИ
аҳоли фаровонлигини ҲАЛ ЭТИЛДИ
ошириш мақсадида олиб
борилаётган ишлар бир
сония ҳам эътибор-
дан четда қолгани йўқ.
Жумладан, Хўжаобод
туманидаги «Андижон»
маҳалла фуқаролар
йиғинида ҳам аҳолини
тоза ичимлик суви билан
таъминлаш ишларига
якун ясалди.

«Андижон сув таъми- янги сув тармоғини тор- маҳалладаги 110 та хона-
ноти» МЧЖ туман бўли- тиш, 4 та кўчадаги тар- донда истиқомат қилувчи
мининг раҳбари Бах- моқни асосий тармоққа 400 нафар аҳолининг тоза
тиёржон Комиловнинг улаш ва сув қудуғига янги ичимлик сувига бўлган
таъкидлашича, бунинг насос ўрнатиш ишлари эҳтиёжи қондирилди.
учун маҳалла бўйлаб олиб борилди. Натижада
Саминжон ҲУСАНОВ.

фикр ва тажриба алмашил- тутувчи услубий-амалий «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН – ТОШКЕНТ ВИЛОЯТИ
ди. Илғор тажрибаларни таклифлар ишлаб чиқиш ЯНГИЧА ДУНЁҚАРАШ»
оммалаштириш бўйича бўйича келишилди. Янгийўл шаҳридаги амалга оширилган
таклифлар илгари сурилди. Янгийўл шаҳрининг «Туркистон» ислоҳотлар тўғрисидаги видеоролик
Шунингдек, хотин-қизлар- Маҳалла ва оилани ва «Мевазор» маҳалла фуқаролар йи- намойиш қилинди. Ислоҳотларнинг маз-
нинг жамият ҳаётида фаол қўллаб-қувватлаш вазири- ғинларида «Янги Ўзбекистон – янгича мун-моҳияти ва аҳамиятини ҳалқимизга
иштироки, уларнинг ҳуқуқ нинг биринчи ўринбосари дунёқараш» мавзусидаги маданий- етказишда ана шундай тарғибот тадбир-
ва қонуний манфаатлари- Гулнора Маруфова берган маърифий тадбир ўтказилди. ларининг ўтказилиши, чора-тадбирлар
ни ҳимоя қилиш борасида маълумотга кўра, бугунги ижросини таъминлашга хизмат қилади.
ҳамкорликнинг аниқ йўна- кунда вазирлик томо- Тадбир доирасида китоблар кўргаз-
лишлари ҳамда механизм- нидан Қорақалпоғистон маси, халқ амалий санъатига хос бўлган Ғулом ХИДИРОВ
лари ишлаб чиқилди. Республикаси, вилоятлар қўғирчоқ ва рассомчилик кўргазма- «Mahalla»
ва Тошкент шаҳрида 490 лари, спорт ўйинлари ташкил этилди.
Тадбир давомида хотин- нафар, туман ва шаҳарлар- Тарғиботчилар мамлакатимизда олиб
қизлар бандлигини таъмин- да 3 минг 45 нафар аъзола- борилаётган иқтисодий ислоҳотлар туб
лаш, меҳнат шароитларини ридан иборат Хотин-қизлар моҳиятини ҳамда ижтимоий-сиёсий
яхшилаш, хотин-қизлар, жамоатчилик кенгашлари соҳалардаги ўзгаришлар, халқимизга,
айниқса, қишлоқ жойлар- ва «Нодавлат нотижорат қолаверса, ёшларга яратилаётган имко-
даги ёш қизларни оилавий ташкилотлар клуби» фао- ниятлар ва хотин-қизларга берилаётган
ва хусусий тадбиркорлик, лият юритмоқда. эътибор борасидаги таҳлилий фикрлари
ҳунармандчиликка кенг билан ўртоқлашди. Тадбирда актриса
жалб этиш масаласига Фарҳод ЭШМЎМИНОВ. Зуҳра Солиева ўз маҳоратини намойиш
қилди ва барчани кайфиятини кўтарди.

Шунингдек, Тошкент вилояти ва

Қаршида Ўзбекистондаги биринчи заргарлик
мактаби иш бошлади.

12 ТИББИЁТ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

ТИББИЁТ:
рағбат бор, шароит

яратилади, сифат

ошадими?

Давлатимиз раҳбари 2020 йил оилавий шифокор пункти, қишлоқ — дейди Соғлиқни билдиряпти. Айни ҳолатларнинг

12 ноябрь куни соғлиқни сақлаш ва шаҳар оилавий поликлиникаси сақлаш вазири­ олдини олиш мақсадида эндилик-

тизимига доир бир йўла учта ҳуж- эса оилавий поликлиника этиб нинг биринчи да тизимда «Коррупциясиз соҳа»

жат — «Бирламчи тиббий-санитария қайта номланади. Эндиликда ои- ўринбосари лойиҳасини амалга ошириш кўзда

ёрдами муассасалари фаолиятига лавий шифокор томонидан фуқа- Амрулло Иноя­ тутилган.

мутлақо янги механизмларни жорий роларга бевосита туман ва шаҳар тов. — Шунингдек, Давлат тиббий суғуртаси
қилиш ва соғлиқни сақлаш тизимида кўп тармоқли марказий поликли- уй-жойи бўлмаган- жорий этилади
олиб борилаётган ислоҳотлар сама- никалари, вилоят шифохоналари ларга 3 йил давомида хизмат

радорлигини янада ошириш чора- хизматидан бепул фойдаланиш уй-жойлари ажратилади ёки Маълумки, хориж мамлакат-
тадбирлари тўғрисида»ги фармон, учун йўлланма ҳамда дори воси- базавий ҳисоблаш миқдорининг ларида қўлланиб келинаётган
«Тиббий профилактика ишлари са- талари ва тиббий буюмларга им­ 2 баравари миқдорида ҳар ойлик тиббий суғурта тизими ўзининг
марадорлигини янада ошириш орқа- тиёзли рецептлар ёзиб берилади. ижара тўловлари компенсация бир қатор қулайликларига эга.
ли жамоат саломатлигини таъмин- қилинади. Туман ҳокимлари ва Юртимизда ҳам бу тизимга ўтиш
лашга оид қўшимча чора-тадбирлар — Оила шифокорига ёрдам тижорат банклари билан бир- бўйича Сирдарё вилоятида даст-
тўғрисида»ги ва «Соғлиқни сақлаш бериш учун терапия, педиатрия, га, ипотека дастурлари асосида лабки синов тажрибасини ўтка-
тизимини ташкил этишнинг янги акушерлик ва патронаж бўйича қурилаётган уй-жойларни, аввало, зиш мақсадида ҳудуднинг ҳар
модели ва давлат тиббий суғуртаси ўрта тиббиёт ходимларидан ибо- оилавий шифокор пунктлари ва бир тиббиёт муассасаси тадқиқ
механизмларини Сирдарё вилоятида рат бригадалар ташкил қилинади, оилавий поликлиникаларга ишга қилинди, маълумотлар олиниб,
жорий этиш чора-тадбирлари тўғри- — дейди Соғлиқни сақлаш ва­ қабул қилинаётган шифокорлар муаммолар ўрганилди. Тизимнинг
сида»ги қарорларни имзолади. зирлиги бош мутахассиси Умида учун ажратиши белгиланди. Уму- оғриқли нуқталари аниқланиб,
Ғозиева. — Бу бригадалар ўзларига ман олганда, уларнинг аҳолига шу вақтгача нималар иш бердию,
Хўш, юқоридаги ҳужжатлар- бириктирилган оилалар кесимида сифатли хизмат кўрсатиши, ҳудуд қайси йўналиш оқсаб қолганига
да қандай мақсадлар кўзланган? «тиббий харита»лар шаклланти- профилактикасини таъминлаши эътибор қаратилди.
Аҳоли саломатлигини муҳофаза риб, манзилли иш олиб боради. учун барча шароитлар яратилади.
қилишда қандай янги ёндашувлар Аҳолининг саломатлик ҳолати — Эътибор берилса, бугун
ҳаётга татбиқ этилади? Вазифалар баҳоланиб, электрон базаси яра- 4 та ОТМда тиббиёт кафолатланган тиббий хизмат ва
ижроси тизимдаги муаммоларни тилади. Бунинг учун улар махсус факультетлари очилади
бартараф эта оладими? планшетлар, мобиль диагности- дори-дармонлар пакети
ка ускуналари (масалан, тарози, Фармонга мувофиқ, 2021/2022 мавжуд эмас, —
Аҳоли саломатлигига пульсоксометр, танометр, мобиль ўқув йилидан бошлаб мавжуд дейди Соғлиқни
кўра гуруҳлаштирилади ЭКГ) билан таъминланади. Брига- эҳтиёждан келиб чиқиб, тўртта сақлаш вазири
далар бирор хонадонга кирганда ҳудудда тиббиёт факультетлари ўринбосари Аб­
Фармонга мувофиқ, саломатлик бутун оила аъзоларининг сало- ташкил қилинади. Вилоят тиббиёт дулла Азизов. —
ва физиологик ҳолатидан келиб матлигини, физиологик ҳолатини муассасалари, оилавий шифокор Шунингдек, қайси
чиқиб, одамлар таянч, паст, ўрта текширувдан ўтказади. пунктлари ва оилавий поликли- тиббий хизматлар
ва юқори хавф гуруҳларига бўли- никаларда ОТМларнинг клиник
нади. Улар қайси гуруҳга мансуб- 2021 йил 1 январдан оилавий базалари ташкил қилиниб, уларда пуллию, қайси бири бепул экани-
лигига кўра, белгиланган муддат- шифокорлар фаолияти янги рей- битирувчилар ўқув амалиётини ни билмаймиз, шаффофлик йўқ.
ларда тиббий кўриклардан ўтади тинг тизими асосида баҳоланиб, ўтайди. Шунингдек, мавжуд 47 та Эндиликда айнан тиббий суғурта
ва саломатлиги даврий кузатувга юқори натижага эришган ходим- Абу Али ибн Сино номидаги Жа- орқали, аввало, кафолатланган
олинади. Хусусан, юқори хавф лар ҳар чоракда базавий ҳисоб­ моат саломатлиги техникуми ва хизмат ва дори-дармонлар паке-
гуруҳига кирувчи ва мустақил ра- лаш миқдорининг 10 бараваридан 28 та тиббиёт коллежида оилавий тини яратамиз. Кафолатланган
вишда тиббиёт муассасасига кела 30 бараваригача миқдорда бир шифокорлар ёрдамчиларини тай­ пакет асосида аҳолининг барча
олмайдиган беморлар доимий марталик пул мукофоти билан ёрлаш тизими жорий қилинади. қатламларига сифатли ва тўлиқ
кузатувга олиниб, уйига борган рағбатлантирилади. Бунда маҳал- тиббий ёрдам кўрсатилишини
ҳолда, индивидуал патронаж ама- лада аҳолининг саломатлиги, ҳу- Тизимда коррупция кенг молиялаштиришга қаратилган
лиёти жорий этилади. дуддаги касалликларнинг ўсиши, тарқалганми? давлат тиббий суғуртаси тизими
аҳолининг шифохоналарга ётиши босқичма-босқич жорий этилади.
Шунингдек, профилактик кў- ва мурожаат қилиши кабилар ба- Аччиқ бўлса-да, очиқ гап: сўнгги Шифохоналар амалдаги смета
риклар ўрнига ҳудуднинг ўзига ҳолаш кўрсаткичлари саналади. икки йилда тизимдаги 581 нафар асосида молиялаштириш тизими-
хос хусусиятлари ва аҳолининг ходим турли жиноятларга қўл дан шартномага мувофиқ бажа-
қайси гуруҳга мансублигидан Оилавий шифокорларга урган, шулардан 114 таси корруп- рилган иш ва кўрсатилган хизмат
келиб чиқиб, муайян касаллик- 30 миллион сўм цион ҳолатлардир. Коррупция учун ҳақ тўлаш тизимига ўткази-
лар бўйича мунтазам тиббий берилади ҳолатлари, асосан, ишга қабул лади.
скрининг текширувлари ташкил қилиш, бюджет маблағларини
этилади. Патронаж кўриклари Ҳужжат билан 2021 йилдан сарфлаш, пуллик хизмат кўрсатиш, ***
мақбуллаштирилиб, янгиланган бошлаб «Қишлоқ шифокори» дас­ давлат ҳисобидан тиббий ёрдам Умуман олганда, юқорида тилга
мақсадли патронаж тизими жо­ тури жорий қилинади. Унга кўра, олишга ордерлар бериш, туғуруқ олинган учта ҳужжатнинг ҳар
рий қилинади. Бу эса, ўз навбати- тиббиёт ОТМни охирги 3 йил комплексларда тиббий хизмат бири тиббиёт тизимида йиллар
да, касалликларни эрта аниқлаш ичида тамомлаган, бошқа ҳудудда кўрсатиш, ногиронликни белги- давомида йиғилиб қолган муам-
ва даволаш имконини беради. яшовчи шифокорлар олис ва чекка лаш йўналишларида учраётир. моларни бартараф этиб, соғлиқни
ҳудудларга ишга қабул қилинган- сақлаш соҳасини аҳолига том
ҚВПлар оилавий да, уларга қатор имтиёзлар яратиб Яна бир маълумот: «Ижтимоий маънода яқин, унинг саломатлиги
шифокор пунктига берилади. фикр» жамоатчилик маркази ва соғлом турмуш тарзига бевоси-
ўтказган сўровларда иштирок та масъул органга айлантиришга
айлантирилади — Жумладан, уларга камида 3 этганларнинг 43 фоизи соғлиқ- хизмат қилади.
йил ишлаб бериш шарти билан 30 ни сақлаш тизимида коррупция
Ҳужжат билан умумий амалиёт миллион сўм миқдорида бир мар- кенг тарқалган деган фикрни Санжар ИСМАТОВ
шифокори мутахассиси оилавий талик пул маблағлари берилади, «Mahalla»
шифокор, қишлоқ врачлик пункти

Қуйи Чирчиқ туманида шолини қайта ишлаш ва сақлашга
ихтисослаштирилган корхона фойдаланишга топширилди.

2020 йил САЛОМАТЛИК ЙЎЛАГИ 13
№41-42 (1971-1972)

Инсон саломатлигини яхшилаш, иммунитетини оширишда пиёда
юриш, югуриш ҳамда велосипед ҳайдашнинг фойдаси катта. Боиси
қон айланишида муҳим ўрин тутган бундай жисмоний машғулот-
лар кўплаб касалликларнинг олдини олишга хизмат қилади. Бироқ
бунинг учун алоҳида йўлаклар қилиниши, шарт-шароит яратилиши зарур.

КЄЧАЛАРДАГИ ПИЁДА ВА

ВЕЛОЙЄЛАКЛАР АІВОЛИ ЇОНИЇАРСИЗ...

Президентимизнинг 2020 йил ана шу жараёнда пиёдалар ва
30 октябрдаги «Соғлом тур- велосипедда юриш учун йўлаклар
муш тарзини кенг татбиқ этиш қилиш ҳам инобатга олинмоқда.
ва оммавий спортни янада ри- Бу нафақат замон талаби, балки
вожлантириш чора-тадбирлари инсонлар эҳтиёжига ҳам айланди.
тўғрисида»ги фармонига биноан, Демак, эндиликда амалдаги ша-
мамлакатимиздаги шаҳарлар ва ҳарсозлик меъёрларига ҳам айнан
ҳар бир туман марказида пиёда ва пиёдалар ва велосипед йўлакла-
велосипедда юриш учун «Сало- рини назарда тутувчи қўшимча ва
матлик йўлаклари» ташкил эти- ўзгартиришлар киритиш вазифаси
лиши белгиланди. Нима сабабдан ўз-ўзидан долзарблашади.
Юртбошимиз мазкур масалага
алоҳида тўхталмоқда? Бугун пиёда — Уй-жойларнинг жойлашувини
юриш ва велосипед ҳайдаш учун инобатга олган ҳолда ҳамда таш-
махсус йўллар қай ҳолатда? Талаб- килот ва идораларнинг тегишли
га жавоб берадими? ҳудудларида велосипед тураржой-
лари ва замонавий спорт майдон-
Мансабдорлар пиёда чаларини (шу жумладан, Workout)
юрмаса, муаммони ташкил этиш лозим, — дейди
билармиди? Н.Бобоев. — Шунингдек, маҳал-
велосипедда юрса. Белгиланган тақдим этиш Қурилиш вазирли- лалар, қишлоқлар, туманлар ва
гига топширилган. Бугун фармон шаҳарларни боғловчи автомобиль
Яқинда Бош вазир ўринбоса- йўл белгилари йўқ. Велосипедда ижросини таъминлашда қандай йўллари, пиёда ҳамда велосипед
ри, Туризмни ривожлантириш юраман десангиз, ҳар ўн метрда ё амалий ишлар қилинмоқда? юриши учун мўлжалланган «Сало-
давлат қўмитаси раиси Азиз ариқ учрайди, ё йўл бузилган бўла- матлик йўлаклари»ни қуриш, авто-
Абдуҳакимов Тошкентда вилоят ди, ё зина чиқиб қолади ва ҳоказо. — Пиёдалар ва велосипед йў- мобиль ҳаракати юқори бўлган ва
ҳокимларининг туризм ва спорт- лакларини ташкил этиш бўйича катта йўл кесишмаларида аҳолига
ни ривожлантириш масалалари Самарқандни мисол қилсак, тегишли лойиҳаларни тез фур- қулай ўтиш жойларини барпо
бўйича ўринбосарлари учун вилоят ҳокими шаҳар ва туман сатларда ишлаб чиқиш ва кенг этишни назарда тутишимиз керак
ташкил этилган ўқув-семинари- раҳбарлари бир ҳафта кўчаларни жамоатчилик билан муҳокама бўлади. Ҳозирда, Тошкент шаҳ-
да иштирок этди. Унда айнан шу пиёда айлансин, деб қарор чиқар- қилиш топшириғини олганмиз, рининг барча туманларида бос-
масалага тўхталиб, кўчалардаги ди. Негаки, «каттакон» раҳбарлар — дейди Қурилиш вазирлиги қичма-босқич аҳоли учун қулай
пиёда ва велойўлаклар қониқар- машинада юраверса, оддий одам- Лойиҳа-қидирув ташкилотлари бўлган кўчаларда умумий узунлиги
сиз аҳволда эканига алоҳида урғу ларимиз, фуқаролар пиёда юраёт- фаолиятини мувофиқлаштириш 50 км. бўлган пиёда ва велосипед-
берди. ган йўлаклар ёки велойўлаклар бошқармаси бошлиғи Насрулло да юриш учун «Саломатлик йў-
қанақа ҳолатда эканини билмай- Бобоев. — Нафақат лойиҳа, балки лаклари»ни қуриш бўйича амалий
массивлар, катта йўлларда ҳам ана ишлар бошлаб юборилган. Хусу-
ди-да. Улар кўчалардан маши- шундай йўлаклар ташкил қилиш сан, пойтахтимизнинг Шаҳрисабз
бўйича методик қўлланма устида кўчасида «Саломатлик йўлаклари»
нани ванғиллатиб ҳамма ёқни иш олиб бормоқдамиз. Қўлланма ва «Streetball» майдончаси ташкил
йўлларни ташкил этиш лойиҳа- этилмоқда.
чанг бостириб ўтиб кетади. Бу лари, унга қўйиладиган талаблар,
йўлларнинг технологик харита- Хулоса ўрнида
Бундан кўринадики, қанақа ҳолат бўлади? сини ўз ичига олган. Методик
велойўлаклар қуриш Чиндан ҳам, пиёда юраман қўлланмамиз деярли тайёр, фақат Муҳими, амалий ишлар пойтахт
орқали саломатлик- уни экспертизадан ўтказиш ҳамда билан чекланиб қолмайди. Рес-
деган инсон ўнқир-чўнқир тасдиқлаш қолди. Боиси лойиҳа- публикамиздаги ҳар бир туман-
йўлларда юришга қийнала- ни ишлаб чиқишда биз бир қанча ларнинг аҳоли учун қулай бўлган
жиҳатларга эътибор қаратиши- марказий кўчаларини модерни-
ни яхшилаш бароба- ди, ёғингарчилик бўлса лой миз лозим. Масалан, пиёдалар ва зация қилиш доирасида пиёдалар
рида автотранспорт- кечишга тўғри келади. Вело- велосипед йўлакларининг умумий ва велосипед йўлакларини таш-
дан фойдаланишни, сипед ҳайдаш учун эса исти- узунлиги 3-5 километрни таш- кил этиш режалаштирилган. Бу
роҳат боғига бориб, ижарага кил этиши ва ўзаро узвий боғлиқ вазифа босқичма-босқич амалга
бўлиши, йўлаклар замонавий, оширилади. 2022 йилдан бошлаб
ҳавонинг ифлослани- велосипед олиб, белгиланган энерготежамкор ёритиш тизим- Нукус, Бухоро, Нурафшон, Самар-
шини камайтиришга ҳудуддагина фойдаланиш лари билан таъминланиши зарур. қанд, Термиз, Хива, Шаҳрисабз ва
ҳам эришиш мумкин. мумкин, холос. Ваҳоланки, ду- Шунингдек, йўлакларга ёруғлик Қўқон шаҳарларида, 2023 йилдан
нёнинг ривожланган давлат- қайтарувчи, бошланиши, оралиғи республикамизнинг барча йирик
ва якунини кўрсатувчи йўл бел- шаҳарларида пиёда ва велосипед-
ларида махсус велойўлаклар гилари ўрнатилиши ҳам муҳим. да юриш учун «Саломатлик йўлак-
Пиёдалар ва велосипед йўлакла- лари» ташкил этилади.
қилинган бўлиб, яқин ҳудудда рини барпо этишда ногиронлиги
бўлган шахслар учун «тўсиқсиз Халқимизга яратиладиган бун-
ишлайдиган, ўқийдиган фуқа- муҳит» ташкил этишга ҳам алоҳи- дай қулайлик, эътибор, ўз навба-
да эътибор қаратилиши шарт. тида, масъулият ҳам юклашини
роларнинг автотранспортдан унутмаслик зарур. Яъни ушбу
Workout майдончалари йўллардан оқилона фойдаланил-
— Ёшларимиз, бошқа катта фойдаланишга эҳтиёжи йўқ. са, узоқ йиллар хизмат қилади.
ёшли аҳолимиз ҳам жисмоний Бундан кўринадики, велойўлак- Маълумки, мамлакатимизнинг Сарфланган маблағ ҳам мақсадли
машғулот билан шуғуллангиси ке- лар қуриш орқали саломатликни чекка ҳудудларида ҳам замонавий бўлади, беҳуда кетмайди.
яхшилаш баробарида автотранс- шаҳарчалар, намунавий уйлар,
лади, лекин жой портдан фойдаланишни ва ҳаво- массивлар бунёд этилмоқда. Бугун Ноилахон АҲАДОВА
йўқ, — дейди нинг ифлосланишини камайти- «Маhаllа»
Азиз Абдуҳа- ришга ҳам эришиш мумкин.
кимов. — Мен

ўзимнинг Қандай мезон асосда
мисолимда қурилади?
айтадиган

бўлсам, бир Президент фармонига асосан,

нечта вилоят 2021 йил 1 майга қадар Ўзбекис-

раҳбарлари билан кўчаларда юриб тон шаҳарлари ва ҳар бир туман

кўрдик. Узоқ бир қишлоқни айт- марказида пиёда ва велосипедда

маяпман, йирик шаҳарларимизда- юриш учун «Саломатлик йўлакла-

ги ҳолат ҳам юриб бўлмайдиган ри» қурилади. Бу бўйича лойиҳани

даражада. На югурса бўлади, на ишлаб чиқиш ва жамоатчиликка

14 ТАҲЛИЛ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

ГЕНДЕР ТЕНГЛИГИ БЄЙИЧА КОМИССИЯ:

ХОТИН-ҚИЗЛАРНИ ҚАЙ ДАРАЖАДА
ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАМОҚДА?
Янгиланаётган Ўзбекистон ислоҳотлари аёллар ва 15 ёшгача бўлган бола-
инсон манфаатлари устунлигини таъмин- Ҳимояга муҳтожлар-чи? лар йод препаратлари, 35 ёшгача
лаш баробарида жамиятда хотин-қизлар аёллар фолий кислотаси ва феррум
мавқеини ошириш, уларнинг ҳуқуқ ҳамда Оғир турмуш шароитида билан бепул таъминланиши бел-
имкониятларини устувор қадриятлардан бири яшаётган аёллар, айниқса, ёш гиланди. Ушбу дори воситалари ва
сифатида ҳимоя қилишга қаратилган. Бунда, хотин-қизларни ҳар томонлама витаминлар оилавий шифокорлар
айниқса, аёлларнинг сиёсий, ижтимоий ва иқти- қўллаб-қувватлаш ҳам эътибор томонидан бепул тарқатилади.
содий фаоллигини юксалтириш давлат сиёсати- марказидаги масалалардан. Хусу-
нинг устувор йўналишларидан бири сифатида сан, 2018-2020 йиллар давомида Ожизаларни ким
рўёбга чиқарилмоқда. Хотин-қизлар ва оилани қўллаб- ҳимоя қилади?
қувватлаш жамоат фонди ҳисо-
Хусусан, сўнгги уч йилда хо- лардан иборат кадрлар захираси бидан оғир турмуш шароитида Сўнгги йилларда хотин-қизлар-
тин-қизларнинг ҳуқуқ ва ман- шакллантирилди. Ҳозирги кунда яшаётган уй-жойга муҳтож 3878 ни тазйиқ ва зўравонликдан ҳимоя
фаатлари ҳимоясига қаратилган уларни турли раҳбарлик лаво- нафар хотин-қизнинг бошланғич қилиш йўналишида ҳам муҳим
қарийб 20 та меъёрий-ҳуқуқий зимларига тайёрлаш бўйича ти- бадал пуллари тўлаб берилди. қадамлар қўйилди. Бу борадаги
ҳужжат, шу жумладан, 2 та қонун, зимли ўқувлар ташкил этиляпти. тегишли қонунга мувофиқ, Вазир-
1 та Президент қарори, 4 та Пре- Ички ишлар вазирлиги тизимида Кам таъминланган оилаларда лар Маҳкамаси қарори билан «Таз-
зидент фармони, 13 та Вазирлар 16 нафар аёл раҳбарлик, 6 нафар яшовчи хотин-қизларни касбга йиқ ва зўравонликдан жабрланган
Маҳкамаси қарори қабул қилин- аёл ҳокимлик, 1 нафари элчилик қайта ўқитишга сарфланадиган хотин-қизларга ҳимоя ордерини
ди. Қонун ҳужжатлари хотин-қиз- лавозимини эгаллади. Бундан харажатларни молиялаштириш бериш, ижросини таъминлаш ва
ларнинг меҳнат ва тадбиркорлик ташқари, 1500 нафарга яқин учун касб-ҳунар таълими муасса- мониторинг олиб бориш тўғриси-
ҳуқуқларига оид стандартларга хотин-қизлар турли даражадаги саларига Бандликка кўмаклашиш да»ги Низом тасдиқланди.
мослиги нуқтаи назаридан ин- раҳбарлик лавозимларида фао- давлат жамғармаси маблағлари
вентаризация қилинди. лият юритмоқда. ҳисобидан грантлар ажратиш ама- Ҳозирги вақтга қадар ички
лиёти жорий этилди. ишлар органларига ҳимоя ордери
Шунингдек, «Хотин-қизлар ва 2019 йил декабрь ойида Олий сўраб 7 мингдан зиёд мурожаат
эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда Мажлис ва маҳаллий кенгашларга Шунингдек, Вазирлар Маҳка- келиб тушган. 6183 ҳолатда хотин-
имкониятлар кафолатлари тўғ- ўтказилган сайлов натижаларига маси қарори билан хотин-қизлар қизларга ҳимоя ордери расмий-
рисида»ги Ўзбекистон Респуб- кўра, аёл депутатлар сони Қо- учун қўшимча грант асосида олий лаштириб берилди.
ликаси қонунига мувофиқ, барча нунчилик палатаси депутатлари таълим муассасаларига кириш
вазирлик ва идораларда гендер умумий сонининг 32, аёл сена- тартиби белгиланди. Коронавирус пандемияси дав-
тенглик масалалари бўйича Мас- торлар эса Сенат аъзоларининг рида хотин-қизлар ҳуқуқларини
лаҳат кенгашлари ташкил этилди. 25, маҳаллий Кенгашларда хотин- Дори ва витаминлар ҳимоя қилиш, уларга нисбатан
қизлар улуши 25,6 фоизни ташкил бепул тарқатиладими? тазйиқ ва зўравонликнинг олдини
Хотин-қизларнинг камситили- этди. Бу кўрсаткич бўйича Ўзбе- олиш мақсадида Комиссия то-
шига йўл қўймаслик мақсадида Ўз- кистон парламенти жаҳондаги 190 — Оналик ва болаликни муҳофаза монидан «ННТлар бирлашмаси»
бекистон Республикасида Гендер та парламент орасида 44-ўринни қилиш борасида ҳам янгиликлар ва халқаро ташкилотлар билан
тенгликни таъминлаш масалалари эгаллади. жорий қилинмоқда, — дейди Соғ- ҳамкорликда жорий йилнинг 10
бўйича комиссия фаолияти йўлга лиқни сақлаш вазири ўринбосари апрелидан бошлаб «Ишонч теле-
қўйилди. Элмира Боситхонова. — 2021 йил фони» хизмати йўлга қўйилди.
1 июндан 5 ёшгача болалар вита-
Хўш эндиликда аёлга ожиза, уй минлар ва микро-нутриентлар, 10 Ҳозирги кунга қадар «Ишонч
бекаси, бир поғона пастда турув- ёшгача болалар паразитларга қарши телефони» орқали 3 мингга яқин
чи хилқатдек муносабатда бўлиш дорилар, ҳомиладорлар, эмизикли мурожаат қабул қилиниб, улар-
ҳолатлари барҳам топдими? нинг 40 фоизи зўравонлик ҳолат-
лари билан боғлиқ бўлиб, хотин-
Раҳбарлик лавозимларида қизларга психологик ва юридик
хотин-қизлар улуши ёрдам кўрсатилди.
қанча?
Карантин даврида айрим нотинч
— Хотин-қизларимизнинг оилаларда юзага келаётган муаммо-
жамият ҳаётидаги фаоллиги ларни бартараф этиш, хотин-қиз-
ошиб боряпти, — дейди Олий ларга нисбатан тазйиқ ва зўравон-
Мажлис Сенати раиси Танзила ликнинг олдини олиш мақсадида
Норбоева. — Жумладан, дав- «Телеграм» ижтимоий тармоғида
лат бошқарувида хотин-қизлар «Зўравонликка йўл йўқ!» канали-
иштирокини ошириш мақсадида нинг фаолияти йўлга қўйилди.
6 мингдан зиёд фаол хотин-қиз-
Қилинган ишларга кўз юммай-
сиз, аммо мавжуд камчиликларга
ҳам қўл силташга ҳаққимиз йўқ.
Шундай экан, Гендер тенглигини
таъминлаш бўйича комиссиянинг
бундан кейинги фаолиятини куза-
тишда давом этамиз.

Садоқат МАХСУМОВА
«Mahalla»

2020 йил КУН МАВЗУСИ 15
№41-42 (1971-1972)

Барча давлатларга пандемия ўзининг салбий
таъсирини кўрсатди. Жумладан, Ўзбекистонда
ҳам пандемиядан олдин ишсизлар сони ўртача
1 миллион 350 мингга яқин бўлган ҳолда айни
кунда уларнинг сони 2 миллионга яқинлашди. Чунки
карантин сабаб қатор корхоналар фаолияти тўхта-
тилди ва бу ишсизлар сони ошишига олиб келди.

БАНГЛАДЕШЛИК
ИШЧИЛАР НЕГА ОЛИБ КЕЛИНДИ?
ЄЗИМИЗДА ИШЧИЛАР ЕТАРЛИ ЭМАСМИ?

Уларнинг ўзбек — Тўғри, биз ҳам бангладешлик жалб қилиниши ҳақидаги хабарлар ҳақида маълум қилиш сўралган.
ишчиларидан қандай ишчилар иш бошлагани ҳақида Шунингдек, Вазирликдан
эшитдик, — дейди ахборот хиз- аҳоли орасида эътироз ва муҳо-
устунлиги бор? мати раҳбари Раҳимжон Маҳ- мазкур лойиҳа доирасида яра-
камов. — Бу масалада юборган камаларга сабаб тилган иш ўринлари, жалб қи-
Биргина Қашқадарё вилояти- сўровимизга ҳозирча маълумот линаётган бангладешлик мута-
да 91 мингта камбағал оилалар олмадик. Шу сабабли аниқ жавоб бўлмоқда, — хассисларнинг касби ва малака
бўлиб, 131 минг 400 нафардан бера олмаймиз. Қолган ишчи- дейди Олий даражаси лойиҳа доирасидаги
ортиқ меҳнатга лаёқатли фуқа- лар келиши ёки келмаслиги ҳам Мажлис мавжуд иш ўринларига мослиги
ролар ишсиз. Айни шу статис- компанияга бериладиган савол. Қонунчилик ҳамда ушбу иш ўринларига мос
тикадан келиб чиқадиган бўлсак, Катта эҳтимол билан улар шарт- палатаси келадиган маҳаллий ишчи кучи
яқинда «Ўзбекнефтгаз» АЖ ва нома тузмай хорижлик ишчилар- депутати мавжудлиги тўғрисидаги таҳли-
«Uzbekistan GTL» компанияла- ни олиб келган, деган тахминга Дониёр Ға- лий маълумотлар тақдим этиши
рининг Қашқадарё вилоятида бориш мумкин. Сабаби, улар ниев. — Мазкур сўралган.
амалга оширилаётган Шўртан ишчиларга S-3 тоифадаги виза масала бўйича
газ-кимё комплексининг метан олишган. Одатда бу визалар хиз- «ENTER Engineering
тозалаш базасида синтетик суюқ мат сафарига келган ишчиларга Бандлик ва меҳнат муносабатлари Pte. Ltd.» инжиниринг
ёқилғи ишлаб чиқариш лойиҳаси бир йилга берилади. Шартнома компанияси қачон жавоб
доирасида бош пудратчи «ENTER орқали ишчи ёллаш учун эса вазирлиги томонидан билдирил-
Engineering Pte. Ltd.» инжини- компания бизга мурожаат қи- беради?
ринг компанияcи томонидан лиши керак эди. Биз мамлакати- ган муносабатда «Ўзбекнефтгаз»
900 нафарга яқин бангладешлик мизда чиндан ҳам, шу ишчиларга Айни шу жараёнда декабрь ойи-
меҳнат мигрантларини жалб эҳтиёж бор ёки йўқлигини ўрга- АЖ ёки лойиҳа бош пудратчиси да бу объектда асосий қурилиш
қилингани аҳоли орасида ҳақли ниб, хулоса берамиз. Ҳақиқатан ишлари якунланиши, аввалроқ
эътироз ва муҳокамаларга сабаб ҳам, бизда шу тоифадаги ишчи- «ENTER Engineering Pte. Ltd.» ин- бўлиб ўтган тартибсизликлардан
бўлди. Чиндан ҳам, нима учун лар йўқ бўлса, шартнома тузишга кейин ҳам ишчиларга шароит
вилоятда шунча ишсиз бўла туриб, рухсат берилади. Афсуски, юқо- жиниринг компанияси Ўзбекистон ўзгармагани, қолаверса, бир гуруҳ
хориждан ишчи кучлари ёлланди? ридаги ҳолатда бундай бўлмаган. ҳинд ишчилари ҳам ишлаётгани
Нима, улар каби мутахассислар Бу ҳолат юзасидан Олий Мажлис Республикаси ҳудудида меҳнат ҳақида маълумотларга эга бўлдик.
юртимизда топилмасмиди? Қонунчилик палатаси депутат- Агар ростдан ҳам, иш декабрда
лари ҳам депутатлик сўрови фаолиятини амалга ошириш ҳуқу- якунланса, бу ердаги ишчиларнинг
Мазкур масала бўйича Банд- юборишган. Вазирлигимиз мута- кейинги тақдири нима бўлади?
лик ва меҳнат муносабатлари хассислари ҳозирда бу сўровга қини берувчи тасдиқномани олиш Ҳинд мутахассислари бажараётган
вазирлиги муносабат билди- жавоб тайёрлашяпти. Жараёнда ишни ўзбеклар уддалай олмас-
риб, «Ўзбекнефтгаз» АЖ ёки айрим саволларга жавоб топиш учун Ташқи меҳнат миграцияси- миди? Албатта, уддаларди. Чунки
лойиҳа бош пудратчиси «ENTER учун биз ҳам буюртмачиларга сў- ҳинд ишчилари орасида сваркачи
Engineering Pte. Ltd.» инжини- ров юборганмиз. Асл вазият яқин га мурожаат қилмаганлиги баён бўлиб ишлаётганлари ҳам бор. Энг
ринг компанияси Ўзбекистон кунларда ойдинлашади. Ҳозирда қизиғи, уларга берилаётган ойлик
Республикаси ҳудудида меҳнат уларнинг фаолиятини текшириш этилган. маош 1 минг АҚШ долларидан 2
фаолиятини амалга ошириш учун Бизнес омбудсманга хат минггача экани айтилмоқда.
ҳуқуқини берувчи тасдиқномани билан мурожаат қилганмиз. Улар Ҳолбуки, Вазирлар Маҳкамаси-
олиш учун Ташқи меҳнат мигра- рухсат бергач, текширув ўтка- нинг 2019 йил 25 мартдаги «Ўзбе- Бу маълумотлар қанчалик
циясига мурожаат қилмаганини замиз. Ва, албатта, натижасини кистон Республикасига хориждан асосли эканини билиш мақсади-
баён этди. Энг қизиғи, муҳокама- оммавий ахборот воситаларида ишчи кучини жалб қилиш ва ундан да «ENTER Engineering Pte. Ltd.»
лар охирига етмай, масалага та- эълон қиламиз. фойдаланиш тартиби тўғрисидаги инжиниринг компанияси билан
йинли нуқта қўйилмай хорижлик низомни тасдиқлаш хақида»ги қа- боғланиб, жавоб олишга уриндик.
ишчилар объектда иш бошлагани Депутат фикри қандай? рори билан тасдиқланган Низомга Афсуски, компания матбуот
маълум қилинди. Тез кунларда асосан, иш берувчилар томони- хизматига қилган қўнғироғимиз
— Аввал ҳам ёзганимдек, «Ўз- дан Республикага хориждан ишчи ҳам, телеграм тармоғи орқали
қолган ишчилар бекнефтгаз» АЖ ва «Uzbekistan кучини рухсатнома олмай жалб юборган саволларимиз ҳам жа-
ҳам келиши GTL» компанияларининг Қашқа­ қилиш, чет эл фуқароларига эса вобсиз қолди. Бунинг учун бироз
ҳақида хабар- дар­ё вилоятида амалга ошири- мамлакат ҳудудида тасдиқнома муддат кутишни сўрашди.
лар тарқал- лаётган Шўртан газ-кимё комп- олмасдан меҳнат фаолиятини
ди. лексининг метан тозалаш базаси- амалга ошириши тақиқланади. Бу Хулоса қилиб айтадиган бўлсак,
Хўш, бу ха- да синтетик суюқ ёқилғи ишлаб эса лойиҳага бангладешлик иш- юртимизда шунча ишсиз турганда
бар қанчалик чиқариш лойиҳаси доирасида бош чиларни олиб келиниши бугунги четдан меҳнат ресурсларини ёл-
рост? Меҳ- пудратчи «ENTER Engineering Pte. пандемия жараёнида нафақат лаш шу юрт ва шу халққа хиёнатга
нат ва банд- Ltd.» инжиниринг компанияcи то- ўринсиз қарор эканлигини, бал- тенгланади. Ахир, шу иш ўринла-
монидан 900 нафарга яқин банг- ки катта эҳтимол билан қонунга рида ўзимизнинг қора кўзлар иш-
лик муносабат- ладешлик меҳнат мигрантлари зид тарзда амалга оширилганини ласа, қанча ўзбек оиласига барака
лари вазирлиги ахборот хизмати англатади. кирарди, рўзғори бут бўларди.
раҳбари Раҳимжон МАҲКАМОВ
шундай дейди: Юқоридагилардан келиб чи- Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
қиб, ҳамкасбим депутат Н.Тила- «Mahalla»
волдиев билан бирга Бандлик ва
меҳнат муносабатлари вазирли-
гига депутатлик сўровини юбор-
дик. Унда, биринчи навбатда,
бангладешлик мутахассисларни
жалб қилишда «Ўзбекнефтгаз»
АЖ ёки «ENTER Engineering Pte.
Ltd.» инжиниринг компанияси
томонидан амалдаги қонунчи-
ликка риоя этилганлиги бўйича
вазирлик томонидан олиб бо-
рилаётган ўрганиш натижалари

Ўзбекистоннинг олтин-валюта захиралари
ҳажми яна қисқарди.

16 ЖАРАЁН 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Сўнгги йилларда мамлакатимизда қулай инвестициявий
муҳитни яратиш, хусусий мулк эгаларининг ҳуқуқла-
ри ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш юзасидан
тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Шу билан
бирга, давлат улуши сақланиб қолаётган айрим тармоқлар ва
йирик корхоналарда бозор механизмларига ўтишнинг кечи-
каётганлиги янги турдаги рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб
чиқаришни йўлга қўйиш, илғор технологияларни жорий этиш,
меҳнат унумдорлигини ошириш, хусусий капитални фаол жалб
қилган ҳолда янги иш ўринлари яратишга тўсқинлик қилмоқда.

ДАВЛАТ ИШТИРОКИДАГИ КОРХОНАЛАР

ФАОЛИЯТИ ҚАНДАЙ ИСЛОҲ ҚИЛИНАДИ?

