«Mahalla» газетаси

ЯНГИ БОЗОРЛАРИМИЗДА 8
ҲУЖЖАТ
4 асосий истеъмол
яширин иқтисодиётга товарлари
ечим бўла оладими? инфляцияси
қай даражада?
№38
@mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz
(1968) 2020 йил
5 — 12 ноябрь

Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета

МАҲАЛЛА
АҲОЛИСИ

депутатни танийдими?

9

ТАЪЛИМ
КРЕДИТЛАРИ

ажратишда қандай
янгиликлар
кутилмоқда?

11

МАҲАЛЛА
ХОДИМИ

кўмир етказиб
беришга мажбур...(ми?)

12

СОЎЛОМНЕГА ЛОҚАЙДЛИК

ортидан одамлар
сарсон бўлиши керак?

ТУРМУШ ТАРЗИ23

ҚИШЛОҚДАГИ РИВОЖЛАНГАН МАҲАЛЛА
10 МЛН. СЎМ БИЛАН
МУАММОЛАР РАҒБАТЛАНТИРИЛАДИ

масъуллар

эътиборидан четда.

Нега? 24 10.

м ОБУНА
ИНДЕКСИ: 148
МАІАЛЛАНИ «MAHALLA»СИЗ ТАСАВВУР ЭТИШ ЇИЙИН...

2021ОБУНА БЄЛИШГА ШОШИЛИНГ!

2 МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 2020 йил
№38 (1968)

Пойтахтимизнинг ТОШКЕНТ ШАҲРИ
Яккасарой туманида
МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ маҳалла фуқаролар «ОИЛАДА ЗЎРАВОНЛИКНИНГ
ТАРҒИБОТ ТАДБИРИ БОШЛАНДИ йиғинлари ходимлари ОЛДИНИ ОЛИШ» ТРЕНИНГИ
учун «Оилада зўравон-
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги ликнинг олдини олиш» ЎТКАЗИЛДИ
Давлат бошқаруви академиясида «Янги Ўзбекис- мавзусида семинар-тре-
тон – янгича дунёқараш» шиори остидаги тарғибот нинг ўтказилди. да қўллаш бўйича зарур билдирилган фикр ва му-
тадбирларида иштирок этувчи Ишчи гуруҳ аъзола- кўникмаларга эга бўлишди. лоҳазалардан келиб чиқиб,
ри иштирокида махсус ўқув-семинар бўлиб ўтди. Семинарда оиладаги керакли тавсиялар қабул
зўравонлик ҳолатларини Тадбир доирасида қилинди.
Маҳалла тизими мута- кайфиятни шакллантириш аниқлаш, маиший зў- маърузачилар ҳамда иш-
саддилари, жамоатчилик ҳамда унинг одамлар тур- равонлик билан боғлиқ тирокчилар томонидан Ғулом ХИДИРОВ.
вакиллари ҳамда маъна- муш тарзидаги ўзига хос ҳаракатларнинг самара-
вият соҳаси вакиллари аҳамияти, бугунги ислоҳот- ли алгоритмини танлаш
иштирокидаги мазкур ўқув лар негизида халқимизнинг бўйича кўникма ва мала-
машғулотида Маҳалла ва дунёқарашини оширишда каларни ривожлантириш,
оилани қўллаб-қувватлаш тизим мутасаддиларидан халқаро ҳуқуқий меъ-
вазири Раҳмат Маматов қандай касбий ва шахсий ёрлар ва қонунчиликни
«Маҳаллада жамоа ва фу- хислатлар талаб этилишига ўрганиш масалаларига
қаролар ўртасида позитив алоҳида тўхталиб ўтди. алоҳида эътибор қара-
кайфиятни шакллантириш» тилди.
мавзусидаги ўз маърузаси Шунингдек, семинар
билан иштирок этди. тингловчиларининг мавзуга Тингловчилар ўз би-
оид саволларига атрофлича лимларини ошириш баро-
Вазир маърузаси давоми- жавоб берди. барида уларни амалиёт-
да маҳалла ходимларининг
аҳоли орасида кўтаринки Фарҳод ЭШМЎМИНОВ. ВАЗИР ЎРИНБОСАРИ НЕГА НАМАНГАН ВИЛОЯТИ
НАМАНГАНГА БОРДИ?

Наманган вилояти ҳокимлигида Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазири
ўринбосари Ботир Парпиев раҳбарлигида маҳалла институти фаолиятини тако-
миллаштириш, тизимдаги мавжуд муаммоларни бартараф этиш ҳамда соҳага оид
бошқа долзарб масалаларга бағишланган йиғилиш ўтказилди.

«ГЕНДЕР ТЕНГЛИК ФАОЛИ» Маҳалла ва оилани қўл- 58 659 нафарни ташкил вачилик, паррандачилик,
МИЛЛИЙ ТАНЛОВИ ЎТКАЗИЛАДИ лаб-қувватлаш бошқарма- этмоқда. Қайд этилиши- асаларичилик, қуёнчилик
си, туман ва шаҳар мута- ча, тадбиркорлик қилиш каби йўналишларга ихти-
Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлигида садди вакиллари, фуқаро- истагида бўлган 35 854 сослаштирилган. Маҳал-
«Гендер тенглик фаоли» миллий танловини ўтказиш лар йиғинлари раислари нафар фуқарога «Ҳар бир ла идораларини қуриш
бўйича ишчи гуруҳ йиғилиши бўлиб ўтди. ва уларнинг ўринбосарла- оила – тадбиркор» дасту- бўйича белгиланган 111 та
ри иштирокида ўтган йи- ри доирасида фуқаролар лойиҳанинг 75 тасида қу-
ғилишда аҳоли бандлиги, йиғинлари томонидан рилиш ишлари бошланган.
уларни тадбиркорликка тавсияномалар берилган.
жалб қилиш бўйича олиб Вилоятдаги 626 та ма- Йиғилишда келгусида
борилаётган ишлар таҳлил ҳалланинг 404 таси «Бир бажарилиши лозим бўл-
этилди. маҳалла – бир маҳсулот» ган ишларга ҳам алоҳида
тамойили асосида мева- тўхталиб ўтилди.
Ҳозирда вилоят миқёси- сабзавот, иссиқхона, чор-
да ишсиз фуқаролар сони Х.АБДУРАҲМОНОВ.

ТОШКЕНТ ВИЛОЯТИ

ЗУЛФИЯЧИ ҚИЗЛАР САРАЛАНДИ

Олий Мажлис Сена- ва оилани қўллаб-қувват- Зулфия номидаги Давлат мукофо- ўтказилган танлов комиссияси аъзо-
ти аъзолари, вазирлик ва лаш вазирлиги ҳамкорликда тига номзодларни саралаш бўйича лари томонидан барча йўналишлар
идоралар ходимлари ҳамда ўтказилаётган танловда танловнинг Тошкент тумани босқичи бўйича жами 13 нафар истеъдодли қиз
БМТ Аҳолишунослик жам- жорий йил якунлари бўйича бўлиб ўтди. Унда 27 нафар иштирокчи сараланиб, вилоят босқичига йўлланма
ғармаси, Халқаро Меҳнат гендер тенгликни таъмин- адабиёт, санъат, спорт, жамоатчилик, берилди.
Ташкилоти, БМТнинг Тарақ- лаш соҳасида юқори на- маданият, фан ва таълим йўналишлари
қиёт дастури каби халқаро тижаларга эришган, йўна- бўйича истеъдодини намойиш этди. Танлов якунида иштирокчилар ташак-
ташкилотларнинг Ўзбекис- лишда жамият ривожи учун курнома билан тақдирланди.
тондаги ваколатхоналари ташаббус кўрсатаётган, Туман маҳалла ва оилани қўллаб-
вакиллари иштирокида хотин-қизлар ҳуқуқларини қувватлаш бўлими ташкилотчилигида Зилола МАҲМУДОВА
ўтган йиғилишда танловни ҳимоя қилиш, ўз соҳасига
ташкил этиш ва ўтказиш тегишли йўналишлар-
билан боғлиқ масалалар да долзарб вазифаларни
муҳокама қилинди. амалга ошираётган вазир-
ликлар, идоралар, нодавлат
Ўзбекистон Республика- нотижорат ташкилотлари
си Гендер тенгликни таъ- иштирок этиши мумкин.
минлаш масалалари бўйича
комиссияси ҳамда Маҳалла Носир ҲАЙДАРОВ.

Ўзбекистон Президенти Шимолий иқтисодий
ҳамкорлик форумида иштирок этди.

2020 йил ВИДЕОСЕЛЕКТОР 3
№38 (1968)

Пандемия даври ким-
нинг кимлигини
кўрсатди. Қай дав-
лат аҳолисини қўллаб-
қувватлай оладию қай
бири йўқ? Керак пайтда
саховат қўллари чўзила-
дими? Хайрия тадбир-
лари нечоғли тизимли
амалга оширилади? Қили-
наётган янги ташаббус-
лар бир жойда депсиниб
туриб қолмайдими?

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ ЯНГИЧА
ДУНЁҚАРАШЛИ ИНСОНЛАР ҚУРАДИ

Бу каби саволлар жавобини бар- тарғибот тадбирлари ўтказила- ҳамда ҳудудларда амалга ошири- Яна нималар бўлади?
чамиз амалда кўриб, билиб, гувоҳи ди, — дейди Маҳалла ва оила- лаётган ислоҳотларнинг еткази-
бўляпмиз. Не бўлган тақдирда ҳам ни қўллаб-қувватлаш вазири лишини таъминлайди. Шуни ҳам Карантин қоидалари ҳамда ҳу-
ижтимоий ҳимояга муҳтож қатлам Раҳмат Маматов. — Улар мам- айтиб ўтиш керакки, маданий-маъ- дудларнинг ўзига хос хусусиятла-
эътибордан четда эмаслигини қалбан лакатимизда амалга ошири- рифий ва тарғибот тадбирларини ри инобатга олиниб ўтказиладиган
ҳис этяпмиз. Боиси уларни қўллаб- лаётган ўзгаришлардан келиб ўтказишда аҳолининг ёш тоифаси, уч босқичли оммавий спорт тад-
қувватлаш мақсадида кўплаб ишлар чиқиб, янгича ном асосида оилалар таркиби инобатга олина- бирлари эса спортсеварлар учун
қилинди. «Темир дафтар» тизими- ташкил этилади. Хусусан, жорий ди. Вазифаларни самарали ташкил ажойиб совға бўлади. Нуронийлар,
нинг жорий этилишиёқ сўзимизга йилнинг ноябрь ойидаги тад- этиш бўйича ҳудудларга 358 нафар ёшлар ва хотин-қизлар жисмо-
бир исбот. Шу билан бирга, ёшлар бирлар «Янги Ўзбекистон – ян- Республика тарғибот гуруҳи аъзо- ний тарбия ва спорт-чиниқтириш
ва аёлларнинг бандлигини таъмин- гича дунёқараш» ғоясини ўзида лари юборилади. тадбирларига кенг жалб қилинади.
лаш учун «Аёллар дафтари» ҳамда мужассамлаштиради. Ҳозиргача Оммавий спорт тадбирларини
«Ёшлар дафтари»ни шакллантириш юртимиздаги барча олий таълим Бундан ташқари, катта ҳаётий ташкил этиш ва ўтказиш учун рес-
ишлари ҳам бошлаб юборилди. муассасалари туман ва шаҳар- тажриба, зарур сиёсий ва психоло- публика даражасидаги тренерлар
ларга, улардаги ҳар бир кафедра гик билимларга эга малакали му- ҳамда ҳар бир маҳаллага ҳудудлар-
Янги ташаббуслару ислоҳотлар- маҳаллаларга бириктирилди. тахассислардан иборат 194 нафар дан мураббийлар бириктирилади.
нинг кенг қулоч ёзгани яхши. Бироқ Тадбирларни ташкил этиш бўйи- тренер вилоят, туман ва шаҳар-
уларнинг асл мазмун-моҳияти «ўз ча тарғибот гуруҳлари ва ишчи лардаги тарғиботчилар гуруҳлари Спорт тадбирларининг барча
эгалари», яъни аҳолига тўлиғича гуруҳларининг асосий вазифа- аъзолари учун ўқув-семинарлари маҳаллаларда ўтказилиши, улар-
етиб бормаётгани ёмон. Ахир, аҳоли лари белгилаб олинди. ўтказади. га кенг аҳоли қатламини қамраб
ҳаётини яхшилаш учун старт ол- олишда эса маҳалла фаоллари
ган ташаббуслар фақат катталару Тарғибот ва ишчи Арзонлаштирилган китоб фаол ва ташаббускор бўлиши
марказдагилар билиши учун илгари гуруҳлар нима билан ярмаркалари қаерларда талаб қилинади. «Бешта муҳим та-
сурилмаяпти. Хўш, улар қачон ҳар шаббус – маҳаллаларда» тадбири
бир маҳалла, хонадон ва одамларга шуғулланади? ташкил этилади? эса самимий мулоқотлар кўрини-
етиб боради? Қачонки, тушунтириш шида ташкил этилади.
ва тарғибот ишларида таъсирчан- Гуруҳлар, аввало, аҳолини Бундай тадбирлардан яна бири
лик, тизимлилик бўлса. юртимизда ва дунёда бўлаётган маҳаллаларда арзонлаштирилган Кимлар қамраб олинади?
сиёсий, ижтимоий-иқтисодий нархларда ташкил этиладиган
Ислоҳотларнинг вазиятдан хабардор қилади. китоб савдо ярмаркаларидир. Бундан ташқари, ҳудудларда
«маҳаллабай» тарғиботи Мамлакатимизда амалга оши- Шунингдек, ҳамкор ташкилотлар аҳолини камбағалликдан чиқариш,
рилаётган кенг қамровли исло- билан йиғинлардаги ахборот-ку- хотин-қизлар ва ёшлар билан иш-
Айни шунинг учун ҳам давлати- ҳотларнинг мазмун-моҳияти ва тубхона марказларининг фондла- лаш тизими бўйича ижобий таж-
миз раҳбари мамлакатимизда амал- аҳамиятини кенг жамоатчилик- рини марказий нашрлар, бадиий рибаларини ўрганиш ва улардан
га оширилаётган ислоҳотларнинг ка етказади. Аҳолининг кайфия- адабиётлар билан мунтазам таъ- фойдаланишга алоҳида эътибор
мазмун-моҳияти ва аҳамиятини тини кўтариш, ислоҳотларга минлаш чоралари кўрилади. Боиси қаратилади.
кенг жамоатчиликка етказиш ишла- дахлдорлик туйғусини мустаҳ- мутолаага ошнолик кишининг
рини «маҳаллабай» тарзида, аҳоли камлаш, меҳр-оқибат, шукрона- нафақат бадиий дидини юксал- Маданий-маърифий, тарғибот
кайфиятини кўтаришга қаратилган лик, ўзаро ёрдам каби миллий тиради, балки керак ўринда унга ва спорт тадбирларига аҳолининг
чора-тадбирларни самарали таш- ва умуминсоний қадриятларни тўғри йўл кўрсатадиган маслаҳат- уюшмаган қатлами, «Темир даф-
кил этиш фикрини ўртага ташлади. янада кучайтиришга қаратилган чи ҳам бўла олади. Икки босқичли тар»га киритилган оила вакил-
Табиийки, унинг ижроси Маҳалла маданий-маърифий тадбирлар- «Энг китобхон оила», «Энг ки- лари, эҳтиёжманд хотин-қизлар
ва оилани қўллаб-қувватлаш вазир- ни ташкил этади. тобхон ўқувчи» кўрик-танловлар ҳамда кекса авлод вакиллари,
лиги зиммасига юклатилди. Ҳақли эса маҳаллаларда китобхонликни тадбиркор ва фермерларни кенг
савол туғилади: вазирлик мавжуд, Тарғибот тадбирларини ўтка- кенг тарғиб этиш, аҳоли, айниқса, жалб этиш кўзда тутилган.
бир қолипга тушиб қолган тушунти- зишда ҳар бир туман ва шаҳар- ёшларнинг китобхонлик мадания-
ришлар андозасини ўзгартира ола- нинг ўзига хос хусусиятларини тини оширишга хизмат қилади. Ҳар қандай катта ҳажмли ишни
дими? Эндиги тарғибот тадбирлари- қоғозда «режалаштириш», «таш-
да нималарга эътибор қаратиладию кил этиш» ва «ўтказиш» жуда
қандай усуллардан фойдаланилади? осон. Ҳамма гап унинг қай дара-
Янги Ўзбекистонни бунёд этиш жада реалликка айлана олишида.
мақсадида қилинаётган ишлар ҳар Катта режалар билан старт олаёт-
бир қалбга етиб бориши қанчалиқ ган тарғибот ойликларини куза-
ҳақиқатга яқин? Бу каби саволларга тамиз, самарали тажрибаларни
вазирликда ўтган видеоселектор аҳолига етказишда биз ҳам фаол
йиғилишида жавоб олдик. ва камарбаста бўламиз.

Вазир қандай изоҳ берди? Акси бўлган тақдирда эса мав-
жуд камчиликларни таҳлилга тор-
— Йил давомида ҳар ойда барча тамиз. Зотан, дўст ачитиб, душман
туман ва шаҳарлар, маҳаллаларда кулдириб гапиради.

С.МАХСУМОВА
«Mahalla»

Жамшид Хўжаев БМТ ФАО ташкилотининг Европа ва Марказий
Осиё бўйича юқори бошқарув органига раис этиб сайланди.

4 МОҲИЯТ 2020 йил
№38 (1968)

Яқинда пойтахтимиздаги овқатланиш шохобчаларидан бирида тановул
қилиб бўлгач, ҳисоб-китоб қилиш мақсадида кассага бориб пластик
картамни тақдим этганимда менга нақд пулда ёки «payme» орқали
тўлов қилишни таклиф этди. Нега, пластик аппарати йўқми ёки ишла-
маяптими, деган қатъий саволимдан сўнг кассачи акамиз гап тополмай аппа-
ратини чиқариб келди.

ЯНГИ ²УЖЖАТ ЯШИРИН И¯ТИСОДИЁТГА

ЕЧИМ БЎЛА ОЛАДИМИ? манфаатларига ҳам жиддий путур
етказяпти. Президентимизнинг
Кейинги пайтларда бундай мақсади хуфиёна иқтисодиётни ектларининг банк карталари ва ушбу фармони эса ана шу муам-
ҳолатга кўп бор дуч келяпман. икки баробарга қисқартириш ва контактсиз тўловлардан фойда- моларни бартараф этишда муҳим
Шу боис тадбиркорлик субъект- шунинг ҳисобига иқтисодиётнинг ланган ҳолда жисмоний шахслар- асос бўлиб хизмат қилиши шубҳа-
ларининг пластик аппарати бўла барқарор ривожланишини таъ- дан олинган даромадлари умум- сиздир.
туриб, истеъмолчидан «payme» минлашдан иборат. Бу ўрта ҳисоб- белгиланган солиқларни тўлашга
орқали тўлов ундиришаётганида да давлат бюджетига ялпи ички мажбурий тартибда ўтиш мақса- Шу боис Марказий банк зим-
қандайдир яширин иқтисодиёт- маҳсулотнинг 1 фоизи миқдорида дида умумий даромадга киритил- масига 2021 йил 1 январга қадар
нинг аломати бордай. тақчилликни қисқартириш имко- майди. товарлар ва хизматлар учун тўлов-
нини яратади. Ўртача 8 триллион ларни амалга оширишда контакт-
Қандай ҳолатларда сўмга яқин маблағларни ундириб, – Энди тадбиркорлик субъекти сиз технологиялар, банкоматлар
юзага келади? давлат бюджетига жалб қилиш айланмаси ошади, – дейди Дав- ва кўп функцияли ўз-ўзига хизмат
ҳисобига 5 йил ичида давлат бюд- лат солиқ қўмитаси бошқарма кўрсатиш терминаллари тармоқ-
Хўш, яширин иқтисодиёт нима жети тушумларини кўпайтириш бошлиғи ўринбосари Орифжон лари сонини кенгайтириш, шу-
ўзи? У қандай ҳолатларда юзага имкони яратилади. Файзиев. – Корхонанинг айланма- нингдек, халқаро молия институт-
келади? Мутахассисларнинг таъ- си 1 млрд. сўмдан ошгандан сўнг ларининг техник ёрдамини жалб
кидлашича, яширин иқтисодиёт Махсус комиссиянинг умумбелгиланган солиқ тўловчи- этган ҳолда нақдсиз ҳисоб-китоб
атамаси турлича таърифланади. вазифалари нималардан сига айланади. Баъзилар шундан тизимини ривожлантиришнинг
Қисқа қилиб айтганда, бу – давлат қочиш мақсадида иложи борича узоқ муддатли стратегиясини иш-
ва жамиятнинг кўзидан панада, иборат? айланмасини беркитишга ҳаракат лаб чиқиш вазифаси юкланди.
қонун-қоидалар ва мажбурият- қилади. Энди бунга ҳожат қолмай-
ларни четлаб ўтган ҳолда хуфиёна Фармон билан яширин иқти- ди. Чунки банк карталар орқали – Фармон асосида солиқ идо-
фаолият юритишдир. содиётни қисқартириш бўйича амалга оширилган тўловлар ушбу раларининг Маълумотларни қайта
махсус комиссия ва унинг ҳудудий миқдорга қўшилмайди. Бу энди- ишлаш маркази замонавий сервер
Табиийки, бу бюджетга туши- комиссиялари ташкил этилади. ликда тадбиркорларга янада очиқ, ускуналари ва тегишли дастурий
ши керак бўлган солиқ ва бошқа Яширин иқтисодиётга қарши ку- шаффоф ишлашга имконият яра- таъминот билан таъминланади,
тўловларнинг тушмай қолишига, рашиш бўйича комплекс чора-тад- тиб беради. – дейди Давлат солиқ қўмитаси
натижада давлат ва жамиятнинг бирларни ишлаб чиқиш ва амалга матбуот хизмати раҳбари Елена
манфаатларига зарар етишига ошириш махсус комиссиянинг Шунингдек, риелторлик фаолия- Исмаева. – Натижада ҳисобва-
сабаб бўлади. Президентимиз асосий вазифаси этиб белгиланди. ти билан шуғулланадиган шахслар рақ-фактураларнинг электрон
томонидан 30 октябрь куни қабул учун айланмадан олинадиган со- алмашинуви билан бир қаторда,
қилинган «Яширин иқтисодиётни Ҳокимлар раҳбарлик қиладиган лиқ ставкаси 25 фоиздан 13 фоизга- товарларни (хизматларни) етказиб
қисқартириш ва солиқ органла- яширин иқтисодиётни қисқарти- ча пасайтирилади. Қурилиш корхо- бериш шартномаларини ва инвен-
ри фаолияти самарадорлигини риш бўйича ҳудудий комиссия- наларига эса ишчиларни иш ҳақи- таризацияни олиш учун ишонч-
ошириш бўйича ташкилий чора- ларнинг зиммасига эса жойларда ни ҳисобот даври учун меҳнатга номаларни мажбурий электрон
тадбирлар тўғрисида»ги фармон тадбиркорлик фаолиятини қону- ҳақ тўлаш фондининг 10 фоизидан рўйхатдан ўтказиш йўлга қўйила-
ана шундай ҳолатларни бартараф нийлаштиришда ва зарур рухсат- ошмаган ҳолда (ижтимоий солиқ ди. Хабарингиз бор, Тошкент шаҳ-
этишга қаратилгани билан аҳа- номаларни олишда ёрдам бериш, суммасини ҳисобга олмаганда) рида QR код ёки фискал белгиси
миятлидир. шунингдек, улар билан профилак- нақд пулда тўлаш ҳуқуқи билан асосида онлайн назорат-касса
тик ишларни олиб бориш, яширин шартнома тузмасдан ёллашга муд- машиналарининг чекларида акс
Дарҳақиқат, кейинги йиллар- иқтисодиётнинг шаклланишига датли равишда рухсат берилди. эттирилган совринли ўйинларни
да мамлакатимизда пул-кредит, олиб келадиган сабаблар ва омил- ўтказиш эксперимент тариқасида
валюта, солиқ ва ташқи савдо ларни аниқлаш, уларни бартараф Кўп функцияли терми- амалга оширилган эди. Ушбу таж-
сиёсати соҳаларида тадбиркорлик этиш чораларини кўриш, ноқо- наллар кўпайтирилади риба яхши натижа бергани боис, у
фаолиятини юритиш учун қулай нуний олиб кирилган ёки контра- эндиликда янада кенгайтирилиб,
шароитлар яратиш ва инвестиция факт товарларни сотишга қарши, – Шуни очиқ тан олиш ке- бошқа ҳудудларда ҳам ўтказилади.
муҳитини яхшилашга қаратилган шунингдек, юк ташиш ҳужжатла- ракки, мамлакатимизда яширин Бу ютуқли ўйинлар истеъмолчи-
кенг кўламли ислоҳотлар амалга рисиз мамлакат ичида ҳаракатла- иқтисодиётнинг вужудга келиши лар томонидан хизматлар кўр-
оширилмоқда. Бироқ ўтказилган наётган товарлар реализациясига солиқ юкининг юқорилиги билан сатилганда ёки товорлар харид
сўровлар иқтисодиётдаги яширин қарши курашиш сингари қатор чамбарчас боғлиқ, – дейди Олий қилганда чекни талаб қилиб олиш-
айланманинг, айниқса, савдо ва вазифалар юклатилди. Мажлис Қонунчилик палатаси ни рағбатлантиради. Бу бевосита
умумий овқатланиш, автотранс- депутати Ҳазратқул Хўжамқулов. истеъмолчиларнинг яширин иқти-
портда ташиш, уй-жой қурилиши Тадбиркорларга қандай – Бу эса, албатта, тадбиркорлар- содиётга қарши ва тадбиркорлик
ва таъмирлаш, тураржой хизмат- имтиёз берилди? нинг ўз даромадларини ва ишчи субъектлари томонидан қонуний
ларини кўрсатиш каби соҳаларда ўринларини солиқдан яширишига фаолият юритишларида давлат
юқори даражада сақланиб қолаёт- 2021 йил 1 январдан 2022 йил сабаб бўлмоқда. Албатта, бу ҳо- билан биргаликда жамоатчилик
ганини кўрсатмоқда. 1 январгача умумий овқатланиш лат виждонли тадбиркорларнинг назоратини шакллантиришда му-
соҳасидаги кичик бизнес субъ- ҳим омил бўлиб хизмат қилади.
Давлатимиз раҳбарининг маз-
кур фармони эса яширин иқти- Эндиликда нафақат масъул идо-
содиёт даражасини пасайтириш, ра вакиллари, балки жамоатчилик,
тадбиркорлик фаолиятини юри- нодавлат ташкилотлар ва оммавий
тиш учун тенг рақобат шароитла- ахборот воситалари ходимлари
рини яратиш, тартибга солиш ва ҳам яширин иқтисодиётга қарши
маъмурий юкни камайтириш син- курашишга кенг жалб қилинади.
гари мақсадларга хизмат қилади. Шу орқали тадбиркорлар ва аҳоли
орасида қонуний бизнес нуфузи-
– Фармонга кўра, хуфиёна иқ- ни оширишга ҳамда ноқонуний
тисодиётга қарши курашиш бўйи- тадбиркорлик фаолияти билан
ча аниқ чора-тадбирлар белгилаб шуғулланувчи шахсларга нисбатан
берилди, – дейди Давлат солиқ муросасизлик ҳисси шакллантири-
қўмитаси раисининг биринчи лади.
ўринбосари Мубин Мирзаев. – Бу
чора-тадбирларнинг энг асосий Рустам ЮСУПОВ
«Mahalla»

2020 йил ТАЪЛИМ 5
№38 (1968)

ЯНГИ ЄЗБЕКИСТОН ОСТОНАСИ
МАКТАБДАН БОШЛАНАДИ
ҳар йили сиҳатгоҳларга икки ҳаф-
Бундан 3-4 йил олдин ўқитувчининг мақоми унинг дарс ўтиши ёки били- талик бепул йўлланма берилади.
ми билан эмас, балки пахта чопиқ, терим ва турли ҳашарларда фаол иш-
тироки билан белгиланарди. Ер тилини умуман тушунмайдиган ўқитув- Мактаб директорлари
чилар, ҳатто фермерлар устидан назоратчи этиб тайинлангани ҳам бор танлов асосида
гап. Шукрки, буларнинг барчаси ортда қолди. Бугун ўқитувчиларнинг ўз касбий тайинланади
фаолияти билан шуғулланишлари учун зарур шарт-шароитлар яратилиб, мақеи
мустаҳкамланди, моддий таъминоти ҳам яхшиланмоқда. Илмга чанқоқ ўқитув- – Энг асосийси, жойларда-
чилар ҳам, ўқувчилар ҳам давлатимиз томонидан муносиб рағбатлантириляпти. ги раҳбарларнинг, шунингдек,
маҳаллий кенгашларнинг ушбу
Дарҳақиқат, бугунги Ўзбекис- таълим соҳасидаги муаммолар, Хўжалик масалаларига муҳим масалага ёндашуви ва
тон кечаги Ўзбекистон эмас. Не- уларни ҳал этиш, таълим сифа- ҳокимлар жавобгар эътиборини тубдан ўзгартириш,
гаки, янги Ўзбекистонда таълим тини оширишга оид вазифалар бўлади уларнинг масъулияти, жавобгар-
тизимини комплекс ривожланти- муҳокама қилинди. лиги ва ҳисобдорлиги тизимлари
риш, малакали кадрлар тайёрлаш Эндиликда мактабларни таъ- жорий этилмоқда, – дейди Олий
мақсадларига катта куч ва маб- Давлатимиз раҳбари аввало мирлаш, ободонлаштириш, иси- Мажлис Қонунчилик палатаси
лағлар йўналтирилмоқда. Мак- мактабларда ўқув юкламаси ва тиш каби хўжалик масалаларига депутати Турсиной Муратова.
табгача таълим, мактаб ва олий дарслар сонини қайта кўриб чи- ҳокимлар жавобгар ҳисобланади. – Эндиликда мактаб директорла-
таълим тизимлари, илмий-тад- қиш, ўқувчиларни фақат ёдлашга Олий ўқув юртига кира олмаган рини лавозимга тайинлаш бево-
қиқот муассасалари фаолиятида эмас, балки фикрлашга чорлайди- битирувчилар эса муайян касб- сита маҳаллий кенгашлар билан
сифат ўзгаришлари бўй кўрсат- ган методика яратиш зарурлигини ҳунар ёки тадбиркорликка жалб келишилган ҳолда, танлов асо-
моқда. таъкидлади. Бу борада Финляндия этилади. Шу боис келгуси йилдан сида амалга оширилади. Ҳар бир
тажрибаси мисол қилиб келтирил- бошлаб 7-синфдан ўғил-қиз- номзод мактабнинг кўрсаткич-
Фармон лойиҳасида ди. ларнинг касбга қизиқишларини ларини келгуси 3 йилда юқори
қандай янгиликлар бор? аниқлаш ва босқичма-босқич даражага олиб чиқиш бўйича ўз
– Ушбу мамлакат умумий касбга йўналтириш амалиёти жо- дастури билан танловда ишти-
Қувонарлиси таълим соҳаси- саводхонлик, табиий фанлар рий қилинади. Ҳудуддаги саноат, рок этади ва ҳар йили кенгашлар
даги ўзгаришлар шу билан тўх- ва математика бўйича дунёда қишлоқ хўжалиги ва хизмат кўрса- олдида ҳисобот беради. Асосий
таб қолгани йўқ, аксинча, туб энг илғорлардан бири. Шу боис тиш корхоналари эса мактабларга мақсад – мактабларнинг сама-
ислоҳотлар олиб борилиб, янада кўплаб мамлакатлар Финляндияга бириктирилади. рали фаолиятини ташкил этиш,
такомиллаштирилмоқда. Мамла- ўз экспертларини илғор тажри- директорлар ишига ноқонуний
катимиз таълим-тарбия тизимини ба, қонун чиқариш асослари ва Рейтинг тизими жорий аралашувлар ва кадрлар қўним-
янада такомиллаштириш, илм-фан яхши амалиётларни ўрганиб, ўз этилади сизлигига барҳам беришдир.
соҳаси ривожини жадаллаштириш мактабларида қўллашни ўзлашти- Бу борада Президентимиз Пар-
мақсадида Президент фармони риш учун юборади, – дейди Халқ Видеоселектор йиғилишида ламент вакиллари, шунингдек,
лойиҳаси ҳам бунинг амалий таълими вазирлиги бошқарма таъкидланганидек, ҳар бир мактаб жойлардаги маҳаллий кенгаш
натижасидир. Мазкур ҳужжат бошлиғи ўринбосари Дилшо- рейтинги ҳамда шу асосда таъ- депутатларидан таълим тизими-
regulation.gov.uz порталига қўйи- да Норбоева. – Ушбу мамлакат лим сифати бўйича туман, шаҳар даги ўзгаришларни халқимизга
либ, барча ҳудудларда, маҳаллий таълим тизимида ўқувчилар Осиё ва вилоятлар рейтинги ишлаб етказиб, дахлдорлик ҳиссини
кенгашларда ва мактаб жамоала- мамлакатларидагига қараган- чиқилади. Рейтинг натижалари- ошириш, фармон қабул қилин-
рида ота-оналар иштирокида кенг да ўқишга кам вақт сарфлайди, га қараб, мактаб директорлари гач, ижросини назоратга олиш,
муҳокама қилинди. уйга берилган топшириқлар кам, ва ўринбосарлари, ўқитувчилар, ўз тажрибалари билан амалий
мактаб текширувлари эса бекор ҳокимлар ва уларнинг таълим бў- ёрдам беришни сўрадилар.
Фармон лойиҳаси таълимдаги қилинган. Фин мактаблари ўқув йича маслаҳатчилари фаолиятига
ҳозирги муаммоларни ҳал қилади- муддатининг учдан бирига яқи- баҳо берилади. Йиғилишда педагог кадрлар
ган, яқин беш йилда натижасини нини дарсдан ташқари фаолиятга малакасини ошириш масалала-
кўрсатадиган ва кейинги тарақ- бағишлайди. Бу билан бўш ўзлаш- Рейтингда биринчи бешликка рига ҳам алоҳида эътибор қа-
қиёт даражасини белгилаб бера- тирувчи ва истеъдодли ўқувчилар кирган мактаб директорлари- ратилди. Тошкент давлат педа-
диган мақсадларни қамраб олгани билан ишлаш учун ўқитувчиларга га маҳаллий бюджетдан устама гогика университети педагог
билан аҳамиятлидир. Жумладан, кенг имкониятлар яратиб беради. тўланади. Хусусан, мактаб дирек- кадрлар малакасини оширишда
жамиятда ўқитувчининг обрў- Эндиликда дунёдаги замонавий торлари ва уларнинг ўринбосар- республикада етакчи олийгоҳ
эътибори ва мақомини кўтариш, ўқув дастурлари, ўқитиш методи- ларига меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам этиб белгиланмоқда. Авлоний
ўқув дастурлари ва методикасини калари ўрганилиб, юртимиз умум- миқдорининг 3 бараваридан 12 номидаги малака ошириш инсти-
тўлиқ қайта кўриб чиқиш, мактаб- таълим мактабларида ҳам жорий бараваригача рағбатлантирувчи тути эса таълим муаммоларини
ни таълимнинг кейинги босқич- қилинади. Бу борада Халқ таълими тўловлар берилади. Шу билан бир- чуқур ўрганадиган илмий-тад-
лари билан узвий боғлаш, ўқитув- вазирлигига ушбу тажриба асоси- га, халқ таълими бўлими раҳбари қиқот даргоҳи бўлади. Бундан
чиларни ортиқча қоғозбозликдан да Миллий ўқув дастурини ишлаб ва методисти, мактаб директорла- ташқари, ҳар бир ҳудудда камида
халос этиб, ўз устида кўпроқ чиқиб, 2021/2022 ўқув йилидан ри, туман рейтингида биринчи ва биттадан нодавлат олий билим
ишлаши учун шароит яратиш ва бошлаб таълим жараёнига синов иккинчи ўринни эгаллаган мактаб- юрти ташкил этилади.
рағбатлантириш, мактаб инфра- тариқасида татбиқ этиш вазифаси ларнинг 2 нафар илғор ўқитувчи-
тузилмаси ва ундаги маънавий қўйилди. сига касаба уюшмалари ҳисобидан Мактаблар билим билан бир-
муҳитни яхшилаш каби масала- га тарбия, маънавият маскани
ларнинг ечимлари аниқ белгилаб ҳамдир. Давлатимиз раҳбари бу
берилмоқда. масалага алоҳида эътибор қара-
тиб, ҳудудларда яшаб, ижод қи-
Таълим-тарбия ва лаётган шоир ва ёзувчиларни кенг
илм-фан соҳаси жалб қилиш, уларга мактаблар-
муҳокама этилди нинг директор жамғармасидан ва
маҳаллий бюджет маблағларидан
Куни кеча давлатимиз раҳбари ойлик маош тўлаш лозимлигини
раислигида ўтказилган мамлака- таъкидлади.
тимизда таълим-тарбия тизими-
ни такомиллаштириш, илм-фан Дарҳақиқат, давлатимиз раҳба-
соҳаси ривожини жадаллаштириш ри Ўқитувчи ва мураббийлар куни
масалалари муҳокамаси бўйича муносабати билан соҳа вакил-
видеоселектор йиғилишида ҳам ларига йўллаган табрик нутқида
таъкидлаганидек, тараққиётнинг
тамал тоши ҳам, мамлакатни қуд-
ратли, миллатни буюк қиладиган
куч ҳам илм-фан, таълим ва тар-
биядир.

