ЕР 12 ИЖТИМОИЙ 14
УЧАСТКАСИ ТАДБИРКОРЛИК
энди деҳқонга ишсизликка
умрбод
берилмайди...(ми?) барҳам берадими?
№29 @mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz
(1956-1959) 2020 йил
2 — 9 сентябрь
ТАЛОН- Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета
ТОРОЖЛИКЛАР
ЇАБУЛ — 2020
қачонгача давом
8
этади?
КУЗ-ҚИШ
мавсумига
тайёргарлик қандай
ташкил этиляпти? 9
Калта пайпоқни
КИМ КИЯДИ
ёки бундан бошқа
муаммо йўқми? 10
Нега ҳар йили ОТМГА КИРИШДА 11
ҚОНУН имтиёзли тоифалар
кўпайиб кетмадими?
ҳужжатларига
ўзгартириш киритилади?
15
ҲОКИМЛИКЛАР
ДИҚҚАТИГА:
танқидга қачон тўғри
муносабатда бўламиз?
19
ҚУРИЛИШДА АДОВАТ 29
ШАФФОФЛИК
илдизлари
қандай сабаби
таъминланади? 16 нимада?
2 КУН НАФАСИ 2020 йил
№29 (1956-1959)
ªЗБЕКИСТОННИНГ БИРИНЧИ ПРЕЗИДЕНТИ ХОТИРАСИ ЁДГА ОЛИНДИ
Президент Шавкат Мирзиёев 2 сен- Каримов хизматларини эъзозлаш халқимизга, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси
тябрь куни Ўзбекистоннинг Биринчи ёшларимизга маънавият етказади. Сенати ва Қонунчилик палатаси, Президент
Президенти Ислом Каримов ҳайкали Администрацияси, Вазирлар Маҳкамаси,
пойига гулчамбар қўйиб, унинг ёрқин Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон Республикаси вазирлик ва идоралар, пойтахт жамоатчили-
хотирасига ҳурмат бажо келтирди. Мустақиллигининг йигирма тўққиз йиллигига ги вакиллари ҳам монумент пойига гуллар
бағишланган нутқида Биринчи Президентимиз қўйди.
Давлатимиз раҳбарининг 2017 йил 25 ян- бошчилигида қўлга киритилган давлат муста-
вардаги қарорига мувофиқ, 2 сентябрь санаси қиллиги асрий орзумизни амалда таъминлаган Ислом Каримовнинг Самарқанд ва Қарши
Биринчи Президент хотираси куни сифатида оламшумул воқеа эканини таъкидлади. шаҳарларидаги ҳайкаллари пойига ҳам гуллар
нишонланади. Мамлакатимиз тарихини, Ислом қўйилди.
Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий
ёдгорлик мажмуасида Қуръон тиловат қилинди. ЎзА
УЧИНЧИ РЕНЕССАНС:
Ўзбекистон ўз тараққиётининг янги эҳтиёжманд оилаларни аниқлаш-
босқичига пойдевор яратмоқда нинг ўзига хос янги тизими шакл-
лантирилди. Шу асосда, умумий
Гарчи бу йил энг улуғ, энг азиз бай- ҳисобда, моддий ёрдам кўрсатиш
рамимиз коронавирус пандемия- учун 417 миллиард сўм маблағ
си туфайли оммавий тадбирлар, ажратилди. Шунингдек, сентябрь
сайллар тарзида нишонланмаётган ойида моддий ёрдам ва кўмакка
бўлса-да, «Кўксарой» қароргоҳидаги муҳтож, боқувчисини йўқотган
оилаларнинг фарзандларини ва
тaнтaнaли йиғилишда Президентимиз ногиронлиги бўлган болаларни
қишки кийим-бош тўпламлари,
Шавкат Мирзиёевнинг нутқи шу азиз мактаб формаси ва ўқув қуролла-
ри билан таъминлаш мақсадида
Ватанда яшаётган ҳар бир юртдошимиз 426 миллиард сўмга яқин моддий
ёрдам кўрсатилади.
қалбига байрам нафаси, тинчлик сурури,
Бундан ташқари, аҳолининг
озодлик шукуҳини жо этиб, Ўзбекистон- ёрдамга муҳтож қатламларини
қўллаб-қувватлаш, камбағалликни
нинг ёруғ келажагига бўлган ишончини камайтириш мақсадида ўтган вақт
ичида ижтимоий нафақа билан
янада мустаҳкамлади. Раҳмат МАМАТОВ, таъминланадиган аҳоли сони
қарийб 1,5 баробарга оширилди.
Бугунги Ўзбекистон – Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазири. Эътиборлиси, жорий йил якуни-
га қадар уларнинг сони ҳозирги
кечаги Ўзбекистон эмас туфайли доимий даромадидан марказлари ўтган қисқа вақт даво- 774 мингдан 1 миллион 200 минг
маҳрум бўлган аҳоли қатламла- мида ўзини оқловчи эзгу ташаббус нафарга етказилиб, ушбу тоифани
Маърузада кейинги йилларда рини ижтимоий ҳимоя қилиш, эҳ- сифатида халқимиз кўнглидан қўллаб-қувватлаш ва иқтисодиёти-
тараққиётнинг янги босқичига тиёжманд ва кам таъминланган ва мустаҳкам жой эгаллади. мизни тиклаш учун давлат бюдже-
қадам қўйилаётгани таъкидланиб, камбағал оилаларни моддий жи- тидан 12,5 триллион сўм маблағ
янги бир уйғониш – Учинчи Ре- ҳатдан қўллаб-қувватлашга шахсан Шунингдек, Ўзбекистонда ажратилди.
нессанс даврига пойдевор ярати- Муҳтарам Юртбошимиз томони- пандемия даврида маҳаллаларда
лаётгани тилга олинганида, сўнгги дан жиддий эътибор қаратилиб, муҳтож оилаларни қўллаб-қувват- Албатта, бу рақамлар ортида
йилларда мамлакатимизда амалга ҳар қандай оғир шароит бўлма- лаш учун йўлга қўйилган «темир қанчадан-қанча меҳнатга лаёқатсиз
оширилаётган ислоҳотлар кўз ўн- син, ҳар қанча маблағ ва имконият дафтар» тизими кам таъминлан- аҳоли, қанчадан-қанча ногиронлиги
гимиздан бирма-бир ўтди. Бугунги талаб этилмасин ҳеч бир фуқаро ган оилалар, якка-ёлғиз кексалар, бор шахслар, қанчадан-қанча бо-
Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон ўз ҳолига ташлаб қўйилмади. ногиронлиги бўлган, доимий қувчисини йўқотган ва айни дамда
эмаслиги, бугунги халқимиз ҳам ишсиз, карантин туфайли ишсиз вояга етмаган фарзандини тарбия-
кечаги халқ эмаслигини ҳис этдик. Ижтимоий ҳимояга қолган ҳамда оғир эпидемиологик лаётган якка-ёлғиз аёлларимизнинг
нисбатан ёндашув ҳудудлардан қайтариб келинган манфаатлари ётибди. Уларнинг
Айниқса, Муҳтарам Президенти- бутунлай ўзгарди фуқаролардан иборат аҳоли қат- яшаш шароитидаги муаммоларини
миз бошчилигида охирги йилларда ламларига ҳар томонлама кўмак кўз олдимизга келтирадиган бўлсак,
маҳалла тизимини ислоҳ қилиш, Айниқса, давлатимиз раҳбари ўз беришда муҳим ташаббус бўлиб албатта, давлат сиёсатининг нақа-
уни халқчил тузилмага айланти- нутқида таъкидлаганидек, панде- хизмат қилди. дар тўғри мақсад белгиланганига
риш, унда адолат ва ҳақиқатни мия даврида халқимиз том маъно- амин бўламиз.
қарор топтиришга жиддий эъти- да қудратли кучга айланди. Буни Энг асосийси, «темир даф-
бор берилди. Бу йўналишда амалга эса «Саховат ва кўмак» умумхалқ тар»да умумий кўрсаткичлар Албатта бундай ижобий натижа-
оширилаётган барча эзгу саъй-ҳа- ҳаракати яна бир бор яққол на- эмас, балки ҳар бир оила, ҳар бир ларга, ютуқларга осонликча эри-
ракатлар эса фақат бир мақсад – шу моён этди. фуқаронинг муаммоси ва унинг шилаётгани йўқ. Юртимиздаги кенг
юртда яшаётган одамларни ҳаёт- ечимлари номма-ном акс этга- кўламли ислоҳотлар узоқни кўзлаб,
дан, давлатдан рози қилиш, халқи- Айтиш лозимки, ушбу эзгу ни, энг катта мақсад эса мазкур пухта ўйланган режа асосида амал-
мизнинг бахтли яшашини таъмин- ташаббус шу юртда яшаётган ва рўйхатга киритилган оиланинг ҳеч га оширилаётгани бугунги ютуқла-
лашга қаратилмоқда. мамлакат тақдири ва унинг боши- бўлмаганда битта аъзосини жорий римизда бош омил бўлмоқда.
га тушган синовларга асло бе- йилда иш билан таъминлаш ва
Бу, бежиз эмас, албатта. Чунки фарқ бўлмаган сахий ва қўли очиқ шу орқали уларни муҳтожликдан Бу эзгу амалларнинг бардавом
жамиятда адолат ва ҳақиқат чина- ишбилармон ва тадбиркорларни, чиқариш белгилангани аҳолини бўлиши учун эса муҳтарам Пре-
камига қарор топгандагина халқ фидойи ёшларимизни, одамлар ижтимоий муҳофаза қилишда кат- зидентимиз таъкидлаганларидек,
ҳаётдан рози бўлиб, ўтган ҳар бир дардини ўзининг дарди, уларнинг та аҳамият касб этмоқда. кўзимиз ҳам, қўлимиз ҳам, юра-
кунига шукрона келтиради. Таъ- муаммосини эса ўзиники деб бил- гимиз ҳам ботир бўлиши керак.
кидлаш лозимки, бу ҳақиқат айни ган минглаб ватандошларимизни Ютуқларга осонликча Агар белимизни маҳкам боғлаб,
коронавирус пандемияси даврида бир мақсад йўлида бирлаштирди. эришилаётгани йўқ пок ният билан меҳнат қилсак,
янада яққол намоён бўлди, десак шубҳасиз, кўзлаган марралари-
асло муболаға бўлмайди. Қолаверса, юртимизда карантин Кейинги пайтда уйма-уй юриб мизга эришамиз.
даврида йўлга қўйилган Ҳомийлик ўрганиш орқали мамлакатимизда
Жумладан, охирги ойларда хайрияларини мувофиқлаштириш аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш,
юртимизда ўрнатилган карантин
Пиллачилик ва қоракўлчиликни ривожлантиришга
оид Президент фармони қабул қилинди.
2020 йил БУНЁДКОРЛИК 3
№29 (1956-1959)
БУ ЙªЛЛАР ТАРАЇЇИЁТ
ЙЄЛЛАРИДИР... Истиқлолнинг
ҳар бир йили улуғ
Айниқса, кейинги уч-тўрт муаммони буткул ҳал этди. Энди бунёдкорлик ишлари,
йил ичида бунёдкорлик ишла- ҳудуд аҳолиси ва пойтахтимиз ҳар томонлама юксалиш
ри мисли кўрилмаган даражага меҳмонлари шаҳар марказига, довонлари билан Ватанимиз
чиқди, десак адашмаймиз. Замо- тоза, чиройли, замонавий ва арзон тарихига муҳрланиб
навий шаҳарсозлик намуналари транспортда бемалол етиб олиш- бормоқда. Гўзал пойтахтимиз
асосида барпо этилган кўплаб лари мумкин. Мени яна хурсанд Тошкент ҳам тарихий
иншоотлар шаҳар кўркига кўрк қилган жиҳати, бу транспорт тури жозибасини сақлаган ҳолда
қўшмоқда. Янги тураржойлар, хавфсиз ва экологик тоза ҳам ҳи- янгиланиб, узоқни ўйлаб
ижтимоий объектлар, йўл ва кўп- собланади. тузилган режа асосида изчил
риклар шаҳар аҳли ва меҳмон- ривожланиб, замонавий
ларига кенг қулайлик яратаётир. Дарҳақиқат, метронинг ушбу мегаполисга айланмоқда.
Мамлакатимизда, айниқса, пой- участкасида еттита бекат барпо
тахтимизда транспорт воситала- этилган. Йўналиш узунлиги 11,5 чилар, бош-қош бўлган раҳбар- лишда поездларнинг ўртача юриш
ри кўпайиб бормоқда. Бу одам- километр. Бир вақтлар собиқ ларга маҳалламиз аҳли номидан тезлиги соатига 60 километрни
ларимизнинг турмуш даражаси «Чкалов» метросидан Қўйлиқ миннатдорчилик билдирамиз. ташкил этади. Оралиқ масофани
юксалаётгани, юртимиз йилдан- бозоригача метрода бориш мум- босиб ўтиш вақти – 19 дақиқа,
йилга фаровонлашаётганининг кин, десангиз, ҳеч ким ишонмас Чиндан ҳам, бу ҳали транспорт бекатларда тўхташ вақти – 15 со-
исботидир. Зеро, кенг кўламли эди. Бугун минглаб йўловчилар масаласидаги ислоҳотларнинг ния, ҳар бири 4 вагондан иборат
ислоҳотлардан кўзланган мақсад пойтахтнинг турли бурчагидан бошланиши, холос. «Ўзбекистон 5 поезд қатнайди. Россия Федера-
ҳам аҳоли турмуш даражасини метрога тушиб, Қўйлиқ бозорига- темир йўллари» АЖ мутахассис- циясида мамлакатимиз метро ли-
ошириш, инсон манфаатларини ча келмоқда. ларининг хабар беришича, маз- нияларининг эстакада йўналиши-
тўла таъминлашдир. кур лойиҳа беш босқичда амалга да ҳаракатланадиган замонавий ва
Бу ҳали бошланиши оширилмоқда. Унинг доирасида юқори сифатли, йўловчилар учун
Узоғимиз яқин, умумий узунлиги 54,8 километр, барча қулайликларга эга вагонлар
оғиримиз енгил бўлди — Чиндан ҳам бу жуда савобли 35 метро бекати, 2 депо ва 1 тех- тайёрланиб, юртимизга келтирил-
қурилиш бўлди, — дейди Ўзбе- ник кўрик пункти қурилади. ган. «Дўстлик-2 – Қўйлиқ» бекат-
Мустақиллигимизнинг 29 кистонда хизмат кўрсатган лари фойдаланишга топширили-
йиллиги арафасида Тошкент ер журналист Абдухолиқ Абдураз- Метро қуриш ши ҳисобига 225 та янги иш ўрни
усти ҳалқа метро линиясининг зоқов. — Нафақага чиққач, анча осон иш эмас яратилган. Лойиҳа тўлиқ фойда-
биринчи босқичи — «Дўстлик-2 – вақт ўзимизнинг ҳудудда, «Тарнов- ланишга топширилгач, кунига 46
Қўйлиқ» йўналиши фойдаланишга боши» маҳалласини бошқардим. Президентимиз таъкидлагани- мингта йўловчи ташилиши режа-
топширилгани ҳам ана шундай Маҳалла раиси бўлдим. Транспорт дек, бу каби маҳобатли қурилиш- лаштирилган.
тарихий воқеалардан бири бўлди. масаласида жуда кўп мурожаат- ларнинг амалга оширилиши осон-
лар тушарди. Бир неча марта янги ликча битмайди. Бунинг ортида Тошкент ер усти ҳалқа метро
— Президентимиз янги метро йўналишли таксилар, автобус- фидокорона меҳнат ва жонбозлик линиясининг иккинчи босқичи
йўналишининг очилиш маро- ларни жорий қилишга ҳаракат ётибди. Қўйлиқ бозори билан «Олмазор»
симида «Бу йўл ҳамма нарсани қилганмиз. Аммо барибир катта бекатини боғлайди. Учинчи бос-
тезлаштиради. Ҳаракатни ҳам, шаҳарда метросиз бу муаммонинг — 2019 йилнинг август ойида қичда «Олмазор»дан «Беруний»
иқтисодиётни ҳам, ҳаётни ҳам», ечими йўқ экан. Ҳозирда бекатлар- Тошкент ҳалқа метро линияси- бекатигача бўлган қисм барпо
деб бежиз таъкидламади, — дей- дан бири шундоққина маҳалламиз нинг биринчи босқичи бўлган этилади. Кейинги босқичда ин-
ди Яшнобод туманидаги «Катта бошида ишга туширилди. Энди «Дўстлик-2 – Қўйлиқ» линиясида шоот «Беруний»дан «Бодомзор»
Қўйлиқ» маҳалласидан Саидахон аҳолимиз транспорт муаммоси- 2 минг 303 метрлик янги рельслар бекатигача қурилади, сўнгги
Эшмўминова. — Дарҳақиқат, бу дан холос бўлди. ётқизилиб, дастлабки поездлар босқичда яна «Дўстлик» бекатига
йўл пойтахт аҳолиси ва меҳмон- синов тариқасида ҳаракатланган уланади.
ларига жуда катта қулайликлар Мени энг қувонтирган жиҳати эди, — дейди «Ўзбекистон темир
яратди. Қўйлиқ бозори атрофи — бу ҳали бошланиши эканидир. йўллари» АЖ Ахборот-таҳли- Байрам арафасида Тошкент
неча йилларки, транспорт хизма- Президентимиз тез орада мет- лий медиа маркази директори метрополитенининг Юнусобод
ти масаласида муаммоли ҳудуд ро линияси трактор заводига- Алишер Болтабоев. — Янги қуриб йўналишида ҳам янги икки бекат
ҳисобланарди. Шаҳар марказига ча етказилишини айтди. Ҳозир битказилган бекатлар йўловчилар- очилди. Эндиликда «Минг ўрик»
қатнов кўп. Айниқса, эрталабла- еттита бекат ишга тушган бўлса, га қулайлик яратувчи замонавий бекатидан янги «Туркистон»
ри, ишга бориш ва кеч кирганида яқин йилларда яна ўттизга яқини технологиялар, йўлкирани элект- бекатигача поездда бориш мум-
ишдан қайтиш маҳали автобус- фойдаланишга топширилади. Тош- рон тўлаш имконини берувчи тур- кин. Лойиҳага кўра, бу йўналиш-
ларда тиқилинч, йўлларда тир- кент айлана ерусти метро йўли никетлар ҳамда эскалатор билан да «Юнусобод» ва «Туркистон»
бандлик авжига чиқарди. Шаҳар билан қамраб олинади. Натижада жиҳозланган. Иккинчи қаватдаги бекатлари барпо этилган. Тош-
марказидан Қўйлиққача бўлган 10 юз минглаб, балки миллионлаб бекатларнинг ҳар бирига имко- кент метрополитенидан кунига
километрлик йўлни босиб ўтишга инсонларнинг узоғи яқин, оғири нияти чекланган йўловчилар учун 240 минг йўловчи фойдаланади.
камида бир соат вақт сарфланар- енгил бўлади. Йўл қурганнинг махсус лифтлар ҳам ўрнатилган. Жами 21 километрдан иборат
ди. Янги метро линияси ана шу савоби, ажри катта. Бу бунёдкор- Ҳар бир бекат миллий меъморчи- учта янги — Юнусобод, Сергели
ликда иштирок этган барча қурув- лик услубига хос тарзда қурилиб, ва Қўйлиқ йўналишлари қурили-
кўриниши ва безатилиши жиҳати- ши билан эса бу кўрсаткич 150
дан бир-бирини такрорламайди. мингдан зиёдни ташкил этиши
Ишлатилган замонавий қурилиш режалаштирилган.
материаллари бекатларга ўзгача
чирой бағишлаган. Улуғбек ИБОДИНОВ
«Mahalla»
Таъкидланишича, ушбу йўна-
Президент фармони билан 113 нафар
фуқаро афв этилди.
4 БУГУННИНГ ГАПИ 2020 йил
№29 (1956-1959)
Бутун дунёни қамраб олган коро-
навирус пандемияси туфайли юр-
тимизда ҳам синовли кунлар кеч-
моқда. Таъкидлаш ўринлики, айни
шароитда аҳолини ижтимоий қўллаб-қув-
ватлаш, қийналганларни суяш, эҳтиёж-
мандларга ёрдам кўрсатиш давлатимиз
сиёсатининг устувор йўналишига айланди.
ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ:
бир марталик моддий ёрдам кимларга ва
қандай мақсадлар учун ажратилмоқда?
Айни кунларда карантин қои- онаси эрта вафот этган оилалар сасаларини вакцина ва тиббиёт лардан иборатлиги; беш ва ундан
далари юмшаб, юртдошларимиз фарзандларидир. Улар ҳам кўмак- буюмлари билан таъминлайди. ортиқ фарзанди бор оилалар;
қатор ижобий ўзгаришлар ва енгил- ка муҳтож тоифага киради ҳамда коронавирус пандемияси сабабли
ликлардан баҳраманд бўлишса-да, худди шундай бир марталик ёрдам Таъкидлаш жоизки, аввалги қўлланилган карантин чоралари на-
эҳтиёжманд қатлам учун синовли олишади. йилларда ҳам гриппга қарши тижасида ўзининг даромад манбаи-
дамлар ҳали ўтиб кетганича йўқ. эмлаш учун республика бюджети- ни йўқотган (шу жумладан, четдан
Бу пул нима учун ажратиляпти? дан маблағ ажратиларди, лекин у қайтган меҳнат муҳожирлари), би-
Муҳтарам Юртбошимиз томони- Қарорда кўрсатилганки, моддий айрим тоифаларга татбиқ этилар- роқ «темир дафтар»га киритилмай
дан яқинда эълон қилинган «Аҳоли- ёрдам эҳтиёжманд оилаларнинг янги ди. Асосан Меҳрибонлик уйида қолган оилалар; оиланинг ҳақиқат-
ни ижтимоий қўллаб-қувватлашга ўқув йилига тайёргарлик кўришлари- ишловчи ходимлар, ихтисослаш- да эҳтиёжманд, ночор ва моддий
қаратилган қўшимча чора-тадбирлар га кўмаклашиш мақсадида ажратил- тирилган мактаб-интернатларда кўмакка муҳтожлиги.
тўғрисида»ги навбатдаги қарор эса моқда. Ушбу оилалар фарзандлари ишловчилар ҳар йили гриппга
ана шундай қийналган одамларнинг зарур ўқув қуроллари, кийим-кечак- қарши эмланган. Президентимиз Шунингдек, бир қатор масъул таш-
қаддини тиклаб, давлатимизнинг ин- лар олишини ҳисоб қилган ҳолда бу йил мактабгача таълим, умумий килотлар қатори Маҳалла ва оилани
сонпарвар сиёсатини намоён этди. ҳар бирига 500 минг сўмдан моддий ўрта таълим ва соғлиқни сақлаш қўллаб-қувватлаш вазирлигининг
кўмак кўрсатилмоқда. муассасаларида ишлайдиган бар- ҳудудий бўлинмалари раҳбарларига
Мазкур қарор моҳиятини теран- ча ходимлар вакцинация олиши «темир дафтар»га киритилган оила-
роқ ёритиш, шу йўналишдаги ҳуж- Шунингдек, Президент қарорида ҳақида топшириқ бердилар. Шун- ларнинг 16 ёшга тўлмаган фарзанд-
жатлардан фарқли жиҳати, қарорга мамлакатимиздаги барча мактаб- дан келиб чиққан ҳолда сентябрда лари сонидан келиб чиқиб, тўлов
асосан белгиланган имтиёзлар гача таълим, умумий ўрта таълим мактаб, боғча ва шифохоналар- ведомостларини шакллантириш ҳам-
кимларга нисбатан татбиқ этилиши ва соғлиқни сақлаш муассасалари- нинг ходимлари эмланади. да туман (шаҳар) маҳалла ва оилани
ва бир марталик моддий ёрдамлар нинг ходимлари 1 октябрга қадар қўллаб-қувватлаш бўлимлари орқали
қай тартибда ажратилиши юзаси- марказлашган тартибда гриппга Кўпчиликни бир савол қизиқ- уларга моддий ёрдам пулларининг ўз
дан экспертларга — мазкур қарор қарши эмланиши кўзда тутилган. Бу тиради: бугунги кунда соғлиқни вақтида ва манзилли етказилишини
ижроси учун масъул вазирликлар жараён мутлақо бепул амалга ошиб, сақлаш тизими бу нарсага тайёрми? ташкил этиш ва назорат қилиш вази-
мутасаддиларига мурожаат қилдик. барча харажатлар республика бюд- Ишонч билан айтиш мумкинки, бу фаси қўйилди.
жетидан молиялаштирилади. жараёнга анчадан буён тайёргарлик
Маблағлар нима кўриб келинмоқда. Октябргача 1,5 Унутмаслик керакки, «темир
мақсадда ажратилмоқда? Президент қарори билан эҳ- млн. киши гриппга қарши тўлиқ эм- дафтар» – қотиб қолмаган рўйхат. У
тиёжманд оилаларнинг болаларига лаб бўлинади. Бугунги кунда тизим- доимий равишда янгилаб борилади.
— Президентимизнинг мазкур тўланадиган моддий ёрдам Пенсия да бунинг учун тўлиқ имконият ва Оддий мисол, карантин чоралари
қарори билан аҳолининг айрим жамғармаси томонидан Халқ банки шарт-шароитлар яратилган. кучайтирилган даврда бозорлар
қатламларига бир марталик моддий орқали уларнинг пенсиясига қўшиб ёпилиб, у ерда кунлик тирикчи-
ёрдам кўрсатилади, — дейди Мо- тўлаб берилади. Кейинчалик мазкур «Темир дафтар» — қотиб лик қиладиганлар маълум муддат
лия вазири ўринбосари Жамшид харажатлар республика бюджети- қолган рўйхат эмас даромадсиз қолгани учун «темир
Абруев. — Жумладан, ногиронлиги дан қоплаб берилади. дафтар»га киритилган, дейлик.
бўлган 16 ёшга тўлмаган болаларга, — Қарорда белгиланганидек, Бугун карантин чекловлари бекор
боқувчисини йўқотган оиланинг Миллиондан ортиқ одам дастлабки асосий эътибор аҳоли- қилиниб, бозорлар яна фаолият
16 ёшгача бўлган фарзандларига, эмланади. Тизим бунга ни ижтимоий қўллаб-қувватлашда бошлади, бу ерда ишловчилар
«темир дафтар»га киритилган ижобий ташаббус сифатида си- тирикчилигини қайта йўлга қўйиб
эҳтиёжманд ва кўмакка муҳтож ои- тайёрми? новдан ўтган «темир дафтар»га олди. Демак, ўз-ўзидан улар «те-
лаларнинг 16 ёшга тўлмаган бола- киритилган оилаларнинг 16 ёшга мир дафтар»дан чиқиши, уларнинг
ларига моддий ёрдам кўрсатилади. — Қарорга мувофиқ, Мак- тўлмаган болаларига қаратилади, — ўрнига айни дамда муҳтожликка
Ушбу жараёнда жами 810 мингдан табгача таълим, Халқ таълими, дейди Маҳалла ва оилани қўллаб- тушиб қолганлар кириши керак.
зиёд болага давлат бюджетидан Соғлиқни сақлаш ва Молия ва- қувватлаш вазирининг биринчи «Темир дафтар» шу боис мунтазам
400 млрд. сўмдан ортиқ маблағ зирликларининг республикадаги ўринбосари Гулнора Маъруфова. янгиланиб турилади.
