09-12-21

Xolis nazar

Кундалик электрон газета 2021 йил 9 декабрь, пайшанба

6 ой ґтди µамки Юртимизда
фермерлар µамон гендер тенглик

ипак іурти бор, деб айта
пулини олишгани олмаймиз

йґі

¤збекистон АЈШ
электр энергияси ¤збекистонга

энг арзон 10 босим
давлат іаторига ґтказмоічими?

кирди, лекин...

2345
Конституцияга ³андай

´згартиришлар киритилади?

Ўзбекистон Конституциясининг янги лойиҳаси тайёрланади ва у 2022 йил,
Асосий қонуннинг 30 йиллик байрами нишонланадиган кунларда қабул қилинади.

« Бу ҳақда президент Шавкат Агар дунё
Мирзиёев Конституциянинг тажриба-
29 йиллиги муносабати билан сига назар
Ўзбекистон халқига байрам ташлайдиган
табригида билдирди. Прези- бўлсак, туб
дент ўз табригида мамла- бурилиш дав-
кат Конституциясини таҳ- рида кўпгина
рир қилиш зарурати ҳақида- давлатларда
ги фикрларини баён этди. конституция-
вий ислоҳот-
лар амалга
оширилганини

кўрамиз.

Жумладан, илгари амал ¤згартиришлар
қилиб келган «давлат илгари µам бґлган
– жамият – инсон» тамо-
йилини «инсон – жамият Биламизки, Ўзбекистон-
– давлат» деб ўзгартириш,
иқтисодий ислоҳотлар нинг 1992 йил 8 декабрида
жараёнида инсон ман- қабул қилинган асосий
фаатларини таъминлаш
бош мезон бўлиши керак- қонунига ўтган 29 йил кўриб чиқишимиз керак.» эса 4 марта бу каби исло-
лиги, фуқаролик жамияти ҳотларни ўтказди. Қўшни-
институтларининг ўрни ва давомида 15 марта ўзгар- Бошіа миз Қирғизистон ҳам тўрт
мақомини мустаҳкамлаш, конституциялар марта бош қомусга қўшим-
оила институтини ривож- тириш ва қўшимчалар « Биламизки, Ўзбекистоннинг чалар киритган.
лантириш, миллатлараро киритилган. 1992 йил 8 декабрида қабул қи- µам ґзгаради
тотувликни янада мус- линган асосий қонунига ўтган «Ижтимоий давлат»
таҳкамлаш, ёшларнинг Бу галгиси 16 марта Бу ўринда масала юза- нима дегани?
ҳуқуқ ва манфаатларини бўлади. Тўғри, консти- сидан халқаро тажрибани
тўла таъминлаш, «Янги ҳам кўриб чиқиш керак. Президент нутқидан
Ўзбекистон – ижтимоий туция догма эмас. У 29 йил давомида 15 марта ўз- Масалан, 234 йиллик яқин йилларда мамлакат-
давлат» деган тамойилни тарихга эга АҚШ консти- да асосан инсонпарварлик
конституциявий қоида мамлакат ўз олдига гартириш ва қўшимчалар ки- туцияси ўтган давр мо- тамойиллари асосий ўрин-
сифатида муҳрлаш, бола- қўйган мақсадларга ритилган. Бу галгиси 16 марта байнида жами 27 марта га чиқиши кутилмоқда.
лар меҳнатига йўл қўймас- эришиш жараёнида бўлади. ўзгартирилган. Собиқ Демак тиббиёт, нафақалар,
лик, ногиронлар, кексалар ўзгариб бориши мумкин. совет иттифоқи Бош қому- таълим, уй-жой, иш билан
ҳуқуқларини ишончли ҳи- си эса 3 марта ўзгартирил- таъминлаш, масалаларига
моя қилиш, боғча, мактаб, Президент Конститу- цион нутқида "конститу- аввало, сенатор ва депутат- ди. 2020 йилда Россияда алоҳида эътибор қарати-
олий таълим ва илм-фан цияга ўзгартириш ки- цияни такомиллаштириш" ларимиз, кенг жамоатчили- конституцион ислоҳотлар лади. Ижтимоий соҳа дав-
соҳаларини ривожлан- ритиш тўғрисида илк ҳақида таъкидлаганди. гимиз, халқимиз билан яна ўтказилди. Энг кўп ўзгар- лат бюджетининг асосий
тириш ўзгаришларнинг бора ўтган ойда, прези- бир бор маслаҳат қилиб, ган конституциялардан қисмини эгаллайди. Бу
асоси бўлади. дентликнинг иккинчи — Агар дунё тажрибасига жаҳон конституциявий бири сифатида Герма- эса кўпчилик томонидан
муддатига сайлангани- назар ташлайдиган бўлсак, тажрибасини ўрганиб, пух- ния Бош қомусини айтиб кутилган ўзгаришлардир.
дан сўнг гапирган эди. туб бурилиш даврида кўп- та ўйлаган ҳолда бугунги ва ўтиш мумкин. Унга роса
гина давлатларда конститу- келгуси тараққиётимизни 62 марта ўзгартириш ва Улуғбек ИБОДИНОВ.
Жумладан, 6 ноябрь циявий ислоҳотлар амалга белгилаб берадиган Асосий қўшимчалар киритилган.
куни ўзининг инаугура- оширилганини кўрамиз, қонунимизни такомил- Хитой халқ Республикаси
— деган Президент Шавкат лаштириш масаласини ҳам
Мирзиёев. — Шу сабабли,

Xolis nazar Мазкур сайт 2021 йил 17 июль санасида хolisnazar.uz сайти муҳаррири
1435 рақамли гувоҳнома билан Садоқат МАХСУМОВА.
хolisnazar.uz cайтининг кундалик электрон газетаси
Ўзбекистон Республикаси Президенти Манзил: Тошкент шаҳри, Мирзо Улуғбек
Админстрацияси ҳузуридаги Ахборот ва тумани, Мустақиллик шоҳ кўчаси, 59-уй.
оммавий коммуникациялар агентлиги Телефонлар: +998 71 233 10 92, +998 71 233 39 89
Электрон манзил: [email protected]
рўйхатидан ўтказилган.