Рустам ЮСУПОВ тайёрлади.

6 ОҒРИҚ 2020 йил
№38 (1968)

БУ ЙИЛ 16 МИНГДАН ЗИЁД БОЛА ОТА-

ОНА МЕІРИДАН МАІРУМ БЄЛГАН. НЕГА?
Эрталабдан ишга шошяпмиз. Эр-хотин
ўғил-қизини қўлидан етаклаб мактабга сони эса Тошкент шаҳри ҳиссаси- да вилоят босқичлари ўтказилди.
кетишяпти. Болажонларнинг юзу кўзида га тўғри келяпти. Маҳаллаларда «Кексалар масла-
севинч. Бири олиб, бири қўйиб ота-она- ҳати» гуруҳлари ва «Бувижонлар
сини саволга тутишмоқда... Асосий сабаб... мактаби» кенгашлари ташкил
этилди. Шунингдек, нотинч оила,
Кун шомдан оққанда ишдан Камайган рақамлар Маълумотларда келтирилишича, ичкилликка ружу қўйган шахслар,
қайтаётиб, икки кишининг тор- ютуқ дегани эмас бу йил республика бўйича 16 минг диний оқимга мойил кайфиятдаги
тишуви диққатимизни тортди. 471 нафардан зиёд вояга етмаган оила фарзандларига фахрийлар
Аёлнинг қўлида ҳали ёшга тўлма- Очиғини айтиш керак, умумий бола ота ёки онанинг меҳридан бириктирилди.
ган чақалоқ бор. У ён-атрофидаги- ҳолат ва оилавий ажралишларнинг маҳрум бўлган. Мурғакларнинг
ларга эътибор қилмай эри билан оқибатлари хавотирли, йўналиш- айби нимада? Нега улар катталар- Бундан ташқари, махсус рўйхат-
тортишарди. Якун «Сен билан да илмий асосланган тавсия ва нинг хатоси учун товон тўлаши дан чиқарилган, авф этилган ҳам-
яшамайман», деган жумла бўлди... ечимлар, «касаллик»ни даволаш керак? да нотинч оила аъзолари билан
борасида қўлланилаётган чоралар доимий мулоқотлар ўтказилди.
Бир кунда гувоҳ бўлганимиз икки етарли самара бермаяпти. Ўрганишлар таҳлили ажралиш- Фарзанд тарбиясига салбий таъ-
воқелик: бахтиёр ва нотинч оила. ларга 68 фоиз оилавий келиш- сир кўрсатувчи ота-оналар билан
Наҳотки ўзаро келишиб яшаш, бир- Олиб борилаётган ишлар ҳам, мовчилик, 16 фоиз фарзандсиз- ҳам манзилли ишланди. Натижада
бирига елкадош бўлиш шунчалар албатта, изсиз кетмаяпти. Чунончи, лик, 1 фоиз миграция, 2,2 фоиз улардан 6 минг 488 нафари рўй-
қийин? Эр ва хотиннинг ҳамжи- жорий йилда ажрим ёқасига келиб томонлардан бирининг ичкилик, хатдан чиқарилди.
ҳат яшашларига нима тўсқинлик қолган оилаларнинг 88,5 фоизи гиёҳвандликка берилиши, 3 фоиз
қилмоқда? Хўш, жорий йилда учинчи шахсларнинг аралашуви ва Қандай таклифлар бор?
юртимизда юқоридаги аёл қўлида- яраштирилди. Шунингдек, 13 минг 10 фоиз ҳолатда бошқа сабаблар
ги чақалоқ каби яна қанча мурғак 930 та никоҳи қонуний расмий- асос бўлганини кўрсатди. Ҳақли савол туғилади: бундан
она қўлида қолди? Ўзи ажралишлар лаштирилмаган оила аниқланиб, буёғига нималарга эътибор қа-
сабаблари ўрганиляптими, қандай уларнинг 69,8 фоизининг никоҳи Вазирлик нимани ратилади? Камчиликлар таҳлили
хулосаларга келиняпти? қонуний расмийлаштирилди. ўзгартирди? қандай хулосаларга олиб келди?

Ажралишлар сони Қайси ҳудуд энг Янги тизимдан янгича ёндашув- — Аввало, ФҲДЁ ва суд органлари
қачон камаяди? «илғор»? лар ва яхши натижалар кутилади билан никоҳ ва ажрим масалаларида
доим. Тўғри, бу жараёнда хато ва маҳаллалар ўртасида ҳамкорлик ўр-
— Жорий йилнинг 9 ойи да- Ҳар бир оила ўзига хос. Улар би- камчиликларга ҳам йўл қўйилади. натилиши лозим, — дейди Д.Қўзиева.
вомида оилавий ажралишлар 19 лан ишлашда нафақат ёш, ҳаётий Бироқ ҳаракатсизлик ҳам ярамай- — Ижобий натижа бераётган хориж
минг 970 тани ташкил этиб, ўтган тажриба, балки яшаш ҳудуди ҳам ди. Шу маънода Маҳалла ва оилани тажрибасига асосан низолар кўп
йилнинг шу даврига нисбатан 3 инобатга олиниши керак. Шунинг қўллаб-қувватлаш вазирлиги айни ҳудудларда бир ёки бир неча маҳал-
минг 608 тага камайган, — дейди учун вилоятлар билан ишлашда йўналишда яна нималарга улгура лалар учун оилавий низоларни кўриб
Маҳалла ва оилани қўллаб-қув- биз, асосан, ҳудудий масъуллар- олди? Илк бор республикамиз бўй- чиқишга мослашган, яъни, оила
ватлаш вазирлиги оилавий қад- га таянамиз. Таассуфки, ҳудудий лаб «Оилаларда соғлом муҳитни низоларини кўриб чиқувчи судлар
риятларни мустаҳкамлаш бош- масъуллар фаолиятида ҳам баъзи мустаҳкамлаш» тарғибот ойлиги ихтисослашувини ташкил этиш вақти
қармаси бошлиғи ўринбосари камчиликлар кўзга ташланяпти. доирасида 2 млн. 742 минг 65 та келди. Ёш оилалардаги ажралишларга
Дилором Қўзиева. — Бу кўрсаткич Хусусан, республика бўйича ои- оила ўрганилди. Шу асосда ёшлар- турли касалликлар сабаб бўлаётгани
республикамиздаги мавжуд 8 млн. лавий ажралишлар ўтган йилнинг ни оилавий ҳаётга тайёрлаш, эрта инобатга олиниб, никоҳланувчилар-
603 минг 108 та оиланинг 0,03 мос даврига нисбатан Тошкент туғруқнинг олдини олиш, тарбияси нинг тиббий кўрикдан ўтиш қои-
фоизи парчаланганини англатади. вилоятида 666 тага, Андижонда оғир, вояга етмаган, нотинч оила даларини бузиш, сохта ва қалбаки
Аҳоли орасида оилавий ажралиш- 458 тага, Самарқандда 530 тага, фарзандлари ва уларнинг ота-она- маълумотномалар берганлик учун
лар сони камайган бўлса-да, ай- Фарғонада 394 тага, Наманганда лари билан тизимли ишлаш бўйи- жиноий жавобгарлик санкциялари-
рим маҳаллаларда рақамларнинг 310 тага камайган. Аммо Қашқа- ча ҳар бир вилоятнинг ўзига хос ни кучайтириш шарт. Маҳаллаларда
ўсиши ҳам кузатиляпти. Ажра- дарёда 208 тага, Хоразмда 15 тага хусусиятидан келиб чиқиб, «Йўл яраштирилган оилаларнинг кейинги
лишларнинг ҳар учтадан биттаси кўпайган. Энг юқори ажралишлар харитаси» ишлаб чиқилди. ҳаётидан доимо хабардор бўлиш
никоҳнинг дастлабки ўн йили ва мақсадида мониторинг ишларини
ундан ортиқ бўлган даврига тўғри «Ибратли оила» танловининг тизимли йўлга қўйишимиз керак.
келмоқда. Етишмовчилик, уй-жой маҳаллалараро, туман (шаҳар) ҳам-
билан боғлиқ муаммолар, оилавий Умумий сарҳисоб ажралишлар
муносабатларга ота-она ва бош- сони камайганини кўрсатяпти. Би-
қа қариндошларнинг аралашуви, роқ у ҳам ҳазилакам рақам эмас.
эр-хотин характерининг мос Демак, ҳали қилиниши, эътибор
келмаслиги, улардан бири зарарли қаратилиши шарт бўлган бўшлиқ-
одатларга (ичкилик, гиёҳвандлик лар кўп. Ўйлаймизки, маҳалла ва
ва ҳоказо) ружу қўйиши, кўпхотин- оила масалаларига шахсан масъул
лик ва уларга қонуний жазо бел- этиб белгиланган вазирлик йўна-
гиланмагани, эркак ёки аёлнинг лишдаги ишларни жонлантиради.
ишлаш учун чет давлатларга чиқиб Зотан, миллат эгалари тарбияла-
кетиши оилалар мустаҳкамлигига наётган маскандаги муҳитнинг
раҳна солмоқда. соғлом ва барқарор бўлишига
бош-қошлик айни ташкилотга
ишонилган.

Садоқат МАХСУМОВА
ёзиб олди.

Фуқаролик кодексининг янги таҳрири
муҳокамага қўйилди.

2020 йил ТАДБИРКОРЛИК 7
№38 (1968)

Марказий банкнинг маъ-
лумотларига кўра, 2020
йил тадбиркор аёллар-
га тижорат банклари
томонидан хотин-қизларни оила-
вий ва хусусий тадбиркорликка,
ҳунармандчиликка жалб қилиш
мақсадида 372,8 млрд. сўм маб-
лағ ажратилди. Бу 2019 йилдагига
нисбатан 30 фоиз кўпдир.

КªМАКЛАШУВЧИ
МАРКАЗ

ХОТИН-ҚИЗЛАРГА ҚАЙ ДАРАЖАДА

Кишини қувонтирадиган рақам. Марказлар нима КЎМАК БЕРЯПТИ?
Бироқ ҳақли савол туғилади: хўш, билан банд?
бу маблағлар ўз эгаларини қандай маҳаллаларда «Ҳар бир оила – ширилди. Бу ерда хотин-қизлар
топди? Хотин-қизлар ишбилар- – Бандлик ва меҳнат муноса- тадбиркор», «Ҳунармандчиликни тикувчилик, сартарошлик, па-
монлигини ривожлантиришга батлари вазирлиги билан узоқ ривожлантириш» ва «Yoshlar – зандалик, психолог, компьютер
масъулларнинг жараёндаги ишти- муддат бола парваришида бўл- kelajagimiz» дастурлари доирасида саводхонлиги, тадбиркорлик
роки қандай бўлди? Хусусан, Ма- ган, оғир шароитдаги аёлларни 30 298 нафар оқила ўз бизнесини кўникмалари каби ўқув курслари-
ҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш меҳнат бозорида талаб юқори бошлади. да ўқитилди.
вазирлиги қошидаги Хотин-қиз- касблар бўйича қайта тайёрлаш ва
лар тадбиркорлик марказлари бу ишга жойлашишига кўмаклашади. Эътиборга муҳтожлар Самарадорликни
борада нималар қилди? Шундай Тадбиркорлик билан шуғулланиш эътиборга олиндими? ошириш учун
марказ борлигидан аёлларимиз- истагини билдирган аёлларни
нинг хабари борми? Тузилма ўтган марказларга жалб этади. Фаолия- – Биргина тадбиркорлик со- – Аммо бу натижалар биз
вақт ичида чиндан ҳам ҳақиқий тини бошлаётган тадбиркор хо- ҳасини ривожлантиришга қара- кўзлаган марра эмас. Эндиликда
кўмакчига айлана олдими? тин-қизларга маҳаллалардаги бўш тилган эътибор натижасида айни марказнинг ҳудудий туман ва ша-
бинолардан жойлар ажратилиши- пайтда 129 мингдан зиёд тадбир- ҳар бўлинмаларини ташкил этиш
Шу саволлар билан Маҳалла ва га ёрдамлашади. Бундан ташқари, корлик субъектини хотин-қизлар режалаштириляпти. Шу орқали
оилани қўллаб-қувватлаш вазир- ишончли ҳамкорларни топиш, бошқаряпти. Бундан ташқари, чекка ҳудудлардаги опа-сингил-
минитехнологиялар ва ускуналар 107 мингга яқин хотин-қиз якка ларимизни ҳам ишбилармонликка
лигининг оила- сотиб олиш, ишлаб чиқарилган
вий қадрият- маҳсулотларнинг реализациясида Хотин-қизларни ва ои- жалб этишни мақсад қилганмиз.
ларни мус- фаоллик кўрсатади. Норасмий лани қўллаб-қувватлаш Хотин-қизлар тадбиркорлигини
таҳкамлаш ишлаётган ҳунарманд аёлларга жамғармаси томонидан янада самарали йўлга қўйиш
бошқарма рўйхатдан ўтиш, «Ҳунарманд» 1558 нафар хотин-қизнинг учун «Аёллар дафтари»га кири-
бошлиғи уюшмасига аъзо бўлиш орқа- кичик бизнес лойиҳалари тилганларнинг муаммоларини
Мукаррам ли солиқлар ва бошқа турдаги учун жами 33 млрд. 521 ҳал этиш чоралари кўрилади.
НУРМАТОВА- имтиёзлардан фойдаланишда млн. сўм миқдорида маб- Ҳар ойда мониторинг ўтказилиб,
га мурожаат ёрдамлашади. лағ ажратилди. муҳокама қилиш тизими йўлга
қилдик. қўйилади. Бу белгиланган вази-
Марказ ва қишлоқ тартибдаги тадбиркор сифатида фалар ижросини тизимли таъ-
Маблағни ким ажратади? аёллари бир-бирига рўйхатдан ўтди. минлаш ва мавжуд камчиликлар-
ни ўз ўрнида ҳал этиш имконини
— Барча вилоятларда Хотин- қанчалик яқин? Шунингдек, оғир турмуш ша- беради.
қизлар тадбиркорлик марказлари роитида яшовчи 4248 нафар хо-
ташкил этилган, — дейди М.Нур- – Чунончи, жорий йилда иж- тин-қизнинг бандлиги таъминлан- Аёлларнинг касбий ва тадбир-
матова. — Уларда 42 та, ҳар бир тимоий шароити оғир 14 минг- ди. Узоқ йиллардан буён ишсиз ёки корлик кўникмаларини шакллан-
ҳудудда 3 тадан штат бирлиги дан зиёд хотин-қиз доимий ишга, чет давлатдан қайтган, пандемия тириш, ҳунарга ўргатиш бўйича
мавжуд. Марказларни сақлаш, 179,9 минг нафари ҳақ тўланади- муносабати билан ишсиз қолган қисқа муддатли 136 та маҳалла
моддий-техник базасини мустаҳ- ган жамоат ишларига, 4,4 минг 90 мингдан ортиқ аёлнинг бандли- гузарларида касб-ҳунарга ўқитиш
камлаш Хотин-қизлар ва оилани нафари тадбиркорлик соҳаларига гини таъминлашга кўмаклашилди. курсларини ташкил этиш ишлари
қўллаб-қувватлаш давлат мақсадли жалб этилди. 11 минг нафар хотин- эса аллақачон старт олган.
жамғармаси ҳамда халқаро ташки- қизга банклар томонидан 1 трлн. Бундан ташқари, жорий йилда Шунингдек, тадбиркорлик
лотларнинг грантлари ҳисобидан сўмдан ортиқ кредитлар ажра- афв этилган 38 нафар аёлнинг марказлари фаолиятини самара-
молиялаштирилмоқда. Хусусан, тилди. Хотин-қизларни ва оилани бандлиги таъминланди. Хусусан, ли йўлга қўйган, ўқув курсларини
жорий йил жамғарма томонидан қўллаб-қувватлаш жамғармаси пойтахтимизнинг Яшнобод ҳамда тугатган хотин-қизларни тадбир-
3 млрд. 418 млн. сўм маблағ ажра- томонидан кичик бизнес лойиҳа- Юнусобод туманларида замо- корлик фаолиятларини бошлаши
тиш режалаштирилган. лари учун жами 33 млрд. 521 млн. навий типдаги «Кунлик ишчилар ҳамда энг кўп иш ўринларини яра-
сўм миқдорида маблағ ажратилди. маркази» фойдаланишга топ- тишига кўмаклашган ходимларни
2020 йил октябрь ҳолатига Ҳудудий хотин-қизлар тадбир- рағбатлантириш тизимини йўлга
кўра, тижорат банклари томони- корлик марказларида 13 мингга қўймоқчимиз. Бу ўзаро соғлом
дан 2777 нафар хотин-қизнинг яқин аёл тикувчилик, пазандалик, рақобат муҳитини яратади.
кичик бизнес лойиҳалари учун тадбиркорлик кўникмалари бў-
Маҳалла ва оилани қўллаб-қувват- йича ўқув курсларда ўқитилди. Садоқат МАХСУМОВА
лаш вазирлигининг туман (шаҳар) 4873 нафари эса маҳаллалардаги ёзиб олди.
бўлимларининг кредитлаш бўйича тажрибали уста-ҳунармандларга
ёзма равишда берилган тавсияно- бириктирилди. Карантин даврида
малари асосида 57 млрд. 600 млн.
сўм кредитлар ажратилган.

Олима аёлларнинг умумий 5,5 млрд. сўмлик илмий лойиҳаси
молиялаштиришга тавсия этилди.

8 ТАҲЛИЛ 2020 йил
№38 (1968)
Кейинги пайтда бозор ва дўконларда
маҳсулотларнинг нархи сезиларли
қимматлашиши аҳоли орасида турли
эътирозли фикрларни уйғотмоқда.
Ҳақиқатан ҳам, қайси маҳсулотни олиб қа-
раманг, кечаги баҳоси устига яхшигина нарх
қўшилганига гувоҳ бўлишингиз мумкин. Ас-
лида нарх ошиши ҳар йили кузатиладиган
ҳолат. Лекин бу йилги пандемия даврида у
рекорд даражага чиқди.

БОЗОРЛАРИМИЗДА

АСОСИЙ ИСТЕЪМОЛ ТОВАРЛАРИ

ИНФЛЯЦИЯСИ ҚАЙ ДАРАЖАДА?

Албатта, ушбу ноқулай вазият- ни кузатилиб, ноозиқ-овқат товар- юқори инфляция даражасига етди. деҳқончилик маҳсулотлари етиш-
нинг ишлаб чиқаришга жиддий лари ва хизматларда эса нархлар- Республика бўйлаб картошка нар- тиришда ўсиш кузатилди. Хусусан,
салбий таъсири туфайли нархлар- нинг ўсиш тенденцияси умумий хи ўртача 34 фоизга ошган бўлса, сабзавот маҳсулотлари етишти-
даги катта тафовут кузатилиши инфля­ циядан паст даражада қайд Тошкент шаҳрида бу кўрсаткич риш ўтган йилга нисбатан қарийб
табиий. Ўз навбатида, ҳалқумини этилди. Таъкидлаш лозимки, 2020 деярли икки бараварни — 65 фоиз- 200 минг тоннага кўп бўлиб,
ўйлаган айрим ноинсоф кимса- йилнинг август ойига келиб ИНИ ни ташкил қилди. Фарғона вилоя- ҳисобот даврида 7,6 млн. тоннани
лар пайтдан фойдаланиб, сунъий ҳамда унинг асосий таркибий тида эса аксинча, картошканинг ёки ўсиш 2,7 фоизни, полиз маҳсу-
тарзда маҳсулотларни қиммат қисмларида йиллик ўсиш кўрсат- нархи атиги 14 фоизга ўсган. лотлари 1,4 млн. тоннани ёки ўсиш
пуллашга уриниш билан ҳам бунга кичи сезиларли даражада пасайди. 104,2 фоизни, мева ва резаворлар
катта ҳисса қўшишди. Ҳозир бу Буни 2019 йилнинг август ойидаги Тухум нархида ҳам турли хил етиштириш 2,1 млн.тоннани ёки
ҳақда фикр юритмоқчи эмасмиз. тартибга солинадиган нархлар ўзгаришлар кузатилган. Хусусан, ўсиш 103,9 фоизни ташкил этди.
ҳамда иш ҳақи оширилишининг республика бўйлаб тухум нархи-
Гап шундаки, маҳсулотларнинг таъсирлари тугаб бориши билан да инфляция ўртача 14,2 фоизни Аммо республикамизда чорва-
баҳоси ҳамма жойда бир хил эмас: изоҳлаш мумкин. Бироқ сентябрь ташкил қилган бўлса, Жиззах чиликда озуқа захираси, наслчи-
қаердадир нисбатан баландроқ ойида истеъмол нархлари инфля- вилоятида бу кўрсаткич 26 фоизга, лик ва маҳсулдорлик билан боғлиқ
бўлса, айрим жойларда паст. Турли цияси сезиларли ошиб, 1,4 фоизга Қорақалпоғистон Республикасида муаммоларнинг сақланиб қолиши
омилларни ҳисобга олиб бундай тенг бўлди. Инфляция ошиши асо- 23,1 фоизга ошган, Фарғонада эса тирик вазнда гўшт етиштириш
бўлишини табиий деб ҳисоблаш сан, озиқ-овқат нархлари эвазига 1 фоизга пасайган. ҳажмини ўсиш суръати ўтган
мумкин. Шуниси борки, бу омил- шаклланди. Хусусан, тухум (6,5 йилнинг мос даврига нисбатан
лар ичида мавжуд шарт-шароитлар фоизга), гўшт маҳсулотлари (3,8 Дастурхонимизни нон ва нон -0,5 фоизга, тухум етиштириш эса
билан бирга, йўл қўйилган камчи- фоизга), гуруч (2,8 фоизга), ўсим- маҳсулотларисиз тасаввур этол- -3,6 фоизга секинлашишига олиб
ликлар сабаб юзага келганлари ҳам лик ёғи (2,8 фоизга) ҳамда мева маймиз. Таққослаганимизда қай- келди. Бошқа маҳсулотлар нархи-
борлигини кўздан қочириб бўлмай- ва сабзавотларнинг мавсумий (3 сидир ҳудудларда аҳоли бу маҳсу- нинг қимматлашуви ҳам шу каби
ди. Айниқса, асосий истеъмол маҳ- фоизга) қимматлашиши кузатилди. лотларни қимматроқ харид қилган омиллар сабаб юз берди.
сулотларидаги шундай фарқнинг бўлса, баъзи ҳудудларда нисбатан
мавжудлиги муаммоли ҳолат. Хўш, Умуман олганда, жорий йил- арзон баҳода сотиб олган. Жумла- Албатта, кундалик истеъмоли-
бугунга келиб одамларнинг кунда- нинг дастлабки тўққиз ойида дан, бу борада энг юқори ўсиш Са- миздан жой олган маҳсулотлар-
лик турмушида кўп истеъмол қили- республика бўйича инфляция марқанд вилоятида (14,8 фоиз), энг нинг шу тарзда қимматлашуви
надиган товарларнинг нархларида даражаси 6,3 фоизни ташкил этди. паст даража Сурхондарё вилоятида юртдошларимизнинг умумий
қандай ўзгаришлар юзага келган? Ҳудудлар кесимида нархлар айрим (6,3 фоиз) кузатилди. Республика бў- турмуш даражасига таъсир кўр-
Бу борада ҳудудлардаги тафовут- ҳудудларда юқорироқ даражада йича эса ўртача 10,4 фоизга ошган. сатмоқда. Пандемия шароитида
лар қандай кўриниш олган ва бунга ўсиши кузатилди. Хусусан, Тош- иқтисодиёт субъектлари фаолия-
қайси омиллар сабаб бўлмоқда? кент шаҳрида йил бошига нис- Шунингдек, гуруч нархининг тидаги узилишлар ва иқтисодий
батан нархлар ўртача 8,9 фоизга, энг юқори ўсиш даражаси — Қора- фаолликнинг секинлашиши ҳи-
Инфляция ошиши Тошкент, Қашқадарё ва Жиззах қалпоғистон Республикасида (17,5 собига шу даврда аҳолининг реал
озиқ-овқат нархлари вилоятларида мос равишда 6,7, 6,6 фоиз), Жиззах (15,7 фоиз) ҳамда умумий даромадлари 0,3 фоизга
эвазига шаклландими? ва 6,5 фоизга ошди. Шунингдек, Қашқадарё (15,4 фоиз) вилоятла- пасайгани эса одамларнинг харид
Сурхондарё, Андижон ва Наман- рида, энг паст ўсиш даражаси қобилиятини янаям чеклади.
— Марказий банк томонидан ган вилоятларида инфляция рес- — Сурхондарё (7,0 фоиз) ва На-
эълон қилинган «Ҳудудлар- публика кўрсаткичига нисбатан манган (8,1 фоиз) вилоятларида, Шундан келиб чиққан ҳолда,
да асосий товар ва хизматлар пастроқ даражада шаклланди. ўсимлик ёғи нархида эса Сирдарё ҳудудларда дастурхонларимиз
ин­фл­яцияси» ҳисоботига кўра, (15,8 фоиз) ва Наманган (15,0 фоиз) тўкинлиги манбаи бўлган асосий
охирги 12 ой давомида истеъ- Картошка нархи юқори вилоятларида энг юқори, Қорақал- озиқ-овқат товарлари ишлаб чиқа-
мол нархлари индексида (ИНИ) даражага етди поғистон Республикаси (6,9 фоиз) ришни ривожлантириш, маҳсулот-
пасаювчи тенденция кузатилган, ва Навоий (7,7 фоиз) вилоятларида лар нархларини жиддий назорат
— дейди иқтисод фанлари ном- Таъкидлаш жоизки, 2020 йил- эса энг паст даража кузатилди. қилиш тизимини йўлга қўйиш, бу
зоди, доцент Анвар Исломов. нинг январь-сентябрь ойларида борада баъзи ҳудудлардаги салбий
— Хусусан, 2019 йилнинг сентябрь озиқ-овқат товарлари инфляция- Дастурхонимиз тўкин кўрсаткичларга сабаб бўлаётган
ойида йиллик инфляция даражаси сига таъсир кўрсатган асосий бўлсин, десак... омилларни аниқлаш ва уларга бар-
16,0 фоизни ташкил этган бўлса, омилларга гўшт маҳсулотлари, нон ҳам бериш борасида кўрилаётган
ушбу кўрсаткич жорий йилнинг ва нон маҳсулотлари, буғдой уни, Айтиш жоизки, сабзавот нархла- чоралар етарли даражада эмас.
сентябрь ойига келиб 11,7 фоизга картошка, гуруч ва тухум сезилар- ри инфляцияга пасайтирувчи омил Мазкур вазиятни барқарор ҳолатга
тенг бўлди. Мазкур даврда, озиқ- ли даражада қимматлашгани сабаб сифатида хизмат қилди. Хусусан, келтириш эса аниқ натижа бера-
овқат товарлари инфляцияси бўлди. Бу даврда аҳоли энг кўп ис- сабзавот нархлари республика бў- диган, тизимли ишларни йўлга
умумий инфляция даражасидан теъмол қилган озиқ-овқат маҳсу- йича ўртача 24,9 фоизга арзонлаш- қўйишни талаб этади.
юқори кўрсаткичларда шаклланга- лотлари орасида картошка нархи ди (бу борада энг яхши кўрсаткич
Сурхондарё вилоятида (37,4 фоиз) Тўлқин ШЕРНАЕВ
қайд этилди). Бунинг боиси, бу йил «Mahalla»

Ўзбекистон товарларни АҚШга божсиз етказиб
бериш ҳуқуқини сақлаб қолди.

2020 йил СИЗ НИМА ДЕЙСИЗ? 9
№38 (1968)

Таҳририятимиз томони- МАІАЛЛА АІОЛИСИ
дан «Депутатни таний-
сизми?» сўрови асосида
туркум мақолалар тай­
ёрлаш бўйича таклифимиз кўп-
чиликнинг қизиқишига сабаб
бўлди. Аксарият фуқароларнинг
фикрича, депутатлар ўз вакола-
тини тўлиқ бажармаяпти, халқ
ишончини қозона олмаяпти.

ДЕПУТАТНИ ТАНИЙДИМИ?

Сайловчилар фикрича, Нега депутатлар қи йўқ. Бу билан қонунни бузаёт- аҳолида депутатнинг вазифаси
депутатлар ишламаяпти сайловдан кейин ган бўлади. Унинг вазифаси қабул мана шундай майда вазифаларни
кўринмай қолади? қилинган қонундан келиб чиқиб, бажариш, деган қараш шаклланиб
Дилдора НИЁЗОВА ижросини талаб қилиш. Яъни де- қоляпти.
(исм-фамилияси шартли): — Бунинг икки сабаби бор, путатлик сўрови киритади, холос.
— Ассалому алайкум! Мен — дейди Олий Мажлис Қо- Маҳаллий депутатлар
Тошкент шаҳри Учтепа тумани- нунчилик палатаси депутати Афсуски, шундай вазиятда ижро ҳам аҳоли билан
да яшайман. Чиндан депутат- Дониёр Ғаниев. — Биринчиси, ҳокимияти қандайдир баҳона ишламайдими?
лар сайлов пайтида маҳаллага депутатлар бўлса, иккинчиси билан бу ишни бажармаса, депу-
серқатнов бўлишадию, кейин фуқароларимизнинг ўз ҳуқуқини татни қўллайдиган ричаги, таъсир — Биринчидан, улар жамоат-
кўринмай қолишади. Мисол учун, яхши билмаслигидир. Яъни ўзлари кучи йўқ. Натижага эришиш учун чилик асосида ишлайди. Иккин-
бизнинг «Пахтакор» маҳалла сайловларда иштирок этишмай- аслида жамоавий ҳаракат қилиш чидан, ўша ҳудудда кенгаш раи-
фуқаролар йиғинидан сайланган ди ёки кимга овоз беришганини самара беради. Жамоавий, айтай-
депутатни, ҳатто, сайловолди билишмайди. Яна бир жиҳатни си ҳоким эканидир. Яъни ижро
учрашувларида ҳам кўрмаганмиз. билиб олиш керак. Улар икки хил лик, палата бўлиб ишланса, шун- ҳокимияти раҳбари бир пайтнинг
Чунки тарғибот пайти бошқа 4 та бўлади. Олий Мажлис Қонунчи- дагина парламентнинг кучи кўри- ўзида ҳудуддаги қонун чиқарувчи
партия номзодларининг суратла- лик палатасига сайланадиган ва нади. Лекин афсуски, бизда жа- кенгашнинг раиси бўлиши бу ерда
ри, маълумотларини кўрганмиз. маҳаллий кенгашлар депутати. моавий тарзда ишлаш тизими йўқ. манфаатлар тўқнашувига олиб
Гарчи учрашувга келмаса-да, Уларнинг вазифа ва ваколати ҳам Айнан шу сабаб ҳам Олий Мажлис келади, – дейди Дониёр Ғаниев. –
негадир Ўзбекистон экология шундан келиб чиқиб белгиланади. Қонунчилик палатасига берилган Табиийки, бунинг ортидан Кенгаш
партияси номзоди сайланди. Қонунчилик палатаси депутати- ваколатлардан унумли фойдалана сайловчилар истагандек фаолият
Афсуски, халқ бу инсонни тани- нинг функционал вазифасини мен олмаймиз. Бунинг ҳам объектив ва юрита олмаяпти. Парламентар
майди. учга бўламан. Биринчиси, қонун субъектив сабаблари бор. Асосий- республикаларни кўрадиган
ижодкорлиги, иккинчиси, қабул си, бизда ижро ҳокимияти мавқеи бўлсак, уларда ҳоким, яъни, ижро
Ўлмасой НИШОНОВА: қилинаётган қонунлар устидан анча юқори. Қонунчилик палатаси ҳокимиятидан кўра, кенгашнинг
— Ассалому алайкум! Мен Фар- назорат, учинчиси эса фуқаролар, ҳали ўз ваколатидан тўлиқ фой- ваколати кучли. Бизда эса ҳамма-
ғона вилояти Тошлоқ туманида сайловчилар билан ишлаш. Тан далана олмаяпти. Балки шунинг сини ижро ҳокимияти ҳал қилади.
истиқомат қиламан. Ҳозирда олиш керак, бизда ҳамон депутат- учундир аҳолига яхши кўриниш Маҳаллий кенгаш ижро ҳокимияти
турмуш ўртоғимнинг саломатли- нинг бу вазифаларга эмас, балки учун ўз ваколатимизга кирмайди- истаган нарсаларни тасдиқлаб
ги ёмонлашиб, «темир дафтар»га асфальт ётқизиш, свет тушириш ган майда маиший нарсалар билан бериш билан шуғулланади. Минг
тушиб қолганмиз. Уч нафар вояга каби маиший муаммоларни банд бўлиб қоляпмиз. Натижада афсус, қанча қоғозга ўраб гапир-
етмаган фарзандим бор. Сектор ечишга масъул деб кўришади. майлик, ҳақиқат шу.
раҳбарлари фаол иш олиб боряп- Бу юқорида айтганимиздек, ҳам
ти, аммо, ҳали бизнинг депутат депутатларнинг, ҳам сайловчи- Хулоса
ким ва у қандай юмуш билан ларнинг айби. Сайловчилар шу
бандлигини билмаймиз. каби фикрга келиб қолишига эса Албатта, депутатлар фаолия-
депутатлар айбдор. Чунки азалдан тида ижобий ўзгариш ҳам бор.
А.ИКРАМОВ: номзодлар сайлов жараёнида шу Мисол учун охирги йилларда
— Салом, янги рукн очилга- каби тизимдан фойдаланишади. маҳаллий Кенгашда ҳам, Қонунчи-
ни билан табриклайман. Биз Бу овоз сотиб олишнинг қоғозга лик палатасида ҳам, Сенатда ҳам
ҳам 12-сайлов округидан Олий ўралган варианти, дейиш мумкин. фаоллик ошяпти. Умид қиламизки,
Мажлис Қонунчилик палатаси Аслида асфальт ётқизиш, электр босқичма-босқич барча ўз вакола-
депутатлигига номзодини қўй- билан таъминлаш ҳаммаси ижро ти бўйича ишлайди.
ган Ўзбекистон Халқ демократик ҳокимиятининг вазифаси. Агар
партияси вакили Зуҳра Шодие- маҳаллага асфальт ётқизиш керак Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
вага ишонч билдиргандик. Лекин бўлса, депутатни ҳокимга бориб, «Mahalla»
депутат бўлганидан кейин деяр- шуни қилиб бер, дейишга ҳам ҳақ-
ли кўрмадик.