сарфланади. Ҳозирги кунда Пенсия барча мактабгача таълим, умумий — Шу ўринда айтиб ўтиш жоизки,
жамғармаси орқали нафақа ёки ўрта таълим ва соғлиқни сақлаш жойлардаги фуқаролар йиғини ва ***
пенсия олиб келаётган ногиронлар- муассасаларининг ходимларини секторлар томонидан «темир даф- Бир сўз билан айтганда, Прези-
нинг сони 110 мингга яқин. Мана марказлашган тартибда 2020 йил тар»га кирувчи оилалар рўйхатини дентимизнинг мазкур қарори билан
шу болаларга ҳар ойда берилаётган 1 октябрга қадар бепул гриппга шакллантиришда аҳолининг қуйи- жорий этилган ижтимоий ёрдам
нафақа билан биргаликда сентябрь қарши эмлаш ҳақидаги таклифи даги тоифаларига асосий эътибор аҳолининг турмуш тарзини яхши-
ойида 500 минг сўм миқдоридаги маъқулланди, — дейди Соғлиқни берилмоқда: оиланинг меҳнатга лаш, одамларнинг ҳаётдан рози
бир марталик моддий ёрдам қўшиб сақлаш вазири ўринбосари Шоҳ- лаёқатсиз ногиронлари ва сурун- бўлиб яшаши, давлатимизнинг яна
берилади. руҳ Шораҳмедов. — Бу жараёнда кали касалликка чалинган аъзолари бир инсонпарварлик ташаббуси
вазирлигимиз мутахассислари ҳар мавжудлиги; оиланинг якка-ёлғиз сифатида катта аҳмиятга эгадир.
Қарорда кўрсатиб ўтилган боқув- бир таълим ва соғлиқни сақлаш кексалар, бевалар ва ўзгалар қара-
чисини йўқотган оилаларнинг сони муассасасига борган ҳолда ходим- моғига муҳтож кам таъминланган- Юлдуз ҲОЖИЕВА ёзиб олди.
177 мингга яқин. Булар — отаси ёки ларни эмлашдан ўтказишни ҳамда
тегишли соғлиқни сақлаш муас-
Эгасиз ашёларни расмийлаштириш
тартиби белгиланди.
2020 йил ЗАМОНАВИЙ ЁНДАШУВ 5
№29 (1956-1959)
Мамлакатимиз ерости ва ерусти за-
хираларига бойлиги билан жаҳонда
ўз ўрнига эга. Афсуски, яқин 25 йил
давомида соҳа эътибордан четда
қолиб, мавжуд ресурслардан аҳоли манфаати
йўлида самарали фойдаланилмади. Соҳага
илм-фан ва замонавий технологияларни жалб
қилиш ўз ҳолига ташлаб қўйилди. Бу, ўз нав-
батида, соҳадаги илм-фан, кадрлар тайёрлаш,
техника ва технологияларнинг эскириши, ҳо-
зирги замон талабига жавоб бермаслиги, янги
конлар кам топилишига олиб келди.
ТАБИИЙ БОЙЛИКЛАР
халқимиз манфаатига хизмат қилиши керак
Кейинги уч йилда бошқа жаб- лари олиб келинди. Жумладан, ру- жорий қилишда инвестициялар- кубометр сув захираси тасдиқла-
ҳаларда кузатилганидек, геология дадаги элементларни аниқлаш 40 ни кенгайтириб, янги конларни нади. Ҳисоб-китобимизга кўра, бу
соҳасида ҳам жонланиш кўзга тадан 63 тагача кўпайтирилди. 20 иқтисодиёт занжирига қўшиш ва миқдор 1 млн. аҳолини сув билан
ташлана бошлади. Хусусан, табиий та янги конга онлайн аукционда, энг асосийси, халқ манфаатига таъминлаш имкониятини беради.
ресурсларни қидириб топиш ва очиқ ва шаффоф тарзда салоҳият- хизмат қилишига алоҳида эъти- Иккинчи йўналиш эса — ўзлаш-
иқтисодий барқарорлик йўлида ли хорижий инвесторларни жалб бор қаратди, — дейди Давлат тирилмаган майдонларни фойда-
ишлатиш, соҳа учун илмий сало- этишга эътибор қаратилмоқда. геология ва минерал ресурслар ланиладиган ерга айлантириш ва
ҳиятга эга замонавий кадрларни қўмитаси раиси Бобир Исломов. ерости сувлари ҳисобидан улар-
тайёрлаш бўйича мутлақо янгича Таъкидлаш жоизки, жорий йилда — Юртимизда ероси бойликлари ни суғориш. Ҳозирда Наманган
ёндашув пайдо бўлди. Хўш, бу бурғулаш унумдорлиги ўтган йилга имконияти юқори. Янги механизм вилояти Чуст туманида бу борада
чора-тадбирлар амалда ўз натижа- нисбатан 25 фоиз ошди. Жумладан, асосида 203 та кон ва майдонлар ишлар бошланган бўлиб, Олмос
ларини қандай намоён этмоқда ва рудадаги элементларни аниқлаш тадбиркорларга таклиф этилиб, қишлоғида қўшимча 400 гектар
соҳа ривожи билан боғлиқ қандай кўлами 40 тадан 63 тагача кўпайди. бугунги кунда жами 375 та лицен- ер майдони қишлоқ хўжалигига
янгиликлар кутилаётир? Йил бошидан буён 150 та янги кон зия расмийлаштирилди. Инвести- фойдаланишга топширилади.
давлат балансига олинди. Шунинг- ция дастуримизда 605 млн. дол- Эндиликда Наманган тажрибаси
Бурғулаш унумдорлиги дек, 32 та геология-кон захиралари ларлик 8 та инвестиция лойиҳаси асосида ҳар бир ҳудудда геологик,
бир йилда 25 фоиз ошди Халқаро JORC стандартларига амалга ошириляпти. Жорий йилда айниқса, гидрогеологик қидирув-
ўтказилди. Қишлоқ хўжалигини 42 млн. долларлик тўғридан-тўғри лар бўйича доимий экспедиция-
— Сўнгги пайтда амалга оши- ривожлантиришга қаратилган лар ташкил этилади.
рилган ўзгаришлар туфайли инвестициялар ўзлаштирил-
геология-қидирув соҳасида бир ЭНДИЛИКДА НАМАНГАН моқда. Давлатимиз раҳбари Хулоса ўрнида
қатор ижобий натижалар кўзга ТАЖРИБАСИ АСОСИДА ҲАР топшириғига кўра, ҳар бир ви-
ташланмоқда, — дейди Олий БИР ҲУДУДДА ГЕОЛОГИК, лоятда геология экспедицияси Табиий бойликларимизни халқ
Мажлис Қонунчилик палата- АЙНИҚСА, ГИДРОГЕОЛО- ташкил қилиниши ҳудудларда манфаати учун хизмат қилдириш
си Саноат, қурилиш ва савдо ГИК ҚИДИРУВЛАР БЎЙИЧА янги истиқболли инвестицион энг адолатли иш ҳисобланади.
масалалари қўмитаси раиси ДОИМИЙ ЭКСПЕДИЦИЯЛАР лойиҳаларни жорий қилиш, Чунки Аллоҳ инъом этган ушбу
ўринбосари Нодирбек Тиловол- ТАШКИЛ ЭТИЛАДИ. ишлаб чиқариш қувватларини хазиналарнинг ҳақиқий эгаси
диев. — Олтин, кумуш, уран, мис, яратишга имконият беради. Ҳо- халқимиздир. Геология соҳасида
молибден ресурслари сезиларли чора-тадбирлар доирасида 155000 зирда янги истиқболли участка- яратилаётган янги тизим айни шу
даражада кўпайиб бораётгани га. майдонда тезкор гидрогеоло- лар аниқланган бўлиб, бу янги мақсадни амалга ошириши билан
фикримизга яққол мисолдир. гик изланишлар олиб борилди. Сув инвестицион лойиҳаларни жо- аҳамиятлидир. Давлатимиз раҳба-
Жумладан, Бухоро ва Навоий танқис ҳудудларда суткасига 90 рий қилишга имконият яратади. ри келгуси йили геология-қидирув
вилоятларидаги Кулжуктов ҳамда 000 кубометр таъминлайдиган сув ишларини 2 баробар кенгайтириб,
Ауминзотов тоғларида 3 та олтин захиралари тасдиқланди. Асосий йўналишлардан яна янги истиқболли майдонларни
кони, Самарқанд вилояти Кат- бири — Навоий кон-металлургия аниқлаш, соҳага замонавий лабо-
тақўрғон тумани ва Жиззах вилоя- 42 млн. долларлик комбинатида 5-завод қурилиши му- ратория техникаларини жорий
ти Арнасой туманида 2 та уран инвестициялар носабати билан уни хомашё билан қилишни жадаллаштириш бўйича
кони аниқланди. таъминлаш мақсадида 2 та лойиҳа вазифа белгилади. Бу тизим қисқа
ўзлаштирилмоқда амалга ошириляпти. Жумладан, вақт ичида самара беришини таъ-
Шундай бўлса-да, юртимизда Лолазор майдонида 10 тонна олтин минлаш режаси кўзланаётганидан
соҳада ишга солинмаган им- Давлатимиз раҳбари яқинда ресурси, Жасавул кони (у ерда 74
коният ва салоҳият жуда катта. геология соҳасида амалга ошири- тонна кумуш, шу билан бирга, тар- далолатдир.
Давлатимиз раҳбарининг шу йил лаётган ишлар самарадорлиги бў- кибида олтин ҳам мавжуд) аниқлан- Тўлқин
Олий Мажлисга йўллаган Муро- йича тақдимотда таъкидлаганидек, ди. Бугунги кунда геология-қидирув
жаатномасида геология соҳасини Ўзбекистонда янги геология тизими ишлари халқаро стандартларга мос ШЕРНАЕВ
ривожлантириш устувор йўналиш яратилмоқда, уни ривожлантириш- тарзда олиб бориляпти. «Mahalla»
этиб белгиланди. Президенти- дан мақсад — табиий ресурсларни
мизнинг ушбу мақсадни амалга халқимиз манфаатига йўналтириш, Ҳар бир ҳудудда доимий
оширишга қаратилган 4 та қарори иш жойлари ташкил этиб, одамлар- экспедициялар ташкил
қабул қилинди. Натижада, би- ни бой қилишдан иборатдир.
ринчидан, геология илм-фанини этилади
тиклаш, замонавий кадрлар тай — Президентимиз геология
ёрлаш бўйича Геология фанлари соҳасида туб ислоҳотлар, фунда- Яна бир муҳим масала — ерости
университети ташкил этилди ва ментал ва амалий тадқиқотларни сувларидан оқилона фойдаланиш,
унинг таркибига 4 та илмий-тад- кескин фаоллаштириб, иннова- янги ер майдонларини ўзлашти-
қиқот институти бирлаштирилди. цион ва замонавий услубларни риш. Ерости сувларидан фойда-
Иккинчидан, соҳани модерниза- ланишда 2 та асосий йўналиш
ция қилиш ва рақамлаштиришга белгиланди. Биринчиси — аҳо-
оид ишлар доирасида замонавий лини тоза ичимлик суви
бурғулаш ва лаборатория ускуна- билан таъминлаш вазифаси
бўлиб, бу борада йил охи-
ригача суткасига 193 минг
Мингга яқин юртдошимиз Россиядан
олиб келинди.
6 МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 2020 йил
№29 (1956-1959)
ТОШКЕНТ ШАҲРИ Учкўприк тумани- ФАРҒОНА ВИЛОЯТИ
даги«Катта қашқар»
маҳалла фуқаролар
йиғинининг янги биноси
фойдаланишга топши-
рилди.
НУРОНИЙЛАР МАСЛАҲАТИ Намунавий лойиҳа МАҲАЛЛА ИДОРАСИ ИККИ
ҲАР ҚАДАМДА АСҚАТАДИ асосида қурилиб, фой- ҚАВАТЛИ БИНОДА ИШ БОШЛАДИ
даланишга топширилган
Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги йиғиннинг янги биноси- мебель жиҳозлари билан ви асосида бунёд этилган
томонидан пойтахтимизнинг Бектемир туманидаги да ходимлар ва маҳалла таъминланган. Шу билан икки қаватли замонавий
«Мажнунтол» маҳалласида «Нуронийлар жамоатчи- аҳолиси учун барча зарур бирга, 5 та муҳим ташаббус бино қурилишига 3 мил-
лик кенгаши» ва йиғинидаги «Кексалар маслаҳати» шароит ва қулайликлар ижроси доирасида кутуб- лиард 200 миллион сўмдан
гуруҳи аъзолари иштирокида йиғилиш бўлиб ўтди. яратилган. хонада ёшларга компьютер ортиқ маблағ сарфланган.
саводхонлигини ўргатиш Шунингдек, янги бино қа-
Тадбир аввалида Маҳалла шахсларнинг хонадонларида — 32 хонадан иборат учун компьютерлар ўрна- рийб 100 миллион сўмлик
ва оилани қўллаб-қувват- карантин тадбирларини икки қаватли замонавий тилиши ва интернетга ула- мебель жиҳозлари билан
лаш вазири ўринбосари ташкил этиш бўйича йиғин- бинода қишлоқ оилавий ниши режалаштирилган. таъминланган.
Содиқжон Турдиев нуро- да амалга оширилаётган поликлиникаси, про-
нийларнинг жамиятимиз ишлар билан яқиндан тани- филактика инспектори Ғарб ва миллий меъмор- Севинч ҲУСАНОВА.
ҳаётида, фарзандлар тар- шилди, — дейди Маҳалла ва хонаси ва кутубхона чилигимизнинг уйғунлашу-
биясида тутган ўрнига тўх- оилани қўллаб-қувватлаш ҳам жойлаштирилган, —
талиб ўтди. Президентимиз вазирлиги масъул ходими дейди «Катта қашқар»
ташаббуси билан «Фахрий Хайринисо Мирзажонова. маҳалласи раиси Иб-
мураббий» ордени таъсис — Низоли оилаларда маъна- роҳимжон Холматов. —
этилгани ҳақида атрофлича вий муҳитни соғломлашти- Барча хоналар замонавий
маълумот берилди. риш, оилада камол топаёт-
ган фарзандларни барка- 100 НАФАР ХОТИН-ҚИЗНИНГ НАВОИЙ ВИЛОЯТИ
Шундан сўнг, «Мажнун- мол бўлиб вояга етишини БАНДЛИГИ ТАЪМИНЛАНДИ
тол» маҳалласидаги ижти- таъминлаш мақсадида 4 та
моий ҳимояга муҳтож ну- оила маҳалладаги 4 нафар Қизилтепа туманидаги
ронийлар, кам таъминлан- фаол нуронийга васийликка «Ғойибон» маҳалласида-
ган, боқувчисини йўқотган бириктирилди. «Ишчи кийим таъминот»
ва ўзгалар кўмагига муҳтож ишлаб чиқариш кичик
инсонлар шифокорлар то- Тадбир иштирокчилари корхонасига қарашли тикув
монидан тиббий кўрикдан томонидан тумандаги 2 цехи иш бошлади.
ўтказилди. Кўрик давоми- та дорихона ва 2 та озиқ-
да шифокор назоратига овқат дўконида нарх-наво Янги цехда ишсиз ёшлар, Лойиҳа қиймати 2,5 миллиард сўм-
доимий муҳтож фуқаролар бўйича ўрганишлар ўтка- эҳтиёжманд оилалар аъзо- ни ташкил этган цехда тайёрланадиган
рўйхати шакллантирилиб, 2 зилди. «Саломатлик учун ларидан иборат 100 нафар текстиль кийим-кечаклари буюртма
нафар нуроний стационар 5 минг қадам!» шиори хотин-қизнинг иш билан асосида ички бозорга чиқарилиши ҳамда
даволанишга ётқизилди. остида тумандаги«Абай» бандлиги таъминланди. кейинчалик экспортга йўналтирилиши
маҳалласида карантин режалаштирилмоқда.
— Соғлиқни сақлаш ҳамда қоидаларига қатъий риоя — Коллежни тугатиб иш из-
Маҳалла ва оилани қўллаб- этилган ҳолда нуронийлар лаётгандим, — дейди Насиба Сирож АСЛОНОВ.
иштирокида пиёда юриш Алимова. — Шу маънода маҳалламизда
қувватлаш вазирликлари тадбирлари ташкил этилди. тикув цехининг иш бошлагани айни
муддао бўлди. Бу ерда меҳнат қилиши-
томонидан ишлаб чиқилган Носир ҲАЙДАРОВ. миз учун барча шароитлар яратилган. Иш
жойимиз уйимизга яқин, оиламиз бюдже-
Қўшма Қарор асосида коро- тига ҳисса қўшаётганимдан хурсандман.
навирус инфекциясига ча- САМАРҚАНД ВИЛОЯТИ
линган ёки гyмон қилинган ЯНГИ УЙЛАР БЕПУЛ БЕРИЛДИ
ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ Жомбой туманидаги Узуновул массивида эҳтиёжманд 15 та оилага янги уйлар
топширилди. Ҳар бири икки хонали, кичик ҳовлига эга уйлар оғир ижтимоий
МАҲАЛЛА БОЛАЛАРИ МЎЪЖАЗ вазиятга тушиб қолган хотин-қизларга бепул, ҳеч қандай тўловларсиз берилди.
МАСКАНДА ТАРБИЯ ТОПАДИ
Нукус шаҳридаги«Таслақ» маҳалла фуқаролар йи- Йил якунига қадар яна 10 та шундай бир хайрли тадбирга уланди. Эҳтиёж-
ғини ҳудудида янги 53-мактабгача таълим муассасаси уй қурилиб, уй-жойга муҳтож кишиларга манд оилаларнинг 10 нафар фарзанди-
фойдаланишга топширилди. топширилиши режалаштирилган. Бундан нинг хатна тўйи ҳам ўтказилди.
ташқари, ҳудуддан 48 хонадонли кўп
«Уй-жой қурилиш» масъ- қаватли уй қурилади ва ижтимоий ётоқ- Ёрмамат РУСТАМОВ.
улияти чекланган жа- хона сифатида оғир вазиятдаги фуқаро-
мияти томонидан ларга ажратилади.
замонавий архи-
тектура услубида — Умрим ижара уйларида ўтди, — дей-
барпо этилган ди айни пайтда пенсияда бўлган Ҳ.Му-
икки қаватли бино каррамова. — Қачондир ўз уйим бўлади,
385 ўринга мўл- деб орзу ҳам қилолмаганман. Бу-
жалланган. гун ана шу бахт
насиб этга-
— Муассасада болажонларнинг сифатли таълим-тар- нидан бошим
бия олиши учун кенг имкониятлар яратилди, — дейди осмонга етди.
муассаса мудираси Раъно Уразимова. — Гуруҳ хоналари Давлатимиздан
зарур ўқув қуроллари, ўйинчоқлар ва янги мебеллар би- миннатдорман.
лан жиҳозланган. Турли аттракционлар ўрнатилган ўйин
майдончалари, мусиқа ва спорт заллари болаларнинг ҳар Янги уйлар-
бир куни мазмунли ўтиши учун хизмат қилади. ни топшириш
маросими яна
Мақсад ҲАБИБУЛЛАЕВ.
Балиқчиликни қўллаб-қувватлаш бўйича Президент
қарори қабул қилинди.
2020 йил ХАБАРДОРМИСИЗ? 7
№29 (1956-1959)
РЕСПУБЛИКА МАХСУС КОМИССИЯСИ:
5 сентябрдан қайси фаолият
турларига рухсат берилади?
Мамлакатимизда карантин талабларини қис-
қартириш мақсадида давлатимиз раҳбари
томонидан берилган кўрсатмаларга муво-
фиқ, Республика махсус комиссиясининг
навбатдаги қарори қабул қилинди. Қарор билан жорий
йилнинг 5 сентябридан қатор фаолият турларига рух-
сат берилмоқда. Хўш, қайси фаолият турларига рухсат
берилди? Қандай янги тартиблар белгиланди? Қайси
чеклов чоралари сақлаб қолинди?
МАКТАБЛАР ФАОЛИЯТИГА РУХСАТ БЕРИЛАДИ ¯ªШНИ ДАВЛАТ БªЙИЧА ЯНГИ ТАРТИБ
ЖОРИЙ ЭТИЛАДИ
2020 йил 5 сентябрдан бошлаб уму-
мий овқатланиш объектлари (ресторан, 2020 йил 1 сентябридан бошлаб Ўзбекистон Республика-
кафе, ошхона, чойхона) фаолиятига си ва Қирғизистон Республикаси ўртасидаги автойўл ўтка-
рухсат берилди. Бунда уларнинг бан- зиш пунктларига нисбатан кириб-чиқиш бўйича чекловлар
кетлар ва бошқа оммавий тадбирларни санитария-гигиена талабларига қатъий риоя этган ҳолда
ўтказишига йўл қўйилмайди, столлар бекор қилинади. Бунда қатор тартиблар жорий этилмоқда.
оралиғида 2 метрдан кам бўлмаган иж-
тимоий масофа таъминланади, бир стол Хусусан, охирги 14 кун Қирғизистон Республикасида
атрофида 4 кишидан кўп бўлмаган (оила бўлиб турган ёки сўнгги 72 соат давомидаги коронавирус
аъзолари бундан мустасно) мижозларни инфекциясига ПЗР тест текширувининг манфий натижалари
жойлаштиришга рухсат берилмайди. тўғрисида маълумотномаси мавжуд бўлган шахслар Ўзбе-
Шунингдек, томоша ва маданий-кўнгилочар объектлар (фақатгина театр кистон Республикасига кириб келганда карантин назорати-
ва кинотеатр), парклар ва истироҳат боғларидаги аттракционлар фаолия- га олинмайди. Қирғизистон Республикасига чиққан ҳамда
тига, диний ташкилотларда жамоавий ибодатларни (жума ва шанба-якшан- фақат ушбу мамлакат ҳудудида бўлган Ўзбекистон Республи-
балик диний хизматлар) амалга оширишга рухсат берилмоқда. Бунда юқорида- каси фуқаролари ўз юртига қайтиб киргандан сўнг карантин
ги объектларда санитария қоидаларига қатъий риоя қилиш талаб этилади.
Қолаверса, қарор билан йўналишли таксида («Дамас» русумли енгил автомо- назоратига олин-
биллар бундан мустасно) йўловчи ташиш фаолиятига ҳам рухсат берилди. Ота- майди.
оналарнинг фикрлари ва маҳаллий депутатлар кенгашлари таклифларига муво-
фиқ, сентябрь ойидан мактабгача таълим ташкилотлари ва умумтаълим мак- Юқоридаги ҳо-
табларининг анъанавий ва масофавий шаклдаги фаолияти йўлга қўйилади. латлардан ташқари
барча вазиятларда
¯АЙСИ ЧЕКЛОВ ЧОРАЛАРИ СА¯ЛАБ ¯ОЛИНАДИ? Ўзбекистон Рес-
публикасига кириб
Махсус комиссия қарори билан бир қатор карантин чекловлари 2020 йил 5 келувчи шахслар
сентябрдан кейин ҳам сақлаб қолинмоқда. ўрнатилган тартиб-
да карантин назо-
Жумладан, фуқароларнинг жамоат жойларида ижтимоий масофани (2 ратига олинади.
метр) сақлаши, тиббий ниқобда бўлиши талаб этилади, бунда улар томони-
дан санитар талаблар бузилган тақдирда қатъий чоралар (жаримага тортиш) ХАЛ¯АРО ¯АТНОВЛАР ТИКЛАНАДИ
кўрилади. Супермаркет ва бошқа йирик дўконларнинг кириш-чиқиш жойлари
пирометрлар, дезинфекцион «тўшаклар», антисептик воситалари билан жи- Комиссия қарори билан Коронавирус пандемияси дав-
ҳозланиши шарт. рида мунтазам халқаро авиақатновларни амалга ошириш
тартиби тўғрисидаги вақтинчалик йўриқнома тасдиқлан-
Буюм ва қурилиш маҳсулотлари моқда. Шу боис тегишли соҳа масъулларига барча турдаги
бозорлари, буюм савдоси билан халқаро қатновларни (авиа, темир йўл ва автомобиль) тиклаш
шуғулланувчи йирик дўконларда бўйича хорижий малакатлар билан музокаралар ўтказган ҳол-
санитар тозалаш ишларини ўтка- да қатновларни босқичма-
зиш учун ҳафтада бир кун санитар босқич тиклаш чораларини
куни эълон қилинади. Давлат орган- кўриш вазифаси юклатилди.
лари, ташкилотлар ва корхоналарда
йиғилишлар ўтказишни тақиқ- Мазкур вақтинчалик йў-
лаш, зарур ҳолларда йиғилишларни риқнома 1 сентябрдан эъти-
видеоконференцалоқа режимида боран кучга кириши ҳамда
ўтказиш талаб этилади. мазкур йўриқнома кучга
киргандан сўнг хориждаги
Шунингдек, оммавий тадбирлар фуқароларни тўлов асосида
ўтказишга йўл қўйилмайди, тўй- меҳмонхонага карантинга
хоналар, тунги клублар, дискотека, спа ва массаж салонлар, караоке, бильярд жойлаштириш шарти билан чартер қатновларини ташкил
заллари, чилим (кальян) ва компьютер ўйинлари марказлари фаолияти тақиқ- этиш бўйича туроператорлар ҳамда авиакомпанияларга
ланади. Оилавий тантана, тўй, маърака ва маросимлар фуқароларнинг уй-жо- рухсатномалар бериш амалиёти тўхтатилиши, шу билан
йи ва ҳовлисининг ўзида 30 кишидан кўп бўлмаган (фақат яқин қариндош- бирга, аввал берилган рухсатномалар 2020 йил 1 октябрга
лар ва ушбу туман ҳудудида истиқомат қилувчи бошқа қариндошлар) ҳамда қадар амал қилиши белгилаб қўйилди.
санитария-гигиена талабларига қатъий риоя этган ҳолда ўтказилиши шарт.
65 ёш ва ундан катта ёшдаги фуқаролар ҳамда сурункали касаллиги бўлган Шунингдек, қўшни давлатларда рўйхатдан ўтган ва рес-
шахсларнинг «ўзини ўзи яккалаш» ҳаёт тарзида яшаши тавсия этилади ва публикага вақтинчалик олиб кирилган автотранспорт во-
огоҳлантирувчи тарғибот ишлари амалга оширилади. Йўналишсиз таксиларда ситаларини Ўзбекистон Республикаси ҳудудидан олиб
йўловчи ташиш учун автотранспорт воситаси салонида ҳайдовчи ўриндиғи чиқилишига рухсат берилди ҳамда қўшимча қулайликлар
йўловчилар ўриндиғидан шаффоф пластик ёки махсус плёнка билан тўсилган яратиш мақсадида бошқа хорижий давлатлар автотранспорт
бўлиши шарт. воситаларини қайтариб олиб чиқиш муддати 2020 йил 1
ноябрга қадар узайтирилди.
Республика махсус комиссияси қарори асосида тайёрланди.
Биринчи курсга қабул қилинган талабалар учун
ўқиш 2 октябрдан бошланиши режалаштирилган.
8 КОРРУПЦИЯ – ИЛЛАТ 2020 йил
№29 (1956-1959)
Жорий йил юртимизда коррупция билан боғлиқ шов-
шувли хабарларга бой бўлди. Айниқса, айрим имонсиз
кимсалар пандемиядан ҳам «унумли» фойдаланиб,
бойлик орттириб қолишга уринишгани ачинарлидир.
Кам таъминланган оилалар, пандемияга қарши чоралар, қурилиш-
лар учун ажратилган маблағларнинг талон-торожидан ташқари,
ўта шармандали, юртимиз шаънига жиддий путур етказадиган
ўғирликларни ҳам кузатдик.
Талон-
торожликлар
ҚАЧОНГАЧА ДАВОМ ЭТАДИ?