2

МИКРОСКОП 2021 йил 9 декабрь, пайшанба

6 ой ґтди µамки фермерлар µамон

ипак іурти пулини олишгани йґі

Негадир ҳамон компа- Ипак қуртла-
ниябозлик касаллигидан рини фермерларга
буткул фориғ бўлолмаяп-
миз. Дарахт экиш, деса мажбуран тар-
ҳамма бир қўлида дарахт қатиш тизимига
кўчати, бир қўлида белку- нуқта қўйиш вақ-
рак билан «ура-ура»чилик- ти келди. Аксинча,
ка берилиб кетади, Консти-
туция қабул қилинган кун кластерлар ва
яқинлашиши билан ҳамма тутплантация-
жойда Конституция ҳақи- лар сонини кўпай-
да кўрсатувлар, тадбирлар тириб, касаначи-
авж олади. Ёки 21 октябрь ликни ривожлан-
яқинлашиши билан ўзбек
тили ҳақида бонг урамиз. тириш зарур.
Ўтгандан сўнг эса сувга
тушган тошдек, яна бир рибасига эга касбилик
йил жим кетамиз. Худдики, фермер Ёқуб Абдураҳмо-
барчаси ҳисобот учундай... новнинг айтишича, бар-
Афсуски, пиллачилик часи «ўйин», телевизорда
соҳасида ҳам шундай ҳолат- бошқа, амалда бошқа. У ҳам
лар кузатилмоқда. Пилла ҳар йили сентябрдан йил
боқиш мавсуми(асосан, ап- охиригача амаллаб пилла
рель-май ойлари)да ҳудуд- пулини олишини, ололмай
лардан пилла боқаётган, қолганлар ҳам борлигини
етиштирилган хом пиллани айтди.
топшириш жараёнидан
тайёрланган лавҳалар ай- Кўриниб турибдики,
ланади. Видеолавҳаларда ислоҳотлар натижаси барча
пиллани топшириб, нақд ҳудудларда бирдек акс эт-
пул олаётганлар ҳам акс маяпти. Энг муҳими, мамла-
этади. Аслида-чи?.. Телеви- раҳбари билан боғланганимизда, у Ипак іандай «дун±га катимизда пиллачиликни
зорда бош- фермерлар томонидан етиштирилган келади»? ривожлантиришга кенг эъ-
Аслида пиллачилик қа, ҳаётда шартнома режасидаги пилла пуллари тибор қаратилиб, бир эмас,
соҳаси ҳамон оқсамоқда. бошқа, 3 ойдан сўнг сифатига қараб, ҳар бир Ипак ипларини олиш жараёни кўрингани каби содда иккита ташкилот – «Ўзбе-
Телевизорда бошқа, ҳаёт- водийда килограмм пилла учун 22 минг 400 эмас. Ипак ипларини олиш нафақат технология ва ин- кипаксаноат» уюшмаси ва
да бошқа, водийда бошқа, бошқа, во- сўмдан тўлаб берилишини таъкидла- сон меҳнатига, балки табиий жараёнларга ҳам боғлиқ. Пиллачилик ва қоракўл-
воҳада бошқа манзара. Су- ҳада бошқа ганди. Мана, орадан 6 ой ҳам ўтдики, чиликни ривожлантириш
риштирувларимиздан, пил- манзара. ҳамон пилла пулини ололмаётган Дастлаб, ипак қурти капалаги 500 тагача тухум қўя- қўмитаси масъул этиб бел-
ла боқувчи таниш-билиш- ди. 20-25 кундан сўнг ипак қуртлари тухумдан чиқади, гиланган. Ҳар ҳолда номига
лардан биляпмизки, май фермерлар бор. улар 30 кун давомида тут барглари билан озиқланади. қараганда шундай.
Баргларни ейиш жараёнида ипак қуртларининг вазни
ойида етиштирилган хом Яна бир масала, пилла пулининг 10 минг баробаргача ортади. Ипак қурти ўз атрофида Демак, барчаси масъ-
пилла тўқишни бошлайди. 48 соат ичида ипак қурти улларнинг масъулиятига
пиллани топширган фермер берилиши экспортга боғлиқ экан. Биз- 1500 метр атрофида ипак ипини тўқийди. Пилла ичи- боғлиқ. Улар аҳоли билан
да ипак қурти ғумбакка айланади ва шу билан табиий яқиндан мулоқотда бўлиб,
хўжаликлари ҳалиям пилла нинг мақсадимиз, пилла хомашёсини жараён тугайди. ипакчилик соҳасидаги
имтиёзу имкониятлар ҳа-
пулини олишолмай, сарсо- ўзимизда қайта ишлаб, ундан турли Ипакчилар пиллаларни капалаклар пайдо бўлгунга қида тўлиқ тушунча бериб,
қадар териб олиши лозим, акс ҳолда улар ипак билан амалда ҳам бажаришса,
ну саргардон. тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқарган- озиқланиб, уни сифатсизлантириши мумкин. Кейинги ўйлаймизки, пиллачилик
Баъзилар учун бу муҳим жараёнда пилла ипак қуртларни йўқ қилиш ва ҳимоя билан шуғулланувчилар
эмасдир, лекин бир ой бар- дан сўнг уларни экспорт қилиш эмас- қатламини тарқатиш учун иссиқ сувга ботирилади. Жа- сони ортади.
раённинг якуний қисми ипларни тўқиш, қимматбаҳо
ча ишларини ташлаб, ипак ми?! ипакни қайта ишлаш ва яратишдир. Яна бир оғриқли масала
– ипак қуртларини фермер-
қурти боққанлар учун жуда 24 йиллик пилла етиштириш таж- ларга мажбуран тарқатиш
тизимига нуқта қўйиш
муҳим. Негаки, улар кечаги- вақти келди. Аксинча, клас-
дек телевизорда кўрсатил- терлар ва тутплантациялар
ган фермер ва касаначилар- сонини кўпайтириб, каса-
«га ўхшаб, етиштирган хом начиликни ривожланти-
– Бир дона ипак кўйлак ишлаб чи- риш зарур. Шунда ишсизлар
пиллани топшириб, жойида қариш учун 2 та тут дарахтидан сони ҳам камайган бўларди.
нақд пул олгани йўқ. озиқланувчи 2000 та ипак қурти
лозим бўлади.
Қашқадарёлик фермер
Зокир Алимназаровнинг
айтишича, фермер хўжали-
ги режадан ортиғи билан
пилла топширган бўлса-да – Ипак – ипак қурти пилласидан
пулини олгани йўқ. Унинг олинадиган иплардан тўқилган
айтишича, пиллани қабул ҳарир мато. Даставвал ипак Хи-
қилиш пунктида бу йилги
у ёқда турсин, ҳатто ўтган
йилги пилла пулини олол- тойдан келган ва Ипак Йўли орқа-
маганларни ҳам учратган. ли Европага етказиб бериладиган
Яна бир фермер эса суд
орқалигина пилла пулини муҳим товар ҳисобланган. Тола-
олишга муваффақ бўлган. нинг қалинлиги – 20-30 микрометр.
Бир пилла ипак ипининг узунлиги
Аввалроқ, бу масалада
«Ўзбекипаксаноат» уюш-
маси матбуот хизмати 400-1500 метрга етади.

Газ жиµозларини техник кґрикдан ґтказиш

Сурхондарё вилоя- ким томонидан амалга оширилади?
ти Денов шаҳри
марказидаги икки сизиб чиқиши сабаб бўлга- фойдаланувлардан, яъни тўғрисида»ги қарорла- газ плитаси ҳамда қозон- лигини текшириш, оғир
қаватли «Инденим» савдо нини кўрсатмоқда. Жабрла- истеъмолчилардан доимий рига мувофиқ, жисмоний ларни ўрнатиш ва таъмир- углерод оксиди сўрилиши
мажмуасида содир бўлган нувчилардан бири эса «газ диққат-эътибор ва про- ва юридик шахсларга газ лаш, уй ичи газ жиҳозлари- аниқланганда мўрикон ва
портлаш натижасида бино умуман чиқмагани, ҳиди филактик техник хизмат ускуналарига техник ва ни ишга тушириш, қуриш вентиляцион каналларни
конструкциялари қулаб, чиқса, сезган бўлишлари- кўрсатиш заруриятини профилактик хизмат кўрса- ҳамда монтаж ишлари, диагностика қилиш ва тек-
катта ёнғин келиб чиққан. ни» таъкидлаган. Портлаш талаб қилади. Ўзбекистонда тиш бўйича мажбурий хиз- истеъмолчилар учун газ шириш ҳамда тасдиқланган
Ҳозирча бунинг оқибати- бўйича теракт версияси рад хонадонларга ўрнатилган матлар кўрсатиш вазифа- тармоқларини лойиҳалаш, техник стандартларга муво-
да 9 киши жароҳатланиб, этилган. газ жиҳозларига техник лари юкланган. Шу билан шунингдек газ таъминоти фиқ газ қувурларини ётқи-
икки киши ҳалок бўлгани хизмат кўрсатиш даврийли- бир қаторда, Акциядорлик соҳасидаги бошқа турдаги зиш ва газ ускуналарини
айтилмоқда. Бош проку- Ҳозир бу масалага тўх- ги йилига камида бир марта жамияти ихтиёрийлик асо- техник ишларни олиб бор- ўрнатиш учун лойиҳаларни
ратура матбуот котиби эса талмоқчи эмасмиз. Бироқ қилиб белгиланади. сида бошқа қатор хизмат- моқдалар. буюртма қилиш имконини
ҳолат юзасидан жиноят бундай кўнгилсизликлар лар турларини ҳам таклиф беради.
иши қўзғатилганини маъ- талофати катта экан, газ Вазирлар Маҳкамаси- этади. Газ жиҳозларига мунта-
лум қилди. жиҳозларини техник кў- нинг «Электр энергияси ва зам техник ва профилактик Газ жиҳозларига техник
Бош прокуратура бош- рикдан ўтказиш ким томо- табиий газдан фойдаланиш Бугунги кунда «Ҳудудгаз- хизмат кўрсатиш истеъ- ва профилактик хизмат кўр-
қарма бошлиғи ўринбоса- нидан амалга оширилиши- тартибини такомиллашти- таъминот» мутахассислари молчиларга газ мослама- сатиш учун истеъмолчилар
ри Дониёр Масалиевнинг ни билиб қўйсак фойдадан ришга доир қўшимча чора- газ ускуналарига техник ларининг тўғри ишлашига 104 ёки 1104 рақамларига
сўзларига кўра, дастлабки ҳоли бўлмайди. тадбирлар тўғрисида»ги ва профилактик хизмат ишонч ҳосил қилиш, улар- қўнғироқ қилиб ариза қол-
маълумотлар портлашга 22-сонли қарори ҳамда ва кўрсатиш, газ тармоқла- ни тўғри ишлатиш бўйича диришлари ёки «Ҳудудгаз-
тахминан бино ичида бир «Ҳудудгазтаъминот» АЖ «Ҳудудгазтаъминот» ак- рининг герметиклигини йўриқномалардан ўтиш, таъминот» АЖнинг ҳудудий
неча соат давомида газ матбуот хизмати раҳбари циядорлик жамиятининг текшириш, ишга тушириш, газ сизиб чиқиш ҳолатла- филиалига мурожаат қи-
Меҳрибон Маметованинг «Газ хўжалигидан фойда- тозалаш, шунингдек, газ рини аниқлаш ва бартараф лишлари мумкин.
таъкидлашича, аввало, ланишнинг хавфсизлик тақсимлаш пунктларини этиш орқали ортиқча газни
хонадонларга ўрнатилган қоидаларини тасдиқлаш техник ва жорий созлаш, ҳисобга олишнинг мавжуд- Достон РУСТАМОВ.
газ жиҳоз ва ускуналари