Президентимиз айтганидек, Тўртинчи йўналишда 507 та бозор маълумотлар шакллантирилади, тўлиқ истисно қилиш мақсадида
хусусийлаштириш бўйича кўплаб ва савдо комплексларида бошқа- – дейди Давлат активларини давлат мулки объектларини (ак-
қарорлар қабул қилинган. Лекин рув тизимини такомиллаштириш бошқариш агентлиги департа- циялардан ташқари) сотиш бўйича
бирорта раҳбар пастга тушиб, бу ва уларни босқичма-босқич хусу- мент бошлиғи Нодир Арзиқулов. савдолар «E-IJRO AUKSION» элект-
соҳадаги билим ва методикани сийлаштириш чора-тадбирлари – Давлат улуши устувор бўлган рон савдо майдончасида амалга
жойларга етказмагани сабабли кўрилади. корхоналар фаолиятига Осиё оширилиши белгиланган, – дейди
кўп корхона ва объектлар сотил- тараққиёт банки билан ишлаб Давлат активларини бошқариш
масдан турибди, на давлатга, на Қай тартибда трансфор- чиқилган Корпоратив бошқарув агентлиги ҳузуридаги «E-IJRO
тадбиркорга наф келтиряпти. мация қилинади? қоидалари жорий этилиб, Евро- AUKSION» онлайн аукционларни
пада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкил этиш маркази директори
Шу боис 3 мингга яқин давлат – Фармонда белгилаб берилган ташкилоти ҳамкорлигида тайёр- Муҳиддин Хўжаев. – Шунга кўра,
иштирокидаги корхоналар тан- давлат иштирокидаги корхоналар- ланган намунавий Низом асосида давлат мулки объектларини сотиш
қидий таҳлил этилиб, уларнинг ни трансформация қилиш учун, «комплаенс» ва коррупцияга қар- тартиби Вазирлар Маҳкамасининг
иқтисодиётдаги улушини кескин аввало, ушбу корхоналарнинг мо- ши курашиш хизматлари татбиқ 2018 йил 16 июндаги «Давлат
қисқартириш бўйича таклифлар лиявий ҳисоботлари халқаро мо- этилади. Давлат улуши мавжуд мулки объектларини сотиш ва
ишлаб чиқилди. лиявий ҳисоботлар стандартлари акциядорлик жамиятлари акция- давлат мулкини ижарага бериш
(IFRS) асосида тайёрланиб, халқаро лари эса фонд биржаси котировка бўйича электрон савдолар ўтка-
Давлатимиз раҳбарининг 2020 кредит рейтинг олиши таъмин- варағига (листинг) киритилади. зиш тартиби тўғрисидаги НИЗОМ-
йил 27 октябрда қабул қилинган ланади, – дейди Давлат актив- ни тасдиқлаш ҳақида»ги қарори
«Давлат иштирокидаги корхона- ларини бошқариш агентлиги Молиявий аудит жорий этиш асосида амалга оширилади. Бунда
ларни ислоҳ қилишни жадаллаш- департамент бошлиғи Бахтиёр учун эса дастлаб, корхонанинг баҳоланган нарх бўйича давлат
тириш ҳамда давлат активларини Ҳайдаров. – Шунингдек, нуфузли молиявий ҳисоботларини халқаро кўчмас мулк объектлари 2 ой
хусусийлаштиришга оид чора- халқаро консалтинг ташкилотлари молиявий ҳисоботлар стандартла- давомида нархни ошириб бориш
тадбирлар тўғрисида»ги фармони жалб қилинган ҳолда молиявий ри (IFRS) асосида тайёрлаш бўйича шаклида савдоларга чиқарилади.
эса бу жараённи янада жадаллаш- соғломлаштириш, операцион амалга оширилаётган ишлар таҳ- Ушбу белгиланган муддатда давлат
тиришга хизмат қилмоқда. самарадорликни ошириш ҳамда лил қилинади. Бунинг учун корхо- мулки объектлари сотилмаса дав-
ўрта ва узоқ муддатли ривожла- наларда молиявий ҳисоботларни лат мулки объектларини савдога
Хўш, самарасиз фойдаланилаёт- ниш стратегиялари ишлаб чиқила- IFRS асосида тайёрлаш бўйича қўйиш нархини босқичма-босқич
ган деб топилган давлат ишти- ди. Харидлар ва бошқарув тизим- алоҳида бўлинма ташкил этилиб, пасайтириш механизми қўлланади
рокидаги корхоналар фаолияти ларини аудитдан ўтказиш ҳамда танлов асосида аудиторлик ва ва аукционга қўйилган бошланғич
қайси мезонлар асосида ўрганиб комплаенс ва коррупцияга қарши консалтинг компаниялари жалб нархининг 50 фоизига етгунча
чиқилди? Трансформация қай тар- хизматларни шакллантиришни на- қилинади. ҳар 15 кунда аукционга қўйилган
тибда амалга оширилади? Шаф- зарда тутадиган замонавий корпо- бошланғич нархдан 10 фоизга ка-
фофлик қандай таъминланади? ратив бошқарув тизимини жорий Шунингдек, халқаро кредит майтирилади. Бироқ бунда давлат
Шу хусусида Давлат активларини этиш ҳам трансформация қилиш рейтингларини олиш графиги улушини сотишда баҳолаш сана-
бошқариш агентлиги мутасадди- жараёнларининг муҳим шартидир. ишлаб чиқилиб, операцион са- сига келиб номинал қийматидан
лари билан суҳбатлашдик. Бундан ташқари, кузатув кенгаши марадорликни ошириш бўйича паст бўлмаслиги лозим. Давлат
таркибини камида 30 фоиз, ижро ишлар амалга оширилади. Бунда кўчмас мулк объектларини сотиш-
– Президентимизнинг иқтисо- органи таркибини эса камида 3 корхоналар қўшимча акциялар чи- да эса баҳолаш санасига келиб
диётда давлат улушини қисқарти- нафар (раҳбар ходими) малакали қариб, IPO усулида жойлаштириш, қолдиқ қийматидан паст бўлмас-
риш бўйича берган топшириқлари халқаро мутахассислар билан тўл- корпоратив облигациялар ҳамда лиги керак. Бошланғич нархи 1 сўм
асосида Бош вазир бошчилиги- дириш талаб этилади. халқаро фонд биржаларида евро- бўлган давлат кўчмас мулк объ-
даги ишчи гуруҳлар томонидан бондлар чиқариш усуллари кўзда ектлари инвестиция киритиш ва
2965 та давлат иштирокидаги Корпоратив бошқарув ва тутилади. ишчи ўрни яратиш шарти билан
корхоналар фаолияти танқидий молиявий аудит қандай реализация қилинади.
ўрганиб чиқилиб, улар 4 та тои- Объектларни сотиш
фага (тўлиқ сотиш, қайта ташкил жорий этилади? жараёни қандай амалга Энг муҳими, онлайн аукцион
этиш, тугатиш, тўлиқ ёки қисман савдоларини шаффоф тарзда
қолдириш) бўлинди, – дейди – Давлат иштирокидаги кор- оширилади? ўтказилишини таъминлаш мақ-
Давлат активларини бошқариш хоналарга корпоратив бошқарув Шаффофлик садида мулклар ҳақидаги маъ-
агентлиги департамент бошлиғи жорий этиш учун, аввало, корхо- таъминланадими? лумотлар белгиланган муддат
Алишер Миралиев. – Ушбу жа- нанинг тизим ташкилотлари рўй- давомида савдо майдончасида
раёнлар давлатимиз раҳбарининг хати, уларнинг молиявий аҳволи, – Давлат активларини сотиш туриши таъминланади. Исталган
юқоридаги фармони асосида даромадлилиги, корхона фаолияти жараёнларининг шаффофлигини шахс мулк учун ариза бериши ва
тўртта йўналишда амалга оши- соҳасига мувофиқлиги бўйича таъминлаш ҳамда мазкур жараён- аукционда қатнашиши мумкин.
рилади. Биринчи йўналишда 32 да инсон омили аралашувини Аукцион иштирокчилари аук-
та йирик давлат корхоналари ва цион жараёнида бир-бирлари-
хўжалик бирлашмалар бюджет нинг маълумотларидан бехабар
барқарорлиги билан узвий боғ- ҳолда махсус рақам остида сав-
лаш мақсадида трансформация дода иштирок этадилар. Онлайн
қилинади. Иккинчи йўналишда 39 аукционлар ҳеч қандай субъ-
та давлат иштирокидаги корхо- ектив аралашувларсиз ташкил
наларда корпоратив бошқарув ва этилади.
молиявий аудит жорий этилади,
операцион самарадорлиги оши- Рустам ЮСУПОВ
рилади. Учинчи йўналишда 556 та ёзиб олди.
давлат активларини хусусийлаш-
тириш чора-тадбирлари кўрилади.

2020 йил БИЗНЕСГА КЎМАК 17
№41-42 (1971-1972)

Президентимиз жорий йилнинг 28 октябрь
куни давлат иштирокидаги корхоналарни
ислоҳ қилиш ҳамда давлат активларини
хусусийлаштириш масалалари бўйича ўт-
казган видеоселектор йиғилишида аҳоли ва тадбир-
корларга батафсил маълумот берадиган хусусий-
лаштириш маслаҳат клиникалари ҳамда coll-марказ
ташкил этиш, методик қўлланма тайёрлаб, жойларга
етказиш муҳимлигини айтган эди. Шунга мувофиқ,
Қарши шаҳрида Корхоналарни соғломлаштириш ва
хусусийлаштириш клиникаси ташкил этилди.

ХУСУСИЙЛАШТИРИШ КЛИНИКАСИ
КОРХОНАЛАРНИ СОЎЛОМЛАШТИРАДИ

Давлатимиз раҳбари жорий спорт иншоотларида ўтказиларди. сотиладиган корхоналар тоифа- айтадиган кўплаб ташкилотлар
йилнинг 12 ноябрь куни Қашқа­ Президентимиз ташаббуси билан ларига ажратса бўлади. Дастлабки фаолият юритади. Бироқ ушбу
дар­ё вилоятига қилган ташри- Корхоналарни соғломлаштириш ҳисоб-китобларга кўра, алоҳида ташкилотларда ҳар доим ҳам иш-
фи давомида мазкур клиникага ва хусусийлаштириш клиникаси- ёндашув асосида 16 та корхона ху- билармоннинг муаммоси тезкор
ташриф буюриб, унинг фаолияти нинг ишга туширилиши шу билан сусийлаштирилиб, қолган 36 таси ечим топмасди, тадбиркор эса
билан ҳам танишди. боғлиқ муаммоларни бартараф умумбелгиланган тартибда тезкор мурожаати ортидан сарсон юра-
этиш баробарида бошқа ҳудудлар сотилади. Хусусан, алоҳида ёнда- верарди. Бу клиника эса...
Хусусийлаштиришдан ва хорижий мамлакатлардан таш- шув асосида 8 та газета бўйича
мақсад – тадбиркорларга риф буюрадиган ишбилармонлар- савдога чиқариш шартлари юза- — Ҳозир талабаман, Наманган
га Қашқадарёнинг иқтисодий ва сидан Ахборот ва оммавий ком- педагогика институтида туризм
йўл очиш экспорт салоҳиятини ҳам кўрса- муникациялар агентлиги ва ма- йўналиши бўйича таҳсил оламан,
тиш имконини беради. ҳаллий давлат ҳокимияти орган- — дейди Қарши туманида яшов-
Хусусийлаштиришнинг асосий ларидан таклиф олинади. Бунда, чи Малика Алимардонова. –
мақсади – ишлаб турган корхона- Мутасаддининг маълум қи- давлат улушлари бошланғич нархи Туризм соҳасига жуда қизиқаман.
ларни янада самарали ишлашига лишича, айни пайтда вилоятда «1 сўм»га тенг қийматда қўйил- Аввал ўз фаолиятимни нодавлат
қаратилган. Ўйлаймизки, маз- фаолиятини тўхтатган ёки ёпи- гандан сўнг ҳам сотилмаганда, мактабгача таълим муассасасини
кур клиника вилоятдаги мавжуд лиш арафасида турган, солиқдан меҳнат жамоасига ўзаро келишув ташкил этишдан бошладим ва
давлат корхоналарини соғлом- муддати ўтган қарзи бор, маҳ- асосида сотиш таклиф этилади. 4 та боғча очдим. Боғчаларим-
лаштириш ва хусусийлаштириш сулоти сотилмай, йиғилиб қо- Бундан ташқари, савдога чиқариш нинг бири Парғуза қишлоғида
жараёнларини шаффоф амалга лаётган мингга яқин корхоналар шартлари юзасидан 1 та компью- жойлашган. Бу қишлоқда бола-
оширишда муҳим восита бўлиб мавжуд. Клиникада мазкур кор- тер хизматлари кўрсатиш маркази лар боғчасига талаб юқорилиги
хизмат қилади. хоналар чуқур таҳлил қилиниб, бўйича Ахборот технологиялари сабабли боғчаларим сонини яна
уларни яна аввалгидек ишлашига ва коммуникацияларини ривож- биттага кўпайтириш мақсадида
— Агар давлатнинг бозордаги кўмаклашилади. лантириш вазирлиги ва маҳаллий шу ҳудудда жойлашган кам қув-
улуши қанча кўп бўлса, у шунча давлат ҳокимияти органлари, 7 та ватда фойдаланилаётган маъму-
корхоналарга яқин кўмаклашувчи- Хизматлар «ягона дарча» тиббиёт муассасаси бўйича эса рий бинони хусусийлаштириб
га айланади, бироқ тадбиркорлар- тамойили асосида Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва ма- олиш мақсадида у ташкилотдан
га тўсиқ ҳам бўлади, — дейди Ўз- ташкил қилинади ҳаллий давлат ҳокимияти органла- бу ташкилотга сарсон бўлиб
бекистон савдо-саноат палатаси ридан таклиф олинади. юргандим. Яқинда Корхоналарни
вилоят ҳудудий бошқармаси — Президентимизнинг «Дав- соғломлаштириш ва хусусийлаш-
бошлиғи Мухтор Гулов. — Мисол лат иштирокидаги корхоналарни Ўктам Нусуровнинг таъкидла- тириш клиникасига мурожаат
учун, юқори турувчи идора ва ва- ислоҳ қилишни жадаллаштириш шича, мазкур клиникада хусусий- қилдим. Мутахассислар объект
зирликлар бирор хизматга эҳтиёж ҳамда давлат активларини хусу- лаштириш билан боғлиқ маълу- «1 сўм» қийматида сотилиши
сезса, хусусий секторга эмас, сийлаштиришга оид чора-тад- мотлар базаси шакллантирилиб, ҳақида маълумот бериб, барча
балки, давлат унитар корхонасига бирлар тўғрисида»ги фармонига хусусийлаштирилаётган корхо- ҳужжатларни тайёрлаш ва кредит
мурожаат қилади. Натижада рақо- асосан, давлат акция пакетлари налар паспортлари жамланган. олишда амалий ёрдам беришла-
бат муҳити ва сифат йўқолади. Си- (улушлари) тўлиғича оммавий Тадбиркорлар ушбу маълумот- рини айтишди. Тўғриси, вилояти-
фат йўқ бўлса, табиийки, таннарх савдолар орқали хусусий секторга ларни тегишли мутахассислар мизда бундай замонавий бино-
ҳам ўсади. Шундай экан, давлат сотиладиган корхоналар рўйха- ва инфокиоскалар орқали олиш- нинг ишга туширилганини кўриб,
активларини хусусийлаштириш тига Қашқадарё вилоятидан 52 лари мумкин. Умуман олганда, жуда хурсанд бўлдим.
иқтисодиёт учун фақат манфаат та корхона киритилган, — дейди клиникада корхоналарни соғлом-
келтиради. Эътиборлиси, шу Давлат активларини бошқариш лаштириш ва хусусийлаштириш Клиника биносида Қашқадарё
пайтгача Қарши шаҳри ва умуман, агентлигининг вилоят бошқар- билан боғлиқ барча масалалар вилоятидаги йирик корхоналар ва
вилоятимиз ҳудудида кенг миқёс- маси бошлиғи ўринбосари Ўктам бўйича хизматлар «ягона дарча» тадбиркорлар томонидан ишлаб
ли бизнес-кўргазмаларни таш- Нусуров. – Уларни давлат актив- тамойили асосида ташкил қи- чиқарилаётган маҳсулотларнинг
кил этиш мумкин бўлган махсус лари алоҳида ёндашув асосида ва линади. Келгусида клиниканинг доимий кўргазмаси ҳам ташкил
бино йўқ эди. Бундай тадбирлар умумбелгиланган тартибда тезкор ҳудудий филиалларини ҳам очиш этилган. Мажлислар зали, музока-
гоҳ маданият муассасалари, гоҳ мўлжалланган. ра хоналари, экспортчилар уюш-
маси ва ўқув марказлари жойлаш-
Муаммолар тезда тирилган.
барҳам топади
Бир сўз билан айтганда, кли-
Маҳсулот ишлаб чиқаришдаги никада малакали мутахассислар
кўплаб қийинчиликлар, инвестор томонидан хусусийлаштиришга
тополмаслик, банкдан кредит қўйилган объектлар, уларнинг
ололмаслик сингари турли муам- манзили, ҳолати, соҳадаги тартиб-
молар охир-оқибат тадбиркор- қоидалар ҳақида батафсил маълу-
нинг ҳафсаласини пир қилади. мот олиш мумкин. Асосийси, бу
Юртимизда муаммога дуч кел- ерда ҳамма хизматлар бепул.
ган ишбилармонлар ўз дардини
Шоҳиста БОЗОРОВА
«Mahalla»

Янгиҳаёт туманига ҳоким, прокурор ва
ИИБ бошлиғи тасдиқланди.

18 ҲОЛАТ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

МАНСАБ — ДАБДАБАШукунлардаайрим

мансабдорларни

ва ҳашампарастликдабдаба ва ҳашамга

муккасидан кетишда
айблаётганлар кўпай­

дегани эмасди. Бу ўринда ҳоким­

ларнинг қимматбаҳо
автомобилларга «иш­

“қибозлиги» борасида­
ги фактларга тўхтал­
май илож йўқ. Мазкур

«тантиқона ишқибоз­

лик» давлат бюджети жорий этилиши шарт.
маблағлари — сизу — Бундай ҳолларда давлат хиз-
бизнинг пулимиз ҳисо­
бига қондирилаётгани, матчиларига «Ҳалоллик вакцина-
айниқса, ачинарлидир. си»ни норматив ҳужжатлар қабул
қилиб, тегишли чекловларни қўл-

Натижада болалар боғчасию, ги 370 миллион сўмга «Trailblazer», ди. Бошқа кўплаб хайрли тадбирлар лаш орқали сингдиришдан бошқа
мактаблар, тиббиёт ва бошқа иж- Қашқадарё вилояти ҳокимлиги ҳам 2021 йилга қолдирилди. Барча чора қолмаяпти, — дей­
тимоий инфратузилма муассаса- ҳоким ўринбосарига 349 мил- имкониятлар пандемия оқибатлари- ди Коррупцияга қар­
лари, кам таъминланган оилалар- лион сўмга «Equinox», ҳокимнинг ни бартараф қилишга йўналтирилди. ши курашиш агент­
нинг аҳволини яхшилашга сарфла- хотин-қизлар масалалари бўйича Юқоридаги каби шароитда айрим лиги директори
ниши лозим бўлган миллиардлаб маслаҳатчисига, ёрдамчиси ҳамда раҳбарларнинг дабдабага берилиши Акмал Бурҳонов.
сўм ҳокимбуваларнинг дабдала ишлар бошқармаси бошлиғига 621 эса аҳолининг ҳақли эътирозларига — Ҳозирда «Давлат
йўлларда дабдаба билан сайр миллион сўмга 3 та «Tracker» хиз- сабаб бўлади, холос. ҳокимияти ва бош-
қилишларини таъминлайдиган мат машиналари сотиб олган. қаруви органларида
машиналар учун сарфланмоқда. —1997-98 йилларда Фарғона
Давлат харидлари порталида вилояти Қўштепа тумани ҳоки- хизмат автотранспортларидан
Масалан, сентябрь ойида Пар- кўрсатилган шу ва шу каби бошқа мининг курилиш, коммуникация, фойдаланиш тизимини тубдан та-
кент тумани ҳокими ўз ўғлига маълумотларни ўқиб, бизда ҳеч транспорт, маиший хизмат ва комиллаштириш чора-тадбирлари
тегишли бўлган «Captiva»ни 260 қандай пандемия йўқ, шекилли, савдо масалалари бўйича ўринбо- тўғрисида»ги Президент қарори
миллион сўмга ҳокимият балансига деб ўйлайсан киши. Қизиғи, дав- сари лавозимида ишладим, — дей­ лойиҳаси ишлаб чиқилган. Унда
сотиб олгани тўғрисидаги хабар лат бюджетининг бу каби хўжа- ди меҳнат фахрийси Тўлқинжон айнан мана шу каби ҳолатларнинг
шов-шув бўлганди. Жамоатчилик сизларча сарфланиши борасида Қурбонов. — Эски «ГАЗ 2410» олдини олиш режалаштирилган.
бу ҳаракат замирида коррупцион сўровларга ҳеч ким асосли жавоб хизмат машинасида юрар эдим. Лойиҳага кўра, Давлат ҳокимияти
унсурлар ҳам мавжудлигини таъ- беришни истамаяпти. Таъмирлаш, ёқилғи қуйиш ҳам ўз ва бошқаруви органлари раҳбар
кидлади. Алал-оқибат, Коррупцияга зиммамга юклатилганди. 6 нафар ходимларига хизмат автотранс-
қарши курашиш агентлиги холат — Ажратилган маблағнинг ҳоким ўринбосари бўлар эди. Ке- портларини класс турига қараб
юзасидан текширув бошлаб, «Дав- озроқ қисмига қўшган ҳолда, янги йинроқ бюджет маблағларини те- бириктириш нормативлари (энг
лат харидлари тўғрисида»ги қонун хизмат машинаси олинди, — дей­ жаш мақсадида 3 нафар ўринбосар юқори нархлари) белгиланади.
талаби бузилгани, олди-сотдида ди Зарбдор туман хокимининг қисқартирилди. Хизмат машинаси
манфаатлар тўқнашувига йўл қў- саноатни ривожлантириш, капи­ фақат ҳокимда, қишлоқ хўжали- Жумладан, туман, шаҳар ҳоким-
йилгани аниқланди. 260 миллион тал қурилиш, коммунал хўжалиги ги бўйича биринчи ўринбосар ва ларига бириктириладиган хизмат
сўм ҳокимлик ҳисоб-рақамига қай- масалалари бўйича ўринбосари менда қолди. Бюджет ҳисобидан автотранспорти нархи БҲМнинг
тарилди. Аммо бу жараёндан ўзига Алишер Эржигитов. — Ҳоким ажратиладиган ёқилғи камлиги 1200 бараваридан (267 миллион
хулоса чиқарганлар кам бўлган чоғи. миниб юрган «Captiva» таъмирдан боис, асосан, ўзимиз бензин қуяр 600 минг сўм) ошмаслиги, давлат
чиқарилиб, биринчи ўринбосарга эдик. 2005 йилда менинг ихтиё- ҳокимияти ва бошқаруви органла-
«Сал камтарроқ берилди. Биринчи ўринбосар хиз- римга эски «Тико» автомашинаси рининг Қорақалпоғистон Респуб-
бўлинг, жаноблар!» матида бўлган «Lacetti» автома- берилди, ҳайдовчисиз. Яна ёқилғи ликаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар
шинаси эса таъмирланиб, яна бир ажратилмади. Бошқа ўринбосарлар бўлинмалари раҳбарлари хизмат
Мисол учун, Зарбдор тумани ҳоким ўринбосарига топширилди. ҳам шу аҳволда эди. Аммо вазифа- автомашинаси нархи эса БҲМ-
ҳокими Зафар Рўзиев «Captiva» мизни виждонан бажарганмиз. Бу- нинг 700 бараваридан (156 мил-
хизмат машинаси бўла туриб, Иқтисод қилиш шунақа гунги воқеаларни эшитиб эса бир- лион 100 минг сўм) ошмаслиги
370 миллион сўмга «Trailblazer», бўладими? гина гап айтаман: «сал камтарроқ керак бўлади. Давлат ҳокимияти
шунингдек, пандемия даврида бўлинг, жаноблар». Ахир, бекорга ва бошқаруви органларида хизмат
Учқўрғон, Поп, Қўшработ ва Нар- Жорий йил бутун дунё учун айтилмайди: «камтарга камол». Акс автотранспортларини янгисига
пай туманлари ҳокимликлари ҳам оғир келди. Пандемия шароитида ҳолда аҳоли сизни «ўзимизники» алмаштириш ундан камида 5 йил
«Trailblazer» сотиб олишди. Денов иқтисодий ўсиш пасайгани боис деб қабул қилмайди. фойдаланилгандан сўнг амалга
тумани ҳокимлиги эса айни каран- деярли барча давлатлар йил бошида оширилади. Бунда автотранс-
тин кучайтирилган пайтда — 2020 тасдиқлаган бюджетларини қайта Бюджет маблағини портнинг техник ҳолати, ундан
йилнинг июлида 398 миллион сўм- кўриб чиқишди. Режалаштирилган хўжасизларча фойдаланиш хавфсизлиги, шу-
га «Trailblazer LTZ-АТ» харид қилди. кўплаб лойиҳалар ортга сурилди. нингдек, янгисига алмаштириш-
Наманган вилояти ҳокимлиги ҳам Жумладан, мамлакатимизда ҳам сарфлашни таъқиқлаш нинг иқтисодий мақсади инобатга
қатордан қолишни истаётгани йўқ. икки марта — апрель, сентябрь керак олиниши лозим бўлади.
Июлда бюджет маблағлари ҳисо- ойларида давлат бюджети сарф-
бидан 1 миллиард 579 миллион харажатларини оптималлаштириш Албатта, назорат бўлмаса, Бизнингча эса, нима бўлганида
сўмга «Тоyоtа LC200» автомобили тўғрисида ҳукумат қарори қабул қи- қатъий қоидалар жорий этилмаса, ҳам, давлат хизматчиси, ман-
ҳамда сентябрь ойида қарийб 400 линиб, бюджет тизими ходимларига «ғазна»ни ўз ҳаловати учун сову- сабдор шахс вазият ва шароитга
миллион сўмга «Trailblazer LTZ-АТ» берилиши лозим бўлган мукофотлар ришни истайдиганлар ҳамиша то- тўғри баҳо бера олиши лозим.
машинаси харид қилинган. аввал 1 октябргача, сўнгра эса 2021 пилаверади. Шундай экан, мазкур Шундагина юқоридаги каби
йил 1 январгача берилмайдиган бўл- ҳолатларни чеклайдиган қоидалар дабдабапарастликлар билан аҳо-
Бундан ташқари, Қорақалпоғис- лининг ғашига тегиш ҳолатлари
тон Республикаси Жўқорғи Кен- камаяди.
геси 883 миллион сўмга «Toyota
Prado», Мирзачўл тумани ҳокимли- Улуғбек ИБОДИНОВ
«Mahalla»

«Ўзсаноатқурилишбанк» коррупция ҳолатлари
ҳақида хабар берадиган махсус алоқа каналларини очди.

2020 йил ТАҲЛИЛ 19
№41-42 (1971-1972)

Коррупция иқтисодиёт ривожи, чинакам қулай тадбиркорлик
ва инвестиция муҳити учун энг асосий тўсиқлардан биридир.
Таҳлилларга кўра, бу иллат жаҳон иқтисодиётига ҳар йили
ўртача 2,6 триллион доллар зарар келтиради. Мамлакатимиз
ҳам муаммодан халос бўлмаган. Дунёдаги коррупция даражасини
ўрганувчи «Transparency International» халқаро ташкилоти индексида
Ўзбекистон охирги уч йилда 12 поғонага кўтарилган бўлса-да, ҳали бу
иллат барҳам топмаган. Хўш, Ўзбекистонда коррупция динамикаси
қандай? У қайси соҳаларда кўп учрайди? Бартараф этиш мумкинми?

ҚАЙСИ СОҲАЛАРДА
КОРРУПЦИЯ ХАВФИ МАВЖУД?

Ўзбекистонда коррупция таъкидлаган, лиш корхона мансабдор шахс- лат хизматига киришга даъвогар-
динамикаси қандай? дунёда бу ларининг «имтиёзли режим»дан ларга нисбатан ягона талабларни
кўрсаткич 17 ўз мақсадларида фойдаланиш ишлаб чиқиш ва очиқ танлов
Ўзбекистон коррупцияга қарши фоизни, Евро- имкониятини яратади. Натижада имтиҳонлари тизимини жорий
курашда узоқ муддатли ижобий па ва Марказий «фойда»ни давлат амалдорлари этиш зарур.
динамикани намойиш этувчи Осиё минта- билан бўлишиш мумкин, улар эса,
16 та давлат қаторига киради. қасида эса 11 ўз навбатида, лицензия бериш ёки Нафақат иқтисодий назария,
«Transparency International» ин- фоизни ташкил савдо-сотиқни ҳимоя қилишни ўз балки амалиёт ҳам шуни кўр-
декси бўйича 2010 йилдан бери этади. зиммасига олади. Бугунги кун- сатадики, иш ҳақи даражаси
Ўзбекистон ҳар йили ўз мавқеи- да фаолиятнинг 140 тури турли коррупциянинг олдини олувчи
ни яхшилаб келмоқда. Хусусан, Жамоатчи- давлат органлари томонидан асосий омил ҳисобланади. Шуни
мамлакатимиз 2019 йилда 180 та лик фикрини тақдим этиладиган рухсат бе- ҳисобга олган ҳолда, давлат
давлат ичида 153-ўринни эгаллади. ўрганиш нати- рувчи ҳужжатлар билан тартибга хизматчиларига хусусий сектор
жаларига кўра, солинади. Шу билан бирга, Давлат билан рақобатдош иш ҳақи так-
Мазкур ташкилотнинг халқаро «Ижтимоий хизматлари марказлари ва Ягона лиф қилиниши керак. Шунингдек,
коррупцияга қарши барометри фикр» маркази интерактив давлат хизматлари давлат хизматчиларининг иш
маълумотларига кўра, Ўзбекис- баъзи жойлар- порталида мурожаат этувчилар фаолиятини баҳолаш тизими ва
тондаги респондентларнинг атиги да коррупция атиги 23 та лицензия ва рухсатно- юқори лавозимдаги ишчиларга
18 фоизи пора бергани ҳақида ва порахўрлик юқори даражада ма олиш учун мурожаат қилишла- уларнинг фаолияти самарадор-
хабар берган ва уларнинг атиги 23 эканини аниқлаган. Юртдошла- ри мумкин. Қолган ҳолларда улар лигига қараб маош тўлаш тизи-
фоизи коррупцияни мамлакатдаги римизнинг фикрича, соғлиқни тегишли давлат ташкилотларига мини жорий этиш зарур.
учта энг жиддий муаммолардан сақлаш, таълим, банк, божхона, мурожаат қилишлари керак, бу
бири сифатида қайд этган. Аҳоли суд, прокуратура, ички ишлар, қўшимча харажатлар, маблағлар ва Коррупция схемаларида иш-
сўровларига кўра, энг коррупция- коммунал хизмат соҳаларида, вақтни талаб қилади. тирок этиш харажатларининг
лашган соҳа вакиллари — йўл- шунингдек, фуқароларни ишга камлиги сабабли коррупция
патруль ходимлари (респондент- қабул қилишда коррупция кенг Бугунги кунда давлат улуши фаоллиги ўсмоқда. Коррупция
ларнинг 17 фоизи уларга пора тарқалган. Мисол учун, таҳлиллар- бўлган корхоналарнинг умумий учун жавобгарликни кучай-
берганини тан олган), таълим ва га кўра, соғлиқни сақлаш тизими- сони уч мингга яқинни ташкил тиришга қаратилган чора-тад-
тиббиёт ходимлари(респондент- даги харажатларнинг 25-30 фоизи этади, шундан икки мингтасида бирлар коррупцияни енгишда
ларнинг 16 фоизи буни тан олган) самарасиз сарфланмоқда. давлат 50 фоиздан ортиқ улуш- алоҳида роль ўйнаши мумкин,
дир. га эга. Қоида тариқасида, давлат чунки кўп ҳолларда ходим учун
Коррупция кириб корхоналарида, хусусий секторда коррупция харажатлари унинг
Жаҳон банки корхоналар ўрта- бормаган соҳа борми? бўлгани каби, ходимларнинг кор- асоратларидан каттароқдир. Шу-
сида ўтказган сўровида эса фир- хона ресурсларидан фойдаланиши нингдек, «Электрон ҳукумат»-
маларга олтита турли битимлар, Бошқа ривожланаётган мам- устидан қаттиқ назорат мавжуд нинг тўлақонли ишлаши давлат
жумладан, солиқларни тўлаш, лакатларда бўлгани каби Ўзбе- эмас, бу эса коррупция ва ўғрилик харидларининг аксарият қисми
рухсатномалар ёки лицензиялар кистонда ҳам давлат ҳар доим учун асос яратади. Коррупция би- ҳамда аҳоли, бизнес ва давлат
олиш ва давлат хизматларига аҳолига зарурий хизматларни, лан боғлиқ ҳуқуқбузарликлар учун ўртасидаги муносабатларнинг
уланиш бўйича пора бериш так- шу жумладан, тиббий ва таълим жавобгар бўлган мансабдор шахс- бутун тизимини шаффоф қилиш
лиф қилинган вазиятни баҳолашга хизматларини етарли даражада лар сонининг статистикаси шуни имконини беради. Масалан, ак-
уринади. Ушбу тадқиқот натижа- сифатли тақдим эта олмайди. Шу кўрсатадики, барча даъволарнинг сарият давлатларда кўплаб зарур
ларига кўра, Ўзбекистонда сўров- муносабат билан шифохоналарда, 71 фоизи давлат муассасалари ва хизматларни, масалан, паспорт
да қатнашган барча фирмаларнинг энг яхши мактабларда, институт- корхоналар ходимларига қарши ва туғилганлик ҳақидаги гувоҳ-
атиги 6 фоизи ўз амалиётида пора ларда ва ҳоказоларда чекланган қўзғатилган. номани уйда зарур шаклларини
талаб қилинишига дуч келганини жойлар учун одамлар ўртасида тўлдириб, тегишли органларга
рақобат мавжуд бўлиб, бу муасса- Коррупцияга қарши электрон почта орқали юбориш
саларда коррупция пайдо бўлади. қандай курашиш керак? билан олишингиз мумкин.

Давлат хизматларини тақдим Бир қатор йўналишларда кор- ***
этишнинг кўплаб соҳаларида рупцияга барҳам беришда комп- Мухтасар айтганда, коррупция
уларнинг аҳоли мавжуд эҳтиёжла- лекс ёндашув зарур. Жумладан, — тараққиёт кушандаси, хавфсиз-
рига мос келмаслиги кузатилмоқ- ташкилотлар малакали ишчилар- ликка таҳдид туғдирувчи хавфли
да. Хусусан, бу сув, газ, иситиш, ни танлаши лозим. Билим дара- жиноят. Бу иллатга қарши кура-
суғориш тизимлари, асфальт жаси ва коррупция ўртасида яқин шиш тегишли органларнинггина
йўллар, кўприклар, парклар ва боғлиқлик мавжуд. Малакалироқ эмас, барчанинг иши бўлиши за-
ўйин майдончалари қурилишига ишчиларнинг пора олиш эҳти- рур. Шундагина биз ушбу хавфни
тегишли. Бундай хизматларнинг моли камроқ. Бундай шароитда бартараф этган бўламиз.
чеклангани боис биринчи бўлиб ходимларни ўз билимлари асоси-
пора берганларга хизмат кўрса- да ёллашга ёндашув коррупцияга Бахтишод ҲАМИДОВ,
тиш ҳолатлари кузатилади. қарши курашда самарали восита Иқтисодий тадқиқотлар ва
бўлиши мумкин. Шунинг учун дав- ислоҳотлар маркази бош илмий
Хўжалик фаолияти тизимини
лицензиялаш ва тартибга со- ходими.

Алишер Мақсудов Экология қўмитаси раиси
этиб тайинланди.

20 ЯНГИ ТИЗИМ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
Боланинг дунёга келиши ота-она ҳаётида унитилмас,
қувончли ва бахтли кун ҳисобланади. Улар зиммасида
чақалоқни парваришлашдан олдин, янги меҳмонга мос
исм танлаш баробарида туғилганлик ҳақида гувоҳно-
ма олиш вазифаси ҳам туради. Кўпчилик бу жараёнда ортиқ-
ча оворагарчилик етмагандек, талаб қилинадиган ҳужжатлар
учун ҳам вақт йўқотади. «Ишим осон битсин», дея кимлар-
нингдир чўнтагига бир-икки сўм солиб ҳам қўйишади.

ЭНДИ ТУ¡ИЛГАН
ЧАҚАЛОҚ ҲУЖЖАТЛАРИ ОТА-ОНА
ИШТИРОКИСИЗ РАСМИЙЛАШТИРИЛАДИ

Ўзбекистон Республикаси Ва- бир вақтнинг ўзида идоралараро расмийлаштирганлик учун базавий барча ваколатли органларнинг
ҳисоблаш миқдорининг 15 фоизи ахборот тизимлари мавжуд бўлиб,
зирлар Маҳкамасининг 2020 йил ахборот алмашинуви йўли билан миқдоридаги герб йиғими мав- мазкур ахборот тизимларининг
жуд. Бироқ мазкур йиғим ва тўлов ўзаро интеграцияси марказлашти-
10 ноябрдаги қарори билан тас- ваколатли органларнинг ахборот ота-она томонидан тўланмайди. Бу рилган тартибда йўлга қўйилган.
давлат томонидан бериладиган бир Бироқ, тиббиёт муассасаларининг
диқланган Туғилганликни қайд тизимига юборилади. Яъни бола марталик нафақа пулидан авто- инфраструктураси етарли дара-
матик тарзда чегириб қолинади. жада ривожланмаганлиги сабабли,
этиш билан боғлиқ комплекс туғилган жойдаги тиббиёт муас- Яъни ариза берувчилар тўловларни туғилиш ҳолатларини ўз вақтида
амалга ошириш учун овора бўлиб «Туғилиш ва ўлимни, шу жумла-
давлат хизматларини кўрсатиш- сасаси ходими бола туғилгани- юрмайди. дан, перинатал ўлимни электрон
рўйхатга олиш» ахборот тизимига
нинг маъмурий регламентига дан сўнг 1 кун ичида бола ва ота- Пенсия жамғармаси бўлими киритиб борилишида муаммолар
фарзанд туғилганда берилади- юзага келиши мумкин.
кўра, эндиликда туғилган чақалоқ онаси ҳақидаги маълумотларни ган бир марталик нафақа пулини
автоматик равишда расмийлашти- Қоғозбозликка чек
хужжатлари ота-она иштирокисиз «Туғилиш ва ўлимни, шу жумла- ради. Шундан сўнг боланинг ота- қўйилади
си ёки онаси 6 ой муддат ичида
расмийлаштириладиган бўлди. дан, перинатал ўлимни элект- Халқ банкининг исталган филиа- Мутасаддининг таъкидлашича,
лига мурожаат қилиши ва пулни мазкур ҳолат юзасидан Давлат
Хўш, маъмурий регламентнинг рон рўйхатга олиш» ахборот олиши мумкин. Бироқ белгиланган хизматлари агентлиги томонидан
муддат ўтгандан кейин мурожаат мониторинглар ўтказилганда,
афзалликлари ҳамда қулайликла- алмашинуви тизимига киритади. қилинса, бир марталик нафақани тиббиёт муассасалари томони-
тўлаш рад этилади. дан туғилиш ва ўлим ҳолатларини
ри нимада? Шу хусусида Адлия Маълумотлар автоматик равишда ахборот тизимига киритмаслик
Моддий-техник база ёки кечиктириб киритиш ҳолатла-
вазирлиги ҳузуридаги Давлат «ФҲДЁ ягона электрон архиви» етарли...(ми?) ри мавжудлиги кузатилган. Бироқ
маъмурий регламентда маълумот-
хизматлари агентлиги мутасад- ахборот тизимига юборилади. Маъмурий регламентнинг йўлга ларни ахборот тизимига элект-
қўйилиши ортиқча оворагарчи- рон кўринишда киритгач, QR-код
дилари билан суҳбатлашдик. ФҲДЁ бўлими маълумотларни ликларнинг олдини олиш бароба- (матрик штрихли код) қўйилган
рида, кўплаб қулайликлар яратиши бланкада маълумотнома шакл-
— Илгариги тартибга кўра, қабул қилиб олганидан сўнг 3 иш кишини қувонтиради. Аммо нега лантириш талаби қўйилган. Бу эса
олдинроқ бундай тизим жорий тиббиёт муассасаларининг инф-
ариза берувчилар ҳар бир вако- соати ичида кўриб чиқади ва бо- этилмаган? раструктурасини ривожланти-
ришга эътибор қаратилишига асос
латли органга алоҳида бориб, лага туғилганлик ҳақидаги гувоҳ- — Илгари вазирлик ва идоралар- бўлиб хизмат қилиши мумкин.
нинг ахборот тизимларини яратиш,
хизматдан фойдаланиш бўйича номани расмийлаштиради. уларни ривожлантиришга, вазирлик Бугун мазкур йўналишда мав-
ва идораларнинг ахборот тизим- жуд қоғозбозлик ва коррупцион
ариза бериши ҳамда бир қан- Йиғим ва божни ота-она ларини ўзаро интеграция қилган ҳолатларга барҳам бериш ва
ча ҳужжатларни илова қилиши тўламайди ҳолда электрон ахборот алмашину- фуқароларга енгиллик яратиш,
талаб этилган, — дейди Давлат вини йўлга қўйишга етарли даража- оворагарчиликларни камайтириш-
да эътибор қаратилмаган, — дейди га «Туғилиш ва ўлимни, шу жумла-
хизматлари агентлиги Иқтисо- Ахборот тизимлари ёрдамида мутасадди. — Шу сабабли, бу каби дан, перинатал ўлимни электрон
диёт ва молия соҳасида давлат автоматик равишда давлат хиз- давлат хизматларини жорий этиш рўйхатга олиш» ахборот тизими
хизматларини жорий этиш матлари кўрсатилаётганлигининг имкони бўлмаган. Ахборот тизим- ечим бўла олади. Чунки ахборот
ва ривожлантириш бўлими натижаси ҳақидаги маълумот- ларининг ривожланиши босқичма- тизими орқали маълумотларни
бошлиғи Камолиддин Хўжаев. ларни SMS хабар шаклида билиб босқич «ягона дарча» тамойили электрон кўринишда алмашиш,
— Натижасини олиш учун эса олиш мумкин. Асосийси, мазкур асосида давлат хизматларини жо- давлат хизматларини ариза берув-
ваколатли органларга қайта- хизматдан фойдаланиш учун ҳеч рий этиш билан бир вақтда, энди- чиларнинг иштирокисиз кўрсатиш
қайта мурожаат қилишга тўғри қандай қўшимча ҳужжатлар талаб ликда давлат хизматларини «ягона имконияти яратилади. Бу элект-
келган. Жорий этилган тартибга этилмайди. Тизимнинг яна бир ариза» тамойили асосида йўлга рон давлат хизматларини кўрса-
кўра, эндиликда давлат хизмат- ўзига хослиги, маълумотларнинг қўйиш имконини бермоқда. тишда муҳим аҳамият касб этади
лари туғилганликни қайд этиш комплекс тартибда бошқа хизмат- ва бюрократияга чек қўяди.
жараёнида тўлдирилган сўров- ларни кўрсатиш учун автоматик Шу ўринда «Тизимни йўлга қў-
нома билан амалга оширилади ва равишда Ички ишлар, Мактабгача йиш учун ҳудудларда моддий-тех- Ноилахон АҲАДОВА
ник база етарлими?» деган ҳақли «Маhаllа»
таълим, Соғлиқни сақлаш савол юзага келади. Давлат хизма-
тини кўрсатишда иштирок этувчи
вазирликлари ҳамда бюд-

Мавзуга оид маълумот: жетдан ташқари Пенсия
жамғармаси ахборот
тизимларига ҳам юбо-

Туғилганликни қайд этиш рилишидир. Хўш, мазкур
билан боғлиқ комплекс дав- жараёнда фуқаролар
лат хизматлари ҳозирда Тош- томонидан тўлаш талаб
этилган бож ва йиғимлар
кент ва Нукус шаҳарларида,
қандай тўланади?