Масалан, Ўзбекистон ва хориж- — Европа мамлакатларида гаргани, соҳаларда коррупциявий ларга сабаб бўлди. Айрим
даги тадбиркорлар, корхона-таш- коррупция билан кураш ҳолат камайгани сезилиши керак. мансабдор шахслар четда
килотлар ва оддий инсонларнинг бўйича мустақил органлар қоляпти, деган
ҳомийлик кўмаклари ҳисобидан ташкил этилган. Корруп- Кимнидир жазолашни эмас, эътирозлар билдирилган-
шакллантирилган «Меҳр-шафқат цияни қабул қилиш индек- фуқаролар коррупциянинг камай- ди. Аммо ўшанда негадир
ва саломатлик жамғармаси»га си (Corruption Perception ганини ҳис қилишига эришмоқ- бу эътирозлар ҳисобга
тегишли 2,4 миллиард сўмнинг Index) бор. Индексда 180 чимиз, халқаро рейтинглардаги олинмади. Янги қонун ана
ўзлаштирилгани, 2022 йилда та давлат иштирок этган. ўрнимизни яхшиламоқчимиз. шу камчиликни тўлдири-
Самарқандда ўтказилиши режа- Бугун биз унда 158-ўринни Битта поғонага кўтарилишимиз ши мумкин. Шунда барча
лаштирилган Шанхай Ҳамкорлик эгаллаганмиз. Афсуски, ҳам жуда катта натижа бўлади. Бу- мансабдор шахслар,
Ташкилотига аъзо давлатларнинг жуда паст ўринда. нинг учун кўп ишлашимиз керак. яъни давлат бюджетидан
раҳбарлари саммитига тайёргар- Буни уддалай оламиз. Энг асосий- молиялаштирилаётган
лик кўриш учун ажратилган пул- МДҲ давлатларидан си, давлат раҳбари даражасида ташкилотлар раҳбарла-
ларнинг салкам 7,5 миллиард сўми Грузияни оладиган бўлсак, сиёсий ирода бор. Президентимиз ри ва умуман, давлатдан
ўғирлангани ҳақидаги хабарлар у 2007 йилда мана шу ин- ҳам агентлик олдида очиқ, ошко- ойлик-маош олаётган
жамиятни ларзага солди. дексда 79-ўринда эди. 2008 ра фаолият юритиш вазифасини давлат хизматчиларининг
йилда Грузияда Коррупция- қўйган. Коррупциоген ҳолатни йўқ даромадларини декларациялаш
Юқоридаги ва бошқа ҳолатлар га қарши курашиш бўйича кенгаш қилиш бўйича тегишли ҳужжатга тизимига ўтилади.
жамоатчилик томонидан кенг тузилади. Бугунги кунда Грузия ўзгартириш киритишга давлат
муҳокама қилиняпти. Айримлар 42-ўринни эгаллаб турибди. Яъни раҳбари ҳам, парламент ҳам тай Форум ўтказиб, тадбир
коррупция учун ҳатто мол-мулк- Ўзбекистонда Коррупцияга қарши ёрлигини билдирган. уюштириб, коррупцияни
нинг тўлиқ мусодараси билан бир курашиш агентлигининг тузилиши
қаторда, ундан-да жиддийроқ жа- орқали халқаро индексдаги поғо- Декларация тўлдириш енгиб бўладими?
золарни тайинлаш таклифларини намиз ҳам яхшиланади. Албатта, ўғирликнинг олдини
билдиришаётгани ҳам рост. Бун- бу биргина индекс учун қилин- Аммо кейинги пайтларда иж-
дан ташқари, Ўзбекистон халқаро ган иш эмас. Коррупцияни қабул оладими? тимоий тармоқлар орқали ўтка-
ташкилотлар рейтингига кўра, қилиш индексида бир поғона зилган сўровлар аҳоли корруп-
коррупция кенг ривожланган дав- кўтарилишимиз ёки тушишимиз Агентлик мутахассисларининг ционерларга нисбатан жазони
латлар қаторида тилга олинади. Ўзбекистоннинг ялпи ички маҳ- таъкидлашича, ҳозир «Давлат кучайтириш ва муқаррарлигини
2019 йилги рейтингда Африканинг сулотига жиддий таъсир қилади. хизматчиларининг даромадлари, таъминлаш орқалигина натижага
Нигерия, Мозамбик, Уганда каби Ҳар қандай давлатда коррупция- мол-мулки ва манфаатлар тўқна- эришиш мумкин деб, ҳисоблаши-
давлатларини ортда қолдириб, нинг даражаси ўша мамлакатнинг шувини декларация қилиш тўғри- ни кўрсатмоқда. Масалан, амалда-
158-ўринни эгаллаганмиз. иқтисодиётига, ижтимоий ҳаётига сида»ги қонун лойиҳаси ишлаб ги Жиноят кодексига кўра, бундай
ва энг асосийси, халқаро ҳамжа- чиқилмоқда. Кейин парламентга ишга қўл урган шахс келтирган
Тўғри, бундай «натижа»га кеча миятдаги ўрнига жиддий таъсир тақдим этилади. Ўйлаймизки, йил зарари миқдорига қараб 15 йилга-
ёки бугун эришиб қолмадик. Бу қилмасдан қолмайди. охиригача бу қонун лойиҳаси ча озодликдан маҳрум қилиниши
йиллар мобайнида тўпланиб, газак шакллантирилиб, қабул қилини- мумкин. Лекин бу жазо камдан-
олиб борган муаммо. Эндилик- Жазони кучайтирмай шига эришилади. Қонун орқали кам ҳоллардагина қўлланилади.
да иллатга қарши жиддий кураш натижага эришиб неча йилдан буён кутилаётган Айрим пайтларда коррупционер
бошлангани, жараёнлар халқ бўладими? давлат хизматчилари даромад- келтирган зарарини қоплаш (қўлга
муҳокамасига қўйилаётгани сабаб ларини декларация қилишнинг тушган эпизоди бўйичагина) би-
кўп ҳолатлар очилиб қоляпти, — Кўпчилик ижтимоий тармоқ- ҳуқуқий асослари яратилади. лан жазодан қутулиб қолиши ҳам
холос. Хўш, бу талон-торожликлар ларда агентлик тузилди, кейинги мумкин. Қамоқ жазоси қўлланил-
қачонгача давом этади? Муаммо- йил қанчадир ҳоким, қанчадир Биламизки, «Давлат фуқаро- ганида ҳам кўпдан-кўп енгиллаш-
ни буткул ҳал этиш учун қандай вазир пора билан ушланади ёки лик хизмати тўғрисида»ги қонун тирувчи сабаблар ҳисобга олиниб,
чоралар кўриляпти? Юқорида- жазога тортилади, деб ўйлаяпти, лойиҳаси жамоатчилик муҳокама- анча кам муддатлар белгиланади.
гилар доирасида Коррупцияга — сўзида давом этади А.Бурҳо- сига қўйилганда кўплаб муҳокама- Бундан ташқари, жиноятчи муд-
қарши курашиш агентлиги ди- нов. — Бу нотўғри. Агентлик фао- датдан олдин озод қилиниши
ректори Акмал БУРҲОНОВнинг лиятининг натижаси мезони си- ҳолатлари ҳам йўқ эмас.
фикрлари билан қизиқдик. фатида коррупционерлар сонини
аниқлаш билан эмас, балки хал- Бизнингча ҳам, муқаррар ва
Янги агентлик рейтингни қаро рейтингларда ўрнимизнинг қатъий жазолар белгиланмас, қо-
кўтариш учунгина ўзгариши билан баҳоласа бўлади. нунларда бундай жиноятлар учун
тузилдими? «Юксалиш» умуммиллий ҳаракати «юмшатувчи ҳолатлар», амнис-
томонидан аҳоли орасида тад- тиянинг қўлланиши тақиқланмас
— Хориж тажрибасини олади- қиқотлар ўтказилганда, афсуски, экан, қуруқ тадбир уюштириб, фо-
ган бўлсак, у ёки бу мамлакатнинг аксарият фуқароларимиз бу иллат- рум ўтказиш билан овора бўламиз
демократик ҳуқуқий ривожланган- ни йўқота олмаймиз, қийин, деган. ва муаммони ҳал этиш, халқаро
лик даражаси айнан коррупцияга Бизнинг мақсадимиз кейинги йил рейтингимизни кўтаришга эри-
қарши курашиш бўйича давлат- тадқиқот ўтказганимизда озгина шолмаймиз.
нинг саъй-ҳаракатлари билан бел- бўлса-да, жамоатчилик фикри ўз-
гиланади, — дейди А.Бурҳонов. Улуғбек ИБОДИНОВ
«Mahalla»
Навоийда 170 тонна металл конструкция ишлатилган
мегакўприк очилди.
2020 йил ТАРАДДУД 9
№29 (1956-1959)
КУЗ-ҚИШ МАВСУМИГА
тайёргарлик қандай
ташкил этиляпти?
Ҳар йили совуқ кун-
лар яқинлашиши оширишимиз зарур. Жумладан, нода мавсумга тайёргарлик амалга оширилмоқда. Жумладан,
билан мавсумга жорий йил 17 июль куни Прези- доирасида 87 та марказий ва уйларнинг 732,6 млн.кв.м. том
жиддий тайёргарлик дентимиз ҳузурида ва 17 август маҳаллий қозонхоналар, 852 қисми, 1080 та уйларнинг фасад
бошланади. Бусиз ило- куни Бош вазир раҳбарлигида Рес- та қозонлар, 73,1 км. иссиқ- қисмини, 3 685 та кириш йўлакла-
жи йўқ. Чунки олдиндан публика иқтисодиёти тармоқлари лик тармоқлари мукаммал ри, 1888 та уйларнинг ички муҳан-
иситиш ва энергия би- ва ижтимоий соҳани 2020/2021 таъмирланади, 917,2 км. дислик тармоқлари ва коммуни-
лан таъминлаш чораси йиллар куз-қиш даврида барқарор иссиқлик тармоқлари жорий кацияларни таъмирлаш юмушлари
кўрилмаса, ҳаво совиб ишлашга тайёрлаш масалалари таъмирланади, 99,1 км. ис- бажариляпти. Шу билан бирга,
кетганда қийин аҳвол- юзасидан ўтказилган видеосе- сиқлик тармоқлари изоляция 274,95 минг.кв.м. уй олди йўлак-
га тушиб қолиш тайин. лектор йиғилишларида берилган қилинади. Шунингдек, 185,3 ларни бетонлаш ҳамда уйларга ту-
Биламизки, кўплаб аҳоли топшириқларнинг жойларда иж- км. ичимлик сув тармоқлари таш ҳудудларни ободонлаштириш
яшаш жойларида бу бо- роси самарали йўлга қўйилишига мукаммал таъмир, 488,2 км. режалаштирилган. Барча ишлар
рада муаммолар қалашиб эътибор қаратиляпти. ичимлик суви тармоқлари жорий тасдиқланган Манзилли дастур
ётибди. таъмирдан чиқарилади. асосида олиб борилмоқда. Ҳудуд-
Аҳоли, иқтисодиёт тармоқ- Мазкур ишлар шу кунга қадар лардаги кўп квартирали уй-жой
Мисол учун, шаҳарлардаги лари ва ижтимоий соҳаларни 25-30 фоизга бажарилган. Хусу- фондини таъмирлаш, атрофидаги
айрим кўп қаватли уйларнинг куз-қиш мавсумига тайёрлаш сан, иссиқлик таъминоти бўйича ҳудудларни ободонлаштириш
томлари таъмирталаб бўлса, ишларини мувофиқлаштириш 24 та марказий, 10 та маҳаллий ишларини амалга ошириш учун
баъзиларида канализация тизими ва уни беталафот ўтказиш қозонхона, 118 та қозон, 169 та тижорат банклари томонидан
эскириб кетган, ертўлаларига сув бўйича Вазирлар Маҳкамаси- насос агрегатлари, 238 км. иссиқ- уй-жой мулкдорлари ширкатла-
тўпланади. Баъзи шаҳарларда эса да республика штаби ташкил лик тармоқларида мукаммал ва рига 111,1 млрд. сўм ва маҳаллий
иситиш тизимига эга бўлмаган этилди. Белгилаб берилган жорий таъмирлаш ҳамда 13 км. бюджет, ширкат, ҳомийлик маб-
кўп қаватли уйлар кўплаб топи- топшириқлар ижросини иссиқлик тармоқларида иссиқлик лағлари ҳисобидан 63 млрд. сўм,
лади. Хонадонлар газ ёқиб қўйиб таъминлаш ҳамда ҳудудларда қопламаларини янгилаш ишлари жами 174,3 млрд. сўм миқдорида
иситилади. Эҳтиётсизликка йўл куз-қиш мавсумига тайёргар- амалга оширилди. Ҳозирги пайтда маблағлар ажратилиши режалаш-
қўйилса, фожиага олиб келиши ҳеч лик кўриш ишларини ташкил
гапмас. Қишлоқ шароитида эса этиш ва амалга оширилаётган бу борадаги ишлар жадаллашти- тирилган.
бу борадаги муаммоларни санаб ишларни ўрганиш мақсадида рилмоқда. Шу билан бирга, бир ой муд-
саноғига етиш қийин. Биринчи 17 та вазирлик ва идоралар
навбатда, қишлоқ аҳолиси олдида вакилларидан иборат Ишчи Бундан ташқари, жорий йилда датда Қорақалпоғистон Рес-
ўтин-кўмир ғамлаш ташвиши ту- гуруҳлар томонидан куз-қиш марказлашган иссиқлик таъмино- публикаси Вазирлар Кенгаши ва
ради. Шубҳасиз, газ, электр энер- мавсумига тайёргарлик ишла- ти тизими ташкилотлари тасар- вилоятлар ҳокимликлари билан
гиясидаги узилишларни ҳал этиш ри ўрганилади ва амалий ёрдам руфида жами 633 та марказий ва биргаликда иссиқлик таъминоти
масаласи кун тартибига чиқади. кўрсатилади. Хусусан, кўп кварти- локал қозонхоналар ҳамда иссиқ- тизими мавжуд бўлмаган 7 минг
рали уйларни ва ижтимоий соҳа лик тармоқларида синов текши- 883 та кўп квартирали уйларни
Хўш, бу йил юртимизда куз-қиш объектларини ҳамда иссиқлик, рув ишлари амалга оширилди. хатловдан ўтказиб, ушбу уйлар-
мавсумига қандай ҳозирлик кў- ичимлик сув, электр энергияси, да истиқомат қилувчи аҳоли би-
риляпти? Юқоридаги муаммолар- табиий газ таъминоти тизимла- УЖМШларга жами 174,3 лан маслаҳатлашган ҳолда, мав-
га жойларда қай даражада ечим рини мавсумга тайёрлаш, аҳолига млрд. сўм ажратилади сумда уйларни иситиш бўйича
топилади? кўмир, суюлтирилган газ етказиб таклифлар ишлаб чиқилади.
бериш, озиқ-овқат таъминоти — Ёғин-сочинли кунларда уй
Ҳудудларга чиққан захираларини яратиш каби муҳим томидан чакка ўтиб турса ёки Хулоса ўрнида
ҳолда муаммоларга ечим масалалар ўрганилади ва аниқлан- бошқа носозлик юз берса, уни
ган муаммоларни бартараф этиш бартараф этиш мураккаб бўлади. Куз-қишга тайёргарлик кўриш
изланади ишлари ташкил этилади. Натижада ушбу ноқулайликка қиш бўйича режалаштирилган ишлар-
бўйи чидашга мажбур бўласиз. ни ўз вақтида якунлаш ва мавсум-
— Кўп квартирали уйларни ва 87 та қозонхона, 73,1 км. Бундай салбий ҳолатларнинг ол- ни беталафот ўтказиш ҳозир ҳар
иссиқлик таъминоти тизимини, иссиқлик тармоқлари дини олиш мақсадида 3212 та кўп қачонгидан ҳам долзарб маса-
шунингдек, ижтимоий соҳа объ- квартирали уй-жойларни жорий лага айланган. Боиси, изғиринли
ектларини куз-қиш мавсумига мукаммал таъмирланади ва мукаммал таъмирлаш ишлари дамларга ҳозирлик учун бугунги
тайёрлаш бўйича олдимизда ўта илиқ-иссиқ кунларнинг ҳар бир
муҳим вазифалар турибди, — дей- — Совуқ кунларда аҳолини лаҳзаси ғанимат. Энг муҳими, ба-
ди Уй-жой коммунал хизмат кўр- иссиқлик билан таъминлаш бир- жариладиган чора-тадбирларнинг
сатиш вазири ўринбосари Ғофир ламчи масалага айланади. Шу маъ- сифатли амалга оширилишини
Жамалов. —Тўғрисини айтганда, таъминлаш зарур. Қолаверса, пан-
республикада коронавирус ин- демия шароити барча ишни тўғри
фекцияси тарқалиши натижасида ташкил этиш, турли вазиятларга
ҳудудларда эълон қилинган ка- чалғиб бирор-бир жиҳатни эъ-
рантин кўп квартирали тураржой тибордан четда қолдирмасликни
фонди ва ижтимоий соҳани куз- талаб этади. Акс ҳолда аҳоли но-
қиш даврида барқарор ишлашига розилигини келтириб чиқарувчи,
ўз вақтида тайёрлаш борасида кўплаб одамларнинг қийналишига
амалга оширишимиз зарур бўлган сабаб бўлувчи ҳолатлар вужудга
тадбирларнинг бироз чўзилишига келиши мумкин.
сабаб бўлди.
Тўлқин ШЕРНАЕВ
Бу йўналишда ишларни бошла- «Mahalla»
ган бўлсак-да, куз-қиш мавсумини
беталафот ўтказиш учун яна бир
қатор чора-тадбирларни амалга
Андижонда иқтисодиёт ва қурилиш
институти ташкил этилди.
10 КЎЗГУ 2020 йил
№29 (1956-1959)
КАЛТА ПАЙПОҚНИ
КИМ КИЯДИ
ёки бундан бошқа
муаммо йўқми?
Яхши эслаймиз, бир пайтлар қишлоқлар марказида кутубхоналар,
қишки ва ёзги клублар бўларди. Қайсидир асарни топиб ўқимоқчи
бўлган одам шаҳарга бориб китоб излаб овора бўлмасди. Клублар-
да эса хўжалик ишчилари, мактаб ўқувчилари ўртасида ўткази-
ладиган турли маданий тадбирлардан ташқари, кинофильмлар намойиш
этилар, ҳатто, пойтахт театрлари гастролга келиб, спектакль қўйиб бери-
шарди. Бу анъаналар йўқолиб кетганига анча бўлди.
Кейинги пайтда бу масалага Шаҳноза Азизова. — Четдан кириб Лекин уларга маънавий савиясини йўқ. Шу маънода у кишиларни тоза-
бошқача ёндашилаётганига гувоҳ келаётган турли модаларни кўр-кў- ўстириш учун шароитлар яратиб лик маданиятига, гигиенага ўргатади,
бўляпмиз. Президентимизнинг те- рона қабул қилиш нотўғри, у баъзан берилганми? Негадир бу ҳақда фикр десак янглишмаймиз. Ҳозир қишлоқ
гишли қарорларига асо- маънавий муҳитга салбий таъсир юритиш эсимизга келмайди. Хусу- тугул шаҳарларда ҳам ҳаммомни уч-
сан, аҳолига кинотеатр қилиши ҳеч гапмас. Лекин ечим сан, қишлоқларда ёшларнинг ўзи ратмайсиз. Тўғри, ҳозир деярли барча
ва кутубхона хизматлари қаерда, ёшларимизни қандай қилиб истаган бадиий асарларни қаер- хонадонларда ҳаммомлар қуриляпти.
кўрсатишни яхшилаш нотўғри, зарарли одатлардан сақ- дан топиб ўқиши ҳақида қизиқиб Ваҳоланки, шаҳарларда ҳаммомлар
бўйича ишлар бошланди. лай оламиз? Улар урфга айланти- кўрмаймиз. Тўғри, кейинги пайтда ишлаган пайтда ҳам хонадонларда
Чекка ҳудудларда ҳам маданий раётган кийим ва одатларни буниси Президентимиз ташаббуси билан иссиқ сув, ювиниш шароитлари
муассасалар фаолиятини жонлан- яхши, буниси ёмон деб ажратиб аҳоли, хусусан, ёшлар ўртасида бўлган. Шунга қарамай, одамлар
тириш, қишлоқ одамлари маънавий кўрсатиш билан нимага эришамиз? китобхонликни оммалаштириш, ҳаммомга бориб турган. Ҳозир эса...
даражасини юксалтиришга оид Энди телекўрсатувда маънавият кўчма кутубхоналар ташкил этиш Бу муаммо эмасми?
чора-тадбирларни амалга ошириш соҳаси эксперти айтган калта пай- бўйича хайрли ишларга қўл урилди.
кўзда тутилди. поқ ва ажралиб турувчи соч турма- Аммо бу анъана ҳамма жойга етиб Қолаверса, чекка ҳудудларда
ги масаласига келсак, улар ёшлар боргани йўқ ва баъзан унутилиб электр энергияси, газ узилишлари
Албатта, бу ишларни кўнгилда- томонидан оммавий тарзда қабул қолиши ҳам бор гап. тўлиқ бартараф этилмаган. Бундай
гидек амалга ошириш маданият, қилингани ва урфга айлангани ҳеч ноқулайликлар ёшлар таълим-тар-
маънавият, таълим соҳалари ва- кимга сир эмас. Бу ножоиз иш бўл- Кейинги пайтда киноижодкор- биясини йўлга қўйишга жиддий
киллари зиммасига катта масъу- ган тақдирда ҳам, уни қилганларни ларимиз томонидан замонавий ва халал бериши ҳам сир эмас. Буни
лият юклайди. Бу ерда гап фақат Лут қавми издошлари билан солиш- тарихий мавзуларда жиддий фильм- муҳокама қилиш керак эмасми?
бино-иншоотлар қуришда эмас, тириш тескари реакцияни келтириб лар ишланди. Улар телеканаллар
маънавият-маданият масканлари- чиқариши табиий эди. Бунга ўхшаш орқали реклама қилинаётир. Лекин Хулоса ўрнида
нинг фаолиятини тўғри ва самара- мисол сифатида севги рамзи дея чекка ҳудудда яшовчи ёшлар бу
ли йўлга қўйишда, аҳоли, айниқса, қараладиган «юрак» шакли хусусида киноасарларни томоша қилиш им- Кўп ҳолларда биз муаммонинг
ёшларнинг дунёқарашини кенгай- қанчадан-қанча танқидлар билди- конига эгами? Афсуски, йўқ. Демак, асл сабабидан чалғиб кетамиз ва
тиришга хизмат қилдиришда, десак рилганини биламиз. Лекин у йигит- ёшларнинг маънавий дунёқараши- унинг оқибатлари ҳақида бош
хато эмас. қизлар орасида ҳамон ўша тимсол ни кенгайтириш борасида ҳали ке- қотирамиз. Юқоридаги ҳолат ҳам
сифатида кўрилади. Маънавиятчилар ракли ишлар амалга оширилмаган. бунинг яққол исботидир. Ахир,
Яқинда «Ўзбекистон» телекана- бу усул ҳеч қандай самара бермай сабабни бартараф қилмай туриб
лида намойиш этилган бир кўр- келаётганига қарамай, тарғибот усул- Ёшлар билан боғлиқ муаммолар унинг оқибатидан қутулиш мушкул.
сатувда Республика Маънавият ва ларини ўзгартирмай келишаётгани ҳақида сўз юритилар экан, калта Бу билан салбий ҳолатларни тилга
маърифат маркази мутасаддиси қизиқ. пайпоқ, соч турмаги ва ҳоказолар олмаслик керак, демоқчи эмасмиз.
ёшларнинг кийиниш услубларини атрофида ўралашмай, шу масала- Аввало, унинг қанчалик долзарб ва
танқид қилар экан, калта пайпоқ Ёшларни муносиб ишга ларни кўтариб чиқиш, унинг ечими аҳамиятли масала эканига эъти-
кийиш «гей»ларнинг рамзи деган йўналтирайлик ҳақида таклифлар билдириш керак бор қаратишимиз зарур. Асосли
маънода фикр билдириши ижти- эмасми? Яна бир масала — қиш- бўлса, буни исботловчи далиллар-
моий тармоқларда муҳокамалар- — Ёшларимизни интернет, те- лоқларда бир пайтлар ҳаммомлар ни келтириш ва одамларга оғир
ни қизитиб юборди. Кимдир бу лефон каби воситаларга боғланиб бўларди. Уларнинг бошига ҳам ботмайдиган тарзда тушунтириш
фикрни ўта бемаъни деб баҳолаб қолгани, реал ҳаётдан узоқлашиб кутубхонаю клубларнинг қисмати мақсадга мувофиқ. Умуман олганда,
танқидлар, ўзини тиёлмагани, бораётгани, хотин-қизларимиз- тушди. Ҳаммомнинг маънавиятга ҳаётимизда ҳал қилинишини кутиб
ҳатто, ҳақоратлар ёғдирган бўлса, ни хорижий сериаллар кўришдан нима алоқаси бор, дейишингиз турган кўплаб муаммолар бор ва
бошқа биров экспертнинг ёнини ортмаётгани ҳақида бот-бот га- мумкин. Тарихда ҳам ҳаммомлар биринчи навбатда, уларнинг ечими
олиб кўплаб асосларни келтирди. пирамиз, — дейди олий тоифали халқимиз ҳаётида муқим ўрин эгал- ҳақида бош қотириш фойдалидир.
Аслида ким ҳақ? Биз айнан калта ўқитувчи Холбозор Тиловов. — лаган. Тозалик, соғликка қанчалик
пайпоқнинг қандай келиб чиққа- фойдали эканини таъкидлашга ҳожат Тўлқин ШЕРНАЕВ
нига аниқлик киритмоқчи эмас- «Mahalla»
миз, балки бу кўринишда муаммо
кўтарилиши қанчалик аҳамиятли
экани ҳақида тўхталиш ниятида-
миз. Хўш, бу усул билан маъна-
вият, тарбия соҳасида кутилган
натижага эришиб бўладими?
Фақат зиёнга ишлайдиган
тарғибот
— Албатта, кийиниш, ташқи
кўриниш жамиятда муҳим аҳамият
касб этади, — дейди психолог
Маданият, спорт ва туризм ходимлари
касаба уюшмаси тузилди.
2020 йил ОЛИЙ ТAЪЛИМ 11
№29 (1956-1959)
Биламизки, ҳар қандай мукофот бу на-
фақат эътироф белгиси, балки унинг
ортида тақдирланган шахсга манфаат
келтирувчи имтиёзлар ҳам мавжуд
бўлади. Масалан, куни кеча тақдирланган
«Мард ўғлон» Давлат мукофоти соҳиблари
олий таълим муассасаларига имтиҳонсиз
қабул қилиниши мумкин.
ОТМга
киришда имтиёзли тоифалар зирликлар(идоралар)нинг ҳарбий
хизматчиларининг фарзандлари
КЎПАЙИБ КЕТМАДИМИ? ОТМларга киришда белгиланган
қабул кўрсаткичларидан ташқари
Сир эмаски, кейинги пайтларда имтиёз яратилса, ўша жойда кор- Алоҳида имкониятга эга танловсиз давлат гранти асосида
айнан ОТМга киришда фуқаролар- рупция деган балога кенг эшик абитуриентлар ўқишга тавсия этилади. Деярли
нинг айрим қатламларига тақдим очилади. Шунинг учун ҳам узоқ юқоридагидек имтиёзлар ички
қилинаётган шу каби имтиёзлар ҳаёт йўлининг бошида турган Шунингдек, айрим вилоят- ишлар органлари ходимлари-
жамиятда кескин мунозараларга фарзандларимизни коррупция лардаги ОТМларга ўқишга қабул нинг фарзандлари учун ҳам амал
сабаб бўляпти. Кўпчилик буни оғуси билан суғормайлик, бош- қилишда тест синовлари натижа- қилади.