2021 йил 9 декабрь, пайшанба 3

ЕЛВИЗАК

« Биздан ҳам арзон электр
энергияси сотаётган Тожи-
кистон, Қирғизистон жаҳон
рейтингида биздан ортда-
ку? Нега бу жиҳат ҳисобга
олинмаяпти?
Ёки ўша қозоқ «бовур»ла-
римиз ўртача ойлик иш ҳақи
бизникидан кўра кўпроқ эка-
ни ҳам ҳақиқат.

¤збекистон электр энергияси энг арзон
10 давлат іаторига кирди, лекин...

Хайрулло Бу сўров- ҳақ тўлаймиз экан. Ваҳо- ланмайдими?
АБДУРАҲМОНОВ. номаларда ланки, қўшнимиз жаҳон Агар аҳоли даромади
бир томон- рейтингида 16-ўринда
Биламизки, ҳар йили лама, яъни тураркан. Аммо биздан ҳам билан электр энергиясига
якунлари бўйича соҳалар аҳоли да- арзон электр энергияси хизмат ҳақини аҳоли да-
рейтинги эълон қилинади. ромадлари сотаётган Тожикистон, Қир- ромади билан фоизларда
Турли хил халқаро эксперт- ҳам ҳисобга ғизистон жаҳон рейтингида ҳисобланганда рейтинг
лар гуруҳлари ҳам ўз маълу- олинмагани биздан ортда-ку? Нега бу натижаси умуман бошқача
мотларини айтади. Шубҳа- эътироз- жиҳат ҳисобга олинмаяпти? кўриниш олган бўларди.
сиз, бу рейтингларда Ўзбе- ларга сабаб
кистон ҳам киритилади. бўлганди. Ёки ўша қозоқ «бовур»- Ўзбекистон жуда қиммат
ларимиз ўртача ойлик иш бўлмаса-да, қиммат мам-
Масалан, аввалроқ жа- нинг экспертлари томонидан тақдим этилган Ўзбе- ҳақи бизникидан кўра кўп- лакатлар қаторига кириши
моат транспорти йўл ҳақла- маълумотга кўра, рейтнгда 7-ўринни эгаллади. кистонда роқ экани ҳам ҳақиқат. аниқ эди.
ри рейтинги бўйича Ўзбе- аҳоли учун
кистон энг арзон давлатлар Рейтинг тузишда дунёдаги 230 та давлатда Масалан, 2021 йил фев- Маълумот учун, Тожикис-
қаторида саналганди. Бу электр энергияси нархлари таҳлил қилинган. электр раль ойи натижаларига тонда ўртача ойлик иш ҳақи
натижа аксарият аҳолида Маълум бўлишича, энг арзон энергия манбалари энергия- кўра, Қозоғистонда аҳоли- 109 АҚШ долларини, Қир-
баҳсли саволлар пайдо қил- Шимолий Африка, Саҳрои Кабирдан жанубий Аф- нинг ўртача ойлик иш ҳақи ғизистонда эса энг кам иш
ганди. Жумладан, бу сўров- рика ва собиқ СССР давлатларида қайд этилган. си 0,027 223 213 тенгага тенг бўлган. ҳақи 1790 сом бўлиб, бу АҚШ
номаларда бир томонлама, долларни Бу 500 АҚШ долларига яқин долларида 24 долларга тенг.
яъни аҳоли даромадлари Марказий Осиё минтақасида Қирғизистон ташкил сумма ҳисобланади. Ўзбе-
ҳам ҳисобга олинмагани эъ- етакчи, деб топилган. У жаҳон рейтингида кистонда эса ўртача ойлик Соҳа мутасаддилари яна
тирозларга сабаб бўлганди. 4-ўринни эгаллади, бу ерда фуқаролар бир ки- қилади. иш ҳақи жорий йил январь- бизда электр энергияси
ловатт-соат электр энергияси учун 0,017 доллар март ойлари ҳисобича 2,87 арзон экан, деб нархлар-
Куни кеча Ўзбекистон тўлайди. Тожикистон бир киловатт-соат нархи млн. сўмни ташкил қил- ни оширвормайсиз, деган
яна бир рейтинг натижаси- 0,023 доллар билан 6-ўринни эгаллади. ган(280 АҚШ долларга яқин умиддамиз.
га кўра, аҳолига энг арзон рақам.) Бу ҳақда Давлат
электр энергияси етказиб Экспертларга кўра, Ўзбекистонда аҳоли учун статистика қўмитасининг Дунёда энг қиммат электр
берувчи давлатлар қатори- электр энергияси 0,027 долларни ташкил қи- маълумотларида келтирил- энергияси Кариб денгизи,
дан жой олди. Британия- лади. Бу жаҳон рейтингида 16-ўринда бўлган ган. Тинч океанининг олис орол
нинг Cable.co.uk портали- Қозоғистондан (0,039 доллар) арзонроқ. давлатлари, шунингдек,
Ана энди ўртача ойлик Германия ва Сомалида, бу
Эътибор беринг, биз Қозоғистондан арзонроқ иш ҳақлари билан электр мамлакатлар аҳолиси бир
энерияси ҳақларини со- киловатт-соат учун 0,30 дан
лиштирсак, мана шу натижа 0,69 долларгача тўлашлари
ҳақиқатга яқинроқ ҳисоб- лозим.

Бозор кґчса озорини яна деµіон тортадими?

Хабарингиз бор, аввалига ҳам қатор саволлар остида Шу каби саволлар орти- «дан мурожаатлар кўпай- Ёши улуғ инсонлардан эшит-
«Қўйлиқ» деҳқон бозорини қолди. дан расмийларнинг яна бир ганимиз бор. Бозор билан мозор
кўчирилиши ҳақида хабар муносабати чиқди. моқда. жой танлайди. Бозорни марказ-
тарқалди. Қаерга, қачон, Жумладан, яқиндаги- Ростан ҳам ўша мурожаат дан, йўл ёқасида, аҳоли гавжум
нима сабабдан, деган са- на бозорнинг акциялари Эмишки, «Қўйлиқ»
воллар очиқ қолганди. Шу сотувга чиқарилган бозорида озиқ-овқат этган тадбиркорларнинг
боис кейинроқ мутасад- эди. Хўш, сотувдан олиб савдоси билан шуғуллан- жами тадбиркорлар, бозор-
дилар бу бозорни Тошкент ташландими? Кўчи- ган тадбиркорлар «FOOD чилар орасидаги улуши,
вилоятининг Ўртачирчиқ рилиш ҳақидаги қарор CITY» марказ ҳудудига сони ҳақида нега маълумот
туманидаги Меҳнатобод акционерлар билан кўчишга ўзлари хоҳлаб
кўчасидаги «FOOD CITY» келишилдими? мурожаат қилган. Аммо бу йўқ? жойда қуриш фойдали бўлади.
марказига кўчирилишини жавоб ҳам тўлиқ бўлмага- Қўйлиқдаги хусусий- Мозор четроқдан, йўл тушади-
маълум қилишди. Бу хабар ни учун бугун яна аҳоли ган бўлиб бузилиб кетмайдиган,
ва мутахассислар томони- лаштирилиши кўзланган

иккита бозорнинг ҳуқуқий

мақоми нима бўлади? Ахир сел ювмайдиган тепароқ жойдан
бир ой аввал ҳам уларнинг қилиниши керак.