2021 йил 1 февралдан барча — Болани доимий
вилоят марказларида, 2021 рўйхатга қўйиш бў­йича
йил 1 сентябрдан бошлаб давлат хизматини кўр­
бутун республика ҳудудида сатганлик учун базавий
ҳисоб­лаш миқдорининг
кўрсатилади.
2 фоизи миқдоридаги

давл­ ат божи тўланиши

зарур, — дейди К.Хўжаев.

— Шу­нингд­ ек, туғилган-

лик ҳа­қидаги гувоҳномани

Фарғонада «102» автоматлаштирилган ахборот
маркази иш бошлади.

2020 йил ҲОЛАТ 21
№41-42 (1971-1972)

РАСМИЙқЛоАлШгаТнИфРуИқЛаМроАлЙик11 ёшли Сардор На­Ҳаттоки, қайси ой, ДАРВОҚЕ...
ҳолати учун кимвоий шаҳридаги дала
Жорий йил бошидан буён
ҳовлилардан бирида Навоий вилоятида 125 нафар
истиқомат қилади. болага туғилганлик ҳақидаги
Унинг тўққиз ёшли гувоҳнома олиш муддати
ўтказиб юборилгани аниқ­
жавобгар?синглиси ва укаси ланиб, бу ҳолат қонуний
жиҳатдан бартараф этилди.
ҳам бор. Улар бирор
марта туғилган куни­ лик ҳолати ўз вақтида расмийлаш-
тирилмаган одамларга ўз жойида
“ни нишонлашмаган. ёрдам берилмоқда. Жумладан,
қайси санада дунё­ Конимех туманининг Боймурод
овулида яшовчи 64 ёшли отахон
га келганини ҳам шу маконда туғилиб-ўсган бўлса-
да, тақдир тақозосига кўра, Қо-
билишмайди. Тааж­ зоғистонга кўчиб кетганди. Йил-
лар ўтиб, у киндик қони томган
жуб! Телевизорда масканга қайтди. Не кўргуликки,
йўлда ҳужжатларини йўқотиб
тенгқурларининг қўйди. На туғилганлик ҳақидаги
гувоҳномаси, на паспорти бор
шар шишириб, шам отахон пенсияга ҳам чиқолмади.
Сайёр қабул жараёнида унинг
пуфлаб, торт кесиб, муаммоси ҳал этилди.

туғилган кунини — Бир ойдан кейин кўзи ёрий-
диган келинчак ва турмуш ўртоғи-
нишонлашини кўр­ нинг никоҳини автобусда расмий-
лаштирдик, — дейди Давлат хиз­
са, ака-сингил ва Бола ҳуқуқларини ҳалоли билан қонуний ажрашмай матлари агентлиги вилоят бош­
укаларнинг мурғак поймол этманг! туриб, бошқасига шаръий никоҳ қармаси масъул ходими Нодира
кўнгиллари ўксийди. орқали уйланишади. Вақт ўтиб, Самандарова. — Улар карантин
Гап нимада ўзи? Боланинг туғилганлик ҳақидаги янги оилада кичкина меҳмон туфайли никоҳ расмийлаштириш
гувоҳномага эга эмаслиги унинг дунёга келади. Аммо унга туғил- учун туман марказига боришнинг
Маълум бўлишича, уларнинг шу давлат фуқароси сифатида ганлик тўғрисидаги гувоҳномани имконини топишолмаган. Моддий
ота-онаси қонуний никоҳини мавжудлигини исботловчи далил расмийлаштириш иккинчи бор шароити ҳам оғирроқ экан. Қону-
расмийлаштирмасдан, шаръий йўқ, деганидир. Бу типдаги фар- уйланган эркакнинг ҳам, аёлнинг ний никоҳдан ўтган ёшларнинг
никоҳ асосида яшаб келишмоқда. зандлар мамлакатимиз фуқарола- ҳам хаёлига келмайди. Қонуний туғилажак фарзандига «метрика»
Чунки болаларнинг онаси — Роҳи- ри, хусусан, болалар учун яра- жиҳатдан таҳлил қилинганда, бола олиш ҳам муаммо бўлмайди энди.
ланинг ҳам шахсини тасдиқловчи тилган ҳуқуқларнинг ҳеч биридан шахсини расмийлаштиришда Оғриқли жиҳати, баъзан чўл ҳу-
ҳеч қандай ҳужжати йўқ. Хуллас, фойдалана олмайди. ҳуқуқни муҳофаза қилиш органла- дудлари аҳолиси никоҳ, гувоҳнома
дала ҳовлида яшаётгани туфайли ри томонидан анча-мунча эъти- олиш масалаларига мутлақо эъти-
ҳеч қаерда рўйхатга олинмаган — Ҳужжатсиз яшаётган бола ёки розлар пайдо бўлгани учун ҳам бор бермайди. Фуқаролар йиғин-
оила аъзоларининг шахсини тас- ўсмирда айб йўқ, — дейди Давлат шаръий никоҳдагилар бу ишни лари билан ҳамкорликда одамлар
диқловчи ҳужжатлари борасидаги хизматлари агентлиги вилоят охиригача етказмайдилар. дунёқарашини ўзгартиришимиз,
муаммолари бир талай... бошқармаси бошлиғи Бекзод Са­ шахсни тасдиқловчи ҳужжатларни
фаров. — Ота-онанинг хатоси, ҳу- — Бу муаммо бўлмаслиги учун расмийлаштириш ўз ҳақ-ҳуқуқла-
Навоий шаҳар маҳалла ва оила- қуқий жиҳатдан саводсизлиги ту- маҳалла фаоллари ҳушёр бўлиши рини ҳимоялашда муҳим эканли-
ни қўллаб-қувватлаш бўлими ҳам- файли у боғчада тарбияланмайди, лозим, — дея сўзида давом этади гини тушунтиришимиз керак.
да Ёшлар ишлари агентлиги шаҳар мактабда ўқиш ҳуқуқи чекланган. Б.Сафаров. — Агар улар ўз маҳал-
бўлими ҳамкорлигида фуқаролик Тиббий хизматдан фойдаланиш ласидаги оилалар турмуш тарзи- Оилавий муносабатларни
ҳолати ўз вақтида расмийлаш- ҳуқуқи ҳам кафолатланмайди. Бу дан бохабар бўлса, қонунга зид ҳуқуқий тартибга солмай туриб,
тирилмаган ана шундай шахслар эса ота-онанинг ўз фарзанди ҳақ- ҳолатларни ўз вақтида аниқлаб, фуқаролар манфаатини ҳимоя
аниқланди. Ҳарқалай, энди уларга ҳуқуқларини поймол қилиши де- олдини олишга ҳаракат қилиш- қилиб бўлмайди. Ҳар бир оила-
тегишли ҳужжатларни расмий- гани эмасми? Афсуски, бола тугул, са, муаммоларга чек қўйилади. да ҳуқуқий саводхонликнинг ўз
лаштириш мумкин бўлади. айрим ота-оналарнинг ўзларида Шу маънода маҳалла фаоллари вақтида шаклланиши, ота-оналик
ҳам шахсини тасдиқловчи ҳужжат- ҳар бир хонадондаги муҳитни масъулиятини ҳис қилиш энг
— Бундай муаммолар вилоят- лар расмийлаштирилмаган. Бундай билиши, фуқароларнинг ҳуқуқий долзарб муаммолардан бири —
нинг барча туман ва шаҳарларида ҳолат энг кўп Хатирчи туманида маданияти ва саводхонлигини ажралишлар камайишига шарт-
учрайди, — дейди Ёшлар ишлари аниқланган бўлиб, 61 нафарни оширишга ҳаракат қилиши лозим. шароит яратади. Шундай экан,
агентлиги вилоят бошқармаси ташкил этади. Кармана туманида фуқаролик ҳолатини ўз вақтида
бўлим бошлиғи Дилноза Абду­ 28 нафар, Навбаҳорда эса 18 нафар — Маҳалла тизимида 5 йилдан расмийлаштириш, аввало, ҳар бир
ҳамидова. — Навоий шаҳрида шахс ҳужжатсиз яшаётганига қан- бери ишлаяпман, — дейди Кар­ фуқаронинг ўзи учун, унинг бахти,
ҳозиргача 11 нафар бола туғил- дай баҳо бериш мумкин? Наҳотки, мана туманидаги «Кўҳна қўр­ келажаги учун муҳимлигини унут-
ганлик ҳақидаги гувоҳномасиз маҳаллий ҳокимликлар томонидан ғон» маҳалласи раисининг оила, маслик зарур.
улғаяётгани маълум бўлди. Дав- аҳоли сони бўйича статистик тек- хотин-қизлар ва ижтимоий-маъ­
лат хизматлари маркази ҳамда ширув ўтказилмаган? навий масалалар бўйича ўринбо­ Холбиби САФАРОВА
ФҲДЁ бўлими билан ҳамкорликда сари Раъно Хидирова. — Фаолия- «Mahalla»
уларга гувоҳнома расмийлаш- Ҳаққоний гап. Айримлар никоҳ тимни бошлашим билан фуқаро-
тирилди. Ачинарлиси, болалар- фақат болани туғруқхонадан чиқа- лик ҳолатлари расмийлаштиру-
нинг кўпчилиги расмий никоҳсиз риш, мактабга жойлаштириш ёки вига эътибор қаратганман. Зеро,
оилаларда дунёга келган. Баъзи мулкий муносабатларда тузилади, никоҳ, оила, фарзанд масалалари-
оилаларнинг никоҳ тузилганлик деб ўйлашади. Бу уларнинг муқад- га ҳар кимнинг ёндашуви ҳар хил.
ҳақидаги гувоҳномаси бўлмаса- дас ришта — никоҳнинг аҳамия- Агар маҳалла фаоллари ҳар бир
да, фарзандларига ота-оналикни тини чуқур англаб етмаётганидан оиланинг яшаш тарзи, аъзолари
белгилаш тартиби асосида туғил- далолат беради. Навоий вилояти сони, касб-кори, бандлиги, қаерда
ганлик тўғрисидаги гувоҳнома туманларидаги мавжуд ҳолат рўйхатга олингани билан доимий
олишган. Аслида бу миллат шаъ- оилавий ҳаётда, эр-хотин ман- равишда қизиқиб турса, бундай
нига яхши эмас. Шаръий никоҳ фаатлари, фарзанд ҳақ-ҳуқуқлари ҳолатлар асло учрамас эди.
асосида яшаб, расмий никоҳдан муҳофазасида жиддий муаммолар

ўтмайдиган, ўз зурриёдига ота- тўпланиб қолганини кўрсатмоқда. Автобусда
ликни белгилаш орқали эгалик расмийлаштирилган
қилиш ориятли эркакка ярашмай- Оила қуриш қонунни
ди. Шундай оталарга «Бу гўдак четлаб ўтишдан никоҳ
сеники, унга ортиқча югур-югур- бошланмайди
ларсиз, туғилганиданоқ қонуний Айни пайтда Давлат хизматла-
оталик қил!», дегимиз келади. Таҳлилларга кўра, айрим эр- ри марказлари томонидан сайёр
каклар яшаб келаётган жуфту қабуллар ташкил этилиб, фуқаро-

22 ТАДБИРКОРЛИК 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
Когон шаҳридаги «CHORI
ISLOM QURILISH» масъулия-
ти чекланган жамияти раҳ-
бари Илҳом Чориев имтиёз-
ли кредит олиш мақсадида «Халқ
банки» Когон филиалига бир неча
бор мурожаат қилди. Аммо банкда
етарли ресурс йўқлиги айтилиб,
мунтазам равишда тадбиркорнинг
аризаси рад қилинаверди.

ТАДБИРКОР ІУЇУЇИ
ФАЇАТ ЮЇОРИ ОРГАНЛАРГА

МУРОЖААТ ҚИЛГАНДА ТИКЛАНАДИМИ?

Яқинда эса «Халқ банки» вилоят узайтириш ва қўшимча яна 100 2021 йилларда Бухоро вилоятини мисолида кўриш мумкин. Бундан
филиали томонидан тадбиркорга миллион сўм сармоя олишимда комлекс ривожлантириш ҳудудий 3 йил муқаддам иш бошлаган
30 миллион сўм кредит ажратила- вилоят ҳокимлигидан амалий ёр- инвестиция дастурига асосан, мазкур кластерда ўтган қис-
диган бўлди. Қизиқ-а? Банк вилоят дам сўрадим. умумий қиймати 15,8 триллион қа давр ичида чигит экишдан
филиали туман банки имконият- сўмлик жами 944 та лойиҳаларни тортиб, тайёр либослар ишлаб
лари етишмаслигини инобатга Бу мурожаат ҳам қонунчиликка амалга ошириш ва 28 минг 368 та чиқаришгача бўлган жараённи
олиб, тадбиркорга ёрдам қўлини мувофиқ ўрганилиб, аввал олин- янги иш ўрни ташкил этиш белги- қамраб олган технологик саноат
чўздими? Ёки мижоз қўлдан кет- ган кредит муддати узайтирил- ланган. занжири яратилди.
маслиги учун масалани ўз ресур- ди ва тадбиркорга 100 миллион
сидан маблағ ажратган ҳолда ҳал сўм эмас, балки 30 миллион сўм Жорий йилда 6,6 триллион сўм Айни пайтда биринчи миллий
қилдими? кредит ажратиш мумкинлиги инвестициялар ўзлаштирилиши жинси бренди «B Jeans» ёрлиғи
тушунтирилди. Асосан, кредит ва 597 та лойиҳа ишга туширили- остидаги болалар, аёллар ва эр-
Гап шундаки, тадбиркор банк- таъминоти билан боғлиқ яна ши ҳисобига 14 минг 990 та янги каклар жинси либослари тақдим
да бир неча бор сансалорликка ўндан ортиқ мурожаат тижорат иш ўрни яратиш кўзда тутилган. этилаётган корхона маҳаллий
учрагандан сўнг Бухоро вилояти банклари мутасаддилари томони- Бугунги кунда дастур доирасида- бозордан ташқари, Германиянинг
ҳокимининг биринчи ўринбосари- дан шу ерда ўрганилиб, аксарияти ги 442 та лойиҳага 1,6 триллион Мюнхень, Дрезден каби йирик
га мурожаат қилган. Бевосита ҳо- ижобий ечимини топди. сўмлик кредит маблағлари ажра- шаҳарларида ўз савдо тармоқла-
кимлик аралашувидан сўнг масала тилган. 358 та лойиҳа ишга туши- рини йўлга қўйиш билан бирга,
ижобий томонга ҳал этилган. Қоровулбозор туманидаги рилган ва 3 минг 631 та янги иш АҚШ, Буюк Британия, Германия,
«Мирғолиб» оилавий корхона- ўрни яратилган. 2020 йил якунига Франция, Россия каби ўнга яқин
Шу ўринда «қора кўзойнак» си раҳбари Миролим Мақсудов қадар 5 триллион 220,1 миллиард давлатларнинг йирик шаҳарла-
орқали вазиятга қарайдиганлар газоблок, шлакоблок ва пена­ сўмлик 246 та лойиҳа ишга туши- рида ҳам ўз савдо мажмуаларини
ҳокимият нега банк ишига ара- блок ишлаб чиқарадиган кичик рилиши керак. очишни режалаштирмоқда.
лашди, дейиши мумкин (асли- цех ташкил этган. У фаолиятини
да муаммо ҳал бўлмаганда ҳам кенгайтириш мақсадида бўш ётган Аммо тадбиркорлар фаолия- – Бухорода бешта фабрикадан
«тадбиркор банк эшигида сарсон, бино-иншоотлардан бирини сў- тидаги турли муаммолар сабабли иборат тўқимачилик мажмуамиз-
ҳокимият нега жим», дея бонг раб қилган мурожаати ҳам назо- 14 та саноат корхоналарида 343 нинг ишга тушиши билан юқори
уриларди). Йўқ. Бу ерда гап банк ратга олинди. миллиард сўмлик саноат маҳсу- қўшимча қийматга эга маҳсулот-
ишига аралашув ҳақида кетмаяп- лотлари ишлаб чиқариш ҳажми лар ишлаб чиқаришга киришдик,
ти. Агар мавжуд ресурси бўлмаса, – Кундалик ҳаётимизда ижти- пасайган. – дейди «BCT Cluster» раҳбари,
минг тазйиқ этилганда ҳам банк моий тармоқлар орқали тадбир- сенатор Муртазо Раҳматов. –
бировга бир сўм бера олмайди. корлар томонидан у ёки бу муам- 6 та тармоқ корхоналарида Сифатли жинси матодан тайёр-
Шунчаки, мурожаат асносида моси ҳал этилмаётганлиги бўйича ишлаб чиқариш ҳажми 256,4 ланган бош кийимдан тортиб,
вилоят ҳокими ўринбосари ол- кўплаб мурожаатларни кузатяп- миллиард сўмга ва 8 та ҳудудий эгнимиздаги кийимгача ҳаммаси
дида иккала томон учрашиб, бир миз, – дейди вилоят ҳокимлиги корхоналарда 87 миллиард сўмга ўзимизда ишлаб чиқарилмоқда.
битимга келишди. аппарати ахборот хизмати раҳ- камайтирилган. Биз шу тариқа ўз брендимизни
бари Олимжон Жўраев. – Вилоят- яратиб, занжирнинг охирги бўғи-
Аслида масала ҳокимлик арала- да ҳам бу каби салбий ҳолатлар- – Вилоятда ҳар бир иқтисодий нини боғладик.
шувисиз, туман филиалининг ўз нинг олдини олиш, муаммоларни субъектнинг барқарор ишлаши
ресурси бўлмаганда банк мижо- жойида ўрганиш мақсадида ви- маҳаллий бюджетга тушадиган Албатта, хомашёдан кўра тай­
зини сақлаб қолиш мақсадида ви- лоят ҳокимининг биринчи ўрин- солиқлар барқарорлиги, ҳар бир ёр маҳсулотдан олинган даромад
лоят филиалига мурожаат қилиши босари Фарҳод Умаров томонидан янги ташкил этиладиган корхона бир неча баробар фойдали бўли-
орқали ечим топиши мумкин эди. махсус ижтимоий саҳифа, бундан эса янги солиқ манбаидир, – дей- ши тадбиркорлар учун сир эмас.
Ахир, ҳар бир мижозга ажратилган ташқари, ҳар ойда бир маротаба ди ҳокимлик аппарати котибият Масалан, жинси кийим-кечак-
кредит тижорат нуқтаи назаридан бевосита тадбиркорлар қабули мудири Олимжон Исматов. – Шу лар Германияда 70-100 евродан
банк даромад воситаси-ку. Афсус- ташкил этилди. Қайд этиш жоизки, нуқтаи назардан, ҳудуд иқтисодий сотиляпти. Агар корхонада
ки, баъзи пайтда шахсий манфаат мазкур лойиҳа ташкил этилгандан кўрсаткичларини яхшилаш учун ойига бир миллион дона тайёр
ёки «менга нима» қабилидаги буён бир ҳафта ичида тадбиркор- ҳам биз тадбиркорлар билан иш- маҳсулот ишлаб чиқарилаётган
бефарқ муносабат корхона (банк) лардан 60 дан ортиқ мурожаат ларни фаоллаштиришимиз зарур. бўлса, тадбиркорнинг мўлжали-
манфаатларидан устун келмоқда. келиб тушди. Уларнинг 38 таси бе- ча, уларни 15 доллардан сотган
восита жойида ҳал этилган бўлса, 1 килограмм пахта 30 тақдирда ҳам бу 15 миллион
— Пойабзал ишлаб чиқарамиз, қолган аризалар юзасидан тегиш- долларга айланади, доллар бўлади. 1 килограмм
– дейди жондорлик тадбиркор ли тушунтиришлар берилди. толадан 2 та юпқа жинси шим
Истам Саидов. — Ўзимга тегиш- агар... ишлаб чиқариш мумкин. Бу 1
ли «Жондор пойабзал сервис» Тадбиркорлар килограмм пахта 30 долларга
МЧЖ фаолиятини кенгайтириш муаммоларини ўрганиш Саноат корхонаси улуши ҳам айланишини англатади.
ва қўшимча ишчи ўринларини солиқ тўлаш субъекти, ҳам иш
яратиш мақсадида тижорат бан- нега керак? ўрни манбаи, ҳам истеъмол бо- Акбар РУСТАМОВ
кидан олган кредитим муддатини зори таъминотчиси сифатидаги «Маhаllа»
Маълумот учун факт: 2020- ролини биргина «BCT Cluster»
пахта-тўқимачилик кластери

10 ойда Ўзбекистонга 4,88 млрд. доллар ҳажмида
пул ўтказмалари амалга оширилди.

2020 йил МУАММО 23
№41-42 (1971-1972)
СУВСИЗ ҚОЛГАН
Қумқўрғон тумани — ҲУДУДЛАР
воҳанинг марказида,
Сурхон дарёсининг муаммоси қачон ҳал бўлади?
икки ён соҳили бўйида
ястаниб ётган кенглик­
да жойлашган. Табиат­
нинг бундай инъоми
туманнинг иқтисодий
салоҳиятини янада

“ошириш имконини
беради. Бунда тупроқ
унумдорлиги, транс­
порт қатновига қулай­
лик ва бошқа кўплаб
омиллар фикримиз да­
лилидир. Аммо ҳамон
туман ушбу салоҳия­
тидан тўла фойдалан­
ганича йўқ.

Шу боис ижтимоий-иқтисодий Масъуллар нима дейди? МАВЗУГА ОИД ичимлик суви чиқарилди. Шу
ривожланиш даражасини баҳолаш- вақтгача бу ердан ичимлик суви-
нинг рейтинг кўрсаткичлари на- Дарҳақиқат, «Гулистон» ма- МАЪЛУМОТ: нинг чиқиш-чиқмаслигига ҳеч ким
тижасига кўра, Қумқўрғон тумани ҳалласи узоқ йиллар давомида қизиқмаганди. Ичишга яроқли сув
«қониқарсиз» деб топилган. Аҳоли ичимлик сувидан узилиб қолган. «Сурхондарё сув таъ­ чиққач, қатор ижтимоий маса-
яшаш даражаси ҳам шунга яраша! Шу боис бошланган иш одамлар миноти» МЧЖ Қумқўрғон лаларни ҳал этиш мумкинлиги
Таъкидлаш керакки, туманнинг қалбини қувончга тўлдирган, тумани филиали ҳудуддаги ҳам ойдинлашди. Айни кунларда
бошқалар ҳавас қилса арзийдиган уларнинг эртанги кунга ишончи- 50 дан зиёд маҳаллага тоза 1 млрд. 100 млн. сўмлик лойиҳа
ҳудудлари кўп, аммо эътибор қа- ни оширган эди. Хўш, бу ишлар ичимлик суви етказиб бе­ асосида иш бошланди. Мазкур ло-
ратилиши зарур бўлган маҳаллалар қачон ўз ниҳоясига етказилади? ради. Корхона тасарруфида йиҳага кўра, Қизилқояда 70 гектар
ҳам оз эмас. Хусусан, туман марка- 86 та сув иншооти мавжуд. майдонда иссиқхона қурилади.
зидан 20 км. узоқроқда жойлашган — 2019 йилги Инвестиция Жорий йилда 3 та сув ин­ Яна 2 та қудуқ қазилиб, ичимлик
«Гулистон» маҳалла фуқаролар дастурига асосан, «Гулистон» шооти инвестиция маблағи, сувига бўлган эҳтиёж тўла қонди-
йиғинида ечимини кутаётган муам- маҳалласини сув билан таъминлаш яна 3 таси «Обод маҳалла» рилади. Муҳими, 70 нафар тад-
молар бор. лойиҳасининг биринчи босқичи- дастури лойиҳалари ҳисо­ биркорларимиз лойиҳа доирасида
да қиймати 4097.40 млн. сўмлик бидан барпо этилди. 700 та доимий иш ўрни яратади.
«Гулистон»да ишлар амалга оширилди, — дейди Мазкур лойиҳани жорий йил
ичимлик суви йўқ туман ҳокимлигининг саноатни Ҳозирда ҳудудда яшов­ сўнгига қадар ниҳоясига етказиш
ривожлантирш, капитал қурилиш, чи 134 мингдан зиёд аҳоли назарда тутилган.
«Гулистон» йиғинида оқова сув коммуникациялар ва коммунал тоза ичимлик суви билан
етиб бориши учун учта кўтарма хўжалик масалалари мажмуаси таъминланган. Қолган сал­ Хулоса ўрнида
насос ўрнатилган. Шу боис маҳал- бош мутахассиси Сафар Абдураи­ кам 72 минг аҳолига махсус
лага сув олиб бориб, деҳқончилик мов. — Бунда «Янгиер» маҳалласи техника ёрдамида ичимлик Ҳудуд жиҳатидан катта бўлган
қилиш осон иш эмас. Бугунги кун- ҳудудидан қудуқ қазилиб, 500 метр суви етказиб берилмоқда. тумандаги барча муаммолар-
да гулистонликлар томорқасини куб сиғимли сув сақлаш резервуа- Ўтган йили туман сув ин­ ни бирдан ҳал этиш осон эмас,
суғоришга қийналса-да, ерга меҳр ри ўрнатилди. Бундан ташқари, шоотларида 953,1 м³ ичим­ албатта. Лекин бу билан ўзимиз-
бериб ишлаяпти. Буни маҳаллани иккита насос қурилиб, 1,1 км. ма- лик суви ишлаб чиқарилган ни оқлаб ҳам бўлмайди. Бугун
оралаб, аҳоли хонадонлари олди- софага қувур тортилди. 2021 йилда бўлса, жорий йилнинг 11 Қумқўрғонда кишини қувонтира-
да барпо этилган иссиқхоналар манзилли дастур асосида мазкур ойида бу кўрсаткич 3 млн. диган янгиликлар ҳам, муаммолар
мисолида ҳам кўриш мумкин. объектнинг 2-босқич ишлари ба- 233,8 м³.ни ташкил этган. ҳам кам эмас. Аммо бир нарса
Аммо ерости сувини чиқариш- жарилади. Лойиҳанинг бу қисмида аниқки, туман ўз салоҳиятига яра-
нинг имкони бўлмагани боис аҳо- ичимлик суви тармоқлари тортиш қолган. Қизилқоянинг мўл ҳосил ша ривожланиш йўлига ҳали ўтиб
ли ичимлик сувини сотиб олишга режалаштирилган. Лойиҳа тўла олиш мумкин бўлган унумдор ери улгурганича йўқ. Агар қумқўр-
мажбур. Ҳудудга бундан 15-20 йил амалга оширилгач, «Гулистон» ма- бор. Аммо сув билан боғлиқ муам- ғонликларга етарлича имконият
аввал «Мустақиллик» маҳалласида ҳалласида жойлашган 6 минг 847 мо кўнгилдагидек ҳосил олиш- яратиб берилса, ерга меҳрини
ўрнатилган насос орқали ичимлик та аҳоли хонадони ичимлик суви га доим ҳам имкон бермайди. берадиган, тош устида ҳам гул
суви етказиб берилган. Кейин- билан таъминланади. Ёғингарчилик мўл бўлса, ариқлар ундирадиган одамлар иқтисодий
чалик салкам 8 км. узунликдаги тўлиб сув оққан маҳалда бу унча- барқарорликни яхшилашга ҳам
қувурнинг эскиргани, насоснинг «Йил сўнгигача 700 лик сезилмаслиги мумкин, би- хизмат қилган бўларди.
яроқсиз ҳолатга келиб қолгани киши ишли бўлади» роқ бошқа вақтларда томорқани
боис гулистонликлар ичимлик суғориш ҳам машаққатли юмушга Бунинг учун илк қадам ташлан-
сувисиз қолган. Тумандаги яна бир ҳудуд — айланади. Бу эса ўз-ўзидан ишсиз- ган, аммо натижа келгуси ишлар-
«Бўстон» маҳалласидаги Қизил- ликнинг кўпайишига ва ҳудуднинг нинг қай даражада амалга ошири-
— Маҳалламизга ичимлик суви қоя қишлоғи аҳолисини ҳам узоқ иқтисодий қолоқ аҳволда қолиши- лишига боғлиқ. Демак, биз айни
охирги марта қачон келганини йиллар давомида ичимлик суви га олиб келади. мавзуга яна қайтамиз.
эслай олмайман, — дейди шу муаммоси қийнаб келади. Ҳудуд
маҳаллада яшовчи Муҳаммадали туманнинг чўл зонасида жойлаш- — Қизилқоя қишлоғида доим Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
Нуриддинов. — Ҳозир машиналар гани боис йиллар давомида бошқа ичимлик суви муаммоси бўлган, — «Mahalla»
сиғимига қараб 90 мингдан 120 кўплаб масалалар ҳам йиғилиб дейди «Бўстон» маҳалласи раиси
минг сўмгача пул олиб, сув олиб Шокир Мамашаев. — 2019 йилда
келиб беради. Ҳар бир уйда 5-6 қишлоқ ҳудудида қудуқ қазилиб,
тонна сув сиғадиган қудуқлар бор.
Қишда қор-ёмғирнинг суви бироз
бўлса-да, жонимизга ора киради,
ёзда эса ариқдаги сув доим келма-
гани учун молларимизни суғориш-
га кўлмак излаймиз. Ўтган йили
«Янгиер» маҳалласида қудуқ қази-
либ, насос ўрнатилди. Тахминан 2
км. қувур ҳам тортилганди. Аммо
негадир ишлар тўхтаб қолди.

Оҳангаронда қиймати 4 млн. долларга тенг бўлган
чорвачилик мажмуаси барпо этилмоқда.

24 Сўнгги пайтларда ОҒРИҚ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
аёлларга нисбатан
бўлаётган зўравон­ «АГАР
лик ҳолатлари ҳақи­ МАІАЛЛАГА
да кўп гапириляпти. МУРОЖААТ
Бундай ҳолатларнинг ЇИЛСАМ,
Самарқанд вилояти­ оилам бузилиб кетади...»
да ҳам урчиб бо­
МАВЗУГА ОИД да аёлнинг ўзи истамай, кейин дагиларнинг бефарқ эмаслиги
“раётгани кўпчиликда МАЪЛУМОТ: даъвосидан осонгина воз кечиб муҳим.
жиддий ташвиш қўя қолади. Аҳоли онгида ҳам
туғдирмоқда. Ҳудуд­ БМТ Бош Ассамблея­ «Эрнинг калтагини емаган хотин 20 кун ичида 551 оилада
да ўтказилган «Таз­ сининг 1999 йилнинг 17 борми?» деган фикр шунчалик нотинчлик аниқланди
йиқ ва зўравонликка декабрдаги резолюцияси ўрнашиб кетганки, бундай қараш-
қарши курашиш» билан 25 ноябрь — Хал­ лар ушбу иллат билан курашнинг — Оилавий зўравонликнинг ол-
махсус профилактик қаро аёлларга нисбатан йўлига қайта-қайта ғов бўляпти. дини олиш мақсадида ўтказилган
тадбирлари давоми­ зўравонликка барҳам Баъзан эса эр-хотин ўртасига «Тазйиқ ва зўравонликка қарши
да 4,5 мингдан зиёд бериш куни, деб эълон тушган одамнинг ўзи айбдорга курашиш» махсус профилактик
оиланинг 551 таси қилинган. 2014 йилда айланиб қоляпти. тадбирлари давомида 4 минг 557
нотинч экани аниқ­ БМТ Бош котиби аёлларга оила ўрганилиб, келишмовчи-
ланган. Хўш, вазият нисбатан зўравонликни Хўш, ҳалиям бу масалада фикр- лиги мавжуд бўлган 551 та оила
қанчалик оғир? йўқ қилишга қаратилган лашимиз жуда илғорлашиб кетма- аниқланди, — дейди Самарқанд
УНиТЕ номли ташаббусни ган бир пайтда тазйиқ ва зўра- вилояти ички ишлар бошқармаси
Яқинда вилоятнинг Пахтачи очиқ деб эълон қилиши вонликка қарши кураш борасида хотин-қизлар билан ишлаш бў­
туманида бўлганимизда ўзини муносабати билан мазкур маҳалла фуқаролар йиғинлари лими катта инспектори Нилуфар
таништиришни истамаган ўрта ташаббус бўйича турли қандай йўл тутяпти? Уларда ўзига Сатторова. — Бу оилаларда про-
яшар эркак шу мавзуда бир воқеа- тадбирлар дунё бўйлаб хос тажрибалар борми? филактика инспекторлари томо-
ни айтиб берди. барча шаҳарлар, кўча­ нидан маҳалла фуқаролар йи-
ларда 25 ноябрдан то 10 — Зўравонликнинг олдини ғинлари, тиббиёт бирлашмалари
Унинг сўзларига қараганда, декабргача жамоатчилик­ олишда ҳар бир оилага инди- ҳамда бандлик бўлимлари масъул
қўшниси уйланганидан буён нинг фаол иштирокида видуал ёндашув талаб этилади, ходимлари билан биргаликда ту-
хотинини мунтазам равишда ўтказила бошланди. — дейди Самарқанд вилояти шунтириш ишлари олиб борилди.
таҳқирлаб келган. Шўрлик аёл маҳалла ва оилани қўллаб-қув­ Натижада 113 та муаммо аниқ-
икки норасида боласини олиб, ишлари бўйича Самарқанд шаҳар ватлаш бошқармаси бошлиғи­ ланиб, шундан 74 таси жойида
қишнинг аёзли кунларида гоҳ у судида кўрилаётган, ўз хотинини нинг биринчи ўринбосари Сайё­ ижобий ҳал этилди, 97 та ҳолатда
қўшнисиникига, гоҳ бунисини- мунтазам равишда таҳқирлаб, ра Жумаева. — Баъзи оилаларга нотинчликка барҳам берилди, 37
кига қочиб чиқиб тонг оттирган. унга ҳатто боласининг таглигини рафиқасини ҳимоя қилиш учун та ҳолатда ажралиш ёқасига келиб
Жанжалнинг бош сабаби эса ароқ мажбурлаб едирган эркакнинг очиқ-ошкор борсангиз, бундай қолган оилалар ўзаро яраштирил-
ва асоссиз рашк. Қўшнилар аёл- қилмишларини олинг. Шўрлик ҳолат оилалараро уриш-жанжал- ди.
га маҳаллага ёки профилактика аёл «Агар маҳаллага ёки профи-
инспекторига мурожаат қилишни лактика инспекторига мурожаат ларни келтириб чиқариб, Тадбирлар давомида хотин-
бир неча бор маслаҳат беришса- қилсам, оилам бузилиб кетади», акс таъсирини кўрсатиши қизларга нисбатан тазйиқ ва
да, бечора хотин: «Агар маҳаллага деган андишага бориб, норасида ҳам мумкин. Шунинг учун зўравонлик содир этган 150 нафар
борсам, оилам бузилиб кетади», болаларини ўйлаб, бу хўрлик ва ҳар бир маҳаллада ўша шахс аниқланиб, уларга нисбатан
деб уларнинг таклифларини рад камситишларга йиллар давомида зўравонлик содир бўлган, тегишли чоралар кўрилди. Шу-
этган. тоқат қилиб келган. нотинчликлар мавжуд оила нингдек, тазйиқ ва зўравонликка
аъзоларини яхши танийди- учраган 717 нафар хотин-қизга
Охири қўшни аёллардан бири бу Оилавий тазйиқ ва зўравонлик- ган инсонлар ҳамкорлигида ҳимоя ордерлари берилди.
ҳолатга чидай олмай, йиғин раиси ка қарши кураш айрим аёллар- тушунтириш ишлари олиб
ва инспекторга мурожаат қилади. нинг назарида худди оила билан бориляпти. Баъзи оила Хулоса ўрнида
Раис ва инспекторнинг наси- курашдай кўринади шекилли. аъзолари билан қатъий-
ҳатлари, суҳбатларидан сўнг эса Чунки бу масалада зўравонни жа- роқ гаплашишга ҳам тўғри Буни қаранг, 20 кунлик тад-
ароқхўр эр баттар авжига чиқиб, золаш оиланинг бузилиб кетишига келаётир. Одатда, нотинч, бирда вилоятда 551 та оилада
хотинини энди шу одамлар- сабаб бўлишини аксар ҳоллар- зўравонлик содир бўлаётган нотинчлик аниқланган, 771 нафар
дан рашк қилади ва ўша кечаси оилалардаги вазиятни яхшилаш аёл тазйиққа учраган. Булар ҳали
аёлнинг оёқ-қўлларини боғлаб учун бир марта тушунтиришнинг расман аниқланганлари. «Агар
қўйиб, ўласи қилиб калтаклайди. ўзи етмайди, улар доим назоратда маҳаллага борсам, оилам бузилиб
Охир-оқибат хўрлик ва азобларга бўлиши керак. кетади», деб дардини ичига ютиб
дош беролмаган аёл тонгда икки юрган, расман қайд этилмаган
боласини олиб ота уйига бутун- Шундай вазиятда қўни-қўш- хотин-қизларимиз ҳали яна қанча?
лай кўчиб кетади. Суд уларни нилар, қариндошларнинг ҳам Демак, қуруқ тадбирбозлик билан
ажратиб, эрга жазо тайинлайди. фаоллиги талаб қилинади. Улар кифояланиб қолиш ярамайди.
ўша оилада содир бўлаётган Токи, оилавий тазйиқ ва зўра-
Аёл аламини меҳнатдан нотинчликни сезгач, дарҳол бу вонликка қарши кураш тизимли
олади. Пахта теради, бировлар- ҳақда керакли жойга мурожаат равишда ташкил этилмас экан,
нинг юмушларини бажаради, қилишса, турли нохуш вазият- яна қанчадан-қанча уй бекалари
тикувчилик қилади. Болаларини ларнинг олди олинган бўларди. таҳқирланиши ва калтакланиши
ҳалол меҳнат билан боқиб улғай- Кейинги пайтларда фаолларнинг турган гап. Сиз бунга нима дей-
тиради. Фарзандлари ҳам мактаб- мурожаатлари пайдо бўлаётга- сиз, азиз маҳалладош?
ни «аъло» баҳога битиришади. ни қувонарли, албатта. Сабаби,
Давлат гранти асосида нуфузли баъзи аёллар турмуш ўртоғидан Ёрмамат РУСТАМОВ
олийгоҳларда таълим олиб, бири йиллаб калтак еб келган, аммо «Mahalla»
ҳуқуқшунос, иккинчиси эса моҳир буни айтишни истамайди. Мана
шифокор бўлиб етишади. Ота шундай ҳолатларда ҳам атроф-
қамоқдан чиқиб, яна ичкиликка
берилади. Ва алал-оқибат, маст-
ликда катта йўл ўртасига чиқиб
кетиб, тез келаётган машинанинг
тагида қолади ва ҳалок бўлади...

«Эрнинг калтагини
емаган хотин борми?»

Ё бўлмаса, ҳозирда Жиноят

Ўзбекистондан хурмо экспорти
20,9 минг тоннага ошди.