Назир ПЎЛАТОВ:
— Мен маҳаллада раис ўрин-
босари бўлиб ишлайман. Туман
депутатини танийман. У йилда
бир ё икки марта кам таъминлан-
ган оилага моддий ёрдам кўрса-
тади. Битта фуқаромиз иш топиб
беришни сўраб мурожаат қилган-
ди. Катта ваъдалар берди. Аммо
орадан бир йил ўтса-да, қайтиб
кўринмади. Маҳаллада ишлаб ҳам
халқ депутатлари вилоят кенгаши
депутатини танимайман.

«Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган геолог» фахрий
унвонини таъсис этиш тўғрисида»ги қонун лойиҳаси кўриб чиқилди.

10 РАҒБАТ 2020 йил
№38 (1968)

«10 минг қадам юрган пул олади» деган ха-
бар тарқалиши билан, ёшу қари бирдек қи-
зиқиш билдира бошлади. Бу ким учундир кўп
қадам бўлиши мумкин, аммо кимларгадир
арзимаган гап, кундалик иши давомида бо-
сиб ўтиладиган масофа, холос.

СОЎЛОМ ТУРМУШ
ТАРЗИ РИВОЖЛАНГАН
МА²АЛЛА 10 МЛН. СªМ БИЛАН РА¡БАТЛАНТИРИЛАДИ

Президентимизнинг жорий деган саволлар ўйлантирмоқда. бўлиш ҳам эҳтимолдан холи эмас. аҳолининг тановул қилаётган
йил 30 октябрда қабул қилинган Ана шундай саволларга жавоб Соғлом турмуш тарзини тарғиб овқатларининг энергетик қувва-
«Соғлом турмуш тарзини ҳаётга олиш ва масалага аниқлик кири- қилар эканмиз, аввало, саломат- тини билмаслигидадир, — дейди
кенг татбиқ этиш ва оммавий тиш мақсадида Жисмоний тарбия лик учун ҳақиқатан ҳам бир кунда Соғлом турмуш тарзини қўл-
спортни янада ривожлантириш ва спорт вазирлиги мутасаддила- камида 10 минг қадам юришни лаб-қувватлаш ва жисмоний
чора-тадбирлари тўғрисида»ги ри билан боғландик. амалга оширишимиз керак. фаоллигини ошириш маркази
фармонида инсон саломатлигига директори Барно Одилова. — Энг
оид ана шундай муҳим янгилик- Синовлар нимани Айтиш лозимки, платформа ҳали ачинарлиси, одамлар бир хил тип-
лар акс этган. кўрсатди? ишга тушмади. Мутасаддининг даги озиқ-овқатларни истеъмол
таъкидлашича, бунга вақт керак. қилишга одатланган. Яъни ёғли,
Фармонга биноан аҳолини кун- — «Соғлом турмуш тарзи» Боиси унда шаффофлик, холислик туз ва шакар миқдори кўп бўл-
лик юриш ва югуришга тарғиб қи- платформасининг яратилиши- бўлиши, турли камчиликлар барта- ган овқатлар ёки хамир таомлар,
лиш мақсадида «Соғлом турмуш дан аввал, чуқур таҳлил қилиш ва раф этилиши зарур. Аммо 2021 йил фаст-фудларни хуш кўриб, такрор
тарзи» (www.1hls.uz) платформа- ўрганишлар талаб этилди, — дей- 1 мартга қадар, фармонга биноан ва такрор истеъмол қилишади.
си яратилади. Жисмоний ҳаракат ди Жисмоний тарбия ва спорт ишга туширилади. Натижада умумий рационда ёр-
ва юришни тарғиб қилишга қара- вазирлиги бошқарма бошлиғи малар, сут ва қатиқ маҳсулотлари,
тилган платформа доирасида бир Исомиддин Пўлатов. — 35-50 Ойига 9 млрд... мева ва сабзавотлар, кўкатларнинг
сутка давомида 10 минг ва ундан нафар мутахассислардан иборат ўрни камаяди. Кунлик овқатланиш
ортиқ қадам юрган 18 ва ундан жамоамиз билан биргаликда дунё Биласизми, 10 минг қадам рационини ишлаб чиқишда аҳоли-
юқори ёшдаги Ўзбекистон Респуб- тажрибасини ўргандик. Ҳозирда юрган кишига бериладиган кун- нинг ёши, жинси, турмуш тарзи,
ликаси фуқаросининг электрон мавжуд бўлган барча қадамни лик 3000 сўм маблағ арзимаган касбидан келиб чиқиб, уларга мос
ҳамёнига 3 минг сўмдан ўтказиб ҳисоблаш дастурларини синовдан кўриниши мумкин, аммо умумий келадиган меъёрларни яратиш
берилади. ўтказдик, камчиликларини аниқ- аҳоли сонига ҳисобланганда катта кўзланган. Бу инсонларнинг сало-
ладик. Мақсадимиз, яратиладиган суммага айланади. Масалан, ўрта- матлигини яхшилаш, иммуните-
Бундан ташқари, ҳар ойда бир дастур ана шундай нуқсон ва ча 100 минг одамга ҳисоблаганда тини кучайтиришга ёрдам беради.
марта туман ва шаҳар бўйича энг камчиликлардан холи бўлишини бир ойнинг ўзида 9 миллиард сўм Қолаверса, ортиқча вазнга эга бўл-
кўп юрган шахсга 300 минг сўм, таъминлаш. Бу иш амалга ошса, кетади. Ҳа, бу оз мунча маблағ ган шахсларни озишга ундайди.
ҳудудлар бўйича энг кўп юрган аҳоли орасида соғлом турмуш эмас.
шахсга 500 минг сўм, республика тарзига риоя қилиш ортади, «Соғлом турмуш тарзи
бўйича энг кўп юрган шахсга 1 одамлар соғлиқ учун кўпроқ пиёда — Фармонда ушбу маблағ Ахбо- ривожланган маҳалла»
млн. сўм қўшимча равишда пул юришга ҳаракат қилади. Доимий рот-коммуникация технологияла-
маблағи берилади. пиёда юриб турадиган одамларда рини ривожлантириш жамғармаси Фармонга биноан, республика-
эса қон айланиши яхшиланади, ҳисобидан қопланиши айтилган, мизнинг ҳар бир туман ва шаҳар-
Бугун кўпчиликни «Платформа фаоллик ортади. Ортиқча вазндан — дейди Исомиддин Пўлатов. ларида «Соғлом турмуш тарзи
қачон ишга туширилади?», «У қан- ҳам халос бўлиш мумкин. Бу юрак — Дастлаб, «Beeline» компания- ривожланган маҳалла» танлови
дай ишлайди?», «Кимлар қай йў- си томонидан илгари сурилган ташкил этилади. Ҳар чоракда бир
синда рўйхатдан ўтиши мумкин?», касаллиги ва қон босимини интернет трафиги бериш лойиҳа- марта ўтказиладиган танловда
кўтарилишидан азият чекади- сини кўриб чиқдик. Аммо кейин маҳалла аҳолиси доимий равишда
ган фуқаролар учун фойдали. фуқароларга имтиёз беришни жисмоний тарбия машғулотларига
ўйладик. Ягона дарча хизматла- жалб этилиши, соғлом овқатла-
Кузатишлар давомида Қандай рўйхатдан ридан фойдаланишда 50 фоиз ниш ва соғлом турмуш тарзига
жуда қизиқ ҳолатга дуч ўтилади? чегирма беришни йўлга қўймоқчи риоя этилишига қаралади. Шу-
келинди. Ўзбекистон ҳам бўлдик. Бироқ, буни бюджет- нингдек, маҳаллада зарур спорт
фуқаролари орасида энг — Мазкур платформага дан қоплашнинг ўзи бўлмайди. Шу инфратузилмаси мавжудлиги,
кўп қадам юрувчилар www.1hls.uz сайти орқали сабабли ҳисоб-китобларни қайта ўтказилган мусобақалар сони,
аравакаш ҳамда чўпон- рўйхатдан ўтиш мумкин, — кўриб чиқиб, кунига 3000 сўмдан маҳалла аҳолисининг касалланиш
лар экан. Улар кунлик дейди И.Пўлатов. — Унда берилишида тўхталдик. даражаси пасайиб бориши кўр-
меҳнат фаолияти даво- иштирок этиш истагида саткичлари эътиборга олинади.
мида энг кўп масофани бўлган фуқаролар 18 ёшдан Овқатланиш рациони Танловда биринчи ўринни эгал-
босиб ўтар экан. катта бўлишлари лозим. ишлаб чиқилади лаган маҳаллага 10 миллион сўм,
Шунингдек, жараён давоми- иккинчи ўрин учун 5 миллион сўм
Қадамни ҳисоблаш да фуқародан ID рақами ёки Шунингдек, фармонда ортиқча ва учинчи ўринга 3 миллион сўм
дастури синовдан ўтка- ИНН рақамларини киритиш вазнга эга бўлган шахслар учун миқдорида пул мукофоти берила-
зилганда iPhone компа- талаб қилинади. Шахсини ўртача кунлик овқатланиш меъё- ди. Маблағлар «Маҳалла» хайрия
ниясининг барча модел- тасдиқловчи ҳужжат (пас- ри ва рациони ҳамда жисмоний жамоат фонди ҳисобидан ғолиб
лари энг ишончлиси ва порт) маълумотлари асосида машқлар комплексини ишлаб чи- маҳалла фуқаролар йиғинлари-
тўғри ҳисоблайдигани рўйхатдан ўтишни тўлиқ қиш ва уни аҳоли орасида доимий нинг тижорат банкида очилган
бўлиб чиқди. амалга оширишлари мумкин. тарғиб қилиш бўйича ҳам алоҳи- ҳисоб рақамига ўтказилади.
Шунингдек, ким қаерга, нима да кўрсатмалар берилган. Хўш,
мақсадда юраётганини GPS рацион қандай ишлаб чиқилади? Ноилахон АҲАДОВА
орқали кузатиш ҳам йўлга қў- Унда нималар инобатга олинади? «Маhаllа»
йилади. Кимдир уйда ўтириб,
шунчаки юради ёки юргандек — Аҳоли орасида ортиқча вазн
ва семизлик касаллигининг ке-
либ чиқиш сабабларидан бири

Бадминтон бўйича Ўзбекистон кубогига
старт берилди.

2020 йил ТАҲЛИЛ 11
№38 (1968)

Ўн беш йиллар олдин олий таълим муассасаларига
ўқишга қабул қилишда давлат гранти асосида кўп-
роқ ўрин ажратиларди. Ўша пайтлар тўлов-контракт
бўйича таълим олиш имконини қўлга киритган ёшлар
орасида талабаликдан воз кечиш, келгуси йил грант ўрин-
ларига уриниб кўришни мўлжаллаш ҳоллари бўларди.

ТАЪЛИМ
КРЕДИТЛАРИ

АЖРАТИШДА ¯АНДАЙ ЯНГИЛИКЛАР КУТИЛМО¯ДА?

Балки авваллари олий таълим олиш учун хат-ҳужжат тақдим Кутилаётган ўзгаришлар Хориж тажрибаларини
жорий этиш зарур
мутлақо бепул бўлгани учун одам- этилиши кераклигини яхши тушу- — 2020/2021 ўқув йилидан
бошлаб республика олий таълим Бугунги кунда мамлакатимизда
лар текин билим олишга одатла- намиз. Гап шундаки, кредитлашти- муассасалари талабаларига ўқув таълим кредитлари берилишини
йили давомида тўлов-контракт ривожлантириш борасида илғор
нишгандир, дейишингиз мумкин. риш тизимидаги мураккабликлар маблағларини тенг улушларда давлатлар тажрибасига мурожаат
бўлиб, камида тўрт маротаба қилиш мақсадга мувофиқдир.
Йўқ, бунга, асосан, қўли калталик мазкур молия муассасаларининг тўлаш имконияти яратилган, — Айрим хорижий давлатларда та-
дейди Олий Мажлис Қонунчи- лабалар учун ижтимоий ссудалар
сабаб бўларди. Бу ҳолат ҳозир ҳам муваффақиятидан дарак бермай- лик палатаси депутати Гулшана ажратилиши, таълим заёмлари
Худоёрова. — Жорий ўқув йилида чиқарилгани, таълим кредитлари
учрайди. Лекин ҳозир грант бў- ди, қолаверса, у мижозлар талаби- кундузги таълим шаклида таҳсил фоизсизлиги, уларни қайтариш-
олаётган талабалар учун стипен- нинг узоқ муддатлилиги, жумладан,
йича кам ўрин ажратилиши учун ни қондирмаса, буни замонавий диясиз базавий тўлов-контракт 25 йилгача этиб белгиланганини
миқдорларига 10 фоизли чегирма мисол келтиришимиз мумкин.
абитуриентлар аввалбошданоқ иш услуби деб бўлмайди. берилган. Пандемия шароити Хусусан, Европа мамлакатларида
инобатга олиниб, табақалашти- талабаларга олий таълим билан
тўлов-контракт асосида бўлсаям Хўш, таълим кредитлари аж- рилган тўлов-контракт асоси- боғлиқ қийинчиликларнинг олдини
да талабаликка тавсия этилган олиш мақсадида ижтимоий-моддий
ўқишга илинишни чамалаб ОТМга ратилиши соҳасида яна қандай абитуриентлар учун табақалаш- ёрдам бериш тизими қўлланилади.
тирилган тўлов-контракт мини-
ҳужжат топширадилар. муаммолар бор ва бу тизимни мал миқдорларининг энг пастки Шундан келиб чиққан ҳолда,
чегараси 10 баравардан 8 баравар- олий таълим тизимида таҳсил
Сир эмас, бугунги кунда олий такомиллаштириш бўйича қандай гача камайтирилган. Уларни олий олаётган ёшларни молиявий қўл-
таълим муассасалари томонидан лаб-қувватлашнинг янги шакллари
ўқув юртларига қабул қилиш ишлар амалга оширилмоқда? оширмаслик ҳамда белгиланган ташкил этилса, шунингдек, кре-
стипендиясиз базавий тўлов- дитни қайтариш муддатини янада
қамрови ошган. Бу дегани тўлов- Кимлар имтиёзга эга? контракт миқдорларига 10 фоизли узайтириш имкониятлари кўриб
контракт асосида таълим олиш чегирмани қўллаган ҳолда таба- чиқилиб, бу ишни талаба ўқишни
қалаштирилган тўлов-контракт тугатгандан кейин камида бир йил
учун иқтисодий имконият қиди- — Олий таълим муассасалари миқдорини ҳисоблаш белгиланган. ўтиб амалга оширишга киришил-
са, бу борада бир қадар енгиллик
раётган ёшлар сафи кенгайган. талабаларига таълим кредитлари Яқинда Бош вазир ўринбосари яратилган бўларди. Энг асосий
Беҳзод Мусаевнинг парламент масалалардан яна бири эса — кре-
Уларни қўллаб-қувватлаш мақса- бериш Вазирлар Маҳкамасининг сўровига юборган жавобида бу дит фоиз ставкаларини мамлакат-
дида банклар томонидан таълим 2001 йил 26 июлдаги 318-сонли борада янги имкониятлар яра- да инфляция даражасидан келиб
кредитлари ажратилиши ушбу тиш масаласи кўриб чиқилаёт- чиқиб белгилашдир.
қарори, шунингдек, мазкур ҳужжат гани маълум қилинди. Хусусан,
муаммога маълум даражада ечим билан тасдиқланган Низомга кўра 2020/2021 ўқув йилидан бошлаб Умуман олганда, ёшларимиз-
бўла олади. Шундай бўляпти ҳам. амалга оширилмоқда, — дейди тижорат банклари томонидан нинг олий таълим олишини кенг
Аммо таълим кредитлари олишга республика олий таълим муасса- рағбатлантириш, бўлажак етук
даъвогар бўлган ёшлар у қадар кўп Марказий банк ахборот хизмати саларида тўлов-контракт асосида мутахассисларни тайёрлашга
деб ҳам айта олмаймиз. раҳбари Акмал Назаров. — Унга таҳсил олаётган талабалар учун эришиш учун ижтимоий-моддий
кўра, мазкур кредитлар тижорат таълим шаклидан қатъи назар, қўллаб-қувватлов жуда ҳам зарур.
Бунинг сабаби эҳтиёж камли- банклари томонидан олий таъ- (кундузги, сиртқи, кечки, иккинчи Шу маънода иқтидорли талаба-
гидан эмас, балки мазкур кредит- лим муассасаларининг кундузги мутахассислик) таълим кредит- ларга шу жиҳатдан кўмак бериш,
ларни олиш жараёни бироз мурак- бўлимларига тўлов-контракт асо- лари ажратилишини жорий этиш керак бўлса, уларни ҳомийликка
каблигидан, десак хато бўлмайди. сида қабул қилинган Ўзбекистон кутилаётир. олиш тизимини яратиш ва бунда
Яъни бу жараёнда ҳужжатбозлик- фуқароси бўлган талабаларнинг шаффофликни таъминлаш кўз-
ларга дуч келиш мумкин. Банк со- ўқиши учун уларнинг ўзига, ота- Режалаштирилаётган ўзгариш- ланган натижани беради. Нима
ҳасининг ўз қонуниятлари борли- оналарига ёки васийларига бери- лардан яна бири — жорий ўқув бўлганда ҳам, юртимизда олий
ги, у ижтимоий кўмак ташкилоти лиши мумкин. Олий таълим муас- йилидан бошлаб сиртқи таълим маълумотли кадрлар сони ва си-
эмаслиги, ҳар қандай маблағни шаклига табақалаштирилган тў- фатини ошириш вазифаси таълим
сасаларида ўқиш даври лов-контракт асосида тавсия эти- кредитларини ривожлантириш,
либ таҳсил оладиган талабаларга айни йўналишдаги ижтимоий
ҳисобга олинган ҳолда, тўлов-контракт маблағларининг ёрдам тизимини йўлга қўйишсиз
умумий миқдорини бутун ўқув амалга ошиши мушкул.
бакалавриатга қабул қи- даври мобайнида (5 йил ичида)
тенг улушларга бўлиб тўлашга Тўлқин ШЕРНАЕВ
ДАРВОҚЕ... линган талабаларга — 10 имконият яратишдир. «Mahalla»
йилгача, магистратура

Бугунги пандемия шарои- босқичи талабаларига —

5 йилгача бўлган муддат-

тида олий таълим муасса- га берилади.
саларида тўлов-контракт
асосида 276 967 нафар тала- Бу борада чин етим-
ба (жами талабаларнинг 76 лар, Меҳрибонлик уйла-
рида тарбияланганлар
фоизи) таҳсил олаётгани ва ҳамда болаликдан I ва II

гуруҳ ногиронлиги бор

жорий йилда 85030 нафар инсонлар имтиёзга эга
талабанинг ўқишга қабул бўлиб, уларга таълим
қилиниши (жами квотанинг кредитлари фоизсиз бе-
74,6 фоизи) таълим кредит- рилмоқда.

ларига бўлган талабнинг Ҳозирги карантин

даврида таълим кредити

ортишига олиб келиши ажратиш хизматини ма-
кутилмоқда. софавий равишда кўрса-
тилиши тижорат банкла-

ри томонидан мустақил

белгиланади.

Тoшкент вилоятида ТАТУ филиали
ташкил этилади.

12 БОР ГАП 2020 йил
№38 (1968)

МА²АЛЛА ХОДИМИ

КЎМИР ЕТКАЗИБ
БЕРИШГА МАЖБУР...(МИ?)
Маълумки, қиш- ўртасидаги масофа 30 км. бўлса,
қировли кун- вилоят омборидан олиб келиш
лар яқинлаш- учун 60-65 км. масофани босиб
ган сари унга ўтишга тўғри келади. Табиийки,
тайёргарлик ҳақида ўй- бунда маҳсулот таннархи ҳам
ошиб кетяпти.
лай бошлаймиз. Айниқса,
«Маҳалла ходими кўмир
газ етиб бормаган ҳу- етказиб беришга мажбур

дудлар аҳолисини бошқа эмас!»

турдош ёқилғи маҳсу- — Чиндан ҳам, куз-қиш мав-
сумига тайёргарлик жараёнида
лотлар билан таъмин- газ етиб бормаган ҳудудларни
кўмир билан таъминлаш муҳим
лаш бўйича аниқ тизим ҳисобланади, — дейди Маҳалла ва
оилани қўллаб-қувватлаш вазир-
яратилгани одамларнинг
лигининг ободонлаштириш,
оғирини енгил, мушку- томорқа ва экология маса-
лалари бошқармаси бош-
лини осон қилмоқда. «Ўз ишимизга улгура ДАРВОҚЕ... лиғи Наврўз Мусаев. — Бу
олмаяпмиз» ишларни ташкил этишда Бош
Дарҳақиқат, қонунчиликка Республикамиз миқёсида прокуратурада штаб тузилган.
мувофиқ, газ бўлмайдиган ҳудуд- — Маҳалла фуқаролар йиғи- «Ўзбекистон темир йўлла- Соҳага тааллуқли вазирлик-
ларда аҳолини кўмир маҳсулоти ни барча жабҳада аҳоли билан ри» АЖ тасарруфидаги 6 та лар қатори бизнинг вазирлик
билан узлуксиз равишда таъ- яқин бўлиши керак, — дейди «Ўзтемирйўлёнилғитаъмин» ҳам штаб аъзоси ҳисобла-
минланиши кўрсатиб ўтилган. маҳалла фуқаролар йиғини нади. Вазифамиз аҳолининг
Унга кўра, қиш мавсумида газ кам таъминланган қатлами,
бўлмайдиган ҳудудларга етарли раисининг ободонлаштириш, бошқармасига қарашли бир- «темир дафтар»га киритилган
миқдорда кўмир етказиб бе- томорқа ва тадбиркорлик оилаларнинг кўмир маҳсуло-
риш бўйича тегишли ҳужжатлар масалалари бўйича ўринбо- лашган ёқилғи омбор хўжа- тига эҳтиёжини ўрганиш ва
тасдиқланади (Вазирлар Маҳ- сари Ирода Абдураҳимова лиги фаолият кўрсатмоқда. уларнинг рўйхатини шакл-
камаси – вилоят ҳокимликлари (мурожаатчи исм-фамилияси Аҳолини кўмир билан таъ- лантириш. Ўз навбатида, бу
– туман ҳокимликлари). Шундан минлаш мазкур хўжаликлар рўйхат туман ҳокимликларига
сўнг туман ҳокимлиги томони- таҳририятга маълум бўлса-да, тақдим этилади. Маҳалла фу-
дан тасдиқланган аҳолини кўмир қаролар йиғинининг вазифаси
билан таъминлашга оид жадвал унинг илтимосига кўра сир зиммасига юклатилган бўл- мана шу ерда тўхтайди. Ундан
маҳалла фуқаролар йиғинига кейинги масалаларни сектор-
етказилади. сақланмоқда). — Бунга эътироз са, фуқаролар туман ёки ша- лар маҳаллий ҳокимликлар
йўқ. Фақат баъзи ҳолларда биз ҳар ҳокимликлари томони- билан биргаликда ҳал этиши
Маҳалла фуқаролар йиғини ўз ишимизга улгура олмаяпмиз. дан тасдиқланган маҳалла керак. Маҳалла ходимига
келиб тушган аризаларга муво- Мисол учун, фуқаролар йиғи- оқсоқоллари тақдим этган кўмир олиб кел, дейишга,
фиқ, кўмирни сотиб олиш бўйи- нида куз-қиш мавсуми учун кў- уни кўмирхонага юборишга
ча реестрни шакллантиради ва ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. Агар
уни кўмир омборларига етказиб мир маҳсулоти маҳалла томо- рўйхат асосида, белгиланган қайсидир ҳудудда шундай
беради. Кўмир омборлари ма- ҳолат кузатилса, бизга маълум
ҳалла фуқаролар йиғини томо- нидан тақдим этилган рўйхат миқдорда қаттиқ ёқилғини қилишсин. Керак бўлса, туман
нидан тақдим этилган реестрга асосида берилади. Ҳар ҳафта харид қилишлари мумкин. ҳокими, сектор раҳбари би-
ва тасдиқланган жадвалга асосан фуқароларни рўйхатга кири- лан боғланиб, муаммони ечишга
аҳолини кўмир маҳсулоти билан амалий ёрдам берамиз.
Молия вазирлиги томонидан тас- тиш, кейин уни кўмир конига Хулоса сифатида айтиш мумкин-
диқланадиган нархлар асосида ки, маҳалла ходимлари фақат рўй-
узлуксиз таъминлаш чораларини олиб бориб аҳолига тарқатиш хат шакллантиришга масъул, холос.
кўради. Уларни ўз ваколатидан ташқари
билан банд бўляпмиз. Натижа- ишга мажбурлашга ҳеч кимнинг
Бир қарашда ҳаммаси яхши. ҳаққи йўқ. Шундай экан, фуқаролар
Барча чоралар аҳолининг қишда да ўз вазифамизга кирадиган йиғини ходимлари ҳақ-ҳуқуқлари
қийналмаслиги учун хизмат қи- бузилган тақдирда таҳририятимиз-
лади. Аммо масаланинг иккинчи ишларимиз қолиб кетяпти. дан, кўмирга бўлган эҳтиёжини га маълум қилишларини сўраймиз.
томонини ҳам назардан четда Таҳририят ушбу масала юза-
қолдирмаслик керак. Эътибор уйма-уй юриб аниқлаяпмиз. сидан бошқа маҳалла фуқаролар
берсангиз, бу ишларнинг барча- йиғинлари ходимларининг ҳам
сида маҳалла фуқаролар йиғини Аксарият одамларимиз кўмирга фикрини ўрганиш мақсадида
масъул этиб белгиланган. Афсус- сўровнома ўтказишни бошлади.
ки, ҳудудларда маҳаллий ҳоким- эҳтиёжманд. Шу сабабли рўйхат Сиз ҳам ушбу сўровномада фаол
лик вакиллари маҳалла ходими- қатнашиб, фикр-мулоҳазаларин-
га кўмирга эҳтиёжманд оилалар бўйича уларга ёрдам берилмоқда. гизни қолдиришингиз мумкин.
рўйхатини тузиш билан бирга,
уни етказиб беришни ҳам юкла- Афсуски, маҳсулотни омбордан Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
моқда. Савол туғилади — бу иш- «Mahalla»
лар шундоқ ҳам ўз вазифасидан олиб келиш ҳам маҳалла фуқаро-
ортмаётган маҳалла ходимларига
ортиқча юклама бўлмаяптими? лар йиғини ходимлари зиммасига

юкланмоқда. Шу каби муаммолар-

нинг чеки йўқ. Ваколатимиздаги

вазифаларни бажаришга улгуриб

— Мен Фарғона вилояти Ёзё- бўлмаётгани ҳақиқат. Кўмир олиш

вон туманида яшайман, — дейди учун маҳалладан тайинланган

тумандаги маҳалла фуқаролар ишончли вакилнинг тоғдек сабри

йиғини раисининг ободон- бўлиши керак. Ҳафталаб омборда

лаштириш, томорқа ва тад- навбат кутиш зарур. Аҳолига 60-65

биркорлик масалалари бўйича км.дан кўмир олиб келишнинг ўзи

ўринбосари Нодира Файзиева бўлмайди. Манзилли тарқатилмаса

(исм-фамилияси шартли). — Ма- ҳам, кўмир омборларини ҳеч бўл-

ҳалламиз чўл ҳудудида жойлашган маса, туман марказларида ташкил

бўлиб, 136 та хонадонда 770 та қилиш зарур. Чунки бизда кўмир

аҳоли истиқомат қилади. Улар- вилоят марказидан олиб келинади.

нинг муаммоларини, шу жумла- Туман маркази билан маҳалламиз

Мамлакатимизда пенсия ва нафақа олувчи фуқаролар сони
шу йилнинг 9 ойида 239 мингга ортган.

2020 йил НУҚТАИ НАЗАР 13
№38 (1968)

Суд ҳақида гап кетганда кўпчиликнинг хаёлига аввало,
судма-суд юриш, ишнинг ойлар давомида ҳал этилмай
қолиши, энди ҳал бўлади деганда, «Бу бизнинг судга
тегишли масала эмас экан, бошқа судга мурожаат қи-
линг», деган жавоб олиш келади.

СУДЛАРДАГИ САРСОНГАРЧИЛИККА

БАРҲАМ БЕРИЛАДИ...(МИ?)

Ҳа, бугун фуқароларнинг суд- томонидан жиноят ишларини кў- навбатдаги мажлисида депутатлар Олий Мажлис Қонунчилик пала-
лардаги сарсонгарчилиги жамия- риш бошланганидан сўнг мазкур жиноят процессида жиноят иши таси депутатларининг таъкидла-
тимиздаги оғриқли нуқталардан муаммоларни ҳал этишда муддат бўйича дастлабки эшитув инсти- шича, қонун лойиҳасининг қабул
бирига айланган. Аслида судга асосиз ўтиб кетади. Бу эса про- тутини жорий этишга қаратилган қилиниши жиноят ишини уму-
адолат истаган инсонлар муро- цесс иштирокчиларининг ортиқча қонун лойиҳасини кўриб чиқдилар. мий кўришга монелик қилаётган
жаат этишади. Мақсад – ўзларини вақт сарфлашига, сарсон бўлиши- сабабларни тезкор бартараф этиш
қийнаган муаммо ёки масалага га олиб келади. Дастлабки эшитув имкониятини беради. Қарорлар
қонуний ечим топиш. Бироқ бу институти қабул қилиш жараёнида тарафлар-
жараён айрим сабабларга кўра, Сабаби нима? нинг тортишуви принципга сўзсиз
ойларга, ҳатто, йилларга чўзилиб Мазкур лойиҳанинг афзаллиги риоя этилишига, суд муҳокамаси
кетади. Натижада фуқаролар суд Чиндан ҳам, бугунги кунда ушбу нимада? У амалга ошса судлар- чоғида фақат мақбул далиллардан
биносига қатнайвериб сарсон босқичда тарафлар иштироки даги сарсонгарчиликка барҳам фойдаланиш учун шарт-шароит-
бўлишади. Шу боисдан баъзан чеклангани сабабли суд жараёнда бериладими? лар яратишга ёрдам беради. Қола-
одамлар судга мурожаат қилиш- ҳал этилиши лозим бўлган му- верса, жиноят процессида шахс-
ни истамайди. Бугун фуқаролар ҳим масалаларни (масалан, ишни — Олий Мажлис Қонунчи- нинг конституциявий ҳуқуқларига
«отанга бор, онанга бор» қабили- тугатиш ёки тўхтатиш) судья якка лик палатасининг навбатдаги риоя этилишини таъминлашга ва
да суд биносига бориб, ҳал бўл- тартибда ҳал этишга мажбур. мажлисида жиноят иши бўйича унинг олдида белгиланган вазифа-
май қолган ишни кейинги судга Оқибатда, судья чекланган маълу- дастлабки эшитув институтини ларни ҳал этишга хизмат қилади.
қолаверишидан безор. Хўш, бун- мотга эга бўлганлиги учун иш ҳал жорий этишга қаратилган қонун
дай сарсонгарчиликка нималар этилмасдан қолади. Асосий бос- лойиҳасида муҳокама қилинди, — Қонун лойиҳаси ишлаб
сабаб бўлмоқда? Қачонгача халқ қич — умумий суд мажлисига бар- дейди Э.Турғунбоев. — Унга кўра, чиқилдими?
судма-суд юради? ча иштирокчилар чақирилганлиги жиноят иши судга келиб тушгач
боис, фуқароларнинг овора бўлиб судья тарафларнинг илтимоси- Давлатимиз раҳбарининг 2020
— Фуқароларнинг судларда келгани қолади. Бундан ташқари, га кўра ёки ўз ташаббуси билан йил 24 июлдаги «Судлар фао-
ҳудудларда фуқаролик, жиноий, жиноят иши бўйича иш юритишни лиятини янада такомиллашти-
сарсон бўлишининг сабаблари маъмурий, иқтисодий ишлар бў- тўхтатиб туриши мумкин. Жиноят риш ва одил судлов самарадор-
қатор омилларга боғлиқ, — дейди йича судлар фаолият юритмоқда. ишини айблов далолатномаси- лигини оширишга доир қўшим-
Фуқаролик ва иқтисодий ишлар ни, тиббий йўсиндаги мажбурлов ча чора-тадбирлар тўғриси-
Жиноят ишлари бўйича 2 та ёки 3 та туманга битта чораларини қўллаш тўғрисидаги да»ги фармони қабул қилинган
бўйича Тош- туманлараро суд фаолият олиб тасдиқлаган қарорни прокурорга эди. Унга биноан, Судьялар
кент шаҳар боради. Фуқаролар эса қай бири- юборишади. Унда назарда тутил- олий кенгаши Олий суди билан
суди судьяси га мурожаат қилишини билмай ган ҳолларда жиноят ишларини биргаликда 2020 йил 1 ноябрга
Элбекжон қолади. Баъзан, билмай бошқа бирлаштиришга ва ишдан номақ- қадар янги таҳрирдаги «Судлар
Турғунбоев. судга мурожаат қилишади. Ойлар бул далилларни чиқариб ташлаш тўғрисида»ги қонун лойиҳасини
— Буни бирги- давомида судда маълум бир иш тўғрисида тарафлардан бирининг ишлаб чиқилиши керак эди. Хўш,
кўрилади-да, якунда бошқа судга илтимоси мавжуд бўлса, дастлабки лойиҳа ишлаб чиқилдими?
на апелляция тааллуқли эканлиги маълум қили- эшитувни тайинлаш тўғрисидаги
нади. Табиийки, буларнинг барча- ажрим чиқаради. Дастлабки эши- — «Судлар тўғрисида»ги қонун
бериш мисоли- си фуқароларнинг сарсонгарчи- тув тайинланган пайтдан эътибо- дастлаб, 1993 йил 2 сентябрда,
ликларига сабаб бўлмоқда. Хўш, ран беш суткадан кечиктирмай янги таҳрирдагиси эса 2001 йил 14
да кўриб чиқсак. мазкур вазиятда фуқароларнинг жараён бошланиши ва давомий- сентябрда қабул қилинган, — дей-
ҳам, судларнинг ҳам манфаатла- лиги ўша кундан эътиборан ўн ди судья Э.Турғунбоев. — Сўнгги
Амалдаги жиноят-процессуал ри йўлида муаммони қандай ҳал суткадан ошмаслиги керак. Бир сўз йилларда суд соҳасида амалга
қилиш мумкин? билан айтганда, дастлабки эшитув оширилаётган ислоҳотлар, тизим-
қонунчилигига кўра, биринчи институтининг жорий этилиши да бўлаётган ўзгартишлар «Суд-
Бугун ана шу муаммо ижобий судга келиб тушган жиноят ишла- лар тўғрисида»ги қонунни янги
инстанция суди қарорига нис- ҳал бўлиш арафасида. Жорий рини судда кўриш учун тайинлаш таҳрирда қабул қилишни тақозо
йилнинг 28 октябрь куни Олий босқичида тарафларнинг иштирок этади. Ҳозирда «Судлар тўғриси-
батан апелляция ёки кассация Мажлис Қонунчилик палатасининг этишига хизмат қилади. да»ги қонуннинг янги таҳрирдаги
лойиҳаси ишлаб чиқилган. Мазкур
тартибида шикоят ёхуд протест жараёнда судлар томонидан так-
лиф ва мулоҳазалар ҳам берилган.
берилади. Апелляция ёки кассация
Нима бўлганда ҳам лойиҳалар
тартибида кўрилган ишлар юза- амалга ошсин, яхши ўзгариш-
лар қилинсин, асосийси, оддий
сидан назорат тартибида шикоят ҳалқнинг оғири енгил, мушкули
осон бўлсин деймиз. Зеро, судма-
келтирилади. Бу эса фуқаролар- суд юриб ўтказиладиган вақтни
жамият учун фойдали бирор ишга
нинг ортиқча овора бўлишига, иш- сарфлаш мумкин. Ана шунда фуқа-
ролар ҳам мамнун бўлади, судлар
ларнинг бир неча инстанцияларда ҳам бир ишни қайта-қайта кўра-
вермайди.
такрор ва такрор кўрилишига
Ноилахон АҲАДОВА
сабаб бўлади. «Маhаllа»

Бундан ташқари, жиноят иши-
ни суд мажлисида кўриш учун
тайинлаш босқичида ишни тўх-
татиш, тугатиш ёки камчиликлар
аниқланган тақдирда айблов
хулосаси ёки далолатномаси
тасдиқланганда уни прокурорга
қайтаришни тартибга солувчи
алоҳида институт йўқ. Шунингдек,
далилларни номақбул деб топиш
учун асос бўлган тақдирда, тараф-
лар илтимоснома киритганида
бу муаммоларни ҳал қилишни
тартибга соладиган институт ҳам
мавжуд эмас. Шу сабабли, судлар

Истеъмолчилардан ариза қабул қилишнинг
янги тизими ишга туширилди.