бир неча миллион дол- тепароқ жойдан қилиниши
ларга сотиш мумкин эди. керак.
Улар тугатиладими? Ахир
мутасаддиларнинг ўзи Энди бу шаҳарни чорак
«Қўйлиқ» бозори ҳозирги қисмининг қора қозо-
жойидан 6,5 км. узоқлик- ни қайнаётган бозорни
даги «FOOD CITY» савдо кўчириб, буларнинг ти-
марказига кўчирилади, деб рикчилигини ўйламаётган
айтяпти-ку? катталар қандай фойда
топишаркан? Кўприк қу-
Ёши улуғ инсонлардан рилиши баҳонасида уни
эшитганимиз бор. Бозор Тошкент вилоятига кўчи-
билан мозор жой танлайди. риш шартмиди? Каттароқ
Бозорни марказдан, йўл сарф-харажат учун борма-
ёқасида, аҳоли гавжум жой- са, кичикроқ бозор-учарга
да қуриш фойдали бўлади. Ўртачирчиққа ким боради?
Мозор четроқдан, йўл туша- Олувчи ҳар қандай жойдан
диган бўлиб бузилиб кет- бўлса ҳам олиб кетаверади,
майдиган, сел ювмайдиган сотувчига қийин.

4 2021 йил 9 декабрь, пайшанба

49\51 «Фарида...»
«Оскар»
« «Ўқиб олим бўлармидинг, бор олади!!!
уй ишларини бажар», деймиз
қўлига китоб олган қизга тан- Бугун «Ўзбекфильм»
беҳ бериб. Тўғри, ўқийман, ким- ажойиб хушхабарни
дир бўламан дея тиришқоқлик эълон қилди. Мустақил
билан китоб ўқиётган ёки Ўзбекистонда суратга
тил ўрганаётган қизлар йўқ олинган «Фариданинг
эмас. Аммо оила қургач, барча ўн минг қўшиғи» филь-
орзулари саробга айланиши ми «Оскар» мукофотига
ҳеч гапмас. номзодлар қаторидан
жой олган. Мазкур
Юртимизда гендер тенглик фильм сценарийси
бор, деб айта олмаймиз муаллифи ва режис-
сери Ёлқин Тўйчиев.
Нилуфар Атига лар нега кўринмаяпти? Балки фадаги хотин-қизлар учун Бу кўр- орзулари саробга айлани- Асар «Оскар» мукофоти
ЮНУСОВА. ўн нафар аёл бўлгани учун ҳам мақта- алоҳида грантлар ҳам ажра- саткич- ши ҳеч гапмас. Оиласининг комиссиясининг «Энг
раҳбар нишга ийманиб туришган- тилмоқда. Мақсад — билим- лар билан хотиржамлиги учун ҳам эр яхши хорижий бадиий
Кейинги пайтда гендер аёлни санаб дир. ли қизларни ўқитиш. мақтана ёки қайнонасининг раъ- фильм» номинация-
тенглик бўйича мулоҳаза- беролмас- оламизми? йига қараб барчасидан воз сининг «лонг-лист»
лар кўпайди. Аммо амалда лигимиз Бизда аёлларнинг раҳ- Шу ўринда яна битта кечаётган аёллар камми? — узун рўйхатига ки-
гендер тенглик қай ҳолатда? ҳам мумкин. барлик курсисини эгаллаб савол туғилади: «Зул- Тушунадиган эр ёки тушу- ритилган. Ўзимизнинг
Жамиятда хотин-қизларга туриши ёки лавозимга фия» номидаги давлат надиган қайнонани топиш кино 93 та бошқа асар-
нисбатан зўравонликнинг ўтириши ҳанузгача мушкул. мукофотини олган хо- ҳам амримаҳол. лар билан бир қаторда
кўпайгани, ажралишлар, Буни тан олишимиз керак. тин-қизларимиз қани? мукофотни қўлга ки-
ёлғиз оналар муаммолари, Тўғри, боғча мудиралари- Уларни бугун нега ҳеч бир Битта оилада иккита фар- ритиш учун курашади.
қизларни олий маълумот- нинг ҳаммаси аёллар, таъ- сиёсий жараёнларда ёки занди учун олийгоҳга шарт- Таъкидлаш керакки,
ли қилишдан кўра уларни лим соҳасида аёлларнинг жабҳаларда кўрмаяпмиз? нома пулини тўлашга тўғри ҳар йили кинопракатга
турмушга узатишни афзал мактаб директорлиги лаво- Ахир, улар ўзларининг келиб қолса, албатта, оила- чиқадиган ўнминглаб
билгувчилар бор экан, ген- зимидаги фоиз кўрсаткичи салоҳияти ва билим да- да ўғил фарзанд танланади. маҳсулотлар орасидан
дер тенглик бўйича мақтана баланд. Баъзи бошқарма ражаси билан танланиб Чунки у келажакда оила бу каби мувофаққиятга
оламизми? Албатта, йўқ. раҳбарлари ёки ташкилоту олинганлар ичида энг боқувчиси бўлади. Қизбола эришиш ҳаммага эмас.
вазирликларда ўринбосар саралари эмасмиди? Са- эса бировнинг хасми. Унга
Юртимизда уч-тўрт аёллар ҳам бор. Лекин жуда воллар эса ҳар доимгидек, шунча пул тўлаб ўқитиш «Фариданинг ўн минг
нафар раҳбар аёллардан кам фоизда, албатта. Маъ- жавобсиз қолавериши шарт эмас. Совчиликка бо- қўшиғи» 2020 йилда
ташқари қолганлари ҳақи- лумотларга кўра, бугунги тайин. раётганлар ҳам «контарктга «Ўзбеккино» агентлиги
да билмаймиз ҳам. Атига ўн кунда Ўзбекистонда аёллар ўқимасмикан», дея қизни буюртмасига кўра «Fox
нафар раҳбар аёлни санаб бизнесда – 39 фоиз, миллий Хатоимиз нимада? Биз суриштиришади. Аслида Music Cinema» компа-
беролмаслигимиз ҳам парламентда – 32 фоиз, сиё- қизларни биринчи навбатда шунга ўхшаш майда-чуйда нияси томонидан су-
мумкин. Тўғри, туманларга сий партияларда – 46 фоиз, оилага тарбиялаймиз. Бу қон- кўринган иллатлар жамия- ратга олинган. Студия-
гендер тенгликни таъмин- олий таълимда – 47 фоизга қонимизга сингиб кетган тимиздаги оғриқли нуқ- нинг номидан бу бошқа
лаш мақсадида аёллардан етган. Умуман, Ўзбекистон анъана. «Ўқиб олим бўлар- талар ва катта муаммолар- мамлакат ижодкорлари
ҳокимлар ҳам тайинланган. бўйича раҳбарлик лаво- мидинг, бор уй ишларини нинг дебочасидир. экан-да, дейишга шо-
Аммо улар бугунги кунда зимида ишлаётган аёллар бажар», деймиз қўлига китоб шилманг. Компания