2020 йил ТАНҚИДДАН СЎНГ... 25
№41-42 (1971-1972)

ФМаАсъҚулАияТтсиЮзлиГкУР-ЮГУРЛАРГАҲар бир мурожаат­
сабаб бўладининг ортида бизга
умид билан боқаёт­
ган инсонлар тақди­
ри ётади. Шу боис
кейинги йилларда
аҳоли билан ишлаш­
га алоҳида эътибор

“қаратилмоқда. Ле­
кин ҳамон буни тўла

тушуниб етмаётган,

Президент таъби­

ри билан айтганда,

ўзини шу халқнинг

хизматкори, деб бил­

маётган раҳбарлар

учраб турибди. Бу

эса жойларда қатор

муаммоларнинг йи­ бўлаверади. Уни қайтадан қуриш бир дона трансформатор

ғилиб қолиши, аҳо­ керак. билан қўлбола симёғочлар
лининг югур-югурла­ — Бугунги кундаги асосий эъ- ўрнига янгилари ўрнатиб
рига сабаб бўлмоқда. берилишини айтган эди.
тиборимиз ушбу мактаб муаммо- Хўш, масъуллар берган
сини ечишга қаратилган, — дейди

Ота-оналар қачонгача Кегейли тумани халқ таълими ваъдасини қай даражада газетаси(2020 йил 38-сон)да
сабр қилсин?! бўлими бошлиғи Алмахан Алла­ бажаряпти? чоп этилгач, мутасаддилар етиб
ниёзова. — Туман ҳокимлигидан келишди, — дейди мурожаатчи
Бундан 10 ой илгари — тузилган комиссия мактаб ҳолати — Мақола эълон қилин- Эльмира Тўрабоева. — Туман сув
«Mahalla» газетасининг 10-сонида билан танишиб, қайта таъмирлаш гач, электр таъминоти таъминоти бўлими мутахассисла-
«Муаммолар ечими учун вазир учун 2021 йил ривожлантириш корхонасидан мутасадди- ри қувурни тозалаб, канализация
ёки сенатор олис овулга бори- дастури режасига киритишди. лар келиб, вазиятни ўр- йўлини очиб беришди. Шунинг-
ши шартми?» сарлавҳаси билан Келгуси йил энг биринчилардан ганишди, — дейди муро­ дек, электр таъминоти корхона-
Кегейли тумани Қумшунгил овул бўлиб шу мактабда таъмирлаш- жаатчилардан бири Нагима Жола­ сидан ҳам вакиллар келиб, янги
фуқаролар йиғини Қонжиғали реконструкция ишлари бошла- манова. — Ноябрь ойида симё­ ғоч «щит» қуриш бўйича ишга кири-
овулидаги 24-умумтаълим мак- нади. Ота-оналардан яна озгина ва трансформатор қуришга ваъда шишди. Лекин икки дона симё-
табининг аянчли аҳволи ҳақида вақт сабр қилиб туришларини беришган эди. Шу кунларда ҳақи- ғоч ўрнатиб, кейин изсиз ғойиб
мақола чоп этилган эди. сўрар эдим. қатда сўзларининг устидан чиқиб, бўлишди. Умид қиламизки, улар
ишлар бошлаб юборилди. Янги си- тез орада ишларини охирига ет-
Унда муассаса бундан 20 йил Мактаб бундан 20 йил олдин ўз мёғочлар ўрнатилиб, симлар тор- казишади. Мурожаатимиз қисман
олдин ўз вазифасини ўтаб бўлгани, вазифасини ўтаб бўлган экан, уни тилди. Шу ҳафта трансформатор- бўлса-да, ижобий ечим топгани-
20 йил олдин ҳам масъуллар мак- қайта таъмирлаш қанчалик наф ни ҳам ўрнатишмоқда. Мурожаат- дан миннатдормиз.
таб қуриб беришга ваъда қилгани, беради? Умуман, шунча йиллардан ларимизга эътибор қаратилиб,
лекин масала ижобий ечим топ- бери ечимини кутаётган масала масала ижобий ечим топаётгани Хулоса ўрнида
май, 2017 йилдан буён аҳоли янги келаси йилда ҳал бўлишига кафо- учун, аввало, «Mahalla» газетаси
мактаб қурилиши бўйича муро- лат борми? Демак, айни мавзуга ижодкорларига, қолаверса, туман Бугун давлатимиз раҳбари
жаат қилмаган жойи қолмагани ҳали яна қайтамиз. масъулларига миннатдорлигимиз- томонидан ҳар бир масъул шахс
ҳақида сўз юритилган эди. Шу- ни билдираман. одамларнинг дарду ташвиши
нингдек, мақолада мактаб девори Узоқ кутилган ваъда билан яшаши шарт экани бот-бот
бетон плитадан қурилгани боис бажарилди...(ми?) Шунингдек, одамлар ушбу таъкидланмоқда. Бунинг зами-
совуқ, қанча кўмир, газ ёқилса-да, ҳудудда тез орада ичимлик суви, рида халқимиз оғирини енгил
хоналар исимаслиги, қолаверса, Хўжайли туманидаги Саманкўл йўл муаммосининг ҳам ижобий қилиш, одамлар ишончини оқлаб,
спорт зали, мактабга қатнайдиган овул фуқаролар йиғинидаги ечим топишидан умидвор. Чунки юрт равнақига эришишдек эзгу
йўл, ичимлик суви масалалари ҳам Афғон овули аҳолисини бир неча ҳокимлик вакиллари 2021 йил- ният бор. Содда қилиб айтганда,
одамларни қийнаётгани айтил- йилдан буён инсон ҳаётига хавф да мазкур масалалар ҳам ечим муаммоларни ҳал этиш ҳар бир
ганди. Хўш, бугун ушбу ҳудудда- туғдираётган қўлбола симёғочлар, топишига ваъда бермоқда. Умид раҳбарнинг кундалик вазифасига
ги манзара қандай? Ўзгаришлар ичимлик суви ва йўл масаласи қиламизки, бу сафар ҳам улар ўз айланмоғи зарур. Аммо бугун ўз
бўлдими? қийнаб келяпти. Айни масалада вазифасини тўла бажариб, одам- хизмат вазифасига панжа ораси-
газетамизнинг 35-сонида «Қо- лар дуосини олади. дан қараётганлар ҳам йўқ эмас.
— Мақола чоп этилганига 10 ғозда қолаётган ваъдалар қачон Вазифага муносиб бўлиш учун эса
ойдан ошди, — дейди Қонжиғали бажарилади?» сарлавҳали мақола Ертўла сувдан ҳар бир раҳбар ўзини мана шу
овули кўчабошиси Сарсенбай эълон қилинганди. тозаландими? халқнинг хизматкори дея билиши
Сейтимбетов. — Мана, қиш ҳам лозим. Шундагина ўзимиз кўзла-
бошланди. Аммо муаммомиз ҳал Унда муаммо юзасидан аҳо- Яна бир манзил — Тахиатош ган марраларга эришамиз.
бўлмади. Хоналарнинг совуқли- ли бир неча йиллардан буён кўп тумани «Халқлар дўстлиги» ма-
гидан мактабда ўқишнинг имко- жойларга мурожаат қилгани, аммо ҳалласи 1-кичик тумандаги 5- ва Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
ни йўқ. Мақола эълон қилингач, мутасаддилар ваъда беришдан 13-уйларда истиқомат қилувчи «Mahalla»
ҳокимликдан 2-3 нафар вакил нарига ўтмаётгани айтилганди. фуқаролар таҳририятга мактуб
келиб, мактаб 2021 йил режаси- 2018 йилдан буён давом этаёт- йўллаб, уй ва унинг атрофи таъ-
га киритилганини айтиб кетди. ган бу ваъдалар қачон бажари- мирталаб экани, электр энергия-
Аммо бу мактабни қайта таъмир- лиши ҳақида «Хўжайли тумани сидаги муаммолар, айниқса, бир
лаш фойдасиз. Чунки бир вақтлар электр тармоқлари» корхонаси ойдан бери ертўладаги канализа-
боғча учун қурилган бу бино бош муҳандиси Бахтиёр Ниятов ция қувури ёрилиб, уй ертўласи
эскирган, энг ёмони — девори 2020/2021 йилги маҳаллий бюджет сувга тўлгани ҳақида мурожаат
бетондан, иситишда муаммо режасига ушбу ҳудуд киритилга- қилган эди.
ни, жорий йилнинг ноябрь ойида
— Мурожаатимиз «Mahalla»

Ўзбекистонда сўнгги 10 ойда салкам
72 трлн. сўмлик қурилиш ишлари бажарилди.

26 МУАММО 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

ҲАВО СОВУБ
КЕТЯПТИ, КЎМИРҲавосовушибилан
бўйича келаси ҳафтадан бошлаб
аҳолида кўмир, газ,
баллонлар яна алмаштирилади.
ва газ етяпти...ми?электрэнергияси­
Кези келганда яна шуни айтиш
га эҳтиёж ортиши жоизки, айрим ҳолларда маҳалла-
табиий. Зангори лар аҳолиси учун олиб борилаёт-
олов етиб бормаган ган газ баллонларини газ ташувчи
ҳудудларда эса бел­ ходимлар йўлларда кимларгадир
гиланган тартибга пуллаётгани, баъзи одамлар эса
кўра, хонадонларга суюлтирилган ёқилғини баллон-
дан шахсий автомашинасига
“суюлтирилган газ резина шланглар орқали ўтказиб

етказиб берилиши олаётгани ҳолатлари ҳам кузатил-

керак. Хўш, бу борада ган эди.

Самарқанд вилоя­ бошлиғига бир неча марта айтдик. Суҳбатдошимизнинг айтишича,
тида вазият қандай? Аммо ҳозирча натижа бўлмаяпти. эндиликда бундай салбий ҳолат-
Шу ва бошқа савол­
ларга жавоб излаб, Нарпай туманидаги «Болғали», ларнинг олдини олиш мақса-
вилоят туманлари­ «Бахт», Тойлоқ туманидаги «Гул- дида ҳар бир баллонга махсус
даги айрим маҳалла­ ба», «Галаботир» каби қатор стикер ўрнатиляпти. Ҳозир-
ларда бўлдик. гача тумандаги мавжуд қа-
рийб 28 минг дона баллон-
нинг 50 фоизига шундай

Мурожаатлар маҳаллаларда ҳам аҳоли бал- стикерлар ўрнатилди ва бу
эътиборсиз қолмоқда лонли газ ва электр энергияси тизим яна бир ойдан сўнг
таъминотидаги узилишлардан тўлиқ ишга тушади.

Ургут туманидаги «Тошариқ» ма- азият чекаётир. Чироқ нега ўчяпти?
ҳалласида 5,5 мингдан зиёд аҳоли
истиқомат қилади. Ҳар йили қиш Нега кўмир ишончсиз? Вилоятнинг Пайариқ,

бошланиши билан хонадонларни Айни кунларда вилоят ма- Жомбой, Оқдарё, Қўшработ,

иситиш муаммоси пайдо бўлади. ҳаллаларида, деҳқон бозорлари Каттақўрғон туманларидаги

— Баллонли газ икки ойда атрофида кўмир ортган авто- кўплаб маҳаллалар ҳамда Самар-

бир марта келади, свет кунига машиналарни учратиш мумкин. қанд шаҳрининг Сартепа, Қорасув

2-3 соат ўчиб, атиги 5-10 дақиқа Оқдарё туманидаги Лойиш бо- Мақсадимизни билганидан сўнг массивлари аҳолиси электр таъ-
ёнади, кўмир эса берилмаяпти, — зорида бир пақирдан сал кўпроқ эса ҳали «катталар» ишга келма- минотидаги узилишлардан азият
дейди йиғин раиси Ўрин Шаро­ чиқадиган ҳалтадаги кўмирнинг ганини, бизга уларнинг рухсати- чекмоқда. Хўш, бунинг сабаблари
пов. — Ҳозиргача бор-йўғи 20 та нархи 12 минг сўм, 10 қопини 120 сиз маълумот бера олмаслигини нимада?
оилага кўмир берилди. Тоғ бағри- минг сўмга харид қилиш мумкин. айтиб, суҳбатдан бош тортди.
да жойлашганимиз боис кўмирга, Кўпчилик маҳаллалар учун аж- Базани кўздан кечириб, махсус — Тизимда куз-қиш мавсуми-
суюлтирилган газга эҳтиёж катта. ратилган арзон кўмирни олишга сим элакдан ўтказилиб, қопларга га тайёргарлик учун 2 минг 767
Бу ҳақда туман раҳбарларига бир ошиқмаяпти. Зеро, бундай кўмир солинган ва харидорларга сотиш километр электр тармоқларини
неча марта айтдик, аммо фойдаси тупроқ ва тош аралаш, жуда си- учун тахлаб қўйилган кўмир уюм- мукаммал таъмирлаш режалаш-
бўлмаяпти. фатсиз. Айримлар бундай кўмир- ларини кўрдик. Маълумот олиш тирилган ва бу юмушлар ни-
нинг аввал яхшиси сараланиб, учун бир соатча кутганимизга ҳоясига етказилмоқда, — дейди
Худди шундай ҳолатни Каттақўр- қолгани маҳаллаларга берилиши қарамай, масъуллардан дарак «Самарқанд ҳудудий электр
ғон туманидаги «Вайрот», «Янгио- тўғрисида ҳам гапирмоқда. бўлмади. тармоқлари» корхонаси раҳба­
бод» маҳаллаларида ҳам кузатдик. ри Ғанишер Маматқулов. — Айни
Мазкур тумандаги «Полвонтепа» Вазиятга ойдинлик киритиш шу созлаш жараёнида узилишлар

маҳалласида 500 дан зиёд оила мақсадида мазкур ҳудудларга «Узилишлар бўлгани бўлмоқда. Бу тез орада бартараф
баллонли газдан фойдаланади. кўмир етказиб берувчи Самар- рост...» этилади. Лойиҳалар якунига ет-
Суюлтирилган газ таъминотида юз қанд шаҳридаги бирор жойига казилгач, истеъмолчилар бар-

бераётган узилишлар анча вақтдан ташкилот номи ёзилмаган кўмир Юқорида қайд этилган йиғин- қарор электр энергияси билан
базасига бордик. Иш вақти бош-
бери аҳолини қийнаб келмоқда. ларда юзага келган муаммолар таъминланади.

— Маҳалламизга баллонли газ ланганига қарамай, бу ерда 3-4 та юзасидан Ургут, Каттақўрғон, Хулоса ўрнида
Нарпай ва Тойлоқ туманлари газ
2-3 ойда бир келяпти, бу эса одам- ишчидан бошқа одамни учратма-
ларда эътироз уйғотмоқда, — дей­ дик. Ходимлар дарров бизга қана- таъминоти бўлими бошлиқлари
ди йиғин раиси Ғафур Тўйчиев. — қа кўмир кераклиги билан қизи- Хуллас, биз кузатган манзара

билан уланишга қилган ҳаракат- ҳозирча шундай. Хулоса шуки,
Айни масала бўйича «Каттақўрғон- қишди — аричками, қора кўмирми, ларимиз ҳам зое кетди. Фақатгина кўрилаётган чора-тадбирларга қа-
сараланганими ёки арзонроғими? Тойлоқ тумани газ таъминоти
тумангаз» газ таъминоти бўлими рамай, вилоятнинг юқорида қайд

бўлими бошлиғи Маъруф Пардаев этилган йиғинларидаги аҳолини

гўшакни кўтарди. қиш мавсумида суюлтирилган газ,

— Бундан бир-икки ой муқад- кўмир ва электр энергияси билан

дам тизимда юзага келган техник таъминлаш борасида ҳали ечими-

носозлик ва пандемия туфайли ни кутаётган муаммолар бисёр.

суюлтирилган газ таъминотида Ўйлаймизки, соҳа масъуллари

узилишлар юз бергани рост, — мазкур муаммоларни, албатта,

дейди М.Пардаев. — Аммо ҳозир бартараф этадилар. Биз эса мавзу-

вазият яна яхшиланди. Сиз айтган га яна қайтамиз.

«Гулба» маҳалласига баллонли

газ етказиб берилганига бугун 37 Ёрмамат РУСТАМОВ

кун бўлди. Тасдиқланган жадвал «Mahalla»

Ўқувчилари ОТМга умуман кирмаган
мактаблар сони деярли 3 баробарга камайди.

2020 йил МУАММО 27
№41-42 (1971-1972)
«БУ ЙЎЛЛАРДАН
Таҳририятимизга Қора­ масъуллар ҳам бир юрса эди...»
қалпоғистон Республи­
каси Нукус шаҳридаги ХАБАР:
«Жийдали Бойсун»
маҳалласида яшовчи
бир гуруҳ фуқаролар­
дан мактуб келди. Унда

“таъкидланишича, аҳоли
бу ерга кўчиб келга­
нига 30 йилдан ошган.
Ҳозирда ҳудудда газ,
сув, электр таъминоти
бўйича муаммолар йўқ.
Бироқ одамларни йўл
муаммоси қийнамоқда.
Йиғиндаги айрим кўча­
ларга асфальт ётқизил­
ган бўлса, баъзиларида
ёмғирли кунларда уму­
ман юриб бўлмайди.

Йўлни бузиш билмайман», дейди. Икки ўртада қуриб, халқни иш, арзон маҳсулот «Жанубий Устюрт»
режалаштирилганми? йўлдан айрилдик. Масъулларнинг билан таъминлаш жасорат ҳисоб- миллий табиат боғи
ўзи ҳам келиб, бу йўллардан бир ланади. Аммо бу аҳолига ноқулай-
Мурожаат муаллифлари- кун юрса эди, шунда бизни тушу- лик туғдириш ҳисобига бўлмас- ташкил этилади
нинг айтишича, бу борада нармиди... лиги керак. Фақат наф келтириши,
шаҳар ҳокимлигига кўп кўнгилсизликларга сабаб бўлмас- Вазирлар Маҳкамасининг те­
бор мурожаат қилинган. Масъуллар нима дейди? лиги лозим. гишлиги қарорига мувофиқ,
Лекин масалага эътибор Қўнғирот тумани ҳудудида
қаратилмаяпти. Бу ҳолат, Мазкур муаммонинг ечими, Яна бир гап: ҳар бир лойиҳа давлат табиатни муҳофаза
айниқса, ёмғирли кунларда аҳолини қийнаётган саволларга пухта режа асосида амалга оши- қилиш муассасаси шаклида
тез тиббий ёрдам, ободон- жавоб топиш мақсадида иссиқ- рилиши керак. Наҳотки, шундай умумий майдони қарийб
лаштириш корхонаси махсус хонага сув тармоғини тортиш катта лойиҳа режаси ишлаб 1,5 млн. гектарга эга бўлган
техникаларининг кириб-чи- бўйича масъул саналган Нукус чиқилаётганда оддий қувурни «Жанубий Устюрт» миллий
қишига умуман имкон бер- шаҳар ҳокими ўринбосари Пўлат қандай тортиб бориш керак экани табиат боғи барпо этилади.
маяпти. Шу боис ўтган йилнинг Қудияровга мурожаат қилдик. ҳақида ҳеч ким ўйламаган бўлса? Табиат боғининг хўжалик
декабрь ойида фуқаролар ўзаро Агар режанинг ўзида йўлбузарлик мақсадида фойдаланиш
пул йиғиб, Гулмурат шоир кўчаси- — Асосийси, иссиқхонани ўз орқали қувур тортилиши кўрса- зоналаридаги ерлар ушбу
га шағал тўкишади. Бироқ жорий вақтида ишга туширишимиз керак тилган бўлса, уни ким лойиҳалаш- ҳудудларда жойлашган ер
йилнинг ёз ойида маҳалла чекка- эди, — дейди у. — Аҳоли сабр тирган? эгалари, ердан фойдаланув­
сида қурилаётган иссиқхонага сув қилиб турса, ҳаммаси ўз ўрнига чилар ва ижарачилар ихтиё­
тармоғини тортиш баҳонасида қайтади. Яқин вақт ичида йўлни Такси нега охирги рида қолади. Табиат боғи
йўл чеккаси қазилиб, кўча туп- қайтадан таъмирлаб, аввалгидек бекатга бормайди? Давлат экология қўмитаси­
роққа кўмиб ташланади. Бугун у қилиб берамиз. нинг таркибий бўлинмаси
яна аввалги манзарасига қайтиб Йиғинда бундан бошқа муам- ҳисобланади.
қолган. Ҳоким ўринбосарининг бу молар ҳам бисёр. Масалан, ма-
жавоби ҳеч кимни қаноатлантир- ҳалла ўғил-қизлари ҳудуддаги схемаларида ўзгаришлар бўлди,
Кўча Каттағар (қаттиқ оқар) маслиги тайин. Аммо мутасадди- 24-умумтаълим мактабида ўқий- — дейди Қорақалпоғистон Рес­
каналига параллел равишда жой- лардан бундан ортиқ маълумот ди. Таълим муассасаси эса камида публикаси Транспорт вазирлиги­
лашган. Ажабланарлиси шундаки, олиш имкони бўлмади. Тўғри, 3 км. узоқликдаги Тахиатош катта нинг тарифларни шакллантириш,
йўл ярмигача қувур кўчанинг ҳокимлик номидан ваъда бери- магистраль йўлининг иккинчи тендерларни ўтказиш сектор
ўртасидан ўтказилган. Иш ярим- ляпти, лекин оддий одамларни томонида жойлашган. Ўқувчилар бошлиғи Адилбай Пирназаров. —
лагач, аҳолининг норозилигига бу сўзларга ишонтириш учун, йўлни кесиб ўтишига тўғри кела- Шимолий автовокзалгача масофа
учраган қурувчилар қувурнинг аввало, амалий иш кўрсатилиши ди. Болалар боғчаси ҳам мактаб 12-13 километр чиқади. 20-йўна-
қолган қисмини канал четидан керак. Негаки, йўлнинг бузилга- ёнида жойлашган. Қишнинг совуқ лишда эса бор-йўғи 4-5 та «Га-
тортиб ўтишга қарор қилган. Шу нига ҳам салкам беш ой бўлди. Бу ва қор-ёмғирли кунларида таълим зель» қатнаяпти. Шу боис улгуриш
ўринда савол туғилади: нега канал деярли ярим йил дегани. Шунча масканларига қатнаш қийинчилик қийин бўляпти. Биз учун бу баҳона
билан йўл ўртасида 10 метр ҳам вақтгача бир кўчага шағал тўшаб туғдирмоқда. Бу борада шаҳар бўла олмайди, албатта. Муаммони
чиқмайдиган масофа қолиб, қувур бермагач, одамларнинг ишончи ҳокимлигига, ҳудуддан сайланган янада чуқурроқ ўрганиб чиқиб,
йўл ўртасидан ўтказилган? Ёки сўниб бораверади. Биз бу гап депутатларга мурожаатлар қилин- мурожаатнинг ижобий ечимини
мутасаддилар халқ оғирини енгил билан тадбиркорлик фаолиятини ган. Лекин улар масалани қоғозга топишга ҳаракат қиламиз.
қилиш ўрнига уларга атай муаммо қораламоқчи эмасмиз. Қорақал- ёзиб олиш ва қуруқ ваъда бериш-
туғдиришни мақсад қилганми? поғистон шароитида иссиқхона дан нарига ўтмаган. Бугун ҳар бир мутасадди ин-
Умуман, ҳолат билан танишар сонларнинг дарду ташвиши билан
экансиз, кимдир йўлни атай Бундан икки йил олдин аҳо- яшаши, уларнинг оғирини енгил
бузишга топшириқ берганми, деб ли тегишли жойларга мурожаат қилиши шарт. Нукус шаҳридаги
ўйлаб қоласиз. қилавериб, шимолий автовокзалга «Жийдали Бойсун» маҳалласи
олиб борувчи йўналишли такси- мисолида эса, афсуски, бунинг
— Халқимизда: «Қозончининг ларнинг сўнгги бекатгача етиб аксини кўрдик. Умид қиламизки,
эрки ўзида бўлса, истаган жойдан келиши амалга оширилган эди. масъуллар ўз вақтида йўл қўйил-
қулоқ чиқарар», деган нақл бор, — Лекин Хўжайли гузари бўйида ган камчиликларни бартараф
дейди шу кўчада яшовчи Улжан чала битган автовокзал фаолияти этиш учун барча чора-тадбир-
Худайбергенова. — Йўлимиз аввал йўлга қўйилгач, йўналишли такси ларни кўради. Биз эса мавзуга яна
ҳам яхши бўлмаган. Ўзимиз пул ҳайдовчилари йўлни 3 км.га қис- қайтамиз.
йиғиб таъмирлагач, яна бу аҳволга қартириб, сўнгги бекатгача бор-
солиб кетишди. Масъуллар муро- маяпти. Олдинда қиш, агар мазкур Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
жаатларимизни умуман эътиборга муаммо ўз ечимини топмаса, «Mahalla»
олмаяпти. Ҳокимлик вакиллари аҳолининг яна қийналишига тўғри
иссиқхона қураётган тадбиркор келади.
йўлни тўғрилаб беради, дейди.
Тадбиркор эса: «Мен ҳеч нима — Янги автовокзал ишга туш-
гач, кўплаб йўналишли таксилар

1-6-синфларда SCIENCE (табиий)
фани ўқитилиши режалаштирилмоқда.

28 ВАЗИЯТ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Бугунги кунда бутун дунёда ДНК текширувлари ишончли ва самарали усул
ҳисобланиб, унинг тармоқлари йилдан-йилга ривожланмоқда. Худди шун-
дай, Ўзбекистонда ҳам бундай текширувларга эҳтиёж йил сайин ортиб
бормоқда. Айтиш керакки, юртимизда Марказий Осиёда биринчи бўлиб
одам ДНКси суд-биологик экспертизасини ўтказиш йўлга қўйилган. Бу амалиётни
Халқаро аккредитация аттестатини қўлга киритган Адлия вазирлиги ҳузуридаги
Х.Сулаймонова номидаги Республика суд-экспертиза маркази амалга оширади.

ЇАРИНДОШЛИКНИ АНИЇЛАШДАГИ
ЭНГ ИШОНЧЛИ ТАДҚИҚОТ

Генетик паспорт қандай Барча соҳада
аниқланади? ўз ўрнига эга

Маълумки, олдинлари ДНК Айрим жиноятларни фош этишда
ҳам ДНК текширувлари хулосаларига
экспертизаси суриштирувчининг, таяниш амалиёти қарийб 20 йил-
дан буён мавжуд. Бундан ташқари,
терговчининг, прокурорнинг ёки мазкур экспертиза туридан фуқаро-
лик ва маъмурий ишларга аниқлик
судьянинг қарори, суднинг ажри- киритишда ҳам фойдаланилади. ДНК
текширувлари криминалистикада за-
ми асосида ўтказилар эди. Эн- рур намуналар мавжуд бўлган ҳолда,
жиноятчи ёки қурбоннинг шахсини
диликда фуқароларнинг ўзи ҳам бугунги кунда илму фанга маълум
энг аниқ услубда топиш имконини
бу масалада тегишли муассасага бериши билан муҳим ҳисобланади.

мурожаат қилишга ҳақли. Содда қилиб айтганда, уйни
ўғри урсаю, бир дона соч тола-
— ДНК экспертизаси босқич- си жиноят жойига тушиб қолса,
унинг шахсини аниқлаш қийин-
ма-босқич олиб бориладиган чилик туғдирмайди. Ёки айбсиз
йигитга зўрлаш жинояти бўйича
мураккаб жараён бўлиб, хусусан, туҳмат қилинса, бўҳтонни фош
этиш учун қисқа муддатли тек-
биологик материаллардан ДНК ширув кифоя. Бу эса ўз-ўзидан
жиноятни фош қилишда тез ва
молекулаларини ажратиш ва самарали услуб ҳисобланади.

тозалаш, ДНКнинг миқдорий ва Марказда «DNA expert» автомат-
лаштирилган дастурий комплек-
сифат таҳлилини ўтказиш, ампли- сидан иборат ДНК маълумотлар
базаси 2006 йилда ишлаб чиқил-
фикация (ДНК махсус қисмларини ишонарли тадқиқотлардан бири ўта муҳим ҳисобланади. ган. Мазкур базага ҳозирги кунда
деб эътироф этилади. — Афсуски, кейинги пайтлар- 40 мингта генотип киритилган
миллион нусхагача кўпайтириш), бўлиб, улар бир неча туркумлар
ДНК экспертизаси ёрдамида да оталикни белгилаш бўйича бўйича тақсимланган. Охирги беш
генотиплаш ҳамда солиштирма нафақат шахс идентификацияси, мурожаатлар кўпайган, — дей- йил ичида бу база ёрдамида нафа-
таҳлил қилишдан иборат, — дейди балки турли даражадаги қарин- ди Х.Сулаймонова номидаги қат мамлакатимизда, балки яқин
Х.Сулаймонова номидаги Рес- Республика суд-экспертизаси хорижий давлатларда шахсга қар-
публика суд-экспертиза маркази дошликни, одамларнинг келиб маркази лаборатория мудири ши оғир ва ўта оғир жиноятларни
Асилбек Норматов. — Шубҳа- содир этган ўта хавфли жиноятчи-
лаборатория мудири Наргиза чиқиши, яъни маълум бир генетик гумонларга ДНК текширувлари ларнинг шахси аниқланган.
аниқлик киритиб беради. Баъзи
Солиева. — ДНК таҳлили жараё- оталар келади, «Ишқилиб фарзан- ДНК экспертизаси
нида ҳар бир индивиднинг айнан шажарага тегишли экани, қандай дим ўзимники бўлиб чиқсин-да», нархи қанча?
ўзига хос бўлган, ўзгартириб, қал- касалликларга мойиллиги, улар- дейишади. Афсуски, кўпинча акси
бакилаштириб бўлмайдиган ноёб нинг олдини олиш йўлларини бўлади. Ичимиз ачишади бизнинг Тергов ва жиноят ишлари бўйи-
ҳам... Айрим ҳолларда алиментдан ча судларнинг ҳужжатлари билан
«генетик паспорти» — генотипини аниқлаш имкони бор. Шунингдек, бўйин товлаган оталар ҳам учраб тайинланган ДНК экспертизалари
туради. Биологик оталик факти- бепул, фуқаролик ишлари бўйича
аниқлаш мумкин. ДНК даражасида у табиий офатлар, техноген фо- ни аниқлаш бўйича тадқиқотлар судлар ва жисмоний шахсларнинг
фуқароларнинг аризасига биноан аризаларига кўра тайинланган экпер-
аниқланаётган индивидуал белги- жиалар ва террористик актлар на- ёки терговчи, прокурор, суриш- тизалар тўлов асосида ўтказилади.
тирувчи, судьянинг қарори ва суд-
лар деярли ўзгармас бўлиб, орга- тижасида топилган, таниб бўлмас нинг ажрими асосида ўтказилади. Ҳозирги кунда ушбу тўловлар-
нинг 3 хил тарифи белгиланган.
низмнинг бутун ҳаёти давомида ҳолатга келган тана қолдиқларини Биринчи ҳолатда фуқаролар ўз Жумладан, оддий ДНК эксперти-
хоҳишига кўра, марказга ариза засининг нархи 2 083 707 сўмни
ва унинг биологик изларида ҳам аниқлашни назарда тутади. билан мурожаат қилиб, қон ёки ташкил этади. Ўртача мураккаб-
сўлак намуналарини топшира- ликдаги тадқиқотларнинг нархи 4
ўзгармас ҳолатда сақланиб қолади. Одамнинг ҳар қандай биологик ди ва тадқиқотлар учун тарифда 021 189 сўм, мураккаб экспертиза-
белгиланган тўловни амалга оши- лар учун белгиланган тўлов эса 6
Шу боис ДНК таҳлили ёрдамида материаллари, жумладан, қон, ради. Бунда ота-она ва боладан 214 564 сўм этиб белгиланган.
солиштирма намуналар олинади.
ўтказилган шахс идентификация- сўлак, сочлар, тўқималар, бошқа Нега айнан уч кишидан олинади? Нилуфар ЮНУСОВА
Боиси бола ҳар бир ген участка- «Mahalla»
си қариндошликни аниқлашда энг органлар, оғиз бўшлиғидан олин- сидаги, ҳар бир локусидаги аллел-
лардан бирини онасидан олган
ган суртма, ажратмалар, қон бўлса, иккинчисини отасидан
олган бўлади. Шунингдек, агар
ва тана ажратмаларининг гумонда отанинг акаси, укаси ёки
бирор бир яқин қариндоши бўлса,
қуриб қолган излари, тишлар, генларнинг тасодифий мос келиб
қолиши хавфи мавжуд. Шу боис
Ҳозирги кунда ушбу аборт қилинган материал, бу жараёнда онанинг ҳам наму-
тўловларнинг 3 хил мурда объектлари, суяклар ва наси тадқиқ қилинганда, бундай
тарифи белгиланган. суяк фрагментлари, юмшоқ мослик кузатилиши деярли нолга
тенг бўлади.
тўқималар ва бошқалар ДНК

Жумладан, оддий ДНК экспертизаси объектлари
экспертизасининг ҳисобланади.

нархи 2 083 707 сўмни Оталикни белгилаш
ташкил этади. Ўртача ҳолатлари кўпайган...
мураккабликдаги тад-
қиқотларнинг нархи 4 ДНК экспертизаси нафақат
021 189 сўм, мураккаб одам шахсини, балки одам-
экспертизалар учун ларнинг ўзаро яқин қарин-

дошлик алоқаси бор-йўқлиги-

белгиланган тўлов эса ни ҳам аниқлаш имкониятла-
6 214 564 сўм этиб бел- рига эга бўлиб, шу сабабларга
гиланган. кўра, бу услубнинг туғруқхо-
наларда бола алмаштириш,

бола ўғирлаш, вояга етмаган

ва хотирасини йўқотган шахс-

ларни аниқлашда аҳамияти

Ҳунарманд-шогирдларга QR-кодли махсус
гувоҳнома берилади.

2020 йил ТУРИЗМ 29
№41-42 (1971-1972)

Фарғона – кўҳна ва бетак-
рор, қадимий ва навқи-
рон масканлардан. Гўзал
табиати, мусаффо ҳаво-
си, унумдор ерлари билан асрлар
давомида ўз ҳайратини кўз-кўз
қилиб келаётган ажиб масканда
муқаддас қадамжо ва зиёратгоҳ-
лар, тарихий обидалар фарғона-
ликларнинг ўтмиши, бугунги ёр-
қин келажагидан дарак беради.

ФАРҒОНАДА ТУРИЗМ ЙЎНАЛИШЛАРИ
ЇАЙ ДАРАЖАДА РИВОЖЛАНМОЇДА?

Кейинги йилларда аждодлари- шундай дам олиш масканларини йиш борасида муҳим вазифаларни юксалтириш борасидаги амалий
белгилаб берганди, — дейди ишлар тоғ қишлоғида туризмнинг
миздан қолган бой маънавий-ма- барпо этиш учун маҳаллий ва хо- «Ҳунарманд» уюшмаси вилоят экологик ва алпинизм йўналиш-
бошқармаси бошлиғи Расулжон ларини ривожлантириш имкония-
даний ёдгорликлар, осори-ати- рижлик инвесторларни жалб этиш Мирзаҳмедов. – Айни кунда Мар- тини берди. Шу мақсадда «Шо-
ғилон шаҳри ва Риштон туманида ҳимардон» ва «Ёрдон» маҳалла
қалар, бетакрор она табиатига борасида иш олиб борилмоқда, ҳунармандлар марказлари ташкил фуқаролар йиғинида «Шоҳимар-
этилди. Бу ерга келган сайёҳлар дон экотуризм маркази» ташкил
дунё ҳажмиятининг қизиқиши – дейди Туризмни ривожланти- ҳунармандчиликнинг осори-ати- этилди. Марказ йилнинг тўрт фас-
қалари билан танишиш асносида лида ҳам сайёҳлар учун қизиқарли
ортиб бормоқда. Бу, ўз навбатида, риш давлат қўмитасининг Фар- ипак матолари тўқиш, кулолчилик лойиҳаларни таклиф этмоқда.
буюмлари тайёрлаш жараёнла- Дам олувчи сайёҳлар қишлоқнинг
туризм салоҳиятини ривожлан- ғона вилоят ҳудудий бошқарма- рининг бевосита гувоҳи бўлган сўлим табиати, маданий ёдгор-
ҳолда ўзлари танлаган маҳсулот- ликлари билан танишиш асносида
тириш, йўналишлар, тармоқлар си бошлиғи Музаффар Темиров. ларни харид қилиш имкониятига қўшни Қирғизистон Республикаси
эга. Ҳунармандлар марказларида ҳудудида жойлашган «Кўк-кўл» ва
фаолиятини ташкил этиш имко- – Умумий майдони 10 гектарни сайёҳларнинг келиб-кетишлари, «Дугоба» дам олиш масканларида
дам олишлари, маҳсулот харид бўлиш имкониятига эга.
ниятини бермоқда. ташкил этган масканда спорт қилишлари билан боғлиқ керакли
шароитлар яратиб берилди. Ҳаммаси яхши, бироқ...
Президентимизнинг 2018 йил майдонлари, бассейн, ошхона,
Фақат шугина эмас... Бир жиҳатдан ҳаммаси яхши.
3 февралдаги «Ўзбекистон Рес- меҳмонхона сингари кўплаб инф- Бироқ соҳа ривожига тўсиқ бў-
Вилоятда барча шаҳар ва ту- лаётган муаммолар борлигидан
публикаси Туризм салоҳиятини ратузилма тармоқлари қурилади. манларни ўз ичига олган «Водий кўз юмиб бўлмайди. Масалан,
ҳалқаси» (Fergana Valley Circuit) туманларда бугунги кун талабига
ривожлантириш учун қулай ша- Шунингдек, Бешариқ туманининг номли сайёҳлик маршрути иш- жавоб берадиган замонавий меҳ-
лаб чиқилмоқда. Унинг интернет монхоналар йўқ. Бундан ташқари,
роитлар яратиш бўйича қўшимча Қияли ва Андархон қишлоқлари ва мобил иловалар орқали барча агротуризм йўналишида таклиф
фойдаланадиган электрон харита этилаётган айрим дам олиш мас-
ташкилий чора-тадбирлар тўғри- ҳамда Сўх туманида экотуризм ҳам яратилади. Туризм салоҳия- канларида сайёҳлар ҳаёт тарзи
ти юқори бўлган Риштон, Қува, учун муҳим бўлган интернет, йўл,
сида»ги фармони бу йўналишда лойиҳаларини амалга ошириш ре- Учкўприк, Олтиариқ, Ёзёвон, Беш­ ичимлик суви, табиий газ, электр
ариқ ва Ўзбекистон туманларида таъминоти билан боғлиқ бўлган
янги саҳифа очди, мавжуд муам- жалаштирилган. Чимён қишлоғи, стенд кўринишидаги туристик инфратузилма тармоқлари бугун-
хариталар ўрнатилади. Вилоятда- ги кун талабларига мос келмайди.
молар кўламини бартараф этишга Олтиариқ туманининг Қизилтепа ги қишлоқларга «туризм қишлоғи» Хусусан, «Каркидон» сув омбо-
мақоми берилиб, ҳар бир ҳудудда ри ҳавзасига олиб борувчи йўл
шароит яратди. қишлоқларига «туризм қишлоғи» «тарих ва маданият музейлари» таъмирлашга муҳтож. Қолаверса,
ташкил этилади. ҳудудни тоза ичимлик суви билан
Экотуризм – янги мақоми берилишини таъминлаш таъминлаш масаласи ҳам ўз ечи-
йўналиш ҳамда вилоятнинг барча шаҳар ва Шоҳимардон чорлайди мини кутиб турибди. Бу табиий
туманларида меҳмон уйлари таш- равишда сайёҳларни жалб этиш,
Шоҳимардон – мўъжаз ва малакали хизмат кўрсатиш ишла-
Вилоятда ўнлаб янги экотуризм кил этилмоқда. Халқаро аҳамиятга сўлим қишлоқ. Унинг бетакрор рида қатор ноқулайликлар келиб
марказларини ташкил этиш бо- эга бўлган «Ягона туризм кори- табиати, мусаффо ҳавоси, кўл ва чиқишига сабаб бўлмоқда.
расида амалий ишлар бошланган. дори» туризм инфратузилмасини булоқлари, зилол сувлари ҳақида
Жумладан, Фарғона тумани Водил ташкил этиш борасида истиқбол- ҳар қанча гапирсак оз. Оқ сув би- Сирасини айтганда, вилоятда
қишлоғидаги «Чинор таги», Аввал ли лойиҳалар амалга ошириляпти. лан Кўк сув дарёлари кўҳна мас- туризм салоҳиятини ошириш, тур-
канга ўзгача улуғворлик бағиш- ларини кўпайтириш учун кўплаб
қишлоғида жойлашган «Етти бу- Ҳунармандчилик лайди. Қишлоқ қадим-қадимдан имкониятлар бор. Фақат ундан
лоқ», Учкўприк туманидаги «Меҳ- туризми ривожланади... Фарғона водийси аҳолисининг самарали фойдаланиш, Фарғона-
ригиё», Қўқон давлат ўрмон хўжа- энг азиз зиёратгоҳи, дам олиш ни туризм масканига айлантириш
лиги, Қувасой шаҳридаги «Водий (ми?) маскани бўлиб келган. Бу ерда борасида янги лойиҳа ва ташаб-
Ҳазрат Али Шоҳимардон, шоҳ бусларни ҳаётга тадбиқ этиш
тулпорлари» от спорти мажмуаси, Вилоятда туризм йўналишида Толиб сингари тарихий шахслар- талаб этилади.
Қува туманидаги «Каркидон» сув янги тармоқ – ҳунармандчилик нинг мақбаралари бор.
омбори қирғоқлари, «Фарғона туризмини ривожлантириш ишла- Расул КАМОЛ
анорлари» ҳамда «Миндонобод» рига алоҳида эътибор берилмоқ- Вилоятда туризм салоҳиятини «Маhаllа»
агросаноат фирмалари бўйлаб да. Бу бежиз эмас. Марғилон ипак
саёҳатлар ташкил этиш борасида матолари, Риштон кулолчилик
янги лойиҳалар ишлаб чиқилган. буюмлари, Қўқон ёғоч ўймакор-
лиги намуналарининг ўтмиш ва
– Ҳозирда «Каркидон» сув
бугунги куни асрлар да-
ҳавзаси қирғоқларида 12 та ана

вомида дунёҳамжамия-

тини ўзига мафтун этиб

Мавзуга оид маълумот: келади. Бу йўналишда
туризм объектларининг
ташкил этилаётгани хо-
Фарғона вилоятида 113 та рижлик сайёҳларда катта

археологик, 136 та меъморий, қизиқиш уйғотмоқда.
– Президентимиз
84 та диққатга сазовор жой- жорий йил 5-6 июнь
лар, 38 та монументал ёдгор- кунлари Фарғона вилоя-
лик сингари моддий-маданий тига ташрифи давомида
мерос объектлари мавжуд. водийнинг туристик

салоҳиятларидан бири –

ҳунармандлар марказла-

ри фаолиятини йўлга қў-

Жомбойда 7 минг тоннадан ортиқ мева маҳсулотлари
экспортга чиқарилди.

30 ДАВЛАТ-ХУСУСИЙ ШЕРИКЛИК 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Кейинги йилларда мамлакатимизда ХУСУСИЙ СЕКТОР
хусусий таълим муассасаларига кенг
шароит яратилмоқда. Шу боис хусусий
мактаблар, олий таълим муассасалари
сони ошиб бормоқда. Негаки, бундай таълим
муассасаларида ўқитиш тизими ва сифати,
шароит ва имкониятлар ҳам яхши. Бу масала
Президентимизнинг 2020 йил 6 ноябрдаги
«Ўзбекистоннинг янги тараққиёт даврида
таълим-тарбия ва илм-фан соҳаларини ри-
вожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги
фармонида ҳам алоҳида қайд этилиб, Тош-
кент шаҳри, Тошкент вилояти, Нукус шаҳри ва
вилоятлар марказларидаги навбатлилик коэф-
фициенти 0,7 дан паст бўлган умумтаълим
муассасаларини тажриба-синов тариқасида
хусусий сектор вакилларига 5 йилга ишончли
бошқарувга берилиши белгилаб қўйилди.