14 «INNOWЕЕK.UZ – 2020» 2020 йил
№38 (1968)

Бугун кимнидир ИННОВАЦИОН ²АФТАЛИК
ҳайратга солиш
ниҳоятда қийин. БИЗГА НИМА БЕРАДИ?
Замоннинг тез-
корлиги, технологиялар бирларда нафақат технологиялар юқори ва янги га оширилиши аҳолини етарли
тараққиёти инсоният- дунёга намойиш этилади, балки технология- озиқ-овқат билан таъминлаш учун
ни янгиликларни оддий соҳа вакиллари билан танишиш, лар зоналари кифоя қилади. Шу боис биз қишлоқ
қабул қилишга ўргатиб алоқаларни ўрнатиш ва, албатта, ассоциацияси хўжалигининг барча соҳаларига
қўйди. Аксарият соҳалар потенциал инвесторларни топиш- бош котиби янгидан-янги технологияларни
эса аллақачон рақамлаш- га ёрдамлашади. Унда 30 дан зиёд жаноб Чжан жорий этмоқдамиз. Атроф-муҳит-
ган. Инновацион ғоялар- мамлакат, нуфузли халқаро таш- Женчжун. — У нинг зарарланиши, чиқиндилар-
нинг ранг-баранглиги, килот ва компаниялар вакиллари, нафақат Ўзбе- нинг кескин кўпаяётгани инсоният
ҳатто, онгу шууримизни Австрия, Буюк Британия, Нидер- кистоннинг инно- олдидаги энг катта муаммолардан
шошириб қўяётир. ландия, Италия, Исроил, Россия, вацион йўналишини белгилаши, бири. Қайта тикланадиган энер-
АҚШ ва бошқа мамлакатларнинг балки глобал инновацияларни гия – жамиятимизнинг анъанавий
Хўш, Ўзбекистонда-чи, вазият илм-фан ва инновациялар соҳа- ривожлантиришга ижобий туртки ёқилғилардан энергия олишнинг
қандай? Бизда ҳам инновацион ғоя- сидаги етакчи мутахассислари бериши мумкин. Ҳозирги дунёда янги усулларига ўтишдаги жамия-
лар илгари суриляптими? Анъана- қатнашяпти. инновациялар ниҳоятда муҳим тимизнинг илк қадамларидир. Ду-
вийлик касб этаётган инно ҳафта- мавзу бўлиб, унга ҳаётнинг барча нёдаги ҳаётни барқарорлаштириш
ликлар бизга нима беряпти? Бундан Халқаро экспертлар соҳаларида талаб катта. Чунки учун муҳим бўлган яна бир соҳа
бирон натижа чиқиши қанчалик фикри қандай? инновациялар мамлакатларимиз – сувни қайта ишлашдир. Исроил
ҳақиқатга яқин? Пандемия даврида ва минтақаларимиз ривожлани- бугунги кунда саноат, қишлоқ
ўтказилаётган ҳафталик аввалгила- — Ҳозирги мураккаб даврда шини тезлаштиради, одамларга хўжалиги ва уй хўжаликларида
ридан нимаси билан фарқ қилади? илм-фан, техника, инновация янада фаровонлик, қулайлик фойдаланилган сувнинг 91 фоизи-
соҳасида халқаро ҳамкорликни келтиради. Шу билан бирга, биз ни қайта ишлаб, фойдаланмоқда.
– Бу йил «InnoWееk.uz – 2020» йўлга қўйиш ҳар қачонгидан ҳам ривожланиш жараёнида жуда Дунё шунчалик шиддат билан ри-
онлайн форматда ишлайди, – дей- муҳим, — дейди Инновацион кўп муаммоларга дуч келяпмиз. вожланяптики, энди у 5G алоқаси
ди Инновацион ривожланиш зоналар халқаро Ҳозирги глобал эпидемия ша- каби илғор мулоқотни, маълумот-
ассоциацияси- роити шошилишимиз, уни енгиш ларни рақамлаштиришнинг ноёб
вазирининг ра- нинг бош иж- ва олдини олиш учун кўпроқ усулларини талаб қилмоқда. Аммо
қамлаштириш рочи дирек- инновацион усулларни ишлаб маълумотлар етарли даражада
ва ахборот тори (IASP) чиқишимизни талаб қиляпти. ҳимояланмаган бўлса, рақамлаш-
технология- Эбба Лунд. — тириш зарар келтиради. Бу эса
лари бўйича Тадбиркорлар, Келажак дунёси ҳақида кибертехнологияларнинг бутунлай
маслаҳат- инноваторлар янги авлодининг яратилишига
чиси Бобур ва технологияга — Биз ўзгарувчан замон ва янги олиб келди. Биз инкубаторлар,
Раҳимов. – Унда асосланган компаниялар ҳамиша талабларга ҳамиша мослашиб акселераторлардан фойдаланган
ҳамкорлик қилиши, халқаро алоқа- боришимиз керак, — дейди Ис- ҳолда тадбиркорларга янги экоти-
қатнашувчилар ларни мустаҳкамлаши бугуннинг роил Иқтисодиёт зимда мамлакат, компаниялар ва
учун потенциал мижозлар, инвес- талаби. IASP 1984 йилда ташкил вазирлигининг тадбиркорликни қандай ривожлан-
торлар, инвестиция фондлари, ше- этилган бўлиб, глобал миқёсда Инновациялар тириш мумкинлигини намойиш
риклар билан алоқа ўрнатиш учун илмий парклар, технопарклар, бўйича бош- этишимиз керак. Жаҳон бозорига
тўлақонли интерактив хизматлар инновацион ҳудудлар, технологик қармасининг мос келадиган маҳсулотларни
кўрсатилади. Кўргазмада иштирок инкубаторлар каби лойиҳалар- раҳбари Ами яратиш бўйича йўл-йўриқларни
этадиган технологик компаниялар ни бирлаштиради. Аъзоларимиз Аппелбаум. — кўрсатишимиз даркор. Бу каби
ғоялари ва ишланмаларидан эса тажриба алмашиш, билимлари Рақамли ин- тадбирлар шу каби фикрларни
амалиётда мавжуд муаммоларни билан ўртоқлашиш, бир-бирлари- қилоб нисбатан ўртоқлашиш, мавжуд тажрибалар
ҳал қилишда фойдаланади. Ушбу ни қўллаб-қувватлаш орқали ўзаро ёш саналадиган билан танишиш имконини беради.
форматдаги тадбирлар иштирок- манфаатли фаолият юритади. Ўз рақамли технологияларнинг шид-
чиларга реал вақт режимида он- навбатида, «InnoWеек–2020» ҳам дат билан ривожланишига олиб Шунингдек...
лайн мулоқот қилиш имконини бе- турли соҳа вакилларини бирлаш- келди ва буни ҳаётимизнинг барча
ради. Таъкидлаш жоизки, виртуал тириш, мутахассисларни йиғиш, жабҳаларида кузатиш мумкин. Бу- Бу йил «Илм-фан, таълим ва
реаллик технологиялари асосида инновация ва янги технология- тун дунёда давлатлар томонидан рақамли иқтисодиётни ривож-
ишлайдиган, Марказий Осиёдаги ларни ўрганиш, шунингдек, иложи ҳам, иқтисодиётнинг реал сектори лантириш йили» Давлат дасту-
энг йирик технологик платфор- борича янги алоқалар ва ҳамкор- томонидан ҳам янги технология- рини амалга ошириш доирасида
малардан бири бўлган бу тизимда ликни ривожлантиришга қаратил- ларга эҳтиёж бор. Негаки, янги «Рақамли Ўзбекистон – 2030»
макон ва вақт ичида чекловлар йўқ: гани билан аҳамиятлидир. технологияларнинг қай даражада стратегияси қабул қилинди. Бу
куннинг исталган вақтида исталган ишлатилиши мамлакат аҳолиси- минтақалар ва иқтисодиётнинг
одам, истаган жойидан 3D кўргаз- Ғоялар трансфери нинг яшаш даражасини белгилай- барча тармоқларини рақамли
мага ташриф буюриши мумкин. майдони ди, илғор турмуш тарзини тарғиб равишда ўзгартиришни назарда
Шу билан бирга, барча маълумот- этади. Биргина қишлоқ хўжалиги тутади. Инновацион ғоялар ҳаф-
лар ташриф буюрувчи учун қулай — Халқаро инновациялар ҳафта- соҳасини олайлик. Эҳтимол, сиз талиги доирасидаги таклифлар ва
шаклда тақдим этилади: бир неча лиги, бу – инновацион ютуқларни 2050 йил аҳолини боқиш учун экспертлар фикрлари эса дастур-
сония ичида ўзингиз қизиққан йў- намойиш этиш ва инновацион дунёда етарли озиқ-овқат бўлмай- ларни самарали амалга оширишда
налишларни топишингиз мумкин. ғояларни алмашиш учун ажойиб ди, деган фикрдадирсиз. Бироқ қўл келади.
майдон, — дейди Хитой Халқ қишлоқ хўжалиги майдонларининг
«InnoWееk» — Ўзбекис- Республикасининг «Ипак Йўли» ҳосилдорлигини икки баробар- Садоқат МАХСУМОВА
тонга нима беради? тайёрлади.

«InnoWееk.uz – 2020» доира-
сида ўтказилаётган барча тад-

ДХМда илк марта имконияти чекланганлар учун
сурдо-онлайн платформаси ишга тушди.

2020 йил ИННОВАЦИЯ 15
№38 (1968)

Фарғона вилоятининг асосий суғорилади-
ган майдонлари қўшни республикалардан
оқиб келувчи Норин, Исфайрам, Шоҳимар-
дон, Сўх ва Исфара дарёларига боғланган-
лиги сабабли экин майдонларини сув билан таъ-
минлаш бугунги кунда долзарб масалалардан бири
бўлиб қолмоқда. Бу манбаларни тежаш, ҳар томчи-
сидан оқилона фойдаланишни тақозо этмоқда.

ТОМЧИЛАТИБ СУЎОРИШ:

ФАРҒОНАДА СУВ ТАЪМИНОТИНИ ЯХШИЛАЙДИ…(МИ?)

Шу мақсадда соҳа ривожи Масалан, 50 гектар экин майдони- тежамкор усулда иш олиб бориш кундузи ишлайди, ёмғирлатиб
истагида бўлган фермер хўжалик- суғориш жараёнини битта сувчи
йўлида истиқболли лойиҳаларни даги экинларни суғориш учун бир лари тобора кўпайиб бормоқда. назорат қилади. Эътибор беринг, 7
Уларнинг таклиф ва талабларини кунда бажариладиган иш 7 соатда
амалга ошириш, янги технология кеча-кундуз кифоя. Шунча майдон инобатга олиб, 2021 йилда 24 якунланади.
минг 678 гектар экин майдонла-
ва инновациялардан самарали оддий усулда суғорилса, ўн кун- рида сувни тежовчи технология- Бутловчи қисмлар
лар ишга туширилади. Лекин соҳа ишлаб чиқарилади
фойдаланиш муҳим омиллардан. дан ортиқ вақт, сув керак бўлади. ривожи билан боғлиқ муаммолар
борлигидан ҳам кўз юмиб бўлмай- Фарғона шаҳридаги «Palma
Шу кунга қадар вилоятдаги 17 Қолаверса, экинларни озиқланти- ди. Хусусан, сув тежовчи суғориш invect piast» масъулияти чекланган
технологиялари жорий этилган жамияти бу борадаги истиқбол-
минг 200 гектар майдонда сув риш, зарарли ҳашаротларга қарши майдонларда қишлоқ хўжалиги ли корхоналардан. Янги ишлаб
экинларини ушбу технологиялар чиқариш тармоғида бир кунда
тежовчи технологиялардан сама- курашиш ҳам аниқ ҳисоб-китоб асосида етиштириш бўйича мала- 4 тоннадан ортиқ 16 дан 400
кали мутахассислар етишмайди. диаметргача бўлган полиэтилен
рали фойдаланилмоқда. Асосий асосида олиб борилади. Бу бора- Шунингдек, сув тежовчи суғориш қувурлар, томизғичли ленталар
технологияларига техник хизмат тайёрланади. Бу ерга 360 минг
мақсад — олтинга тенг сув ман- да Туркиянинг «Yildirim damlama кўрсатиш сервис марказлари йўқ. АҚШ доллари миқдорида инвести-
ция киритилиб, замонавий ишлаб
баларидан оқилона фойдаланиш tomchilatib sug‘orish» корхонаси Ёмғирлатиб суғориш, чиқариш жиҳозлари олиб келинди,
томчилатиб суғоришдан 20 та янги иш ўрни яратилди.
орқали экинлар ҳосилдорлигини билан ҳамкорлик қиляпмиз. Шу
афзалми? — Маҳсулотларимизга бўлган
ошириш, аҳоли турмуш тарзини мақсадлар учун 200 минг доллар талаб кун сайин ортиб бормоқда,
Риштон туманидаги «Қайрағоч — дейди иш бошқарувчи Нодир-
яхшилашдир. миқдорида инвестиция киритил- ҳосилдор» фермер хўжалиги 20 бек Нишонов. — Ҳар бир фермер,
гектар ерда синов тариқасида ём- деҳқон хўжалиги талаб ва истакла-
Сувни, пулни тежайди ди. Айни кунда яна 40 гектардан ғирлатиб суғориш усулида ҳосил рини ҳисобга олиб, маҳсулот иш-
ортиқ экин майдонларида суғо- етиштирмоқда. Фермер хўжалиги лаб чиқарамиз, технологияларни
кейинги уч йил давомида халқаро экин майдонларига жойлаш, ишга
Президентимиз жорий йилнинг ришнинг ана шу самарали усули- молия корпорацияси билан ҳам- туширишда ёрдам берамиз.
ни жорий этиш устида иш олиб корликда иш олиб борди. Самара-
5-6 июнь кунлари Фарғона ви- ли ҳамкорлик доирасида фермер Шу кунга қадар томчилатиб
боряпмиз. Сарф қилинган хара- Ҳасанбой Боййигитов Америка суғориш жиҳозлари учун керак-
лоятига қилган ташрифи чоғида Қўшма Штатларига бориб тажриба ли бўлган бутловчи қисмларнинг
жатларнинг бир қисми субсидия алмашиб қайтди. асосий қисми четдан олиб келин-
вилоятда сув таъминоти билан ган. Бу кўп вақт, ортиқча маблағ
тарзида тўлаб берилади. Бундан — Техас штатида фермер хўжа- талаб этди. Янги ишлаб чиқариш
боғлиқ муаммолар ва уларнинг ликлари далалари, пахта заводла- тармоғи бу борадаги ортиқча ово-
ташқари, беш йил муддатга ер ва ридаги иш жараёни билан тани- рагарчиликларга барҳам берди,
ечимлари юзасидан ўринли так- шиб, пахта етиштириш бўйича маҳсулот таннархини 15 фоизгача
сув солиқларидан озод қилинган- тажриба алмашдик, — дейди арзонлатди, юздан ортиқ янги иш
лиф ва тавсиялар бериб ўтди. фермер. — Хўжалигимизда бу йил ўринлари яратишга хизмат қилди.
Хусусан, сувдан оқилона фойдала- миз. 29,6 гектар ерга «С-82-90» нав-
Истиқболли лойиҳа йиллар ли чигит қадаб, ҳар гектардан 40 Айни кунда маҳаллий тадбир-
ниш, бу борада тежамкор техно- центнердан ортиқ ҳосил олдик. корлар томонидан сув тежовчи
логиялар, илғор иш тажрибаларни давомида сувсизликдан қуриб- Мен нафақат ғўзани, балки бошқа технологиялар учун бутловчи
қақшаб ётган дашт ерларига ҳам экинларни ҳам ёмғирлатиб суғо- қисмлар ишлаб чиқаришни маҳал-
оммалаштиришга алоҳида эъти- риш усулини қўллаш тарафдори- лийлаштириш мақсадида 1 мил-
бор қаратиш, янги ташаббусларни янги ҳаёт нафасини олиб кирди. ман. Биз 20 гектар ердаги ғўзани лиард 200 миллион сўм маблағ
Шу кунга қадар фақат тош-ша- 7 кун суғорамиз. Агар ёмғирлатиб йўналтирилди.
қўллаб-қувватлаш учун 50 мил- суғорсак, ўша харажатнинг ўндан
ғалдан иборат бўлган 50 гектар бири ҳам кетмайди. Лекин ўша Сирасини айтганда, тежамкор
лион АҚШ доллари миқдорида самарани беради. Энг муҳими, технологиялардан фойдаланиб
майдон боғу бўстонга айланди. Бу сувни тежовчи усулда ғўза бар- суғориш ишларини олиб бориш
сармоя ажратилди. гидан ҳам, томиридан ҳам қувват орқали сув, минерал ўғит, иш ҳақи
ерда янги гилос боғлари ташкил олади. 2021 йилдан 20 гектар ерда ва бошқа агротехник харажатлар
Натижада Қува туманидаги ёмғирлатиб суғоришни йўлга сезиларли даражада қисқаради. Бу
«Мўминжон Ашуров» фермер хў- этилди. қўймоқчиман. Ёмғирлатиб суғо- фермер хўжаликларининг иқти-
Бундан ташқари, ҳудуддаги яна риш усули харажатлари дастлабки содий жиҳатдан барқарорлигини
жалигида экинларни томчилатиб ҳисоб-китобларимга кўра, 900 яхшилаш ҳамда даромад олиш
30 гектар ер томчилатиб суғориш млн. сўмга тушади. 20 гектар ерни ҳажмининг янада ортишини кафо-
суғориш технологияси ишга ту- суғориш учун 4 киши кечасию латлайди.
ширилди. Хўжаликдаги 50 гектар технологияси асосида ўзлаштири-
лади. Бу борадаги ишларни тизим- Расул КАМОЛ
майдон ана шундай замонавий «Mahalla»
қурилмалар ёрдамида масофадан ли олиб бориш мақсадида иккита
сув қудуқлари қазилди, умумий
туриб суғориляпти.
ҳажми 400 минг куб сув сиғимига
— Суғоришнинг бу усули ҳар
эга бўлган ҳавза қурилди. Тежамкор
жиҳатдан фойдали, — дейди
технологиялардан фойдаланиб,
фермер Каримжон Ашуров. —
суғориш ишларини олиб

бориш, сув миқдорини

40, электр сарфини 30

ДАРВОҚЕ... фоизгача тежаш имкония-
тини беради.

Фарғона вилоятида жами — Янги технологиялар,
аввало, сув ресурслари,

336,7 минг гектар суғорила- минерал ўғит, ёқилғи

диган майдонлар бор. Ушбу мойлаш маҳсулотларини
майдонларни сув билан иқтисод қилиш билан
таъминлаш бўйича 2260 км. бирга, пахта, ғалла, саб-
ирригация тизимлари, 170 завот ва мевали боғлар
ҳосилдорлигини 15-20

та насос станцияси, 923 та фоизга оширди, — дейди

суғориш дренаж қудуқлари Сирдарё–Сўх иррига-
мавжуд. ция тизимлари ҳавза
бошқармаси бошлиғи

Алломжон Фозилов. —

Муҳими, самарали ва

Бу йилги пахта мавсумида 150 дан ортиқ мансабдор
шахс жавобгарликка тортилди.

16 ЖАРАЁН 2020 йил
№38 (1968)

Инсон учун ўз уйига эга бўлиш
энг муҳим ҳаётий эҳтиёжлар-
дан саналади. Тан олиш керак,
бунда ҳамманинг ҳам ер олиб,
уй кўтариш ёки тайёр хонадонни сотиб
олишга қурби етавермайди. Афсуски,
беш қўл баробар эмас. Хўш, нима қил-
моқ лозим? Каталакдек ҳовлида 10-15
жон биргаликда умргузаронлик қилаёт-
ганлар, неча йилларки, ижарама-ижара
юриб, сарсон бўлаётганлар ҳаёт завқини
сурмай, яшаб ўтиб кетавериши керакми?

УЙЛАР НИМАНИНГ ІИСОБИГА
30 ФОИЗ АРЗОНЛАШАДИ?
Бугун ана шундай оилаларнинг — Сув тошқинига қадар Мир-
оғирини енгил қилиш мақсадида ло, уй-жойга муҳтож аҳоли қатла- ларнинг жойлашуви ва хоналарнинг заобод туманидаги «Саховат»
давлатимиз томонидан аҳолига ми ҳисобга олинади. Шунингдек, ички майдони мақбуллаштирилиб, маҳалласида яшар эдик, — дейди
қатор қулайлик ва имтиёзлар яра- тураржойларни ипотека кредити ҳовли ва йўлакларга сенсорли Ғофуржон Усубалиев. — Тақдир
тилмоқда. Президентимиз ташаб- асосида ажратиш масаласи ҳам электр чироқлари қўйилади. Ҳисоб- бизни бир синовдан ўтказди,
буси билан республикамизнинг кўриб чиқилади. лагичлар ҳам ҳар жойда эмас, балки бардошли бўлдик. Бизга ҳам янги
барча ҳудудларида арзон уй-жойлар бир жойга тўпланади. Ювиниш барпо этилган «Янги Ўзбекистон»
қурилаётгани, улар қулай ипотека — Вазирлар Маҳкамасига, ҳо- хонаси ҳам оптималлаштирилади. маҳалласидан уч хонали уй сов-
кредитлари асосида ажратилаётга- кимликларга уйларнинг етишмов- ға қилинди. Ҳамма шароити бор.
ни аҳолининг, айниқса, кам таъмин- чилиги тўғрисида кўплаб хатлар, Шунингдек, барчага қулай бўли- «Биз бугун Тошкентда яшаяпмиз»
ланган, ижтимоий ҳимояга муҳтож талаблар келиб тушмоқда, — дейди ши учун биринчи қават зиналари деб ҳам ҳазиллашиб, ҳам жиддий
қатламнинг мушкулини осон қиляп- Қурилиш вазирининг биринчи ташқарига чиқарилиб, ногиронлиги айтамиз. Рост-да, ошхонамиздан
ти. Юзлаб оилаларнинг неча йиллик ўринбосари Шерзод Ҳидоятов. — бўлган шахслар учун пандуслар тоза ичимлик суви оқиб турган
орзуси ушалиб, уйли бўлмоқда. Вилоятларда ҳам, шаҳарларда ҳам қурилади. Бу каби тежамкор чора- бўлса, чироғимиз, газимиз узил-
мазкур муаммо борлиги сабабли лар натижасида уйларнинг нархи маса, ҳалол ризқ топсак, яна нима
Маълумотларга кўра, жорий янги лойиҳадаги уйлар янада қулай, ўртача 30 фоизгача арзонлашади. керак?! Янги уйимиз ҳақиқий
йилда қишлоқларда 12 мингдан арзон ва сифатли бўлиб, техноло- ўзбекона услубда қурилгани билан
зиёд, шаҳарларда 18 мингдан гияни бузмаган ҳолда қисқа вақт — Эндиги вазифа шаҳар ва ту- жуда ёқди. Хоналар алоҳида, меҳ-
ортиқ кўп қаватли тураржойлар ичида қурилади. Хорижий мамла- манлардаги уй-жойга эҳтиёжманд мон келса ҳам хижолат бўлмаймиз.
барпо этилмоқда. Сардоба сув катлар тажрибасини ўрганиб чиқиб, оилалар рўйхатини шаклланти- Алоҳида фахр билан айтишим
омборидаги ҳодисадан кейин дизайн, қулайликлар яратиш, опти- риш, ер майдонларини аниқлаш керакки, уйимизнинг илк меҳмони
Сардоба ҳамда Мирзаобод туман- маллаштириш бўйича стандартла- ва шулар асосида қайси ҳудудга Президентимиз бўлди.
ларида қисқа муддатда 86 та беш римизни янгиладик. Ушбу лойиҳада қанча уй қуриш зарурлиги бўйича
қаватли уй қуриб битказилди. Дав- ортиқча жойлар бўлмайди, улар таклифларни ишлаб чиқишдан — Дарҳақиқат, бундай уйлар
латимиз раҳбари мазкур тажри- ҳаёт учун қулай шароитларга эга иборат, — дейди Қурилиш вазир- чуқур ва пухта ўйланган бош режа
бадан фойдаланиб, лойиҳаларни бўлади. Бундай уйнинг умумий лиги бошқарма бошлиғи Рус- асосида бунёд этилмоқда, — дейди
такомиллаштириш, уйларни аҳоли майдони — 1302 кв.м., фойдалани- там Ҳикматуллаев. — Бу бўйича Р.Ҳикматуллаев. — Яъни бунда ўз-
учун янада арзон қилиш бўйича ладиган майдони — 880 кв.м.(67,5 белгиланган тартибда ишлар бек оиласининг миллий анъаналари
кўрсатмалар берган эди. фоизи)ни ташкил этади. бошлаб юборилди. Бу жараёнда ҳисобга олинган. Хоналар шинам
сифатига таъсир қилмаган ҳолда ва кенг, алоҳида-алоҳида. Комму-
Хўш, бу йўналишда қандай янги- Нархлар 30 фоизгача уйларни арзонлаштириш, муҳтож нал тизимлар бўйича муаммо йўқ.
ликлар бор? Арзон уйлар қурили- арзонлашадими? оилалар учун муносиб шарт-ша- Энг муҳими, уйлар арзон. Негаки,
шида қандай ўзгаришлар бўлади? роит, айниқса, молиявий қулайлик ундаги барча замонавий қурилиш
Улар одамлар эҳтиёжини қай Айтиш керакки, янги лойиҳадаги яратишга ҳам эътибор қаратилади. материаллари, конструкциялар,
даражада қондира олади? Уйлар уйлар 1 подъезд, 5 қават ва 20 та Уйларни барпо этишда Сирдарё ёғоч пол, дераза панжаралари, том
ниманинг ҳисобига арзонлашади? хонадондан иборат бўлади. Лойи- тажрибасидан фойдаланилади. ёпиш ва бошқа материалларнинг
ҳада барча коммуникация тармоқ- бирортаси четдан келаётгани йўқ.
Барча ҳудудларда арзон лари кўзда тутилган бўлиб, уйлар- «Илк меҳмонимиз — Ҳаммаси ўзимиздан чиқади.
уйлар қурилади ни арзонлаштириш ва сифатини Президент!»
оширишга хизмат қиладиган қатор ***
Айтиш керакки, Президент топ- омиллар мавжуд. Хусусан, хонадон- Юқорида Сардоба ҳамда Мир- Инсон зоти борки, ҳаётда
шириғи асосида беш қаватли уйлар заобод туманларида янги лойиҳа ҳамиша бахтли яшасам, дейди.
лойиҳаси қайта кўриб чиқилиб, асосида 86 та беш қаватли уй Турмушининг фаровон бўлишини,
хонадонларнинг жойлашуви ва қурилганини айтиб ўтдик. Бугун орзу-ниятларининг ушалишини
хоналарнинг ички майдони мақ- бу уйлар ўз эгаларига топширил- истайди, ҳеч кимдан кам бўл-
буллаштирилди. Қурилиш мате- моқда. Хўш, у ердаги шароитдан масликка интилади. Шу маънода
риаллари лойиҳага мос ўлчамда аҳоли мамнунми? ўз уй-жойига эга бўлиш — ҳар
ишлаб чиқарилади, исроф бўлмай- бир инсоннинг ўзини бахтли ҳис
ди. Давлатимиз раҳбари 26 октябрь қилиши, тўкин яшашида муҳим
куни қурилиш соҳасидаги лойиҳа- омиллардан биридир. Ўйлаймизки,
лар тақдимоти билан танишиш чо- янги лойиҳа асосида қурилади-
ғида бундай тураржойларни аҳоли ган, бошқа уйлардан 30 фоизгача
зич жойлашган барча туманларда арзон бўлиши кутилаётган уйлар
қуриш зарурлигини таъкидлади. ҳам уларнинг айни шу эзгу истак-
ларини рўёбга чиқаришига замин
Унга кўра, март ойидан бошлаб яратади.
бундай уйларни қуриш режа-
лаштирилмоқда. Айниқса, аҳоли Санжар ИСМАТОВ
зич жойлашган жойларда уларни «Mahalla»
қуриш талаби бор. Бунда, энг авва-

Самарқандда 25 қаватли
уй қурилади.

2020 йил ДОЛЗАРБ МАВЗУ 17
№38 (1968)

«Ўзбекистон ҳаво йўллари» миллий
авиакомпанияси 1992 йилда таш-
кил топган. Ўтган 28 йил давомида
компания монопол ҳуқуқларини
сақлаб келди. Шу муддат ичида
юртимизда на янги авиакомпания
тузилди, на бундай тусдаги компа-
ния хориж мамлакатларидан жалб
этилди. Фақатгина 2018 йил 27
ноябрдаги Президент фармонига
асосан, «Ўзбекистон ҳаво йўллари»

САМОЛЁТДА ФА¯АТМАК негизида «Uzbekistan Airways»

АЖ ва «Uzbekistan Airports» АЖ
ташкил этилди.

ПУЛИ КЎПЛАР УЧМАЙДИ...Авиация монополиясига
қачон чек қўйилади?