қандай натижалар кўрса- улуши 27 фоизга етган. Бу олган қизга танбеҳ бериб. Аёллар эркаклар синга- ғирт ўзимизники. Тош-
тишаётгани ҳам номаълум. кўрсаткичлар билан мақта- Тўғри, ўқийман, кимдир ри ҳар қанақанги соҳани кентда жойлашган.
Ҳоким эркакларнинг қи- на оламизми? Қувонарлиси, бўламан дея тиришқоқлик эплашлари исботланган.
лаётган салбий ва ижобий ҳукуматимиз томонидан билан китоб ўқиётган ёки тил Аммо аёлни жамият олди- Асарда ХХ аср боши-
ишлари ҳақида эшитамиз, хотин-қизларни қўллаб- ўрганаётган қизлар йўқ эмас. да қандайдир мавқега эга ларидаги сиёсий воқеа-
кўрамиз. Аммо аёл ҳоким- қувватлаш борасида талай- Аммо оила қургач, барча бўлиши учун оиласи ва ат- ларнинг Туркистондаги
гина ишлар амалга оши- рофидагиларнинг қўллаб- оддий оила ҳаётига
рилмоқда. Ҳаттоки, олий қувватлаши жуда муҳим. таъсири тасвирланган.
таълим даргоҳларида таҳсил Акс ҳолда бизда ҳеч қачон Бош қаҳрамон Комил
олишлари учун маълум тои- гендер тенглик бўлмайди. уч хотини билан овлоқ
жойда яшайди. Бир
Атига тґрттагина µарфни ґзгартириш учун муддат ўтиб тўртин-
чи бор ҳам уйланишга
Шу десанглар, миллиард сґмлаб сарфланади қарор қилади. Тўртин-
агар ҳомиладор чи хотиннинг пайдо
аёл туя гўшти- йишмаяпти-я. Ҳой барака атаб ўтирган бўлса. Шунга йилдан бери кириллда ёзиб Аммо шу десанглар энг бўлиши ва минтақада
дан еб қўйган бўлса, тамом. топкурлар, атига тўрттаги- шунча воҳимами? Нима юрибман. Лотин алифбоси кўп маблағ “ш” ҳарфига содир бўлаётган сиёсий
Тўлғоқ муддати чўзилар- на ҳарфни ўзгартиришга қилибди бир пастда қили- охиригача ислоҳ қилинсин кетади-ёв. Биргина мисол, ўзгаришлар алалоқибат
кан. Шунга ўйланиб қол- бунча дод-вой соласизлар. надиган ишлар-ку, тўғ- кейин лотинчада ёзиб бош- ҳамма давлат идораларида, оиланинг тўла парча-
дим-да. Бу дейман бизнинг Кетса давлатдан кетибди- рими? Шунча дарсликлар лайман деб ният қилиб қўй- юзлаб мактаб ва боғчалар- ланиб кетишига сабаб
алифбомиз ҳам туя гўш- да. Одамларга ҳам ҳайрон- ўша тўрттагина ҳарфни ганман-да. Унгача пенсияга да Ўзбекистон мадҳияси бўлади.
тини еб қўйганлар тара- ман-да эринмай ҳисоблаб деб ўзгартирилиб чиқади чиққан бўламан-ов. чиройли рамкага солиб
фидан қилинганмикан-а. ҳам чиқишибди. Нима холос. Бошқа амаллар учун илиб қўйилган. Мадҳиядаги Бу ўринда «Оскар» ко-
Ўттиз йилдан бери ислоҳ эмиш, 2,5 миллиард сўм миллиардлаб маблағ сарф- Нима қилибди, не- “Şavkating porlasin toki bor миссиясининг талабгор
қилишдан чарчамаяпмиз. сарфланармиш. Давлати- ланганда бу ним бўпти? варалар билан лотин- jahon” сўзларини ўзгарти- 15 та фильмидан иборат
Ҳар сафар нимасидандир миз миллиардларни ўзи Тўғрисини айтсам, ўттиз чалашиб ўтирамизда, риш учун қанча пул сарф- «шорт-лист» — қисқа
норози бўлишгани бўлиш- ҳар тугул. Биламан, кўз ланаркан-а? Бу биргина рўйхати 21 декабрь куни
ган. Бугун ўттиз йил олдин « Ўттиз йилдан бери ислоҳ қўрқоқ, лекин қўл ботир. мисол холос. эълон қилинишини
янги алифбони ўқиган- қилишдан чарчамаяпмиз. Ҳар Қўрқманглар шунчаси айтиб ўтамиз. Ижодкор-
ларнинг фарзандлари шу сафар нимасидандир норози ўтиб кетди бунисига Эҳ, аттанг, ўттиз йилдир- ларимизга муштарий-
алифбода ўқишяптики, бўлишгани бўлишган. Бугун ҳам мослашиб оламиз. ки, шу муаммо ечилмади. ларимиз, умуман, бутун
ҳанузгача баҳс-мунозара- ўттиз йил олдин янги алифбо- Фақат харажатлардан Озарлар, туркманлар бир халқимиз номидан омад
лар тугагани йўқ. ни ўқиганларнинг фарзандла- қочмасанглар бўлгани. йилда ўтиб кетган, қозоқ- тилаб қоламиз.
Лотин алифбосида ри шу алифбода ўқишяптики, Бизда лотин алифбоси- лар тизимли равишда беш
адабиётлар йўқ дейишди, ҳанузгача баҳс-мунозаралар дан бошқа жамиятда йилда амалга оширамиз Бу ґзбекларнинг
саводсиз авлодни тар- тугагани йўқ. муаммонинг ўзи йўқ. деётган лотинлаштириш биринчи «Оскар»и
бияляпмиз дейишди ва Газ, свет ҳаммаси жо- бизда ўттиз йилдирки
бошқа бир қанча важлар йида ва ҳамма ҳудудлар чўзиляпти. Тўртта ҳарфни бґлмайди
кўрсатилди. Баҳсга қў- таъминланган. Фақат ислоҳ қилолмай, лотинга
шилмаган соҳа вакиллари билим олишни, алифбо- тўлиқ ўтолмай яна неча Насиб этиб, фильми-
ҳам қолмади ҳисоб. Айни ни мустаҳкамлаб илмли йил баҳслашиб юрамиз? миз «Оскар»га лойиқ
дамда атига тўрттагина бўлишни ўйласак бас. Билсанглар, эшитсанглар топилса, бу катта ютуқ
ҳарфни ўзгартирамиз де- айтвораслар-а... Ҳой, барака бўлиши шубҳасиз.
йишганига нималар де- топгурлар... Лекин бу ўзбекларни
биринчи «Оскар»и бўл-
Пичинг Гул. майди. 2000 йилларда
АҚШ фуқароси бўлган
Силвия Назар ёки ўзбек-
часига Зулфия Назаро-
ванинг романи асосида
тайёрланган «Тафаккур
ўйинлари» фильми ҳам
кўплаб номинациялар
бўйича «Оскар» мукофо-
тига лойиқ, деб топил-
ган. Зулфия Назарова
ота томонидан ўзбек,
она томонидан немис
ҳисобланади.

Улуғбек ИБОДИНОВ

2021 йил 9 декабрь, пайшанба 5

БОР ГАП

АЈШ ¤збекистонга босим
ґтказмоічими?