ТАЖРИБАСИ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШГА

Давлат-хусусий шериклик тамо- ХИЗМАТ ҚИЛАДИМИ?
йиллари асосида ташкил этилаёт-
ган мактаблар-чи? Уларнинг халқ ма ҳамда ўқувчиларнинг сифатли умумтаълим муассасаси ташкил ектлари лойиҳа концепцияси ва
таълими тизимига қандай фойда- таълим олиши учун қулай шарт- этиш бўйича давлат-хусусий лойиҳани баҳолаш ҳужжатини ўз
си бор? Давлат ушбу лойиҳаларга шароитлар яратилади. Шу билан шериклик тўғрисидаги битимлар аризаларига илова қилган ҳолда
молиявий томондан ҳам шерик бирга, давлат-хусусий шериклик имзоланган. Биргина Тошкент Халқ таълими вазирлигининг ҳуду-
бўладими? Ўзбекистон Республи- механизмлари асосида давлат шаҳри мисолида оладиган бўлсак, дий бўлинмаларига юборишлари
каси Президенти Администрация- инфратузилмалари ташкил эти- унда 52 та нодавлат умумтаълим мумкин. Шунингдек, лойиҳа кон-
си ҳузуридаги Ахборот ва омма- лиши мумкин. Жумладан, ҳозирда муассасаси мавжуд. Охирги йил- цепциясининг намунавий шакли
вий коммуникациялар агентли- Халқ таълими вазирлиги Осиё та- ларда нодавлат таълим секторига ва лойиҳани баҳолаш ҳужжати-
гида бўлиб ўтган брифингда Халқ раққиёт банки билан ҳамкорликда бўлаётган эътибор ва давлат-ху- нинг тайёрлаш тавсифи Вазирлар
таълими вазирлиги бошқарма Тошкент шаҳрида 4 та ва Тошкент сусий шериклик механизмлари Маҳкамасининг «Давлат-хусусий
бошлиғи Сарварбек Саъдуллаев вилоятида 12 та давлат умумтаъ- ҳисобига нодавлат умумтаълим шериклик лойиҳаларини амалга
халқ таълими тизимида давлат- лим мактаблари ташкил этилиши муассасалар сони 6 бараварга ошириш тартибини такомиллаш-
хусусий шериклик асосида мак- бўйича лойиҳа амалга оширил- ошган. тириш тўғрисида»ги қарорига
таблар фаолиятини ташкил этиш моқда. Бугунги кунда тегишли илова сифатида кўрсатиб ўтилган.
борасидаги ана шундай саволлар- қарор лойиҳаси мутасадди вазир- Нега энг яхши лойиҳалар
га атрофлича жавоб берди. лик ва идоралар билан биргаликда пойтахтда, ҳудудларга Коэффициенти паст
тайёрланмоқда. қачон етиб боради? мактабларини хусусий
– Давлат-хусусий шериклик секторга топширишдан
икки томон, яъни давлат ва хусу- Хусусий мактаб – Бугунги кунда халқ таълими
сий секторнинг имкониятларини битирувчилари соҳасида имзоланган давлат-ху- мақсад нима?
бирлаштирган ҳолда ижтимоий- қандай кўринишдаги сусий шериклик лойиҳаларини
иқтисодий муаммоларга ечим то- шаҳодатнома олади? географик жойлашувидан келиб – Ҳозирда Тошкент шаҳри,
пиш учун моддий ресурсларнинг чиқиб айтадиган бўлсак, 23 та Тошкент вилояти, Нукус шаҳри ва
бирлаштирилиши ҳамда лойиҳа – Авваллари нодавлат умумтаъ- давлат-хусусий шериклик лойи- бошқа туман ва шаҳарлар мар-
бўйича хавф-хатарларни томонлар лим муассасалари битирувчилари ҳасининг атиги 4 таси Тошкент казларидаги умумтаълим мактаб-
ўртасида тақсимланиши назарда мазкур мактабнинг шаҳодатно- шаҳрида, қолган 19 таси рес- ларининг айримлари замонавий
тутилади, – дейди Сарварбек масини олиш имкониятлари йўқ публикамиз ҳудудларида амалга инфратузилмага эга эмас ва тўғри
Саъдуллаев. – Шуни таъкидлаб эди. Улар давлат умумтаълим оширилмоқда. Лойиҳаларнинг бошқарув тизимлари йўлга қў-
ўтиш жоизки, Халқ таълими ва- мактабларида экстернат тари- аксарият қисми Тошкент шаҳри- йилмаган. Барчамизга маълумки,
зирлиги давлат-хусусий шерик- қасида якуний имтиҳон топши- да пилот лойиҳа сифатида ишга хусусий сектор бозор иқтисодиё-
лик асосида ташкил этилаётган риб, давлат умумтаълим мактаби туширилиб, улардаги учрайдиган ти шароитида ўз ихтиёридаги ре-
нодавлат умумтаълим муасса- шаҳодатномасини олар эдилар. муаммо ва камчиликлар бартараф сурслардан унумли фойдаланиш,
саларининг олаётган молиявий Бугунги кунда тегишли меъёрий- этилган ҳолда бутун республикага самарадор бошқарув тизимларини
даромадларига ҳамда фойдасига ҳуқуқий ҳужжатларга ўзгартириш жорий этилади. жорий этиш ва илғор таълим тех-
аралашмайди ва шерик бўлмайди. ва қўшимчалар киритилиб, нодав- нологияларини жалб этиш бўйича
Аксинча, тадбиркорлик субъектла- лат умумтаълим муассасалари ҳам Лойиҳада қатнашмоқчи анча олдинда. Шу сабабли, хусу-
рига маълум миқдордаги ўқувчи- худди давлат умумтаълим мактаб- бўлганлар қаерга сий сектор тажрибасини давлат
ларни бепул ўқитиш каби ижти- лари сингари битирувчиларига умумтаълим мактабларида жорий
моий мажбуриятлар юклатилади. давлат намунасидаги шаҳодатно- мурожаат қилиши керак? этиш орқали ушбу мактабларнинг
ма беришларига шароит яратилди. рақобатбардошлигини ва таълим
Давлат-хусусий – Ўзбекистон Республикасининг сифатини ошириш, умумтаълим
шерикликнинг аҳолига Нечта хусусий мактаб «Давлат-хусусий шериклик тўғри- муассасасининг натижадорлик
қандай фойдаси бор? фаолият юритмоқда? сида»ги қонуни ҳамда Вазирлар кўрсаткичларини юқори даражага
Маҳкамасининг «Давлат-хусусий олиб чиқишга эришиш мақсади-
– Халқ таълими соҳасини – Бугунги кунга келиб, респуб- шериклик лойиҳаларини амалга да навбатлилик коэффициенти
олиб қарайдиган бўлсак, бирин- лика бўйича умумий 140 та тўлиқ ошириш тартибини такомиллаш- 0,7 дан паст бўлган мактабларни
чи ўринда, давлат балансидаги хусусий нодавлат умумтаълим тириш тўғрисида»ги қарорига хусусий секторга ишончли бошқа-
фойдаланилмасдан турган ёки муассасалари фаолият юритмоқ- асосан, давлат-хусусий шерик- рувга бериш йўлга қўйилмокда.
самарадорлиги паст бўлган объ- да. Шунингдек, 18 та нодавлат лик лойиҳасини ташаббус этиш
ектлар тадбиркорлик субъектла- истагидаги тадбиркорлик субъ- Рустам ЮСУПОВ тайёрлади.
рига фойдаланиш ёки бошқариш
учун топширилади. Қўшимча иш
ўринлари, замонавий инфратузил-

Бухоро маҳаллаларида «Ҳуқуқий маслаҳат марказлари»
ташкил этилади.

2020 йил ТУРФА ФИКРЛАР

31№41-42 (1971-1972)маҳаллада, таълим
даргоҳида, катта
Ватанпарварлик
ҳар бир инсонга
болалигидан
сингдириб борилиши

ШЕЪР АЙТИБ,зарурлигибаҳссиз

ҳақиқат. У онага,
отага, туғилиб
ўсган маҳалласига,

ватанпарварликнишаҳару қишлоғига

нисбатан шаклланиб
келади. Бу ғоялар

“ кучайтирса бўладими?болаларгаоилада,
бўйича тавсиялар, фойдаланиш
учун тавсия этилган видеоролик-
бўлганида эса олий лар
рўйхати тасдиқ-

таълим муассасаси, ланган, — дейди

ҳатто иш жойида Халқ таълими

ҳам уқтирилишда вазири ўрин­
давом этилади. Зеро, босари Дил­
бусиз давлат қилиш, шод Кенжаев.
миллат бирлигини — Танаффус
сақлашнинг имкони вақтида эшит-
йўқ. тириладиган
қўшиқлар — машҳур ўзбек

Шу маънода ўтган ҳафта Халқ хонандаларининг Ватан ҳақидаги йўл қўймаслиги кераклиги бел- са, тақдим этиладиган асарлар
таълими вазирлиги «Янги Ўзбекис- куй-қўшиқларидир. Булар қаторига гилаб қўйилган. 45 минут ўқиган ҳаётий ва адабий тажрибага эга
тон – янгича дунёқараш» дасту- ўзбек адабиётининг намояндалари болага танаффус лозим. У югур- адабиётшунослар, мутахассис-
ри доирасида ҳар бир мактабда — Чўлпон, Фитрат, Ойбек, Ҳамид син. Қувлашсин. Уни зўриқтириш лар томонидан танлаб олинган
дарслардан олдин мамлакатимиз Олимжон, Миртемир, Зулфия, педагогика илми ва бола психоло- бўлса. Болаларимиз ана шу
мадҳиясини куйлаш, танаффус Эркин Воҳидов, Абдулла Орипов гиясига зид. Энди дарсдан олдин шеърлар ва қўшиқлар оғушида
пайтида эса радиоузеллар орқали ва бошқа ёзувчи-шоирларнинг мадҳия айтиш масаласига келсак... ҳам югураверишади, ўйнайве-
ватанни тараннум этувчи шеър- ижод намуналари ҳам киритилган. Мадҳия, бу — давлат рамзи. Бу рамз ришади. Бу танаффусни ўғир-
ларни эшиттириш тўғрисида қа- Умуман, рўйхатда 50 нафар ижод- махсус маросим ва эҳтиромни та- лаш эмас, аксинча ундан унумли
рор қабул қилганди. Аммо негадир корнинг шеърлари ўрин олган. қозо қилади. Мадҳия айтилганида, фойдаланиш бўлади, холос. Шу
ташаббус жамиятимизда қарама- Қўшиқлар рўйхатида эса 41 нафар одамлар қўлини кўксига қўйиб, қо- жараёнда болада нафақат Ватанга,
қарши фикрларга сабаб бўлди. Бу хонанданинг шунча миқдордаги тиб туриши лозим. Бу маросимни балки адабиётга ҳам меҳр уйғона-
болалар учун кераксиз эканини ижод намунаси келтирилган. болалар ўз табиатига кўра жиддий ди, бадиий савия, дид шаклланади.
таъкидлайдиганлар ҳам топилди. амалга ошира олмайди. Ҳар куни Агар шу тажрибани жойларда тўғ-
Танаффус пайтида болалар дам Мадҳия, бу — давлат рамзи. мадҳия эшитавериб, зада бўлади. ри йўлга қўйсак, эҳтимол, кейинги
олишлари зарурлиги, радиоузел Бу рамз махсус маросим Мен маъқул кўрмадим бу тадбирни. авлод «ликкил-ликкил» қўшиқлар,
орқали тинмай янграйдиган шеър- ва эҳтиромни тақозо қи­ Ҳатто энг мафкуравий совет тизи- алмойи-жалмойи шеърларга ўч
лар эса уларга руҳий эмоционал лади. Мадҳия айтилганида, ми ҳам танаффус пайтида болалар- бўлиб тарбияланмас. Тўғриси,
босим бўлишини айтганлар ҳам одамлар қўлини кўксига ни тинч қўйган. Ватанпарварлик ижобий ташаббус айримлар
кўпчиликни ташкил қилди. Мавзу қўйиб, қотиб туриши ло­ ҳам бир мафкура, биз уни ягона томонидан қақшатқич танқид
юзасидан мутахассислар ва жа- зим. Бу маросимни болалар ижтимоий онг шакли, дея ўқувчига қилингани мени ҳайратлантирди.
моатчилик фикри билан қизиқдик. ўз табиатига кўра жиддий сингдира олмаймиз. Болаларимиз Ватанга муҳаббат
амалга ошира олмайди. Ҳар билан ўсишидан қўрқадиганлар
Янги Ўзбекистон — куни мадҳия эшитавериб, Адабиёт ҳеч қачон зарар борлигидан таажжубга тушдим.
янгича дунёқараш зада бўлади. етказмайди
Педагоглар нима дейди?
Кейинги уч-тўрт йил мобайнида Хўш, бунинг Бундан ташқари, айрим фаол-
халқимиз янги тартибларга кўра нимаси ёмон? лар бу каби тадбирлар аввалроқ Жараён билан бевосита дуч
яшай бошлагани, ўзига хос янгича Туркманистон Республикасида келаётган педагогларнинг фикри
дунёқараш шаклланиб бораётгани Ўз-ўзидан савол туғилади: ҳам қўлланилгани ва акс нати- ҳам турлича. Масалан, математи-
шубҳасиз. Жамият демократла- хўш, бунинг нимаси ёмон? Ахир, жа берганини таъкидлашмоқда. ка, кимё ва бошқа аниқ фанлардан
шув, эркин бозор принциплари, болаларимиз Эркин Воҳидовнинг Аммо ташаббус юртимиздаги таълим берувчи мураббийлар
очиқлик ва ошкоралик томонига «Ўзбегим», Абдулла Ориповнинг адабиёт ихлосмандлари ва на- ўзларига ўзбек тилидаги видео
қайтариб бўлмас жиддий қадамлар «Мен нечун севаман Ўзбекистон- мояндалари томонидан жиддий ва аудио қўлланмалар етишмай
қўйди. Аммо тан олиб айтиш ни?», Муҳаммад Юсуфнинг «Чи- қўллаб-қувватланмоқда. турган бир пайтда маблағларни
керакки, кўпчилик буни ҳали тўлиқ норимсан, Ватаним» каби шеър- бу соҳага йўналтиришни нотўғри,
англаб етганича йўқ. Ҳатто айрим ларини тинглаб, ёд олиб ўсса, — Адабиёт, шеърият ҳеч қачон деб ҳисоблайди. Тарих, ўзбек тили
юқори мансабдорлар ҳам жамият- келажак жамиятимиз учун бирор бола онгига ҳам, руҳиятига ҳам ва адабиёти ўқитувчилари эса ян-
даги ўзгаришлар, интилишлар ва зарари тегадими? Аммо шунга зарарли таъсир ўтказмайди, — гиликни қўллаб-қувватлашмоқда.
тенденцияларни ҳали илғамаган. ҳам қарши чиқадиганлар топилди. дейди Ёзувчилар уюшмаси аъзо­
Янгича шароитларда қандай иш- си Носиржон Зоҳидов. — Айниқ- Бизнингча ҳам, албатта, ватан-
лаш, нима қилишни билмай юр- — Бу ҳолат ўқувчилардан танаф- парварлик зарур. Энг зўр кимё-
ганлар ҳам талай. фусни ўғирлаб, уларни мафкуравий гарлар, физиклар, дастурчиларни
зўриқтириш ҳисобланади, — дей­ тарбиялаган тақдиримизда ҳам
Ноябрь ойидан Ўзбекистон ди руҳшунос олим Маҳмуджон уларнинг қалбида она замин, она
бўйлаб «Янги Ўзбекистон – янгича Йўлдошев. —Конституциямизнинг халққа нисбатан меҳр бўлмаса,
дунёқараш» шиори остида ўтка- 12-моддасига кўра, ҳеч бир маф- фойдаси йўқ. Демак, халқ таълими
зилаётган кенг кўламли маъна- курани, хусусан, ватанпарварлик тизими мазкур соҳаларнинг бар-
вий-маърифий тадбирлар ана шу мафкурасини ҳам ўқувчиларга яго- часини бирдек ривожлантириши,
камчиликларни бартараф этиш на мафкура ўлароқ сингдиришга зарур қўлланмалар билан таъмин-
мақсадига йўналтирилган. лаб бориши лозим.

— Шу муносабат билан, вазир- Улуғбек ИБОДИНОВ
лигимиз томонидан умумтаълим «Mahalla»
мактабларида тарғибот тадбирла-
рида ўқиладиган шеърлар, ватан-
парварлик руҳидаги қўшиқлар
эшиттирилишини ташкил этиш

Талабалар тураржойларида касалликка чалинган талабаларни
изоляция қилиш учун «Қизил зона» ташкил этилади.

32 «НАФОСАТ — 2020» 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
Кийим киши ҳақидаги илк тасав-
вурни берувчи восита. Шунинг
учунми, ҳамиша ташқи кўри-
нишга эътиборлимиз. Ўқиш, иш,
спорт, уй ва тўй маросимлари учун
алоҳида либослардан фойдаланамиз.
Бироқ бугун бу мезонлар ўзгаргандек:
ўқиш ва иш жойида спорт кийими, жа-
моат жойларида тантанавор либосдаги
одамлар ва ҳоказо.

«ЄЗБЕК МИЛЛИЙ МОДАСИ»
МИЛЛИЙЛИКНИ ҚАЙ ДАРАЖАДА
Лойиҳа – тўрт босқичда ТАР¡ИБ ЭТА ОЛАДИ?
Иш ва спорт йўналишидаги ли- ўтади
бослар омухтасига эса аллақачон маъқул кўрадиган, имижи билан Замонавий ўзбек аёли
кўзимиз ўрганди. Ахир, бу — мода! Фестивалнинг олдига қўйган ёшлар орасида машҳур шоу-биз- образи яратилади
Хуллас, ҳар ким ўзига қулайини яна бир муҳим вазифаси миллий нес вакиллари, актрисалар, хонан-
киймоқда. Бироқ ҳамма нарсанинг қадриятларимизни ва аёллар далар, дизайнерлар рўйхати шакл- — Либос кишининг диди, ду-
ҳам меъёри бўлгани, яхши. либосларидаги замонавий мода лантирилади. Вилоятлар бўйича нёқараши ҳамда хулқ-атворидан
йўналишларини бирлаштириб, ўз ҳудудида машҳур бўлган дизай- дарак беради, — дейди Маҳалла
Хўш, замон тезлашган, ҳар со- виждон ва эътиқод эркинлигини нерлар, мода ательелари, ёшлар ва оилани қўллаб-қувватлаш
нияда тусланаётган мода ўзга- ҳисобга олган ҳолда ўзбек мил- етакчилари, маҳаллалар фаоллари вазирининг биринчи ўринбоса-
ришларию фикрий ривожланиш- лий модасини шакллантиришдан билан тарғибот тадбирлари ўтка- ри Гулнора Маъруфова. — Кийим
лар палласида бу меъёрни қандай иборат. Тўрт босқичда ўткази- инсон маънавий дунёсининг бир
ушлаш мумкин? Кўр-кўрона тақ- ладиган лойиҳанинг биринчи зилади. Шунингдек, мода қисми эканини ўқувчи-ёшлар
лид орқали танланаётган либос- босқичи Бухоро шаҳрида Навоий, индустрияси вакиллари, онгига сингдириш мақсадида
лар, миллийликни фақат адрасу дизайнерлар, олий ҳамда миллий либосларга қаратилган
атлас дея тушунувчилар, қайси Қашқадарё, Сурхондарё, Жиззах, ўрта махсус таълим ўқув туркум тарғибот тадбирлари ҳам
кийимни қандай даврага ки- Самарқанд вилоятлари мутахас- юртларида мода, дизайн ўтказилади. Тарғибот тадбирлари
йиб бориш ҳақида тасаввурга сислари иштирокида ўтади. Унга йўналиши бўйича таҳ- режасини ишлаб чиқишда таълим
эга бўлмаганлар билан қандай аҳоли, айниқса, ёшлар орасида сил олаётган иқтидор- муассасаси талаба-қизлари ўрта-
ишлаш керак? Нима қилинса, машҳур бўлган, интернет тармоқ- ли талабалар ўртасида сида «Ўзбек миллий либослари»
сих ҳам, кабоб ҳам куймайди? ларида кўп сонли кузатувчиларга «Нафосат» кўрик-тан- номли кўргазма ташкил этиш ҳам
Олий Мажлис Сенати, Маҳалла эга, янги либос коллекцияларини лови ташкил этилади. инобатга олинган. «Замонавий
ва оилани қўллаб-қувватлаш яратибгина қолмай, уларни халқ Миллий қадриятларимиз ўзбек аёли» образи шаклланган,
вазирлиги ва ҳамкор ташки- орасида кенг тарғиб қила олаёт- ва аёллар либосларидаги миллийлик акс этган замонавий
лотлар тақдим этаётган янги ган мутахассислар, таниқли шоу- замонавий мода йўналишларни либосдаги кийиниш услуби ҳа-
лойиҳа «Нафосат — 2020» бизнес вакиллари, актрисалар, хо- бирлаштириб «Ўзбек миллий мо- қида фильм ишлаш ва намойиш
фестивали айни вазият учун нанда, дизайнерлар жалб этилади. даси»ни яратиш ва унинг намо- этиш ҳам кўзда тутилган. Янги
самарали ечим бўла оладими? У Иккинчи босқич — Фарғона вилоя- йишини кенг йўлга қўйиш режаси ишланаётган фильм, сериаллар-
нимаси билан бошқа фестивал- тида Андижон, Наманган вилоят- ишлаб чиқилади. Интернет тар- да «Миллий либос», «Замонавий
лардан фарқ қиладию, қандай лари мутахассисларини жамлайди. моқларида «Ўзбек миллий мода- ўзбек аёли» тимсолини яратиш
лойиҳаларни қамраб олади? Учинчи босқич эса Хоразм вилояти си», «Замонавий ўзбек аёли», «Мил- юзасидан танлов ташкил этишни
ва Қорақалпоғистон Республикаси лий либослар» номларида гуруҳ ва ҳам режалаштирганмиз.
Фестивални ўтказишдан нозик дид вакилларини бир ерга каналлар фаолияти йўлга қўйилади.
мақсад нима? тўплайди. Якуний босқич Тошкент Аёлларда миллий либос ҳақидаги Қандай танловлар
шаҳрида Тошкент ҳамда Сирдарё тасаввурни уйғотишга қаратилган ўтказилади?
— Фестиваль аҳоли, айниқса, вилояти мутахассисларини ўзаро «Ўзбек аёллари учун миллий мо-
ёшлар ўртасида ўзбек миллий фикр алмашишга чорлайди. дани шакллантириш ва кийиниш Фестиваль доирасида турли
кийиниш маданияти тарғиботи- маданияти» номли давра суҳбатла- танловлар ҳам ўтказилади. Чу-
ни ташкил этишга қаратилган, «Ўзбек миллий модаси» ри эса ўзаро фикр алмашиш майдо- нончи, «Раҳбар ва ишбилармон
— дейди Олий Мажлис Сенати яратиладими? нига айланиши кутилмоқда. аёл», «Талаба қиз», «Ижодкор аёл»,
Раиси ўринбосари Зайниддин Бундан ташқари, аҳоли, айниқса, «Рўмол ўраш санъати» каби баҳс-
Низомхўжаев. — Кийиниш одо- — Фестиваль доирасида ўзбек ёшларни миллий кийиниш мада- лар шулар жумласидан. Уларда
би ахлоқий маданиятнинг муҳим миллий либосларини яратиш ва ниятига муносабати ҳамда қизи- 18 ёшдан юқори бўлган опа-син-
элементларидан биридир. Албат- тарғиб этишга қаратилган тад- қишларини ўрганиш мақсадида гилларимиз қатнашиши мумкин.
та, ўзбек аёлларини бошқа миллат бирлар ташкил этилади, — дейди ижтимоий сўровномалар ўтказиш Кўрик-танловлар низомлари,
вакилаларидан ажратиб турувчи, Олий Мажлис Сенатининг Хо- режалаштирилган. Сўровномалар- ҳайъат аъзолари таркиби, баҳолаш
уларнинг иффати, шарқ аёли тин-қизлар ва гендер тенглиги- ни ишлаб чиқиш учун соҳа вакилла- мезонлари Маҳалла ва оилани қўл-
тимсолини тўлиқ намоён этувчи ни таъминлаш масалалари бў- ридан иборат ишчи гуруҳ тузилади. лаб-қувватлаш вазирлиги томони-
белгилардан бири —миллий ки- йича қўмита бош маслаҳатчиси Ўзбек миллий кийиниш мадания- дан ишлаб чиқилади ва тез орада
йимларидир. Азалдан миллийли- Нодира Шотурсунова. — Шу мақ- тига бағишланган «Ўзбек аёли», ҳудудларга етказилади.
гимиз жозибасига айланган ўзбек садда ноанъанавий либосларни «Миллий кийиниш маданияти»,
аёлларининг кийиниш маданияти, «Ўзбек миллий либослари» каби ом- Фестивалда иштирок этамиз,
бошларига рўмол ўраши шарқ мабоп, бадиий ва илмий нашрлар албатта. Фестиваль ўз олдига қў­
халқларига хос юксак маънавият тайёрланади. Мактабгача таълим йилг­ ан мақсадларга қай даражада
ифодаси. Фестивалнинг асо- муассасалари тарбиячилари учун эришишига эса якунда гувоҳ бў­
сий мақсади — ташкилотларда миллий либослар ҳақида тезислар лам­ из. Демак, яқин орада мавзуга
фаолият юритаётган хотин-қиз- тайёрланади ва тарқатилади. Тар- яна қайтамиз.
ларнинг кийиниш услуби, улар бияланувчилар ўртасида эса «Мен
ўртасида миллий ва замонавий, атлас кияман» танлови ўтказилади. Садоқат МАХСУМОВА
менталитетимизга мос кийим- «Mahalla»
лар андозасини жорий қилишдан
иборат.

Қашқадарё вилоятида 94 фоиз ерга бўлган ҳуқуқ
давлат рўйхатидан ўтказилмаган.

2020 йил МАТОНАТ 33
№41-42 (1971-1972)

Фарғона туманидаги сўлим Чимён
қишлоғида умргузаронлик қи-
лаётган Шуҳратжон Ўринбоев им-
конияти чекланган бўлса-да, ҳаёт-
да ўз ўрнини топган кишилардан. Унинг
икки қўли, оёқлари йўқ. Аммо тирсаклари
ёрдамида маҳорат билан расм чиза олади.

ЇАЛАМ ЭМАС,
ҚАЛБ ЧИЗГАН СУРАТЛАР

Мато мойбўёққа ишланган чизишни билмаса-да, нури- заж, натюртмортлар ишлади. истеъдод соҳиби билан ҳа-
суратларни томоша қиларкан- дийдасини бутун борлиқ, 1999 йили Тошкентда бўлиб ўтган миша фахрланамиз, – дейди
сиз, уларнинг ҳар бирида шакл табиатни севишга чорлади. «Қурилиш» маҳалла фуқа-
ва мазмун уйғунлиги, тасвирлар Онаизорнинг кўмаги билан Ўрта Осиё Ногиронларининг расм- ролар йиғини раиси Тоште-
жилоси, ҳаётнинг оҳанрабосини фаслларнинг тароватини ўз лар фестивалида биринчи ўринни мир Аминжонов. – У нафа-
ҳис этасиз. Баҳор фасли пейза- кўзи билан кўриб, қалбан ид- эгаллади ва Кореядаги клиникалар- қат ижодкор, балки маҳалла
жида гуллаган ўриклар қалбида рок эта олишга ўрганди. дан бирига йўлланма олди. У ердан ҳаёт тарзи билан боғлиқ ҳар
соғиниш туйғусини уйғотса, ерга оёқли протез билан қайтди. бир ишда фаол ва ташаббус-
тўшалган япроқлар гўё умрдан Ҳавас, ҳаваслигича кор. Маҳалламизда унга ҳавас
сарҳисоб сўраётгандек. қолмади «Энг яхши рассом» қилиб ижод қилишга иштиё-
қи бор ёшлар кўп. Шу боис
Гарчи ногирон бўлса-да, яхши Дастлаб шунчаки ҳавасдан Жисмоний имкониятлари мусаввирлик тўгараги ва кўр-
кишилар меҳр-муҳаббатини ҳис бошланган саъй-ҳаракатлар қанчалик чекланмасин, унинг газмалар учун жой ажратиш
қилиб улғайган Шуҳратжон туш- йиллар силсиласида ривож- маънавий олами тобора юкса- борасида иш олиб боряпмиз.
кунликка тушмади, ўксинмади. Ак- ланиб, тараққий этди. Ёш либ бораверди. Буюк алломалар,
синча ҳаётга ҳамиша умид билан рассомнинг ҳаётга, атрофда давлат арбоблари, қишлоқнинг Кам бўлишмасин, қиш
боқди, фақат олдинга интилди, бўлаётган табиат гўзаллигига ҳурматли инсонлари портретлари, мавсуми олдидан хонадонга
изланди. Бу саъй-ҳаракатлар уни бўлган муносабати, қарашла- Фарғонанинг тоғли масканлари, 3-сектор томонидан 1,500
ҳаёт мактабида ўз ўрнини топиш- ри ўзгарди. боғу роғлари, обидалари, тарихий тонна кўмир берилди. Туман
га, бир оиланинг муносиб фарзан- қадамжолари, қишлоқ кўчалари, ободончилик бўлими ишчи-
ди, оилабоши бўлиш имкониятини Шуҳратжон онаизор учун халқнинг қадриятлари, урф-одат- лари ҳовли саҳни учун шағал
берди. бир умрлик меҳнат бўлиб лари ҳаваскор мусаввирнинг ижод ётқизиб, бардюрлар қуришди.
қолмади. Улғайгач, ногирон- намунасига айланди, ундан куч-
Тоғдек бардош, илоҳий лик аравачасида юришни ҳам қувват олди. Тасвирларга кўчгану
қувват барчасини ортда ўзига эп кўрмади. 8-синфгача муҳрлангандек гўё
мактабга бормаган бўлса ҳам Шу кунгача рассомлик санъати-
қолдирди ўқитувчи-устозлари кўма- нинг турли жанрларида саксондан Қалам эмас, қалб чизган
гида ҳамма фанларни яхши ортиқ суратлар чизди. 2018 йилда суратлар. Шуҳратжоннинг
Шуҳратжоннинг хонадонида ўзлаштирди. Фарғона давлат унинг ижодий ишлари пойтахтда, қалбидаги орзу-ўйлар, чин
дов-дарахтлар, мевали боғлар университетида таҳсил олди. Амир Темур хиёбонида ташкил инсоний ҳислар шундоққина
маъсум кузнинг сўнгги ойи ҳукм- Айни кунда ўзи ўқиган Чимён этилган кўргазмадан жой олди тасвирларга кўчгану муҳрланган-
ронлигини кўрсатиб турибди. Си- қишлоғидаги 15-умумтаълим ва республика миқёсидаги кў- дек гўё. Унинг ўқувчиси Мадина
ниқ табассумли Шарофат аянинг мактабида чизмачилик фанидан рик-танловда «Энг яхши рассом» ва Фарғона давлат университети
дардлари, армонлари дилидан ти- номинацияси ғолиби бўлди. талабаси Робахон истеъдодли
ёшларга сабоқ бериб келмоқда. мусаввир сифатида шаклланиб
лига кўчиб дафтаримизга тўкилди. У тасвирий санъат оламига – Биз Шуҳратжондек тозақалб, боряпти.
Фарзанди дунёга келган куни- – Ҳар бир муваффақият орти-
кириб келганда мактаб ёшига ҳам да яқинларим меҳр-муҳаббати,
дан бошлаб ўн беш йил мобайни- етмаганди. Ўртоқлари тўп тепиб, қўллаб-қувватлашлари мужас-
да оқ ювиб, оқ тараб парваришла- сакраб-сакраб ўйнаб юрган ма- сам, – дейди Шуҳратжон. – Мен
ган онага осон бўлгани йўқ. Лекин ҳалда уйда жимгина сурат чизиб улардан куч-қувват оламан, янги
тоғдек бардош, илоҳий бир қувват ўтирарди. Яратганнинг кароматини ғоя, мақсадларим замирида улар-
билан барча қийинчиликларни қарангки, унинг тирсагигача бўлган нинг сиймоси мужассам. Улардаги
мардонавор енгди. Илк бор тир- иккала қўли қалам ушлашга мойил. одамийлик, бағрикенглик каби
сакларини букиб, қалам тутқазди, У ана шундай ҳолатда портрет, пей- хислатларни мойбўёқлар ёрдами-
санашни, ёзишни ўргатди. Сурат да бус-бутунича кўпга кўрсатишга
ҳаракат қиламан.
Дарвоқе, ҳаваскор рассом-
нинг турмуш ўртоғи Дилноза
Фарғона давлат университетида
таҳсил олган. Лекин умрининг
энг қайноқ йилларини турмуш
ўртоғини парваришлашга, икки
фарзандининг таълим-тарбияси-
га бағишлашга аҳд қилди. Бу аҳд
ногиронлиги бўлган, маънавий
олами бутун бир инсонга садоқат
ва вафонинг амалий кўриниши
сифатида кўпга ибрат бўлиб кел-
моқда.

Расул КАМОЛ
«Маhаllа»

Кредит бюроларини лицензиялаш
тартиби ўзгартирилди.

34 БИЗГА МАКТУБ ЙЎЛЛАБСИЗ… 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Матбуот, хусусан, бос-
ма нашрлар нечоғли
ўқувчини қизиқишига
сабаб бўлаётгани мухлис-

лардан келаётган мактублар

салмоғига боғлиқ. Газета

ва газетхон ўртасида ўзаро

ҳамкорликни йўлга қўйиш

орқали таҳририят ўз фаолия-

тини янада жонлантиради, МЕНГА ИШСИЗЛИК НАФАҚАСИ
янги рукн ва мавзулар очила- ТАЙИНЛАНАДИМИ?
ди. Хабарингиз бор, «Mahalla»

газетасида ҳам «Бизга мак- Ассалому алайкум, «Mahalla» га- фарзандимни боқиш керак. Улар
туб йўллабсиз...» номли зетаси ижодкорлари! Мен Хоразм ҳали анча ёш. Катта фарзандим
рукн ташкил этилган. Унда, вилояти Урганч тумани Мунис энди 4 ёшга тўлди, кичигим 3
асосан, мухлисларимиздан Хоразмий кўчаси 12-уйда яшай- ёшда. Аксига олиб, аёлим ҳам
келган энг долзарб, қизиқар- ман. Ҳозирда вақтинча ишсизман. фарзанд тарбияси билан шу-
ли мактубларни эълон қилиб Оиламни боқишни, ўзим мустақил ғулланаётгани учун ҳеч қаерда
борамиз. Бу сафар ҳам ана маблағга эга бўлишни жуда хоҳ- ишламайди.
шундай хатларни саралаб, лайман. Аммо иш йўқлиги учун
эътиборингизга ҳавола этиш- чорасиз қолганман. Бу сатрларни ўқиганлар мени
ни лозим топдик. ва аёлимни дангасаликда, бо-
Бўш қоп тик турмас, деганла-

ридек, ён-атрофдаги инсонларнинг юмушлари- қимандаликда айблаши мумкин. Бундай инсонлар

ни бажариб, мавсумий иш билан шуғулланаман. хулоса чиқаришга шошилмасликларини илтимос

Ахир, оила ва рўзғор юки, қолаверса, икки нафар қилардим. Чунки мен ҳам, аёлим ҳам муносиб иш

топилса, ҳалол меҳнат қилиб, оиламиз камини тўл-

«ЯХШИЛАР ЁРДАМИГА МУҲТОЖМАН» диришга тайёрмиз. Бир-икки танишлар маслаҳати
билан туман бандликка кўмаклашиш марказига
Мен Фарғона мурожаат қилдим. Айтишларича, мен каби иш-
шаҳридан мурожаат сизларни шу ташкилот рўйхатга олиб, иш тавсия
қиляпман. Сабаби, қиларкан. Аммо мурожаатимни рад этишди. Кейин
жуда ночор аҳволда маҳалла фуқаролар йиғини раисига ҳам учраб,
қолдим. Ўзим оилада моддий ёрдам сўрагандим. Улар ҳам ижобий жавоб
ёлғиз қизман, ёшим беришмади. Айниқса, карантин пайтида қийналяп-
29 да. Оилалиман, миз. Илтимос, менга ёрдам беринглар!
бир нафар фарзан-
Эргаш ЯНГИБОЕВ.
дим бор. Ўтган йили

онам вафот этганла-

ридан кейин аҳволим

янада ёмонлашди.

Мени тушунадиган, НЕГА МАСЪУЛЛАР БЕЭЪТИБОР?
менга ҳамдард бўла-
диган инсон қолмади. мқАичтяваиоашшвавМҳвтммлоааалеаоатвлланнрлнчолби.дииаС,Акадюуфафенйаймлрууннмиқтақбианирбиаоқрриқммнсшоаознаоиқнлл,аяқзаадамдтшдрррдааашуао.ҳҳйовёаМраачитлҳллмигиуғалиаисарбдангимниобМфимкбмиоўдуиўомрнпқарллиииаизажқлрйобрбааоовииқБёийлаўлмтешалтлдгдираллалиишзианайрлвбйгимуэаан-мғйзқонқоигалутқумннкави-ўирл.-дпидаа
ҳежлмгдаблэНачаитеаоеорлизАебрайкрқт»гмэмтоиидаякатиифнгмшапеқимад.титдотдэлоБаииклаоъимуясршаяг.пт.қъоиатБпмиЛиииустқимбклуелниаднриўомаклдагампмзираана.ат.рунямеқимЯббапчаобежъкиуматвуерннрраиамнлмииисот.иноглиажлШҳакшомрдикааўхэутаеамлачухъаялтаабуошэтпиммянонтқитбпдҳииииуабиточардзслшо.идлнисооАрс.ааақужнихгГгтбмичлааиаизеуша,зюзларрнбртатси,ҳзмрогриби«қбамуаргТуздичеабяаиууилаҳрпамммбмдоитшеёикаиулчбитринзурами,и?,ин-тоқ,бд-.--а
Турмуш ўртоғим
билан ота уйида Ҳурмат билан, Шаҳризода САИДҚУЛОВА.
яшайман. Эрим ҳеч
қаерда ишламайди.
Ўзим эса фарзанд
тарбияси билан банд-
ман. Борган сари паймонам тўлиб бормоқда. Нима қилишга бошим қотган, чорасизман.

Маҳалла фуқаролар йиғини томонидан менга бирор-бир ёрдам кўрсатишнинг имко-
ни борми? Ахир, шу кунларда барча жойларда «Аёллар дафтари» шакллантирилаётгани,
унга мен каби хотин-қизлар киритилаётгани ҳақида ўқияпман. Сизлардан илтимос, мен-
га ва мурғак боламга ёрдам беринглар!

Моҳида АЛЛАЕВА (исм-фамилия шартли)
Фарғона шаҳри.

«УСТАМА ПУЛЛАРИ БЕРИЛАДИМИ?»

Маълумки, Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлигининг штат бирликларини
тасдиқлаш ҳақидаги буйруқнинг 6-бандида 2-тоифадаги туман бўлимларидаги Ободон-
лаштириш, томорқа ва тадбиркорлик бўйича 0.5 мансаб бирлигидаги бош мутахассис
лавозимига ҳар ойда моддий рағбатлантириш фондидан 15 фоиз, ойлик маошининг 50
фоизидан кам бўлмаган миқдорда устама тўлаш жорий этилсин, деб кўрсатилган.

Аммо туман молия бўлими томонидан мана шу устама қўшиб тўланмаяпти. Ҳаттоки,
0,5 мансаб бирлигидаги ходимга табелда (эрталаб соат 08 дан 19 ва 20, балки ундан

кўп вақт ишласа ҳам) 8 соат кўрсатилмоқда. Шунинг- КЎМИР ЖУДА СИФАТСИЗ

дек, ходимнинг умумий меҳнат фаолиятига тўланади-

ган фоиз маблағлари туман молия бўлими томонидан Ассалому алайкум, «Mahalla» газетаси жамоаси. Биз Хоразм вилояти Ҳазо-
фақат бюджет ташкилотларида ишлаган ходимларга- расп туманидаги «Шовот» маҳалла фуқаролар йиғинидан мурожаат қиляпмиз.
гина устама фоиз тўланади, холос. Ёки ҳар ҳудуднинг Маълумки, ҳукуматимиз томонидан газ етиб бормаган ҳудудлар аҳолисини
молия бўлимларига меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича алоҳида кўмир маҳсулоти билан таъминлаш белгилаб қўйилган. Бунинг учун масъуллар
кўрсатма берилганми? Бу ҳолат 2020 йил 18 февралдан ва уларнинг вазифалари тасдиқланган. Бизнинг маҳаллада ҳам газ етиб бор-
буён давом этмоқда. Бу тўғрисида вилоят бошқарма- маган 144 хонадон мавжуд бўлиб, уларнинг рўйхатини шакллантириб бердик.
сига қилган мурожаатимиз туфайли 30 фоизлик уста- Шу асосда кўмир бериляпти. Аммо етказиб берилаётган кўмир жуда сифатсиз.
мамизнинг 5 ойлигини тўлашди. Лекин умумий меҳнат Масъуллар шуни назоратга олиб, ижобий ёрдам беришса яхши бўларди.
стажига ҳозирга қадар устама тўланмайди.
Сара РАЖАБОВА,
Р.НОСИРОВ, Ҳазорасп тумани «Шовот» маҳалла фуқаролар йиғини раиси.
Уйчи тумани.

Мактубларни Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ саралади.

Зоминда велосипед ҳамда пиёдалар учун «Саломатлик йўлаклари»
барпо этилади.

Хабарингиз бор, газе­
тамизда «Бизга мактуб
йўллабсиз...» рукнини
ташкил этгандик. Ўтган

«ШУ БЕШИКқисқавақтдавомидаушбу

саҳифамизга муштарий­
лардан кўплаб мактублар
келди. Хатларда жойлар­

онанг тунларнидаги муаммою камчилик­

лар ҳам, ўзгаришлардан
миннатдорлик сўзлари
ҳам, турли ҳаётий тажри­

“ тонгга улаб, сенибаларасосидачиқарил­
2020 йил

35№41-42 (1971-1972)
БИЗГА МАКТУБ ЙЎЛЛАБСИЗ...

ган хулосалар ҳам баён
этилган. Қуйида улардан

улғайтирганига гувоҳ»айримларини эътиборин­
гизга ҳавола этамиз.

ТАРОЗИДАН УРИШ — «РОЗИЛИГИМИЗНИ
КАТТА ГУНОҲ ОЛ, БОЛАМ...»