Рақобат бўлмаган жойда ри- ички нархлар у даражада чўнтакбоп тирган эдик, — дейди «Uzbekistan Нима учун монополия
вожланиш бўлмайди. Бу оддий эмас. Масалан, Тошкентдан Қора- Airways» АЖ бошқаруви раиси- йўқ бўлиши керак?
ҳақиқат барчага аён, бироқ буни қалпоғистонгача парвоз қилмоқчи нинг биринчи ўринбосари Умид
миллий авиакомпания вакиллари бўлсангиз, йўлкиранинг ўзига 100 Ҳусанов. — Аммо режаларимизни Хўш, нега ҳануз монополия
тан олгиси келмаяпти. Боз устига, АҚШ долларидан кўпроқ маблағин- қайта кўриб чиқиб, лоукостерни сақланиб қолмоқда? Нега ҳалигача
рақобат муҳити йўқлиги сабабли гиз бўлиши керак. Самолётда эса ташкил этмай туришга қарор қил- ташқи рақобатдан қўрқамиз? Ва-
фаолият самарадорлигини оши- фақат пули кўплар учмайди... дик. Айни вақтда компанияни ри- ҳоланки, авиация монополиясига
ришни ҳам хоҳламаяпти. Йўқса, вожлантириш стратегиясини иш- чек қўйилса, талай ижобий нати-
сўнгги 10 йил давомида парвозлар Юқоридаги каби масалалар ўз- лаб чиқяпмиз. Бунда тариф сиёса- жаларга эришиш мумкин. Жум-
сони атиги 15 фоизга ошганини ўзидан соҳага «янги қон» зарур- тимизни ҳам қайта кўриб чиқамиз. ладан, ташқи рақобат таъсирида
нима билан изоҳлаш мумкин? лигини кўрсатади. Бунга эса янги Сир эмас, нархлар харажатларга авиакомпания ҳам янада ривож-
Шунингдек, самолётларнинг кам авиакомпаниялар ташкил этиш, боғлиқ. Пандемия доирасида биз ланиши, рақобатбардош бўлиши
миқдордалиги янги йўналишларни хориж компанияларини жалб таннарх тузилишини, харажатлар- мумкин. Шунингдек, истеъмолчи-
ўзлаштириш, парвозлар сонини қилиш, зарур шарт-шароит яра- ни камайтиришни тўлиқ ишлаб ларга танлаш имконияти ярати-
кўпайтириш имкониятини ҳам тиш орқалигина эришиш мумкин. чиқдик. Ҳозирда биз ўйлаган аниқ лади ва улар ҳамёнбоп нархларда
чекламоқда. Парвозлар тоифаси- Транспорт хизматларига бўлган чора-тадбирлар мавжуд. Ҳозир авиачипталар сотиб оладиган
ни танлашнинг мураккаб тизими талабнинг ўсиб боришини қонди- рақамларни эълон қила олмайман, бўлади. Авиакомпаниялар мижоз-
эса хизматлар тўғрисида салбий риш учун лоукостер компаниялар аммо биз харажатларни камайти- ларга ҳамёнбоп нархларда юқо-
тасаввурларнинг шаклланишига ташкил этилиши ҳам мақсадга риш учун барча чораларни кўрдик. ри сифатли хизмат кўрсатишни
олиб келаётир. мувофиқ. Бунда уларнинг фао- Умид қиламанки, пандемиядан бошлайди.
лият олиб бориши учун норма- кейин тўлиқ ишга тушганимиздан
Монопол мавқе ва рақобатбар- тив таъминот талаб қилинади. сўнг натижа бўлади ва чиндан ҳам, Бундай ўзгариш туризм соҳаси
дош бўлмаган нарх сиёсати шунга Бу маҳаллий аэропортларга жон йўловчилар буни кўришади. кескин ривожланиши ва қўшимча
олиб келдики, авиачипталар нархи- бағишлайди, меҳнат мигрантлари- иш ўринлари яратилишига олиб
нинг сунъий равишда оширилиши нинг ҳаётини хавф остига қўйиб, Лоукостерлар нима ва келади. Зеро, юқори нархда так-
натижасида фуқароларимиз Россия Қозоғистон чўллари орқали авто- у қачон бизга кириб лиф этилаётган авиачипталар сай­
ва Туркия каби асосий йўналишлар- бусда эмас, арзон нархларда яқин келади? ёҳлик оқими ривожидаги тўсиқ-
га Ўш (Қирғизистон) ёки Чимкент хорижга боришларига имконият лардан биридир. Европа тажриба-
(Қозоғистон) шаҳарлари орқали яратади. Лоукостерлар, бу — кам бюд- си шуни кўрсатмоқдаки, туристик
учишга мажбур бўлмоқда. Турли жетли, эксплуатация харажатлари оқимлар мавжуд ҳудудлар ва меҳ-
паст бўлган авиакомпания бўлиб, нат мигрантларининг катта оқими
ҳисоб-китобларга кўра, бу — йилига Нега лоукостерлар унинг чипталари бошқа авиа- ҳаракатланаётган масканларда
миллион нафар йўловчи демакдир. ташкил этилмаяпти? компанияларникидан анча арзон арзон нархда хизмат кўрсатувчи
бўлади. Бундай авиакомпаниялар- авиакомпаниялар ривожланган.
Нарх сиёсати туфайли мамлакат Айтиш керакки, миллий авиа- нинг самолётлари беш юлдузли Тахминларга кўра, бундай компа-
ичидаги авиаташувлар сони ҳам компания 2018 йил бошида лоу- комфорт бўлмаслиги мумкин, ниялар ўзбек авиабозорида йилига
йилдан-йилга камайиб бормоқда. костерлар очилиши ҳақида эълон аммо парвозлар нархи кўпчилик қўшимча 3-4 миллион йўловчини
Очиғи, бугунги кунда белгиланган учун ҳамёнбоп бўлади. қамраб олиши мумкин.
қилганди. Бир йил ўтгач,
Лоукостерлар одатда йўловчи Умуман олганда, лоукостерлар
мавжуд самолётлар класси битта, сиғими унча катта камдан-кам ҳолларда йирик авиа-
бўлмаган самолётлардан фойда- компаниялар билан тўғридан-тўғ-
парки билан лоукостер ланади, қўналға сифатида чекка ри рақобатлашади. Одатда, улар-
аэропортларни танлайди, бортда нинг ўз йўриғи ва ўз аудиторияси
ДАРВОҚЕ... бизнес моделини амал- максимал даражада пуллик хиз- бўлади. Европада лоукостерлар
га ошириб бўлмаслиги, матлар(овқатланиш, жой танлаш сон-саноқсизлигига қарамай,
ва бошқалар)ни таклиф этади, йирик авиакомпаниялар ҳеч нарса
шу боис гибрид авиата- катта авиакомпанияларни қи- бўлмагандек — аввал қандай ишла-
зиқтирмайдиган нисбатан кичик ган бўлса, шундай ишлашда давом
«Uzbekistan Airways» АЖ шувлар йўлга қўйилиши шаҳарларга учади. Бундан ташқа- этмоқда. Албатта, бу ўринда ай-
ри, лоукостерлар аэропортларга римлар авиация либераллаштири-
тизимида юк ташишни маълум қилинди. 2020 имкон қадар камроқ пул тўлаш лиши миллий авиакомпания учун
ривожлантириш қўшимча йил бошида эса Транс- учун «энг арзон» парвоз вақтини зарба бўлиши ва кўпчиликнинг
даромад манбаи сифатида порт вазирлиги вакил- танлайди, ҳеч қандай қўнишлар- ишсиз қолишини тахмин қилиши
кўриб чиқилмаган. Кўрса- лари Ўзбекистонда яқин сиз «А пунктдан Б пунктга» та- мумкин. Лекин унутмаслик ке-
2-3 йил ичида камида 5-6 мойили асосида парвоз қилади, ракки, авиация монополиясини
бир самолёт бир кунда бир неча тугатиш орқали биз йўқотадиган
тилган хизматлар умумий та авиакомпания очили- рейсни амалга оширади, авиаком- нарсамиздан фойда кўрадиган ва
пания ходимлари бир нечта турли ўрганадиган нарсамиз кўп бўлади.
ҳажмида юк ташиш 0,03 шини таъкидлади. Мана, вазифаларни бир вақтнинг ўзида
фоиз улушни ташкил этади, 2020 йил ҳам якунлан­ бажаради. Санжар ИСМАТОВ
бу эса жаҳон миқёсидаги 35 япти. Лекин лоукостер «Mahalla»
фоиздан анча паст бўлиб, у ёқда турсин, бу — йў-
налишда қандай ишлар

юк ташиш салоҳиятидан қилинаётгани ҳақида ҳам

етарлича фойдаланилмаёт- ҳеч қандай расмий хабар
ганини кўрсатади. берилмаяпти. Нега?

— Ҳақиқатан ҳам,

миллий авиакомпания

қошида лоукостер таш-

кил этишни режалаш-

Марказий банк олтин қуймаларни
сотувга чиқарди.

18 БАНДЛИК 2020 йил
№38 (1968)

“Инсоннинг энг асо- КУНЛИК МЕҲНАТ
сий ҳуқуқларидан
бири — меҳнат қи- МАРКАЗЛАРИ:
лиш ҳуқуқидир. У
шу орқали нафақат бандликни таъминлашга
даромад топади, ёрдам берадими?
балки ўзини жамият-
га, атрофдагиларга беш йилдан буён Чилонзорда мақсадларга қаратилгани билан Аутсорсинг хизмати
керакли эканини ҳис мардикорлик қиламиз, — дейди аҳамиятлидир. Ҳужжат билан Вақ- йўлга қўйилади
этади. сурхондарёлик Нилуфар исмли тинчалик бир марталик иш билан
аёл. — Ижарада яшаймиз, ҳалол таъминлаш бюролари Кунлик меҳ- Хориж тажрибасини ўрганган
Меҳнат ҳуқуқи меҳнатимиз орқасидан болалари- нат марказларига айлантирилади. ҳолда, марказларда вақтинчалик
таъминланмаган... мизни ўқитяпмиз. Очиғи, бу йил- Марказларда бир марталик ишга иш билан таъминлашда аутсор-
лар давомида турли характердаги ёлланувчиларга меҳнат қуроллари синг ва аутстаффинг хизматлари
Тан олиш керак, демографик одамларни кўрдик. Кимдир ишла- ва махсус кийимлар берилади, йўлга қўйилади.
ўсиш ҳолатига мос равишда тиб, пулини беришни истамаса, уларнинг манфаати ҳимоя қили-
меҳнат бозорига ҳам ҳар йили бошқа бири аҳволимизни эшитиб, нади, иш топишда кўмаклашила- — Аутсорсинг хизмати ташқи
олдингига қараганда кўпроқ ишчи уйидан-да жой беришга тайёр. ди, ўзини ўзи банд қилган шахс меҳнат ресурсларидан вақтинча
кучи кириб келяпти. Кўплаб завод Кимдир ёки қайсидир ташкилот сифатида рўйхатдан ўтишига фойдаланишни англатади, — дей-
ва корхоналарнинг ишга тушиши, бизга ёрдам беришга мажбур, имконият яратилади. ди Тошкент шаҳар бандлик бош
ўзини ўзи банд қилиш амалиё- деб ҳисобламайман. Бироқ оз- бошқармаси бошлиғи ўринбоса-
тининг йўлга қўйилгани, меҳнат гина қўллаб юборишса, доимий — Бундан ташқари, «Mening ри Ойгул Сатторова. — Дейлик,
ярмаркаларининг ўтказилаётгани ишимиз бўлса, ҳаётимизни изга ishim» буюртмалар биржаси он- фермер хўжалигига беш кунга
маълум маънода бандликни таъ- тушириб олардик. Нима бўлса-да, лайн-майдони ишга тушурилиб, чопиқ учун 50 нафар ишчи кучи
минлашга ҳисса қўшаётган бўлса- фарзандларимиз биздек қийнал- унда ўзини ўзи банд қилган фу- керак. Шу вақт оралиғида фер-
да, бироқ ҳали-ҳануз, халқ тили маслиги учун меҳнат қиляпмиз. қароларнинг фаолият турлари мер доимий равишда 50 кишини
билан айтганда, «мардикор бозор- Бу ишимиздан уялмаймиз. тўғрисида ҳамда буюртма берув- ишга ололмайди. Вақтинчалик
лари»га кўзимиз тушяпти. чилар ҳақида маълумотлар эълон ишга шартнома орқали қонуний
Мардикор бозори, бу — меҳнат қилиб борилади, — дейди Бандлик ишчи олиш вақт ва ортиқча ово-
Айни жараёнда эса яна бир бозори. У ерга эҳтиёж доим бўл- ва меҳнат муносабатлари вазир- рагарчилик талаб қилади. Шунинг
қатор жиҳатлар юзага чиқадики, ган ва бундан кейин ҳам бўлади. лиги масъул ходими Раҳимжон учун фермер ноқонуний равишда
уларнинг ечими ҳали тўлиқ таъ- Бу меҳнат бозорини шунчаки Маҳкамов. — Шунингдек, мобиль вақтинча одам ёллашга мажбур
минланмаган. тартибга солиш керак. Токи аёл- қурилмаларда ишлашга мўлжаллан- бўлади. Аутсорсинг шароитида бу
лар кўчада изиллаб иш изламасин. ган махсус илова ишлаб чиқилади. 50 кишини махсус ширкат фер-
Жумладан, кўп ҳолларда иш Пулини ололмаса, арз қилиш учун Бир марталик ишлар тўғрисидаги мерга етказиб беради. Беш кундан
берувчилар томонидан арзимас асоси бўлсин. Хуллас, бу аёллар кунлик маълумотлар ва ўзини ўзи сўнг улар бошқа ишга йўналтири-
сабабларга кўра хизмат ҳақини меҳнатини муҳофазалаш керак. банд қилган фуқароларнинг фао- лади. Аутсорсингнинг афзаллиги
қисман ёки умуман бермаслик ҳо- Бунинг учун эса арзимас шароит лият турлари тўғрисидаги эълонлар шундаки, ишчилар мустақил иш
латлари учрайди. Ёлланма ишчи- талаб қилинади: минимал жиҳоз- онлайн майдон орқали бепул эълон изламайди ва бўш турмайди. Ўз
лар деярли ҳеч қандай ҳақ-ҳуқуқ- ланган (ёзда салқин, қишда иссиқ) қилинади. навбатида, улар бу корхонада
сиз фаолият олиб боради. Маса- бино, бозорга кириш-чиқишни вақтинчалик эмас, балки доимий
лан, оғзаки келишувлар, меҳнат суратга олиб турадиган камера, Яна бир эътиборли жиҳат: энди- ишга олинади.
дафтарчасининг юритилмаслиги турникет ва ишчи ёллаш билан ликда маҳалла фуқаролар йиғин-
каби ҳолатлар унга пенсия ёшига шуғулланадиган фирмалар. Хўш, ларида ишсиз, вақтинча ишини Умуман олганда, мазкур марказ-
етганда панд бериши тайин. Улар булар қачон жорий этилади? йўқотган, хорижга ишлаш учун лар ишга туширилиши орқали иш
ўзларини суғурта қилдирмайди. кета олмаган ҳамда хориждан изловчиларни рўйхатга олишда эс-
Ваҳоланки, уй бузиш, дарахт ке- Мазкур марказлар ишга қайтиб келиб ишсиз бўлиб қолган, кича ёндашувга барҳам берилади.
сиш, чуқур ковлаш, юк ташиш каби туширилиши орқали иш битирувчилар, шунингдек, «Темир Бўш иш ўринлари билан танишиш
кўплаб оғир ва хавфли ишларни изловчиларни рўйхатга дафтар»га киритилган оилалар- имконияти яратилади. Иш берувчи
бажаришади. Бу ҳолатларда жаро- олишда эскича ёнда- нинг ишсиз аъзоларига манзилли ва иш изловчилар ўртасида муло-
ҳат олиш эҳтимоли жуда юқори- шувга барҳам берилади. ёрдам кўрсатиш ва бандлигини қот қилиш учун майдон юзага кела-
лиги барчага маълум. Даволаниш Бўш иш ўринлари билан таъминлаш ишларида фуқаролар ди. Шунингдек, рўйхатдан ўтган иш
борасидаги имтиёз ҳақида эса танишиш имконияти йиғинига кўмаклашиш учун «Банд- изловчиларнинг зарурий иш қу-
гап-сўз бўлиши мумкин эмас. яратилади. Иш берув- ликка кўмаклашувчи жамоатчи» роллари билан боғлиқ муаммолари
чи ва иш изловчилар жалб этилади. барҳам топиб, меҳнат муҳофазаси-
«Қайсидир ташкилот ўртасида мулоқот қи- нинг кафолатланишига эришилади.
бизга ёрдам беришга лиш учун майдон юзага Уларнинг ойлик иш ҳақи миқ- Эътиборлиси, марказларда кўрса-
келади. дори меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг тиладиган барча хизматлар бепул
мажбур, деб кам миқдорининг 1,32 баравари- бўлади.
ҳисобламайман...» Маҳаллада янги лавозим дан кам бўлмаган миқдорда бел-
жорий этилади...(ми?) гиланади ҳамда иш ҳақи бўйича Санжар ИСМАТОВ
Афсуски, ишсизлик муаммо- тўловлар Жамоат ишлари жамғар- «Mahalla»
си тобора долзарб аҳамият касб Айтиш керакки, Вазирлар маси ҳисобидан қопланади.
этаётган айни пайтда «мардикор Маҳкамасининг «Кунлик меҳнат
бозорлари»да аёлларни ҳам кўри- марказлари фаолиятини ташкил
шимиз, оғир шароитларда меҳнат этиш чора-тадбирлари тўғри-
қилаётганига гувоҳ бўлишимиз сида»ги қарори лойиҳаси айни
мумкин. Ҳаётда қийналган, иш
сўраб кўп эшикларга бош урган,
ҳеч қандай натижа чиқмагач, мар-
дикорлик қилаётган аёлларнинг
қўлида касб-ҳунари йўқ, аксария-
ти маълумотсиз, муқим шахсий
тураржойга эга эмас.

— Хўжайиним билан бирга

Абдуҳаким Ҳожибоев соғлиқни сақлаш
вазири этиб тасдиқланди.

2020 йил МОҲИЯТ 19
№38 (1968)
ҲАРБИЙ ТИББИЁТ
Ҳарбий врач қандай бугунги кун талабларига
бўлишини йигитлар жавоб беряптими?
яхши билишади.
Барчамиз ўсмирлик
пайтимиздаёқ минг
истиҳола, хижолат
билан «войнкомат»-
нинг айланма хона-
ларидан ўтганмиз.

“Қаттиққўл, ғазабнок
докторларнинг
саволларига жавоб
берганмиз. Соҳа-
нинг камчиликлари
ва муаммолари ҳам
йигитларга аён.
Ёдингизда бўлса, 1980 йиллар
охири 1990 йилларда тиббий Президентимиз қарорига мувофиқ талабалари қабул қилинади. шуғулланаман, деган илмий-педа-
хулосага «негоден» тамғасини ташкил қилинаётган Ҳарбий тиб- гог кадрлар эса докторантурада
бостириш учун врачлар билан биёт академияси айнан Қуролли Таълим қандай ўқишлари мумкин. Мудофаа ва-
келишадиганлар кўп бўлган. Кучларни малакали ҳарбий тиб- ташкиллаштирилади? зирлиги Марказий ҳарбий клиник
Кейинроқ ҳарбийлик, хизмат биёт ходимлари билан бутлашни госпитали академиянинг ўқув ва
имтиёзли соҳалардан бирига янги босқичга олиб чиқиши билан Қарорга кўра, академияда клиник базаси, шунингдек, асосий
айлангач, аксинча турли йўллар аҳамиятлидир. ўқиш икки йиллик бўлиб, икки таъминот маркази ҳисобланади.
билан «годен» олиш учун урина босқичли ҳарбий тиббиёт ўқув
бошланди. Бунинг оқибатлари ҳам Ҳарбий врачлар дастури асосида амалга оширила- — Бундан ташқари, қарорга би-
барчамизга маълум. Руҳияти ҳар- тайёрловчи алоҳида ди. Шундан биринчи йили бака- ноан, Ҳарбий тиббиёт академия-
бий тартиб ва қоидаларни кўтар- лавриат, иккинчи йили ҳарбий си тузилмасида Ҳарбий тиббиёт
май, хизмат пайти ўз жонига қасд муассаса йўқ эди интернатурадан иборат бўлади. илмий-тадқиқот институти ҳам
қилганлар тўғрисида деярли ҳар Ҳарбий интернатуранинг ўзига ташкил қилинмоқда, — дея гапини
йили эшитар эдик. Вазият 2012 Миллий армиямиз ташкил этил- хослиги — у ерда Қуролли Кучлар давом эттирди Абдувоҳид Ази-
йилдан соҳага жиддий эътибор ган дастлабки даврларда қўшин- учун тор мутахассисликлар бўйи- мов. — Мазкур илмий-тадқиқот
қаратила бошлангач ўнгланди. лар тиббий таъминотида кўпдан- ча кадрлар тайёрланади. Таълим институтининг ташкил қилиниши
Тизим қатъий назоратга олинди. кўп муаммолар мавжуд бўлган. жараёнига халқаро стандартларга ҳарбий тиббиёт соҳасида катта
Юқори малакали офицер кадрлар Шулардан энг асосийси — вакант асосланган илғор педагогик ва муваффақиятларга, ютуқларга ва
тайёрлаш тизими йўлга қўйилди. лавозимларни тўлдириш масаласи инновацион тиббиёт технология- шу билан бирга, юқори самара-
Тошкент тиббиёт академияси эди. лари, замонавий ўқув дастурлари дорликка эришишга йўл очади. У
ҳузурида Ҳарбий тиббиёт факуль- жорий этилади. айнан бугунги давр учун ғоят му-
тети ташкил этилгани бу борадаги — Йиллар давомида бу муаммо ҳим аҳамиятга эга. Чунки инсти-
жиддий қадамлардан бири бўлди. ҳал этилди, — дейди Абдувоҳид Академиянинг бакалавриат тутда санитария-эпидемиологик
Азимов. — Бу борада, албатта, босқичини тамомлаган курсант- манбалар, ҳодисалар, омиллар ва
Президентимизнинг жорий йил Тошкент тиббиёт академияси ҳу- ларга тиббий хизмат лейтенанти биологик хавфсизлик тўғрисидаги
22 октябрдаги «Ҳарбий тиббиёт зуридаги Ҳарбий тиббиёт факуль- ҳарбий унвони ва ҳарбий врач қарашларнинг шаклланиши илмий
соҳасида кадрлар тайёрлашнинг тетининг муносиб ҳиссаси бор. дипломи берилади. Ҳарбий ин- жиҳатдан ўрганилади, биологик
сифат жиҳатидан янги тизимини Шундай бўлса-да, тизимда ҳарбий тернатурани битирганларга эса таҳдидларга тезкор жавоб қайта-
ташкил этиш чора-тадбирлари тиббиёт мутахассисларининг тиббий хизмат катта лейтенанти радиган самарали тизим яратила-
тўғрисида»ги қарорига муво- узлуксиз касбий тайёргарлигини ҳарбий унвони ва тегишли му- ди ва ривожлантирилади.
фиқ, мазкур факультет негизида таъминлаш, уларнинг малакасини тахассислик берилганлиги тўғ-
Қуролли Кучлар Ҳарбий тиббиёт ошириш, кўникмаларини замона- рисида белгиланган намунадаги Шунингдек, институт биоло-
академияси ташкил этилаётгани вий талабларга мослаштиришнинг гувоҳнома берилади. гик хавфсизлик соҳасида миллий
тизимни янги босқичга кўтаради, амалий тизими жорий қилинма- кадрларни тайёрлаш, аҳоли ва
албатта. Мавзу юзасидан Мудо- гани, яъни факультетда тор дои- Илмий изланишлар учун шахсий таркибнинг биологик
фаа вазирлиги Тиббий таъминот радаги мутахассислар тайёрлаш шароит яратилади хавфсизлигини таъминлаш бўйича
бошқармаси бошлиғи, тиббий йўлга қўйилмагани энг катта илмий тадқиқотлар олиб бориш,
хизмат полковниги Абдувоҳид муаммоларимиздан бири эди. Қарорга кўра, эндиликда рес- илмий асосланган ишланмаларни
АЗИМОВнинг фикрлари билан Мутахассисларнинг етишмаслиги, публикамиздаги ҳарбий тиббиёт яратиш ва амалиётга татбиқ этиш,
қизиқдик. малака ошириш тизимининг яхши муассасаларида фаолият юри- таҳдидларга қарши илмий асос-
йўлга қўйилмагани эса ўз-ўзидан таётган ҳарбий шифокорлар тор ланган мажмуавий тадбирларни
— Дарҳақиқат, мазкур қарор тиббий хизмат кўрсатиш сифатига доирадаги мутахассисликларни ишлаб чиқиш каби муҳим вазифа-
билан ҳарбий шифокор кадрлар таъсир қилади. Юқоридаги қарор эгаллаб, малакасини оширмоқчи ларни бажаради.
тайёрловчи академиянинг очи- мазкур масалаларга ижобий ечим бўлса, академиянинг клиник ор-
лиши назарда тутилаётгани соҳа бўлди. Қарор шу жиҳати билан динатура, магистратурасида таҳ- Ҳамма гап устозларда
зобитларини тайёрлаш ва мала- ҳам долзарб аҳамиятга эга. сил олиши мумкин. Илм йўлидан
касини оширишдек улкан мақсад кетаман, илмий тадқиқот билан Академиянинг ўқув жараёни ва
йўлида қўйилган яна бир муҳим Ҳужжатга кўра, эндиликда илмий тадқиқот фаолиятига шарт-
қадам бўлди, — дейди Абдувоҳид Ҳарбий тиббиёт академиясининг нома асосида етакчи миллий ва
Азимов. — Ҳарбий тиббиёт соҳа- курсантлар таркибига Соғлиқни хорижий таълим, илмий-тадқиқот
си соғлиқни сақлаш тизимининг сақлаш вазирлиги тизимидаги муассасалари, давлат бошқаруви
муҳим бўғини саналади. Чунки олий таълим муассасаларининг органлари, хўжалик бирлашма-
Ватан посбонларининг жанговар Даволаш факультетининг 5-курс лари ва бошқа ташкилотларнинг
шайлигида саломатлик асосий ва янгилик сифатида Тиббий про- малакали мутахассислари ва экс-
ўринда туради. Шундай бўлса-да, филактика факультетининг 4-курс пертлари жалб этилади. Халқаро
бугунгидек пандемия шароитида тажриба ўрганилади. Аминмизки,
ва фавқулодда ҳолатларда унинг янги қарор ҳарбий соҳада кадр-
оқибатларини бартараф қилишда лар тайёрлаш масаласида мавжуд
иштирок этадиган, ташкилий- айрим камчиликларнинг барҳам
профилактика ишларини олиб топишига хизмат қилади.
борадиган тор доирадаги юқори
малакали ҳарбий тиббиёт мута- Улуғбек ИБОДИНОВ
хассисларга эҳтиёжимиз бор эди. «Mahalla»

Самарқандда МДҲга аъзо давлатлар
Қуролли Кучлари Штаб бошлиқлари учрашди.

20 Кузнинг салқин кун- ҲОЛАТ 2020 йил
№38 (1968)
лари бошланиши
билан олис ҳудуд- Энди
ларда яшовчи аҳоли
қишда уйини иситиш, ГАЗ БАЛЛОНЛАРИ
бир қумғон сувни
қийналмай қайнатиш ҳам онлайн назорат
чорасини излай бош-
лайди. Негаки, кўпги- қилинадими? ДАРВОҚЕ...

“на ҳудудларга табиий Тўғри, 25-30 йил олдин ётқи- рида куз-қиш даврида газ етказиб ID-картада барча маълу-
газ етиб бормаган. зилган газ қувурларини алмаш- беришга чекловлар киритилиши мотлар кўриниб туради.
Электр тармоғида тириш имконсиз. Бироқ газ қу- кўзда тутилган бўлиб, шунинг Бу билан энди нарх-наво-
ҳам тез-тез узилиш- вурларини фойдаланишга яроқли учун ҳам улар муқобил ёнил- ни асоссиз ошириш муам-
лар кузатилади. Кўп ҳолатда сақлаш бўйича ҳам чо- ғи манбаларига эга бўлишлари моси бўлмайди. Шу билан
ҳолларда эса муқобил ралар кўрилмаган. Шунингдек, керак, — дейди «Ҳудудгазтаъ- бирга, бу тизимда газ
энергия — суюлти- турли ҳудудлардан суюлтирилган минот» бошқаруви раисининг баллон тарқатиш оралиғи
рилган газ ва кўмир газ билан таъминлаш борасидаги биринчи ўринбосари Абдусамат 45 кун бўлса, 45 кун ичида
ўз вақтида етказиб камчиликлар акс этган мурожаат- Саидвалиев. — Шу маънода айни фақатгина бир марта пул
берилмайди. Куз-қиш лар сони ошиб боряпти. Уларда кунларда пойтахтнинг юқори ечиб олинади. Яъни 45
мавсуми бошланиши- етказиб беришда муддатнинг босимли газ қувурларига уланган кун ичида иккинчи бор газ
дан олдин берилган узоқлиги, айрим ҳудудларда бел- йирик улгуржи истеъмолчилари баллон олишнинг имкони
ваъдалар кўпинча гиланган нархдан юқори маблағ «Ҳудудгазтаъминот» АЖдан аҳоли бўлмайди. Автоматлашти-
айтилган куниёқ уну- йиғилаётгани, газ миқдорининг ва ижтимоий соҳа объектларига рилган тизимда белгилан-
тилади, гўё. камлиги каби муаммолар акс газ етказиб бериш барқарорлигига ган маблағ тегишли муд-
этган. таъсир кўрсатмаслик учун улар- датда ечиб олинади. Яъни
Биргина мисол: юртимизга ни «саноат коллектори»га ўтка- ҳайдовчи экспедитор ва
куздаги илк совуқ оқим кириб Хўш, бундай мурожаатлар зиш тўғрисида хабарнома олган. таъминотчи ходимлар то-
келиши билан табиий газнинг қанчалик ҳақиқатга яқин? Агар Олдинда йилнинг совуқ мавсуми монидан газ баллон учун
босими пасайиб кетгани ҳақида бу ҳақиқат бўлса, ушбу муаммо турибди, демакки, табиий газ таъ- қўлдан нақд пул олиниши-
хабарлар тарқала бошлади. Шу қачон ўз ечимини топади? миноти узилишларсиз ва керакли га йўл қўйилмайди.
билан бирга, вилоятларда суюл- ҳажмда, биринчи навбатда, аҳоли
тирилган газни етказиб бериш — Бугунги кунда халқимизни хонадонлари, шифохоналар ва Бунда суюлтирилган газнинг аҳо-
билан боғлиқ муаммолар ҳам аён суюлтирилган газ билан таъ- таълим муассасаларига етказиб ли хонадонларига тез ва сифатли
бўлмоқда. Хўш, бундай масалалар минлашда ҳам қатор муаммолар берилиши керак. етказилиши учун ID-карталарни
қачон ўз ечимини топади? Табиий юзага чиқиб қоляпти, — дейди жорий этяпмиз. Шу орқали газ-
газни етказиб беришдаги муам- Қ.Бурҳонов. — Жумладан, 2020 Муаммонинг ечими нинг охирги истеъмолчига етиб
моларни бирдан ҳал этиб бўлмас йил январь-февраль ойларида «Ҳу- борми? боргунича бўлган вазият назорат-
экан, суюлтирилган газ билан дудгаз Тошкент» МЧЖ томонидан да туради. Суюлтирилган газни
таъминлашдаги қинғирликларни тасдиқланган тарқатиш режасига — Албатта, ҳар нарсанинг етказиб берувчи техник машина-
тартибга солиш шунчалик муш- биноан, Ўрта Чирчиқ минтақаси- вақти ўтганидан сўнг таъмирлаш лар қачон қайси кўчани газ билан
кулми? нинг ҳар бир оиласига ойига 20 ишлари бўлади, — дейди «Ҳудуд- таъминлаб келаётганини онлайн
кг. суюлтирилган газ берилиши газтаъминот» АЖ бошқаруви равишда кўриб турамиз.
Сенаторлар нимадан керак эди. Бироқ ҳар бир оилага раисининг биринчи ўринбосари
норози? атиги 12,2 кг.дан газ етказиб бе- в.б. Баҳодир Ваҳобов. —Тан олиш Айтиш керакки, бунда 17 та
рилган. Афсуски, бундай мисоллар керак, айрим ҳудудларда суюл- рақамдан иборат махсус ёрлиқлар
— Ўрганишлар, табиий газ талайгина. тирилган газ билан таъминлашда ҳар бир маиший газ баллонига
қувурлари тизимининг аҳволи, узилишлар бўлди. Суюлтирилган ўрнатилади ва телефон орқали
тармоққа оид қонун ҳужжатлари- Нега газ чеклови жорий газ ишлаб чиқарувчи заводлар ҳар «E-gaz» дастурига киритилади. Бу
нинг ижро этилиши ва ҳуқуқни этилмоқда? ой профилактика ишларини олиб орқали дастурда газ баллонининг
қўллаш амалиётининг таҳли- боради. Яъни янги технология- маълумоти шакллантирилади. Ҳар
ли ушбу соҳада қатор тизимли Таъкидлаш керак, 1 ноябрдан ларни жойлаштириш, линияларни бир ID-карта рақами бир истеъ-
муаммо ҳамда камчиликлар бошлаб хўжалик юритувчи субъ- очиш каби ҳолатларда узилишлар молчига бириктирилади. Ушбу
ҳали ҳам сақланиб қолаётганини ектлар, шу жумладан, ресторан ва бўлади. Ҳозирги кунда бундай узи- дастурдан маҳалла ва улардаги
кўрсатмоқда, — дейди Сенатнинг кафелар учун табиий газдан фой- лишларни бартараф қилганмиз. истеъмолчиларга бириктирилган
Мудофаа ва хавфсизлик масала- даланишга чекловлар жорий этил- Шунингдек, жойлардаги масъул- ID-карталар танлаб олинади.
лари қўмитаси раиси Қутбиддин ди. Бунда муқобил ёқилғи турла- ларнинг ўз ишига панжа орасидан
Бурҳонов. — Таъкидлаш керакки, рига (суюлтирилган газ, кўмир ва қараши ҳам турли тушунмовчи- Хулоса ўрнида
766,4 км. узунликдаги газ қувур- бошқалар) босқичма-босқич ўтиш ликларга сабаб бўлаётганди. Энди
лари ўз вақтида алмаштирил- дастури амалга оширилаётир. бунга ҳам тўла барҳам берилади. Доимо соҳадаги ижобий ўзга-
маган ва ҳозирда уларни тўлиқ ришлар ҳақида айтилади, аммо
алмаштириш, капитал таъмирлаш — Хўжалик юритувчи субъект- ҳаётда ушбу янгиликларнинг акси
зарур. Агар ушбу қувурларни ларнинг амалдаги шартномала- яққол кўзга ташланмайди. Умид
зудлик билан алмаштириш бўйи- қиламизки, бу йилги куз-қиш
ча чоралар кўрилмаса, табиий газ мавсумига кўрилаётган чоралар,
йўқотилиши кундан-кунга ортиб ўзгаришларни юртдошларимиз ўз
боради. Бундан ташқари, «Ҳудуд- ҳаётида ҳис этадилар. Зеро, ҳо-
газтаъминот» АЖ тасарруфидаги зиргидек пандемия даврида қуруқ
16,7 минг км. ерости пўлат газ ваъда бериш билан қутилиб кетиш
қувурларини электрокимёвий мумкин эмас.
ҳимоя қилиш учун жами 1305 та
ҳимоя воситалари ишлатила- Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
ди. Ушбу воситалар ҳар 2-3 км. «Mahalla»
масофада ишлатилишини ҳисоб-
га олсак, атиги 2610 км. ерости
пўлат газ қувурлари ёки 16 фоизи
электрокимёвий ҳимоялангани
аниқ бўлади. 14,1 минг км. ер
ости пўлат газ қувурлари умуман
ҳимояланмаган.

Сифатли дори-дармонлар қўллашни рағбатлантириш плюс дастури
доирасида АҚШ Ўзбекистон ҳамкорлик қилади.