фарзандларимизни муваффақият- қаларини эса адолатсизлик би- лари бўйича 68 ва ундан юқори
ларга ундовчи рағбат сифатида лан ҳаётдан норози қилмайлик. баллга эга бўлган, олис чўл ту- Имконияти чекланган
талқин қилса, баъзилар ёшларни манларида истиқомат қилаётган ёшлар
табақалаш, таълимнинг сифатини Кимлар ўқишга абитуриентлар, Наманган вилоя-
пасайишига сабаб бўлиши мум- имтиҳонсиз кириши тидаги Исҳоқхон Ибрат номидаги Ногиронлиги бўлган шахслар
кинлигини иддао қилади. Бундай- мактаб-интернатда аъло баҳолар- тест синовларида иштирок этиш
лар қаторида ҳатто депутатлар мумкин? га ўқиган битирувчилар имтиҳон- учун ундириладиган тўловдан
ҳам бор. ларсиз қўшимча давлат гранти озод этилган. ОТМларга абиту-
Дарҳақиқат, бизнингча ҳам, асосида, «Темурбеклар мактаби» риентларни қабул қилишнинг
Хўш, ўзи олий таълим муасса- олий таълим муассасаларига битирувчиларига эса баллар кўри- умумий сонига қўшимча равишда
саларига киришда кимлар учун кириш имтиҳонларида тўлиқ ёки нишида имтиёз берилади. ногиронлиги бўлган шахслар учун
имтиёзлар белгиланган? Имтиёз- қисман квота доирасида ва ун- икки фоизли давлат гранти асо-
лар кўпайиб кетмаяптими? Шу дан ташқари имтиёз олувчи аби- Ўзбекистон Ёшлар иттифо- сидаги квота ажратилган. Бунда
хусусда Олий Мажлис Қонунчи- туриентлар тоифалари кўпайиб қининг фаол аъзолари махсус айрим шартларга амал қилини-
лик палатаси депутати Мақсуда кетгандек, гўё. Асосийларини тавсияномалар асосида доимий ши керак. Умуман, 2020/21 ўқув
ВОРИСОВАнинг фикрлари билан санаб ўтамиз. Зулфия номидаги, яшаш жойидаги ОТМларнинг пе- йили учун кириш имтиҳонларида
қизиқдик. «Мард ўғлон» Давлат мукофотла- дагогика таълим йўналишларига ногиронлиги бўлган шахслар учун
ри соҳиблари тўғрисида юқори- танловдан ташқари давлат гранти 2799 та қўшимча давлат гранти
Имтиёзлар коррупцияга да гапирилди. Бундан ташқари, асосида ўқишга қабул қилиниши ажратилган.
йўл очадими? «Ниҳол» мукофотига сазовор мумкин.
бўлган ёшлар маданият, санъ- Меҳрибонлик уйларида тарбия-
— Менимча, ўқишга киришда ат йўналишидаги олий ва ўрта Ҳарбий соҳа ланган чин етимлар учун қўшим-
имтиёзлар берилиши тўғриси- махсус ўқув юртларига имтиёзли мутахассисларининг ча равишда бир фоизгача давлат
даги янгиликлар чин дилдан равишда, «Тарбиячи» республика гранти асосидаги қабул квотала-
ўқиб, тайёргарлик кўриб юр- кўрик-танлови ғолиблари тегиш- фарзандлари ри ажратилади. Жорий йил улар
ган ёшларимизни ўйлантириб ли ОТМларнинг мос таълим йў- учун жами 1 400 ўрин ажратилди.
қўйди, ҳатто қалбини оғритди, налишларига танловдан ташқари Бугун энг кўп баҳс-мунозара- 2020/21 ўқув йили қабулидан бош-
— дейди Мақсуда Ворисова. — кириш имтиҳонларисиз давлат ларга сабаб бўлаётгани — ҳарбий- лаб, Маҳалла ва оилани қўллаб-
Уларнинг ўйлари, оғриқларини гранти асосида ўқишга қабул ларнинг фарзандларига ва ўзлари- қувватлаш вазирлиги томонидан
тушунишимиз керак. Ўзбекистон қилинади. га тақдим этилаётган имтиёзлар бериладиган тавсияномага эга
Республикаси Конституциясида ҳисобланади. Бунда ҳарбий қисм хотин-қизлар учун давлат гранти
барча фуқаролар тенг ҳуқуққа Шунингдек, 2019/20 ўқув йи- қўмондонлиги (раҳбарияти) ва асосида 940 та грант квота жой
эга экани белгиланган. Демак, лидан бошлаб, асосий олимпиа- Ёшлар иттифоқининг тавсияно- ажратилмоқда.
ота-онаси қаерда хизмат қилиши даларнинг республика босқичида масига асосан, ҳар бир ҳарбий
ёки фуқаронинг айрим ютуқлар- 1-3-ўринларни эгаллаган иш- қисмдан бир нафардан юқори Зўрларга имтиёз
га эга бўлиши Конституцияда тирокчиларга ихтисослик фани натижаларга эришган ёш ҳарбий шарт эмас
белгиланган меъёрдан устун бўйича максимал балл берилиши хизматчи қўшимча давлат гранти
қўйилиши мумкин эмас. Нима белгилаб қўйилган. Қатор халқа- асосида ОТМларга ўқишга қабул Мутахассислар юқоридаги им-
учундир мактабни аъло баҳолар- ро олимпиадаларда 1-3-ўринни қилинади. Бундан ташқари, Қу- кониятларнинг аксарияти умумий
га битириб, олтин медаль соҳиби эгаллаган абитуриентлар тест ролли Кучлар таркибига кирувчи ажратилаётган квотадан ташқари-
бўлган абитуриентга ҳеч қандай синовисиз ва қўшимча имтиҳон- вазирликлар(идоралар)да ҳарбий да экани ва бошқалар манфаатига
имтиёз йўқ, лекин республика ларсиз ўқишга қабул қилиниши- хизматни ўтаётган ҳарбий хизмат- зарар етказмаслигини таъкидлай-
фан олимпиадалари ғолибларига ни ҳам барчамиз яхши биламиз. чиларнинг фарзандлари, айрим ди. Аммо шу имтиёзлар эвазига
имтиёз белгиланган. Ёки бўлмаса, Қолаверса, чет тиллари бўйича шартлар асосида, ОТМларга квотани кўпайтириш мумкинлиги
Зулфия номидаги Давлат муко- айрим сертификатларга эга ёш- киришда ажратилган беш фоизли кўпчиликнинг эътиборидан четда
фоти соҳибаларига белгиланган лар ҳам имтиёзга эгадирлар. Бу қабул кўрсаткичлари доирасида қолади. Албатта, жамият ривожи
имтиёз. Агар шу танловда олий ўринда жорий йилдан Фарғона танловда иштирок этадилар. учун хизмати синаётган ёшларни
таълимга имтиҳонсиз кириш вилоятининг Сўх тумани ёшла- қўллаб-қувватлаш ҳар бир давлат-
имтиёзи бекор қилинса, танлов- ри учун қўшимча давлат гранти Хизмат вазифаларини бажа- нинг муҳим вазифаларидан бири.
да қатнашувчи қизлар таркиби асосидаги 500 та ўрин миқдо- риш чоғида ҳалок бўлган ҳамда Бизнингча, юртимизда рағбатлан-
қандай ўзгарар экан?.. рида мақсадли қабул параметр- ярадорлик, контузия, шикастла- тиришнинг ОТМга имтиҳонсиз
лари борлигини ҳам айтиб ўтиш ниш ёки касалликлар оқибатида киришдан бошқа йўлларини ҳам
Фикримча, қаерда ўринсиз лозим. ногирон бўлиб қолган Қуролли ўйлаб топиш вақти келган.
Кучлар таркибига кирувчи ва-
Улуғбек ИБОДИНОВ
«Mahalla»
Бўстонлиқда туризмни ривожлантириш
учун янги қулайликлар яратиляпти.
12 Адлия вазирлиги ЖАРАЁН 2020 йил
№29 (1956-1959)
томонидан ишлаб
чиқилган ва айни ЕР УЧАСТКАСИ
пайтда Олий Маж-
лис Қонунчилик
палатасида муҳо-
кама қилинаётган
“«Деҳқон хўжалиги
тўғрисида»ги Ўз-
бекистон Респуб-
ликаси Қонунига
ўзгартишлар кири-
тиш тўғрисида»ги
энди деҳқонга умрбодқонун лойиҳаси кенг
мунозараларга са-
баб бўлмоқда. Яъни
берилмайди...(ми?)деҳқон хўжаликла-
рига ер участкала-
рини мерос қолди- ҳокимлик томонидан олиб қўйила-
риладиган умрбод диган матоҳ, уни асраб-авайлаш, Боғ яратиш учун 30 йилга дасида: «Қонун кучга кирган кун-
эгалик ҳуқуқи билан ҳолатини яхшилаш учун ҳеч қандай ерни ижарага олган деҳ- дан бошлаб деҳқон хўжалиги учун
ажратиб бериш рағбат бўлмайди. Эртасига ишончи қон боғи бир кун келиб ер участкаларини мерос қилиб
тартиби ўрнига уни ва режалари бўлмаган одам юрти бирор «ҳоким буванинг» қолдириладиган умрбод эгалик
ижара асосида бе- учун жон куйдирадими, лоақал истаги ўлароқ, бошқа қилиш ҳуқуқи билан «ажратиш
риш тизими жорий атрофини йиғиштирадими? Йўқ! кимгадир ўтиб кетишини тартиби» бекор қилинади. Бунда
этилаётгани турли билиб турса, қўли ишга
саволларни туғдир- Ёки бўлмаса, боғ яратиш учун борадими? Таъбир жоиз
моқда. 30 йилга ерни ижарага олган бўлса, бунда деҳқон ва
деҳқон боғи бир кун келиб бирор ернинг ўртасида ришта
Хўш, ўзи нима гап? Ерларни «ҳоким буванинг» истаги ўлароқ, ҳосил бўладими?
хусусий мулк сифатида ажратиш бошқа кимгадир ўтиб кетишини
жараёни кечаётган бир пайтда билиб турса, қўли ишга боради-
нима учун деҳқонлардан ер участ- ми? Таъбир жоиз бўлса, бунда
касини умрбод мерос қилиб қол- деҳқон ва ернинг ўртасида ришта
ҳосил бўладими?
дириш ҳуқуқи олиб қўйилмоқда? Нега мулк ҳуқуқи бўлмаган вақтда вужудга келган ушбу қонун кучга киргунга қадар
Бунга қандай омиллар таъсир кўр- ўзгармоқда? бўлиб, дастлаб бу ҳуқуқ шахсий мавжуд деҳқон хўжаликларига
сатмоқда? Агар ер ижара асосида тураржойлар тагидаги ерларга нисбатан амалдаги мулкий ҳуқуқ-
бериладиган бўлса, унга нисбатан Хўш, нима учун янги тартиб нисбатан жорий этилган, — дей- лар сақланиб қолинади.» дейил-
муносабат ўзгармайдими? жорий этилмоқда? Қонунчиликка ди Адлия вазирлиги бошқарма ган, — дейди Н.Тилляев. — Яъни
ўзгартириш киритишга қандай бошлиғи Нодир Тилляев. — Бунга қонунда «... ҳуқуқдан маҳрум қи-
Янги тизим ерга асослар сабаб бўлмоқда? сабаб тураржойлар шахсий мулк линиши» ёки «... ҳуқуқнинг бекор
муносабатни сифатида мерос қилиб қолдири- қилиниши» белгиланмаган. Фақат
— Аввало, 1992 ва 1998 йилларда лиши мумкин бўлгани учун унинг янги ташкил этиладиган деҳқон
ўзгартирмайдими? қабул қилинган «Деҳқон хўжалиги тагидаги ер ҳам шундай ҳуқуқ хўжаликларига ерларни бошқа-
тўғрисида»ги қонунларда деҳқон билан ўта бошлаган. Бу ҳолатда ча шартда, яъни ижара асосида
Лойиҳага кўра, ушбу қонун куч- хўжалиги тушунчаси ўз ичига деҳқон хўжалиги ерларида уй-жой бериш тартиби жорий этилиши
га кирган кундан бошлаб деҳқон томорқа ер участкасида деҳқон- бўлмагани учун «мерос қилиб таклиф қилинмоқда.
хўжалиги учун ер участкаларини чилик қилишни ҳам қамраб олган, қолдириладиган умрбод эгалик
мерос қилиб қолдириладиган умр- — дейди Олий Мажлис Қонунчи- қилиш ҳуқуқи»ни қўллаш ноўрин. ***
бод эгалик қилиш ҳуқуқи билан лик палатаси депутати Равшан Бундай ерлар бутун дунёдаги каби Ўрганишларга кўра, деҳқон
ажратиш тартиби бекор қилинади. Мамутов. — Қонунчиликка кўра, «ижара» ёки «мулк» ҳуқуқи асоси- хўжаликлари фаолияти етарли
Ерлар боғдорчилик ва узумчилик деҳқон хўжалиги учун ажратилган да берилиши лозим бўлади. даражада тартибга солинмаган,
фаолияти учун 30 йилдан 50 йил- ерга уй-жой қуриш мумкин эмас, уларнинг сони ва ажратилган
гача, сабзавотчилик, полизчилик томорқа ерига эса — мумкин. Мамлакатимизда ерга нисбатан ерларнинг ҳисобини юритиш
ва бошқа деҳқончилик экинлари Шундай бўлса-да, амалиётда аҳоли мулк ҳуқуқини жорий этиш янги ҳамон йўлга кўйилмаган ҳамда
етиштириш фаолияти учун 5 йил- ўртасида бу икки хил турдаги институт сифатида аҳоли пункти деҳқон хўжаликлари тўғрисидаги
дан 15 йилгача ижарага берилади. ердан фойдаланиш усулини бир ерларига нисбатан яқиндан бош- маълумотлар турлича юритил-
Деҳқон хўжалиги тасарруфидаги деб тушунилиб, деҳқон хўжалиги лаб татбиқ этилмоқда. Ўз навбати- моқда. Яна бир жиҳат ҳам борки,
ер участкасига бўлган ҳуқуқ бекор ерларида ҳам уй-жой қуриш авж да, яқин келажакда қишлоқ хўжа- у ҳам бўлса, аҳоли сонининг ошиб
бўлганда ёки ижара, шу жумладан, олиб кетган. Бу, ўз навбатида, экин лиги ерларига нисбатан мулк ҳуқу- бораётгани ҳисобига бир кишига
иккиламчи ижара муддати туга- ерлари майдонлари камайиб кети- қини жорий этиш белгиланмаган. тўғри келадиган ер улуши тобора
ганда, деҳқон хўжалигининг фао- шига сабаб бўлган. Ерларни асраш, Бундан ташқари, қишлоқ хўжалиги камайиб бораётганлигидир. Қонун
лияти тўхтатилган ҳисобланади. унумдорлигини ошириш ва агро- соҳасидаги мавжуд маъмурий- лойиҳасида шу каби муаммоли
техника талабларига риоя қилиш бошқарув, иқтисодий тизимлар ва масалаларга жиддий ёндашилган.
Энди ҳақли мулоҳазалар туғила- каби мажбуриятларни бажариш инфратузилмалар ерга «ижара» Мазкур қонун билан ер участ-
ди: мамлакатимиз экин ерларининг иккинчи даражага тушиб қолди. ҳуқуқи асосида қурилган бўлиб, касткалари ноқонуний ёки турли
атиги 11,3 фоизини ташкил қилув- бирданига «мулк» ҳуқуқини жорий баҳоналар билан олиб қўйили-
чи ерлар деҳқонларнинг хусусий Шунингдек, деҳқон хўжали- этиш қатор амалий ва ҳуқуқий шининг олди олиниб, ерга бўлган
мулки деб ҳисобланмаса-да, деҳқон гига ер фақат қишлоқ хўжалиги муаммоларни келтириб чиқаради. ҳуқуқ кафолатлари янада кучайти-
тили билан айтганда, «умрбод»га маҳсулотлари етиштириш учун рилади. Шунингдек, фермерлар-
берилгани учун улар ўзларини ер, берилади, худди шу фаолият Деҳқон еридан маҳрум нинг асосий экиндан бўшаган ер
яъни мулк эгаси, деб ҳис қилишади, учун фермер хўжаликларига эса қилинадими? майдонларида бир ёки бир нечта
айнан шу учун ҳам қалбида кела- ер фақат ижара ҳуқуқи асосида мавсумда ижара асосида деҳқон
жакка ишонч, онгида эса узоқ муд- ажратилади. Бу борада деҳқон ва Яна бир жиҳатга эътибор қа- хўжалиги билан шуғулланишга
датли режалари тузилган бўлади, фермер хўжаликларининг ҳуқуқий ратиш керак: агар ижарага бериш рухсат берилиши вақтинча бўш
оилаларининг келажагини шу ер мақомини яқинлаштириш ҳам тартиби жорий этилса, ҳозирги турган ерлардан самарали фойда-
билан боғлашади. кўзда тутилмоқда. вақтга қадар ерга умрбод эгалик ланишга хизмат қилади.
қилиб келаётган деҳқон хўжаликла-
Ерни 5-15 йилга ижарага олиб — Ерга бўлган «мерос қилиб ридан бу ҳуқуқ олиб қўйиладими? Санжар ИСМАТОВ
ишлатувчи оила учун эса ер — қолдириладиган умрбод эгалик «Mahalla»
шунчаки вақтинча фойдаланиб, қилиш ҳуқуқи» эски совет дав- — Қонун лойиҳасининг 3-мод-
ташлаб кетиладиган ёки маҳаллий рида, яъни ерга эгалик ҳуқуқи
Тошкентда «Samsung» маиший совутгичлар
ишлаб чиқариш корхонаси ишга тушди.
2020 йил МУҲОКАМА 13
№29 (1956-1959)
Шубҳасиз, сўнгги ҳафтадаги муҳим воқеликдан бири,
бу — Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан
енгил автомобилларнинг орқа ойналарига парда тақиб
юришга оид иш кўриб чиқилиб, тегишли қарор билан
бу ҳолат қоидабузарлик эмаслиги тасдиқлагани бўлди. Очиғи, маз-
кур масала кўпдан бери баҳсларга сабаб бўлиб келаётган, турли да-
ражадаги судларнинг парда масаласида ижобий қарорига қарамай,
йўл ҳаракати хавфсизлиги ходимлари ҳайдовчиларни парда учун
жаримага тортишдан тўхтамаётганди...
ҲАЙДОВЧИ
орқа ён ойнага
ПАРДА ЎРНАТСА БЎЛАДИМИ?
Хўш, қонунларимизда айни Парда ҳайдовчига Умумий техник регламентнинг дартда (ГОСТ 33988−2016) автот-
ҳолат қандай баҳоланади? Унинг ноқулайлик 74-бандида енгил автотранспорт
аниқ ҳуқуқий тизими мавжудми? воситаларининг орқа ойнасига ранспорт воситаларининг орқа ён
Ойнага парда тутиш ҳайдовчига туғдирадими? чий парда ва дарпарда ўрна-
қанчалик ноқулайлик туғдиради? тишга рухсат этилгани ёзилган. эшик ойналарига парда ўрнатиш
Маълумки, бугунгача йўл ҳа- Кўпчилик мана шу жойда чалғий-
Иссиқдан тўлов эвазига ракати хавфсизлиги ходимлари ди. Яъни шу бандда орқа ойна тақиқланиши ҳақидаги қоидалар
ҳимояланиш мумкин... орқа эшикка парда ўрнатган- айтилган, аммо орқа ён ойнага мавжуд эмас, — дейди Бухоро
ларни юқоридаги кодекснинг (орқа эшик) рухсат берилади де- синов ва сертификатлаштириш
Юртимиз иқлим шароити бир- 126-моддасида қайд этилган йилмаганку, деб иккиланади. Ҳа, маркази давлат корхонаси ходи-
мунча иссиқ ва йилнинг ярмидан «ҳайдовчининг ўрнидан теварак- тўғри, ҳеч қаерда орқа эшикка ми Ф.Ирисов. — Шунингдек, амал-
кўп қисми қуёшли кунларга тўғри атрофни кўришни чеклайдиган парда ўрнатишга рухсат берил- даги техник регламентга кўра,
келади. Бу вазиятда эса транс- қўшимча нарсалар ўрнатилган син, деган жойи йўқ, аммо тақиқ-
порт воситалари ҳайдовчилари транспорт воситаларидан фой- лансин деган жойи ҳам йўқ-да! парда ўрнатилган ойнада ёруғ-
ва йўловчилари учун қуёшдан даланиш» деган қисми билан
сақланиш муаммога айланади. жазолаб келаётганди. Йиқилган курашга лик ўтказувчанлиги даражасини
Масаланинг қонуний ечими сифа- тўймайди...(ми?)
тида БҲМнинг 10 бараваридан 50 Хўш, «ҳайдовчининг ўрнидан текшириш имкони мавжуд эмас.
бараваригача миқдордаги тўлов теварак-атроф» тушунчаси нима Анча вақтдан бери давом этиб
эвазига ички ишлар органлари дегани ўзи? Афсуски, қонунчи- келаётган можаро — автомобил- Чунки мазкур текширув фақатги-
рухсатномаси асосида ойналари- лигимизда бу атамага таъриф ларнинг орқа ён ойналарига парда
нинг туси ўзгартирилган (қорай- берилмаган. Лекин «Ўзстандарт» ўрнатиш маъмурий ҳуқуқбузарлик- на туси ўзгартирилган ойналарда
тирилган) енгил автотранспорт агентлиги томонидан имзолан-
воситаларидан фойдаланишга ган ва биз учун расман амал ми ёки йўқми, деган саволга куни ёруғлик ўтказувчанлигини тек-
рухсат берилган. кеча Олий суд узил-кесил нуқта
ҲА, ТЎҒРИ, ҲЕЧ ҚАЕР- қуйди: қонунбузарлик эмас! ширишни назарда тутади. Демак,
Мазкур тартибга риоя этил- ДА ОРҚА ЭШИККА ПАР-
маган ҳолатларда эса Маъмурий ДА ЎРНАТИШГА РУХСАТ ИИВ Олий судга Бухоро шаҳар парда ўрнатилиши ойналарнинг
жавобгарлик тўғрисидаги ко- БЕРИЛСИН, ДЕГАН ЖОЙИ маъмурий судининг 2019 йил 6
декснинг 126-моддасига асосан, ЙЎҚ, АММО ТАҚИҚЛАН- сентябрдаги қарори ва Бухоро тусини ўзгартириш (қорайтириш)
базавий ҳисоблаш миқдорининг СИН ДЕГАН ЖОЙИ ҲАМ вилояти маъмурий судининг
йигирма беш бараваридан қирқ ЙЎҚ-ДА! 2019 йил 2 октябрдаги қаро- ҳисобланмайди.
баравари миқдоригача жарима ри устидан назорат тартибида
тўлаш белгиланган. қиладиган давлатлараро стан- шикоят киритган эди. Унга кўра, Олий суд ахборот хизматининг
дартга кўра, ҳайдовчи нигоҳи бухоролик Ботир Баҳранов 2019 қайд этишича, суд юқоридаги қо-
— Аслида ойналар тусини билан қамраб олинадиган 180 йил 18 апрель куни Бухоро кўча- нун талаблари ва ишнинг ҳақиқий
ўзгартириш (қорайтириш) оддий даражадан ташқаридаги майдон лари бўйлаб «Nexia» автомоби- ҳолатидан келиб чиқиб, маши-
безак эмас, — дейди «Тошкент теварак-атроф ҳисобланади. лида ҳаракатланиш вақтида ЙҲХБ нанинг орқа ён ойнасига парда
— Қашқадарё» йўналишида ҳа- Демак, орқа эшик ҳайдовчининг ходими томонидан тўхтатилган. ўрнатган ҳайдовчининг ушбу ҳа-
ракатланувчи Исломжон Азимов. жойидан теварак-атроф ҳудуди- Текширув вақтида автомашина- ракатида Маъмурий жавобгарлик
— Бу ўринда гап автотранспорт га кирмайди, чунки у 180 градус нинг орқа ён эшик ойналарига тўғрисидаги кодекснинг 126-мод-
воситаси ичидаги инсон саломат- майдонда жойлашмаган. парда ўрнатгани учун унга нисба- даси 1-қисмида назарда тутилган
лиги ҳақида кетмоқда. Саломат- тан баённома расмийлаштирган. ҳуқуқбузарлик аломатлари мавжуд
ликни табиий йўл билан сақлаган- — Ўз-ўзидан орқа эшик ҳайдов- эмас, деб топди. Демак, ўз-ўзидан
лик учун жарима ундирилиши ёки чининг жойидан теварак-атроф Шундан сўнг Б.Баҳранов унга ойдинлашадики, орқа ён ойналар-
уни сотиб олишни таклиф қилиш ҳудудига кирмаса, демак, манти- нисбатан тузилган маъмурий га парда тутиш ҳеч қандай қоида-
қанчалик мантиққа тўғри келади? қан олиб қараганда, орқа эшикка баённома устидан шикоят қилиб, бузарлик сифатида баҳоланмайди.
Қолаверса, кўпчиликнинг бунга парда ўрнатганлик учун жарима судга ариза беради. Туман судида
қурби ҳам етмайди. Натижада ҳам қўллаб бўлмайди, — дейди ютгач, ИИБ ходимлари бу қарор ***
ёз кунлари аксарият йўловчилар ҳуқуқшунос Хушнудбек Худой- устидан вилоят судига шикоят қи- Айтиш керакки, парда маса-
орқа ойнага сочиқ ёки парда ту- бердиев. — Миллий қонунчилик- лишди. Вилоят судида ҳам ютқаз- ласида Фарғона ва Самарқанд
тишга мажбур бўлади. Аммо йўл- да орқа эшикка парда ўрнатиш гач, Олий судга шикоят қилишди. вилояти судларида ҳам юқоридаги
патруль ходимлари бу ҳолатни мумкин эмас, деган конкрет Охир-оқибат парда масаласи энг каби қарорлар чиқарилган. Яъни
қоидабузарлик сифатида баҳолаб, тақиқловчи қоида мавжуд эмас. юқори суд инстанциясига етиб судлар ҳайдовчининг шикоятини
ҳайдовчини жаримага тортади. борди. Олий судда эса фуқаролар қаноатлантириб, орқа эшик ойна-
Ахир, орқа ён ойнага парда тутиш ҳақлиги, ички ишлар органлари ларига парда тақишни қонуний,
ҳайдовчига ҳеч қандай ноқулай- ходимлари эса ноҳақлиги расман деб топган ва жарима жазосини
лик туғдирмаса, уни тақиқлашдан белгиланди. бекор қилган. Албатта, суд қарор
нима наф? қабул қилишда давлат органлари
— Мамлакатимиз ҳудудида ёки бошқа муассасаларнинг рас-
амалда бўлган давлатлараро стан- мий муносабатлари ёхуд қонунни
қўллаш бўйича тушунтиришларига
эмас, балки қонун талабига асос-
ланиб қарор қабул қилади. Зеро,
суднинг вазифаси, энг аввало,
қонун устуворлигини таъминлаш.
Ишонамизки, бундан буён айни
масалада ҳеч кимга жарима қўл-
ланмайди.
Санжар ИСМАТОВ
тайёрлади.
Ўзбекистон Миллий архиви кутубхонасига
ноёб Қуръон нусхаси топширилди.