Динимизда тарозидан уриш катта гуноҳ ҳисобланади. Оқил фарзандлар ота-онага доимо яхши
Муштарийларга айни мавзуга доир ўзим гувоҳ бўлган муомалада бўлишлари шарт. Айниқса, кексалик
бир воқеани баён қилмоқчиман. Бу воқеага йигирма ёшига етиб, ёрдамга муҳтож чоғларида фар-
йилча бўлди. Айни пишиқчилик пайти эди. Уйдагилар зандларнинг масъулияти янада ортади. Афсуски,
бозордан шакар олиб келсам, мураббо, шарбат қилмоқчи кексайиб қолганда ота-онасининг ҳолидан хабар
эканини айтишди. Урганч бозорига тушиб, қандалотчи­ олмайдиган, пўписа қилиш, улар олдида «уф»
лик расталаридан шакар нархини суриштира бошладим. деб кўнгилларини ранжитадиган бемеҳр фар-
зандлар ҳам учраб туради.
Сотувчиларнинг деярли барчаси бир хил нархни айтишди.
Лекин бир ёшгина йигит бошқалардан 50 сўм юқори нархни Айниқса, дорига муҳтож кекса ота-онага
айтди. Нега бундайлигини сўраганимда, у бошқалар тарозидан дорининг қимматлигини пеш қилиб, оғриниб
уришини, унинг тарозиси эса аниқ-тўғри эканини айтди. Ундан даволатадиган фарзандларни кўриб, уларга шундай дегим келади: «Эй
20 килограмм шакар тортиб беришини сўрадим. У қопни очиб, фарзанд, мана бу бешикни кўряпсанми?! Шу бешик онанг тунларни тонгга
5 килодан тортиб, бошқа бир қопга сола бошлади. Сотувчи йи- улаб, сени улғайтирганига гувоҳ. Ўзи емай-едирган, ўзи киймай-кийдирган
гит тўртинчи марта тарозига тортаётганида, хаёлимга бир фикр ҳам ота-онанг бўлади. Сен битта дорини миннат билан олиб берган ота-
келди ва ундан 25 килограмм тортишини сўрадим. Сотувчи онанг сенга бутун борлиғини бахш этган. Уларнинг дуосини олиш — энг
шундай қилди ва менга қопни узатди. олий бахт. Бу дунё — қайтар дунё. Кексайган чоғингда уларга қилганинг
фарзандларингдан қайтмайди, дея олмайсан. Ота-онанг — давлатинг,
Мен ундан сўрадим: суянчиғинг. Уларни қанча рози қилсанг, дуоларини олсанг, рўзғорингда
— Бу қопга 25 кило солдингми? қут-барака бўлади».
— Ҳа, сиз айтгандек 25 кило.
— Очган қопингда шакар 50 киломиди? Буларни айтиш, ўргатиш ва тушунтириш биз, кексаларнинг вазифамиз.
— Ҳа, шундай. Токи, жамиятимизда ота-онасини қадрламайдиган фарзандлар бўлмасин.
— Ундай бўлса, ҳар иккала қопда 25 килодан шакар бор, шун-
дайми? Умар ПЎЛАТОВ,
Йигит ўйланиб туриб: меҳнат фахрийси, Навоий вилояти.
— Худди шундай.
— Унда менга нариги қопни бер, — дедим. «БИРЛАШГАН»ДА
— Йўқ, сиз ўзингиз торттирган қопни олинг, унисини бермай- БУНЁДКОРЛИК АВЖИДА
ман, — деди.
Ундан нега бермаслигини, ҳар иккала қопдаги шакар тенг Айни дамда бутун дунё панде- маблағ ажратилгани давлатимиз,
бўлиши кераклигини айтсам, у нариги қопда камроқ бўлиши миядан азият чекаётган бир пайтда қолаверса, маҳаллий туман ҳоким-
мумкин, деди. юртимизда бунёдкорлик ишлари лиги ташкилотларининг маҳалла
— Майли, розиман, шу айтганимни беравер, — дедим. бир дақиқа бўлса-да, тўхтаб қолга- учун катта эътибор, ғамхўрлигининг
Шу пайт нариги томондаги растада савдо қилаётган аёл шаҳд ни йўқ. Буни биргина Тўрақўрғон самарасидир.
билан келиб, менга: туманидаги «Бирлашган» маҳал-
— Нима деяпсиз? — деди. ласи мисолида ҳам кўриш мумкин. Яна бир бунёдкорлик ишлари
Мен йигитга айтганларимни қайтарган эдим, у менга шундай Маҳалламиз учун янги бино қуриб эски автокорхона ўрнида амалга
ўшқира бошладики, шу атрофдаги барча одамлар йиғила бошла- берилди. Гапнинг очиғи, собиқ ошириляпти. Натижада тадбир-
ди. Мен аёлдан: 90-автокорхона биқинидаги аввалги корлар саъй-ҳаракатлари билан
— Ўғлингиз кўз олдимда 50 килолик қопни очди, шундан 25 кичик, пастқам, тор, нурсиз бино юздан ортиқ ишчи ўринларига
кило тортиб, бошқа қопга солиб берди. Мен унга ҳар иккала маҳаллага ярашмасди. замин яратилмоқда. Ҳудудимизда
қопда ҳам бир хил 25 килодан шакар бўлиши керак, менга янги яшовчи аҳолининг қишин-ёзин тоза
очган қопда қолган шакарни бер, дедим. Шунда мен нимани — Маҳалла биносини қуриш учун сувга эҳтиёжи катта эди. Ҳозирда
нотўғри қиляпман? — деб сўрадим. маблағ бўлмаса-да, лойиҳасини 25 миллион сўм маблағ сарфланиб,
Буни эшитган аёл шундай жанжал кўтардики, гўё мен унга жуда тайёрлатдик, — дейди «Бирлашган» маҳалла аҳолисига тоза ичимлик
номақбул талаб қўйгандек бўлиб қолдим. Яна: «Шунақа ҳам ноин- маҳалласи раиси Мухторжон Нор- суви етказиб берилди. Ўтган аср-
соф одам бўладими?» дегани ортиқча бўлди. Атрофдаги одамлар матов. — Бино қурилишини бошлаш нинг 60-йиллари охирида тортил-
орасида: «Кўрдингизми, булар тарозидан уриш гуноҳ эканини била учун ҳудудда яшовчи тадбиркорлар- ган эски сув тармоқларидан воз
туриб, Худодан ҳам қўрқмайди», деган гаплар эшитила бошлади. ни жалб этдик. Маҳалла ҳомийлари- кечилиб, пишиқ-пухта қувурлар
Шунда мен у аёлга яна бир таклиф билдирдим: «Майли, нинг маслаҳат кенгашини чақирдик. ётқизилди. Шунингдек, аҳолининг
менга ҳар иккала қопни ҳам беринг, мен сизга 50 килога пул Ҳомийлар ўз имкониятларидан келиб табиий газ ва электр энергиясига
тўлайман». Бироқ у бунга ҳам рози бўлмай, шанғиллашни давом чиқиб, қурилиш материаллари, тех- бўлган талабини қондириш бораси-
эттирди. Мен бу аёл билан келишиб бўлмаслигига кўзим етиб: ника воситалари, электр жиҳозлари даги ишлар ҳам авжида. Хусусан, 50
— Майли, менга ўғлингиз тарозида тортган шакарни бераве- ва маблағлари билан катта ёрдам дан зиёд хонадонга «зангори олов»
ринг. Фарқи минг, икки минг сўм бўлар, бу мени сувга йиқитмас, кўрсатишди. Бу хайрли ишларда етказиб берилди. Хуллас, маҳал-
лекин айнан сизга ўхшаганлар туфайли юртга қимматчилик Раҳимжон Аҳмадалиев, Соибназар ламизда бунёдкорлик ишлари авж
келади, — деб шакарни олиб кетдим... Ҳақназаров, Ҳакимжон Абдуллаев, паллада. Бундан маҳалла фаоллари
Абдурашид Расуловлар ва уларнинг ҳам, оддий одамлар ҳам мамнун.
Эргашбой ХЎЖАКОВ, оила аъзоларининг улушлари беқиёс.
меҳнат фахрийси, Хоразм вилояти. Қолаверса, «Маҳалла» жамғармаси Қодиржон АБДУКАРИМОВ,
туман бўлимининг хайрия фонди- Ўзбекистон Журналистлари
дан биномиз учун 45 миллион сўм
ижодий уюшмаси аъзоси.

Ўзбекистон биринчи маротаба
Венеция архитектура биенналесида иштирок этади.

36 биижрТ«тиаРУёмлАоШитНиймЛвГсооАСқлеРилИди»акЗ“ла:акрс25-КАДР 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Одам савдоси — аср
муаммоси. Афсуски, ҳар
йили минглаб одамлар ана
шу иллат қурбони бўлмоқ­
да. Унга қарши қанчалик
курашилмасин, мазкур
фаолият кимлар учундир
аллақачон замонавий
бизнесга айланиб улгур­
гани ҳам айни ҳақиқат.
Айниқса, хотин-қизлар­
нинг ушбу иллатга ўрала­
шиб қолиши, ўзи ишонч
билдирган кишилар тара­

эттирилади фидан сотиб юборилиши
ачинарлидир.

Таниқли режиссёр Аюб Шаҳо- саналади. тиб бериш мушкул.
Чунки унда дард, из-
биддиновнинг «Рангсиз тушлар» Фильмда ролларни актёр- тироб, алам, соғинч
— барча-барчаси
фильми айнан шу мавзуда бўлиб, лар — Феруза Саидова, Карим мужассамлашиб кет-
ган. Жамиятга қайтиб
психологик картина ҳисобланади. Мирҳодиев, Шоҳида Исмои- келган қаҳрамонимга
кўпчилик яхши му-
Ушбу фильм премьерасига бир лова, Бекзод Абдумуҳитов ва носабатда бўлмайди.
Қабул қилишмайди.
йил тўлмасиданоқ қатор халқаро Асал Абдуллаева ижро этиш- Аммо қаҳрамоним
ўзгарганди. У аввалги
фестиваллар, жумладан, Анапа ган. Сценарий муаллифи Умид қиз эмас. Бироқ унга
бўлган муносабатлар
шаҳридаги «Киношок», Қозон Ҳамдамов, оператор Азизбек ва ён-атрофдагилар-
нинг фикри ўзгарма-
шаҳридаги «Мусулмон фильмлари Арзиқулов, рассом Шамшод ган эди. Оборазимни
яратиш учун бор
фестивали», «Фреско» (Арманис- Иброҳимов ва композитор маҳоратимни ишга
солдим.
тон) ва «Лукания» (Италия) кино- Убайдулло Каримовлар бирга-
Оскар мукофотига
фестивалларида иштирок этишга, ликда иш олиб боришган. номзод

ҳатто совриндор бўлишга ҳам Жабрдийдалар ДАРВОҚЕ... Сайёрамизнинг энг нуфузли ки-
улгурди. Жорий йил якунига қадар қиёфасини тасвирлаш номукофоти ҳисобланган 93-Ос-
ҳам мазкур картина VI Халқаро кар тақдирлаш маросимининг
«Энг яхши халқаро бадиий фильм»
хотин-қизлар фестивали ҳамда қийин «Ўзбеккино» Миллий агент­ номинациясига Ўзбекистон но-
Жакарта мезбонлик қиладиган XV лиги томонидан республи­ мидан Жаҳонгир Қосимовнинг
Осиё фильмлари кинофестивали- — Ушбу сценарийга қўл ури- ка бўйлаб «Бизнинг кино» «Ибрат», Аюб Шаҳобиддинов-
да иштирок этади. шимга 2008 йилдаги воқеалар акцияси ўтказилмоқда. нинг «Рангсиз тушлар» ва Ёлқин
сабаб бўлган, — дейди Умид «Янги Ўзбекистон — янги­ Тўйчиевнинг «Фариданинг икки
Фильм муваффақияти Ҳамдамов. — Ўша пайтда одам ча дунёқараш» дастурига минг қўшиғи» фильмларидан бири
сири нимада? савдоси жуда авж олган эди. асосан, «Илҳақ», «Авлоний», илгари сурилиши кутилмоқда.
Менга таниш бир инсон бўларди. «Ибрат», «Тенгиз», «101»
Хўш, фильм томошабинга нима Камтарин ва доим ўзини яхши бадиий фильмлари томоша­ Ўзбекистон Оскар қўмитаси 2021
бера олади? Унинг муваффақияти инсон сифатида кўрсатиб келган. бинлар эътиборига ҳавола йилнинг 25 апрель куни Лос-Анже-
сири нимада? Фильм моҳиятида Аммо ўшанда ёнимизда ким юрга- этилмоқда. Намойишлар лес шаҳрида бўлиб ўтадиган энг ну-
нима ётади? нини ва одамнинг кўнглида, хаёли- кинотеатрлар, мактаблар, фузли маросим танловида иштирок
да нима борлигини билиш барибир Меҳрибонлик уйлари, дам этиши учун муносиб номзод бўйи-
— Фильмга қўл уришдан олдин қийин экан, деган хулосага бор- олиш маcканлари, маданият ча сўнгги қарорини шу йилнинг 20
кўп ўйладим, — дейди А.Шаҳобид­ ганман. Чунки унинг қинғир ишлар марказлари, маҳалла гузар­ ноябрь куни эълон қилади. Оскар
динов. — Томошабинга реал ҳаётни қилиб юргани, араб давлатларига лари, болалар шифохона­ регламентига мувофиқ, мукофотга
кўрсатиб беришга ҳаракат қилдим. қизларни сотиб келганини эши- лари ва диспансерларида номзод фильмларга тақдимот бўл-
Фильмда ўзига боғлиқ бўлмаган тиб, ишонишим қийин бўлган. Бу ташкил этилган. Кино намо­ гунга қадар телевидение ва интер-
сабабларга кўра, хорижда озодлик- шахс қонунан ўз жазосини олган. йишларига кириш бепул! нет тармоғида намойиш этилмаган
дан маҳрум этилган ўзбек аёлининг Энг ачинарлиси, бегуноҳ ва дунё- бўлиши талаб қилинади.
ўз оиласига қайтиб, меҳр-оқибат нинг кирдикорларини тушунмаган Дард, изтироб, соғинч
излаши ва ўзлигига қайтиши, хато қизларнинг тақдири нима бўлди, уйғунлиги ***
қилган одамнинг тўғри йўлга деган савол қийнаган. Кашмира Фильм ҳақидаги охирги хуло-
кириши жараёнидаги драматик ва ҳам худди шундай ўзбек қизи эди. Фильмнинг съёмка жараёнлари сани ҳар доим оддий томошабин
психологик вазиятлар кўрсатилади. У 17 йилдан кейин янги ҳаёт қуриш Тошкент ва Олмалиқ шаҳарларида беради. Агар ҳақиқатан ҳам, кино
Бош қаҳрамон Кашмира Дубайда илинжида ватанга қайтади. Аммо олиб борилган. Хориж тасвирлари томошабин юрагини забт эта олса,
17 йиллик қамоқ жазосини ўтаб, ўз жамият ва унга яқин бўлган ин- ҳам картинага киритиб кетилган. у қайси давлатники ёки миллатни-
ватанига қайтиб келиб, жамиятга сонларнинг қабул қилиш жараёни ки бўлмасин, ижтимоий муаммо-
қўшилиш ҳолати тасвирланган. қийин кечади. Бу ерда кучли пси- — Ҳар бир қўлимга тушган сце- ларни кўрсата олгани ва психоло-
Картина инсон ўз «мен»ини ҳар хологик тўқнашувлар кўрсатилган. нарий билан танишар эканман, гик жараёнларни очиб берганидан
қандай шароитда: қамоқхона де- Миллатимизга хос характерларни мен учун ўша қаҳрамонлар янгилик далолатдир. Ўйлаймизки, «Рангсиз
ворларида, жамиятда ёки оилада очиб беришга ҳаракат қилганман. бўлиши керак, — дейди актриса тушлар» фильмининг парвози ҳам
ўзгартиришининг бир неча муҳим Ўзбек аёлининг феъл-атвори кўрса- Феруза Саидова. — Ниманидир ҳис янада юксак бўлади.
жиҳатлари илгари сурилган. Бош тилган. Сабр-тоқат, уят, маъсулият эта олишим зарур. Янгилиги бўл-
қаҳрамон аста-секин оиласида, жа- барчаси мужассамлашиб кетган. ган сценарийлар асосида суратга Нилуфар ЮНУСОВА
миятда ўз ўрнини топиш ҳуқуқига олинадиган фильмларда ишлашни «Mahalla»
эга эканини исботлаши керак эди. Дарҳақиқат, фильмда кичик пер- ёқтираман. «Рангсиз тушлар» худди
Бунда у фақат қатъият ва ирода сонажларда ҳам характерни кўриш шундай сценарий эди. Қаҳрамон-
туфайли кучли шахсга айланиши мумкин. Ота-она, опа-укалар муно- нинг ҳаёт йўли менда қизиқиш
мумкинлигини англаб етади. сабати очиб берилган. Қамоқхона- уйғотди. Хорижда бошига мусибат
дан чиққанлар рўйхатга олиниши тушиб, анча йиллар ватанига қайтиб
Шунингдек, фильмда жамиятда ва уларга нисбатан бўлган муноса- келолмай, бегона юрт қамоқхонаси-
жазо муддатини ўтаб келган шахс- батлар яққол тасвирланган. Айниқ- да азобланган аёл руҳиятини кўрса-
ларга нисбатан ноўрин муноса- са, ота-онаси бўла туриб, етимдай
батнинг шаклланиши, «одамлар ҳаёт кечираётган болакайнинг
нима дейди» каби қарашлар ор- руҳияти очилган. Чунки жамияти-
тидан пайдо бўладиган ижтимоий мизда бундай воқеалар кўп.
муаммолар кўтарилган. Бу жамия-
тимизнинг энг оғриқли нуқтаси

Ўзбек ва қозоқ халқларининг қадимий дўстлиги
ҳақида бадиий фильм суратга олинди.

2020 йил САНЪАТ 37
№41-42 (1971-1972)

Матлуба ДАДАБОЕВА:

«ҲАР БИР ОИЛАДА
мақом куйи чалиниши керак!»
“Хоҳ телевидение, хоҳ
радио орқали узатил­ Аҳмедов, Малоҳат ўхшаш. Сочи ёйилган МАВЗУГА ОИД
син, мумтоз қўшиқ Дадабоева, Эсон Лут- қиз, машинали йигит ва
янграганда, беихтиёр фуллаевлар ижроси айрилиқ. Очиғини айт­ МАЪЛУМОТ:
тебрана бошлайсиз. давом эттирилмоқда. ганда, «оммавий мада­
Оҳанг ва ижрода гўё­ Бунга, аввало, ҳукумат ният»нинг қўшиқчилик «Шашмақом» ўзбек-то­
ки бир сеҳр бору, ўйга даражасида эътибор санъатидаги бундай жик халқи мусиқа асарла­
толасиз. Кўп йиллардан қаратиляпти. шакллари ёшлар диди, ри асосида яртилган 250
бери мухлислар қал­ савиясини ўтмаслашти­ дан ортиқ куй ва ашу­
бини мақом санъати Давлатимиз раҳба- риб қўймаяптими? Бун­ лалардан иборат бўлиб,
ижроси билан забт этиб рининг мақом санъатини ривож- га барҳам бериш вақти мусиқий меросимизнинг
келаётган Ўзбекистон лантиришга йўналтирилган бир келмадимикан? салмоқли қисмини ташкил
халқ артисти Матлуба нечта фармон, қарор ва фармо- — Ҳақиқатан ҳам, бемаза қовун- этади.
Дадабоева билан ўзбек йишлари қабул қилинди. Айниқса, нинг уруғи жуда кўпайди. Баъзан
қўшиқчилик санъа­ «Ўзбек миллий мақом санъатини таксига ўтириб қолсам ёки бозор Ота-она, бобо-бувилар теле-
ти тарихи, мавқеи ва ривожлантириш тўғрисида»ги ораласам, мухлислар ана шу са- визор, компьютер қаршисидан
«тишга тегадиган» Президент қарорига мувофиқ, волни беришади. Маданият вазир- жилиб, фарзанд ва набираларига
муаммолари хусусида Ўзбек миллий мақом санъати лиги йиғилишларида ҳам енгил- Навоий, Бобур, Огаҳий, Нодира-
суҳбатлашдик. марказининг очилиши, мумтоз ва елпи, саёз қўшиқларни йўқотиш бегим, Зебунисо, Муқимий, Завқий
замонавий аудио, видеоёзувлар- бўйича ўринли таклиф-мулоҳаза- ғазалларидан ўқиб берса, мағзини
— Ўзбек қўшиқчилик нинг жамланиб, «олтин фонд»га лар билдирилса-да, муаммо муам- чақишга кўмаклашса, улар вояга
санъатида учта йўна­ киритилиши, мақом ижролари- молигича қолмоқда. Тарғибот ва етганда, енгил-елпи қўшиқларни
лиш шаклланган: мақом, нинг нотага солиниши ва илмий- намойишнинг катта ўчоғи — те- эмас, мумтоз тароналарни тинг-
лирика ва эстрада. Ма­ назарий жиҳатдан ўрганилиши левидение олдига қатъий талабни лайди. Афсуски, катталар ҳамиша
қом улар орасида катта санъатнинг бу турини ривожлан- қўймасдан туриб, ёшларни тобо- банд, бола тарбияси ҳаминқадар.
тарихий йўлни босиб тириш пойдевори бўляпти. ра ўз домига тортиб бораётган
ўтгани, чуқур илдизга маза-матрасиз қўшиқларга нуқта — Телерадио орқали
эгалиги билан ажралиб — Қадимий шаҳар – қўйиб бўлмайди. Афсуски, бозор оммага узатилган мум­
туради. Унинг ривожла­ Самарқандда «Шарқ иқтисодиёти шароитида тижорат тоз қўшиқларингиздан
ниш босқичлари хусу­ тароналари» мусиқа телеканалларига эркинлик бери- нечтаси «Олтин фоно­
сида нима дея оласиз? фестивали 1997 йилдан лиши жиловнинг қўлдан кетишига тека»га киритилган?
— Мақом мусиқа, шеърият ва бери ўтказилади. Хал­ сабаб бўлмоқда. — Бугун ижро этилган мумтоз
рақс санъатларини мужассамлаш- қаро доирадаги фести­ Аммо бу эркинлик чегарадан қўшиқми, лирик таронами ёки
тирувчи бадиий ҳодисадир. Ўзбе- валда ўзбек қўшиқчилик чиқиш, ким нимани хоҳласа, ижро таъсирчан эстрада намунаси-
кистоннинг мақом санъати чолғу, ва мусиқа санъатининг этаверсин, дегани эмас. Такли- ми, ёзиб олинса, келажак авлод
ашула йўли ва туркумлари Бухоро айнан қайси жиҳатлари фим: Маданият вазирлиги «Ўзте- учун бу жуда катта хазина бўлиб
«Шашмақом»и, «Хоразм мақомла- кўпроқ эътироф этил­ лерадиокомпания» билан ҳамкор- қолади. «Олтин фонд»да юзлаб
ри» ва «Фарғона — Тошкент мақом моқда? ликда жиддий бурилиш ясаши, ҳар эл назарига тушган санъаткор-
йўллари» асосида шаклланган — 2019 йил август ойида «Шарқ бир қўшиқ дилтортар, тарбиявий лар қаторида менинг ҳам ижод
бўлиб, улкан чинор каби илдиз тароналари» мусиқа фестивали аҳамияти бўлсагина уни эфирга намуналарим сақланмоқда. Унга
отган. Санъатнинг бу турига қадам ўн иккинчи бор Самарқанднинг узатиши лозим. Республикамизда- «Шашмақом» таркибидаги 50 дан
қўйган хонанда ҳам, созанда ҳам Регистон майдонида ўтказилиб, ги барча овоз ёзиш студияларини зиёд мақом, кўплаб лирик тарона-
ана шу илдизнинг боқийлигини, 75 та давлатдан 340 нафар ва- «Ўзбекконцерт» ўз ихтиёрига ол- ларим киритилган.
теран маъносини чуқур англайди кил иштирок этди. Фестивалга гани маъқул. Агар ижодий студия- — Мазмунли фикр-му­
ва уни ҳеч қачон тарк эта олмайди. ташриф буюрган Индонезия, лар Низомига ўзгартириш кири- лоҳазаларингиз учун
Мақом санъатининг сеҳру жозиба- Малайзия, Бангладеш, Иордания, тилиб, шоир, бастакор, муҳаррир ташаккур!
си ҳам шунда бўлса керак. Туркия, Озарбойжон каби кўплаб маош оладиган даражада шароит
Умумий тузилиши ва туркум- давлат вакиллари танбур, дутор, яратиб берилса, чалажон қўшиқ- «Mahalla» мухбири
ларга бўлиниши, номланиши рубоб, доира, най, карнай-сурнай лар «туғилмасдан» ўлади. Ҳулкар КУЗМЕТОВА
жиҳатидан Бухоро ва Хоразм ма- каби чолғу асбобларимизга катта
қомлари бир-бирига яқин туради. қизиқиш билан қараб, сотиб ол- — Мақом деса, баъ­ суҳбатлашди.
Фарғона — Тошкент мақомлари- ганини кўрганман. Ўзбек мумтоз зи ёшларнинг энсаси
нинг икки йўналиши орасида ҳам мусиқа санъатининг ҳазинлиги, қотади. Хўш, инсонни
узвийлик бор. Жуда катта маданий ижро услубидаги вазминлик, ўй- олис ўтмишга етаклов­
меросни асраб-авайлаш, унинг чанлик, ғазал ва оҳангнинг бир- чи, маънавий оламини
қадр-қимматини кўтариш бўйича бирига мутаносиблиги меҳмон- бойитувчи ва тарбия­
бошланган бугунги саъй-ҳаракат- ларни лол қолдиради. Охирги бор ловчи мақом санъати
лар, албатта, мақом санъатининг ўтказилган «Шарқ тароналари»да намуналарига нисбатан
обрў-эътиборини юксалтиради. Гран-при ватандошимиз Меҳ- ёш авлодни қизиқтириш
Халқ ҳофизлари — Маъмуржон ринигор Абдурашидовага насиб бўйича қандай таклиф
Узоқов, Фаттоҳхон Мамадалиев, этиб, унинг 10 минг АҚШ доллари берасиз?
Ориф Алимаҳсумов, Муроджон билан мукофотланиши фести- — Мақомнинг ўлмаслиги, бо-
валь иштирокчилари ва ҳакамлар қийлиги факт. Телерадио орқали
ҳайъатининг ўзбек мусиқа санъ- «оммавий маданият»ни тарғиб
атига берган юксак эътирофи этувчи бир марталик қўшиқлар
бўлди. узатилиб, фарзандларимиз бун-
дан мутаассир бўляптими, жим
— Телеэкран орқали қараб туришга ҳаққимиз йўқ. Ҳар
намойиш этилаётган бир оилада бола зоти учун мақом
эстрада йўналиши­ қўшиқлари диски бўлиши керак.
даги қўшиқлар клипи
нафақат мавзу, балки
сюжет жиҳатидан ҳам

«Олтин давр» халқаро мусиқа
ярмаркаси ташкил этилади.

38 Ёши улуғ инсонлар САЛОМАТЛИК 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
орасида қадди
эгилган, қўллари ПАРКИНСОН
титраётган, касаллигининг
майда-майда қадам
ташлаб юрадиган, давоси борми?
хатти-ҳаракати
сустлашганларни эзмалик, қайсарлик, арзимаган мия жароҳатлари, носоғлом тур- МАВЗУГА ОИД
кўрганмиз. Баъзилар гапга аразлаш, йиғлоқи бўлиб қо- муш тарзи, нейроинфекциялар,
буни қарилик лиш натижасида вегетатив бузи- турли антибиотик ва препарат- МАЪЛУМОТ:
аломатлари деса, лиш рўй беради. Бемор кўп сўлак ларнинг организмга ножўя таъси-
ажратади, юз териси ёғланиб, ич ри, кун тартибининг нотўғри бел- Манчестер универси­
“баъзилар нотўғри қотишидан безовталанади. Пар- гиланиши ёки яшаш муҳити билан тети тадқиқотчиси Жой
ҳаёт тарзи, деб кинсонни бошдан кечираётган боғлиқ ҳолатлар одам танасини Милн 64 нафар кўнгилли
ҳисоблашади. киши иштаҳа билан овқатланавер- ҳаддан зиёд толиқтиради. иштирокида тажриба-си­
Аслида бу паркинсон са-да, аммо йилдан-йилга бемор- нов жараёнини ўтказар
касаллиги аломати да очлик ва тўйиб овқатланиш Марганец, қўрғошин тузи, экан, Паркинсон касал­
ҳам бўлиши мумкин. ҳисси йўқолиб боради. метил ва этил спирти, фосфорор- лигига чалинганлар тери
ганик бирикмалар, ис гази билан шираси таркибида уч хил
Бу касаллик ҳақида илк бор 1817 Кўпроқ қайси ёшда мунтазам заҳарланиш бош мияга, модда — гиппур кислота­
йилда Джеймс Паркинсон ўзи- учрайди? юракка, таянч ҳаракат аъзолари ва си, эйкозан ва октадеко­
нинг «Титроқли фалаж ҳақидаги мушакларга таъсир кўрсатмасдан нол моддалари миқдори
эссе»сида ёзиб ўтган. 1874 йилда Касаллик кўпроқ 60 ёшдан ош- қолмайди. Бундан ташқари, дунё юқори бўлишини аниқла­
машҳур француз неврологи Жан ган эркакларда кузатилади. Бироқ миқёсидаги саноатлашув, урбани- ди.
Мартен Шарко бу касалликнинг у ёшларда учрамайди, деган фикр зация, сунъий овқат хилларининг
келиб чиқиш сабабларини чуқур нотўғри, тушкунлик ҳамда қўр- кўпайиши табиийликка путур унинг даражаси синчиклаб ўрга-
ўргана бошлайди ва унинг такли- қув паркинсонизм синдромини етказиб, жисмоний ҳаракатнинг нилади.
фи билан 1877 йилда «Паркинсон келтириб чиқариши ҳеч гап эмас. қисқаришига сабаб бўлмоқда.
касаллиги» атамаси тиббиётга Тадқиқотчилар тахминига кўра, Санаб ўтилган омилларнинг Мамлакатимиздаги кўплаб дав-
киритилган. Маълумотларга кўра, 2050 йилга бориб умр кўриш барчаси нафақат паркинсонизм, лат ва нодавлат даволаш муасса-
мазкур хасталик билан Рим па- даражаси яхшиланиб борса, бу балки бошқа касалликларнинг саларида ушбу хасталикни даво-
паси Иоанн Павел II, Фаластин ёшдан ошган қариялар сони 2 ҳам кўпайиши, ҳаттоки, «ёшариб» лашнинг турли методикаларидан
раҳбари Ёсир Арофат, «Microsoft» миллиардга етади. Паркинсон ка- боришига замин яратади. фойдаланилмоқда. Шуни таъкид-
асосчиси Билл Гейтс, буюк рассом саллигини камайтириш бўйича из- лаш керакки, даволаш учун тавсия
Сальвадор Дали, машҳур боксчи ланаётган тадқиқотчилардан бири Ўзбилармонлик қилиб этилаётган ва дунёнинг етакчи
Муҳаммад Али ва бошқа кўплаб Рея Дорси бундан хавотирланиб, бўлмайди дори-дармон компаниялари то-
таниқли шахслар касалланган. агар аҳоли ўртасида профилактик монидан сотувга чиқарилаётган
Қанчалик ташвишланарли бўл- чора-тадбирлар кучайтирилмаса, Дард ботмонлаб келади, мис- «Циклодол», «Наком», «Мадопар»,
масин, 1990 йилдан 2015 йилгача яқин ўн йиллардан сўнг бу касал- қоллаб кетади, деган нақлни «ПК-Мерц», «Тидомет», «Форте»,
паркинсон ташхиси қўйилган лик пандемия тусини олишини паркинсонга нисбат бериб айта «Нервагил» каби дори воситалари
беморлар сони дунё бўйича икки тахмин қилмоқда. олмаймиз. Чунки саратон каби паркинсон билан курашиб ке-
баробарга ошган. унинг ҳам давоси топилган эмас. лаётган беморни дарддан буткул
Мамлакатимизда касалликнинг Бу касалликка ташхис қўйишда, фориғ эта олмайди, енгиллик
«Тиланчи» қўғирчоқ тарқалиш даражаси 0,4-1 фоизни аввало, санаб ўтилган клиник бахш этади, холос. Амалиётда қўл-
юриш қилади ташкил этади ва таъкидлагани- белгилар асос қилиб олинади. ланилаётган бу дориларни фақат
миздек, кўпроқ 55-60 ёшдаги Агар аниқлашда муаммо туғилса, мутахассис шифокор кўригидан
Марказий нерв тизимининг су- кишилар у билан курашади. инструментал текширув —МРТ/ сўнггина қабул қилиш мумкин.
рункали бу касаллиги оддий тилда МСКТ имкониятларига мурожаат Агар даволаш жараёни режали
«титроқ фалаж» дейилади. Илмий Қандай омиллар сабаб қилинади. тарзда олиб борилмаса, 10-12
жиҳатдан эса у атеросклероз, эн- бўлади? йил ичида деярли 70 фоиз бемор
цефалит, жисмоний шикастланиш Ташхис аниқлангани дардни ногирон бўлиб қолади ёки бевақт
ва бошқа ҳолатларда бош миянинг Касалликни келтириб чиқарувчи даволаш учун ҳаракат бошлан- вафот этади.
пўстлоқости ядроси зарарлани- омиллар аллақачон аниқланган. ди, деганидир. Уй шароитида,
шидан пайдо бўладиган клиник Жумладан, наслий омиллар, ёшга ўзбилармонлик қилиб даволашга Ривожланган давлатларда
синдром ҳисобланади. хос баъзи касалликлар — артериал киришиш бемор ҳаётини хавф-ха- замонавий жарроҳлик усули —
гипертония, атеросклероз, оёқда тарга қўяди. Замонавий тиббиётда бош мия пўстлоқости ядроларига
Паркинсонизмда мушаклар та- ўтказиб юборилган инсульт, бош беморнинг ёши, ҳаёт тарзи, касб- электростимуляция қилиш тажри-
ранглашади, юз ҳаракатсиз бўлиб, кори, касаллик бошланган давр ва баси мавжуд. Консерватив даво-
қотиб қолади. Бемор майда қадам лаш технологияси паркинсонизм-
ташлашга одатланиб, ҳаракатлари да анча енгиллик туғдиради. Бунга
чекланади. Титроқ фалаж кўпроқ параллел равишда мусиқатерапия,
қўл панжаларидан бошланиб, табиат қўйнига сайр қилиш, кўн-
бемор гўёки ҳавода шарча ясаёт- гилочар жойларда вақт ўтказиш,
гандек кўринади, титроқ боши оилавий муҳитни турли можаро
ва оёқларига ҳам кўчади. Агар ва зиддиятлардан холи қилиш,
у қимирламай турса ёки жуда овқатланиш рационини шифокор
ҳаяжонланса, титроқ авж олади, кўрсатмаси бўйича тузиш, бемор-
ҳаракатланса, камаяди, ухлагани- ни кўпроқ уй-рўзғор ишлари ёки
да эса босилади. Ҳаракат ҳажми жисмоний машқларга жалб қи-
секинлашса-да, мушаклар кучи лиш ўзининг ижобий самарасини
сақланиб қолади. Беморнинг таш- беради.
қи кўриниши «тиланчи» қўғирчоқ
юриш қилгандек тасаввур уйғота- Нодир НУРМЕТОВ,
ди. Унинг боши олдинга эгилган, олий тоифали невропатолог.
қадди букилган, қўллари тирсак
ва оёқлари тизза бўғимида букил-
ган бўлади. Бирон иш буюрилса,
бемор ўзи хоҳласа ҳам уни тезда
бажара олмайди.

Руҳий-ҳиссий ва интеллектуал
толиқиш, депрессия ва қўрқув-
хавотирга мойиллик, уйқусизлик,

56,7 дан кўп ва 100 баллдан кам тўплаганларга ҳам
ўқишини тиббиёт йўналишига кўчиришга рухсат берилди.

2020 йил САЛОМАТЛИК 39
№41-42 (1971-1972)
БУЙРАК
Бутун дунёда турли
омиллар (асосан су- етишмовчилиги
рункали хасталиклар)
таъсирида буйрак қандай касаллик?
етишмовчилиги билан
оғриганлар сони кўпа- билан ёхуд янги, соғлом орган ДАРВОҚЕ... жамияти» нодавлат нотижорат
йиб, гемодиализ муо- билан алмаштириш мумкин. ташкилоти раиси Улуғбек Шам­
лажасига талаб ортиб 2019 йилда Республика сибоев. — Унинг ижроси доираси-
бормоқда. Биргина Даволашда асосий эътибор ихтисослаштирилган да катталар ва болаларда нефро-
буйрак етишмовчилиги ривожла- хирургия илмий-амалий логик касалликларни, айниқса,
“Ўзбекистонда 3 минг- ниши ва зўрайишининг олдини тиббиёт марказида 230 буйрак ўринбосар терапиясига
га яқин бемор буй- олишга қаратилади. Терминал дан ортиқ, Республика муҳтож беморларни ташхислаш ва
рак етишмовчилиги ва ўткир буйрак етишмовчили- шошилинч тез ёрдам даволашнинг клиник, гемодиализ
юзасидан гемодиализ гига дучор бўлган беморларни илмий марказида 70 га муолажасига юбориш стандартла-
муолажасига эҳтиёж даволашда фақатгина икки усул яқин буйрак трансплан­ ри амалиётга жорий этилди. 2019
сезади. Хўш, буйрак самаралидир: биринчиси — прог- тацияси операциялари йилдан диализаторларни бир мар-
етишмовчилиги қан- раммали гемодиализ, иккинчиси ўтказилган. талик ишлатиш тизимига ўтилди.
дай касаллик? Унинг — буйрак трансплантацияси. Бу диализ сифатини яхшилаш
давоси борми? Соҳа кўп кузатилаётган хасталиклар билан бирга, ушбу жараённинг
Ўзбекистонда қанча- Гемодиализ — буйрак ўрнини сирасига киради. Афсуски, уларни ножўя таъсирларини ва турли
лик ривожланган? босувчи давонинг энг кўп тарқал- даволашда замонавий усуллардан касалликлар юқиши эҳтимолини
ган тури бўлиб, «сунъий буйрак» тўла фойдалана олмаяпмиз. Боиси сезиларли равишда камайтиради.
Сурункали буйрак касаллик- деб номланадиган аппарат ёрда- тиббиёт муассасаларида неф-
лари — бутун дунёдаги каби мида қонни уремия заҳарларидан рологик касалликларга чалинган Қолаверса, диспансер кузатуви-
Ўзбекистонда ҳам долзарб муам- экстрокпорал усулда тозалайди. шахсларга тиббий ёрдам кўрса- да бўлган беморлар тўғрисидаги
молардан бири бўлиб, ўлим кўр­ Бундай беморларнинг узоқ умр тиш бўйича қатор чора-тадбир- комплекс ахборотни ўз ичига олган
саткичининг юқорилиги, молия­ кўришларини таъминлаш учун лар амалга оширилган бўлишига электрон реестр ишлаб чиқилди.
вий харажати катталиги билан уларни доимий равишда, аксарият қарамай, уларнинг турмуш сифа- Тошкент врачлар малакасини оши-
ижтимоий аҳамиятга эга касал- ҳолларда, бутун умри давомида тини яхшилашни таъминлайдиган риш институтида «Нефрология,
ликлар сирасига киради. Асосан, гемодиализ аппарати ёрдамида шарт-шароитлар замон талабла­ гемодиализ ва буйрак транспланта-
меҳнатга лаёқатли аҳоли орасида муолажа қилиш шарт ҳисобланади. рига мос эмас. цияси» кафедраси ташкил этилди,
кенг тарқалган. Унинг авж олиши 2019/2020 ўқув йилидан бошлаб,
терминал буйрак етишмовчили- Буйрак трансплантацияси, бу Жумладан, гемодиализ олиш магистратура ва клиник ординату-
ги ривожланиши билан боғлиқ. — ҳаёт сифатини яхшилаш, унинг учун ўринларнинг умумий сони ранинг «нефрология» ва «болалар
Бу хасталик кўпинча ўз вақтида давомийлигини ошириш имкони. реал эҳтиёждан бир неча баравар нефрологияси» мутахассисликлари
ташхисланмайди ва охиригача Даволашда мазкур вариант яхши- кам, гемодиализ бўлинмаларининг бўйича янги йўналишлари очилди.
даволанмайди. Шу боис бу касал- роқ, чунки одам тўлақонли ҳаётга ярмидан ортиғи мослаштирилма­ Бу соҳанинг оғриқли муаммоси —
ликка нисбатан «яширин қотил» қайтади, даволаш муолажасига боғ- ган хоналарда жойлашган, зарур кадрлар масаласини самарали ҳал
ибораси ишлатилади. ланиб қолмайди. Бунда донордан мосламалар ва машиналарнинг этишда муҳим аҳамият касб этади.
буйракни олиш учун лапароскопия белгиланган фойдаланиш муддати
— Касаллик катталарда ҳам, бола- методидан фойдаланилади. Опера- ўтиб кетган. Шунингдек, шифокор- Касаллик
ларда ҳам бирдек учрайди, — дейди ция кам жароҳатли, қорин соҳасида нефрологлар ва гемодиализ бўйича профилактикаси зарур
Республика ихтисослаштирилган кичик кесишлар йўли билан ўтка- мутахассислар кескин етишмаяпти.
нефрология ва буйрак транспланта­ зилади, тахминан 1,5-2 соат давом Беморларга ўз вақтида ташхис қў- — Касалликнинг профилак-
цияси илмий-амалий тиббиёт мар­ этади. Беморга донор органини йишнинг самарали тизими яратил- тикаси ва давоси ҳақида сўз
казининг даволаш ишлари бўйича ўтказиш тахминан 2-3 соат олади, магани касалликни барвақт аниқлаш борганда, аввало, халқимизнинг
умумий анестезия остида бажари- ва унинг олдини олишда турли тиббий маданиятини ошириши-
бош шифокор ўринбо­ лади. Буйрак тўлиқ ишлашни бош- камчиликларни юзага келтирмоқда. миз, улар онгига ушбу хасталик
сари, олий тоифали лашдан олдин бемор гемодиализ ёмон оқибатлар ва асоратларга
нефролог, тиббиёт сеансларини олади. Катетер одатда — Давлатимиз раҳбарининг олиб келиши, ўлим кўрсаткичи
фанлари бўйича уч кундан сўнг олиб ташланади. «Ўзбекистон Республикаси аҳоли- юқори бўлган дардлар туркумига
фалсафа доктори Агар соғайиш жараёни меъёрда сига нефрология ва гемодиализ киришини доимий ва тизимли
Дилфуза Акромхў­ кечса, унда 4-5 кундан кейин бе- ёрдами кўрсатиш самарадорли- равишда сингдириб боришимиз
жаева. — Дарднинг морга жавоб берилади. гини ошириш чора-тадбирлари зарур, — дейди Д.Акромхўжаева.
тўғрисида»ги қарори бу борадаги — Аслида ҳар бир инсон бебаҳо
тез ривожланиб кети- Соҳа қанчалик мавжуд муаммоларни тезкорлик бойлиги саналган соғлиги унинг
ши ушбу асоратга олиб келган ривожланган? билан ҳал этишга қаратилган, ўзи ва оила аъзолари учун муҳим
асосий касалликни келтириб чиқар- — дейди «Ўзбекистон диализ эканини англаб етиши даркор.
ган этиологик омилга, унинг турига, Тан олиш керак, нефрологик ка- Шундагина у профилактик кўрик-
морфологик вариантларига боғлиқ. салликлар сўнгги вақтларда «ёша- лардан доимий ўтиб туради ва
Касаллик ташхисини қўйиш унчалик риб» бораётган ва аҳоли орасида оғир касалликларнинг эрта аниқ-
қийинчилик туғдирмайди: бу копток- ланишига ҳамда керакли тавсия-
чалар фильтрацияси таҳлили асосида лар олишга муваффақ бўлади.
буйракларнинг азот ажратиш функ-
цияси пасайганлиги билан баҳолана- Маслаҳатим, сурункали инфек-
ди. Клиник аломатлар аста-секинлик ция ўчоқлари, яъни муртак безла-
билан ривожланиб, маълум вақт рининг яллиғланиш касалликлари,
кузатилмаслиги ҳам мумкин. Мазкур қулоқ-бурун хасталиклари, кариес-
патологик жараён барча аъзою ти- га учраган тишларни ўз вақтида
зимларга ўз таъсирини ўтказмасдан даволатинг, ўзингизни зах ва совуқ-
қолмайди. дан эҳтиётланг, токсик моддалар
билан ишлаганда меъёр қоидалари-
Қандай даволаш га риоя этинг — булар ҳам соғлом
мумкин? турмуш асоси ҳисобланади.