2020 йил ЖИНОЯТ ВА ЖАЗО 21
№38 (1968)

“БМТ ҳисоботларига муаммо нега ДАРВОҚЕ...
кўра, ҳозирда дунё бўй- барҳам топмаяпти?
лаб ҳар йили 2,7 мил- Жиноят кодексининг
лион киши одам савдо- ойига борганда, эрининг фарзанд- монинг аниқ кўламини билиш жуда 135-моддасига кўра, одам
си қурбонига айланяп- лари уни уйдан чиқиб кетишга маж- қийин, зеро, жиноий фаолият яши- савдоси, яъни одамни олиш-
ти. Шунингдек, глобал бур қилишади. Шундан сўнг, Зарина рин содир этилади. Аниқ статисти- сотиш ёхуд одамни ундан
миқёсда 40 миллиондан бошқа бир форишлик аёл билан ка мавжуд эмас. Халқаро даражада фойдаланиш мақсадида
ортиқ киши мазкур танишиб, унинг алдовлари асосида одам савдоси қурбонларининг ёллаш, ташиш, топшириш,
иллатнинг замонавий ўша ердаги хонадонлардан бирида атиги 0,04 фоизигина аниқланган яшириш ёки қабул қилиш —
кўринишларидан азият фоҳишалик қилишга мажбурланади. бўлиши мумкин, холос. уч йилдан беш йилгача озод-
чекмоқда. Улар орасида Телефони, паспорти, боласининг ликни чеклаш ёхуд уч йилдан
аёллар, кексалар, ҳатто туғилганлик ҳақидаги гувоҳномаси Одам аъзоларини сотиш мазкур беш йилгача озодликдан
ёш болалар борлиги эса тортиб олинади. Яхшики, ёш жувон «бизнес»нинг ўта шафқатсиз турла- маҳрум қилиш билан жазола-
ачинарлидир. ўз жонига қасд қилиш даражасига ридан бири ҳисобланади. Масалан, нади. Агар ушбу ҳаракатлар
етиб бораётганида вазият бошқа ўтган йили Қозоғистон Республи- ўн саккиз ёшга тўлмаганлиги
Тан олиш керакки, мамлакати- томонга ўзгариб кетди. Зарина бир касида ана шундай разил иш билан айбдорга аён бўлган шахс-
миздан чет элларга ишлаш учун йил мобайнида биринчи марта таш- шуғулланувчи йирик жиноий тўда га нисбатан содир этилган
меҳнат мигранти сифатида ке- қарига — Жиззах шаҳрига чиқади. устидан суд бўлиб ўтган эди. Энг бўлса, саккиз йилдан ўн икки
тадиганларнинг кўплиги, уларни ачинарлиси, жиноий тўда қурбон- йилгача озодликдан маҳрум
муҳофаза қилиш тизимининг яхши Имкониятдан фойдаланиб, одам- лари орасида Ўзбекистон фуқаро- қилиш билан жазоланади.
ишламаслиги ва бошқа қатор са- лардан телефон сўраб, ички ишлар лари ҳам бўлган.
бабларга кўра, мазкур ҳолат билан органига аҳволи тўғрисида хабар хос эмас. Шунинг учун бу масалага
боғлиқ нохушликларни тез-тез бера олади. Зарина ва унинг фарзан- Ҳисоботларда таъкидланишича, бошқача ёндашишимиз керак.
эшитиб турамиз. Хўш, Ўзбекистон- ди Жиззах вилояти «Аёллар реаби- айни турдаги жиноятлар одам савдо-
да бу борада вазият қандай? литация ва ижтимоий мослашув» сининг 1 фоизидан кўп бўлмаган миқ- Болафурушлар
марказига жойлаштирилиб, айбдор дорини ташкил этади. Жиноятчилар камаймаяпти...
3 марта сотиб саналган қатор шахсларга нисбатан йилига 600 миллиондан 1,2 миллиард
юборилган аёл жиноий иш очилди. Ҳозирда ваҳший- долларгача даромад кўришмоқда. Афсуски, Ўзбекистонда чақалоқ-
лар чангалидан қутқариб олинган лар савдосига оид кўплаб ҳаётий
Албатта, Ўзбекистонда мазкур аёл касбга ўқитилмоқда. Одам савдосида фақат мисоллар мавжуд: 2019 йилда
масала айрим Африка мамлакат- бир кишигина айбдор чақалоқ савдоси билан боғлиқ
лари, Хитой, Ҳиндистон, Жану- Аниқ статистика жиноятлар 72 нафар шахс томони-
би-Шарқий Осиё давлатларидаги мавжуд эмас... эмас... дан содир этилганди. Жорий йил
сингари ўткир муаммо ҳисоблан- статистикаси ҳали ошкор қилинма-
маса-да, одам савдоси қурбонлари Бутун дунёда одам савдосига қар- Ҳозирда Ўзбекистонда, асосан, ган бўлса-да, кузатилган ҳолатлар
учраб турибди. ши кураш авжига чиққан, тарғибот- чақалоқлар ва болалар савдоси аҳвол яхши томонга ўзгармагани-
лар тинмаётганига қарамай, у билан билан боғлиқ жиноятлар фош этил- дан далолат беради.
— Марказимиз Ўзбекистонда боғлиқ муаммолар барҳам топмаяп- моқда. 2019 йилда одам савдоси
одам савдосига қарши курашишда ти. Халқаро ташкилотлар ҳисобот- билан боғлиқ жиноятлар олдинги Масалан, шу йилнинг июнь ойи-
кўмаклашувчи жамоат ташкилотла- ларида одам савдоси масаласида йилга нисбатан 22 фоизга камайган да Сардоба туманида яшовчи аёл
ридан бири ҳисобланади, — дейди баъзи давлатлар бошланғич, баъ- бўлса-да, чақалоқлар савдоси 38 бир ойлик чақалоғини 18 минг АҚШ
Республика «Истиқболли авлод» зилари транзит ёки сўнгги манзил фоиздан 43 фоизгача ошган. долларига сотаётган вақтда қўлга
ижтимоий-ахборот маркази пси- сифатида кўрилиши айтилади. Ма- олинди. Пахтачи туманида яшовчи
хологи Дилфуза Аҳмедова. — Жо- салан, ҳозирда одамлар камида 127 — Одам савдосида фақатгина жувон эса боласини 3 миллион
рий йилнинг ўтган даврида мар- та мамлакатдан «сотувга чиқмоқда» аёллар ёки бир киши айбдор эмас, сўмга баҳолаган. Фарғонада 1 ёшли
казимизга 1604 та турли йўналиш- ва улар 137 давлатда эксплуатация — дейди Олий Мажлис Сенати фарзандини 1,5 минг долларга
ларда мурожаатлар келиб тушган қилинмоқда. Бу дунёдаги барча мам- раиси Танзила Норбоева. — Маса- сотаётган шахслар қўлга тушган.
бўлса, шулардан 18 тасида фуқаро- лакатлар у ёки бу даражада мазкур лан, чақалоқлар билан боғлиқ ҳо- Бундай мисолларни яна кўплаб
лар одам савдоси қурбони бўлга- ўргимчак тўрининг бир қисмига латларнинг 30 фоизидан кўпроғида келтириш мумкин.
нини маълум қилган. Мурожаатлар- айланиб бўлганидан дарак беради. тиббиёт ходимларининг аралашу-
даги 6 та ҳолат бўйича жиноят иши ви мавжуд. Унга шароит яратиб Хулоса ўрнида айтиш керакки,
қўзғатилган. Биргина мисол: хо- Шу билан бирга, мазкур муам- бераётган, шу нарсага ундаётган одам савдосига қарши кураш бора-
размлик Зарина Худойбердиевани муҳит ҳам борлиги маълум. Бундай сида аҳолининг турли қатламлари,
(исм-фамилиялар ўзгартирилган) уч ҳолат ўзбек жамияти учун мутлақо айниқса, аёллар ва вояга етмаган
марта ўз яқинлари сотиб юборган. шахсларга мазкур иллатнинг фаро-
Биринчи марта уни ўз онаси 7 ёши- вон турмуш-ҳаётимизга соладиган
да бошқа бир фарзандсиз оилага хавфи ва салбий оқибатлари тўғри-
сотади. Уни асраб олган ўқитувчи сида тушунтириш ишларини олиб
аёл қизчани етти йил тарбиялай- бориш, яъни аҳоли гавжум жой-
ди. Лекин хасталик сабаб дунёдан ларда, маҳаллаларда, турли таълим
ўтгач, қизини ҳақиқий онаси олиб муассасаларида, давлат идоралари,
кетади ва ўз хушторларидан бири- корхона, муассаса, ташкилотларда
га иккинчи марта ҳам катта пулга тарғибот ишларини олиб бориш,
сотиб юборади. Бир ҳафтадан сўнг кенг тушунтириш ишларини амалга
эса қиз янги «эгаси» қўлидан Жиз- ошириш, уларда ҳуқуқий онг ва ма-
зах шаҳрига қочиб келиб, тўйларда даниятни ошириш асосий вазифа-
раққосалик қила бошлайди. лардан бири бўлмоғи лозим.

Озроқ вақт ўтиб, рафиқаси олам- Улуғбек ИБОДИНОВ
дан ўтган катта ёшли эркак билан «Mahalla»
шаръий никоҳ асосида яшайди.
Аммо ҳомиладорлигининг еттинчи

22 Таҳририятимизга БИР ШИКОЯТ ИЗИДАН... 2020 йил
№38 (1968)
Самарқанд вилояти
Нарпай туманидаги НОегДа АМЛАР
«Мушкент» маҳалла
фуқаролар йиғинида
истиқомат қилувчи
60 ёшли Шоди Раҳи-
мовдан шикоят хати
келди. Унда айтили-

“шича, йиғин раиси
Отабек Бойсариев маҳалла раисидан норози?
сўнгги пайтларда
фуқароларнинг арзу

додларига мутлақо

қулоқ солмай қўйган. дейди у. — Ҳозир йиғин ҳудудида

Моддий ёрдам учун ажрати- илгари кимнингдир айби билан
лаётган маблағ ночор оилалар ёпилиб қолган новвойхона ва сар-
қолиб, аксарият ҳолларда ўзига тўқ тарошхонани қайта очиш, моддий
хонадонларга берилмоқда. Йи- ёрдамга муҳтож оилаларга ҳомий-
ғин ҳудудида бир пайтлар ташкил лар ҳисобидан саховат кўрсатиш,
этилган сартарошхона, новвойхона ишсизликни камайтириш чорала-
ва пойабзал тузатиш устахонаси рини кўряпмиз. Шоди ака билан
каби хизмат кўрсатиш объектлари эса бундан буён «устоз-шогирд»
сабабсиз ёпиб қўйилган ва ҳоказо... бўлишга келишдик. Ҳафтада бир
марта у кишининг олдига бориб,
Хатда келтирилган фактларни маслаҳатларини оляпман.
ўрганиш мақсадида мазкур маҳал-

лада бўлиб, Шоди Раҳимов, Ота- дан норози бўляпти? — Кўрдингизми, бу одамларнинг Қарс икки қўлдан...(ми?)
бек Бойсариев, туман маҳалла ва — Ўзингиз биласиз, ёрдам пули, ўзларида ҳам айб бор, — деди Н.Ҳу-
оилани қўллаб-қувватлаш бўлими санов. — Чунки улар орасида меъё- Мазкур шикоят хатини ўрганиш
раҳбарлари ҳамда маҳалла аҳли болалар учун нафақалар ажратиш ридан ортиқ томорқага ёки бошқа жараёнида бир ҳақиқатга амин
билан учрашдик. масаласи битта раиснинг ўзига бир даромад манбаига эга бўла бўлдикки, бир пайтлар халқ хиз-
боғлиқ эмас, бу борадаги аризалар- туриб, яна маҳалладан ёрдам пули матида бўлган, эл дарду ташвиши
Ҳозирда инсультдан сўнг юрол- ни йиғин қошида тузилган махсус талаб қилаётганлари ҳам анчагина. билан яшаган, ҳозирда эса кек-
май, тўшакка михланиб қолган комиссия белгиланган меъёрлар Яна бир гап. Ижтимоий нафақалар сайиб, кучдан қолган собиқ раҳ-
Шоди ака қарийб 10 йил давомида асосида кўриб чиқади, — дейди ва моддий ёрдам тайинлаш ҳамда барлар, оқсоқоллар, кўпни кўрган
мазкур маҳаллага раҳбарлик қил- «Мушкент» йиғини раиси Отабек фуқароларнинг мурожаатларини меҳнат фахрийларини эътиборсиз
гани, аммо ҳеч бир кимса унинг Бойсариев. — Қолаверса, юқо- кўриб чиқишда фуқаролар йиғи- қолдирмаслик, уларнинг ҳоли-
ҳолидан хабар олмаётгани, йиғин рида шикоят қилган аёлларнинг ни ходимлари томонидан аҳоли дан хабар олиб, маслаҳатларини
раиси кўп ҳолларда муҳим масала- боқувчиси бор, айримларининг ўртасида тушунтириш ишларини тинглаб туриш лозим экан. Чунки
лар бўйича фаоллар билан масла- томорқаси катта. Комиссия нафақа амалга ошириш ҳам талаб даража- доим одамлар орасида юрган
ҳатлашмаётгани, ёрдам пули ва тайинлашда шуларнинг барчасини сида эмас. кишилар бирдан ёлғизланиб
нафақа тайинлашда адолат тамо- инобатга оляпти. қолишса, ўзларини унутилгандек,
йили бузилаётгани ҳақида куюниб Кимга қандай чора чеккага суриб қўйилган кераксиз
гапирди. Шу орада етиб келган туман ма- кўрилди? буюмдек ҳис қиладилар. Натижада
ҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш сал нарсадан асабийлашиб, ор-
— Маҳалладан бирор киши ке- бўлими бошлиғининг ўринбосари Орадан бир ҳафта ўтиб, Шоди тиқча шикоятбозликни келтириб
лармикан, аҳволимни сўрармикан, Насим Ҳусанов гап нима ҳақда Раҳимовнинг шикоятида келтирил- чиқаришади.
деб туну кун эшикка термилиб ёта- кетаётганини билгач, масалага ўз ган фактлар масаласи қандай ечим
ман, — дейди Ш.Раҳимов. — Ахир, муносабатини билдирди. топганини, кимларга қандай чора Юқоридаги ҳолатга чуқурроқ
ўша ерда 10 йил умрим ўтган, ҳам- кўрилганини билиш мақсадида яна ёндашадиган бўлсак, бу вазиятда
ма вақт одамларнинг дарду ташви- — Бу ерда, назаримда, кўпроқ Насим Ҳусанов билан боғландик. маҳалла раисининг ҳам, амалдаги
ши билан яшаганман, энди керак- маҳалла раиси айбдорга ўхшаяпти, Унинг айтишича, айни пайтда ту- меъёрий ҳужжатлардан бехабар
сиз одамга айланиб қолдимми? — дейди у. — Шунинг учун бўлим манда пахта йиғим-терими қизғин бўлган айрим фуқароларнинг
Раис ҳар замонда мендан маслаҳат мутахассисларидан иборат мах- бораётгани туфайли одамларни ҳам айби бор. Ана шу бехабарлик
сўраб турса, асакаси кетадими? сус комиссия тузиб, бу муаммони ишдан қолдирмаслик мақсадида боис баъзи одамлар оиласида
Менга унинг моддий ёрдами эмас, атрофлича ўрганиш, айбдорларга махсус комиссиянинг ўрганиши бироз етишмовчилик юзага келса,
озгина эътибори керак, холос. Агар- нисбатан белгиланган тартибда бироз кечиктирилган. Аммо бу мавжуд имкониятлардан оқило-
да соғайиб кетсам, йиғин қошидаги чора кўришни таклиф қиламан. масала бўлимда муҳокама қилиниб, на фойдаланиш ўрнига дарров
бирорта жамоатчилик комиссияси- йиғин раиси Отабек Бойсариевга маҳаллага қараб чопишади. Ваҳо-
га раҳбарлик қилмоқчиман. Н.Ҳусановнинг гаплари йиғил- огоҳлантириш берилган. Маҳалла- ланки, маҳалла соғин сигир эмас.
ганларга, шикоят муаллифи Ш.Ра- даги муҳитни соғломлаштириш, У ҳаммага бирваракайига ёрдам
Ҳамма ўзича ҳақ... ҳимовга ҳам унчалик хуш келмади, аҳолининг мурожаатларини ўр- бера олмайди. Раиснинг айби
шекилли, уларнинг бири олиб, бири ганиб чиқиш учун раисга бир ой шундаки, ана шу оддий ҳақиқатни
Бизнинг ташриф буюрганимизни қўйиб, яна эътироз билдира бошла- муҳлат берилган. Шундан сўнг бу у одамларга тўғри тушунтириб
эшитиб, Шоди Раҳимов ётган хо- дилар. Бошлиқ ўринбосари махсус масала мазкур йиғиннинг ўзида, бера олмаган. Бунинг устига,
нага маҳалладошлар, хотин-қизлар комиссия йиғин ҳудудидаги барча фаоллар иштирокида батафсил унинг олдига ёрдам сўраб келаёт-
кириб келишди. кам таъминланган, ёрдамга муҳтож муҳокама қилинади. ган фуқароларнинг арзларини
оилаларнинг томорқаси, яшаш кўпинча охиригача эшитиб, уларга
— Ўғилларим ишсиз, икки келин, шароити, даромадларини ўрганиб, Йиғиндаги ҳозирги муҳитни керакли маслаҳатларни бермаган.
неваралар билан қийналиб кун кейин бир хулосага келишини айт- аниқлаш, юзага келган вазиятни
кўряпмиз, — дейди Фазолат Қоди- юмшатиш учун раис нималар Бир сўз билан айтганда, бу
рова. — Невараларим учун нафақа қилаётганини билиш учун Отабек вазиятда қарс икки қўлдан чиқ-
пули сўраб, маҳаллага мурожаат Бойсариевга сим қоқдик. қан. Хайриятки, йиғин раиси ўз
қилдим. Аммо раис ёрдам бермади. хатоларини тушуниб етди, Шоди
— Ш.Раҳимов ва бошқаларнинг Раҳимов эса бизнинг ташрифимиз
— Мен ҳам моддий ёрдам сўраб, эътирозлари асосида фаоллар туфайли маҳаллада соғлом муҳит
бир неча бор йиғин раисига муро- иштирокида фаолиятимни қайта шакллана бошлаганини, одамлар-
жаат қилдим, лекин у киши ҳатто да раҳбарга ишонч уйғонаётгани-
эшитишни ҳам истамайди, — дейди ни таъкидлади.
Норпўлат Баҳодиров. — Ҳеч кимга
ёрдам бермайдиган маҳалла раиси-
нинг бизга нима кераги бор?

Хўш, Ш.Раҳимов ва унинг ҳам- ганидан сўнг эса арзчилар нимага- кўриб чиққанимдан сўнг, вазият Ёрмамат РУСТАМОВ
ижобий томонга анча ўзгарди, — «Mahalla»
қишлоқлари нимага маҳалла раиси- дир бирдан жимиб қолишди.

Озиқ-овқат саноати уюшмаси раиси вазифасига
Баҳодир Умиршайхов тайинланди.

2020 йил МУАММО 23
№38 (1968)

Нега лоқайдлик ортидан
ОДАМЛАР
САРСОНКейинги йилларда
бўлиши керак?
халқимизнинг давлат
идораларига бўлган хизмат кўрсатиш бўли- «Колодец»нинг бир то-
ишончи янада ошди. ми мутахассиси Камол мони билан иккинчи то-
Бунга одамлар дарди- Бектаев ва мазкур уй- мони орасидаги масофа
га қулоқ тутиб, муро- ларга масъул «Қурилиш- бир метр ҳам чиқмайди.
жаатларга ўз вақтида чи» ширкати раҳбари Аммо мутасаддилар унга
эътибор қаратилёт- Омонбой Аллабергенов қўшни давлат чегараси-
етиб келди. дек муносабатда бўлади.
“гани асосий сабаб-
лардан бири бўляпти. — Ширкатимизга 10
Аммо ҳамон давлат та кўп қаватли уйда ис-
идоралари халққа тиқомат қилувчи 368 та
хизмат қилиши керак- хонадон аъзо, — дейди
лигини тўла тушуниб А.Аллабергенов. — Ҳар
етмаган ёки бунинг куни шу ердаман. Муам-
уддасидан чиқа ол- мони бартараф этиш
маётган мутасадди-
лар учраб турибди. учун ҳаракатдамиз. Биз
Қорақалпоғистон Рес- канализация қувури ёрилиб, «под- уйларнинг канализация- да канализация билан боғлиқ муам-
публикасининг олис вал» сувга тўляпти. Ширкат вакил- сигача бўлган оралиққа масъулмиз. молар мавжуд, — дейди Ш.Ёқубов.
ҳудудларида ечимини лари келиб, бир-икки марта насос Ундан нариёғи бошқа ташкилотга — Марказий канализация қувури
кутаётган долзарб орқали сувни торттиришди, лекин тегишли. 1956 йилда қурилган. «Халқлар
масалаларнинг кўп- икки кун ўтгач, яна шу аҳволга дўстлиги» маҳалласидаги канали-
лиги ҳам бунга яққол тушиб қолди. Мурожаат қилмаган Айтишларича, уй ёнидаги «коло- зация эса 1976 йилда тортилган ва,
мисол бўла олади. жойимиз қолмади. Униси-унга, дец»гача, яъни унинг бир томонига табиийки, қувурлар эскирган. Айни
буниси-бунга бор дейди, лекин туман уй-жой коммунал хизмат пайтда битта гуруҳ мазкур муаммо-
«Таъмирлаш ишлари қўл масалани ҳал қилиб берадиган кўрсатиш бўлими жавобгар экан. ни бартараф этишга юборилди. Шу
учида бажарилган» масъул йўқ. Ўйлашимизча, бу муаммо бизга ҳафтанинг ўзида 45 метр оралиққа
тегишли эмас, дейишга асос бўлмас- янги қувур тортилиб, марказий
Таҳририятимизга Тахиатош тума- Айтиш керакки, туман маркази- лиги керак. Негаки, айнан шу масала канализация линиясига уланади.
нидаги «Халқлар дўстлиги» маҳал- дан олисда жойлашган ҳудуддаги ширкатга аъзо бўлган хонадон эгала-
ласида истиқомат қилувчи юртдош- кўп қаватли уйлар ўтган асрнинг рига салбий таъсир қиляпти. Бун- Ш.Ёқубовнинг таъкидлашича,
ларимиздан келган мурожаатда ҳам 70-йилларида қурилган. Уйлар дай лоқайдлик, менинг вазифамга Жаҳон банки кредити ҳисобидан
айнан оддий аҳолини қийнаётган орасига кириб борар экансиз, бу кирмайди, деган ёндашув мазкур 2021 йилда Тахиатош туманида 33
муаммолар ҳақида сўз юритилган. ердаги ҳолат, атрофдаги манзара хонадонларда юзага келаётган муам- километр масофадаги канализация
Мазкур ҳолатни атрофлича ўрганиш кишини ранжитади. Яқин йиллар- моларнинг ўз вақтида бартараф эти- қувурларини реконструкция қилиш
мақсадида маҳаллага бориб, одам- да манзилда ободонлаштириш лишига тўсқинлик қилиши шубҳасиз. режалаштирилган. Бунинг натижа-
лар дардига қулоқ тутдик. ишлари олиб борилмаган, деган «Колодец»нинг бир томони билан сида туманда ушбу соҳадаги барча
таассурот уйғонади. Аҳоли ҳам иккинчи томони орасидаги масофа муаммолар ечимини топади.
— Йиллар давомида уйлари- тозалик ишларига унчалик эъти- эса бир метр ҳам чиқмайди. Аммо

миз таъмирталаб бўлиб қолган бор қаратмаган. Биринчи қават- мутасаддилар унга қўшни давлат Хулоса ўрнида...
эди, — дейди ҳудуддаги 13-уйда да яшайдиган айрим фуқаролар чегарасидек муносабатда бўлади.
яшовчи Эльмира Торебаева. — Шу ноқонуний равишда эшик, темир Ҳудуд аҳолиси билан учрашган
боис уйларнинг томини ёпиш, панжаралар билан уйи атрофини — Мазкур муаммони бартараф чоғимизда, улар мутасаддиларга кўп
йўлакларни таъмирлаш, уй олди- ўраб олган. Ён-атрофни эса ёвво- этиш бўйича туман сув таъминоти маротаба мурожаат қилиб, натижага
да пиёдалар йўлакчаси, болалар йи ўтлар босиб ётибди. бўлимига топшириқ берилган, — эриша олмаганини айтишган эди.
майдончасини қуриш, кўча чи- дейди К.Бектаев. — Негадир улар Вазиятни ўрганишга боришимиз
роқларини ўрнатиш ишлари 2017 Уйлардан 20-30 қадам нарида масалани ҳал этишни пайсалга со- билан мурожаатга эътибор қаратил-
йилда бажарилди. Бироқ бугун турли ноқонуний, тартибсиз қури- либ келмоқда. Тез орада муаммони ди. Бу бизни қувонтирди, албатта,
ушбу юмушларнинг қай даражада лиш ишлари олиб борилган. Атроф бартараф қиламиз. аммо ўйлантирадиган жиҳат шунда-
амалга оширилгани барчага аён эса чиқинди билан тўла. Бундан 5-6 ки, масала ҳал этилиши учун оддий
бўлиб қолди. Оддий мисол: болалар ой олдин кучли ёмғир натижасида «Қувурлар эскирган...» одамлар ОАВга мурожаат қилиши
майдончаси сифатсиз жиҳозлар 5-уйни электр билан таъминлай- шартми? Шундоқ ҳам вазифаси
сабаб хароб аҳволга келиб қолди. диган «щит» қисқа туташув сабаб Қизиқ, туман ҳокимлиги томо- ҳисобланган ишни бажариш учун
Ўтган уч йил ичида йўлакча ер би- ишдан чиққан. Туман электр таъми- нидан топшириқ берилсаю, сув одамлар шунчалик сарсон бўлиши
лан тенглашиб, айрим жойлари кў- ноти муаммони ечишнинг осон йў- таъминоти бўлими муаммони нима учун керак? Бу каби саволлар
милиб боряпти. Уй йўлакларининг лини топиб, уни 13-уйдаги тармоққа бартараф этишга киришмаса?! туғилар экан, муаммонинг ечими
ҳам фақат ички томони оқланган, улаб қўйган. Энг ёмони, бунинг Ширкат раҳбари эса насосда сув учун бошланган ҳаракатлар фақат
эшиклар эса бундан 30 йил олдин оқибатида 13-уйнинг ташқи бурча- торттириш билан овора. Шу тари- хўжакўрсинга бўлмаганига ишонги-
қурилган ҳолича қолиб кетган. гида ҳаёт учун хавфли бўлган электр қа муаммонинг асл сабаби ечим- миз келади. Умид қиламизки, ушбу
Агар ёмғир сал кўпроқ ёғса, эшик симлари очиқ ҳолатда қолиб кетган. сиз қоляпти. Мурожаатни ўрганиш эзгу амал ўз вақтида амалга ошади
ва ертўла деразасидан сув кириб, Уйлар олди зах босиб ётибди. вақтида туман сув таъминоти ва одамларни қийнаб келаётган
ичкари кўлга айланади. Бизни қий- бўлими мутахассислари билан боғ- муаммо тез орада бартараф этила-
наётган оғриқли масалалардан яна Муаммо бизнинг ланишнинг имкони бўлмади. Аммо ди. Биз эса мавзуга яна қайтамиз.
чегарадан нарида кейинроқ бўлим бошлиғи Шавкат
Ёқубов биз билан боғланиб, мазкур

бири — канализация билан боғлиқ. Мазкур муаммони ўрганиш вазият ҳақида маълумот берди. Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
Мана, бир ойдан бери ертўладаги «Mahalla»
жараёнида туман уй-жой коммунал — Дарҳақиқат, Тахиатош тумани-

Ўзбекистон 2180 тоннадан
ортиқ ёнғоқ экспорт қилди.

Бугун аҳоли муаммо-
ларига ечим топиш,

ҚИШЛОҚДАГИуларнинг оғирини

енгил қилиш, ҳаёт-
дан рози бўлиб яша-
шига ҳисса қўшиш
ҳар бир мутасадди

МУАММОЛАРходимдан масъулият

талаб этади. Аф-
суски, жойларда бу

“ масъуллар эътиборидан четда. Нега?вазифани унутган, ё
24 КЎЗГУ 2020 йил
№38 (1968)

бўлмаса, бунга пан-

жа орасидан қараёт-

ган масъуллар ҳам

йўқ эмас. Навоий

вилояти Навбаҳор

тумани маҳаллала-

рида бўлиб, одам- кўчаларни таъмирлаш бошланди,

ларни қийнаётган десам ҳам бўлади. Асфальт қилин-

ана шундай муаммо- маса-да, таъмирталаб кўчаларга,
лар билан танишдик. жумладан, болалар боғчасига бо-
радиган йўлга шағал ётқизилади.
«Янгийўл»нинг йўллари Шунингдек, маҳалла кўчаларига
янгиланадими? йўл белгилари ҳам ўрнатиляпти.

Навбаҳор туманидаги «Янгийўл» Масъуллар нима дейди? «Янги куч»да кучлилар сифатли тиббий хизмат кўрсатиш
маҳалласини оралаб юрарканмиз, яшайди! борасида ҳам муаммолар мавжуд.
машҳур хонанданинг «Чанг кўча- Халқ депутатлари Навоий Жумладан, «Қоражон» ва «Қизил
лар» қўшиғини эсладик. Ҳофиз бу вилояти Кенгаши депутати Рус- — Биз томонларда иродаси ба- ой» маҳалла фуқаролар йиғинлари
қўшиқни куйлаганига чорак аср там Ҳайитовнинг «маҳалла ички қувват, кучли инсонларгина яшай- аҳолиси ҳудуддаги қишлоқ врачлик
бўлди, чамаси, лекин, афсуски, йўлларини таъмирлаш бошланди» ди, — дейди Навбаҳор туманидаги пунктлари ёпилганидан норози.
ҳамон ўнқир-чўнқир, ёзда чанг, мазмунидаги жавобидан бирмун- «Янги куч» маҳалласидан Наргиза
қишда лой кўчалар йўловчилар ча таскин топган бўлсак-да, маз- Собирова. — Айниқса, қишда қийин — Биз ва қўшни «Қоражон»
таъбини хира қилмоқда. Дарво- кур ҳолат бўйича Навбаҳор тума- бўлади. Чунки табиий газ етиб кел- маҳалласидагилар «Кескантерак»
қе, маҳалланинг номи «Янгийўл»! ни ободонлаштириш бошқармаси маган. Ойда бир бериладиган суюл- йиғинида жойлашган қишлоқ ои-
Аммо ҳудуднинг «эскидан қолган», бошлиғи Лазиз Йўлдошевнинг ҳам тирилган газни ош-овқат тайёрлаш лавий поликлиникаси хизматидан
яъни йиллар давомида яхши-ёмон- фикрини билмоқчи бўлдик. учун сарфлаймиз. Иситиш эса ўтин фойдаланамиз, — дейди «Қизил
нинг пойига поёндоз бўлган ички ва кўмир билан. Яхши кўмир ҳам ой» маҳалласидан Сабоҳат Жў-
йўллари ачинарли аҳволда. — Биз жамоамиз билан пахта анқонинг уруғи. Маҳалланинг ёрда- раева. — Йўл олислигидан ташқа-
йиғим-теримидамиз, йўллар ҳақи- ми билан арзонроқ нархда олгани- ри, поликлиника биноси тор, бир
— Ички йўлларни таъмирлашга даги барча саволингизга кейинроқ миз қиш яримламай тугайди. Кейин хонада тўрт нафар мутахассис
ёрдам сўраб, депутатимиз Рустам жавоб беришим мумкин, — дейди кунимиз ўтинга қолади. Қишлоғи- шифокор хизмат кўрсатади. Бу
Ҳайитовга кўп марта мурожаат у. — Бугун сизга маълумот бериш- миз қирнинг тагида жойлашгани шифокорларга ҳам, беморларга
қилганман, — дейди маҳалла фао- га вақтимиз йўқ. боис қиш ҳам қаттиқроқ келади, ҳам ноқулайлик туғдиради. Айниқ-
ли Меҳринисо Адизова. — Бироқ уйларни ўтин билан иситиш муш- са, ҳозирги пандемия шароитида
натижа бўлмаган. Депутатларнинг Ободонлаштириш бошқар- кул. Йўлларимиз ҳам абгор ҳолатда. муассаса йўлаклари ва хоналарида
ўзи бу йўллардан юрмайди-да. маси бошлиғининг жавобидан Ёғингарчилик бўлса, ботқоққа ай- одам гавжум бўлиши яхши эмас.
Сайлов арафасида кўринишади, англадикки, пахта йиғим-терими ланади. Бугунги ҳаётни интернет-
холос. Хусусан, 12-мактабгача мавсуми тугагунча «Янгийўл»нинг сиз тасаввур қилиш қийин, ҳамма — Кейинги пайтда аҳоли ўрта-
таълим муассасасига борадиган йўллари обод бўлмайди. Шундан тезкор ахборотга ўрганяпти. Ма- сида турли касалликларга чали-
йўлнинг аҳволи ачинарли. Ҳеч сўнг электр энергияси таъминоти ҳалламизда эса мудом антенна йўқ, ниш кўпайгани боис оилавий
бўлмаса, болажонларимиз боғчага борасидаги муаммоларга изоҳ интернет тугул, телефонда суҳбат- қишлоқ поликлиникаларида одам
борадиган йўлни эпақага солиш лашиш мушкул. Шунингдек, маҳал- йиғилиб қолишига сабаб бўляп-
керак. Симёғоч ва трансформа- излаб Навбаҳор тумани электр лада мактабгача таълим ташкилоти ти, — дея вазиятга изоҳ беради
торлар эскилиги боис шамол бўл- таъминоти корхонасида бўлдик. ҳам мавжуд эмас. туман тиббиёт бирлашмаси бош
са ёки ёмғир ёғса, чироқ ўчади, шифокори Нажмиддин Шодиев.
баъзида икки-уч кунлаб ёнмай ҳам — «Янгийўл» маҳалласи ҳудуди- Наргизанинг эътирозларини — Ҳудуд шифокорлари билан
қолади. Авария ҳолатидаги ток даги трансформатор ва симёғочлар тинглагач, «Янги куч» маҳалла суҳбатлашиб, тушунтирдик, улар
узатгичлар одамлар ҳаёти учун ҳақиқатан ҳам маънан эскирган, — фуқаролар йиғини сари йўл олдик. имкони борича, хонадонма-хо-
хавфли. Аммо мутасаддилар бунга дейди корхона раҳбари Тоҳир Қур- Маҳалла раиси Хуршид Эшназа- надон юриб, асосан, чақириқлар
сира эътибор қилишмаяпти. бонов. — Бироқ ҳозир таъмирлаш ровнинг айтишича, ҳудудда аввал асосида беморларни текширади.
ишлари кетаётган ҳудудлардаги боғча бўлган, бироқ бир муддат Зарур ҳолатлардагина беморлар
Меҳринисо опа билан суҳбати- симёғоч ва трансформаторлардан талаб бўлмагани боис кимошди поликлиникага келади. Оилавий
миздан сўнг янгийўлликлар умиду тузукроқ. Бу маҳаллада чироқ ўчиб савдосига қўйилиб, сотиб юборил- қишлоқ поликлиникаларидаги
ишонч билан бир овоздан сайла- туриши ҳам рост. Лекин ҳеч қачон ган. Бугун у тўйхонага айлантирил- вазиятни ҳозирча фақат шу йўл
ган депутат Рустам Ҳайитов билан 2-3 кунлаб ўчмаган. Авария ҳолат- ган. Жорий йилда давлат-хусусий билан яхшилашимиз мумкин.
телефон орқали боғланиб, сайлов- лари бўлганда, зудлик билан чора шерикчилик асосида боғча қури-
чининг эътирозини етказдик. кўрилиб, бартараф этилади. лиши режалаштирилганди, бироқ Мақоламиз аввалида машҳур
бунга ҳам пандемия халақит берди. қўшиқни эслаган эдик. Келинг,
— Шаҳарда яшасам-да, ўзим Туман мактабгача таълим бўлими кейинги йилларда анчайин «хит»
ҳам шу қишлоқда улғайганман, мутасаддилари эса келгуси йилда бўлган яна бир қўшиқни ёдга
ота-онам «Янгийўл» маҳалласида боғча қурилишини айтишган. олайлик: «Бир келиб кетинг қиш-
яшашади, — дейди Рустам Ҳайи- лоғимизга...» Йўқ, бу гал келсангиз,
тов. — Шу боис бу қишлоқнинг «Бир келиб кетинг «Обод қишлоқ»ни мақтамаймиз,
обод бўлишини чин дилдан истай- қишлоғимизга...» чунки юқорида таъкидлагани-
ман. Куни кеча сайловчилар билан миздек, қишлоқларимизда ҳали
учрашув ўтказдим. Қишлоқдош- Навбаҳор тумани қишлоқлари- муаммолар бир талай...
ларим ҳақиқатан ҳам носоз йўл- даги муаммо фақат йўл, электр
лар ҳақида ҳақли эътирозларини энергияси, табиий газ ёки боғча- Холбиби САФАРОВА
билдиришди. Навбаҳор тумани дан иборат эмас. Ҳудудда аҳолига «Mahalla»
ободонлаштириш бошқармасига
депутатлик сўрови юбордим. Ички

Энергосамарадор қурилмалар улуши
қарийб 31 фоизга етади.