14 ДОЛЗАРБ МАВЗУПандемия ижтимоий соҳада бажарилиши керак бўл- 2020 йил
№29 (1956-1959)
ган вазифалар талайгина эканини кўрсатиб қўйди. Шу
билан бирга, ҳар қандай вазиятга тайёр туриш керак-
лиги, айниқса, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож
қатламини қўллаб-қувватлаш учун мустаҳкам ва бир
маромда ишлайдиган тизим яратиш зарурлигини исбот-
лади. Тўғри, бугун ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳолига
ҳар доимгидан-да, кўпроқ эътибор қаратилмоқда. Аммо
давлат ғазнаси ва ҳомийлар томонидан бериладиган
бир марталик ёрдам уларнинг муаммосини буткул ҳал
“қилмайди.
ИЖТИМОИЙ ТАДБИРКОРЛИК
ИШСИЗЛИККА БАРҲАМ БЕРАДИМИ?
Хўш, унда қандай йўл тутиш Фавқулодда ҳолатларда ДАРВОҚЕ... ликни тадбиркорлик билан боғла-
керак? Бу борада мамлакатимизда қандай наф келтиради? маганмиз. Аммо замонавий дунёда
қандай чора-тадбир кўриляпти? Ногиронлиги бўлган шахс- ушбу жабҳани ҳам қонуний тартибга
Қачонгача бир марталик кўмак Қонун лойиҳасида табиий лар учун иш ўринлари солиш эҳтиёжи туғилмоқда. Дунё
бериш билан масаланинг ечимини офатлар, фалокатлар, эпидемия- яратаётган тадбиркорлик ҳамжамиятида «ижтимоий тадбир-
ахтарамиз? Аслида муаммонинг лар, эпизоотиялар ва фавқулодда субъектларига ҳар бир корлик» феномени ривожланиши-
оқибатлари билан эмас, сабаблари хусусиятга эга бўлган бошқа ҳолат- яратилаётган иш ўрни учун нинг ҳуқуқий жиҳатлари ҳамон ўзи-
билан курашиш керак эмасми?! ларини бартараф этиш ижтимоий БҲМнинг 25 бараварига- нинг бошланғич босқичида тургани-
тадбиркорлик фаолиятининг ало- ча, бироқ жами ҳар бир ни ҳам қайд этиш лозим. Ўз ўрнида
Ижтимоий тадбиркорлик ҳида йўналишларидан бири этиб тадбиркорлик субъекти ижтимоий тадбиркорлик ҳуқуқий
талаблари қандай белгиланмоқда. учун БҲМнинг 500 барава- майдонининг йўқлиги имтиёзлар ва
бўлади? ридан ошмаган миқдорда преференциялар бериш қоидалари
— Ҳужжатга ушбу йўналиш кири- 3 йил муддатга, бир йил- ишлаб чиқилмагани, биноларни
— Албатта, бир марталик тилишига коронавирус инфекцияси лик имтиёзли давр билан, сотиб олиш ва ижарага олишда
ёрдам пули бу муаммони тўла тарқалиши билан боғлиқ вазият Марказий банкнинг асосий қийинчиликлар, маҳсулотларни
бартараф эта олмайди, — дейди сабаб бўлди, — дейди О.Ҳожиниё- ставкасида, яратилган иш сотиш билан боғлиқ муаммолар ва
Адлия вазирлиги бўлим бошлиғи зов. — Коронавирус билан боғлиқ ўрнида ногиронлиги бўл- ҳоказолар каби салбий оқибатларга
Отабек Ҳожиниёзов. — Шу боис ҳодисалар кўрсатдики, эпидемия ва ган шахсларнинг камида олиб келади. Бундай қийинчиликлар,
«Ижтимоий тадбиркорлик тўғри- бошқа фавқулодда ҳолатларда иж- бир йил ишлаши шарти айниқса, ижтимоий тадбиркорликка
сида»ги қонунни қабул қилишга тимоий аҳамиятга эга бўлган товар билан микрокредитлар алоҳида эътибор қаратаётган МДҲ
қаратилган ишлар олиб бориляп- ва маҳсулотлар, айниқса, тиббий ажратиш тартиби жорий мамлакатларида сезилмоқда.
ти. Унинг мақсади — аҳолининг воситалар ва дори-дармонларга этилади.
ижтимоий заиф қатлами турмуш талаб кутилмаганда ошиб кетиши ва Шу ўринда қандай йўл тутиш ке-
даражасини яхшилаш, уларни етишмовчилик кузатилиши мумкин. Нега шу вақтгача эътибор рак, деган ҳақли савол туғилади. Энг
иш билан таъминлаш, ижтимоий Бундай ҳолатларда етишмовчиликни қаратилмаган? аввало, қонуний асос яратиш зарур.
товарлар ишлаб чиқариш ва қоплашнинг энг қулай йўлларидан Янги қонун лойиҳаси айнан шу асос-
хизматлар кўрсатишдан иборат. бири, бу — бошқа турдаги маҳсулот Кейинги пайтларда, айниқса, ни яратиш учун ишлаб чиқилди. Унга
Ижтимоий корхонанинг ишига, ишлаб чиқараётган корхонани тез- пандемия билан боғлиқ ҳолат сабаб кўра, давлатимиз томонидан ижти-
асосан, ижтимоий жиҳатдан бар- корлик билан ижтимоий аҳамиятга ҳомийлар, турли сабаблар билан моий лойиҳалар учун инвестициялар
қарор бўлмаган ёки ногиронлиги эга маҳсулот ишлаб чиқаришга пул йиғиб, уни эҳтиёжмандларга жалб қилишда қулай шарт-шароит-
бўлган шахслар жалб этилади. ихтисослаштиришдир. Бу услуб жа- тарқатишга бош қўшаётган ин- лар яратиш назарда тутилмоқда.
Ушбу корхона юридик шахс ёки ҳонда жуда кенг қўлланилмоқда. сонлар кўпайди. Бу қувонарли ҳол,
якка тартибдаги тадбиркор то- албатта. Аммо яхшилик қиламан, Шу билан бирга, ижтимоий
монидан ташкил этилиши кўзда Хусусан, жаҳонга машҳур деб айрим кимсаларнинг маломат- тадбиркорлик фаолиятини давлат
тутилган. «ARMANI» модалар уйига қарашли га қолаётган ёки аксинча тўпланган томонидан қўллаб-қувватлашнинг
барча тикув корхоналари тиббиёт маблағни ўз эҳтиёжи учун ишлатиб аниқ механизми ҳам ишлаб чиқил-
— Таъкидлаш керак, ижтимоий ходимларини коронавирус ин- юбориш ҳолатлари ҳам кузатилиб моқда. Хусусан, давлат томонидан
тадбиркорлик, албатта, катта фой- фекциясидан ҳимоя қилувчи бир турибди. Айнан шу жиҳатларга ижтимоий тадбиркорлар ва кор-
дага йўналтирилган бизнес эмас, марталик ҳалатлар ишлаб чиқариш- барҳам бериш учун ҳам ижтимоий хоналарга имтиёзлар ва префе-
— дейди Тадбиркорликни ривож- га ўтказилди. Шунингдек, «GUCCI», тадбиркорликни тартибга солиш ренциялар тақдим этилади. Яъни
лантириш агентлиги директори «YSL», «BALENCIAGA» каби машҳур керак эмасми? Бизда нега шу пайт- давлат мулки объектларини ёки
ўринбосари Ботир Аҳмедов. — У брендлар ҳам ўз фаолиятини тиб- гача бунга эътибор берилмаган? уларга бўлган мулкий ҳуқуқларни
давлатнинг ижтимоий соҳадаги бий ниқоблар ва ҳимоя кийимлари имтиёзли ёки «ноль» қиймат бў-
маълум бир функцияларини дав- ишлаб чиқаришга ихтисослашти- — Ижтимоий тадбиркорлик — биз йича берилади. Солиқлар ва бож-
лат-хусусий шерикчилик асосида ришга тайёр эканини эълон қилди. учун янги йўналиш, — дейди О.Ҳо- хона тўловлари бўйича имтиёзлар
тадбиркорлик субъектларига ҳам жиниёзов. — Негаки, саховатпеша- тақдим этилади.
йўналтириш дегани. Ижтимоий
тадбиркорликка йўналтирилади- Хулоса ўрнида
ган маблағлар 5-7 йилгача бўлган
муддатда ўзини ўзи ривожланти- Бугун ижтимоий тадбиркорлик
риши лозим. Шу ўринда ижтимоий институтини яратиш ва уни ри-
тадбиркорлик, ижтимоий корхона вожлантириш учун давлат томо-
қандай бўлади, деган савол туғи- нидан тўлақонли қўллаб-қувватлаш
лади. Бунда асосий масала — аҳо- тизимини амалиётга жорий этиш-
лининг ижтимоий ҳимояга муҳтож нинг айни фурсати. Агар биз уларга
қатламини иш билан таъминлаш- субсидиялар ва грантлар ажратма-
дан иборат. Ижтимоий корхона сак, имтиёзлар ва преференциялар
сифатида реестрга киритилиши тақдим этмасак, бир марталик
учун корхона штат жадвалининг ёрдам ва бошқа чора-тадбирлар-
камида 70 фоизи ана шундай тои- га ундан-да кўпроқ маблағ сарф
фа вакиллари бўлиши зарур. этишга мажбур бўламиз.
Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
«Mahalla»
Олий таълим муассасаларининг юқори курслари учун
дарслар онлайн тарзда бошланди.
2020 йил ТАҲЛИЛ 15
№29 (1956-1959)
бўлмайди. Албатта, ДАРВОҚЕ...
Нега ҳар йилиЎтган икки-уч йил
бу ўзгаришлар Қонунларни
мамлакатимиз баҳолашда халқаро
ҚОНУНтарихида туб тажриба қандай?
бурилиш ясаган Францияда норматив-ҳу-
ислоҳотлар, қуқий ҳужжатлар таъси-
рини баҳолаш «ex ante»,
ҳужжатларигаянгиланиш ва «ex post» методлари асо-
сида амалга оширилади.
ўзгаришлар даври Бунда ҳукумат таркибида
сифатида қолади, фаолият юритувчи қонун
ҳужжатлари таъсирини
“ ўзгартириш киритилади?десак муболаға баҳоловчи департамент
қабул қилинаётган томонидан қонун ҳужжат-
лари лойиҳалари таҳлил
меъёрий ҳужжатлар: қилинади, сўровлар ўтка-
зилиб, прогнозлаш орқали
қонунлар, уларнинг амалиётга кири-
тилиши маъқулланади.
Президент фармон
Қонунлар коррупцияга
ва қарорларига йўл очмаслиги керак
таянган ҳолда Яқинда тузилган Ёшлар парла-
менти билан давра суҳбатида Се-
амалга ошириляпти. нат раиси Танзила Норбаева қонун
ижодкорлиги ҳақида гапирар экан,
Хусусан, Ўзбекистон жумладан, шундай деди: «Тан олиш
керак, ҳозир ишлаётган айрим
Республикаси қонунлар коррупцияга йўл очади
ёки соф рақобатга йўл бермайди.
қонун ҳужжатлари Бу қонун ёки нормалар ўз вақтида
айрим шахсларнинг манфаатларига
маълумотлари мослаб ишлаб чиқилгани ҳам ҳақи-
қат». Сенат раисининг сўзларидан
миллий базаси 20 да кўрсатилиши айрим тушунмов- самарали? ҳам бу борада қилиниши керак бўл-
мингдан ортиқ чиликларга сабаб бўлади. Аввало, бу — Бунинг учун, аввало, ҳужжат- ган ишлар бисёр эканини англаш
норматив-ҳуқуқий қонундан кўра, қонуности ҳужжа- мумкин. Қувонарлиси шундаки, бу
ҳужжатдан иборат тининг аҳамиятлилик даражасини ларни ишлаб чиқишнинг дастлабки борада кейинги йилларда депутат-
бўлиб, ҳар йили ошириб юборади. Шунингдек, босқичидаёқ уларнинг таъсирини лар анча ҳушёр ва фаол иш олиб
ўртача минг-икки қонун бандларини билсангиз-да, баҳолаш ва жамоатчилик муҳока- бормоқда.
мингга яқин ҳужжат ундан амалий ҳаётда фойдалана масидан ўтказишнинг самарали
қабул қилинади. олмайсиз. механизмларини жорий этиш талаб Жорий йил давлат дастурига
этилади, — дейди Адлия вазирлиги биноан, мутасадди ташкилотлар
тўғридан-тўғри амал қилувчи
Аммо айрим ҳужжатларнинг иж- Масалан, 2013 йил 27 декабрда мутахассиси Дилмурод Ражабов. қонунларни қабул қилиш амалиё-
тимоий ҳаётга таъсир доираси кам қабул қилинган «Экологик назорат — Яъни «ишлаб чиқилаётган қонун тини кенгайтириш, аввалги қо-
бўляпти, айримларини эса бир-ик- тўғрисида»ги қонунда ўндан зиёд ҳужжати қанчалик муҳим, ундан нунларни ҳам кўриб чиқиш, қонун
ки йилда янги таҳрирда чоп этишга ҳаволаки нормалар мавжуд. Уни қандай натижалар кутилмоқда ва ҳужжатларини баҳолаш тизимини
тўғри келмоқда. Боиси бу жараён, ўрганиш ва тушуниш оддий аҳо- ҳужжат мазкур кутилаётган самара- такомиллаштиришни тегишли «Йўл
яъни қонун ҳужжатларини қабул ли учун оғирлик қилади. Яна бир ли натижаларга эришиш имконини харитаси» асосида амалга ошириш
қилиш ёки ўзгартириш оддий бир ҳолат: қонунлар оммавий ахборот берадими» деган муҳим саволларга белгиланган. Қонун ҳужжатларини
жараён эмас. Бунда бир қатор жи- воситаларида кўп бор эълон қили- ҳали у қабул қилинмасдан туриб, ишлаб чиқишда ушбу жиҳатларга
ҳатларга — қонун ҳужжатларининг нади, аммо кўп ҳолларда қонунос- аниқ жавоблар бўлиши шарт. Бу- эътиборли бўлиш зарур. Бунга эса
амалда самарали қўлланилиши, ти ҳужжати берилмайди. нинг учун уни халқаро тажрибада қонун ҳужжатларини тартибга
ортиқча маъмурий-тартиб тао- қўлланиладиган «ex ante» методида солиш, таъсирини баҳолаш ти-
Қонун ҳужжатларининг амал қи- зимини йўлга қўйиш орқалигина
эришиш мумкин. Чунки қонунлар
милларни қисқартириши ва халқ лиш муддатлари қисқаргани, яъни баҳолаш зарур. Ҳужжатлар қабул халққа хизмат қиладиган ҳақиқий
демократик мамлакатда тараққиёт
манфаатларига мос бўлишига катта айрим норматив-ҳуқуқий ҳужжат- қилингандан сўнг 2-3 йилда ама- бўлади.
аҳамият бериш талаб этилади.
ларнинг қабул қилинганига бир-ик- лиётда унинг ишлаши, кутилган Санжар ЭШМУРОДОВ
Қонун ҳужжатлари реал ишла- «Mahallla»
ки йилдан кўп бўлмаган муддатда натижага олиб келиши, бўшлиқлари
ши учун эса улар аввал бошданоқ
янги таҳрирдаги лойиҳаси ишлаб каби муҳим мезон ва кўрсаткичлар
ҳар томонлама пухта ўйлаб, турли чиқилиши ҳам мақсадга мувофиқ бўйича «ex-post» усулида таҳлил
таҳлиллар ва баҳолашлар, муҳо- эмас. Масалан, 2018 йил 9 апрелда қилиниб, баҳоланиши ҳамда баҳо-
камалар ва асослантиришлардан қабул қилинган «Давлат харидлари лаш натижалари кенг жамоатчи-
сўнг қабул қилиниши лозим. Хўш, тўғрисида»ги қонун қабул қилинга- ликка эълон қилиниши керак.
ҳужжатларнинг ижтимоий ҳаётга нига бир йил ўтиб, қонуннинг янги Баҳолашда шаффофликни таъ-
таъсири, аҳамиятлилик даражаси, таҳрирдаги лойиҳаси 2019 йил- минлаш мақсадида тартибга солиш
яшовчанлигини ошириш учун ни- нинг 17 июлида Норматив-ҳуқуқий таъсирини баҳолаш бўйича «махсус
малар қилиш керак? Нега ҳар йили ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси платформа» ташкил қилиш, унинг
қайсидир ҳужжатга ўзгартириш
порталига жойлаштирилган. мобиль версиясини ишга тушириш
киритишга тўғри келмоқда?
«Ex ante», «ex post» талаб этилади. Уни кенг жамоат-
Муаммо нимада, уни усуллари қанчалик чилик билан таништириш учун
қандай бартараф этиш қонун ижодкорлигига бағишланган
самарали? телелойиҳа, радиоэшиттириш ва
мумкин? туркум мақолалар чоп этиш зарур.
Шунингдек, айрим қонун ҳуж- Ушбу чора-тадбирлар, энг аввало,
— Қонун ҳужжатларини пухта жатларида белгиланган имтиёз ёки қабул қилинаётган ҳужжатнинг
тайёрламаслик, уни баҳолаш ти- вазифанинг ижроси бўйича тўлиқ халқчил бўлишига, кенг омманинг
зими мавжуд эмаслиги соҳада бир тизим яратилмай қолиши қонун- фикр-мулоҳазалари билан бойити-
қатор муаммо ва камчиликларни нинг шу бандининг ҳаётга татбиқ лишига олиб келади.
келтириб чиқаради, — дейди Адлия этилмай қолишига сабаб бўлади.
вазирлиги ҳузуридаги Ҳуқуқий Маълумки, халқаро тажрибада «Еx Шунингдек, бу жараёнда лойиҳа-
сиёсат тадқиқот институти масъ- post» орқали баҳолаш тизимли ни амалга ошириш давомида юзага
ул ходими Дилдора Анварова. хатоларни аниқлашга ёрдам беради келиши мумкин бўлган ижобий ва
— Масалан, қонунларда ҳавола ва ва шу орқали таҳлил методология- салбий натижалар баҳоланади. Асо-
нормаларнинг кўплиги, яъни қонун си такомиллаштирилади. «Ex post» сийси, ортиқча маъмурий тартиб-
ижтимоий ҳаётга тўғридан-тўғри усули қонун ҳужжатлари таъсири- таомиллар, бюрократик тўсиқлар,
таъсир этмаслиги, унинг асосий ни тизимли баҳолашда қўллани- самарасиз тартибга солиш жараён-
иловалари қонуности ҳужжатлари- лади. Хўш, бу усул бизда қанчалик ларининг олди олинади.
Мобиль телефон рақамини ўзгаришсиз бошқа
компанияга ўтказиш мумкин.
16 2020 йил
ДАВЛАТ НАЗОРАТИ №29 (1956-1959)
Кўп қаватли, ички ва ташқи дизайни ҳайрат уйғотувчи мада-
ний-маиший иншоотларни, барча қулайликлари билан бунёд
этилган тураржой объектларини кўрганда, йўқдан бор қила-
диган қурувчилар меҳнатига тасанно айтасиз. Мамлакати-
мизда қурилиш ҳажмининг сифат ва салмоқ жиҳатидан ошиб
бораётганини кейинги йилларда барпо этилаётган бинолар
мисолида кузатиш қийин эмас. Ярим йиллик якунларига кўра,
қурилиш-таъмирлаш ишларига 8,1 триллион сўмдан кўпроқ
маблағ сарфланиши ва янгидан-янги иншоотларнинг фойда-
“ланишга топширилаётгани қувонарли ҳол, албатта.
ҚУРИЛИШДА
ШАФФОФЛИК
қандай таъминланади? МАВЗУГА ОИД
Қурилишда сифат МАЪЛУМОТ:
назоратининг аниқ
тизими яратилганми? 2018 йилда қурилиш
соҳасида фаолият кўр-
Қурилиш объекти фойдала- цияси масъул ходими Муҳаммад- дан давлат қурилиш назоратини сатаётган корхона ва
нишга топширилса, у ҳар томон- жон Мўминжонов. — Эскирган, амалга оширишнинг такомиллаш- пудратчи ташкилотлар
лама кўздан кечирилади, мустаҳ- кўримсиз ҳолатга келиб қолган ган янги тартибини белгилайди. сони 24 118та бўлиб, 2019
кам қурилганми, иситиш тизими, бинолар ўрнида янгисини мустаҳ- Мазкур маъмурий регламентда йилда бу рақам 29 112
газ, электр таъминоти жойидами кам, пишиқ-пухта тиклаш учун ҳар давлат қурилиш назорати, қои- тага, жорий йилда эса 38
ва ҳоказо саволлар берилади. томонлама назорат кучайтирил- дабузарликларни бартараф этиш 718 тага етди.
Агар бу соҳада давлат назорати сагина, узоқ йиллар хизмат қила- бўйича кўрсатмалар, қурилиши ту-
бўлмаса, унинг аниқ тизимлари диган иншоотлар фойдаланишга галланмаган объект, инспекторлик дошлилигига таъсир қилувчи,
ишга туширилмаган бўлса, бу топширилади. Жорий йилда текширувларига қўйилган талаблар инсон саломатлиги ва ҳаётига
барча саъй-ҳаракатлар беҳуда қишлоқ жойларда жами 12 004 та, ўз ифодасини топган. таҳдид солувчи сифатсиз қури-
кетди, деганидир. шаҳарларда кўп квартирали 18 010 лиш материаллари ва буюмлар
та уй-жой, инвестиция дастури Объект хавф-хатар қўлланилгани аниқланса, бундай
Бундай ҳолатларга барҳам доирасида эса 2379 та объект ва тоифасига ажратилади тақдимномани тегишли орган ва
бериш мақсадида охирги тўрт бошқа кўплаб маданий-маиший ташкилотларга юбориш турли
йил мобайнида қурилиш соҳаси- биноларни қуриб, ниҳоясига етка- Қарорга мувофиқ, давлат қури- қинғирликларга жазо белгилани-
ни тартибга солувчи 33 та қонун, зиш белгиланган. лиш назорати якунлари бўйича ши учун асос бўлади.
фармон ва қарор қабул қилинди. зарур ҳолларда далолатнома, ёзма
«Шаффоф қурилиш» тизимининг Катта режа шунга яраша саъй- кўрсатма, тақдимнома ва бошқа Давлат қурилиш назоратида
ишга туширилгани, қурилиш- ҳаракатни, назорат бошқаруви- ҳужжатлар расмийлаштирилади. объект хавф-хатар тоифалари
пудрат ташкилотлари фаолия- нинг холис ва изчил, шаффоф Айни пайтда бино ва иншоот- бўйича тўрт гуруҳга ажратилади:
тини баҳолаш рейтинг тизими тизимини талаб қилади. Мазкур ларнинг инструментал техник хавфлилик омили паст, ўрта, юқо-
жорий этилгани, уларнинг их- қарор Президентимизнинг жорий текширувдан ўтказилиши бўйича ри ва ўта юқори бўлган объектлар.
тисослашуви, қурилиш-монтаж йил 5 февралдаги «Қурилиш-мон- хорижий давлатлар тажрибасига Тоифа ўша иншоотнинг енгил ёки
ишлари турлари, мутахассис таж ишлари сифатини тубдан ях- ҳам назар солинди. мураккаб конструкцияда бунёд
кадрлар ва ишчи-ходимлар сони, шилаш ва қурилишни назорат қи- этилишига боғлиқдир ва бунга
асосий ишлаб чиқариш воси- лиш тизимини такомиллаштириш — Россия Федерацияси, Бело- қараб қурилиш объектининг дав-
талари тўғрисида маълумотлар чоралари тўғрисида»ги қарори русь Республикаси тажрибаси рийлик муддатларини ҳам белги-
ягона электрон базаси ярати- ижросини таъминлаш мақсадида ўрганилди, — сўзида давом этади лаш мумкин.
лаётгани назоратни кучайтириш ишлаб чиқилган. Унинг аҳамияти М.Мўминжонов. — Назорат қури-
омилига айланмоқда. шундаки, қурилиш-таъмирлашда лиш объектларининг хавф-хатар ***
сон эмас, сифат бирламчи бўлиши тоифасидан келиб чиққан ҳолда Фойдаланишга топширила-
Янги қарор: унинг керак. белгиланиши мақсадга мувофиқ- диган объектни ҳар томонлама
мазмун-моҳиятида нима дир. Лойиҳалаштириш ва қури- кўздан кечириб, ўз эътирозларини
Сир эмас, қурилиш соҳасида лиш соҳасида фаолиятни амалга билдиришга буюртмачининг тўла
ётади? турли кўзбўямачиликлар – маб- ошириш учун лицензия ва рухсат маънода хаққи бор. Миллиардлаб
лағ ўзлаштириш, материалларни берувчи ҳужжатларни тўхтатиб маблағ сарфланган янги бино
Вазирлар Маҳкамасининг талон-торож қилиш, объект қу- туриш, тугатиш ва бекор қилиш бекаму кўст, буюртмачи хоҳиш-
«Объектларда давлат қурилиш рилишининг асоссиз равишда юзасидан тегишли органларга истакларига мос бўлиши керак.
назоратини амалга ошириш бў- кечиктирилиши ёки сифатсиз тақдимнома юборилади. Бино ва «Мендан кетгунча, эгасига етгун-
йича маъмурий регламент ҳамда топширилишига кўп бор гувоҳ иншоотларнинг зилзилага бар- ча» қабилида қурилган, шошма-
объектларнинг хавф-хатарлар бўлганмиз. Қарор шу жиҳатлар- шошарлик билан экспертизадан
тоифалари таснифини тасдиқлаш ўтказилган ва қисқа муддатда
тўғрисида»ги қарорида Қурилиш фойдаланишга топширилган имо-
вазирлиги зиммасига бир талай рат кўпга бормайди. Шу жиҳатдан
вазифалар юклатилди. Хўш, қарор олганда, қурилиш объектларига
таг-замирида нима ётади? Унинг янги маъмурий регламентнинг
қабул қилиниши аҳамияти нима- белгиланиши бу каби салбий
да? ҳолатларга чек қўяди, дея умид
қиламиз.
— Юртимизда қурилиш салмоғи
кескин ошмоқда, — дейди Қури- Ҳулкар КУЗМЕТОВА
лиш вазирлиги ҳузуридаги қури- «Mahalla»
лиш соҳасида назорат инспек-
1 сентябрдан хорижга олиб чиқиб кетиш мумкин
бўлган нақд валюта миқдори ошди.
2020 йил МУЛОҲАЗА 17
№29 (1956-1959)
БИРИНЧИ ҲОЛАТ: суҳбатдошингиз юз-кўзида
касби ёки ҳунари билан жамиятга хизмат қилиш,
эл манфаатини ўйлаш, оиласи фаровонлигини
таъминлаш ҳисси мужассам. Қайси касб эгаси
бўлишидан қатъи назар, ўз ҳаётидан рози бўлиб
яшаётган замондошимиз шахсий манфаатларини
жамият ўлчовлари билан уйғунлаштира олган. У якка
ҳолатда ҳеч ким эмаслигини, бахту саодат калити,
аввало, ўз қўлида эканини чуқур англайди...
БОҚИМАНДАЛИК
қачонгача кўзимизни кўр қилади?