Буйраклар организм учун жуда Санжар ИСМАТОВ
муҳим вазифаларни бажаради. «Mahalla»
Агар уларнинг иши бузилса, ор-
ганизмда заҳарланиш бошланади.
Яқин-яқингача буйрак етишмов-
чилиги билан хасталанган одам-
лар касаллик охирги босқичига
ўтганида ўлиши аниқ эди. Ахир,
буйрак оддий орган эмас, унинг
ўрнини фақат чўнтакка солиб,
ҳамма ерда олиб юриш мумкин
бўлмаган мураккаб аппаратура

40Мушкул вазиятга ПСИХОЛОГИЯ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
тушиб қолган кишини
кўрганмисиз? Ранг ПСИХОЛОГИК ХИЗМАТ
кўр, ҳол сўр, ҳеч ким­ қачон талабга
га «ёрилмайди», ўз кечиради. Руҳий оламида толиқиш
ёғига ўзи қоврилади. жавоб беради? пайдо бўлган кишига фақат мала-
Кунлар ойга, ойлар кали, бу соҳанинг сир-асроридан
йилга уланади. Боши тадқиқотларга қўл урилмаяпти. юридик, амалий ва бизнес йўна- хабардор бўлган мутахассис кадр-
берк кўчадан чиқа Оилавий муносабатлар тизими- лишлари бўйича тарғибот ишлари гина кўмаклаша олади.
олмаётган инсонга даги муаммоларни ҳал қилишга олиб борилмоқда. Семинар-тре-
амалий ёрдам берувчи психологик нинглар ўтказилаётган бўлса-да, — Мамлакатимиздаги олий ўқув
“ён-атрофдагиларнинг хизматнинг барча фуқаролар фой- бу етарли эмас. Агар инсон маъна- юртларида айнан психология
кўрсатмаси наф бе­ даланиши мумкин бўлган даража- вий-ахлоқий бузилиши билан боғ- ихтисослиги бўйича факультетлар
рармиди? Гирдобдан да ташкил қилинмагани ўзига хос лиқ майда ҳуқуқбузарлик ва катта- очилмаган, — дейди Ўзбекистон
чиқа олмаётган шахс долзарб масала бўлиб қолмоқда. катта жиноятлар айнан маҳалла Миллий университети доценти,
кимга мурожаат қили­ тизимида содир этилаётганини психология фанлари доктори
ши керак? Оғир руҳий Шу боис Президентимизнинг инобатга олсак, бунинг олдини Ўктам Шамсиев. — Универси-
ҳолатни бошдан ке­ «2019-2025 йилларда Ўзбекистон олишга қаратилган профилактик тетимизнинг ижтимоий фанлар
чираётганлар битта- Республикаси аҳолисининг руҳий тадбирларда психологик хизмат- факультети таркибида очилган
иккита эмас, кўпчилик саломатлигини муҳофаза қилиш нинг ўрни сезилмаяпти. психология ихтисослигида 1000
бўлса, жамият бундан хизматини ривожлантириш кон- нафардан ортиқ талаба ўқиётган
қанчалик даражада цепциясини тасдиқлаш тўғри- Маҳалла ва оилани қўллаб-қувват- бўлса, бунинг 300 нафардан зиёд-
зарар кўради? сида»ги қарори қабул қилинди. лаш вазирлиги билан ҳамкорликда роғи магистратура босқичи из-
Мазкур ҳужжат тўпланиб қолган ҳар бир маҳалланинг ўз психологи ланувчисидир. Афсуски, ҳар йили
Гап аҳолига психологик хизмат барча муаммоларни мазмун ва бўлишига эришсак, ўз жонига қасд бакалавр дипломи билан учирма
кўрсатиш ҳақида кетгудек бўлса, шакл жиҳатидан таҳлил қилиш, қилиш, оилавий ажралишлар, ўсмир қилинаётган дипломли кадрлари-
ана шу саволларни ўртага таш- ечим ахтариш мақсадини ўзида жо фарзандларимиз юриш-туришидаги миз ўз соҳасида ишлай олмайди.
лаш ва муаммоларга ечим тақ- этган. Қарорда қайд қилингани- номутаносибликларнинг олди оли- Амалиётчи психолог штати очил-
дим этиш зарурати мавжудлиги дек, Соғлиқни сақлаш вазирлиги нарди. Қолаверса, республикамизда ган мактаб ва мактабгача таълим
ойдинлашади. Шахс муаммолари штатлар жадвалига бош психиатр бу соҳани мувофиқлаштирувчи, ри- масканларида эса штатлар банд.
ечимига кўмаклашувчи психоло- ва бош суицидолог лавозими вожлантирувчи, назарий-методоло- Агар психолог барча соҳалар учун
гик ёрдамнинг ижтимоий ҳаётда киритилди. Лавозим вазифаси гик базасини яратувчи ва амалиётга энг керакли мутахассис эканини
ўз ўрнини топа олмаётгани соҳага бир-бирига узвий боғлиқ бўлган бу етук мутахассисларни тайёрлаб бе- назарда тутсак, нима учун тур-
нисбатан нотўғри қараш шаклла- мутахассислар эндиликда мавжуд рувчи психология илмий-тадқиқот ли номақбул хатти-ҳаракатлар,
нишига ҳам сабаб бўлмоқда. вазиятни чуқур ўрганиб, психиат- институтига эҳтиёж бор. Психолог қонун бузилишлари рўй бераётган
рия ва психология хизматини ҳар мутахассислар етишмаслигининг катта-катта ишлаб чиқариш кор-
Концепция мавжуд томонлама ривожлантириш чора- ягона сабаби шундаки, мактаб пси- хоналари, бирлашмалар, тиббиёт
вазиятни ўнглайди...(ми?) тадбирларини белгилаши лозим. хологларининг ойлик иш ҳақлари масканларида унга эҳтиёж бўл-
паст. У ўз лавозими доирасидаги маслиги керак? Сир эмаски, 1000-
Психология ижтимоий-иқтисо- Психолог ўз вазифасини вазифа билан эмас, балки бошқа 2000 киши ишлайдиган меҳнат
дий, маданий-маърифий соҳалар- бажаряптими? ишлар билан банд. Агар мактабда жамоаларида инсоннинг хулқ-
га бирдек тегишли бўлиб, юзага 1000-1500 нафар ўқувчи ўқиса, бир атвори бузилиши билан боғлиқ
келган муаммоларни илмий-на- Кенгашли тўй тарқамас, яъни психолог уларга «урвоқ» ҳам бўл- нохуш ҳолатлар кўп учрайди. Агар
зарий жиҳатдан ўрганади, таҳлил кўпдан кўп фикр чиқади. Қайси майди. Демак, контингент юқори шундай корхоналарда психолог
ва тадқиқ этади. Маълумотларга соҳа бўлмасин, мутахассислар бўлса, ўша таълим масканларида штати жорий этилса, биринчидан,
кўра, республикамизда 25 минг бир жойга йиғилса, баҳс-муно- психолог штати кўпайтирилиши кадр иш билан таъминланади, ик-
нафар психолог ихтисослигини зара бошланади, жамият ҳаётида ва у фақат ўз ваколати доирасида кинчидан, ўша жойда ижтимоий
эгаллаган мутахассис бор. Сал- кузатилаётган умумий воқеликка ишлаши керак. муаммоларнинг олди олинади.
моқли рақам, тўғрими? Аммо ана баҳо берилади, муаммолар таҳлил
шу катта куч жамиятда ўз ўрнини қилинади. Дипломли кадр Дунёнинг ривожланган давлат-
топа олганми? Афсуски, фанга жамиятдан ўз ўрнини ларида шахслараро муносабат-
нисбатан фуқароларда тўғри ту- — Ўзбекистон психологлар ас- нинг мураккаблашуви натижасида
шунчанинг шаклланмагани пси- социацияси 2001 йилда ўз фаолия- топятими? руҳий мувозанати бузилган киши
хологиянинг роли ва аҳамиятини тини бошлаган бўлиб, аҳоли учун ҳеч иккиланмай психологик хиз-
пасайтириб юбормоқда. марказлашган психологик хизмат- Руҳий саломатлик соғлиқнинг мат кўрсатиш марказига боради.
ни яратиш, соҳа мутахассисларини ажралмас қисми бўлиб, унга Мутахассиснинг бир нечта сеан-
— Юзага келган муаммолар амалиётга ва илмий тадқиқот жа- «Саломатлик, бу — касалликлар ва сини олгач, у стрессдан халос
юзасидан давлат миқёсида чора- раёнига жалб этиш билан шуғулла- жисмоний нуқсонларнинг йўқли- бўлади, ҳаётга муҳаббати, умр
тадбирлар белгилаш вақти келди, ниб келмоқда, — дейди ассоциа­ гигина эмас, балки тўлиқ жисмо- кўриш даражаси яхшиланади.
— дейди психология фанлари ция бошқарув раиси, психология ний, руҳий ва ижтимоий хотир- Бизда эса мураккаб ҳиссий ҳо-
доктори Умарали Қодиров. – Ҳа- фанлари номзоди Ҳулкар Маҳму­ жамлик ҳолатидир», дея таъриф латни бошдан кечираётган киши-
нузгача Ўзбекистонда мукаммал дова. — 201 нафар мутахассисни ўз берилади. Оддий тилда айтганда, лар учун бундай имконият ҳали
дастур ва амалий тажрибага асос- атрофига жипслаштирган нодавлат жисмоний соғломлик руҳий муво- оммавий тарзда яратилганича йўқ.
ланган ягона психологик хизмат уюшмамизда психологиянинг 6 занат билан уйғунлашсагина, ўша Бундай шарт-шароитга эришиш-
тизимини бошқарувчи расмий та — ижтимоий, таълим, тиббиёт, инсон барқарор, осойишта умр нинг илк қадамлари ташланмоқда.
мақомдаги марказ мавжуд эмас. Демак, келажакдан умид қилсак
Тадбиркорлик субъекти сифати- бўлади.
да рўйхатдан ўтган ва ўз амалий
фаолиятини давом эттираётган Ҳулкар КУЗМЕТОВА
соҳа мутахассисларининг хизмат «Mahalla»
кўлами ва нархи аксарият фуқаро-
ларнинг чўнтагига тўғри келмай-
ди. Стресс, депрессия ҳолатини
бошдан кечираётган шахс битта
сеанс учун 150-200 минг сўм
тўлашга оғринади, албатта. Шу-
нингдек, психологик хизмат тизи-
мининг мавжуд ҳолати ва унинг
амалий фаолиятини ҳар томонла-
ма, чуқур таҳлил қилувчи ва соҳа
истиқболини очиб берувчи йирик

EURONEWS телеканали Focus дастурида
Ўзбекистон ҳақида видеорепортаж тайёрлади.

2020 йил ГУЗАРДАГИ ГУРУНГЛАР 41
№41-42 (1971-1972)
ДУНЁДА ҳали яхши эканми? Бошқа пайт бўлганда
Элмурод бобонинг одамлар кўп майли эди, лекин дард орттириб
ёлғиз ўғли хорижга олиб, оқибати ўлим билан тугаши
ишлаш учун кетган кўзига қараб йиғлаб юборай деди. Мўйсафид қаршисида қўшни қиз мумкин эканини билиб, жонини
эди. Бир ҳафта аввал Бир сония ўзини йўқотиб қўйди ва турганини кўриб, қўлини кўтарди: хатарга қўйишга нима мажбур
келини беш яшар ўғли ўзи ҳам ишонмайдиган хастаҳол «Менга яқин келма, қизим! Шу қилди? Доим одамларда оқибат,
билан ота уйи — қўшни оҳангда жавоб берди: ерда тур. Нима гапинг бор?» меҳр камайиб боряпти, шу боис
вилоятга кетиши билан дунёдан барака кўтарилиб, турли
қаттиқ режимли каран­ — Йўқ, молларга юқмайди. Ҳо- Бобонинг бу ишидан қиз қиқир- касалликлар, офатлар кўпаймоқ-
тин бошланди. Келин зирча бундай ҳолат кузатилмади... лаб кулиб юборди ва: да, деб ўйлардим. Зебо қизим бу
бирон йўлини қилиб Барибир эҳтиёт чорасини кўрган ўйларимни парчалаб юборди. Йўқ,
маъқул. — Қўрманг, ёмонга бало ҳам дунёда ҳали яхши одамлар кўп.
“уйига келмоқчи эди, урмайди, — деди. — Сизга овқат Айтишларича, дунёда битта бўлса
Элмурод бобо рози Элмурод бобо кўча томон юрар қилиб бермасам, момом давола- ҳам яхши одам бор бўлса, охир
бўлмади: «Сиз билан экан, дарвозанинг қия очиқ тур- ниб келгач, бобонг чарчаб қолиб- замон келмас эмиш. Яхшилик
биз-ку майли, болани ганини кўриши ҳамон хаёлидан: ди, қарашмабсизлар, деб мени қилишга қодир одамлар бор экан,
эҳтиёт қилинг, қизим», «Уйга ўғри тушмадимикан», деган уришади. инсоният хор бўлмайди!»
— деди мўйсафид теле­ ўй ўтди. Қия очиқ эшикдан кўчага
фондаги суҳбат чоғида. қаради, ҳеч ким йўқ. Кўча эгасиз Шу тариқа Зебо Элмурод бобо- Элмурод бобо шулар ҳақида
уй каби ҳувиллаб ётарди. Мўйса- нинг тутинган қизи бўлиб қолди. ўлар экан, қўлини кўтариб, Зебо
Келин ноилож ота уйида қолиб фид дарвозани ёпар экан, икки У икки ҳафта бобонинг уйидан ва у каби инсонлар ҳаққига дуо
кетди. Мана, энди келинини йўл- қадам наридаги сўрида қатор чиқмай яшади. Шу кунлар давоми- ўқий бошлади...
дан қайтариб тўғри иш қилганига турган елим халталарга кўзи туш- да бобонинг иссиғини ўлчар, уй
бот-бот ишончи комил бўлса-да, ди. Кимдир бир ҳафтага етадиган юмушларини бажарар, ошхонада Равшан АБДУЛХОЛИҚ
ёлғизликнинг юки мўйсафидни озиқ-овқат ташлаб кетган эди. куймаланиб емак тайёрларди.
дилтанг қилиб қўйди. Ўтган куни Мўйсафид кеча маҳалла раиси Элмурод бобо ҳали йигирманчи
кампири иситма қилганини бил- келиб, дарвоза ортида туриб ҳол- баҳорини қарши олмаган қизга
ган Элмурод бобо «тез ёрдам»ни аҳвол сўраганини, кучли овқат- қараб ўйларди: «Бутун келажаги
чақирди. Кийган оппоқ либосидан лардан еса дардга йўлиқмасли- олдинда турган шу қизга мункил-
фақат кўзларигина хира-шира гини уқтириб кетганди. Билдики, лаб қолган чолга қарашиш зарил
кўриниб турган врач келиб момо- маҳалла раиси бозорлик қилиб
нинг аҳволини кўргач, олиб кетди. ташлаб кетган. Элмурод бобо шу
Улар Элмурод бобони карантин ҳақида ўйларкан, уйга ўғри туш-
зонасига юбормоқчи эди, рози димикан, деб гумон қилганидан
бўлмади: уялиб, бўғзига нимадир тиқилган-
дай нафаси қайтди.
— Уйда мол-қўйимиз бор,
қаровсиз қолмасин, — деди мўй- Элмурод бобо одати бўйича
сафид. — Дўктор болам, бу вирус молларга қараб, ҳовлидаги гул-
дегани одамдан ҳайвонга ўтмай- ларни суғораётган вақтда дарвоза
дими? очилиб, кимдир салом берди.

Мўйсафид бу саволни шундай
оҳангда бердики, врач Элмурод
бобонинг илтижоли боқиб турган

Савол Жазо
— Яна ичиб келдими?! — деди Толиб кўз ёши қилиб ўтирган опаси-
Шифохонага ўғлини кўриш ни кўриб. — Бир кун эрингизни уриб ўлдираман, опа!
учун борган ота ҳовлида
тиниқ осмонга ва олисда — Шаштингдан қайт, болам, — деди Толибга онаси Зуҳра опа
кўриниб турган тоғларга зорланиб. — У бечорани Худо уриб қўйган, бўлмаса, шундай қилиб
қараб жим ўтирарди. Махсус ўзини-ўзи хор қилиб юрмасди.
шифахонада ёлғиз ўзи
ётган олти яшар болакай — Сиз шундай десангиз, қизингиз ичмайдиган одам борми, деб
отасининг тиззасига бошини чидаб юрса, бир куни уриб ўлдириб қўяди, — деди Толиб. — Қўни-
қўйиб, ниманидир узоқ қўшнилар олдида уялиб ўлдим, ойи! Кўрган одам маҳалла посбони
ўйларди. Ахири ота тилга ўз опасининг муаммосини ҳал қилолмайди, демайдими? Бўлди, буни
кириб: шундай ташлаб қўя олмайман.

— Йиғламаяпсанми? — деб дасини касал қилиб, синаб кўрар — Милисага берасанми? — хавотир билан сўради Зуҳра опа.
сўради. Бола «йўқ» дегандай экан, қани, ростдан ҳам яхшими- — Йўқ, ўтган сафар 15 сутка ўтириб чиққани ҳам фойда бермади,
бош қимирлатди. Лекин бирдан кан ёки йўқ, деб. Сен ҳам яхши энди ўзим шуғулланаман.
авзойи ўзгарди. Ўксик ва маъсум бўл. Хўпми? Толиб шу шаҳд билан уйдан чиқиб, мастликдан тошдай қотиб
нигоҳини отасидан олиб қочди. ётган поччасини уйдан судраб чиқди. Опасининг дод-войига парво
Кейин: Ота ўғлига айтган гапининг қилмай, поччасининг қўл-оёғини арқон билан боғлаб, машина юк-
мағзини тушунтириб, узоқ хонасига солди. Кейин шу яқин атрофда оқиб ўтадиган катта анҳор
— Бекор касал бўлганман, — насиҳат қилди. Болакай отаси- ёнида тўхтади. Поччасини машинадан тушириб, уни анҳорга ташлаб
деди. — Кетаман бу ердан, олиб нинг сўзини жон қулоғи билан юбормоқчи бўлгандай сувга яқин олиб борди. Бу пайтда ортидан
кетинг! тинглади. Кейин ўйчан нигоҳини югуриб келган опаси Толибнинг қўлига ёпишди.
отасининг кўзига қадаб, савол — Йўқол, эркакларнинг ишига аралашма! — деб опасини нарига
Ота нима дейишини билмас- берди: итариб юборди. Аёлининг кўз ёшини кўрган эркакнинг кайфи учди.
ди. Унинг кўкси ачишиб, томоғи- Толибнинг нияти жиддий эканини кўриб, зор қақшаб ялина бошлади.
га нимадир тиқилгандай бўлди. — Ота, сиз нима учун ҳеч ҳам Унинг дод-фиғонига чидолмаган Толиб поччасининг юзига тарсаки
Кўзёшини кўрсатмаслик учун касал бўлмагансиз?! тортиб юборди ва: «Яна бир марта ичсанг, аниқ мана шу анҳорда
ўғлини бағрига қаттиқ босди ва: чўкиб ўласан, опам учун ҳар балога тайёрман!» — деди.
Ота ҳомуза тортиб, ерга қа- Сўнгра уйига қайтар экан, ўйлаган ҳийласи иш берганидан қу-
— Ундай дема. Ахир, сен ақлли ради. Бола эса отасига виждон вониб: «Оиламнинг муаммосини ҳал қила олмасам, нега маҳаллага
боласан-ку! Тўғрими? — деди. аталмиш кўзгу тутганидан беха- посбон бўлиб юрибман», деди ғурур билан...
Бола индамади. Ота ўзи тенги бар ҳолда, ҳамон саволига жавоб
одамга насиҳат қилаётгандай кутар эди. Усмон НУРИДДИН ўғли.
гапида давом этди:
БОБОРАВШАН.
— Худойим яхши кўрган бан-

42 Динимизда тарғиб ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
қилинган амаллар­
дан бири, бу — қаб­ ҚАБРИСТОННИНГ
ристонларни зиёрат
қилишдир. Пайғамбар ҚАНДАЙ ЖОЙ
соллаллоҳу алайҳи
ва саллам: «Сизлар­ ЭКАНИНИ Нуриддин домла
ни қабрларни зиёрат ХОЛИҚНАЗАРОВ,
унутганлар кўпайдими? Тошкент шаҳар бош
“қилишдан қайтарган имом-хатиби.
эдим. Батаҳқиқ, Му­
ҳаммадга онасини
зиёрат қилишга изн
бўлди. Бас, у(қабр)ларни
зиёрат қилинг. Албатта,
улар охиратни эслата­
ди», деганлар (Имом
Термизий ривояти).

Ислом дини келган дастлабки беназир ҳисса қўшган аждодла- кўпайди. Унинг ҳайбатини ҳис Одобини
йилларда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ римизнинг мангу қўним топ- қилмасдан, қабрлардан ибрат ол- жойига қўйинг!
соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ган масканлари қатори деярли майдиган кишилар учраб турибди.
тиллари ила қабрларни зиёрат барча қабристонлар обод қи- Ҳатто жанозага бориб, қайсидир Наҳотки, қалбимиз шунчалар
қилишдан қайтарган эди. Бу қай- линди. Бундан кўзланган мақсад яқинини лаҳадга қўйиб ҳам ибрат қорайиб кетди? Азизлар, қаб-
тариқ умумий бўлгани сабабли – зиёратчилар учун қулайликлар олмайдиганлар бор. Қабристонда ристон бу оддий жой эмас. Бу
Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳам яратиш, Қуръон тиловати сабаб- ҳам дунёвий гаплар, ғийбат, миш- пушаймонлар, умидворлар, азоб
оналарининг қабрини зиёрат қила ли ўтганларимиз руҳларини шод мишлар урчиди. Таъзияларда, ёки роҳат эгалари ётадиган жой.
олмаган эдилар. Сабаби, одамлар этиш, холос. қабристонларда тамаки тутатиб, Унинг одобини жойига қўйинг.
орасида ислом ақидаси ва бош- нос чекувчиларни кўриб, дилимиз
қа илмлар тўлиқ шаклланмаган, Шу билан бирга, дунё ташвиш- хуфтон бўляпти. Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи
инсоният ширкдан буткул халос ларидан чарчаган, ҳаёт жозиба- алайҳ бир қабр рўпарасида ов-
бўлмаган эди. дорлигига берилиб, охиратни Наҳотки, улар қабристон бу қат еяётган кишини кўрдилар ва:
унутган кишиларни тафаккурга дунё манзили эмаслигини анг- «Аллоҳга қасамки, бу киши муно-
Кўп амаллар қатори қабрлар- ундаш, ҳар бир жон бир кун шу ламайдилар? Уларнинг кўз олди- фиқ», дедилар. Шунда ёнларидаги
ни зиёрат қилишда ҳам жоҳилият манзилда ётиши муқаррар экан- да турган бу қабрлар остида ё кишилар сўрашди: «Эй имом,
амаллари аралашиб қолишининг лигини эслатишдир. жаннат ёки дўзахдан бир туйнук нима сабабдан бир кишини қасам
хавфи бор эди. Кейинчалик Расулул- очилганини ҳис қилмайдилар. билан мунофиқлигига гувоҳлик
лоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мармарлар, дабдабалар Лоақал, ўн беш дақиқа ўлимни беряпсиз? Сабаби нима?» У киши
кишилар қалбини исломий таъли- билан эмас, солиҳ эслаб, қилган гуноҳ ва камчи- жавоб бердилар: «Кўз олдида
мот билан суғориб, одамларнинг ликларини кўз олдига келтириб, жаннат ёки дўзах, азоб ёки роҳат
диний савияси ошгач, марҳумлар- амаллар ва ибодатлар Аллоҳга истиғфор айтмайдилар. турганини билиб, кўриб туриб
нинг қабрларини зиёрат қилишга билан обод қилинг! Қанчадан-қанча дуо ва истиғфор- томоғидан овқат ўтаётган киши
рухсат берилди. Шунда Расули ак- га муҳтож марҳумлар учун лоақал мунофиқ бўлмасдан ким ҳам
рам алайҳиссалом мазкур ҳадисни Бироқ сўнгги пайтларда одам- икки оят Қуръон ўқиб, дуо қил- бўлиши мумкин?».
айтдилар ва кишиларга қабристон лар орасида қабристоннинг майдилар?
зиёратидан кўзланган асл мақсадни қандай жой эканини унутганлар Шундай экан, мўминлар ётган
ҳам эслатиб, таъкидлаб қўйдилар. жойни, яхши амаллари учун ҳам,
Мақсад – охиратни эслаш. ёмон амаллари учун ҳам ҳисоб-
китоб кутиб ётган кишилар ма-
Охиратни унутган конини беҳурмат қилманг. Аллоҳ
кишиларни тафаккурга насиб қилса, бир кун шу манзилда
ётиш барчамизнинг бошимиз-
ундаш да бор. Бас, шундай экан, ётар
жойингизни бугун «обод» қилиб
Сўнгги йилларда мамлакати- қўйинг. Мармарлар, дабдабалар
мизда жуда кўп жойлар, хусу- билан эмас, солиҳ амаллар, яхши-
сан, масжидлар, мадрасалар ликлар ва ибодатлар билан обод
ва қадамжолар обод этилди. қилинг!
Динимиз ва илм-фан ривожига

БИЛИБ ҚЎЙИНГ! устидан ёки қабристон ичидан
ўтишга зарурат туғилса, тасбеҳ,
Зиёрат одобини биласизми? таҳлил, такбир, дуо ва истиғфор
Аввало, ниятни тўғри қилиб, их- лоҳу анҳудан ривоят қилинади. рур. Расулуллоҳ соллаллоҳу алай- айтиб ўтиш керак.
лос билан, холис Аллоҳ учун зиёрат Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва ҳи ва саллам: «Ким қабристонга
қилиш керак. Бунинг учун таҳорат- саллам: «Ким ота-онаси ёки улардан кириб, «Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ўн Зиёратдан ваъз-насиҳат олган
ли бўлиб, дунё машғулотини тарк бирининг қабрини ҳар жума куни бир марта ўқиб, савобини ўлик­ ҳолда қайтиш керак. Имрон ибн
этиб, охиратни ўйлаш лозим. зиёрат қилиб, «Ёсин» сурасини ти­ ларга бағишласа, унга ўликлар Ҳусайн розияллоҳу анҳудан ри-
ловат қилиб, унинг савобини уларга ададича савоб берилади», деган- воят қилинади: «Расулуллоҳ сол­
Зиёратгоҳда виқор билан сокин бағишласа, сурадаги ҳар бир сўз ва лар (Имом Дорақутний ривояти). лаллоҳу алайҳи ва саллам жаноза­
юриб, қабр аҳлига: «Ассалому ҳарф ададича Аллоҳ таоло уларнинг да ҳозир бўлганларида қайғулари
алайкум, эй қабр аҳли! Аллоҳ биз­ гуноҳларини мағфират қилади», Зиёратда марҳумнинг яхши ортар, ниҳоятда кам гапирар,
ни ва сизларни мағфират этсин. дедилар (Имом Дайламий ривояти). сифатларини кўпроқ эслаш керак. фикр-мулоҳазага ғарқ бўлар эди­
Сизлар биздан олдин келгансиз, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва лар» (Имом Ҳоким ривояти).
биз ҳам сизнинг ортингиздан Маъқал ибн Ясор розияллоҳу ан- саллам: «Дунёдан ўтганларнинг
келамиз», деб салом бериш керак. ҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса яхши сифатларини эсланглар, Даврон НУРМУҲАММАД,
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва уларнинг ёмон сифатларини ай­ Ўзбекистон мусулмонлари
Қабрни сийпаш, ўпиш ва айла- саллам: «Ўликларингизга «Ёсин» тишдан сақланинглар», деганлар
ниб тавоф қилишдан узоқ бўлиш сурасини тиловат қилинг», деган- (Имом Термизий ривояти). идораси ходими.
жоиз. Қабр бошида «Ёсин» сура­ лар (Имом Абу Довуд ривояти).
сини ўқиш керак. Қабрни босмаслик лозим. Қабр
«Ихлос» сурасини ўқиш ҳам за- усти майитнинг ҳаққидир. Қабр
Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розиял-

Фуқаролар томонидан банкларда сотиб олинган
валюта ҳажми қарийб 3 баробар ошди.

2022002й0ийлил ДИНИЙ МАЪРИФАТ 43
№№414-412-4(21(917917-119-17927)2)

“Динимиз инсонлар САВДОГАРЛАР
ўртасидаги муносабат­
ларда ҳамиша адолат, қиёматда гуноҳкор Раҳматуллоҳ САЙФУТДИНОВ,
инсоф, ҳалоллик бўли­ бўлиб тириладими? Юнусобод тумани бош имом-
шини талаб этади ва хатиби.
мусулмонларни шунгаҳамат қилган: «Аллоҳ
чақиради. Бу муноса­ Шунингдек, уламолар инсон ва
батлар орасида савдо- унинг аъзоларини, одамзотдан аж-
сотиқ ҳам алоҳида аҳа­ раб чиққан соч, тирноқ кабиларни
миятга эгадир. Бу ҳақда сотиш мутлақ мумкин эмаслигини
Аллоҳ таоло Қуръони
каримда шундай мар­ такидлайдилар. Чунки улар одам-

савдони ҳалол, рибони зотнинг бўлаги, жузи ҳисобланади.

ҳаром қилди» («Бақара» Қолаверса, барча савдоларга
сураси, 275-оят). тегишли умумий қоида бор: киши
ўзида бўлмаган нарсани ёки сотиб

Динимиз ростгўй ва ҳалол савдо- олган нарсасини ҳали қўли билан

гарларга юксак мартабаларни ваъда ушламасдан туриб бошқага сотиши-

қилган. Савдо-сотиқда ростгўй бўл- га шариатимиз рухсат бермайди. Бу

маган ва тақво қилмаган кимсалар ҳақда фиқҳий китобларимизда қуйи-

Қиёмат кунида гуноҳкор ҳолатда даги жумла келтирилган: «Кўчадиган

тириладилар. Бу ҳақда Пайғамба- ҳам насия савдодаги бир нечта ушбу тизимга бошқаларни ҳам жалб маҳсулотларни қўлга киритишдан

римиз (с.а.в.) шундай деганлар: «Эй, шартларга риоя қилиш керак бўла- қилади. Жалб қилинган янги аъзо- аввал сотиш жоиз эмас. Кўчмас

савдогарлар жамоаси!». Ҳамма ди. Улар насия савдонинг муддати лар ҳам белгиланган миқдордаги мулкларни (масалан, ерни) эса қўлга

қаради, шунда У Зот: «Албатта, сав­ аниқ бўлиши, насияга сотилган пулни тикиб, тармоққа қўшилади- олмасдан ҳам сотиш жоиз» («Мухта-

догарлар қиёмат кунида гуноҳкор маҳсулотнинг нархи аниқ бўли- лар. Кейин улар ҳам янги аъзоларни сарул виқоя» китоби). Демак, ердан

ҳолатда тириладилар, фақат ким ши, харидор қарзини келишилган даъват қила бошлайдилар. Ҳар бир бошқа барча маҳсулотларни сотиш-

(савдода) Аллоҳдан қўрқса, солиҳ вақтда уза олмаса, яна қўшим- янги кирган аъзонинг эвазига унинг дан олдин сотувчи маҳсулотни қўл-

амалларни қилса ва рост сўзласа, ча нарх (баъзилар буни жарима аъзо бўлишига сабабчи бўлган киши га киритган бўлиши лозим бўлади,

бундан мустасно», дедилар (Имом дейди) қўшилмаслиги керак. Насия ширкат тарафидан маълум миқдор- акс ҳолда олди-сотди бузилади.

Термизий ривоятлари). савдо билан сотиб олинган нарса да маблағ олиб туради. Савдо одобидан
Бу ҳадиси шарифдан тижорат ҳам тўлиқ харидорнинг мулки ва Кўриниб турибдики, бу тизим хабардормисиз?
тасарруфига ўтади.
шарафли касб бўлиши билан бирга, қуйидаги шахсларнинг ютқазиши

ростгўй ва тақводор бўлишни талаб Насияга маҳсулот сотиб олган эвазига юқорисидаги кишиларнинг Ҳар бир нарсанинг одоби бўл-
қиладиган ўта масъулиятли касб мусулмон киши доим қарзини ютиши, кўпчиликнинг куйиши ганидек, савдода ҳам ўзига яраша
эканлиги маълум бўлмоқда. Сав- тўлаш ва вақтида адо қилиш пайида натижасида озчиликнинг гурки- қонун-қоида мавжуд. Сотувчи
донинг ҳам турлари кўп. Қуйида бўлиши керак. Мана шунда Аллоҳ рашига хизмат қилади. Бу каби ёлғон гапирмаслиги, хиёнат қил-
улардан баъзиларини баён қиламиз. таоло унга ёрдамчи бўлиб, тез кунда тизимларга аъзо бўлиш шаръан ман маслиги, тарози, литр, метр, ҳажм
қарзидан қутулади. Бу ҳақда Пай- қилинган. Чунки ушбу фаолиятнинг ва донасидан урмаслиги, харидор-
«Тақсит» савдоси ғамбаримиз (с.а.в.) бундай деганлар: шариатимизга тўғри келмайдиган ни ҳурмат қилиши лозим ҳамда
моҳиятида нима ётади? «Ким одамларнинг молини қайта­ жиҳатлари кўп. Мазкур йўналишда- харидор камбағалроқ бўлса, имкон
риб бериш мақсадида олса, Аллоҳ ги ширкатларда даромад олиш ти- қадар нархдан тушиб бериши
«Тақсит» сўзи луғатда «бўлиб- таоло унга ёрдамчи бўлади. Ким зими бошқа иштирокчиларни жалб мақтовга сазовор ишлардандир. Бу
бўлиб тўлаш» маъносида бўлиб, одамларнинг молига талафот етка­ қилиш билан боғлиқ бўлади. Бу эса ҳақда Пайғамбаримиз (с.а.в.) сав-
шаръий истилоҳда «савдо молини зиш (чув тушириш) учун олса, Аллоҳ қимордир. Қимор эса ҳаромдир. дода сахий бўлиш ҳақида шундай
харидорга дарҳол топшириб, баҳо- таоло унинг ўзиги талафот етказа­ деганлар: «Албатта, Аллоҳ олди-
сини насия қилиш»га айтилади. Ма- ди» (Имом Бухорий ривоятлари). Аллоҳ таоло Қуръони каримда сотдида қўли очиқ бўлганларни
салан, бир киши 10 мингга машина шундай марҳамат қилган: «Эй, ий­ яхши кўради» (Имом Термизий
сотиб олиб, устига 20 фоиз қўйиб, Имкони бўла туриб қарзни мон келтирганлар! Албатта, хамр, ривоятлари).
12 мингга маълум бир муддатга чўзишни Пайғамбаримиз (с.а.в.) қимор, бутлар ва (фол очадиган)
насияга сотиши жоиз. Бу савдо «зулм» деб атаганлар: «Бойнинг чўплар ифлосдир. Шайтоннинг Афсуски, ҳозирги кунда баъзи
«Тақсит» савдоси дейилади. (қарзни бермасдан) чўзиб юриши ишидир. Бас, ундан четда бўлинг. жойларда нархни сунъий йўллар
зулмдир» (Имом Бухорий ривоят- Шоядки, нажот топсангиз» («Мои- билан кўтариш ва одамлар норо-
Бу савдо насия бўлгани учун, лари). Демак, қарзни узишга имкон да» сураси, 90-оят). зилигига сабабчи бўлиш ҳолатлари
табиийки, нақд савдога қараганда бўлиши билан уни узишга шоши- учрамоқда. Бу иш оғир гуноҳ бўлиб,
баҳоси қимматроқ бўлади. Бу ҳақда лиш лозим бўлади. Қарзи бор киши Сайт орқали пул топиш бунга сабабчи бўлганларнинг охи-
замонамизнинг етук уламоларидан шуни яхши билиши керакки, одам- жоизми? ратдаги аҳволи жуда ҳам аянчли
фазилатли Шайх Муҳаммад Тақий лардан қарз олиб, уни тўламасдан бўлади. Бу ҳақда Расулуллоҳ (с.а.в.)
Усмоний шундай дейдилар: «Тўр- (ёки тўлайдиган мол қолдирмасдан) Сайтда реклама эълон қилиб, шундай деганлар: «Ким мусул­
тала мазҳаб имомлари ва фуқаҳо дунёдан ўтиб кетадиган бўлса, Қиё- уни орқасидан пул топиш ҳам бу- монларга қимматроқ бўлсин деб,
муҳаддислар жумҳури насияни матда бу қарзни савоблари билан гун оммалашди. Агар сайтда фаҳш уларнинг нархларига дахлдор
нақднинг баҳосидан қимматроқ тўлаб беради. Чунки у ерда тўлай- суратлар, видеолар, Аллоҳ ҳаром бўлса, Аллоҳ таборак ва таолога
сотиш савдосига ижозат берганлар. диган пул йўқ, савоб эса ҳаммага қилган маҳсулотларни ва инсон қиёмат куни уни оловнинг улкани­
Лекин олувчи ва сотувчи муайян керак бўлиб турган бўлади. ҳаётига хавф соладиган нарсалар га ўтқазиш вожиб бўлади» (Имом
муддатга ва келишув вақтидаги реклама қилинмаса, сайт орқали

муайян нархга узил-кесил келишиб Молиявий пирамида реклама бериб, пул топиш жоиз. Аҳмад ривоятлари).
олишлари шарт» («Буҳусун фи қо- ман қилинган Аллоҳ таоло Қуръони Каримда Шундай экан, ҳозирги панде-
зоя фиқҳийя муъасиро» китоби). шундай марҳамат қилган: «Эзгулик
мия шароитида мўмин-мусулмон-

Бу савдода агар икки томон Ҳозирги кунда оммалашган ва тақво(йўли)да ҳамкорлик қи­ лар ўзаро елкадош бўлиб, нарх-

«Нақдга олсанг — фалонча, насияга иқтисодий фаолиятлардан яна бири линглар, гуноҳ ва адоват(йўли)да наво ва йўл ҳақини ҳам инсоф

олсанг — фалонча» деб иккисидан — молиявий пирамидадир. Бу фао- ҳамкорлик қилманглар! Аллоҳдан билан белгилаши, ўзини бошқа-

бирига узил-кесил келишиб олин- лият турининг кўриниши шундайки, қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ азоби ларнинг ўрнига қўйиб кўриши

маса, савдо фосид бўлади, яъни бу- киши маълум миқдорда пул тикиб, қаттиқ зотдир» («Моида» сураси, айни муддаодир.

зилади. Демак, «Тақсит» савдосида мазкур тизимга киради. Кейин у 2-оят).