2020 йил САНЪАТ 25
№38 (1968)

Нега
рБаУссГомУлаНриГнИи таКниУмаНймиз?Халқимиз доимо даҳо

санъаткорларни улғай-
тирган. Хусусан, Камо-
лиддин Беҳзод даҳоси
билан танилган рассом-
чилигимиз кейинчалик
Раҳим Аҳмедов, Ўрол
Тансиқбоев, Рўзи Чо-

“риев каби қатор ижод-
корлар сабаб дунё ма-

даний цивилизацияда

ўз ўрнини мустаҳкамла-

ди. Хўш, бугун-чи, худди ўтиш мумкин эмас. Зукко ижодкор ҳис этадиган юртдошларимиз ҳам учун ҳар бирига маълум миқдорда
ўша устоз ижодкорлар эса ўша олтин оралиқни топа олади. бор, аммо улар саноқлигина. пул тўлаш лозим. Бундан ташқа-
каби катта санъаткор- ри, йўлда юк пули ҳам қўшилади.
лар борми? Рассомчилик халқимизга Одатда сафарларга борганимиз- Бунинг барчаси яхшигина сармоя-
ҳеч қачон бегона да оддий одамлар орасида юрамиз. га бориб тақалади. Шу боис бугун
Ўзбек рассомчилигидаги ижо- бўлмаган Шундай вақтларда устоз рассомла- ижодий ишлари етарлича баҳоси-
дий жараён қай аҳволда? Нега римиз уларга таниш бўлган манза- ни топа олмаётган ижодкорлари-
рассомларимиз асарлари халқаро — Ҳамма замонларда ҳам рас- раларни чизганини кўриб, ҳайрат- миз бор. Агар уларга моддий жи-
даражага чиқмаяпти? Айни савол- сомлар унчалик машҳур бўлмаган. ланганига гувоҳ бўлганмиз. Қиш- ҳатдан қандайдир рағбатлантириш
ларга жавоб топиш учун Ўзбекис- Тўғри, ҳали фото кашф этилмаган лоқнинг оддий одамлари кўзидан бўлса, санъатнинг янада ривожига
тон Бадиий ижодкорлар уюш- даврларда рассомларга эътибор картинани ҳис этганини биласиз ҳисса қўшилган бўларди. Умуман,
маси аъзоси, Ўзбекистон давлат кучлироқ бўлган. Шунда ҳам мух- ва беихтиёр қадим қоятошларни санъатни кўпроқ рағбатлантириш
сатира театри рассоми Эркин лислар юқори табақадаги инсонлар ўйиб, расм чизган аждодларимиз зарур. Негаки, санъат миллатнинг
ОРОЛОВни суҳбатга чорладик. бўлган. Уларнинг ҳам айримлари кўз олдингизга келади. Бу санъат маънавий қиёфасидир.
учун тасвирий санъат ҳашам, ўзи- бизга бегона эмаслигига, юраги-
Сатира театрига нега нинг мавқеини кўз-кўзлаш восита- мизнинг энг чуқур жойида яшаб Кўргазмалар қай
томошабин кам киради? си бўлиб хизмат қилган. келаётганига амин бўласиз. аҳволда?

— Буни аниқ сабаб билан изоҳлаш Тарихга назар соладиган бўлсак, «Санъат миллатнинг — Юртимизда ўтказиладиган
хато бўлади, — дейди Э.Оролов. — бу санъат халқимизга ҳеч қачон маънавий қиёфасидир» кўргазмаларда ҳам сезиларли ўзга-
Театрга томошабиннинг кам кели- бегона бўлмаган. Биргина Зараут- ришлар қилиш фурсати етган. Яна
шига сабаб бўлаётган, бир-бирига сойдаги қадим чизмалар шундан — Юқорида таъкидланганидек, бир гап: пойтахтимизнинг Сайлгоҳ
боғланиб кетган жуда кўп омиллар шаҳодат беради. Аммо бугун биз- Европада юқори табақадаги шахс- кўчасида, асосан, энди ижодга
бор. Масалан, сатира театри саҳ- нинг ҳаёт тарзимиз мутлоқ бошқа лар сабаб тасвирий санъат ривож- қадам қўяётган талабалар, бошқа-
насида телевидение ёки санъат са- томонга бурилиб кетди. Ҳозир ланган. Улар подшолар, амалдор лардан картиналарни сотиб олиб
ройларидаги каби енгил-елпи кулги гурунгларда бозордаги нарх-наво бойлардан олган катта буюртма- келган юртдошларимиз жой олган.
намойиш этилмайди. Бу театрда ҳақида сўзлаймиз, болаларимиз лари эвазига кун кечириш баро- Катта ижодкорлар бундай аҳволда
чинакам санъат асари даражасига эса телефон ўйини билан банд. барида санъат ривожига ҳисса кўчага чиқиб ўтириши ҳеч бир қо-
чиққан ҳажвий асарлар саҳналаш- Бошқа вақтларда эса турмуш тар- қўшган. Бугун ҳам худди шундай липга тўғри келмайди. Шунинг учун
тирилади ва шундай бўлиши шарт! зимизни янада яхшилаш, кўпроқ буюртмачилар бор. (Юртимизда бундан ўн йилча илгари рассомлар
Бундай ҳажвни англаш, унинг зами- пул топиш, болаларимизга кат- ҳам, дунёда ҳам!) Аммо аксарият бирлашиб, сайёҳларни ўзига жалб
ридаги фалсафани тушуниб етиш тароқ моддий мерос қолдириш буюртмачиларинг савияси унча- этиш учун битта жойдан устахона
учун кулиш эмас, мушоҳада қилиш ҳақида қайғурамиз. Дунёнинг ана лик баланд эмас. Шу боис рассом- қилмоқчи эди. Аммо бу ташаббус
зарур. Афсуски, бугун аксарият шундай ташвишлари билан банд лар уларнинг диди билан ҳисобла- ўша вақтда амалга ошмади.
замондошларимиз кишини ўйга тол- бўлган миямизда санъатга аталган шиб ишлашга тўғри келяпти.
дирадиган, мулоҳазага чорлайдиган жой кам қолган, эҳтимол, умуман Бугун юртимизда туризмни
асарларга унчалик эътибор бермай- йўқдир. Шунинг учун ҳам бугун Рассом харидор топиб, карти- ривожлантиришга катта эътибор
ди. Негаки, улар енгилроқ ҳазм бўла- дунё тан олса арзийдиган катта нани хорижга сотса, божхонадан қаратилмоқда. Бунинг натижасида
диган, бир марта кулса, арзийдиган рассомларимизни саноқлигина ўтказиш муаммо бўлмайди. Ле- хориждан келадиган меҳмонлар ҳам
томошаларни хуш кўради. ижодкорлар ва тор доирадаги кин бошқа давлатларда кўргазма кўпайди. Бундан бадиий тасвирни
мухлислардан бошқа ҳеч ким ташкил этиш, уларда қатнашишда ривожлантиришда ҳам унумли фой-
Бу билан фақат томошабин айб- танимайди. Албатта, тасвирий муаммога дуч келади. Кўргазмада даланиш зарур. Агар рассомлар-
дор демоқчи эмасман. Тан олиш санъат асарларининг чинакам иштирок этиш учун камида 20-30 нинг ўн йил олдинги орзуси амалга
керак, бугун театрда намойиш мухлислари, картинани дилдан та картина олиб чиқиб кетиш ке- ошса, устоз ижодкорларимизнинг
этилаётган барча саҳна асарла- рак. Уларни божхонадан ўтказиш асарларининг хорижга сотилиши
кўпайган бўларди. Умуман олганда,
рини ҳам талаб даражасида, деб бугун ижод қилаётган устоз ижод-
корларнинг қадрига етишимиз,
бўлмайди. Қолаверса, театрнинг фарзандларимиз қалбида санъатга
муҳаббатни янада кучайтиришимиз
шаҳар чеккасида жойлашгани, керак. Бунинг учун бизда барча им-
кониятлар бор, фақат ундан тўғри
унинг рекламаси билан боғлиқ фойдалана олсак бўлди.

ҳолатлар ҳам бор. «Mahalla» мухбири
Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
Шунингдек, ўша енгилроқ ҳисоб-
ёзиб олди.
ланган кулги билан чинакам санъат

асарининг олтин ўрталигини топиш

керак. Бунинг учун закий, қолиплар-

ни ёриб чиқишдан чўчимайдиган

режиссёрлар бўлиши зарур. Негаки,

санъат қолипга сиғмайди ва айни

дамда маълум меъёрларни бузиб

Миллий театр янги
мавсумни бошлади.

26 САЛОМАТЛИК 2020 йил
№38 (1968)

БОШ
АЙЛАҳНаётИучШун ИТурганжойида
қалқиб кетиш, ат-лар бажариш, қулоқ инфекцион Халқ табобати нима нафас олишнинг қийинлашиши,
рофдаги буюмлар касалликлари туфайли бош айла- дейди? бўйин мускулларининг торти-
ўзи билан бирга ниши қисқа давом этса, одатда, шиши ва талвасалар кузатилса,
қанчалик хавфли?ҳаракатлангандай,зарарсиз бўлади. Саллагул (пион) илди- албатта, шифокорга мурожаат
чирпирак бўлиб зи — туйилган илдиздан қилиш керак.
айлангандай бўли- Қайси касалликлар бир чой қошиқ бир стакан
ши ҳар бир инсонгааломати ҳисобланади? қайноқ сувга солинади, ис- Даволаш мумкинми?
ДАРВОҚЕ...таниш ҳолат бўлса сиқда бир соат тиндири-
керак. Чунки бош Бош айланиши жиддий ка- либ, сузғичдан ўтказилади. Бош айланиши алоҳида касал-
айланиши — тез-тезсалликларнинг аломатлари ҳам Кунига 4-5 марта бир қо- лик бўлмай, 80 дан зиёд турли
учраши бўйича бошбўлиши мумкин — аритмия ва шиқдан ичилади. Ёки бир хасталикларнинг аломати ҳисоб-
ва белдаги оғриқ-инсультдан тортиб, саратонга- чой қошиқ туйилган илдиз ланади. Ва айнан шунинг учун
дан кейинги ўриндача. Шу боис бош айланишининг 300 грамм спиртга соли- тўғри ташхисни аниқлаш узоқ
турларини ажратиш жуда муҳим. ниб, иссиқ жойда 7 кун вақт талаб қилади.
“турадиган шикоят- Дейлик, бошнинг тез-тез ва узоқ- тиндирилади. Сузғичдан
лардан биридир. роқ айланиши қулоқнинг жиддий- ўтказилади. Кунига 3 маҳал Яхши сифатли бош айлани-
роқ касалликларида (вестибуляр 25 томчидан ичилади. ши ўз-ўзидан ўтиб кетади ва ҳеч
Ҳар қандай киши бир маротабанервнинг вирусли инфекциялари, қачон қайтмайди. Ноқулайлик
бўлса-да, бош айланишига дучлабиринтит) учрайди. Бундай бош Арча нинабарглари бир ҳиссини енгиллаштириш учун бир
келади. Айниқса, катта ёшли ин-айланишига беътибор бўлмаслик стакан қайнатилган сувга неча дақиқа ётинг. Ҳужумдан сўнг
сонларни шифокор қабулига бо-керак. Чунки бу ҳолатда касаллик секин, мулойим ва эҳтиёткорлик
ришга мажбур қилувчи энг асосийбелгиларсиз бошланиб, инфек- билан ҳаракатланишга урининг,
сабаблардан бири ҳам айнан шу тез-тез дам олинг ва сув ичишни
ҳолатдир. Бош айланишини ҳар унутманг – бу сувсизланишнинг
ким ўзича талқин қилади. Кўпинча олдини олишга ёрдам беради.
халқ орасида бош айланишини Чекиш ва алкоголдан воз кечинг.
қамқонликдан ёки қон босими Агар инсон соғлиғида жиддий
кўтарилган бўлиши мумкин, дея муаммо бўлса, бош айланиши бир
ташхислаш урфга кирган. Хўш, неча соатдан кейин ёки бир неча
солиниб, бир соат димлаб кундан кейин қайталанади.
аслида ҳам шундайми?
қўйилади. Сўнгра сузғич- Агар бош айланиши бир да-
Бош нега айланади? қиқадан кўпроқ давом этса ва
дан сиздириб олинади. мунтазам равишда такрорланса,
терапевт ёки невролог кўригига
Бош айланиши чарчоқ ва бе- Тайёр дамламага яримта бориш керак. Ҳар бир ҳолатда ўз
вақтида ташхис қўйиш ва мала-
ҳузурликнинг тўсатдан пайдо лимон арчиб тўғралади. кали маслаҳатчининг тавсияси
муҳим. Қоидага кўра, бош айлани-
бўлувчи аломати бўлиб, бунда Ушбу дамлама эрталабки ши ўз-ўзидан ёки асосий касаллик
даволангандан кейин йўқолади ва
инсонга уни ўраб турган олам наҳорда нонуштагача ва шу вақтгача шифокор ноқулайлик-
дан халос бўлишга ёрдам беради-
атрофида айланаётгандек тую- нонуштадан сўнг 1 соат ган дори-дармонларни буюриши
лади. Бунда мия билан ички ўтиб ичилади. Муолажа мумкин. Ўтиб кетмайдиган бош
қулоқдаги вестибуляр аппа- 3-4 ой давом эттирилади. айланишларида терапевтга му-
рат орасидаги алоқа бузила- рожаат қилиш керак. Компьютер
томограмма ёки магнит-резонанс
ди. Натижада мия фазодаги томограмма каби текширувлар-
ни шифокор белгилаб бергандан
назоратни йўқотиб, танани кейингина амалга ошириш зарур,
ўз билганича кўриклардан ўтиш
фазода бошқара олмай тавсия этилмайди.

қолади. Баъзан бош айлан- айланиши кўп учрайдиган ҳолат. Энг муҳими, бош айланишининг
сабабини топишдир. Бу эса касал-
ганида қайт қилиш маркази Кўпинча у организмда суюқлик ликни даволаш имконини беради.
Кимда бош айланиши такрорланса,
ҳам таъсирланади. Одатда, етишмаслиги билан боғлиқ бў- даврий ёки доимий характерга эга
бўлса, албатта, шифокорга муро-
бу узилиш бир неча сония- лади. Шу сабабли куннинг иссиқ жаат қилиб, тўлиқ текширувлардан
ўтиши лозим. Шундагина муолажа-
ларга тенг бўлади. вақтларида кўпроқ суюқлик ичиш лар самара беради.

Бош айланиши ҳар қан- циянинг мияга ўтиб кетиш хавфи керак. Агар сизда сувсизланиш Сабоҳат ШОРАСУЛОВА,
дай ёшдаги кишида кузатилиши юқори бўлади. йўқ бўлиб, ортостатик бош айла- олий тоифали шифокор,
мумкин, аммо кексаларда тез- ниши бўлса, сизда юрак ритми-
тез учрайди — 70 ёшдан ошган Бирданига ҳолсизлик, кўриш нинг бузилиши ёки юрак етиш- невропатолог.
одамларнинг 20 фоизигача бўлган ёки эшитиш, нутқнинг бузилиши мовчилиги бўлиши мумкин.
қисми бу муаммога дуч келишади. билан кечадиган бош айланиши
Катта ёшлилар ўртасида аёллар ҳам бор. Бундай ҳолат инсультни Яна шундай бош оғриқлари
эркакларга нисбатан кўпроқ азият билдиради. Агар беморнинг нутқи бўладики, уларга мутлақо чидаб
чекишади. Агарда алкоголдан за- ўзгариб, юз симметрияси бузилса, бўлмайди. Бундай ҳолатда миг-
ҳарланиш, дори воситаларининг дарҳол шифокорга мурожаат қи- рен ташхиси қўйилиб, бундай
ножўя таъсири, сувсизланиш, лиш керак. Чунки инсульт касал- беморларда ўтиб кетмайдиган
қизиб кетиш ёки иссиқ уриши, ав- лигида бутунлай тузалиб кетиш бош айланишлар бўлади. Бу ҳолат
томобиль, поезд ёки кемада сайр тахминан 16 фоизга тенг, қолган инсульт ёки инфаркт келтириб
қилиш, камқонлик, қонда қанд 84 фоиз ҳолатда беморнинг ўли- чиқариши билан ҳам хавфлидир.
миқдорининг пасайиб кетиши, ми ёки ногиронлик билан тугал- Бош айланиши билан бирга кучли
қон босимининг тушиб кетиши, ланади. бош оғриқлари, юришнинг қи-
бирданига кўп жисмоний машқ- йинлашиши ва йиқилиш, кўнгил
Ўтирган жойдан турилганда айниши ва қусиш, ҳушдан кетиш,
қисқа вақтли ортостатик бош

Дунё бўйича коронавирусга чалинганлар
45 миллион кишидан ошди.

2020 йил САЛОМАТЛИК 27
№38 (1968)

ТЕРИ
касалликларига
нима сабабМаълумки, тери бутун
бўлади? ДАРВОҚЕ...
инсон танасини қоплаб
турувчи аъзо бўлибгина қа аъзоларида тошма тошиши билан Дерматоонкология ҳозирги
қолмай, балки барча ички намоён бўлади. Кўриб турганин- замонавий тиббиётда ри-
аъзолар билан узвий гиздек, асосий омил иммуни- вожланиб келаётган соҳа-
боғлиқ ҳолда, қатор тет бўляпти. лардан бири бўлиб, ушбу
муҳим вазифаларни Лабнинг енгил ачиши- соҳа касалликка ўз вақтида,
бажаради. Одамнинг ши, қичишиши ва шишиб эрта, замонавий илғор тиб-
қолгандай туюлиши учуқ биёт диагностикаси усул-
“соғлиғи юрак-қон томир, дарагидир. Одатда, бун- ларидан, яъни шу ўринда
асаб, ошқозон-ичак дай белгилар бир неча молекуляр-генетик текши-
тракти, эндокрин тизими соатдан суткага қадар риш усуллари, цитологик,
давом этиши мумкин. фотодиагностика, иммуно-
Агар тошма аломатлари гистохимия, гистоморфо-
логик ва бошқа усулларини
сезилган заҳоти даволаш қўллаш асосида фойда-
ланган ҳолда аниқ ташхис
билан бир қаторда, чоралари кўрилса, лабдаги қўйиш, зудлик билан даво
чораларининг кўришга ва
терининг функцияси ва яллиғланишнинг олдини олиш касалликнинг олдини олиш
учун аҳоли орасида тиббий
хусусиятига ҳам боғлиқ. мумкин. Аксарият ҳолларда маданиятни оширишга
қўрқиш, совуқ қотиш, шамоллаш, қаратилган.

Таъкидлаш керакки, ҳозирги гиповитаминоз ҳолатлари ҳам қилиш, тери касалликларини ўз
вақтида шифокор назоратида,
кунда тери касалликлари билан юпқа, таъсирчан одамларда кўп вирусларни қўзғатиб, оддий учуққа асоратларсиз, тўғри даво муола-
хасталанган беморлар сони аҳоли учрайди. Аксинча териси ёғли, сабаб бўлади. жасини олиб бориш, қуёш нури-
орасида кўпайиб бормоқда. Ай- тери эластиклиги юқори одам- дан сақланиш ва қуёш нуридан
ниқса, бунда тери аллергик касал- ларда деярли учрамайди. Шу боис Лабдаги герпес тошмасига тўғри фойдаланиш, терини турли
ликлари, псориаз, яъни қипиқли касаллик, асосан, аёлларда куза- қўл билан тегиниб, сўнг бошқа- хил жароҳатлардан ҳимоя қилиш,
темиратки, витилиго, алопеция тилади. Бунинг олдини олиш учун, лар билан сўрашганида (агар ўша билиб-билмасдан терида пайдо
(соч тўкилиши), ҳуснбузар касал- аввало, беморга парҳез таомлар одамнинг қўл терисида бирор очиқ бўлган нуқсонларни шифокор
ликлари кўп учрамоқда. Турли ички тавсия қилинади. Овқатланиш ра- жароҳат бўлса), шахсий гигиена во- кўригисиз даволамаслик зарур.
ва ташқи омиллар тери касаллик- ционидан дудланган маҳсулотлар, ситаларидан умумий фойдаланиш,
ларининг нисбатан оғир кечишига шоколад, турли қовурилган маҳ- камдан-кам ҳолатда эса ҳаво том- Илмий изланишлар натижасида
сабаб бўлади. Хусусан, организм сулотлар, спиртли ичимликлар, чиси йўли билан юқиши мумкин. шу нарса фанга аниқ бўлдики, инсон
иммун тизимининг бузилиши, мод- қаҳва ва шакар олиб ташланади. қанчаллик тўғри ва соғлом овқат-
да алмашинуви, нейро-эндокрин Рационни нордон сут маҳсулотла- Тери касалликлари ланса, нафақат соғлиғи яхшиланади,
касалликлари, экологик омиллар, ри, яъни кефир, қатиқ, янги узил- наслдан-наслга балки териси ҳам кун сайин чирой
алиментар, асабийлашиш, шу ган барра кўкатлар, олма, балиқ ўтадими? очади. Организм, биринчи навбатда,
билан бирга, бемор томонидан на- гўшти билан бойитиш керак. оқсил ва витаминларга тўйинган
зоратсиз дори воситаларини қабул Овқатлар қайнатилган, димланган Терининг ирсий касалликлари бўлиши зарур. Албатта, микроэле-
қилиш касалликларнинг ривож- ҳолда истеъмол қилинади. Юви- генодерматозлар деб аталади. ментларнинг ҳам тери соғлом нур
ланиши ва оғир шаклларига ўтиб нишда болалар учун мўлжаллан- Ҳозир унинг 200 дан ортиқ тури сочишида ўз ўрни бор. Йод, селен,
кетишига сабаб бўлмоқда. ган совундан фойдаланиш керак. мавжуд бўлиб, улар бутун тери магний, цинк, мис, кальций, калий
касалликларининг 10 фоизини ҳам меъёрида бўлиши шарт.
ташкил этади. Уларга ихтиоз, туғма
Мунтазам фаст-фуд истеъмол
Темираткини стресс Касаллик келиб чиқмаслиги, буллёз эпидермолиз, Дарье касал- қилиш, ёғли овқатлар меъёрини
ҳолати келтириб агар псориаз билан хасталанган лиги, кератодермиялар, альбинизм, билмаслик, ширинликларни пала-
чиқарадими? бўлса, даволаш самарали бўлиши, энтеропатик акродерматит касал- партиш ейишлик ошқозон-ичак
қайта безовта қилмаслиги учун лиги ва бошқалар киради. Ушбу тизими фаолияти бузилишига олиб
келади. Озиқ моддаларнинг ёмон
Баданда қизғиш рангли, тери спиртли ичимликлар истеъмол касалликлар маълум бир генга боғ- сўрилиши овқат ҳазм бўлишини
секинлаштиради ёки аксинча.
сатҳидан кўтарилиб турувчи доғ қилмаслик, тамаки чекмаслик, лиқ бўлиб, наслдан-наслга ўтади. Мана шу бузилишларнинг барчаси
терининг ташқи кўриниши салбий
бўлса, билингки, бу псориаз касал- ортиқча вазндан халос бўлиш Касалликнинг келиб чиқи- ҳолга келишига сабаб бўлади. Шу-
нинг учун дерматологлар бевосита
лиги (қипиқли темиратки) алома- тавсия этилади. Шунингдек, тўғри шида қариндошлар ўртасидаги гастроентерологлар билан бирга-
ликда ҳамкорликда ишлайди.
тидир. Бу доғ атрофида ачишиш, овқатланиш, соч учун мўлжаллан- никоҳ, онанинг ҳомиладорлик
Шаҳноза МАВЛОНОВА,
қичишиш ва оғриқ кузатилади. ган бўёқлардан фойдаланмаслик, вақтидаги турли хил генитал ва тиббиёт фанлари доктори,

Баъзан эса тирноқлар шикастла- косметика ва парфюмерия воси- экстрагенитал хасталиклар билан профессор.

ниши, бўғимлар яллиғланиши ҳам таларидан воз кечиш лозим. Энг оғриши сабаб бўлади. Шунингдек,

мумкин. Псориаз касаллиги гоҳида асосийси, маиший-кимёвий воси- наслдан-наслга ўтадиган тери

терининг механик шикастланиши таларидан узоқроқ бўлиш керак. касалликларига тери аллергик ка-

ёки таъсирланиши, тери юзасининг Учуқ нима учун чиқади? салликлари туркумига кирувчи —
қирилиши, ҳар хил совун кукунла- атопик дерматит ҳам мисол бўла

рини кўп ишлатиш, турли кимёвий Статистик маълумотларга кўра, олади. Ушбу касаллик генетик-де-

эритмалар билан ишлаш, терининг ер юзидаги 80-90 фоиз киши герпес терминациялашган тери касалли-
ўта қуруқ бўлишидан келиб чиқади. вирусининг ташувчиси ҳисобла- ги бўлиб, терининг яллиғланиши,

Стресслар — жисмоний ва руҳий нади. Лабга учуқ тошиши ана шу қичиш ҳолати билан кечади.

зўриқишлар, бошдан ўтказилган вируснинг қўзғалиши натижасида Хасталикка чалинмаслик
стрептококли инфекциялар, ўткир юз беради. Организмдаги касаллик учун нима қилиш керак?
ва сурункали касалликлар, айрим вируси иммунитет ҳимояси сустла-

дори воситаларининг ножўя таъси- ши билан дарҳол фаоллашиб, кўпая Тери касалликларига чалинмас-
ри ҳам унга сабаб бўлиши мумкин. бошлайди. Шу тариқа вируснинг лик учун терини тўғри парвариш
«уйғониши» лаб ёки тананинг бош- қилиш, тери гигиенасига риоя
Касаллик, одатда, териси қуруқ,

Бухорода интегратив ва халқ
табобати клиникаси ташкил этилди.

28 ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 2020 йил
№38 (1968)

“Умар ибн Хаттоб ро- УНУТИЛАЁТГАН СУННАТЛАР:
зияллоҳу анҳудан ри-
воят қилинади. Расулул- ДУО ҚИЛИШНИНГ ҚАНДАЙ
лоҳ соллаллоҳу алайҳи МАРҲАМАТИ БОР?
ва саллам: «Ким таҳорат
олиб: «Ашҳаду алла ила- тортиш билан қон айланиши, асаб соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Имом Абу Довуд, Имом Термизий,
ҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу тизими фаолияти яхшиланади. суннатларига мувофиқ таҳорат- Имом Насоий ривояти).
лаа шарийка лаҳу ва аш- Бош оғриғи йўқолади. Ғазабланиб дан сўнг шаҳодат калимасини
ҳаду анна Муҳаммадан турган ҳар қандай киши таҳорат айтайлик. Қўл билан ейдиган таомни уч
ъабдуҳу ва Расулуҳу» олгач, ҳовуридан тушади. Расулул- бармоқ: бош, кўрсаткич ва ўрта
деса, унга жаннатнинг лоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: Таомни қандай тановул бармоқлар билан ейиш суннат-
саккизта эшиги очилиб, «Албатта, ғазаб шайтондандир. қилиш лозим? дир. Бундан кўп бармоғини ишга
хоҳлаганидан кираве- Шайтон оловдан яралган. Олов солиш очкўзликдир.
ради», дедилар (Имом сув билан ўчади. Агар сизлардан Каъб ибн Молик розияллоҳу
Муслим ривояти). бирингиз ғазабланса, таҳорат ол- анҳу айтади: «Расулуллоҳ сол- Қаранг, бу жуда ҳам осон, аммо
син», деганлар (Имом Абу Довуд лаллоҳу алайҳи ва саллам учта савоби улкан, гуноҳларни кетка-
Таҳоратнинг баданни тетик- ривояти). бармоқлари билан ер эдилар ва зувчи, жаннатга етказувчи бўлган
лаштириш, чиниқтириш, турли қўлларини артишдан олдин улар- амалдир. Лекин дангасалигимиз,
касалликлар ва руҳий иллатларни Келинг, биз ҳам Расулуллоҳ ни ялар эдилар» (Имом Муслим, бепарволигимиз оқибатида бунга
бартараф этишда жуда кўп фой- эътибор бермаймиз, амал қилмай-
далари бор. Таҳоратда икки қўлни миз. Кўпчилигимиз ҳатто билмай-
ювганда қўл мускуллари, билаклар миз ҳам. Аввал билмасак, энди
ҳаракатланади. Оғиз ва бурунни билиб олдик.
чайганда жағ, қўл мускуллари,
елка ҳаракатланади. Нафас йўлла- Энди билганимизга амал қилай-
ри очилади. лик ва бошқаларга ҳам етказай-
лик. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу
Бошга масҳ тортиш таҳорат- алайҳи ва салламнинг суннатлари
нинг фарзларидан бири қилиб ёйилишига хизмат қилиш у зотга
белгиланишида кўп ҳикматлар бўлган муҳаббат ва эҳтиромнинг
бор. Қўл бармоқларини ҳўллаб юксак намунаси ҳисобланади. У
масҳ тортганда бошдаги томир- зот соллаллоҳу алайҳи ва саллам
лар кенгайиб, оғриқлар йўқола- суннатларини аниқлик билан
ди. Киши ўзида хотиржамлик ва етказганларнинг ҳаққига: «Менинг
роҳатни ҳис қилади. гапимни эшитиб, ёдлаб, синг-
дириб, сўнгра етказган одамни
Бош оғриғининг 95 фоизида Аллоҳ неъматлантирсин», деб дуо
айнан бошдаги томирларнинг қилганлар (Имом Термизий ривоя-
сиқилиши туфайли оғриқ пайдо ти).
бўлади. Бошга ва гарданга масҳ
Даврон НУРМУҲАММАД,
Ўзбекистон мусулмонлари

идораси ходими.

Қандай «канал» ёки ДИНИЙ МАЪРИФАТ
«гуруҳ»ларни кузатяпсиз?

Бугунги куннинг долзарб мавзу- ридан ташқари, шундан камайти- бат иймонидан ажралиб қолишига гуруҳ ёки каналларни кўриб туриб
ларидан бири, бу – ижтимоий тар- рилмаган ҳолда шу ишни амалга сабаб бўлади. кирмасалар, бунинг ўрнига лағв,
моқларда гуруҳ (профил, группа, ошираётган ташкилотчиларнинг фаҳш, асоссиз хабар тарқатувчи
канал, бот, саҳифа ва ҳоказо) очиш ҳам номаларига шунча гуноҳ, Аллоҳ таоло Қуръони каримда ёки «прикол» ва масхарабозликни
масаласи. Бу масалада ўта нозик ҳатто, вафот этганидан кейин ҳам шундай марҳамат қилади: тарғиб қилувчи гуруҳларни кўриб,
ва ҳушёр бўлинмаса, инсон вафот ёзилиб бораверади. Ҳадиси шариф- дарҳол унга аъзо бўлиш – гуноҳ
қилгандан кейин ҳам савоб ёки да шундай огоҳлантирилади: «Ким «Энди ер юзида ноҳақдан саналади. Юқорида келтирилган «Ўз
гуноҳи бу гуруҳни тузиб, ташкил бир ёмон одатни жорий қилса, мутакаббирлик қилаётганлар- оятларимдан буриб қўяман» ояти
қилганларга ёзилиб тураверади. унга у(ўша иш)нинг ва амал қил- ни, барча оятларни кўрсалар ҳамда буни тафсир қилган Алло-
Чунки гоҳида текширилмаган ха- ганларнинг ҳам гуноҳи ёзилур». ҳам, уларга иймон келтирмаёт- ма Қуртубийнинг тафсирларидан
бар ёки гумонга асосланган мавзу ганларни, тўғрилик йўлини шуни англаш мумкин. Шундай экан,
фитна ва гуноҳга сабаб бўлади. Афсуски, бугун биз шунчалар кўрсалар ҳам, уни ўзларига йўл қандай канал, гуруҳ, саҳифаларни
ғафлатга ботиб, дин ва маъри- тутмаётганларни, агар адашув кузатяпсиз, ўзингиз билан ҳисобла-
Айниқса, ҳозирда турли хил фатдан йироқлашдикки, буни йўлини кўрсалар, уни ўзларига шиб қўйинг!
номлар билан ташкил қилинган диний-маърифий сайтлар ёки шу йўл тутаётганларни Ўз оятла-
гуруҳларда мусулмонларнинг шаъ- мазмундаги ижтимоий тармоқлар, римдан бураман. Бундай бўлиши Юнусхон МАМАРАСУЛОВ,
нига муносиб бўлмаган, масалан, телеграм каналлардаги куза- уларнинг оятларимизни ёлғонга Марғилон шаҳридаги Саид
бировнинг устидан кулиш, фаҳш ва тувчилар сонининг камлигидан чиқаришлари ва улардан ғофил Жалолхонтўра жоме масжиди
унга тарғиб қилувчи материаллар ҳам кўриш мумкин. Аммо турли бўлишлари сабабидандир» («Аъ-
(мақола, аудио, видео ёки сурат- «приколлар», кўнгилочар гуруҳ роф» сураси, 146-оят). имом-хатиби.
лар)нинг тарқалиши, тарқатилиши ёки каналлар «одам билан тўл-
одат тусига айланиб бормоқда. ган». Энг ёмони, кераксиз, беҳу- Бугун ёшларимиз ўз динларини
Масаланинг нозик жиҳатидан да нарсалар билан овора бўлиш ишончли манбалар(сайт, профил,
бири, буни қанча одам кўрса, киши умрининг заволи, асосийси группа, канал, бот, саҳифа, телеграм
эшитса, ўқиса гуноҳкор бўлишла- эса, бу ҳолат инсонни охир-оқи- канал-гуруҳлар ва ҳоказо)дан фой-
даланиб, кишини дунё ва охират ях-
шилиги, илм-маърифатга етакловчи

Умрага жўнатмоқчи бўлган
фирибгарга жиноят иши қўзғатилди.