Улуғбек Мазкур хайрия маблағларининг ди. Буни Европарламент Бизга эса Ўзимиз бий Корея санкциялар ва
ИБОДИНОВ. мамлакат- ажратилаётгани ҳам шун- комиссияси ҳам тасдиқла- босимлар- ҳам Анди- бошқа турдаги босимлар
лар Ўзбекис- дан. Мазкур мамлакатлар ди. Жаҳон сиёсатчилари нинг мут- жон воқеа- нишонига айланганига 50
Шу кунларда халқаро тонда инсон Ўзбекистонда инсон ҳу- Ўзбекистони ҳукумати лақо кераги йилдан ошди. Бу мамла-
майдонда мамлакатимиз ҳуқуқлари, қуқлари, сўз эркинлиги ҳудудимизнинг ўзига хос йўқ. Ўйлай- ларидан катларда босимлар билан
билан боғлиқ сиёсий во- сўз эркин- борасида амалга оширил- жиҳатлари, вужудга келган мизки, АҚШ сўнг Ғарб- инсон ҳуқуқлари ва сўз
қеалардан бири АҚШ Де- лиги бора- ган ислоҳотларни юқори геосиёсий вазиятлар дои- ҳукумати нинг кучли эркинлигига эришилди-
мократлар партиясидан сида амалга баҳолаётгани, бу юксак расида зиммасидаги вази- прессингига ми? Албатта, йўқ. Ҳуку-
бир гуруҳ сенаторлар Оқ уй оширилган минбарлардан эътироф фаларни бажараётганини ҳам буни учраганмиз. матлар вужудга келган
маъмурияти ва Давлат де- ислоҳот- этилаётгани ҳам бор гап. тан олишади. жуда яхши вазиятларни ҳисобга
партаментини Ўзбекистон- ларни юқори Айнан шу соҳаларда эриш- тушунади. Аммо бу олиб ўз хоҳишлари билан
га инсон ҳуқуқлари бораси- баҳолаётга- ган ютуқларимиз сабаб Айтилган соҳаларда дағдағалар жорий этган демократик
даги вазият туфайли босим ни, бу юксак Европа иттифоқи ва Буюк мамлакат ичидаги вазият тамойиллардан ўзга бирор
ўтказишга чақириб мактуб минбарлар- Британия Ўзбекистонга кескин ижобий тарафга дунёнинг ўзгариш бўлмаган.
йўллагани бўлди. дан эътироф GSP+ имтиёзларини бер- ўзгаргани ва ўзгаришлар демокра-
этилаётга- давом этаётганини оддий тик қисми- Ўзимиз ҳам Андижон во-
Хатда қайд этилишича, ни ҳам бор дан янада қеаларидан сўнг Ғарбнинг
икки давлат вакиллари гап. узоқлаши- кучли прессингига учра-
шу ой охирида стратегик шимизга ганмиз. Аммо бу дағдаға-
шерикчилик тўғрисидаги « Хўш, шундай саъй-ҳаракатларга қарамасдан олиб келди лар дунёнинг демократик
биринчи мулоқот доира- АҚШ сенаторларининг ўз ҳукуматидан Ўзбекис- қисмидан янада узоқла-
сида учрашишлари керак. тонга босим ўтказишни сўраб чиқишлари нимаси? холос. шишимизга олиб келди
Мазкур учрашув «Қўшма Босим билан бирор натижага эришиб бўладими? холос.
Штатларнинг Ўзбекистон Бунинг жавобини яқин ўтмишда қўшниларимиз фуқаролар томонидан
билан муносабатларида билан содир бўлган ҳодисалар ва ўзимизнинг та- эътироф этилган. Одам- Умуман, босимлар билан
асосий компонент сифа- рихимиздан топишимиз мумкин. Масалан, Туркма- ларнинг муаммоларини жаҳонда ҳали бирор вазият
тида инсон ҳуқуқларига нистон узоқ йиллардан буён Ғарб давлатларининг давлат идоралари эшит- яхши тарафга ўзгаргани ку-
ҳурмат ўрнатиш» юзаси- ана шундай босими остида яшайди. маган тақдирда секинлик затилмаган. Босимларнинг
дан ноёб имкониятни тақ- билан бўлса-да “тўртин- жабрини фақат оддий халқ
дим этади. «Ислоҳотларга чи ҳукумат” сифатида кўриб келган. АҚШ сенатор-
қарамасдан, Ўзбекистон шаклланаётган ОАВ бонг лари буни билишмайдими?
дунёнинг энг репрес- уриб чиқишяпти. Албат- Уларнинг аналитиклари
сив давлатларидан бири та, бу ҳали биз Норвегия ҳар бир босим, санкциянинг
бўлиб қолмоқда. (Бунинг) ёки Дания даражасидаги оқибати нималарга олиб
сўнгги муваффақиятларга демократияга, сўз эркин- келаётганини кўрмайдими?
путур етказиш хавфи мав- лиги, инсон ҳуқуқлари Бизнинг-ча, ундай эмас.
жуд», — деб ёзади сена- ҳимоясига эришдик де- Ҳамма-ҳаммасини жуда
торлар. гани эмас. Бунга ҳали кўп яхши билади. Босимлар ос-
қовун пишиғи борлиги ҳам тида эса одатда бошқа мақ-
Бундан ташқари, Ўзбе- тайин. Муҳими эса жиддий садлар яширинган бўлиши
кистонда эркин сўз ва ОАВ ҳаракатлар борлигидир. эҳтимоли катта.
фаолиятидаги чекловлар,
шунингдек, сиёсий либе- Хўш, шундай саъй-ҳа- Бизга кґмак
раллашув йўналишида ракатларга қарамасдан керак, холос
ўсиш йўқлигидан хавотир АҚШ сенаторларининг ўз
билдирилган. Сенаторлар ҳукуматидан Ўзбекистон- Бизга эса босимларнинг
Ўзбекистон ҳукуматини га босим ўтказишни сўраб мутлақо кераги йўқ. Ўйлай-
амалда ислоҳотларни давом чиқишлари нимаси? Босим мизки, АҚШ ҳукумати ҳам
эттириш ва жиноят қонун- билан бирор натижага эри- буни жуда яхши тушунади.
чилигини ислоҳ қилишга шиб бўладими? Бизга ислоҳотларни амал-
чақирди. га оширишда маънавий ва
Бунинг жавобини яқин моддий кўмаклар зарур.
Босим билан бирор ўтмишда қўшниларимиз Ўйланган эзгу ниятларга
нарсага эришиб билан содир бўлган ҳо- етишишимиз учун далда,
бґлмайди дисалар ва ўзимизнинг ҳамкорларимиз тарафидан
тарихимиздан топишимиз вужудга келадиган ва-
Кейинги йилларда АҚШ, мумкин. Масалан, Турк- зиятларни тушуна билиш
умуман Ғарб мамлакатлари манистон узоқ йиллардан қобилияти керак, холос.
билан муносабатларимиз буён Ғарб давлатлари- Шундагина тез орада дунё-
илиқлашиб бораётгани нинг ана шундай босими нинг инсон ҳуқуқлари, сўз
аниқ. Мамлакатимиз- остида яшайди. Белору- эркинлиги ва демократия
га Жаҳон банки, Европа сия, Тожикистон ва ҳатто талаблари тўла ҳимоя қи-
банки ва бошқа халқаро Россия ҳам босимлардан линадиган давлатларидан
донор ташкилотлардан ҳоли эмас. Эрон, Жану- бирига айланамиз.
тинмай кредитлар, ижти-
моий лойиҳалар бўйича Босимлар билан эса мар-
раларни ишғол қилишимиз
оғир кечиши мумкин.

Улуғбек ИБОДИНОВ.