Давлатнинг этагига осилиб яшаш бизга ёт ИККИНЧИ ҲОЛАТ: ўз ту-
эмасми? Қачон ўзимиз ҳаракатни бошлаймиз? риш-турмушидан нолийди-
ган одамнинг фикрича, ҳам-
Сўровнома натижалари Янгиқўрғон қишлоқларида 4060 назарий ёндашувлар бор. ма ўғри, порахўр ва фириб-
нимани кўрсатади? нафар аҳоли истиқомат қилади. — Психологияда «назорат локу- гар. Тўқ, фаровон яшаётган
Ўзига тўқ, тадбиркорлик орқаси- одамлар гўёки пулни фақат
«Ижтимоий фикр» республика дан мўмай даромад топаётган си» деган тушунчага дуч келамиз, ноқонуний йўллар билан
жамоатчилик фикрини ўрганиш ишбилармонларни кўрсам, одам — дейди психология фанлари ишлаб топади. Ҳаётнинг фа-
маркази ходимлари томонидан меҳнатининг орқасидан нима- доктори Умарали Қодиров. — қат қора нуқталарини кўриб
ҳар йили юртдошларимиз ўрта- ларга эришмайди-я, деган фикр Назорат локуси (лот. locus – ман- яшаётган бундай шахслар
сида турли мазмундаги сўровно- кўнглимдан ўтади. Лекин камба- зил, франц. contrуle - текшириш) учун хорижий давлатлар
малар ўтказилиб, респондентлар- ғаллигидан, қўли калталигидан инсоннинг ўз муваффақияти ёки гўёки жаннат. Ўз юртида
нинг муайян воқеликка нисбатан нолийдиган қишлоқдошларимиз муваффақиятсизлиги сабабини ризқ-насиба топишга қий-
муносабатлари ўрганилади. ҳам бор. Улар осмондан чалпак ташқи таъсир ёхуд ўз имконият- наладиган бу тоифадаги ки-
ёғилишини кутади, бошқача айт- ларига боғлиқ ҳолда идрок этиши шилар жамиятда кечаётган
— «Ўз ҳаётингиздан мамнун- ганда, олма пишиб, оғзига тушиши билан боғлиқдир. Шунга кўра ислоҳотларга фақат салбий
мисиз?» саволи остида 2019 йил- керак. ташқи ва ички назорат локуси баҳо беради...
да ўтказилган сўровнома нати- фарқланади. Бу атамани 1954 йили
жаларида 75,3 фоиз фуқаро бахт- Уй шароитини кўрсангиз, 8-10 америкалик психолог Жулиан Рот- Бироқ уларда ташқи назорат
ли, фаровон яшаётганини қайд сотих томорқаси бор, тер тўкиб тер фанга киритган. Кейинчалик локуси жуда ривожланган бўла-
этган, — дейди ушбу марказ ишлашга ҳафсала йўқ, қақраб ёта- назорат локусини аниқлашга йў- дики, уларнинг таржимаи ҳоли
масъул ходими Марат Хожиму- ди. Ёнида ариқ, экинзорини гулла- налтирилган «Роттер сўровнома- ўрганилса, мактабда ҳам ялқов
ҳаммедов. — Ўз умридан қисман тиб-яшнатиб, рўзғорини бадастир си» ишлаб чиқилди. Мактабда паст бўлгани, битиргандан сўнг бир
мамнунлар ҳам бор. Ҳаётнинг қилиш мумкин. Лекин ялқовлик, баҳога ўқийдиган ўсмир бунинг ҳунарнинг бошини тутиб, уни
фақат негатив, яъни салбий жи- дангасалик, «Берсанг ейман, ур- сабабини ташқи, яъни ўзига боғ- пухта ўзлаштирмагани, бирор
ҳатларини кўриб яшаётган рес- санг ўламан!» қабилида ўйлаш бу лиқ бўлмаган таъсир билан боғлаш ташкилотда ёлчитиб ишламага-
пондентлар бор-йўғи 2,1 фоизни тоифадагиларда ғурур туйғусини йўлини тутади. Меҳмон келиб ни маълум бўлади. Шу боис улар
ташкил қилди. Айнан шу типдаги ҳам ўлдириб қўйган, назаримда. қолса, дарс тайёрлай олмайди, танбал, мудом боқимандалик
одамлар меҳнат қилгиси кел- кайфиятида юради, жамиятдан
баҳона тайёр. Ички локусда норози. Стресс ва депрессияга
майди, хорижий давлатларни ҳам кўпинча шу тоифадагилар
эса ўқувчи «икки» баҳо олиб тушади. Энг ёмони, меҳнати
орзу қилади, боқимандалик- туфайли муайян натижаларга
дан уялмайди. Фаол, соғлом Мавзуга оид маълумот: қолса, сабабини ўз хатти-ҳа- эришган, халқ эътирофига са-
ҳаётий позицияси бўлган, ракатлари билан изоҳлайди, зовор бўлган юртдошларимизга
яъни у ўша фанга қизиқмайди, нисбатан уларда ҳасад туйғу-
жамият ривожига ўзининг Копенгаген(Дания)да фуқаро- си пайдо бўлганидир. Излаган
дарсга яхши тайёргарлик кўр- имкон топади. Битта юрт, бир
кичкина улушини қўшаётган ларнинг жамиятдан, ўз тақди- хил шароит, бир хил имконият
гиси келмайди. Бундай назо- тақдим этилса-да, ички назорат
кишилар кўпроқ экани қуво- локусидаги кишилар ижобий на-
нарли ҳодисадир, албатта. ридан бахтиёрлик даражасини рат локуси шаклланган киши тижани қўлга киритадилар.
ўрганувчи олим Майк Викинг ҳар қандай натижа учун ўзини
Қўлида гулдай касби ёки ҳу-
Ғурур туйғуси ташаббуси билан «Бахт музейи» масъул, деб ҳисоблайди. нари бўлиб, жамиятдан ўз ўрни-
«ўлганми»? очилди. Музейга келиб-кетувчи- ни топа олган, оилавий ҳаётда
лар бахт ҳақидаги ўз тасаввур Бу ҳолат катталарда қан- ўзгалар ҳавас қиладиган даража-
Республикамизда 9145 та ва хотираларини деворга ёзиб дай кузатилади? Позитив да бахту саодатга эришган, энг
маҳалла фуқаролар йиғини қолдирадилар. фикрли замондошларимиз муҳими, ўтаётган умрига минг
мавжуд. Географик жойлашуви, бор, ҳар бир ўтган куни- карра шукроналик келтирадиган
га шукр қилади, топганига ватандошларимизга ҳавас қила-
сан, киши. Улар республикамиз-
аҳоли сони, инфратузилмаси қаноат қилиб, чумолидай нинг барча жойларида миллион-
лаб топилади ва ён-атрофида-
билан бир-биридан фарқла- меҳнат қилади. Иккинчи гилар учун ибрат намунасидир.
Бундай юртдошларимиз сони
нувчи маҳаллаларда ўзини ўзи гуруҳга мансублар эса доимо кўпаяверсин.
бошқаришнинг оқилона тизими Тўрт мучаси соғ, савлатидан от ҳаётидан, етар-етмас турмуши- Ҳулкар КУЗМЕТОВА
«Mahalla»
шаклланганки, кўпни кўрган, ҳаё- ҳуркадиган, ери бор эркаклар қа- дан нолийди, гўёки унга жамият
тий тажрибаси катта оқсоқоллар булимга келиб: «Бизга ёрдам пули ва давлат фаровонлик яратиб
кундалик иш жараёнида феъл-ат- бермайсанми? Ҳеч жойда ишлама- бериши керак. Кузатишларга
вори, дунёқараши турлича бўлган сак», деганида, тўғриси, ўзбекли- кўра, даромади катта иш ўрнига
кишиларга дуч келишади. гимдан афсусланиб кетаман. эга эмаслиги, моддий жиҳат-
— Маҳалла раиси бўлиб иш- дан етишмовчилик, маҳаллий
лашнинг юки жуда оғир, — дейди
«Назорат локуси» нима? ҳокимият вакилларининг улар
Самарқанд вилояти Оқдарё ту- Инсоннинг юриш-туриши, хат- ҳолидан хабар олмаслиги тўрт
манидаги «Янгиқўрғон» йиғини ти-ҳаракати, феъл-атворига қараб, мучаси соғ, экин-тикин, мол-
раиси Улуғбек Мустафоев. — ҳол қилишга ярайдиган айрим
унинг маънавий дунёсига баҳо
Чунки ҳар бир одамнинг дардини бера оласиз. Психологик тадқи- кимсаларда ташаббускорлик,
тинглаш керак. Ҳудудимиздаги қотларда шахс руҳий кечинмасини интилувчанлик, ўз устида ишлаш
Бойбўта, Маҳалла, Янгиобод ва аниқлашга йўналтирилган илмий- кўникмасини сўндиради.
Барча аукцион савдолари натижалари QR-кодни
қўллаш орқали расмийлаштирилади.
18 ТАЪЛИМ 2020 йил
№29 (1956-1959)
Сўнгги ҳафтадаги кўпчиликни қизиқтираётган
долзарб масалалардан бири — янги ўқув йилида
умумтаълим мактабларида дарс жараёнлари
қандай ташкил этилиши билан боғлиқ мавзу
эди. Одамларни таълим шакли қатъий карантин дав-
ридагидек онлайн кўринишда давом этадими ёки анъ-
анавий шаклга қайтиладими, деган савол ўйлантириб
келаётган эди. Жорий йилнинг 28 август куни давла-
тимиз раҳбари раислигида ўтказилган видеоселектор
йиғилишида айни масалага тўхталиб ўтилди.
МАКТАБЛАР
фаолиятига қандай талаблар асосида
РУХСАТ БЕРИЛАДИ? шунингдек, таълим муассасалари-
нинг 1 057 тасида тиббиёт хонала-
Йиғилишда мактабларда таъ- ларининг фаолиятини ташкиллаш- Фильтрлаш маълумотлари махсус ри мавжуд эмаслиги таъкидланди.
Маҳаллий мутасаддилар бу муам-
лим жараёнини бир вақтнинг тириш бўйича вақтинчалик сани- журналга қайд қилиб борилади. моларни тезда ҳал этиш чорала-
рини кўриши кераклиги айтилди.
ўзида икки хил — ҳам онлайн, ҳам тария-эпидемиологик талаблар» — Ҳозирги кунда мактаблар
Шунингдек, кўпгина марказ-
анъанавий шаклда ташкил этишга Адлия вазирлигида ҳуқуқий экс- очилишига катта тайёргарлик дан олис ҳудудлардаги таълим
муассасаларида қўл ювиш тугул
қарор қилингани маълум қилинди. пертизадан ўтказилди ва ҳисобга кўрилмоқда ва бир қатор ҳужжат- ичимлик сувининг ўзи катта
олинди. лар қабул қилиняпти, — дейди муаммо. Бу борада маҳаллий
Бунда улардан қай бирини тан- ҳокимликлар ва сектор раҳбар-
Ҳужжатга кўра, машғулотлар- Коронавирусга қарши курашиш ларига керакли топшириқлар бе-
лаш ота-оналарнинг ихтиёрида рилган. Улар артизиан қудуқлари
қолдирилади. Албатта, бу қарорга ни соат 8:00 дан сўнг бошлаш ва штаби аъзоси Барно Абдуса- сувини фильтрлаш орқали мак-
17.30 дан кечиктирмасдан тугатиш матова. — Агарда битта синфда табни сув билан таъминлаш ёки
ўз-ўзидан келиб қолингани йўқ. ташиб келиниши зарур бўлган
тавсия этилади, машғулотлар уч учтадан ортиқ ўқувчида касаллик ҳудудларда истеъмолдан кўпроқ
Аввало, кенг жамоатчиликнинг миқдорда ташиб келиш чорасини
фикри ўрганилди ҳамда дунё ҳам- сменада ташкиллаштирилиши, аниқланадиган бўлса, ушбу синф кўришади.
жамиятидаги ҳолат, ушбу масалага пандемия даврида оммавий тад- вақтинчалик ёпилади. Синфнинг Дезинфекция
бирлар (йиғилишлар, концертлар, ўқитувчи ва ўқувчилари карантин- воситаларини ўқитувчи
ёндашувлари таҳлил қилинди.
Хусусан, Халқ таълими вазирли- туғилган кунлар ва шу кабилар) га олинади. Синфхонада эса де- сотиб оладими?
ги томонидан алоҳида сўровнома ўтказиш вақтинча тўхтатилиши зинфекция ишлари олиб борилади. Шу кунларда ижтимоий тар-
моқларда пандемия шароитида
тузилиб, ҳар бир ота-онанинг ҳамда барча болалар ва уларнинг Мактаблардаги санитария-эпиде- мактаб фаолиятини ташкиллаш-
тириш учун ўқитувчилардан талаб
фикри батафсил ўрганилди. Бу қонуний вакиллари ниқобларда миологик ҳолат назорати мактаб этилаётган турли санитария-ги-
гиена воситалари акс этган рўй-
тадбирда 5 миллион 500 минг на- келишлари шарт экани қайд этил- мутасаддилари, ҳудудий шифохо- хатлар тарқалмоқда. Чиндан ҳам,
фар ота-она иштирок этди. Улар- ган. на тиббиёт мутахассислари ҳамда дезинфекция воситаларини ўқи-
тувчилар олиб келишадими?
нинг 76 фоизи таълим жараёнини Шунингдек, ўқитувчи ва ўқув- жойлардаги Санитария ва эпиде-
— Президентимиз раислигида
мактабга қатнаган ҳолда, яъни чилар мактабга киришдан аввал миология бўлинмалари ходимлари ўтказилган йиғилишда мазкур
масалаларга алоҳида тўхталиб
анъанавий шаклда олиб бориш «эрталабки фильтрлаш» бўйича биргаликда ўзаро ҳамкорликда ўтилди, — дейди Халқ таълими
вазирлиги мутахассиси Лайло
тарафдори бўлган. 24 фоизи эса махсус пунктдан ўтиши ҳамда олиб борилади. Рустамова. — Унда мактаблар
учун пирометр ва дозаторлар
масофавий шаклда – теледарслар махсус диспенсердан антисеп- Ўрнатилган санитария-эпиде- харид қилиш ҳамда уларни ҳудуд-
ларга етказиш бўйича мутасадди
орқали давом эттиришни маъқул тик восита ёрдамида қўлларини миологик талабларга кўра, ходим вазирликларга топшириқлар бе-
рилди. Мактабларни дезинфекция
кўришган. Йиғилишда Халқ таъ- зарарсизлантириши белгиланган. ёки ўқувчилар ниқоб, респиратор- ва антисептик воситалари билан
таъминлашга эса вилоят ҳоким-
лими вазирлигига ота-оналар сиз мактабга киришига рух- ликлари масъул этиб белгиланди.
Пандемия шароитида умумтаълим
ҳамда маҳаллий кенгашлар сат берилмайди. Шунингдек, мактабларига пирометр, дезин-
фекция воситалари, дозаторлар
таклифларидан келиб чиқиб, Дарвоқе... юқумли касалликлар белгила- ҳамда антисептиклар марказлашган
янги ўқув йилини 14 сентябр- ри бўлган ўқувчилар ва мактаб ҳолатда етказиб берилади. Ўқитув-
чилардан мактабларида бу каби
дан бошлаш, мактабларда ходимлари ушбу белгилар ҳолат кузатилаётган бўлса, ҳуқуқни
муҳофаза қилиш органларига муро-
ҳаракатлар схемасини ишлаб 2020-2021 ўқув йили учун аниқланган вақтдан бошлаб жаат қилишини сўраймиз.
чиқиб, тажрибадан ўтказиш режага асосан, 1-, 4-, 5-синфлар- тез ёрдам гуруҳи ёки ота-она-
бўйича топшириқ берилди. нинг жами 558 номдаги дарслик лар (қонуний вакил) келгунига Санжар ЭШМУРОДОВ
ва ўқув-методик қўлланмалари қадар зудлик билан изоляция «Mahalla»
Хўш, 14 сентябрдан ҳудуд- чоп этилди. Шундан 346 номда қилинишлари шарт.
ларда мактаблар фаолияти — умумтаълим мактаблари, 160
анъанавий шаклда давом этар номда — имконияти чекланган Талабга яраша
экан, уларга қандай сани- шароит борми?
тария талаблари қўйилади? болалар, 52 номда — мультиме-
Хавфсизликни сақлаш учун диа иловалари ҳисобланади. Албатта, бу талабларни
мутасаддилар нима ишларни бажариш учун мактабларда
амалга оширмоқда? Ўқитувчи Жорий йилдан 1-9-синфлар керакли воситалар: изоля-
ва ўқувчилар коронавирусдан учун «Тарбия», 5-, 8-, 9-синфлар ция хоналари, махсус тиббий
сақланиш учун қайси жиҳат- учун «Информатика», 4-,5-синф- билимга эга ходимлар ҳамда
ларга эътибор қилиши керак? лар учун «Технология», 4-синф тозаликни таъминлаш учун
Мактаблар эпидемик «Ўзбек тили», 10-11-синфлар учун сув ва бошқа керакли маҳсу-
ўчоққа айланмаслиги «Она тили» ва «Ўзбек тили» ўқи- лот ва жиҳозлар мавжуд бў-
тувчилари учун методик қўллан- лиши зарур. Соғлиқни сақлаш
керак! малар яратилиши асосий янги- вазирлиги томонидан айни шу
ликлардан ҳисобланади. масалага бағишлаб ўтказилган
Айтиш керакки, «Ўзбeкис- йиғилишда мамлакатимиздаги
тон Рeспубликасида COVID-19
мавжуд 9942 та мактабнинг
пандемияси даврида умумий
барчаси ҳам тоза ичимлик
ўрта таълим мактаблари ва
суви билан таъминланмагани,
ўрта махсус мактаб-интернат-
Эндиликда Тошкент ва пойтахт вилоятида рўйхатдан ўтмасдан
истиқомат қилиш муддати 15 кунни ташкил этади.
2020 йил ТАНҚИДДАН СЎНГ... 19
№29 (1956-1959)
ҲОКИМЛИКЛАР ДИҚҚАТИГА:
танқидга қачон тўғри
муносабатда бўламиз?
Ҳар бир мурожаат ортида инсон тақдири, уни ўйлантираётган муаммолар ётади,
албатта. Шу боис кейинги йилларда мамлакатимизда халқ дарди билан яшаш,
хусусан, уларни қийнаётган муаммоларга тезкор ечим топиш учун мурожаатлар
билан ишлашга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бунда эса ОАВнинг ҳам ўз ўрни бор.
Газетамиз орқали ҳам Қорақалпоғистон Республикасининг айрим ҳудудларида кўп
вақтдан буён тўпланиб қолган муаммолар бўйича бир қатор танқидий мақолалар чоп
этилди. Хўш, мақолаларда сўз юритилган муаммоларга ечим топилдими?
Сув муаммоси ҳал рилмоқда?» номли мақолада Ну- тушунмадим, — дейди Ўзбекис- учун туман ҳокимлигига мурожаат
бўлди...(ми?) кус шаҳридаги бир қатор фуқаро- тон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси, қилганмиз ва мутасаддининг фик-
лар йиғинларида «Обод маҳалла» шоир, «Жасорат» медали со- ри ҳам берилган. Бу эса мақолага
Газетамизнинг 20-сонида дастури асосида олиб борилган ҳиби, биринчи гуруҳ ногирони бир ёқлама ёндашилган, деган қа-
«Узумбоғ қачон ўз номига муно- ишларнинг чала қолиб кетгани Нурлибой Даулетбаев. — Туман рашга мос келмайди. Шунингдек,
сиб бўлади» сарлавҳали мақола танқид остига олинган эди. «Ҳаво обрўсини ўйлаган раҳбар жойлар- жавоб хатида ёзилишича, йиғин
йўллари» маҳалласи раиси Уснат- даги муаммолар ечимини излаши раисларини ишдан бўшатишда ту-
чоп этилган эди. Унда Кегейли дин Холмуродовнинг таъкидла- керак эмасми?! Умид қиламизки, ман ҳокими аралашмаган, уларга
тумани Узумбоғ овул фуқаролар шича, шу кунларда томини шамол туманимиз ҳокими ушбу масала- мажбурий равишда ариза ёзди-
йиғинидаги Тентек арна овули учириб кетган уйларга шифер ларга бефарқ бўлмасдан ўз ташаб- рилмаган.
аҳолисининг томорқа ерлари учун қоқиш, чала қолган чиқиндихона, буси билан муаммоларимизни ҳал
сув етиб келмаётгани, шу боис маиший хизмат кўрсатиш шохоб- қилиб беради. — Бизга мажбурий ариза ёздир-
экинларнинг қувраш арафасида чалари қурилиши бошланган.
экани танқид қилинган эди. Мақо- Ҳокимлик доим ганини юзма-юз учрашиб, тасдиқ-
ла чоп этилгач, кўп ўтмай, туман «Шикоят қилиб, ҳақ...(ми)?! лаб беришим мумкин, — дейди
ҳокимлиги томонидан муаммо туманимиз обрўсини мурожаатчи Х.Жанназаров. —
атрофлича ўрганилди. Танқид ҳеч кимга ёқмаслиги Бир вақтда етти кишидан ариза
туширяпсиз» аниқ. Аммо уни ҳар ким ўзича
— «Mahalla» газетасида сув би- қабул қилади. Кимдир бошқалар ёзганидан ҳам мажбурий экани
лан боғлиқ муаммо баён этилгач, Албатта, газета танқидий мақо- олдида уятли бўлмаслик учун кам-
туман ҳокимлигидан мутахассис- ласидан кейин мутасаддиларнинг чилигини тузатишга ўтади, бошқа- яққол кўриниб турибди-ку?
лар келиб, шарт-шароитимизни муаммони ҳал этишга уриниши си хатосини англаб етгани ҳолда
ўрганиб кетишди, — дейди му- қувонарли. Лекин афсуски, тан- муаммони ҳал қилади. Яна бир Жавоб хатида ҳеч қандай қо-
рожаатчилардан бири Арзибай қидни ҳамма ҳам бирдек қабул гуруҳ одамлар эса танқид қилув- нунбузарликка йўл қўйилмаганини
Бекбаулиев. — Уч-тўрт кун ичида қилмайди. Жумладан, газета- чини айбдор қилиш орқали ўзини исботлашга уринилган. Шу билан
бир нечта экскаватор олиб кели- мизнинг 26-сонида Қонликўл оқлаш йўлини танлайди. бирга, қонунга зид равишда нима
ниб, овул ариқ ва каналларини учун маҳаллага бошқа ҳудудда
қазиб, кўтарма насоссиз сув чиқа- тумани «Наврўз» маҳалласи Газетамизнинг 25-сонида яшайдиган фуқаролар раис этиб
диган қилиб беришди ва сув билан ҳудудидаги Ахун овули, Қора эълон қилинган «Ҳоким маҳалла тайинланишига (!) карантин сабаб
боғлиқ муаммо барҳам топди. хўжа, Сақу овулларидаги анча раисларини ишдан олди. Нега?» қилиб кўрсатилган. Тўғри, каран-
Бунинг учун таҳририят ходимлари йиллардан буён тўпланиб қолган сарлавҳали мақолага туман ҳо- тиннинг ўша вақтдаги талабларига
ва туман ҳокимлигига миннатдор- муаммолар ҳақида «Мурожаатга кимлиги зудлик билан муносабат кўра, сайлов ўтказиш мумкин эмас
лик билдирамиз. масъулларнинг ҳанузгача жаво- билдиргани қувонарли ҳол. Аммо эди. Аммо савол туғилади: маҳал-
би йўқ» сарлавҳали мақоласи чоп мақолада ёритилган масалани ла раислигига шу маҳалланинг
Газетанинг 22-сонида чоп этилган эди. Мутасаддилар ушбу атрофлича ўрганган туман ҳоким- ўзидан бошқа муносиб номзод
этилган «Дастур доирасидаги масалани ҳал этишнинг янгича лиги матбуот хизмати бизни айб- топилмас эдими?!
ишлар нега хўжакўрсинга бажа- усулини танлашибди. лашга уринди. Жумладан, ҳоким-
лик муносабатида: «...Гўёки «ушбу Бундай баҳсталаб мавзуда ишга
— Газетада маҳалламиздаги қонуний баҳони фақат суд бера
муаммолар ёритилгач, мута- мақолани ёзиб интернетда чоп олишини яхши биламиз. Аммо ҳо-
саддилар аҳоли билан учрашиб, этсам, ишга тикланишинг аниқ» кимлик муносабатида «Сари шун-
муаммони ҳал қилиш ўрнига деган олдиндан ваъда бериш гил» маҳалласи раиси Н.Капанов,
ҳокимлик амалдорларидан бири каби буюртмачини ишонтиришга
шахсан ўзимга: «Нима қилардинг қаратилган маъно ва мазмунлар Жана жап овули раиси Б.Байжа-
мурожаат қилиб, интервью бериб, сезилмоқда» дейилади. Шунинг- новлар судга ариза беришгач,
туманимизнинг обрўсига путур дек, мухбир масалани бир ёқлама Фуқаролик ишлари бўйича Ну-
етказдинг», деб гина қилганига ўргангани иддао қилинади. кус туманлараро судининг очиқ
мажлисида кўриб чиқилиб,
Аслида эса, вазиятни ёритиш ноқонуний ишдан бўшатилга-
ни, ишга қайта тиклаш бўйича
ажрим қилингани ҳақида ҳеч
нима демаган.
Нима ҳам дердик, ОАВнинг
вазифаси ҳукм чиқариш эмас,
балки ҳолатни атрофлича
ўрганиб, уни ўқувчилар эъ-
тиборига ҳавола қилишдир.
Умид қиламизки, буни тўғри
тушунган Хўжайли тумани ҳо-
кимлиги мутасаддилари таҳдидли
тавсиялар ўрнига газета ўқишни
ва шу орқали ҳокимликларнинг
танқидий мақолаларга билдираёт-
ган илиқ мунсабатларини ўзлаш-
тиради.
Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
«Mahalla»
Видеодарслар учта телеканал орқали
доимий эфирга узатилади.
Инсон табиати ғалати. Бундан бир йил муқаддам 200 кишилик тўйга норози бўлиб
юрганлар бугунга келиб 30 кишилик тўйни ўтказишга берилган рухсатни ҳам ғоят катта
қониқиш билан қарши олишди. Карантин чекловлари юмшатилиши биланоқ, юртимизда
Номи оилавий тантаналар бошланиб кетди. Махсус комиссиянинг тавсиясига кўра, эндиликда
«30 К“ИШИЛИК»тўйлар ресторанда эмас, уй ва ҳовлиларда ўтказиляпти.
20 СИЗ НИМА ДЕЙСИЗ? 2020 йил
№29 (1956-1959)
тўй, аммо...
Бу — бир жиҳатдан қараганда МАВЗУГА ОИД
жуда яхши. Негаки, ресторану
базмгоҳларда тўй қилавериб, МАЪЛУМОТ:
ёшлар катталарга, меҳмонларга
хизмат қилиш, дастурхон ёзиш Тўй ўтказиш
каби азалий анъаналарни унутаёз- тартибини бузганлик
ган эди.
учун жарима
Бир ёмоннинг бир мизда коронавирус балоси тўлиқ тўёна берганман. Қолавер- миқдори қанча?