2020 йил ХАЛҚАРО ШАРҲ 29
№38 (1968)

АЇШда
ўПтрдеиз,иНдеАнТтИсЖаАйлЭоСвАи..б. ўлиб3ноябрькуниАҚШ
Абдували САЙБНАЗАРОВ,
сайловчилари мам- сиёсий шарҳловчи.
лакат президенти,
Конгресс аъзолари Сайлов коллегияси ўз вазифасини
ва айрим штатлар тугатган бўлади ва кейинги прези-
губернаторлари учун дентлик сайловларига қадар улар
овоз берди. Штатлар бошқа иш билан шуғулланмайди.
бирин-кетин натижа-
ларни эълон қилмоқда. Жараённинг якуний босқичи
2021 йил 6 январда бўлиб ўтади.
“Сайлов кунигача 156 Шу куни Конгресс сайловчилар-
миллиондан зиёд овоз нинг овозларини ҳисоблаш ва
ғолибни расман тасдиқлаш учун
бериш ҳуқуқига эга йиғилади. Жараён, одатда, танта-
нали равишда ўтказилади, аммо
102 миллиондан ошиқ электорлар овозига эътирозлар
бўлиши мумкин. 1969 ва 2005
америкалик Оқ уйни йилларда сайлов коллегиясининг
баъзи овозларига эътирозлар
кейинги тўрт йилда бўлган, аммо Вакиллар Палатаси
ва Сенат эътирозларни рад этиб,
ким эгаллаши бўйича Таҳлилчиларнинг хавотир оли- ҳисоблаш «COVID-19» пандемия- овозларни ўз кучида қолдирган.
ўз танловини қилиб шича, агар номзодлардан бири си ва почта орқали овоз берган
бўлганди. сайлов натижасини тан олишдан сайловчилар сонининг кўплиги 2020 йилги сайловлардан сўнг
эътирозлар билдириладими ёки
Глобал коронавирус панде- бош тортса, халқда сайлов тизими- сабабли узоқроқ давом этишини йўқми, бу ҳали маълум эмас, аммо
мияси боис, бу йил овоз бериш га ишонч пасайиши мумкин. Тор- тахмин қилмоқда. Сайлов нати- Президент Дональд Трамп бир
жараёни муддатидан олдин ва тишув узоққа чўзилса, демократия жаларини тунда эълон қилишни неча бор почта орқали овоз бериш
асосан почта орқали амалга ва кейинги президентнинг қону- талаб қилиш кўплаб чалкаш- жараёнида фирибгарликлар юз бе-
оширилди. Сайлов натижасини нийлигига, ишончга путур етади. ликларни келтириб чиқаради ва раётгани ҳақида огоҳлантирган ва
ҳал қилувчи олти «ўзгарувчан» ишончсизликка сабаб бўлади. шу боис сайлов натижасини савол
штат диққат марказида – Ари- Ғолиб қачон аниқ остига олиши мумкинлигига ишо-
зона, Флорида, Мичиган, Шимо- бўлади? Эҳтимол, баъзи штатлар бу ра қилган. Агар халқнинг кўпчилик
лий Каролина, Пенсильвания ва масалада судга берилиши ҳам овози сайлов коллегияси овози
Висконсин. Сайлов коллегияси Кўпчилик АҚШда президент- мумкин, чунки кўпчилик сайлов билан мос келмаса, муаммолар
тизимида номзод ғалабаси учун лик сайлови ғолиби сайлов куни куни кечаси натижалар эълон пайдо бўлиши мумкин. Президент
зарур 270 та овознинг 101 таси тунда ОАВ ким ютганини эълон қилинишини кутмоқда. Демак, Трамп 2016 йилда кўпроқ электор
ана шу штатларга тўғри келади. қилгандан сўнг ва мағлуб номзод бу жараённи ошкора ва адолатли овозини тўплаган, аммо халқ ово-
ўз мағлубиятини тан олгандан ўтказишга ҳаракат қилаётган сай- зини демократ Ҳиллари Клинтонга
Бу галги сайловнинг ўзига хос кейин аниқ бўлади, деб ўйлай- лов комиссиялари ва штатлар- бой берган эди.
жиҳати шундаки, номзодларнинг ди. Аслида эса сайлов ғолибини нинг ишини янада қийинлашти-
иккаласи ҳам натижаларни тан ол- расман эълон қилиш бир неча ой ради. Қолаверса, АҚШнинг амал- Ташқи сиёсат қандай
маслиги мумкин. Сайловда ютқазган вақт оладиган жараён бўлиб, ян- даги президенти овоз беришда бўлади?
номзоднинг мағлубиятини тан олган варгача тугамайди. Ушбу жараён сохталаштиришлар бўлгани
нутқи Америка демократиясида америкаликларнинг электор- юзасидан Олий судга мурожаат Республикачилар партиясининг
ҳокимиятнинг тинч йўл билан ўти- лар (сайлов коллегияси аъзоси) қилмоқчи. Олий судда Трамп та- сайловолди қурултойида Прези-
шини таъминлаб келган. Бу гал икки учун овоз бериши, электорлар, рафдори бўлган консерваторлар дент Дональд Трамп душманларга
асосий номзоднинг ҳеч бири сайлов ўз навбатида, президентга овоз кўпчилиги боис натижалар бекор қарши тура оладиган, иттифоқчи-
оқшомида мағлубиятини тан олишга бериши ва шундан сўнг Конгресс қилиниб, текширувлар бошлани- лардан кўпроқ талаб қила ола-
тайёр бўлмаслиги мумкин. кимнинг ғолиб чиққанини эълон ши мумкин. диган олий қўмондон сифатида
қилиши каби босқичларни ўз кўкларга кўтарилди. Трампнинг
Бу йил Клинтон Жо Байденга ичига олади. 50 та штат, шунингдек, Вашинг- рақиби, президентликка демократ
мағлубиятни тан олмасликни тон Колумбия округи почта ор- номзод Жо Байден эса диктатор-
маслаҳат қилди. Унинг айтишича, Сайлов коллегиясидан таш- қали юборилган ва сайлов участ- лар билан эмас, иттифоқчилар
Трамп штаби почта орқали ва қари, президент сайловлари касида берилган бюллетенларни билан елкама-елка туришга ваъда
сиртдан берилган овозларни тан ғолибини тасдиқлаш жараёнида ҳисоблагандан сўнг, ҳар бир штат берди. Қурултойда ўз партиясидан
олмаслиги мумкин. Сўровларга Сенат, Вакиллар Палатаси ва губернатори электорлар рўйха- номзодликни қабул қилар экан,
кўра, демократлар республика- Миллий архив ҳам иштирок эта- тини тузади. Ишонч гувоҳномаси Трамп Байденни мамлакатни вай-
чиларга қараганда шу усул би- ди. Тўрт ой давом этадиган ушбу деб номланувчи ушбу рўйхатнинг рон қилувчи заиф раҳбар деб тан-
лан кўпроқ овоз бермоқда. Илк жараён Америка асосчилари ўза- нусхалари АҚШ Миллий Архиви қид қилди. Демократлар съездида
теледебат пайтида Байден барча ро келишиб олган тизим асосига бошлиғига тақдим этилади. Кейин эса Байден Трампни жаҳон саҳна-
овозлар ҳисоблаб бўлинганидан қурилган. Улар муносиб етакчи электорлар ўз штатлари пойтахт- сида Америка обрўйи ва мавқеини
сўнггина сайлов натижасини тан танлашни оддий сайловчиларга ларида президент ва вице-пре- чилпарчин қилган хавфли раҳбар
олишини айтган эди, бироқ бу ишониб топширишни тўғри йўл зидентга расмий равишда овоз деб атади.
вақт олади. Сўровларда ортда деб ҳисобламаган. Аммо Конг- бериш учун учрашади. Бу декабр-
кетаётган Трамп эса почта орқа- рессга ҳам танловнинг ягона ва- нинг иккинчи чоршанбасидан Навбатдаги президент ким
ли овоз беришда оммавий қо- колатини беришни хоҳлашмаган. кейин келадиган биринчи душан- бўлишидан қатъи назар, у Аме-
нунбузарликлар бўлишига ишора ба куни содир бўлиши керак. Бу риканинг иттифоқчилари билан
қиларкан, Байден ғолиб деб Пандемия жараённи йил ушбу сана 14 декабрга тўғри алоқалари ва халқаро саҳнадаги
топилса, сайлов натижасини тан мураккаблаштириши келади. Ҳар бир штатдаги элек- ролини белгилайди.
олмаслигини айтган. Унга кўра, торлар Овоз бериш гувоҳномала-
сайловчиларга керагидан ортиқ- мумкин рини тўлдиради ва уларни АҚШ
ча бюллетенлар юборилган. Сенатига, Миллий архивга ва штат
Сайлов бўйича мутахассислар расмийларига юборади. Шу билан
бу йил сайлов бюллетенларини

АҚШ иқлим бўйича Париж келишувидаги
иштирокини расман тўхтатди.

30 СПОРТ 2020 йил
№38 (1968)

ФИТНЕС ВА ДАРВОҚЕ...

СПОРТСпортнинг соғлик ва Шимолий Америка бозо-
ри фитнес соҳасида энг
ташқи кўриниш учун йирик ҳисобланади. АҚШ
фойдали жиҳатлари ва Канадада 60 миллионга
яқин одам фитнес билан
бир хил тушунчами?ҳақида кўп гапирил- фаол шуғулланади. Европа
мамлакатлари ва Россияда
ган ва ҳар биримиз эса жами 46 мингдан ортиқ
жисмоний ҳаракат фитнес клублари мавжуд.
билан шуғулланиши-
миз зарур эканини

“яхши биламиз. Шу
билан бирга, кўпчи-

лик аёллар ортиқча

вазнга қарши кура-

шишда самарали

восита сифатида,

эркакларнинг акса-

рияти эса жисмо-

ний машқлар билан соғлиқ гимнастикасининг бутун қатнайди. Чун-

шуғулланиш учун соҳаси бўлиб, у танани яхши жис- ки спортнинг бу

фитнес клубларини моний ҳолатда сақлашга имкон турлари ёш тан-

танлашади. Фитнес беради. Фитнес ўтган асрнинг ламайди ва ҳамма
ёш танламайди ва 70-йилларида Америкада пайдо учун бирдек мос
махсус тайёргарлик- бўлган бўлиб, ҳозиргача бир неча келади. Лекин улар
ни талаб этмайди. турлари тармоқ сифатида ривож- билан шуғулланишнинг
ланган. Шу жумладан, юртимизда ҳам ўз қонун-қоидаси бор.

Статистик маълумотларга кўра, ҳам фитнес клублари фаолияти Кўпчилик бунга амал қилмай, — Фитнес билан
бугунги кунда дунёда 153 мингдан энг чекка ҳудудларга ҳам етиб соғлиғига жиддий зарар етказа- гуруҳ бўлиб ёки якка ҳолда шуғул-
зиёд фитнес клублари мавжуд борган. Биргина Тошкент шаҳ- ди. Баъзилар эса озғин бўлса, «ав- ланиш мумкин, — дейди К.Жўра-
бўлиб, уларда 130 миллион на- рининг ўзида олтмишдан зиёд вал тўлишиб, сал вазн олганимдан боев. — Фитнеснинг ҳар қандай
фардан ортиқ аҳоли шуғулланади. фитнес клублари фаолият олиб сўнг шуғулланишга бораман», деб тури бутун танани машқ қилди-
Хўш, фитнес кублардаги машғу- боради. Хотин-қизлар орасида ўйлайди. Бу нотўғри қараш. Машқ ришга йўналтирилган. Бизда кенг
лотларни ҳам спорт дейиш мум- ушбу клубларга аъзо бўлиш кун- залига озғинми-семизми, ҳамма тарқалган турларидан — аэроби-
кинми? Фитнес ва спортнинг қан- дан-кунга оммалашиб бормоқда. соғлом бўлиш учун боради. Му- ка, пилатес, йога, зумба тананинг
дай фарқли жиҳатлари мавжуд? Карантин ҳолатида юртимизда раббий унинг вазни, бўйи, сало- саломатлиги учун кони фойда.
20 августдан бошлаб барча фит- матлиги, олдин қандай касаллик- Фитнес қон айланишини ҳам ях-
Қандай фарқли нес клублари санитария-гигиена ларга чалинганини ҳисобга олган шилайди ва ҳужайраларни кисло-
жиҳатлари бор? қоидаларига амал қилган ҳолда, ўз ҳолда, алоҳида дастур тузади ва род билан таъминлайди. Иммуни-
фаолиятини қайтадан бошлади. шу асосда у билан ишлайди. тетни муустаҳкамлаб, бир қанча
Маълумки, юртимизда жисмо- касалликларнинг олдини олади.
ний тарбия ва оммавий спортни Фитнес машқлари Фитнес билан шуғулланиш Қоматни меъёрда ушлаб туришга
ривожлантириш бўйича охирги фойдами ёки зарар? натижасида остеохондроз, бў- ёрдам беради. Албатта, машқлар
йилларда қатор норматив-ҳуқу- ғимларда туз йиғилишининг олди билан бирга, тўғри овқатланишни
қий ҳужжатлар қабул қилинди. — Фитнеснинг асосий мақса- олинади. Лекин гепатитга чалин- ҳам йўлга қўйиш керак.
Чора-тадбирлар натижасида ди — инсон танасига оптимал ганлар эҳтиёт бўлиши керак. Улар
охирги уч йилда спорт билан шу- юкламани беришдир, — дейди оғир кўтармаслиги, енгил машқлар Баъзан энди фитнес билан
ғулланувчи умумий аҳоли сони 4,8 Ўзбекистон бодибилдинг ва фит- бажариши лозим. Демак, фитнес шуғуллана бошлаганлар қисқа
млн. нафардан (14,7 фоиз) 5,6 млн. нес федерацияси аъзоси, спорт билан шуғуллланишдан олдин са- фурсатда қадди-қоматини ўзгар-
нафаргача (16,5 фоизга), шу жум- устаси Камолиддин Жўрабоев. — ломатлик ҳақида, албатта, мураб- тиришни истаб, турли кимёвий
ладан, спорт билан шуғулланувчи Кўпинча фитнесда шуғулланишни бийга айтиши керак. Айримлар ёз дори воситаларини қабул қилмоқ-
30 ёшгача бўлган ёшлар сони 20,8 янги бошлаётганлар соғломлаш- ойларида эмас, салқин кунлар ту- чи бўлади. Унутмаслик керакки,
фоиздан 28,5 фоизга оширилди. тирувчи фитнес ва профессионал шиши билан яна машқларни бош- бундай воситаларнинг айримлари
спорт ўртасидаги фарқларни тан лаш мумкин, деб ўйлайди. Бу ҳам соғлиққа салбий таъсир кўрсатиб,
— Спорт, бу — бошқа ишти- олишни истамайди. Одамлар ўз нотўғри ёндашув. Бир кун машқ турли хил касалликларни келти-
рокчилар билан рақобатлашиш кумирларига қойил қолишади ва залида шуғулланилса, бир қадам риб чиқариши ҳам мумкин. Шу
учун бажариладиган жисмоний улар каби бўлишни хоҳлашади. олдинда бўлади, шуғулланилмаган боис бу борада мураббий масла-
фаолият тури ҳисобланади, — дей- Кўпинча бу аввал чарчашга (ҳад- кун эса икки қадам ортда қолади ҳатига қулоқ тутиш зарур. Тўғри,
ди Миллий Олимпия қўмитаси дан ташқари машаққатли машғу- дегани. Тўғри, мавсумга ҳам қара- бундай кимёвий дори воситалари
департамент директори Зафар лот, ўзидан доимий норозилик, лади. Лекин бу бутун ёз давомида кишини семиртириши ёки озди-
Имомхўжаев. — Спортда асосий ўзлари ўйлаб кўрган натижанинг шуғулланишни буткул тўхтатиш риши мумкин. Лекин маълум вақт
мақсад — фақат жисмоний малака етишмаслиги), сўнгра жароҳатлар керак, дегани эмас. Фақат ёз ойла- ўтгач, ўзидан турли асоратлар ҳам
ва кўникмаларни ривожлантириш- ва бошқа соғлиқ муаммоларига рида юклама сал камайтирилади. қолдиради.
гина эмас, балки рақибни енгиш олиб келади. Шу боис фитнес му- Бир меъёрда шуғулланиш киши
ҳам саналади. Спортчидан режа раббийи ишининг муҳим қисми, саломатлиги учун фойдали. Демак, фитнес спорт тури бўл-
асосида аниқ бир мақсадга йўнал- бу — спорт ва фитнес ўртасида- маса-да, инсон саломатлиги учун
тирилган машғулот олиб бориш, ги, профессионал спортчилар ва Нималарга эътибор керакли машғулот ҳисобланади.
барқарор ҳаёт кечириш талаб оддий одамлар ўртасидаги фарқ- қаратиш керак? Ундан тўғри ва меъёрида фойда-
этилади. Спорт, бу — мусобақа- ларни тушунтиришдир. ланган киши, албатта, кўзлаган
да иштирок этиш учун мунтазам Фитнес — танани ҳаётий фаол- натижага эриша олиши тайин.
машғулотларда қатнашиб, ўз кучи Бугун аксарият ёшлар қисқа лик билан таъминлабгина қолмай,
ва тажрибасини ошириш борасида муддатда қоматини расо қилиш- кишининг умумий ҳолатини ҳам Нилуфар ЮНУСОВА
тинимсиз меҳнат қилиш демакдир. ни хоҳлайди. Шу боис кўпчилиги яхшилайди, чарчоқ ва асабийлик- «Mahalla»
фитнес, бодибилдинг клубларига дан қутулишга ёрдам беради.
Фитнес эса спорт эмас. Бу

Ювентус ўз майдонида
Барселонага мағлуб бўлди.

2020 йил ТАРИХ ҲАҚИҚАТЛАРИ 31
№38 (1968)

БОБУР ВА

ШАЙБОНИЙХОН:
ўсурртуандкагаилидубшўлмгааннл...и(мки?)Ўзбек давлатчилиги
султоннинг назмга мойиллиги бор-
тарихида, унинг мада-
ний ривожланишида Бунга Заҳириддин Муҳаммад Бобур укбўалшабалариарднқаниавинррнгаггшхаийлолўаимқрдланит-ихганиирглиэлвхмуииажгйсиу,дмдбагааанэлдк-кеиил. ишиРБУаелҳрсмгаирлавйлббнлиауиайгнҳбитгаоннжҳнииасрртбоаахиғмнаитсниаотмдғлаиааис:гдбаии,рдқБиеуонтйбиёсудадрннакггиў,ин,эгбйшлоисерагъуабрм.ои,ийд,
сулолалар бошқаруви, ва Шайбонийхоннинг бир-бирига
ҳукмдор доиралар ай- зид равишда талқин қилинганини БўорбтуарссиваадбааШгбианйзиибмоданд?иийятгаСолғайвшХоауқ«йдеБобаойолбнаруриариҳйнмлбоанамриёаднФ»анқнўиилблноўидглн1гк5гаўа2ннн8гБлқйаиилигсхалм.ҳиодкаи-
рим вакиллари алоҳида мисол сифатида келтириш мумкин.
ўрин тутади. Тарихни Бобур Мирзо сиймоси халқимиз та- XVI асрдаги Ўрта Осиё халқлари ми Кистан Қора султондан келган
ўрганишда ҳеч қачон саввурида шоҳ, адолатли саркарда,
ўнг томонга ҳам, сўл ғазалнавис шоир бўлиб гавдаланса, ўтмишининг муфассал таҳлиллари элчини дўстона қабул қилиш, куза-
томонга ҳам оғмасдан, Шайбонийхон ҳақида нима учундир
салбий фикрлар шаклланиб қолган. мавжуд бўлса-да, уларнинг акса- тиш ҳолатлари ҳам келтирилган.
“фақат ҳақиқат ва адо- Аслида унга қандай таъриф бериш
лат нуқтаи назаридан керак? Шайбонийхоннинг тарихий риятида темурийлар ва шайбоний- Душманлар қуда-анда
йўл тутилиши зарур. Бу хизматлари нимада? лар ўртасидаги муносабат ўзаро бўлган...(ми?)
ҳолатда ўтмиш воқеа- ҳарбий-сиёсий аҳамиятга моликли-
ларининг турлича тал- Шайбонийхон ёлланма қўшин
қинлари юзага келади бошлиғидан хон даражасига кўта- ги нуқтаи назаридангина кўрсатиб Ажабланарлиси шундаки, ўз
ва кенг жамоатчилик- рилган шахс бўлиб, нафақат саркар- берилган. Бобур ва шайбонийлар даврининг забардаст шахслари
да турлича тасаввур да, балки Шоҳбахт, Шойбоқ, Шоҳи- ўртасида кечган аёвсиз кураш таф- ўртасидаги низо-адоват секин-ас-
шаклланади. бек, Шайбоний тахаллуслари билан силотлари асосий ўринни эгалла- та «юмшаб», кейинчалик ҳукмрон
ғазал, рубоий, қитъа битган шоир ган манбалар ҳам етарли. табақалар ўртасида қуда-андачилик
Бобур Мирзо улуғланган, ҳамдир. Унинг адабий меъросидан муносабатлари ўрнатилишига за-
Шайбоний-чи? бизга қадар кўплаб ғазалу рубойи- Бироқ айтиш керакки, Дашти мин бўлди. Кўпгина темурий шаҳзо-
лари, «Баҳр-ул худо» номли дос- Қипчоқ қабилаларини бирлаш- далар Дашти Қипчоқдан келин олган
Собиқ иттифоқ даврида, ҳаттоки, тони ва 1504-1508 йилларда ўғли, тириш ва ўзбек давлатини қайта бўлсалар, баъзи темурий малика-
ҳозир ҳам ўзбек халқининг бир фар- валиаҳд Темур Султонга бағишлаб ­бунёд этиш вазифасини Шайбо- лар уларга келин бўлиб узатилган.
зандини ҳаддан ташқари улуғлаш, ёзган панд-насиҳатлардан иборат нийхон амалга оширди. Унинг сиё- Темурий маликаларнинг шайбоний-
фақат ижобий сифатларини санаш, китоби етиб келган. сат майдонига чиқиши темурийлар лар никоҳида бўлганини уларнинг
амалга оширган эзгу ишларини салтанатининг парокандаликка заифлиги сифатида эмас, балки элу
ибрат қилиб кўрсатиш учун иккинчи Шайбонийхон ва шайбонийларнинг учраган даврига тўғри келди. Мо- элатлар учун тинчликпарвар сиё-
бир тарихий шахснинг салбий жи- давлатчилигимизни тиклаш, сақлаб вароуннаҳрдаги тарихий вазиятни сатнинг шаклланишидаги муҳим
ҳатларини талқин қилиш одат туси- қолиш йўлидаги хизмати шундаки, тўғри баҳолай олган Шайбонийхон ҳодиса сифатида баҳолаш лозим.
га айланганини инкор эта олмаймиз. 1500-1501 йилларда юртимизда ҳоки- унинг ҳудудларини ишғол этишга
мият алмашинуви юз берди. У тему- киришар экан, бу темурийлар ав- Қуда-андаликка аввалроқ, яъни
рийлардан шайбонийлар қўлига ўтди, лоди — ўз даврининг йирик давлат Муҳаммад Шайбоний ва Бобур
лекин эл-юрт ўз жойида қолди, миллий арбоби, шоҳ Бобурнинг у билан сиёсий майдонга келмай туриб, XV
давлатчилик анъаналари давом этди. зиддиятга бориши ва тахт талашу- аср ўрталарида Абу Саид Мирзо ва
Шайбонийлар авлодига нисбатан бу

«RETRO-SAHIFA» ви учун имкон яратмай қўймас эди. Дашти Қипчоқ хони Абулхайрхон
Темурийларнинг Мовароуннаҳр даврида асос солинган эди. Мирзо
Улуғбекнинг қизи Робия Султонбе-
тарихи саҳнасидан тушишига эса

Регистон ансамбли буюк Соҳибқирон бирлаштирган гимнинг Абулхайрхонга турмушга
салтанатнинг парчаланиши сабаб берилгани бунга мисолдир. XV аср

бўлди. Набираларнинг тахт тала- ўрталарида Астраханда ҳукмронлик

Ер юзининг сайқали деб тан олинган Регистон май- шиши, ўзаро иттифоқнинг йўқлиги қилган шайбоний сулоласи вакил-
туфайли юз берган давлат парокан- ларидан бири бўлган Аҳмадхон ҳам
дони Амир Темур бирлаштирган 27 та давлат пойтах- далиги орадан қанча йиллар ўтса-
да, Бобур билан Шайбонийхоннинг Султон Ҳусайннинг синглиси Бада-
ти бўлмиш Самарқанднинг «юраги» ҳисобланиб, та- ўзаро зиддиятга бориши учун асос кабегимга уйланган. Бу каби никоҳ
рихий шахс Баҳодир Ялангтўш даврида шаклланган. бўлиб қолаверди. Таниқли ёзувчи муносабатлари 1497-1501 йилларда
Регистон ансамблида Самарқанднинг уч мадрасаси Хуршид Даврон таъбири билан Бобур ва Муҳаммад Шайбонийхон
— Улуғбек (1417-1420 й.), Тиллакори (1619-1636), Шер- айтганда: «...бу зиддиятни бугунгача ўртасида Мовароуннаҳр ҳукмрон-
дор (1647-1660 й.) қад кўтарган. Кейинчалик майдон лиги учун кураш кечган йилларда ва

шарқида Улуғбек хонақоҳи (1424 й.), шимолда Мир- «кўтариб юриш» илмга мутлақо зид кейинчалик ҳам давом этди.
ва тарихий воқеаларни холис баён
зойи карвонсаройи, жанубда Алика Кўкалдош Жума Мовароуннаҳрда бир асрча ҳукм-
этишга халақит берувчи сохтакор-
масжиди (1430 й.) бунёд этилган. 100 йил орасида ҳо- ликдан бошқа нарса эмас». ронлик қилган шайбонийлар сулола-
зирги кўринишини олган Регистон дунё сайёҳларини сига маълум маънода ўгай кўз билан

ўзига ром этиб келмоқда. Бобурнинг мардлиги қараб келинди. Аслида улар тему-
рийлар, маҳаллий аслзодалар билан
1512 йилда Мовароуннаҳрда
сингишиб, қон-қариндош бўлиб,
шайбонийлар ҳукмронлиги узил-
мамлакатнинг ижтимоий-сиёсий ва
кесил ўрнатилиб, Бобур бу ўлкадан маданий тараққиётида ўз хизмати-
илинжини узди. Ҳиндистонни эгал- ни аяшмаган. Бинобарин, тарихни
лаб, империя пойдеворини барпо
ўрганишда, рўй берган воқеаларни
этган саркарда кўнглида кек-адоват таҳлил қилишда бир ёқламаликка
сақлашни ўзига эп кўрмади, аксин- эмас, балки холисона хулоса чиқа-
ча шайбонийлар билан дипломатик ришга одатланишимиз лозим.
алоқа ўрнатиш зарур, деган хуло-

сага келди. Буюк саркарда ўзининг Акбар ЗАМОНОВ,
«Бобурнома» асарида Муҳаммад ЎзМУ доценти, тарих фанлари
Шайбонийнинг набираси Пўлод
бўйича фалсафа доктори.

Бобур Мирзо ҳақида «Йўлбарснинг туғилиши»
номли фильм суратга олинмоқда

32 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2020 йил
№38 (1968)

ФойдаланилмайдиганСОЛИҚ Сифатсиз кўмирлар Пенсия олишда
ердан солиқ ТАЪМИНОТ учун ким жавобгар? меҳнат таътили
ундириладими? қўшилмайдими?
ПЕНСИЯ– Ҳар йили қиш
– Ҳовли жой- яқинлашиши билан – Пенсия жамғармасига 25
ларнинг суғорил- сифатсиз кўмир йиллик иш стажи тўғрисидаги
майдиган, яъни масаласи кун маълумотномани олиб бор-
лалмикор ва фой- тартибига чиқади. ганимда «7,5 йилини чиқариб
даланилмайдиган Айни пайтда яна ташлаш керак», дейишди. Саба-
қисмидан солиқ шу масала кўпчи- бини сўраганимда, меҳнат таъ-
ундириладими, ундирилса, қандай тар- ликнинг эътирози- тили қўшилмаслигини айтишди.
тибда бўлади? га сабаб бўлмоқда. Аслида аҳолини, хусусан, Ҳақиқатан ҳам шундайми?
умумтаълим мактаблари ва шифохоналарни
Акбар ПИРНАЕВ. сифатсиз кўмир билан таъминланишига ким Фароғат ТУРСУНОВА.
Қашқадарё вилояти. жавобгар? Бухоро вилояти.

Дилдора ҲОШИМОВА, Бердиёр НАМОЗОВ.
Давлат солиқ қўмита- Хоразм вилояти.

си давлат солиқ катта Эркин ЯКУБОВ, Юсуфхон АБДУЛФАИЗОВ,
инспектори: «Ўзбеккўмир» АЖ бош директори Молия вазирлиги ҳузурида-
ўринбосари: ги бюджетдан ташқари Пен-
– Солиқ кодексининг – Кўмирни омбордан олган пайтда муас- сия жамғармаси бош мутахас-
435-моддасига асосан, саса раҳбарларига маҳсулотнинг сертифи- сиси:
кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқ- кати берилади. Кўмирни ўша сертификат – Йўқ, иш ҳақи сақланмаган
ларни давлат рўйхатидан ўтказишни бўйича олиш лозим. Агар сифатсиз бўлса, ҳолда таътилда бўлиш даврлари
амалга оширувчи органнинг маълумот- олмаслик керак. Чунки брикетлар ишлаб меҳнат фаолиятининг охирги
лари бўйича ер участкаларининг май- чиқарилгандан кейин уч-тўрт кун қурити- ўн йиллик даври учун иш ҳақи-
дони солиқ базаси ҳисобланади. Яъни лиши лозим. ни ҳисоблаб чиқишдан чиқа-
суғориладиган ва суғорилмайдиган ер Агар брикетни олиб кетишни истамаса, риб ташланмайди. Фақат ўқиш
майдонларига алоҳида-алоҳида солиқ биз бошқа кўмир билан таъминлаймиз. Бу даврида академик таътилларда
ставкалари қўлланилган ҳолда солиқ бўйича алоҳида топшириқ олганмиз. бўлиш, шунингдек, тайёрлов
ҳисобланади. Шунингдек, ажратилган курсларида ўқиш даври вақти
ер майдонидан фойдаланиш ёки фой- Қурилиши тугалланмаган иш стажига қўшиб ҳисоблан-
даланмасликдан қатъи назар ер солиғи тураржойни сотиш учун майди.
ҳисобланиб, солиқлар тўланади. нима қилиш керак? Фаолият тури, мулкчилик ва
ТИББИЁТ хўжалик юритиш шакллари-
ҚУРИЛИШ – Қурилиши тугалланмаган тураржойни дан қатъи назар, ходим давлат
Тест натижасини сотмоқчиман. Бунинг учун нотариусга қан- томонидан ижтимоий суғурта-
жойларга бормасдан дай ҳужжатларни тақдим қилишим керак? ланган ҳолда бажарган ҳар қан-
олиш мумкинми? дай иш, агар фуқаро 2019 йил 1
Арслон ЙЎЛДОШЕВ. январга қадар бўлган давр учун
– Энди ко- Тошкент вилояти. Пенсия жамғармасига суғурта
ронавирусга бадаллари тўлаган ҳолда 2019
тест топширган Махсума ОРТИҚОВА, йил 1 январдан кейинги давр
одамлар натижа- Миробод туманидаги учун меҳнатга ҳақ тўлаш тарзи-
ларини жойларга 5-сонли давлат нотариал даги даромадлар ҳисобланган
бориб ўтир- идораси катта нотариуси бўлса ушбу даврлар пенсия
масдан олиши – Нотариуслар томонидан ҳисоблашда иш стажи ҳисобида
мумкинлиги хақида хабарлар эшитдик, нотариал ҳаракатларни амал- инобатга олинади.
бу ростми? га ошириш тартиби тўғрисидаги Иш стажи тўғрисидаги тақ-
йўриқноманинг 45-бандига кўра, қуриб дим этилган ҳужжатларнинг
Фарид ДЎСТОВ. битказилмаган кўчмас мулк ёки унинг бир асосланганлиги ва ишончлили-
Самарқанд вилояти. қисмини бошқа шахсга ўтказиш бўйича би- гини аниқлаш мақсадида Пен-
тимни тасдиқлашда кадастр маълумотно- сия жамғармаси бўлими иш ста-
Барно маси ва давлат солиқ хизмати органининг жини тасдиқлаш учун тақдим
АБДУСАМАТОВА, маълумотномаси, ер участкасига бўлган этилган ҳужжатларнинг мазму-
Коронавирусга қарши ҳуқуқнинг давлат рўйхатидан ўтказилган- нини ва зарур тарзда расмий-
кураш штаби аъзоси: лиги тўғрисидаги Кўчмас мулк объектлари- лаштирилганлигини баҳолайди
– Рост. «COVID-19» учун га бўлган ҳуқуқларнинг давлат реестридан ҳамда зарурат бўлганда улар
ПЗР тести натижаларини тезда олини- (Реестр) кўчирма ёки гувоҳномаси ҳамда берилишининг асосланганлиги-
шини таъминлаш мақсадида қурилиши тугалланмаган объектга бўлган ни текшириш тўғрисида қарор
@coronavirustest_testingbot махсус те- ҳуқуқни давлат рўйхатидан ўтказиш тўғри- қабул қилади. Зарур ҳолларда
леграм-бот яратилди. Энди коронави- сида Реестрдан кўчирма талаб қилинади. меҳнат фаолиятининг айрим
русга ПЗР тести топширган фуқаролар Бунда кадастр маълумотномаси ва дав- даврларини иш стажи даврига
уйларидан чиқмаган ҳолда тест нати- лат солиқ хизмати органининг маълумот- ҳисобга олиш ёки ҳисобдан чи-
жаларини билиб олишлари мумкин. номаси нотариус томонидан курьерлик қариб ташлаш тўғрисида қарор
Ҳозирда koronavirus-test.uz ахборот хизматидан фойдаланган ҳолда ёки идо- чиқариши мумкин.
тизимига 40 та лаборатория уланган ралараро электрон ҳамкорлик йўли билан
бўлиб, уларда «COVID-19»ни аниқлаш автоматик тарзда олинади.
учун топширилган ПЗР тестлари нати-
жаларини @coronavirustest_testingbot
телеграм-боти орқали билиш мумкин.

Ўзб­ ек­ ист­ он Бош муҳаррир вазифасини Таҳририят манзили: Газета
Республикаси вақтинча бажарувчи Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти Санжар ИСМАТОВ шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси марказида
ҳузуридаги Ахборот Нашр навбатчиси: Р. Юсупов Телефонлар: 71 233-39-89, саҳифаланди ва
Ижтимоий-сиёсий, ва оммавий Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Қабулхона: 71 237-56-80, офсет усулида
маънавий-маърифий газетаси коммуникациялар М. Назарова Котибият: 71 233-10-73. босилди.
агентлиги томонидан Навбатчи: Т. Шерноев Факс:
МУАССИС: 2019 йил 24 сентябрда Саҳифаловчилар: И. Болтаев Нашр кўрсаткичи: 148
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 0019 рақами билан Ш. Бароқов Баҳоси келишилган нархда.
масъулияти чекланган жамияти давлат рўйхатидан
ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 8 босма табоқ. 23 561 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-1145 123456