Ґокимлик кафиллиги кафолат бґлолмаяпти
Бугун сиёсий доира-
ларда ваъда бериш ҳокимликнинг банкларга ликлар ва айланма ҳара- тўла бажаришга келганда лар томонидан сўндирил- фермерларни ҳам аксарият
ва унинг устидан берилган на оғзаки ва на катлар билан чалғитишда «топилмайди». Бунга ис- маяпти? Нега кредитлар ҳолларда ортиқча «югур-
чиқмаслик ўзига хос «анъ- қоғозда қайд этилган маж- давом этаверамиз»,— дейди талганча мисол келтириш берилишида «давай-давай» югурлар»га қўяди. Мисол
ана»га айланган. Айниқса, буриятлари ёки ваъдалари иқтисодчи. мумкин. қилган ҳокимлик қайта- учун, «ура-урачилик» билан
вазирлик ва ҳокимликлар тўлиқ бажарилмаган. Бун- ришга келганда «йўқ» бўлиб ҳокимлик топшириғи, ка-
бу борада улоқни бировга дай реалликни банклар ҳам, Дарҳақиқат, тўғри гап. Жумладан, бундан икки қолади? филлигига кўра, улар фуқа-
бермоқчи эмас. ҳокимлар ҳам жуда яхши Ҳеч ким сайламаган ҳоким- йил аввал уй-жой мулкдор- роларга чорва молларини
Бундай идоралар эшиги билади. Ҳатто тепадагилар лар кафиллик беришни ҳам, лари ширкатлари кредитла- Очиқ гап, шу вақтгача би- тарқатади. Уч томонлама
олдига борган одам, албат- ҳам. кредит бердиртиришни ри учун ҳам ҳокимликлар рорта ҳокимлик кафиллик шартномалар тузилиб, чор-
та, қуруқ қайтмайди: ё иши- ҳам қойиллатади. Лекин томонидан кафилликлар қоидаларига амал қилиб, ва пуллари банк томонидан
ни битиради, ё бир дунё Бу ҳақда фикр билдирар қоплашга келганда ҳар берилиши тизими тасдиқ- муаммоли кредитларни қопланиши керак бўлса-да,
ваъдалар олади. Ваъдалар экан, иқтисодчи Отабек гал жавоб битта — пул йўқ! ланган. Хўш, нима бўлди? сўндирганини кўрмадик, айрим ҳолларда қарсаклар
эса аксарият ҳолларда му- Бакиров ижтимоий ҳи- 400 млн. сўмлик «Трейлб- Ҳозирда уй-жой мулкдор- эшитмадик. Қолаверса, билан ўтган тадбирлар-
рожаатчи эшикдан чиқиши мояга муҳтож фуқароларга лейзер»га, кабинетларни лари ширкатларининг 277 пайпоқдек алмашадиган дан сўнг пуллардан дарак
билан унутилади. Шу боис берилган ипотека кредит- оврўпача ремонт қилишга, млрд. сўмдан ортиқ муам- ҳокимлар ҳеч қачон ундан бўлавермайди. Ҳеч ким
ижроия ҳокимиятининг ларининг сифати жуда қиммат мебеллар харидига моли кредитлари мавжуд. аввалгисининг ваъдаси ва тавсиянома берган сектор
фаолиятидан кўпчилик пастлигича қолаётганига топилган пул негадир ка- Табиий саволлар туғилади: мажбуриятини тан олмай- раҳбарлари кредитларни
рози эмас. Ҳокимликдан эътибор қаратади. «Қарз- филлик мажбуриятларини нега кредитлар ҳокимлик- ди. қайтаришда ҳам кўмакдош
нафақат оддий одамлар, дорлар, ҳатто фоиз қарз- бўлиши тўғрисида оғиз
балки банклар, тадбиркор- дорликларини сўндиришни Ё бўлмаса, «Ҳар бир оила очмайди.
лик субъектлари панд еган ҳам исташмайди. Мазкур — тадбиркор» дастурини
вазиятлар талайгина. уй-жой сотиб олиши учун олинг. Дастур доирасида Нима демоқчимиз? Сохта
Ҳукумат қарори билан бошланғич бадали ҳомийлик аҳоли чорва молларини кафилликлар билан ўзи-
2022 йил 1 августгача таж- ва ҳокимликлар ёрдамида аввалдан ҳокимлик белги- мизни алдамай, ҳақиқатга
риба тариқасида ижтимоий шакллантириш тажри- лаган таъминотчилардан тик боқайлик. Қонун бел-
ҳимояга муҳтож фуқаролар- баси эса давом этмоқда. олишга мажбур (бу ҳам гилаб берган мажбуриятни
га ажратиладиган ипотека Бутун дунёда ижтимоий аслида адолатсиз тартиб: ҳокимликлар бажармаяп-
кредитлари бўйича маҳал- ҳимояга муҳтож фуқаро- нега одамлар ўзи истаган тими, марҳамат, ё уларни
лий ҳокимликларнинг ка- ларга ипотека кредитлари молини сотиб ололмасли- жавобгарликка тортайлик, ё
филлиги берилиши белги- берилмайди. Шу ҳеч кимга ги керак? Кредитни фоизи бўлмаса, бундай «ўйинлар»-
ланди. Бироқ, шу вақтгача ёқмайдиган ҳақиқатни билан қайтаради-ку?). Бу дан воз кечайлик.
қабул қилмасак, ўзимизни ўринда танганинг иккинчи
ўзимиз турли сохта кафил- томони шуки, ҳокимлик ўзи Муродилла ПЎЛАТОВ.
белгилаган агрофирма ва

6 2021 йил 9 декабрь, пайшанба

РАКУРС

«Легионер спортчи»лар

юртга обрґ келтирмайди

Улар Руслан, Ҳасанбой, Фазлиддинлардек кўз ёш тўкиб, ғалабасини халқига бағишлай олмайди,
Баҳодиру Муҳаммадқодирдек мадҳия айтолмайди!