44 Бугун ҳаётимизни ТАРИХ ҲАҚИҚАТЛАРИ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
рекламасиз тасаввур
эта олмаймиз. Ҳар ТУРКИСТОНДА
қадамда, ҳар жойда рекламанинг илк
унга дуч келамиз.
Рекламанинг асосий кўринишлари қандай бўлган?
вазифаси — ахборот
бериш орқали одам­

“ларни маълум бир
ҳаракатга чорлаш ҳи­ кела бошлаганини ҳам газетадаги
собланади. Масалан, рекламалардан кўриш мумкин.
савдо рекламасидан Уларда маҳсулотнинг ёки хизмат-
мақсад, маҳсулотни нинг номи, унинг қисқача тавси-
сотиш бўлса, маи­ фи, нархи, битимнинг қулайлиги

ший хизмат рекла­ кўрсатиб берилган. XX асрнинг

маси аҳолига хизмат бошидан эса газета саҳифала-

кўрсатишни тарғиб рида турли техника воситалари,

этади. Бугун ҳатто машиналар, ускуналар рекламаси
биз нафас олаётган берила бошлайди. Бу реклама-
ҳавонинг ҳар зарраси ларнинг кўпчилигига расмлар ва
реклама билан тў­ тавсифлар илова қилинган.
йингандек гўё.
Масалан, тикув машиналари билан
дунё бозорига машҳур бўлган «Зин-

Хўш, реклама юртимизга қандай гер» компанияси ўз рекламаларида
кириб келган? Унинг ривожланиш маҳсулотларни фақат компаниянинг
тарихи қандай? хусусий дўконларидан харид қи-
лиш мумкинлиги таъкидланган. Бу

Реклама қандай га эълонлар тахтасини ижарага ҳам чиқарилган. Телефон китоб- машинанинг нархи 25 рубль бўлиб,
кириб келган? берган. Бу призмалар шаҳар боғи лари, ҳар хил календарларда ҳам уни харид қилишни осонлаштириш
ва сайлгоҳида ўрнатилган эди. тадбиркорлар ўз эълонларини мақсадида пулини бўлиб-бўлиб тў-
Реклама тарихий манба сифатида бериб борган. 1870 йиллар ўртала- лаш ҳам мумкин бўлган.
ўзига хос хусусиятларга эгадир. XIX Шаҳар бошқармаси тўғри кел- ридан бошлаб, босма нашрларда
аср охири — XX аср бошларида Тур- ган жойларда, деворлар ва да- ­эълонлар алоҳида бетда чоп этила Умуман олганда, Туркистон
кистонда реклама турли шаклларда рахтлардан реклама ва эълонлар бошланган. Уларнинг ҳажми ва газеталари рекламасининг ўзига
вужудга келган. Жумладан, 1899 йил- учун фойдаланишни тақиқлаган ҳарфлари катталашган. хос хусусияти — унда ўша давр учун
да «Туркистон вилоятининг газети» эди. Талабнинг ошиб кетиши ва замонавий бўлган услублар билан
Тошкентга америкача реклама қи- махсус жойлар етарли бўлмагани 1890 йиллардан газеталарда бир қаторда, шарқона услубларнинг
лиш усули кириб келаётгани тўғри- боис доимий равишда болалар дастлабки реклама иллюстра- ҳам қўлланишида эди. Бундан мақ-
сида хабар беради. Таъкидланишича, гимназиялари деворларига турли цияларини учратиш мумкин эди. сад — бир томондан, эълонларга
шаҳар кўчаларида бошдан-оёқ ўзига ранглардаги бўёқларда реклама Масалан, «Туркестанские ведомос- оригиналлик бериш бўлса, иккинчи
папирос илиб олган сотувчиларни ёзиб кетиларди. ти» газетасида Ж.Блок савдо уйи томондан эса, туркистонлик хари-
кўриш мумкин эди. велосипедларнинг иллюстрацияли дорлар ишончини уйғотиш эди.
Рекламаларни безашга рекламасини берган эди, унда дунё-
Шунингдек, XX аср бошларида катта аҳамият берилган нинг бир қанча давлатларида маз- Рекламанинг газетада жой-
Туркистон шаҳарларида доска ва кур велосипедлар харидоргирлиги лашган ўрни орқали уни берувчи
призмалар ўрнатилиб, уларга тад- Бу даврда матбуотда эълон ҳамда уларнинг омборхоналарда тўғрисида қўшимча маълумотлар
биркорлар ўз эълонларини осиб қилинаётган ва кўчадаги рек- мавжудлиги ҳақида ёзилиб, велоси- ҳам олиш мумкин. Масалан, газе-
қўйган. Яъни Тошкент шаҳар бош- ламалардан ташқари, турли хил пед миниб кетаётган киши тасвири танинг биринчи бетида узоқ вақт
қармаси хусусий тадбиркорлар- маълумотномалар китоб шаклида ва шаҳарлар номи берилган. мобайнида катта эълонлар йирик
сармоядорлар томонидан берил-
«RETRO-SAHIFA» Рекламаларни безашга катта ган. Рекламанинг катта-кичикли-
аҳамият берилган, асосий матн гига қараб, тадбиркорнинг сало-
«Чорсу» бозори ва унинг номи ёзилган шрифтлар ҳияти, харидорларнинг ижтимоий
бир-биридан ажралиб турган. аҳволи ва маҳсулотнинг харидор-
«Чорсу» бозори қадимдан Тошкент ҳудудидаги энг йи­ Уларнинг баъзилари ҳарфлари- гирлиги маълум бўлган.
рик савдо маркази бўлиб келган. Ёзма манбалардан мазкур нинг ўлчови ёки ҳажми билан,
бозорнинг номи турли даврларда турлича — «Чорсу», «Жўъ­ бошқалари эса матнга нисбатан Хулоса ўрнида
ба», «Регистон», «Эски Жува» «Большой базар» (катта бозор) жойлашган жойи билан ўқувчи-
бўлгани маълум. ларни ўзига жалб қилишга ҳаракат XIX асрнинг иккинчи ярмида
қилган. Эълонларнинг аксарияти Туркистонда газета рекламасининг
«Чорсу» қадимий сўз бўлиб, дастлаб зардуштийларнинг рамкаларга олинган, улар ҳам, пайдо бўлиши янги бир ҳодиса
китоби «Авесто»да «човурчуқ» («тўрт томонлама») шаклида ўз навбатида, турли шакллар ва эди. Бугун биз рекламани тижорий
учрайди ва «бозор» маъносини англатади. Кейинчалик бу безаклар билан безатилган. восита сифатидагина биламиз.
сўз «чаҳорсу» ва ниҳоят «чорсу» шаклини олган. «Чорсу» Аммо вақт ўтгани сари у тарихий
деганда, «гумбазли бозор» тушунилган. Баъзи тадқиқотлар­ Бундан ташқари, эътиборни ҳужжатга айланади. Хусусан, яқин
жалб этиш учун матнлар газета тарихимиз — Туркистон ўлкаси-
варағида диагонал ва кўндаланг нинг ижтимоий-иқтисодий ҳаё-
ҳолатда, ҳаттоки чаппасига ҳам тидаги ўзгаришларни ўрганишда
жойлаштирилган. Шунингдек, ўша даврдаги рекламаларнинг ҳам
кичик эълон катта жойда бери- аҳамияти катта. Эълон ва реклама-
либ, унинг ёнларида бўш жойлар ларнинг илмий аҳамияти шундаки,
қолдирилган ҳамда қора фонда оқ ундаги ахборотлар очиқ бўлиб,
ҳарфлар билан ёзилиб, эътиборни йўқолиб кетган ҳужжатларни
жалб қилишга ҳаракат қилинган. тўлдиришга ёрдам беради. Бошқа
томондан эса, у ёки бу маълумот-
Замон ва анъаналар ни архив ҳужжатларидан излашга
уйғунлиги туртки бўлади.

да «чорсу» фақат тўрт йўл эмас, балки беш, олти, ундан ҳам Туркистон ички бозорига Санобар ШОДМОНОВА,
кўпроқ йўллар кесишган жой экани таъкидланган. Дарҳа­ дунёга ўз маҳсулотлари билан тарих фанлари доктори,
қиқат, бозор ҳудудида шаҳарнинг барча дарвозаларидан танилган компаниялар кириб
келган йўллар туташган. профессор.

Ғузорда фойдаланишдан чиққан
ерларда соя етиштирилади.

2020 йил ХАЛҚАРО ШАРҲ 45
№41-42 (1971-1972)

ЭФИОноПтиИнчЯлиГк АДунёда манфаат бор
экан, нотинчлик давом
этаверади. Сиёсат ҳам
шунга яраша ўзгариб
қайтдитураверади. Жангу жа­
даллар туфайли денгиз­
даги қайиқ каби тебра­
наётган сайёрамизда

“яна бир можаро ўчоғи
яратиш учун гуманитар коридор Абдували САЙБНАЗАРОВ,
ташкил этиш ҳақида Эфиопия ҳу- сиёсий шарҳловчи.
кумати билан мулоқот қиляпти.
уйғун муносабатлари қарор топди.
пайдо бўлди. Тўқнашувлар дебочаси Эфиопия парламенти «Тиграй БМТ маълумотларига кўра, жан-
нимада? миллий озодлик фронти»ни тер-
БМТ Бош котибининг коро- рорчи ташкилот деб эълон қилди, говор ҳаракатлар ёки туманлар
навирус пандемияси туфайли Шимолий вилоятдаги «Тиграй прокуратура эса фронт етакчиси ҳудудидан 27 мингдан зиёд киши
урушларни тўхтатиш чақириғи миллий озодлик фронти» сиёсий Дебрецион Геберемайкл бошчи- қочиб улгурган. Улардан айрим-
янграётганига қарамай, инсо- партияси Эфиопиянинг 44 ёшли лигидаги 64 нафар асосий шахсни ларнинг иддаосига кўра, тинч
ниятнинг тин олгиси йўқ. Яқинда- бош вазири Абий Аҳмад Алини қамоққа олишга ордер берди. қочоқларга эритреялик ҳарбийлар
гина қувониб тургандик. Халқаро партияни коалицион ҳукуматдан 4 ноябрдан бошлаб эса ҳарбий ҳужум қилган. Аммо «Амнести
аралашув туфайли Тоғли Қорабоғ сиқиб чиқаришга ҳаракат қилаёт- ҳаракатлар бошланди, ҳукумат Интернашнэл» маълумотига кўра,
юзасидан Озарбайжон–Арманис- ганликда, бош вазир эса минта- қўшинлари авиация ёрдамида Тиграйнинг Май-Кадр шаҳрида
тон низоси барҳам топганига. қавий ҳукуматни коррупцияда бошлаган ҳужумини муваффа- амхар қабиласига мансуб тинч
Энди Эфиопия шимолидаги Тиг- ва ислоҳотларни издан чиқариш қиятли деб ҳисоблайди. фуқаролар «Тиграй миллий озод-
рай минтақасида 4 ноябрдан бери ҳаракатида айблашга ўтдики, бу лик фронти» қисмлари томонидан
ҳукумат аскарлари исёнчиларга ҳозирги тўқнашувларнинг дебоча- Халқаро ҳамжамият оммавий равишда қатл қилинган.
қарши жанг қилаётгани, юзлаб сига айланди. нима демоқда? Камида 500 киши жиноят қурбо-
инсонларнинг ёстиғи қуриётга- нига айланган.
ни борасида ташвишли хабарлар Ўзининг мафкураси бўйича Қўшни давлатлар ҳамда БМТ
пайдо бўлди. социалистик марксистик-ленинча томонларни можарони тинч йўл Мавжуд маълумотларга кўра,
ташкилот – «Тиграй миллий озод- билан ҳал қилишга, жабрдийдалар- қирғин 9 ноябрь куни кечқурун
БМТнинг Қочқинлар бўйича лик фронти» кейинчалик сиёсий га ёрдам бериш учун гуманитар бўлиб ўтган. Бундан бир кун
агентлигининг хабарига кўра, партияга айланиб, узоқ вақт ҳукм- хизматчиларга минтақага кириш- олдин ҳукумат ҳарбийлари Лугди
аҳолисининг сони бўйича (100 рон коалиция таркибига кирган га имкон беришга чақирмоқда. номли ҳудудда айирмачиларни
миллиондан кўпроқ) Африканинг ва умуммиллий миқёсда таъсир Расмий Аддис-Абеба билан уруш қақшатқич мағлубиятга учрат-
иккинчи йирик мамлакати Эфио- доирасига эга бўлган. Аммо Абий ҳолатида бўлган «Тиграй миллий ганди. «Тиграй миллий озодлик
пияда йирик гуманитар инқироз Аҳмад даврида у ва марказий ҳо- озодлик фронти» Эритрея пойтах- фронти» бу ваҳшийликка алоқа-
вужудга келмоқда. Сўнгги кунлар- кимият ўртасидаги муносабатлар ти Асмара аэропортига ҳам ракета дорлигини рад этмоқда. Аммо
да 27 мингдан зиёд одам Суданга ёмонлашди. Тиграй раҳбарлари зарбалари берди. 2018 йилдан бери Amnesty International ташкилоти
қочган. Кунига ўртача 4000 эфио- Бош вазирни нохолис муносабат- Эфиопия билан дўстона муноса- гувоҳларга асосланган ҳолда,
пиялик қочқинга айланмоқда. да ва уларни ҳокимиятдан сиқиб батлар ўрнатган Эритрея исёнчи оммавий қирғин айирмачи кучлар
чиқаришда, ҳукумат раҳбари эса минтақа билан чегара жангларида томонидан амалга оширилганини
Энг даҳшатлиси, Африканинг уларни коррупция ва ислоҳот- иштирок этаяпти, гарчи бу ҳақда маълум қилмоқда.
Чад, Эритрея, Марказий Африка ларни саботаж қилишда айблади. баёнот бермаган бўлса ҳам.
Республикаси ва Жанубий Судан Аҳмаднинг сўзларига кўра, мин- Жасадлар шаҳар марказидаги
давлатларидан можаро ва қаш- тақа одил суддан қочганларнинг Албатта, Асмаранинг зиддият- Эфиопия тижорат банки биноси
шоқлик сабаб қочган салкам бир бошпанасига айланган. Боз устига, даги иштироки шундоқ ҳам кам яқинида ва қўшни Хумера шаҳ-
миллионга яқин одамни қабул 9 сентябрь куни Тиграй расмий- сонли бўлган тиграй кучларини ри йўллари четидан топилган.
қилган Суданнинг ўзи ҳам оғир лари марказий ҳукуматга очиқ- тезда ҳолдан тойдиради. Тиграй- Уларнинг бир қисми автоматдан
иқтисодий таназзул қаршисида. часига бўйсунмай, минтақавий ликлар ҳеч қаердан ёрдам олол- ўқ узиш орқали ўлдирилган, яна
Ўтган йилги ғалаёнлардан ҳали парламентга сайловлар ўтказиш- майди, ўн минглаб қочқинлар бир қисми тиғли қуроллар билан
ўзига келмаган. Минглаб одам ди. Ваҳоланки, марказий ҳукумат Суданга жўнаб кетмоқда. Тиграй чопиб ташланган. Қатл олдидан
Эфиопиянинг Тиграй вилоятидан коронавирус пандемияси сабабли исёнчилари шунга қарамай, ку- уларнинг қўл ва оёқлари боғлаб
Судан шарқига қочмоқда, инсо- сайловларни бекор қилган эди. рашни охиригача давом эттир- ташланган. Мавжуд маълумот-
ният йирик гуманитар инқирозга моқчи. Чунки улар қўлида эфиоп- ларга кўра, қурбонлар орасида
гувоҳ бўляпти. БМТнинг Қочқин- 3 ноябрь куни Абий Аҳмад эритрея уруши давридан қолган Эфиопия армиясининг асир
лар бўйича агентлиги можародан маҳаллий айирмачилар минтақа- йирик оғир қуроллар заҳиралари олинган ҳарбийлари ҳам, Тиграй-
қочаётган одамларга ҳудудни да жойлаштирилган ҳарбийларга бор. Исёнчилар лидери ўз ихтиё- даги қишлоқ хўжалиги далаларида
хавфсиз тарк этишига имкон қарши ҳужум бошлаганини маъ- ридаги ракеталар билан Аддис- ишлаш учун Эфиопиянинг бошқа
лум қилди. Ўша куннинг ўзида қисмларидан келган тинч аҳоли
вакиллари ҳам бор.
Абебага ҳам зарба бериш билан
Эфиопия бош вазири Тиг-
пўписа қиляпти. райдаги айирмачилар бир неча
кун ичида тор-мор этилишини
Уруш анча чўзиладиганга маълум қилганди, аммо у ра-
ўхшайди, агар... қибнинг кучларига тўғри баҳо
бера олмаган бўлиши мумкин.
Афтидан, Эфиопия сиёсий Тиграйдаги ҳарбий кучлар ҳам
элитасининг бир қисми бўлган ҳарбий ҳаракатлар олиб боришда
тиграйларни Абий Аҳмад ортга тажрибага эга ва улар маҳаллий
қайтармас экан, уруш анча чўзила- тоғли ҳудудни аъло даражада
диган кўринади. Акс ҳолда қаш- яхши билишади. Шу билан бирга-
шоқлик кескин тус олади. Гарчи ликда, кенг кўламли минтақавий
янги ҳукумат Ғарб сармояларини низо Эфиопиянинг тинч аҳолиси
жалб этишга уринган бўлса-да, ва бутун Африка шохи минтақаси
Абий тарафдорлари аҳолини қаш- учун оғир оқибатларга эга бўлиши
шоқлик исканжасидан олиб чиқа эҳтимоли юқори.
олгани йўқ. Қизиғи шундаки, Эфио-
пиянинг ўз минтақалари қолиб,
қўшни Эритрея ва Судан билан

Ўзбекистонда ишсизлик даражаси
13,2 фоиздан 11,1 фоизга тушди.

46Дзюдо Олимпиада СПОРТ 2020 йил
№41-42 (1971-1972)
ўйинлари дастури­ ДЗЮДО
дан ўрин олган спорт УСТАЛАРИ бундай баҳсларда керакли натижа
тури сифатида дунё­ учун курашади.
да анча оммалашган. Олимпиадага
Юртимиз спортчила­ тайёрми? Янгиланган рейтингдан
ри ҳам бу йўналишда нима кутса бўлади?
ўз ўрнига эга экани
айни ҳақиқат. Хусусан, Шу ўринда «Катта Дубулға»
туркумидаги Будапешт турни-
“полвонларимиз дои­ ридан сўнг Халқаро дзюдо феде-
мий равишда жаҳон рацияси спортчиларнинг янги-
ва Осиё биринчилик­ ланган Олимпиада рейтингини
ларида совриндорлар ­эълон қилганини эслаб ўтиш
сафидан жой олиб керак. «Токио — 2020» Олим-
келади. Хўш, дзюдо­ пиадаси учун бу жуда муҳим.
чиларимизнинг Токио Мусобақада камида чорак финал-
Олимпиадасига та­ гача етиб борган вакилларимиз
йёргарлик жараёнла­ рейтингда ўз поғоналарини анча
ри қандай кечмоқда? яхшилаб олганига гувоҳ бўлиш
Турнирда уларнинг мумкин.
имкониятлари қандай
баҳоланмоқда? Ким­ Жумладан, 60 кг. вазнда Шаро-
ларда йўлланма олиш фиддин Лутфиллаев бир поғона
имконияти бор? юқорилаб, учинчи ўринга кўта-
рилган бўлса, Сардор Нуриллаев
Шу ва бошқа саволларга жа- лий терма жамоамизга, клублари- вазифасини ўтаса, грузиялик дзю- ўз ўрнини беш поғонага яхши-
воб олиш мақсадида Ўзбекистон мизга бир неча марта миллион- дочилар Чехия мезбонлик қилади- лади. Шарофиддиннинг рейтинг
дзюдо федерацияси раиси ўрин­ миллион доллар маблағлар эвази- ган Европа чемпионатига, Миср очколари жуда яхши. Аммо 66 кг.
босари Шоадҳам Исроиловга га ҳорижий мураббийлар жалб эса Мадагаскарда ўтадиган Африка вазнда муаммолар бор.
мурожаат қилдик. қилинган. Аммо мана, салкам 30 чемпионатига тараддуд кўряпти.
йилдирки, терма жамоамиз ҳали — Ҳақиқатан ҳам, Сардорнинг
— Дзюдо юртимизда анча жаҳон чемпионатига чиқа олгани Аёл дзюдочилар натижаси биз кутгандек бўлмаяп-
о­ ммалашган спорт тури саналади, йўқ. Клубларимизда ҳам худди қандай тайёргарлик ти, — дейди Шоадҳам Исроилов.
— дейди Ш.Исроилов. — У билан шундай манзара. Хўш, бошқа — Венгрияда унда катта имконият
шуғулланишни истовчилар йил- спорт турларида, хусусан, дзюдо- кўришмоқда? бор эди. Қанчалик ҳаракат қилмай-
дан-йилга ошиб бормоқда. Феде- да бу анъана ўзини оқлайдими? лик, 3-ўрин учун курашда мағлу-
рациямизнинг янги раҳбарияти ўз Айтиш керакки, мазкур спорт биятга учраб, 5-ўринни эгаллади.
фаолиятини бошлаганига эндигина Зеро, дзюдо терма жамоаси- тури билан аёллар ҳам эркаклар Шундай бўлса-да, 360 очкони
икки йил тўлди. Шундай бўлса-да, да хорижлик мураббий фаолият билан тенгма-тенг шуғулланишади. қўлга киритди. 73 кг.да Ҳикматулла
бу спорт турини янада оммалашти- юритаётганига 11 ой бўлди. Хўш, Юртимизда ҳам дзюдочи қизлари- Тўраевда яхши имконият бор. Ёш,
риш, спортчиларимизнинг халқаро ўтган муддат ичида терма жамоа миз талайгина. Айни пайтда аёллар потенциали бор йигит, «Париж —
турнирлардаги иштирокини кен- бош мураббийи, Олимпия ўйинла- терма жамоамиз Хоразм вилоя- 2024»да ҳам қатнашиши мумкин
гайтириш бўйича иш-режаси тузиб ри ғолиби, грециялик афсонавий тида ўқув-машғулот йиғинларини бўлган полвон. 81 кг. вазн тоифаси-
олинган. Хусусан, асосий таркибни чемпион Илиас Илиадис бирор ўтказяпти. Одатда улар эркаклар да иккита спортчимиз даъвогарлик
Олимпия ўйинларига тайёрлаш, ўзгариш қилдими? Раис ўринбо- жамоаси билан мусобақаларга қила олади. Шарофиддин Болта-
рейтинг балларини жамғариш ва сарининг таъкидлашича, Илиас тайёргарлик кўришарди. Бу галги боев ва Камолиддин Расуловдан
шу орқали каттароқ таркиб билан спортчиликнинг барча босқичла- тайёргарликнинг ўзига хослиги- қайси бирининг натижаси юқори
Токиога бориш кўзда тутилган. ридан муваффақиятли ўтган пол- нинг сабаблари бор, албатта. бўлса, ўзаро келишиб, Олимпиа-
Шу боис жаҳон чемпионатлари ва вон. Йиллар давомида тўпланган дага олиб борамиз. 90 кг.да Давлат
«Гран-При», «Мастерс» туркумига ана шу тажрибани у бугун спорт- — Қорақалпоғистон Республи- Бобонов ва 100 кг.да Муҳаммад-
кирувчи турнирларда муваффа- чиларимизга ўргатмоқда. Зиммаси- каси ва Хоразм вилояти қизлар карим Хуррамовнинг ҳам рейтинг
қиятли қатнашишимиз лозим эди. га катта масъулиятни олган, аниқ жамоасига асосий спортчиларни зонаси ёмон эмас. 100 кг.дан ортиқ
Бу борада Шарофиддин Лутфул- мақсад-вазифалари бор, унга эри- етказиб берадиган ҳудудларимиз- вазн тоифасида Бекмурод Олти-
лаев ўтган йили дзюдо ватани Япо- шаман, деб ваъда берган. Ҳозирда дан, — дейди Шоадҳам Исроилов. боевда ҳам шундай ҳолат. Мана
нияда бўлиб ўтган дунё биринчили- шу йўналишда иш олиб боряпти. — У ерда республикамизнинг энг шу спортчилар билан медаллар
гида 2-ўринни эгаллади. Бу натижа иқтидорли қизлари жам бўлишган. жамғаришни кўзда тутганмиз.
анчадан бери юртимиз спортида Айтиш керакки, шу кунларда, Бу борада хавотирга ўрин йўқ.
кузатилмаётган ҳолат эди. Герма- юртимизда бешта давлат терма Аёллар ўртасида рейтинг масала- Улуғбек ИБОДИНОВ
нияда ўтказилган Гран-прида эса жамоалари иштирокида халқа- сига келсак, асосий таркибда 52 кг. тайёрлади.
Давлат Бобонов ва Муҳаммадкарим ро ўқув-машғулот йиғини бўлиб вазн тоифасида Диёра Келдиёро-
Хуррамов олтин медалларни қўлга ўтмоқда. Бундай йирик ҳажмдаги ва рейтинг зонасида турибди, 70
киритди. Пандемияга қарамай, тер- машғулот мақсад-моҳиятидан кўз- кг.да Гулноза Матниёзова ҳам шу
ма жамоа машғулотлари тўлақонли ланган натижа ҳам катта. Грузия, босқич учун ҳаракат қиляпти. Улар
давом эттириляпти. Миср, Қирғизистон терма жамоа- ҳозир ўз натижасини яхшилашга
лари асосий таркибининг етак- эътибор қаратишган. Агар Гулноза
Хорижлик мураббий чи спортчилари Илиас Илиадис рейтинг зонасини кесиб ўтса, 78
ўзгаришлар қила бошчилигидаги полвонларимиз кг. вазнда ҳам лицензия олиш учун
олдими? билан юқори кайфиятда машғу- квота пайдо бўлади. Шунда Нодира
лотлар ўтказишяпти. Бу халқаро Йўлдошеванинг ҳам йўлланма учун
Маълумки, спортда чет эллар- йиғин Ўзбекистон ва Қирғизистон курашишига шароит яратилади.
дан тажрибали мураббийларни терма жамоаларига Мўғулистонда Умуман олганда, Токио Олимпиа-
жалб қилиш анъанаси мавжуд. Бу ўтказилиши режалаштирилаётган дасида биринчи марта жамоавий
услуб қайсидир давлатда самара Осиё чемпионатига тайёргарлик баҳсларда ҳам қатнашиш учун
берган бўлса, бошқасида нати- рухсат беришди. Вакилларимиз ҳам
жаларга таъсир кўрсата олмаган.
Жумладан, Ўзбекистонда ҳам
ҳали бирорта чет эллик мутахас-
сис юқори натижаларни олиб
келганига гувоҳ бўлганимиз йўқ.

Масалан, футбол бўйича мил-

Ўзбекистон Миллий олимпия қўмитасига
янги вице-президент сайланди.

2020 йил 47

СПОРТ№41-42 (1971-1972)

Гарчи пандемия туфайли инсоният анча ҳушёр тортиб, одам
ва олам муносабатлари ўзаги янгиланган бўлса-да, ҳаёт
давом этяпти. Тождор вирус ҳужуми одамларнинг дунёқара­
шини, тушунчасини тубдан ўзгартирди. Тўғрироғи, бу синов
бизга шу пайтгача қадрига етмаганимиз — соғлик чиндан
ҳам, энг катта бойлик эканини, дунёнинг ҳеч бир неъмати

“тан-сиҳатлик ва хотиржамликка тенг келмаслигини англатди.

ҲАР БИР
МАҲАЛЛАДА
футбол майдони борми?

Шу боис саломатлигини мустаҳ- спорт майдончаси қуриш лойиҳа- қа эришиш учун шунчаки МАВЗУГА ОИД
камлаш мақсадида танини чиниқти- да бўлса-да, бунинг учун бюджет- қизиқиш камлик қилади.
ришни хоҳловчилар кўпайди. Ҳозир дан маблағ ажратилмаган, — дейди Бунинг учун, албатта, иқ- МАЪЛУМОТ:
барча маҳаллаларда нафақат ёшлар, Навбаҳор тумани ҳокимлиги қу­ тидор, интилиш ва шароит
балки катталарнинг ҳам спорт рилиш бўлими бош мутахассиси зарур. Таъкидлаш лозимки, Президентимизнинг
билан шуғулланишга интилаётгани- Азиз Хўжаев. — Ҳомийлик маблағ- жаҳон ареналарида ғолиб «Соғлом турмуш тарзини
ни кўриш мумкин. Бу борада тур- лари эвазига қуриш учун ҳаракат бўлиб, шуҳрат қозонган машҳур ҳаётга кенг татбиқ этиш
ли спорт акциялари, марафонлар қиляпмиз, бу борада тендер ҳам спортчилар ҳам илк қадамни ва оммавий спортни яна­
ташкил этилаётгани ҳам бор гап. эълон қилинган. Маблағ масаласи кичик майдонларда ташлашган. да ривожлантириш чора-
Хўш, Навоий вилоятида аҳолининг ечилгач, албатта, маҳаллада спорт Демак, маҳалладаги спорт май- тадбирлари тўғрисида»ги
жисмоний тарбия ва спорт билан майдончаси барпо этилади. дончалари бўлғуси чемпионлар фармони асосида юрти­
шуғулланиши учун шароитлар учун келажак пойдевори ҳисобла- миздаги 9146 та маҳаллада
етарлими? Маҳаллаларда айни ма- Ваъдалар қачон нади. 18292 та жисмоний тарбия-
салада қандай камчиликлар бор? бажарилади? соғломлаштириш ва спорт
Вазирлар Маҳкамасининг 2018 майдончалари, 2021-2022
Нега дастур ижроси Жорий йил баҳорида Навбаҳор йил 26 августдаги тегишли қа- йилларда 204 та туман (ша­
тўлиқ бажарилмади? туманининг «Оқолтин» маҳалла- рори билан «Ҳар бир маҳаллада ҳар)да жами 831 километр
си фуқаролари таҳририятимизга футбол майдони» дастури ишлаб пиёдалар ва велосипед
— Болалигимдан спортнинг мурожаат қилиб, ўзлари яшаётган чиқилишидан кўзланган мақсад йўлаклари барпо этилади.
гимнастика тури билан шуғулла- ҳудуд «Обод қишлоқ» дастури- ҳам соғлом ва баркамол ёшларни
нишни истагандим, — дейди Нав­ га тушгани, бироқ дастур тўлиқ тарбиялашдан иборатдир. Бунда дончаси бўлмаса-да, ёшларнинг
баҳор туманидаги «Чорвоқгузар» бажарилмагани ҳақида мурожаат барча маҳаллаларда футбол май- жисмоний чиниқиши учун ҳеч
маҳалласидан Нозима Қаршиева. қилишган ва биз вазиятни ўрган- донлари қуриш, шу жумладан, йўқса ҳудуддаги таълим муас-
— Аммо бунга имконият йўқ эди. ган эдик. Ўшанда маҳалла раиси уларни давлат-хусусий шериклик сасаларида муайян шароит бор.
Чунки қишлоқда яшаймиз, маҳал- Неъмат Бўронов: «Ёзда маҳалла- шартларида бунёд этиш назарда Аммо чўл шароитида улғаяётган
ламизда бадиий гимнастика тугул, мизда сунъий қопламали спорт тутилган. Айни жараёнда тад- болалар кенгликларда югуришдан
бошқа спорт турлари билан шу- майдончаси қурилади, бунинг биркорлар учун қатор имтиёзлар бошқа имкониятга эга эмас. Де-
ғулланиш учун ҳам шароит яра- учун жой танланган, тендерда ҳам белгиланган. Афсуски, пан- мак, юртимизда спортни, хусусан,
тилмаган Ўтган йили ҳудудимиз- пудратчи ташкилот ҳам аниқ бўл- демия бу борадаги ишларга ҳам болалар спортини ривожланти-
даги 19-умумтаълим мактабининг ди», деганини эсга олиб, бу бора- ўз таъсирини ўтказмай қолмади. риш борасида ҳали муаммолар
янги биноси қурилди. Аммо янги даги вазиятни билишга қизиқдик. Шу боис бугун аксарият қиш- етарлича.
мактабда спорт зали йўқ. Қизиқ, лоқ маҳаллаларида улғаяётган
буни қандай тушуниш мумкин? — Афсуски, ҳали спорт майдон- ўсмирлар ўз ҳудудида футбол ...Ўзим ишга қатнайдиган йўл
часи қурилмади, ўшанда ҳоким- ўйнаш учун етарли шароитга эга бўйида министадионлар кўп.
— Дарҳақиқат, маҳалламизда ликдагилар пудратчи аниқлангани- эмас. Ушбу майдонлар ҳар доим гавжум.
спорт майдончалари йўқ, — дейди ни айтишганди, аммо тендер ҳали Бундай кичик стадионларнинг
йиғин раиси Норали Темиров. — давом этаётган эмиш, — дейди — Барча йиғинларимиз спорт катта фойдаси ҳақида ўйлайман.
Болалар ва ўсмирлар ҳудудимизда- саволимизга жавобан Н.Бўронов. майдончаларига эга бўлмаса-да, Бу ерда тўп сураётган болалар
ги 2005 йилда қурилган ўйингоҳда — Балки пандемия халақит бераёт- маҳаллаларда спортни ривож- келажакда машҳур футболчи
футбол ўйнашади, лекин бошқа гандир. Бироқ нима бўлса-да, ҳали лантиришга ҳаракат қиляпмиз, — бўлишмас, лекин соғлом ўсиш-
спорт турлари билан шуғулланиш- болаларимиз учун шароит яратил- дейди вилоят Маҳалла ва оила­ лари шубҳасиз. Ўйлаймизки, «Ҳар
га имконият йўқ. Айни масалада мади. ни қўллаб-қувватлаш бошқарма­ бир маҳаллада футбол майдони»
тегишли ташкилотларга мурожаат си бош мутахассиси Фахриддин дастурининг ҳаётга татбиқ этили-
қилганмиз, бироқ ҳозирча натижа Вазият билан танишиб, бу Болтаев. — Жумладан, пандемия ши чекка ҳудудлардаги ёшларнинг
бўлмаяпти. Ҳеч бўлмаса, 19-умум- борадаги ишларда оқсоқликлар бўлишига қарамай, карантин азалий орзуларини рўёбга чиқа-
таълим мактаби учун спорт зали кўплигига амин бўлдик. Қизиғи, қоидаларига амал қилган ҳолда риб, уларнинг спорт билан шуғул-
қурилиши 2021 йил дастурига ки- юртимиз ёшлари янги ва замона- 9-12 ёшли ўсмирлар ўртасида ланишига муносиб шарт-шароит
ритилса, маҳалла аҳли учун катта вий футбол майдончаларида тўп «Футболимиз келажаги», 13-14 яратади.
имконият бўларди. тепаётган бир пайтда оқолтин- ёшлилар учун «Маҳаллада фут-
ликлар учун ҳали-ҳануз қийшай- бол», 15-16 ёшлилар тоифасида Холбиби САФАРОВА
Туманнинг «Қоражон» маҳал- ган «труба», синган ғишт бўлак- «Чарм тўп» спорт мусобақала- «Mahalla»
ласида ҳам спорт майдончалари лари «дарвоза», нотекис, чанги рини ўтказдик. Турнирларнинг
йўқ. 2019 йилда маҳалла «Обод осмонга кўтариладиган кўчалар туман, шаҳар ва вилоят босқич-
қишлоқ» дастурига тушгач, аҳоли «футбол майдони» вазифасини ларига 500 нафардан зиёд ўсмир
қувонганди. Аммо ҳудудда дас- ўтамоқда. қамраб олинди. Фаол иштирок-
тур ижроси тўлиқ бажарилмади. чилар ва ғолибларни рағбатлан-
Жумладан, лойиҳадаги футбол Катта спортга йўл кичик тирдик.
майдончаси қурилиши ҳам орзу- майдончадан бошланади
лигича қолиб кетди. Суҳбатдошимизнинг айтишича,
Спорт соҳасида муайян ютуқ- ҳар бир маҳаллада спорт май-
— Маҳаллада сунъий қопламали

48 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2020 йил
№41-42 (1971-1972)

Ногиронлиги бўлган Пенсия жамғармасига ОЛИЙ ТАЪЛИМ Талабаларнинг
шахсларга қандай электрон шаклда мурожаат тураржой
имтиёз бор? қилиш мумкинми? муаммоси қандай
СОЛИҚ ҳал этилади?
ПЕНСИЯ – Пандемия сабаб кўплаб соҳалар
э­ лектронлаштирилмоқда. Бу аҳолининг узоғини
– Отам I гуруҳ ногирони, уй-жой ҳам яқин, оғирини енгил қилмоқда. Бу борада пен-
отамнинг номида. Мол-мулк ва ер солиқ- сия жамғармасига ҳам электрон шаклда муро-
ларидан қандай имтиёз бор? жаат қилиш мумкинми?

Бекжон МАШАРИПОВ. Марат ПРИМОВ.
Хоразм вилояти. Қўнғирот тумани.

Дилдора ҲОШИМОВА, Юсуфхон АБДУЛФАИЗОВ, – 16 ноябрдан барча
Давлат солиқ қўмитаси дав- Молия вазирлиги ҳузуридаги бюджетдан олий таълим муассасалари-
лат солиқ катта инспектори: ташқари Пенсия жамғармаси бош мутахассиси: да анъанавий ўқиш бош-
– I ва II гуруҳ ногиронли- – Албатта, Пенсия жамғармаси тизимида ҳам лангач, бир қатор муаммо-
ги бўлган жисмоний шахслар фуқароларимизнинг саломатлиги инобатга оли- лар ҳам юзага келмоқда.
мол-мулкидан 60 квадрат метр ниб, электрон шаклда мурожаат қилиш тизими Улардан бири талабаларни
доирасида, ер солиғидан эса бутун- йўлга қўйилган. Сиз Пенсия жамғармасининг тураржой билан таъмин-
лай озод этилган. Мазкур имтиёз пенсия ҳудудий бошқармалари, туман ва шаҳар бўлим- лаш масаласидир. Айтинг-
гувоҳномаси ёки тиббий-меҳнат эксперт ларига бормасдан телефон орқали ёки электрон чи, талабаларнинг турар-
комиссиясининг маълумотномаси асоси- шаклда мурожаат қилишингиз мумкин. жой муаммоси қандай ҳал
да берилади. Шу кунга қадар фуқаролардан электрон этилади?
мурожаатлар жамғарманинг электрон поч-
ТАЪЛИМ Янги Миллий таси –[email protected] орқали қабул Тошпўлат ТЕМИРОВ.
ПАНДЕМИЯ қилиниб келинаётган бўлса, эндиликда муро- Сурхондарё вилояти.
дастурнинг қандай жаат қилишнинг янада қулай имкони яратилди.
Яъни Жамғарманинг телеграм канали –t.me/ Абдували ХОЛИҚОВ,
афзаллиги бор? PensionFundRUzга аъзо бўлиб, каналнинг му- Олий ва ўрта махсус
ҳокама (Обсудить ёки Discuss) қисмига ўтилиб, таълим вазирлиги бош
– Эшитишимча, умумтаълим мактаб- гуруҳ орқали саволларини йўллашлари мумкин. бошқармаси бошлиғи:
ларида янги Миллий ўқув дастури ишлаб Ҳар бир саволга мутахассислар томонидан ўз – Барча талабаларни та-
чиқилар экан. Айтинг-чи, ушбу ўқув дас- вақтида, иш кунлари давомида жавоблар бери- лабалар тураржойлари би-
тури аввалгиларидан нимаси билан фарқ лиши Пенсия жамғармаси ижро этувчи аппара- лан таъминлаш имкони йўқ.
қилади? ти томонидан назорат қилиб борилади. Олий таълим муассасаси
Фуқаролар эса саволларни йўллашда Ф.И.О., дои- ҳеч бир талабани тураржой
Азиза ҚОСИМОВА. мий яшаш манзили, алоқа учун телефон рақами, билан таъминлашга кафо-
Тошкент шаҳри. мурожаатнинг қисқача мазмунини ёзишлари лозим. лат бермайди. Тураржой
Шунингдек, фуқароларнинг яшаш манзиллари билан боғлиқ масалани ҳал
Шуҳрат САТТОРОВ, бўйича ҳам ҳудудий каналлар жорий қилинган қила олган талабалар анъ­
Республика таълим марка- бўлиб, уларга келиб тушаётган саволларга ҳам анавий таълимга қайтади.
мутахассислар томонидан жавоблар берилмоқда. Ҳозирда маълум бир
зи директори: талабалар тураржойларида
– Аввалги ўқув дастурлари Биз коронавирусни таъмирлаш ишлари ҳам
енгдикми ёки даволаш олиб бориляпти. Шу боис
мазмуни 90 фоиз назариядан усулини топдикми? ётоқхона билан биринчи
иборат бўлиб, ўқитиш методи- навбатда кам таъмин-
каси ёдлатишга йўналтирилган. – Бутун дунёда коронавирус бўйича вазият му- ланган, меҳрибонлик уйи
Янги Миллий ўқув дастури мазмуни 50 раккаблашиб боряпти, бизда эса кунлик статис- битирувчилари таъминла-
фоиз назария, 50 фоиз амалиётдан иборат тика 200 тага ҳам бормаяпти. Биз коронавирусни нади.
бўлади ва ўқувчининг мустақил фаолияти- енгдикми ёки бошқалар билмаган даволаш-про- Талабаларни баҳолашда
ни қўллаб-қувватлашга қаратилади. филактика усулларини топдикми? мезонлар бир хил, аммо
Ўқув дастурларида баҳолаш эса фақат вақти бир хил бўлишга
эслаб қолган билимлар ҳажмини аниқ- Ботир ЙЎЛДОШЕВ. мажбур эмас. Масофадан
лаган. Янги дастур асосида ўқувчиларда Тошкент вилояти. ўқиётган талаба вазифани
шаклланган кўникмалар баҳоланади. Фан- кечроқ тайёрлаб берса,
лар сони ва ўқув юкламалари оптимал- Нурмат ОТАБЕКОВ, ўқитувчи уни кечроқ ҳам
лаштирилиб, ўқувчилар қизиқишига кўра Коронавирусга қарши кураш баҳолаши мумкин.
фанларни танлаб ўқиш имконини берувчи штаби аъзоси:
вариатив ўқув дастурлар асосида ҳаётга – Ҳақиқатан ҳам, дунё бўйича
ва касбий фаолиятга тайёрлаш имкони вазият мураккаблигича сақланиб
яратилади. турибди. Биз эса ҳали коронавирус-
Миллий ўқув дастури асосида фанлар ни енгганимиз ва янгича усулларни ҳам ўйлаб
чизиқли тартибда эмас, спиралсимон топганимиз йўқ. Назаримизда, республикада
тарзда ўқитилади. Яъни мавзулар такро- олиб борилаётган профилактик тадбирлар,
рий эмас, бир-бирини мантиқан давом беморларни эрта аниқлаш, алоҳидалаш, саралаш
эттирувчи ҳамда соддадан мураккабга пунктларига юбориш билан боғлиқ ишларимиз
томон йўналтирилган тарзда киритилади. самарасини беряпти.

Ўзб­ е­кис­тон Бош муҳаррир вазифасини Таҳририят манзили: Газета
Республикаси вақтинча бажарувчи Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти Санжар ИСМАТОВ шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси марказида
ҳузуридаги Ахборот Нашр навбатчиси: Р. Юсупов Телефонлар: 71 233-39-89, саҳифаланди ва
Ижтимоий-сиёсий, ва оммавий Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Қабулхона: 71 237-56-80, офсет усулида
маънавий-маърифий газетаси коммуникациялар М. Назарова Котибият: 71 233-10-73. босилди.
агентлиги томонидан Навбатчи: У. Ибодинов Факс:
МУАССИС: 2019 йил 24 сентябрда Саҳифаловчилар: И. Болтаев Нашр кўрсаткичи: 148
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 0019 рақами билан Ш. Бароқов Баҳоси келишилган нархда.
масъулияти чекланган жамияти давлат рўйхатидан
ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 12 босма табоқ. 23 561 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-1145 123456