яхшиси бўлади...(ми?) бартараф этилганича йўқ-ку! са, эл назаридаги одамман,
таниш-билишларим мўл. Бу- Маъмурий жавобгар-
Ўзбек — жуда серфарзанд, — Бунисиям майли, айрим нинг устига, 5 нафар укам, 3 лик тўғрисидаги кодексга
болажон халқ. Базмгоҳларда бойваччалар шаҳарнинг энг донғи нафар синглим бор. Турмуш кўра, тўйлар, оилавий
ўтказилаётган аксарият тўй-тан- кетган ресторанлари жиҳозлари ўртоғимнинг опа-укалари тантаналар, маърака ва
таналарда болалар қатнашмасди. ва хизматкорларини ҳовлиларига ҳам 10 дан ортиқ. Ука-син- маросимлар ўтказувчи
Эндиликда улар бемалол яйраб кўчириб кела бошладилар — дей- гиллар, жиянлар, қайниу- шахс томонидан мазкур
ўйнаяпти. Тўй соҳибининг яқин- ди Самарқанд туманидаги «Ра- каларнинг ўзини тўпласак, тадбирларни ўтказиш тар-
лари меҳмонларга елиб-югуриб жабамин» маҳалла фуқаролар 60 нафардан ошиб кетади. Бунинг тибига доир талабларга
хизмат қилишяпти. йиғини раиси Толиб Ҳайдаров. устига, синфдошлар, қадрдонлар, риоя этмаслик фуқаролар-
— Ўтган ҳафта қўшни қишлоқда маҳалла-кўй дегандек. Хуллас, энг га БҲМнинг 10 баравари (2
— Бундан 25-30 йиллар муқад- ўзига тўқ оила тўй қилди. ФҲДЁ қисқа рўйхат ҳам 200 нафарга млн. 230 минг сўм) миқ-
дам тўйлар шунақа ҳовлиларда бўлимига бориш учун оз эмас, кўп етиб қолади. Бировини айтмасам, дорида жарима солишга
ўтказиларди, — дейди Самарқанд эмас, нақ 15 та қора «Captiva» кел- ўпка-гинага қоламан. Ўйлаб-ўйлаб, сабаб бўлади.
вилояти Жомбой туманидаги ди. Бу кетишда яна кимўзарга тўй наҳор ошни тўрт босқичда бе-
«Наймантепа» маҳалла фуқаролар қилиш бошланиб кетмасмикин? ришга қарор қилдик. Кечки никоҳ Шунингдек, тўйхоналар,
йиғинида яшовчи меҳнат фахрий- базмига 100 кишилик жой тайёр- кафе ва ресторанларнинг
си Эркин Омонов. — Буни қаранг- Ҳа, раиснинг куюнганича бор. ладик. мансабдор шахси томо-
ки, «бир ёмоннинг бир яхшиси Айрим маҳаллаларда наҳорга нидан тўйлар, оилавий
бўлади», деганларидек, пандемия берилаётган ош тушгача чўзилиб Оддий кузатувчи тантаналар, маърака ва
сабаб бўлиб тўйлар яна илгариги- кетмоқда. Чунки тўй соҳиби 30-40 эмас, фаол курашчи маросимларни ўтказиш
дек уйда ўтказилмоқда. Бунинг яна кишилик жой ҳозирлаб, одам- тартибига доир талаблар-
бир яхши томони шундаки, илгари ларни 4-5 босқичга бўлиб, ҳар бўлишимиз лозим га риоя этмаслик БҲМ-
ресторанда тўй қилиш учун 40-50 хил вақтда ошга таклиф қиляпти. нинг 30 баравари (6 млн.
миллион сўм пул сарфланган бўл- Салкам пешингача берилаётган Эҳтимол, оқсоқолнинг гапла- 690 минг сўм) миқдорида
са, энди шу маблағ оила бюджети- ошда жами 300-400 кишигача қат- рида жон бордир. Аммо жорий жарима солишга сабаб
га қоляпти. нашмоқда. Хўш, нимага шундай қилинган карантин чекловлари бўлади. Тўйхона, кафе ва
бўляпти? ким учун аслида? Сиз ва сизнинг ресторанлар эгаси томо-
— Дарҳақиқат, шундай, — дея оила аъзоларингиз, узоқ-яқин нидан ушбу ҳуқуқбузарлик
суҳбатга қўшилди мазкур йиғин — Бешта қиздан сўнг ўғил кўр- қариндошларингизнинг соғлиғи- маъмурий жазо қўлла-
фаоли Рустам Эшқувватов. — ган эдим, — дейди Пайариқ тума- ни сақлаш, уларни коронавирус нилганидан кейин 1 йил
Мана, яқинда қўшним тўйдан иқ- нидаги «Эрназарқўрғон» маҳалла балосидан асраш мақсадида амал- давомида такрор содир
тисод қилган маблағига ёш оила фуқаролар йиғинида яшовчи га оширилаётган тадбир эмасми? этилган бўлса, БҲМнинг 50
учун совуткич, телевизор, кир меҳнат фахрийси Шуҳрат Оли- Худо кўрсатмасину, тўйга келган- баравари (11 млн. 150 минг
ювиш машинаси, юмшоқ мебель мов. — Ёлғиз ўғлимни уйлантириб, лардан биттаси шу касалликни сўм) миқдорида жарима
харид қилди. Демак, одамлар се- элга катта бир тўй беришни қа- юқтирган бўлса-чи? Кимнингдир солишга сабаб бўлади.
кин-аста бундай камхарж, ихчам рийб 25 йил мобайнида ният қи- кўнглини оламан, деб минглаб
тўйларнинг афзаллигини тушуниб либ, маблағ тўплаган эдим. Ахир, одамларга бало юқтириб қўймай- етмаяпти, назаримизда. Бизнинг-
етаяпти. бир умр бошқаларнинг тўйларига мизми? Афсуски, Шуҳрат ака бу ча, бу борадаги барча тарғибот
бориб, уларнинг кўпчилигига саволларга жавоб бера олмади. ишларини жойлардаги масъуллару
Танганинг орқа томони маҳалла фуқаролар йиғини раҳ-
нимани кўрсатмоқда? Хуллас, айрим одамлар, ай- барларига ташлаб қўймасдан, ҳар
ниқса, қишлоқларда истиқомат биримиз оддий кузатувчи эмас,
Энди танганинг орқа томонига қилаётган баъзи кишилар ҳали-ҳа- фаол курашчи бўлишимиз лозим.
ҳам бир назар солайлик. Ҳозирда нуз коронавирус пандемиясининг Ана шундагина кўзланган мақсад-
уйларда ўтказилаётган тантана- нима эканини, нима учун бу ба- га эришилади.
ларнинг барчасида ҳам юқорида- лога қарши дунё миқёсида кураш
ги каби ижобий ҳолат кузатилаёт- бораётганини тўла-тўкис англаб Хўш, сиз бунга нима дейсиз,
гани йўқ. азиз маҳалладош?
Одам табиати шундайки, у ҳар Ёрмамат РУСТАМОВ
қандай янгиликни дарров ўзлаш- «Mahalla»
тириб, ўз қаричига мослашни хуш
кўради. Дастлаб 30-40 киши учун
ёзилаётган дастурхонлар ҳозирга
келиб 100-150 кишилик тантана-
ларга айланиб кетяпти. Бу каран-
тин қоидаларини қўпол равишда
бузиш эмасми? Ахир, ҳали юрти-
Ҳудудларда павловния плантациялари
ташкил қилинади.
2020 йил НУҚТАИ НАЗАР 21
№29 (1956-1959)
ЯНА ДАБДАБАЮ, ЯНА АСЪАСА:
Бундан бир аср ав-
вал маърифатпар- қачон хатоларимиздан
вар бобомиз Маҳ- тўғри хулоса чиқарамиз?
мудхўжа Беҳбудий:
«Катта тўй қилиб тика нозирлари, балки ҳар бир маърифатпарвар шоир Исҳоқ- ДАРВОҚЕ...
хотун олган бечо- ходимга карантин қоидалари хон Ибрат: «Ҳали ҳам биз ўз
раларнинг ҳолига пухта ўргатилиб, аҳоли соғлиги динимизга ҳаракат қилмай, ақча Улуғ маърифатпарвар
йиғламоқ керак. ва тинчлигини сақлашда қандай топсак, ҳою-ҳавас, овлоқ тўй- Абдурауф Фитрат «Оила
Уч кунлик тўйнинг жиҳатларга аҳамият қаратиш ларга ўн минг сўм беҳуда исроф ёки оила бошқариш
азаси баъзи оила- кераклиги ҳақида тушунча бе- қиламиз», деган эди. Жадид ада- тартиблари» номли аса-
риб борилмоқда, — дейди Ички биётининг яна бир етук вакили рида шундай ривоятни
“ларда ўн йил, ҳатто ишлар вазирлиги Ҳуқуқбузар- Чўлпон эса илгари бундай беҳу- келтиради: «Пайғамба-
бир умр сурар, бал- ликлар профилактикаси бош да исрофгарчилик бўлмаганини римиз (с.а.в.) дедилар:
ки беватан ва хона- бошқармаси катта инспектори, эслатади. Бугунги пандемия «Тўйда биринчи кун-
вайронликка сабаб катта лейтенант Фурқатжон даврида соғлигимизни гаровга нинг таоми ҳақ, иккин-
бўлур», деб ёзган- Ғайбуллаев. — Бу борада ҳам қўйиб, дабдабага берилишимиз чи куннинг таоми сун-
ди. Орадан шунча тарғибот ишлари олиб борил- бу иллатдан тўла халос бўлиш натдур, лекин учинчи
вақт ўтса-да, ушбу моқда. Афсуски, шундай тадбир- учун халқимизнинг тафаккури- куннинг таоми риёдир».
сўзлар ўз қиймати- лар давомида карантин қоидала- ни ижобий томонга ўзгартириш Тўйни бир-биридан
ни, долзарблигини рини қўпол равишда бузаётган- кераклигини кўрсатади. қолмаслик учун қилган-
йўқотгани йўқ. лар ҳам учраб турибди. Жиззах ларга қарата эса А.Фит-
вилояти Пахтакор тумани ИИБ Ёшлар орасида ана шу вазият- рат яна бир ривоятни
Афсуски, бу маърифатпарвар- ходимлари томонидан карантин дан фойдаланиб, савобли ишга келтиради: «Набий
ларимиз ўгитига қулоқ тутмаёт- талаблари бузилганлик ҳолати бош қўшишни истайдиганлар уч- (с.а.в.) дедилар: «Икки
ганимизни англатади. Дабдабали аниқланди. Маълум бўлишича, раётгани қувонарлидир. Масалан, одам бир-бирларидан
тўйлар эса ўтган вақт ичида қан- «Дилором» маҳалласида истиқо- Қашқадарё вилояти Китоб тума- ўтиш учун тўй ва зиё-
чадан-қанча оилаларнинг боши мат қилувчи фуқаро «Дўстлик» нида карантин даврида ихчам тўй фат қилсалар, биронта-
берк кўчага кириб қолишига сабаб йиғини ҳудудида жойлашган ўтказган келин-куёв Бобурмирзо синикига борманглар,
бўлди. Жорий йилда пандемия ша- тўйхоналардан бирида каран- ва Юлдузхонлар ўз бахтли кунла- уларнинг таомларидан
роитида тўйларни ихчам ўтказиш тин қоидаларини қўпол равишда ри хурсандчилигини тумандаги еманглар».
талаби қўйилди. Бироқ яқинлари бузиб, тўй маросимини ўтказ- 5-сонли Меҳрибонлик уйи бола-
ва ўзининг соғлигини хатарга ган. Афсуски, бундай мисоллар жонлари билан баҳам кўрди. Улар истаги туғилиши табиий. Шун-
қўйиб бўлса-да, яна дабдабали оз эмас. Аниқланган ҳолатлар тўйдан тўёна сифатида тарбияла- дай экан, жазолаш билан бирга,
тўй қилишни афзал кўрадиганлар бўйича қонуний чора кўриляпти. нувчиларга 100 дан ортиқ турли масаланинг бу жиҳатларига ҳам
топиляпти. Хўш, қачонгача бир Бундан ОАВ орқали ҳам халқи- бадиий китоблар совға қилди. Бу эътибор қаратишимиз зарур.
кунлик дабдаба учун умримизни миз хабардор бўлиб бормоқда. оила илк куниданоқ бошқаларга
сарф этамиз? Бу дарднинг шифо- Карантин қоидаларига бепи- ибрат бўлди. Хулоса
си борми? сандлик билан қараётганларнинг
борлиги профилактик ишларни Оммани ижобий томонга Оғирлиги бир грамм ҳам
— Тошкент шаҳрида июнь янада самаралироқ ташкил этиш бирдек йўналтириш учун жамият чиқмайдиган инфекция бутун
ойининг охири ва июль ойининг вазифасини қўймоқда. тафаккури ўзгариши, инсонлар инсоният тақдирини ҳал этишга
бошида ўтказилган 4 та тўйда 110 фойда ва зиён нимада эканини доҳил экани бу дунёнинг нечоғ-
та касалланиш ҳолати аниқланган Фақат жариманинг ўзи аниқ билиши, ҳис этиши керак. ли омонатлигидан далолатдир.
эди, — дейди Соғлиқни сақлаш камлик қилади Бугун юртимизда китобхонлик- Ана шундай вақтда бир кунлик
вазири матбуот котиби Фурқат ка, маънавиятга катта эътибор ҳою-ҳавасни деб жамғарган
Санаев. — Бундан ташқари, туғил- — Тўйлар халқимизнинг оғ- қаратиляпти. Бу ишлар самара маблағимизни ҳавога совуриш
ган кунларда ўнлаб одамларнинг риқли муаммосидир, — дейди бериши учун танқид қилиш эмас, камлик қилганидек, яқинларимиз
бир жойга тўпланиши сабаб ҳам Республика Маънавият тарғибот рағбатлантириш, мафкуравий ва ўзимизнинг соғлигимизни ҳам
касаллик тарқалиши кузатилди. маркази мутахассиси Феруза курашнинг оптимал усулларини хатарга қўйиш маънавий дунё-
Айнан шу сабабли қатъий ре- Азимова. — Бундан юз йил аввал ўйлаб кўришимиз керак. Маса- миз нақадар қашшоқ эканини
жимга қайтишга мажбур бўлдик. ҳам жадидлар жўровоз бўлиб лан, тўйини Меҳрибонлик уйида кўрсатади.
Афсуски, бундан тўғри хулоса исрофгарчиликка йўл қўймаслик, ўтказган ёшларни нега бошқа-
чиқармаган юртдошларимиз ҳам бир кунлик тўйга сарфланадиган ларга ибрат қилиб кўрсатмай- Бутун дунё бошидан ўтказаёт-
бор. Тўйларни ихчам — 30 киши маблағни болаларнинг маъна- миз? Уларнинг тўйида иштирок ган синовдан қай аҳволда чиқи-
билан ўтказиш шарт бўлса-да, виятини бойитиш учун сарф этган болажонларнинг дилсўзла- шимиз, келажак авлодга нима
бир кунда уч-тўрт мартадан одам этишга чақирган эди. Жумладан, рига қулоқ тутсак, кўнглимизда қолдиришимиз бугун қандай
чақириш ҳолатларини ҳеч нарса ҳудди шундай яхшилик қилиш амалларни қилишимизга боғлиқ.
билан оқлаб бўлмайди. Буни тар- Келажак авлод олдида юзимиз
тибга солишда маҳалла фаоллари ёруғ бўлиши учун эса ўткинчи
ва профилактика нозирларининг нарсалар ортидан югуришни
ролини янада кучайтириш, ка- бас қилиб, ўтган умримиз ҳақида
рантин қоидаларига қатъий амал мулоҳаза қилишимиз шарт. Зеро,
қилишни таъминлашимиз зарур. ўзгаришни истамаган жамиятни
Касалликни даволаш эмас, унинг ҳеч ким бахт манзилига олиб бора
олдини олиш чораларини кўриш олмайди!
ижобий натижа беради.
Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
Қачонгача касалликни «Mahalla»
даволаш билан
шуғулланамиз?
Албатта, касалликнинг олди-
ни олиш зарур. Бугун бу бора-
да аниқ чора-тадбирлар олиб
борилмоқда. Хўш, шундай экан,
нега яна карантин қоидаларини
бузиб, оилавий тантана ва тўй-
ларни ўтказиш ҳолатлари куза-
тилмоқда? Маҳалла фаоллари ва
профилактика инспекторлари
бундан нега бехабар?
— Бугун нафақат профилак-
Бухорода Инновацион туризм
кластери иш бошлади.
22 ВАЗИЯТ 2020 йил
№29 (1956-1959)
ТАРИХИЙ ОБИДАЛАР
қачонгача эътиборга
МУҲТОЖ ҲОЛДА
ЁТАДИ? Қонунчиликка асосан, давлат му-
ҳофазасига олинган моддий маданий
ёдгорликларни нобуд қилиш, бузиш
ёки уларга шикаст етказиш базавий
ҳисоблаш миқдорининг 100 баравари-
дан 300 бараваригача жарима солишга
ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари
билан жазолашга сабаб бўлади.
Яқинда Навоий вилоятидаги 5 та тарихий обида ЮНЕСКОнинг Бутун-
жаҳон маданий мероси ёдгорликлари рўйхатига киритилаётгани
ҳақидаги хабар воҳаликларга ғурур-ифтихор бағишлади. Булар —
«Қосим-Шайх», «Мирсаид Баҳром», «Работи-Малик», «Сардоба» ҳам-
да «Мавлоно Ориф Деггароний» маданий мерос объектларидир. Бу бутун
мамлакатимизда бўлгани каби Навоийдаги тарихий обидаларга ҳам эътибор
тубдан ўзгаргани, қадамжолар ободонлаштирилиб, зиёратгоҳларга айланти-
рилгани ҳосиласидир. Бироқ...
Чорбоғ қачон номига «Канпирак девор» қалъаси сиятлари бирлашиб, денгиз атро- Афсуски, ана шундай «муҳаббат
муносиб бўлади? ҳақида эшитганмисиз? фидаги ўрмонзорлар, қуруқлик ва баёнлари»ни Қизилтепа туманида
сувда яшайдиган жониворлар ўзга жойлашган Ванғози минорасида
Тарихдан маълумки, Кармана Навоий вилоятининг Қизилте- бир шаклга, яъни тошга айланади. ҳам учратиш мумкин. XII асрда
беклиги Бухоро амирлигининг ик- па тумани ҳудудида V-VI асрларга Яна бир гуруҳнинг қарашларига аждодларимиз томонидан бунёд
кинчи пойтахти ҳисобланган. Шу оид, яъни Эфталийлар даврига хос кўра, бу ҳолат Тетиз денгизи туби- этилган тарихий ёдгорликка XXI
боис Бухоро амири Абдулаҳадхон «Канпирак девор» мавжуд. Энг ачи- дан отилиб чиққан вулқон натижа- аср ёшлари қўли билан ана шундай
даврида Карманада кўплаб сарой нарлиси, қалъа девори ғишт ишлаб сида юзага келган. Олимлар томо- «безак берилмоқда».
ва чорбоғлар бунёд этилган. Жум- чиқарувчи маҳаллий тадбиркорлар нидан эса тошўрмон очиқ осмон
ладан, «Кўҳна қўрғон» маҳалласи учун хомашё манбаига айланди. остидаги ноёб палеонтологик — «Канпирак девор» қаровсиз
ҳудудида 1900-1905 йиллларда музей, дея таърифланади. аҳволда қолган эмас, у археоло-
қурилган «Мирза Чорбоғ» тарихий — 2011 йилда мазкур ёдгорлик гик объект ҳисобланади, — дейди
обидаси мавжуд. археологик қазишмалар олиб бор- Таассуфки, нафси йўлида тошни Навоий вилояти маданий мерос
ган хорижлик олимлар томонидан ҳам бемалол кемирадиган инсон бошқармаси бош мутахассиси
Афсуски, бугун мазкур тарихий мемориал композицияси ва мудо- зоти зуғумидан тошўрмон ҳам Шаҳзод Садинов. — Давлат муҳо-
маскан тобора йўқ бўлиб кетмоқда. фаа салоҳияти бўйича қадим Хитой омон қолмаяпти. Чунки уни томо- фаза белгиси ўрнатилган. Тўғри,
Саройнинг ёнғоқ ва кедр дарахти- деворига тенглаштирилган, — дей- ша қилишга келган айримлар кетар ўтган йили унинг атрофида чиқин-
дан ясалган эшиклари маҳаллий ди Навоий вилояти адлия бош- чоғида бу мўъжизани пулга чақиш ди ташланганлик ҳолатлари учради,
аҳоли томонидан қўпориб кетилган қармаси масъул ходими Дилдора мақсадида бир бўлак бўлса-да бу борада туман ҳокимлиги, маҳал-
бўлиб, амирнинг тахти ҳам ўғир- Каттаева. — Ўтган йили «Канпирак синдириб кетишади. Ачинарлиси, ла фаолларига мурожаат қилиниб,
ланган ва олтин топиш илинжида девор»нинг археологик ёдгор- тошўрмон кўлами тобора кичра- керакли чоралар кўрилди. Ҳозирги
ўрни ҳам ковланган. Ўтган йили са- ликлар рўйхатига киритилишини йиб бормоқда. Бундан кўринадики, кунда ҳар битта маданий мерос
ройнинг кутиш залидаги пойдевор таъминлаш учун вилоят ҳокимлиги аҳвол шу йўсин давом этса, келажак объекти доимий назоратда, уларга
қулагач, ёғоч синчлари ҳам кимлар ҳамда маданий мерос бошқармаси- авлод табиатнинг бу мўъжизасидан жамоатчи инспекторлар маҳал-
томонидандир талон-торож қилин- га тавсия берилган ҳамда ёдгорлик бебаҳра қолиши ҳеч гап эмас. лалар кесимида бириктирилган.
ди. Сарой ҳовлиси эса чиқиндихо- кадастр рўйхатига олинган. Аммо «Мирза Чорбоғ» масаласига кел-
нага айланган. Афсуски, ўз даврида текин хомашёга ўрганган айрим Афсуски, халқ депутатлари Учқу- сак, пул ажратиш бўйича 2020 йил
амир хорижлик элчиларни қабул тадбиркорлар ҳали-ҳамон бу жой- дуқ тумани Кенгаши сессияларида реставрация дастурига киритиш
қилган мазкур маскан бугун афтода дан ўз манфаати йўлида фойдала- бир неча бор тошўрмонни давлат ва давлат томонидан маблағ аж-
ҳолатга тушгани ҳеч бир мутасад- нишига чек қўйилмаяпти. муҳофазасига олиш ҳақидаги маса- ратиш бўйича мурожаат қилинган.
дини ташвишга солмаяпти. ла кўрилган бўлса-да, ханузгача бу Объектга давлат муҳофаза белгиси
Бағритошлар борада аниқ натижа йўқ. ўрнатилган, бугунги кунда «Мирза
— Бу ҳақда фуқаролар йиғинимиз тошўрмонни ҳам Чорбоғ» хон қароргоҳини қайта
томонидан туман ва вилоят ҳоким- Яйловга айланган тиклаш ишлари пандемия сабаб
ликларига мурожаат қилганмиз, — аямаяпти тарихий манзиллар бироз кечикмоқда.
дейди «Кўҳна қўрғон» маҳалласи
раиси ўринбосари Раъно Хиди- Бу она замин не сир-синоатлар- Биз Навбаҳор туманидаги Қорон- ***
рова. — Вилоят маданий мерос ни бағрига яширмаган. Шу билан ғу ўнгир ва Алишийх дараларини Конституциямизнинг 49-модда-
бошқармасидан келиб кўришган. бирга, у буюк мўъжизалар макони. астойдил ачинган ҳолда ана шун- сида фуқаролар Ўзбекистон халқи-
Аммо ҳали ҳеч бир ўзгариш бўлма- Учқудуқ тумани марказидан 130 дай атадик. Чунки қоятошларида нинг тарихий, маънавий ва мада-
ди. Саройдаги талон-торожликлар километр узоқликда, Жирақудуқ да- минг йиллик битикларни сақлаёт- ний меросини асрашга мажбурлиги
эса йиллар давомида содир этил- расида жойлашган тошўрмон ҳам ган мазкур даралар бугун маҳал- ҳамда маданият ёдгорликлари
ган. Ҳар ердан ўз фойдаси учун шулар жумласидан. лий аҳоли учун чорва молларини давлат муҳофазасида эканлиги бел-
ўлжа излайдиганлар тунда бўлса-да боқишга мўлжалланган яйловларга гиланган. Юқорида номи қайд этил-
ўмарадиганини олади. Бор-йўғи Тошўрмоннинг пайдо бўлиши айланган. Даралардаги петроглиф- ган қадамжолар маданий бойлик
ташиб кетилган саройнинг қулаёт- ҳақида турли қарашлар мавжуд. Бир ли қоятошларни одамлар иморат сифатида давлат рўйхатига олин-
ган деворларини ҳимоялаш учун гуруҳ тадқиқотчиларнинг фикрича, қуришда фойдаланиш мақсадида маган бўлса-да, улар тарихнинг
Маданий мерос бошқармаси чора миллион йиллар аввал табиати бой, синдириб, ташиб кетишмоқда. бир бўлаги. Демак, уларни асраб-
кўриши керак. Ҳудуднинг чиқин- гўзал манзарага эга «Мингбулоқ» авайлаш ҳар бир юрдошимизнинг
дихонага айланганига эса, албатта, ботиғига коинотдан бегона бир Яна бир ачинарли ҳолат, тарих- конституциявий бурчи, қолаверса,
маҳалла аҳли айбдор ва бу борада жисм келиб урилади. Натижада дан ҳикоя қилувчи қоятош битик- инсонийлик мажбуриятидир.
эътиборсизликка йўл қўйганимиз денгиз суви парчаланиб, бу жой ларига зиён етказилиб, уларнинг
бизнинг камчилигимиз. асрлар давомида қуёш нуридан устидан «севги изҳорлари» би- Холбиби Сафарова
панада қолади. Оқибатда бегона тилмоқдаки, бу айрим ёшларнинг «Mahalla»
жисмнинг кимёвий ва физик хусу- маънавиятсизлиги ифодасидир.
Ўзбекистонлик абитуриент дунёнинг 40 та
университети талабаси бўлди.
2020 йил САНОАТ 23
№29 (1956-1959)
САНОАТ
ЗОНАЛАРИ:
қамоғаолзддааггиивлаойиҳаларДунё тажрибасидан
ДАРВОҚЕ...
маълумки, ишлаб
чиқариш корхонала- Вилоятда кичик саноат зоналари
ри аҳоли яшаш жой- инфратузилма ва коммуникация ту-
ларидан узоқ бўлган зилмаларини яхшилаш учун 7,9 мил-
алоҳида ҳудудларда, лиард сўм маблағ ажратилди. Ташкил
бир-бирига яқин этилган КСЗ ташаббускорлари томо-
жойлаштирилса, нидан 255,1 миллиард сўмдан ортиқ
уларнинг бемалол инвестиция маблағлари киритилиши
ишлаши учун зарур (103 миллиард сўм ўз маблағи, 152,1
миллиард сўм банк кредити) белги-
“инфратузилмани ланган бўлиб, улар ҳисобига 2315 та
шакллантириш осон янги иш ўринлари яратилади. Барча
бўлади. Барча кор- лойиҳалар ишга тушгандан сўнг эса
хона учун умумий давлат бюджетига йилига 80 мил-
муҳандислик-ком- лиард сўм маблағ тушиши режалаш-
тирилган.