Маълумки, «Париж — Солиқ тў-
2024» Олимпиада ўйинла- ловчиларнинг
рига тайёргарлик жараёни пулини турли
аллақачон бошланган. «легионерлар»-
Эътиборга молик жиҳати
шундаки, эндиликда тўрт га сарфлаш
йилликнинг нуфузли мусо- сохтакорлик
бақасига маҳаллий спорт- бошқа нарса
чиларни тайёрлашга ало-
ҳида урғу берилади. Зеро, эмас.
шу пайтгача ёзги Олимпиа-
далардаги иштирокимиз Олим- кетганда, афсуски, улар медалларидан айрилди. куюнганимиз ҳам бор гап. Хориждан спортчи
«маҳаллийлаштирилган» пиада сабаб Ўзбекистон номи бир Худди шундай, Ўзбекистон Зеро, ҳалолликдан чеки- эмас, тажрибани
хорижликларсиз ўтмаган ўйинла- неча бор допинг можаро- байроғи остида «Пекин — ниш миллатимизга умуман олиб келайлик
ва улар 1996 йилдан 2016 ри учун ларида тилга олинганини 2008»да кумуш, «Лондон зид тушунча. Айнан шу
йилгача Ўзбекистон учун четдан ҳам айтиб ўтиш ўринли. — 2012»да бронза медали- боис миллий курашимизда Артур Таймазов сингари
турли даражадаги медал- хорижлик Масалан, асли россиялик ни қўлга киритган Сослан ҳам энг олий баҳо — ҳалол. афсонавий спортчига ҳур-
ларни келтиришди. спортчи бўлган эркин курашчи, Ўз- Тигиевнинг ҳам ҳар иккала матни сақлаган ҳолда, унга
келтириб, бекистон номидан чиқиб, медали допинг сабаб бекор Хўш, нима учун ўзимиз- миннатдорчилик билди-
Бу сафарги Токио Олим- сохта «Сидней — 2000» Олим- қилинди. да шунча йигитлар бўла риб, хориж давлатларидан
пиадасида эса Ўзбекистон обрў ва пиадасида кумуш, «Афина туриб, биз катта пул сарф- легионер-спортчилар «им-
номидан қатнашган би- шараф — 2004», «Пекин — 2008», Биласиз, халқаро май- лаб, бошқа мамлакатдан порти»га чек қўйиш керак.
ронта хорижлик спортчи яратиш «Лондон — 2012» Олимпиа- донда спортчининг қайси спортчи ёллашимиз керак? Бунинг вақти аллақачон
совриндор бўла олма- даври даларида олтин медални мамлакат шарафини ҳимоя Нимага кўча-кўйдаги етиб келганини боксчи,
ди. Медаль олган бешта ўтди. қўлга киритган Артур Тай- қилаётгани инобатга оли- йигитларимизни кўздан курашчи, оғир атлетикачи,
спортчининг барчаси мазов кейинчалик допинг- нади, кимлиги, қаерда шу- кечириб, «сендан чемпион таэквандочиларимиз Бра-
Ўзбекистонда туғилган, тест намуналари туфайли ғулланиши, миллати эмас. чиқади» дейишнинг ўрни- зилия ва Японияда исбот-
вояга етган, шу ерда про- 2008 ва 2012 йилги олтин Шу боис, очиғи, юқоридаги га, Кавказдаги профессио- лаб беришди.
фессионал спортчи ўлароқ ҳолатларда медалларимиз нал спорт мактабларидан
шаклланган. Агар Токиога сони камайиб қолганидан спортчи қидиришимиз Тўғри, бундай тенденция
борган спортчилар рўй- эмас, ғирромлик билан керак? Ахир Ватан шаъни- дунё тажрибасида бор. Ми-
хатига қарасангиз, эркин бизнинг байроғимизни ни пулга сотиб олишдан сол учун, Қатар ва Қувайтда
курашда Магомед Ибраги- ҳимоя қилаётган спорт- нима наф? Бу спортчилар шундай лойиҳалар мавжуд.
мов ва Жабраил Шапиев, чининг ғолиб бўлганига Руслан, Ҳасанбой, Фаз- Бироқ бу давлатларнинг
юнон-рум курашида Рус- лиддинлардек кўз ёш аҳолиси миллионнинг
там Ассакалов, велоспортда « Нимага кўча-кўйдаги тўкиб, ғалабасини халқига нари-берисида. Шундан
Ольга Забелинская, бешку- йигитларимизни кўздан бағишлай олмайди, Баҳо- деярли ярми мулкдорлар ва
рашда Алиса Фахрутдинова кечириб, «сендан чем- диру Муҳаммадқодирдек қирол оиласи. Спорт билан
(барчаси россиялик) мамла- пион чиқади» дейишнинг мадҳия айтолмайди! шуғулланадиган одам кам-
катимиз номидан иштирок ўрнига, Кавказдаги про- лигидан четдан излашади.
этганини кўриш мумкин. фессионал спорт мак- Тўғри, ўзимизнинг Бизда эса шукрки, қони
2019 йилда Мексикадан табларидан спортчи чемпионларни тарбиялаш қайноқ, юрагида ўти бор
Ўзбекистонга махсус кел- қидиришимиз керак? узоқ вақт талаб қилар, йигитлар минглаб топи-
тирилган қиличбоз Паоло легионер олиб келиб, чем- лади. Ўша легионерларга
Плиего эса Токиога ҳам пион қилиш тезроқ сама- кетадиган харажатларни
бора олмади. ра беради, аммо тўғри йўл ҳам, медаль олишни ҳам
доим узоқ бўлади. Бунинг ўзимизнинг йигитларга
Кўриниб турибдики, устига уларнинг қандай қўйиб берайлик. Бунинг
Олимпиада ўйинлари учун тайёргарлик кўраётгани, учун энди хориждан легио-
четдан хорижлик спортчи нималар еб-ичаётгани нерлар эмас, етук мутахас-
келтириб, сохта обрў ва (допинг ҳам озиқ-овқат- сисларни ҳамда спортчи-
шараф яратиш даври ўтди. да) бизга номаълум. Улар ларни тайёрлаш услуби ва
Бу тизим ўзини оқламаяп- келишади, тайёр ҳужжат- тажрибасини олиб келиш
ти. Бундай амалиётдан воз ларни олишади ва мусоба- керак.
кечиб, маҳаллий спортчи- қага кетишади. Совриндор
ларимизни тарбиялашга бўлишса, мукофотларини Бошқа давлат терма
жиддий эътибор қаратади- олишади-да, яна ортига жамоасидан ўрин ололмай
ган пайт келди. Зеро, Ўзбе- қайтишади. Бир неча йил юрган спортчиларга пас-
кистон ўзининг шарафини ўтгач, Ўзбекистон навбат- порт бериб, мусобақаларга
бундан буён мамлакатда даги марта Олимпиада олиб чиқиш ўзлигимизга
туғилиб ўсган ва тарбия- медалидан маҳрум этил- хиёнат бўлади. Ўзимизга
ланган спортчилар билан гани ҳақида жаҳон спорти хиёнат қилмайлик. Токи,
ярата олади. Қолаверса, оммаси бонг уради. Буни яна «олтин»ларимизнинг
солиқ тўловчиларнинг пу- оғзи куйиш деймизми? миси чиқиб қолмасин...
лини турли «легионерлар»- Хўш, бундай ғалабалар
га сарфлаш сохтакорлик бизга керакми? Содиқ АБДУРАСУЛОВ.
бошқа нарса эмас.

Ватан шаънини
пулга сотиб

олишдан нима наф?

«Натураллаштирилган»
спортчилар ҳақида гап

Нега банкка омонат іґйишга іґріамиз?
Маблағларни
қандай сақлаш, Прогнозлаштириш ва мак- наётган омонат турлари пулни истаган вақтингизда лар миқдорини ошириш риш зарур.
жамғариш ҳақида роиқтисодий тадқиқотлар мижозларни ўзига қарата еча олмайсиз, агар пулнинг мақсадида банк секторида Чет эл тажрибасини қўл-
институти экспертлари оляпти, дейиш мумкин. бир қисмини олиш керак давлат улушини қисқар- лаган ҳолда, кредит бериш
кўп тортишувлар мавжуд. томонидан ўтказилган Масалан, ҳозирда ўртача бўлса, сиз омонатни тўлиқ тириш, банкларга ғаз- учун талаб қилинадиган
Кимдир пулини шунчаки таҳлилларга кўра, бунинг омонат фоизи 20-23 фоиз- ёпишингиз керак бўлади начилик йўналишини ҳужжатларни минимал
уйида хорижий валюта эк- асосий сабаблари, бирин- ни ташкил этмоқда. Би- ва фоизлар 22 фоизга қайта ривожлантириш орқали даражага тушириш керак.
вивалентида ушлаб туриши чидан, аҳоли жамғариб роқ ҳамма омонатлар ҳам ҳисоблаб чиқилади. аҳоли омонатлари жалб Шунингдек, ютуқли омо-
мумкин, кимдир шунчаки бориладиган депозитлар кўринганидек жозибадор Ўз-ўзидан юқоридаги этилишини ошириш, ра- нат турларини кенг жорий
миллий валютада сақлаб орқали қўшимча даромад эмас. Мисол учун, бугун- каби ҳолатлар банкларга қамли банк хизматларини етиш лозим. Бунда, аввало,
қўяди. Айримлар эса ўз маб- орттириш каби молиявий ги кунда энг катта омонат бўлган ишончни сусайтира- ривожлантириш ҳисобига, адолатлилик тамойиллари-
лағини банкларда депозит билимларга етарлича эга турини «TBC Bank» таклиф ди. Зеро, депозит ҳар қан- онлайн омонатлар жалб га тўлиқ риоя қилиш ва ҳар
очиш орқали ушлаб туради. эмас, иккинчидан, аҳо- этаётир. 24 ойлик омонат дай шароитга мослашувчан этиш жараёнини соддалаш- ой якуни билан ютуқ эгала-
Бироқ статистик маълумот- ли истеъмолининг катта учун йиллик 27 фоизлик бўлиб, сиз исталган вақтда тириш зарур. Қолаверса, рини очиқ, ошкора тақдир-
ларга кўра, ҳозирда аҳоли- қисмини жорий давр билан устама тўланади. Кўрини- минимум қийматдан бошқа аҳолининг банк тизимига лашни ўтказиш яхши сама-
нинг фақат 19 фоизигина боғлайди. Банк секторида шидан эътиборни тортади, пулларни ечиб олишингиз бўлган ишончини ошириш ра беради. Шу билан бирга,
жамғариб борилувчи банк давлат улушининг юқори- аммо суриштириб кўрсан- ёки исталган вақтда уни ва жозибадор, рағбатлан- омонотчининг биринчи
ҳисоб-рақамларига эга. лиги ҳам омонатларга қизи- гиз, барчаси ундай эмас. тўлдиришингиз мумкин тирувчи омонат турларини талабига кўра омонат пу-
Хўш, нега одамлар банклар- қишни пасайтиради. Бунда сиз 24 ой давомида бўлиши керак. таклиф қилиш, унинг учун лини қайтариш ҳам ишонч
да омонат очишга қизиқ- Бугун банклар орасида пулингизни унутишингизга НИМА ҚИЛМОҚ КЕРАК? банкларда кредит фоизла- ошишига хизмат қилади.
майди? депозитлар бўйича рақобат тўғри келади. Яъни сиз бун- Аҳоли томонидан банклар- рини камайтириш, яъни
МУАММО НИМАДА? анча ўсди. Таклиф қили- дай фоиздаги омонат учун га қўйиладиган омонат- реал амалий ишлар бажа- Элбек ШАРИПОВ.