муникация тармоғи
барпо этилади. Бир
неча йилдан буён бу 10 та лотда 6 та лойиҳа ерда доимий иш билан банд. ган ғишт ишлаб чиқариш фаолия-
амалиёт юртимизда – Кичик саноат зонасида иккита тини йўлга қўйиш учун қурилиши
ҳам кенг қўллан- – Кичик саноат зонаси ҳудуди 1,2 тугалланмаган бино ва ер майдони
моқда. Кўплаб эркин гектар майдонни эгаллаган, – дей- лойиҳани амалга оширяпмиз, – дей- олган. У лойиҳани 2019 йил сўнгига
иқтисодий ва кичик ди Қамаши кичик саноат зонаси ди «Алпено ихтисослашган таъмир қадар якунлаб, 16 кишини иш билан
саноат зоналари дирекцияси раҳбари Элбек Ўроқов. қурилиш» хусусий корхонаси раҳ- таъминлаши зарур эди. Ваъдани ўз
ташкил этилгани – Ҳудудга олиб борувчи 500 метр бари А.Номозов. – Бири профнастил, вақтида бажармаган тадбиркор ке-
фикримиз далили- йўлга асфальт ётқизилган, ҳаво иккинчиси брусчаткалар ишлаб чиқа- йин лойиҳага ўзгартириш киритиб,
дир. электр тармоғи тортилиб, янги ришга қаратилган. Айни вақтда барча энди 5 миллиард сўмлик ташаббус-
трансформатор қурилган, артезиан зарур технологиялар олиб келиниб, ни амалга оширмоқчилигини ай-
Албатта, ишлаб чиқариш қув- қудуғи қазилиб, сув чиқарилган. Та- ҳар иккала лойиҳамиз фаолиятини тади. Яна қайта тендер ўтказилиб,
ватларини бу тахлит бир жойда шаббускор тадбиркорларни танлаб бошлаб юборганмиз. лойиҳани тўлиқ ишга тушириши
тўплаш кўп афзалликларга эга. олиш учун тендерлар ўтказилиб, учун 2020 йилнинг декабрь ойига
Мисол учун, сув, газ, электр энер- ғолиблар аниқланди. Ҳозирда са- Якка тартибдаги тадбиркор Тол- қадар муддат берилган. Ҳадемай
гияси билан таъминлаш бир йўла ноат зонамизга 6 та тадбиркорлик мас Дўстмуродовга кичик саноат декабрь ҳам эшик қоқиб қолади.
амалга оширилади. У ерда фао- субъекти жойлаштирилди. Улар то- зонасидан 2019 йилнинг сентябрь Ўйлаймизки, бу сафар МЧЖ масъул-
лият юритадиган кичик бизнес монидан 10 та истиқболли лойиҳа ойида ер ажратиб берилганди. лари ваъдасининг устидан чиқади.
субъектлари учун солиқ ва бошқа илгари сурилган. Фаолият йўнали- Тадбиркор томонидан МДФ-мебель
тўловлар бўйича кўплаб имтиёз ши аниқ, ишга тушириш муддатла- ҳамда эшик-ром ишлаб чиқариш Яна бир лойиҳачи – «Бек Мир»
ва преференциялар берилади. ри белгиланган. Ишбилармонлар йўлга қўйилиб, 5 та янги иш ўрни масъулияти чекланган жамиятининг
Натижада кичик саноат зоналари лойиҳаларни амалга ошириш билан яратилган. қоғозни қайта ишлаш лойиҳаси эса
тадбиркорликни кенг ривожлан- бирга, 100 нафардан зиёд кишини жорий йилнинг ноябрь ойи сўнгига
тириш орқали янги иш ўринлари иш билан таъминлаши ҳам керак. – Кичик саноат зонасининг ма- қадар якунланиши керак. Тадбиркор
яратиш ва рақобатдош маҳсулот- ҳалламиз ҳудудида жойлашгани биз айтилган муддат ичида бинони тў-
лар ишлаб чиқариш, пировардида Бир сўз билан айтганда, қарор- учун айни муддао бўлди, – дейди лиқ қуриб битказиб, зарур техноло-
эса аҳоли ва ҳудудларнинг фа- да белгиланган вазифалар деярли Алишер Навоий номли маҳалла гияни олиб келиб ўрнатиш ва ишлаб
ровонлигини оширишга хизмат бажарилган. Ер бўлса, бино қуриб, раиси Ҳамза Шернаев. – Чунки чиқаришни бошлашга улгурармикан?
қилади. технологияни олиб келаману, ишни маҳалламизда тадбиркорлар сони Буни вақт кўрсатади.
бошлаб юбораман, деган, олдида кўпайса ҳудудимиз обод бўлади,
Президентимиз ташаббуси би- аниқ мақсади, қўлида тайёр биз- саховатпеша инсонлар сони кен- Энди ўз-ўзидан савол туғилади:
лан Қашқадарё вилоятида ҳам учта нес-режаси бор киши учун етарли гаяди. Энг муҳими, иш билан банд Қамашида ер бўлса, бинони қу-
ҳудуд – Қарши шаҳри, Шаҳрисабз шароит бор. бўлмаган аҳолининг бандлиги раману ишни бошлаб юбораман,
ва Нишон туманларида кичик са- таъминланади. деган тадбиркорлар камми? Бўлса,
ноат зоналари ташкил этилган эди. Кичик саноат зонасида бирин- нега ўтказилган тендер танловла-
Давлатимиз раҳбарининг 2018 йил чилардан бўлиб фаолият бошла- Хўш, қолган тадбиркорлар қани? рида ғолиб бўлганларнинг аксария-
29 мартдаги «Қашқадарё вилоятида ган «Металл гулсаф» масъулияти Нега улар шундай шароитлар яра- ти ерни эгаллаб қўйиб, айтилган
кичик саноат зоналарини ташкил чекланган жамияти томонидан тилган жойга келишмаяпти? Қачон лойиҳани ўз вақтида амалга оши-
этиш чора-тадбирлари тўғрисида»- енгил автомобиллар учун юк қўйиш ваъдани бажариб, ишлаб чиқа- ришни пайсалга солмоқда? Ёхуд
ги қарорига асосан, вилоятдаги яна мосламаси (багаж), кийим илгак (ве- ришни бошлашади, қачон янги иш уларнинг қандайдир муаммолари
7 та ҳудудда 29,8 гектардан иборат шалка), темир эшик, ошхона жиҳоз- ўринлари яратишади? борми? Ўйлаймизки, мутасадди-
10 та кичик саноат зонаси барпо лари, стол-стул ва шу каби ўндан ларда бу саволларга аниқ жавоблар
этилмоқда. Улардан бири Қамаши ортиқ металл ва ёғочдан ясалган Пайсалга солинаётган топилади. Биз эса бу мавзуга яна
туманидаги Алишер Навоий номли буюмлар ҳамда енгил автомобил- лойиҳалар қайтамиз.
маҳалла ҳудудида. лар учун ўриндиқ жилдлари (чехол)
тайёрланиб, ички бозорга етказиб «Тожмаҳал дунё» масъулияти Шоҳиста БОЗОРОВА
берилмоқда. Ўнга яқин киши шу чекланган жамияти кичик саноат «Mahalla»
зонасида 500 миллион сўмлик ло-
йиҳани амалга ошириб, пресслан-
Ёш оилаларга уй-жой ажратиш
шартлари ўзгарди.
24 ИЛМ-ФАНИлм ўрганмоқ игна билан қудуқ қазишга менгзалади. 2020 йил
№29 (1956-1959)
Чиндан ҳам, бирон соҳани мукаммал эгаллаш, унинг
ривожи учун янгилик яратиш машаққатли иш. Буни илм
йўлини танлаганлар тушунади. Адабиётларни ўрганиш,
тажрибаларни ўзаро таққослаш, керакли ўринда
сўровномалар ўтказиш, мавжуд вазиятни тўғри баҳолаш,
хулосалар чиқариш ва ўз таклифини ўртага ташлаш. Бу
босқичлардан ўтиш учун кишидан катта сабр ва билимга
ташналик талаб қилинади. Шу боисми, ҳамма ҳам бу йўлни
“танламайди. Боз устига, бирон илмий рутба олиш ҳам осон
эмас.
ХАЛҚАРО МАЪЛУМОТЛАР
БАЗАЛАРИ БИЗГА НЕГА КЕРАК?
(2-мақола)
Бир муддат аввал лойиҳаси нидан индексланадиган нашрлар
тақдим этилган Вазирлар Маҳка- Муаммо нимада? талаб қилмоқда. Фаол ва иқтидорли орасида бўлишнинг ягона йўли
маси қарорида Республика Олий тадқиқотчилар ва ўқитувчилар учун эмас. Халқаро хизмат экспертлари
таълим ва Илмий-тадқиқот муас- – Инновацион ривожланиш кўп илмий ишланмаларига мос равиш- фикрига кўра, қўмита томонидан
сасалари халқаро рейтингини жиҳатдан чет тилларни, айниқса, да самарали имтиёзлар тизимини кўриб чиқишга лойиқ бўлган мақо-
баҳолашда фойдаланиладиган ривожланган мамлакатлар тилини ишлаб чиқиш керак. Бироқ ҳозирда лаларни мустақил равишда тақдим
QS (Quacquarelli Symonds), Times билишга боғлиқ, – дейди Ёқутхон илм-фан ривожланишида Scopus этиш ҳуқуқига эга.
Higher Education (THE) рейтинг Мажидова. – Тилни биладиган маълумотлар базасида мақолалар
агентликлари томонидан тан одамгина мутахассислигининг чоп этиш энг муҳим масала сифа- Олимнинг халқаро тан оли-
олинган «Elsevier» компания- янги тенденцияларини ўз вақтида тида қаралмоқда. ниши айнан шу базаларда чоп
сининг Scopus, Science Direct эгаллай олади, илм-фаннинг сўнгги этилган илмий ишига қараб
халқаро илмий-техник базалар ютуқларидан хабардор бўлиб, хо- Scopus маълумотлар белгиланади. Шунингдек, халқаро
рўйхатида мавжуд ихтисослаш- рижий ҳамкасблар билан тажриба, базаси бизга керакми? грантлардаги талаблардан бири
ган илмий нашрларда (Халқаро билим алмашади. Тил билмаслик шу мавзуда халқаро мақола талаб
базалар рўйхати) импакт-факто- ва умумтаълим муаммолари эса – Scopus, бу — тақриз қили- қилинади. Қолаверса, университет
ри тегишли фан тармоғи бўйича халқаро ҳамкорликнинг ривож- наётган адабиётлар: илмий жур- рейтинги ва иш топиш масала-
белгиланган даражада бўлиб, ланишига халақит беради. Бошқа наллар, китоблар ва конференция сида шу базаларда чоп этилган
автореферат шаклида тайёрлан- томондан, жаҳон тажрибасини материалларида берилган ҳаво- мақолалар инобатга олинади.
ган тақдимнома асосида истисно ўрганаётганда илмий, танқидий ён- лалар ҳақидаги қисқача тавсиф
тариқасида диссертация ҳимоя- дашувни унутмаслик керак. Тўғри, ва маълумотларни ўз ичига олган Халқаро мақола илмий
сисиз илмий даража берилиши барча чет эл назариялари ҳам бе- энг йирик маълумотлар базала- изланувчига нима
мумкинлиги қайд этилганди. Унга нуқсон эмас, улар доим ҳам ўзини ридан биридир. Scopus илм-фан, беради?
кўра, фан доктори (DSc) илмий оқламайди. Фақатгина маҳаллий техника, тиббиёт, социология,
даражасини олиш учун салмоқли ва хорижий ютуқларни синчков- санъат ва гуманитар фанларнинг – Халқаро журналларда мақола
илмий янгиликлар олган ва ка- лик билан ўрганиш, таққослаш ва турли соҳаларида дунё тадқиқот чоп этиш изланувчига дунё олим-
мида 12 та (ижтимоий-гуманитар таҳлил қилиш орқали тажрибалар- натижалари ҳақида кенг қамровли лари билан мулоқотга киришиш
фанлар бўйича 8 та) илмий мақо- нинг ягона самарали вариантини маълумотлар беради. Тадқиқот- имконини беради. Бу талаб фақат
ла, жумладан, уларнинг камида яратиш мумкин. ларни кузатиш, таҳлил қилиш ва Ўзбекистон олимлари учун эмас,
ярмини кейинги 5 йил ичида чоп визуаллаштириш учун интеллек- ривожланган хорижий мамлакатлар
эттириши лозим. Фалсафа док- Илмни туал воситаларни таклиф этади. изланувчилари олдига ҳам қўйил-
тори (PhD) илмий даража учун – ривожлантириш учун... ган. Чунки бундай мақолалар, авва-
муҳим илмий янгиликлар олган ва Scopus маълумотлар базасига ло, икки ёки учта халқаро экспертга
камида 6 та (ижтимоий-гуманитар – Аввало, университетдан кириш учун ношир электрон ариза тақриз учун юборилади. Уларнинг
фанлар бўйича 4 та) илмий мақо- кейинги муассасалар учун танлов тўлдириб, тегишли сўровнома юбо- таклифлари инобатга олиниб, ижо-
ла, жумладан, уларнинг камида мезонларини такомиллаштириш риши керак. Дунёнинг турли соҳа- бий баҳолангандан кейин журнал-
ярмини кейинги 5 йил ичида нашр лозим. Мактабгача ва мактаб таъли- ларидан 30 нафарга яқин олим ва да нашр этишга рухсат берилади.
қилган бўлиши керак. мининг молиявий жиҳатдан қулай кутубхоначилардан иборат Масла- Нашр этилган мақола мунозара ва
ва самарали тизимини шаклланти- ҳат қўмитаси томонидан таклифга тортишувларга сабаб бўлиб, кела-
Ҳақли савол туғилади: нима риш шарт. Турли мутахассисликлар ижобий баҳо берилса, нашр ҳавола жакда бажарилиши лозим бўлган
учун? Ушбу халқаро маълумотлар бўйича янги китобларнинг тар- қилинувчи нашрлар рўйхатига ки- илмий ишларни аниқлашга ёрдам
базаларининг қандай каромати жимасини ўз вақтида таъминлаш ритилади. Агар рад жавоби олинган беради. Ҳар бир илмий ходимнинг
борки, уларда мақола чоп этганлар зарур. Олий ўқув юртларига илмий бўлса, такрорий ариза бир йилдан фаолиятини баҳолашда чет элларда
илмий унвон билан мукофотлана- ва ўқув фаолиятида мустақилликни сўнг юборилиши мумкин. нашр этилган мақолаларига алоҳи-
ди? Ёки шундай қилинса, Ўзбекис- таъминлашни эса даврнинг ўзи да эътибор қаратилади
тон илм-фани ривожланадими? Бу маълумотлар базаси томо-
Аслида илм тараққиётига нималар Ўзбекистонда илмий салоҳияти
тўсиқ бўляпти? Айни саволлар юқори бўлган олим ва олималар
билан Инновацион ривожланиш жуда кўп. Бироқ уларнинг қилган
вазирлигининг тиббиёт соҳаси- ишларини халқаро базаларда чоп
даги Илмий-техник кенгаш раиси этишга эътибор қаратмаслиги
ўринбосари, тиббиёт фанлари изланишлари натижалари юр-
доктори, про- тимиздан ташқарига чиқмасдан
фессор, Евро- қолиб кетишига сабаб бўлаётир.
Осиё тиббиёт Изланишлар ва янгиликлар Scopus
академиясининг ёки Web of Science тармоқлари-
мухбир аъзоси, да мунтазам чоп этиб борилса,
Ёқутхон МАЖИ- Ўзбекистоннинг жаҳондаги илмий
ДОВАга муро- мавқеи янада мустаҳкамланади.
жаат қилдик.
«Mahalla» мухбири
Садоқат МАХСУМОВА ёзиб
олди.
Ундирилиши умидсиз деб эътироф этилган солиқ қарзини
ҳисобдан чиқариш тартиби тўғрисидаги низом кучга кирди.
2020 йил 25-КАДР 25Санъат вакилларининг ҳар бири ўзига хос дунёқараш, тафаккур ва бадиий
№29 (1956-1959)
дидга эга, бир-бирини такрорламайди. Бироқ улар орасида шундайлари борки,
шахсияти билан танишганингиз сари қизиқишингиз ортиб бораверади. Спек-
такль ва кинолардаги чиқишлар чексиз уммоннинг бир томчиси экани, аслида
“у туганмас хазинанинг ўзгинаси экани ойдинлашади.
Дилором КАРИМОВА:
«САНЪАТ
қалбни тозалаши, асраши лозим»
Ўзбек киносида керак пайтда қаратила бошланди. Фикримча,
чақмоқдек чақувчи Дилором Ка- тарихни, хотирани билмаган МАЪЛУМОТ ЎРНИДА:
римовани шундай — ҳар гал ўқил- киши шахс эмас, у ҳеч ким. Ин-
ганда янги хулосалар, янги таас- сон хотираси билан ҳайвондан Дилором Каримова
суротлар, янги фикрлар берувчи фарқ қилади. Хотираси тирик- 1948 йилнинг 9 февралида Тошкент шаҳрида зиёли
китобга ўхшатиш мумкин. Шунинг лар эса ҳайвонга айланмайди.
учунми, «Илҳақ»даги она сиймо- Сўнгги пайтда суратга олинган оилада туғилган.
си билан яна қалбларга қайтган, «Авлоний», «Қўқон шамоли» каби Ижодий фаолиятини 1967 йилдан бошлаган. Айни
мушоҳадали, маҳоратли актриса картиналарда миллатимиз тарихи
билан суҳбатимиз ортиқчалик- намоён бўлган. Қувонарлиси, бу вақтда мустақил ижодкор.
лардан холи, самимий руҳда ўтди. ишлар давом этяпти. Бироқ, кам- Томошабинлар уни ҳозирги Ўзбек Миллий академик
Давлатимиз мустақиллигининг чиликлар ҳам етарли. драма театри саҳнасида қўйилган «Парвона», «Юрак
29 йиллиги арафасида Дилором сирлари», «Қароқчилар», «Оқшомдан тушгача», «13-
Каримова Ўзбекистон халқ артис- Ўзбек киносида катта раис», «Юлдузли тунлар», «Алвидо, ҳаёт», «Алдагани
ти унвонига сазовор бўлди. йўқотиш бўлиши мумкин
хотин яхши» спектакллари ва «Қуёши ботмайдиган
Муносиб эътироф ва муносиб – Бугун кино майдонига катта юрт», «Забаржад», «Нариги соҳилда қолган
рағбат. Муваффақият замирида иқтидорга эга ёшлар жамоаси болалик», «Новда», «Паризод», «Танҳо қайиқ»,
неча йиллаб қилинган меҳнат, кириб келди. Энг муҳими, уларга «Илҳақ» каби фильмлар ва телесериаллар
тинимсиз изланиш, касбига бо- имкон бериш, кучидан унум- орқали яхши танийди.
рини бериш ва ўз-ўзидан доимий ли фойдаланиш керак. «Илҳақ»
қониқмаслик ҳиссини кўрдим. фильмида ҳам шижоатли ёшлар ракки, «Илҳақ» фильмининг уруш санъат даражасидаги фильмларни
Ўзбекистон халқ артисти билан билан ишладик. Бироқ масъул- саҳналари Белоруссияда суратга олиш вақти келди.
кино, соҳадаги муаммолар, фикр ларнинг масъулиятсизлиги сабаб олинди. Белоруссиялик ижодкор-
ва орзу ҳақида фикрлашдик. маошлар ўз вақтида берилмади. лар жамоамизнинг ишлаш жараё- Фикр ҳақида фикр
Продюссер ёрдами билан фильм нини эътироф этишди. Меҳнат-
Менга бўлди, сенга охирига етказилди. Тўғри, кино кашлиги, янгиликка интилиши, ўз – Актёрларимиз орасида фикрлов-
бўлди, нима қолди суратга олиш катта куч, маблағ касбини севиши белоруссиялик- чи ва ҳис-туйғулилари кам. Бу борада
талаб қилади. Бироқ қайсидир ларни тўлқинлантирди. Европа актёрларига ҳавас қиламан.
ўзгага? масъулнинг эътиборсизлиги, Уларда фикрлаш биринчи ўринда
масъулиятсизлиги сабаб ижод- Кино пул келтириш туради. Фикр орқали ичидаги ҳис-
– Уч-тўрт йил аввал оддий корлар қарз олиб яшаши керак воситаси эмас туйғуларини томошабинга етказиб
одамлардан: «Ўзбек киносига эмас. Яхши фильмлар қилинглар, беради. Кўз қарашлари, паузалар,
нима бўлди?», «Нимага бу дара- дейиляпти, бироқ маблағ муам- – Минг афсуски, мамлакати- гапдаги интонациялар ёрдамида
жада майдалашиб кетди?», деган моси ҳал этилмаган. Кино биз- мизда кино пул келтириши керак, нимани ҳис қилаётганини биласиз.
фикрларни эшитардик, – дей- нес эмас, санъат бўлиши керак, деган қараш пайдо бўлди. Лекин Актёр қачон маҳоратли бўлади,
ди Ўзбекистон халқ артисти дейиляпти, бироқ унга ҳаракат бу ҳақиқий санъат асарлари қачонки, ўйлаётган нарсасини
Д илором Каримова. – Очиғини қилинмаяпти. Яна бир масала яратилмаслиги керак, деган кўрсатиб, етказиб бера олса. Фикр ва
айтиш керак, ўша кезларда ки- — кино соҳасида ёшларга кенг хулосага асос бўла олмайди. Кас- туйғу ўзаро боғлансагина ижодкор
ноларимиз олди-қочди, ҳаётий имконият берилмаяпти. Ўзининг сабоп фильмлар сабаб ёш авлод мукаммалликка эришади. Туйғунинг
бўлмаган, оила муаммоларига кучи билан етишиб чиққан ижод- дидини саёзлаштириб қўйдик. ўзи томошабинни чарчатади.
ўралашиб қолганди. Яхши фильм- кор ёшларга имконият бериш, Натижада улар «Яхши кино шун-
лар олинган, бироқ улар қўл билан шарт-шароит яратиш, уларни дай бўлар экан-да» деган фикрга Оламшумул муаммолар ҳақида
санарли эди. Бир-бирини такрор- қўллаб-қувватлаш — кино раҳ- келишди. Тўғри, кассабоп фильм- ўйловчи, катта фикрлар билан банд
ловчи фильмлар кўпайиб кетган- бариятининг асосий вазифаси ларни ҳам санъат асари даража- аёл ролини гавдалантиришни жуда
ди. Давлатимиз раҳбарининг кино бўлиши керак. Ҳадеб уларнинг сида олиш мумкин. Бунинг учун хоҳлардим. Бундай сценарий бор-
соҳасига қаратган эътибори сабаб йўли тўсилаверса, кинони таш- ўз касбининг устаси халқ учун, ми, йўқми, буни билмайман. Бироқ
муҳит бутунлай ўзгарди. Санъат- лаб бошқа иш билан шуғуллани- уларнинг дидини юксалтириш ролим шундай бўлиши керакки,
нинг олдига муҳим вазифалар қў- шади. Бу эса киномиз учун катта учун ҳаракат қилиши керак. Мақ- фикрловчи, паузаларда томошабин-
йилди, у қалбни тозалаши, асраши йўқотиш бўлиши мумкин. садни касса деб эмас, томошабин ларга қараб нима демоқчилигини
лозимлиги таъкидланди. эстетик дидини ошириш, яхши тушунтира олиши керак.
Шуни алоҳида таъкидлаш ке- фильм олиш учун қўйиш лозим.
Шу аснода кинематография- Шундан хулоса қилиш керакки, Садоқат МАХСУМОВА
мизда тарихий шахсларга эътибор суҳбатлашди.
«Ўзбеккино» 7 нафар талабани Бутунроссия давлат
кинематография институтида ўқитади.
26 Жаҳон соғлиқни САЛОМАТЛИК 2020 йил
№29 (1956-1959)
сақлаш ГЕРПЕС
ташкилоти кўрликка сабаб
маълумотларига бўлиши мумкинми?
кўра, ер юзидаги
саксон фоиз дан суткага қадар давом этиши СИЗ УЧУН МУҲИМ ўта сезувчан бўлиб қолади. Бу
киши герпес мумкин. Агар аломатлар сези- герпеснинг продром даври-
вирусининг лиши билан даволаш чоралари Уй шароитида учуқни дир. Пуфакчаларнинг сони ҳар
ташувчиси кўрилса, лабдаги яллиғланиш- даволашда қуйидаги хил – бир донадан бир нечта
ҳисобланади. нинг олдини олса бўлади. Йўқса, усуллардан фойдала- гуруҳлар ҳосил қилиши мумкин.
лаб териси шишиб, яллиғланган ниш мумкин. Кейинчалик улар ёрилиб, яра-
“Лекин биз доим соҳа атрофида пуфакчалар юзага чалар ҳосил қилади. Ярачалар
ҳам унга эътибор келади. Улар бир неча кунда Лабда яллиғланиш устидан ҳосил бўладиган пўст-
қаратавермаймиз. ёрилади. Учуқ тузалаётганида аломатларини сез- лоқлар тушиб, ўзидан кейин
Учуқ чиқса, қўрқув пуфакча атрофида қаттиқ тери сангиз, безовталикни гиперпигментация қолдиради.
ёки шамоллаш қатлами пайдо бўлиб, бир-икки енгиллаштириш учун Одатда ёш ўтган сайин реци-
аломати, тез ўтиб кунда кўчади. мойчечак, тирноқгул дивлар сони камайиб, касаллик
кетувчи хасталик, (календула) экстрак- енгил формада кечади. Доимо
деб қабул Олимларнинг таъкидлашича, тини жамлаган сурт- ёдда сақлаш керакки, герпетик
қиламиз. оддий учуқ вируси бола организ- малар, шунингдек, тошмалар тошган одам фақат
мига кўпинча чақалоқлик даврида оққарағай (пихта) мойи атрофдагиларга эмас, балки
Хўш, аслида герпес қандай ка- тушади. Лекин касаллик аломат- билан енгил ишлов ўзига ҳам хавф туғдиради. Бои-
саллик? Унинг қандай турлари ёки лари онадан ўтган иммунитет ҳи- бериш мумкин. си атрофдагиларга юқтиришдан
даражалари бор? Даво чоралари- собига юзага чиқмай, кейинчалик ташқари, ўз танасининг бошқа
ни қўллашда нималарга эътибор- иммунитет кучи сусайиб, қулай Бир чой қошиқ қора қисмларига юқтириш хавфи
ли бўлиш лозим? шароит туғилса, вируслар хуружга чойни ярим стакан мавжуддир.
келиб, касаллик рўй беради. Одам қайноқ сувга дамланг.
Герпес нима? организмига тушган учуқ вируси Совугунча дам есин. Баъзи бир тери касаллиги
умр бўйи сақланиб қолиши ва гер- Совуган чойга пахтани
Герпес бу — вирусли инфекция песни даволаш ўта қийин кечиши юмалоқлаб намланг ва (асосан, нейродермит) билан
бўлиб, қўзғатувчиси оддий гер- фанда исботланган. Тиббиётда учуқларга қўйинг. Муо-
пес вирусидир. Герпетик тош- бу хроник вирус ташувчилик деб лажани 3-4 кун даво- оғриган беморларда учуқ тана-
малар тананинг ҳамма жойида аталади. мида кунига бир неча
пайдо бўлиши мумкин. Бироқ маҳал такрорланг. да кенг тарқалиши кузатилади.
кўп ҳолларда у оғиз, бурун атро- Нима қилмоқ лозим?
фида кузатилади. Одатда инфек- Пахтани камфора Учуқ қовоқларга чиққан тақдирда
ция билан инсон болалик чоғида Одатда учуқни уй шароитида мойига намлаб, кунига
тўқнашади, вирус касал оила даволашга ўрганиб қолганмиз. Ва- бир неча маҳал учуққа кўзнинг шоҳ пардаси зарарланиб,
аъзосидан ёки қариндошлардан ҳоланки, у тез-тез қайталанса, ша- суртинг.
ўпич орқали, идиш-товоқ ёки со- моллаш эмас, балки организмда Агар сизда учуқ су- герпетик кератитга сабаб бўлади.
чиқ орқали юқиши мумкин. Лаб вируслар борлигини билдиради. рункали равишда чи-
атрофида пайдо бўлган типик Бундай ҳолатда шифокор қабулига қаётган бўлса, бу ор- Кўзда оғриқ, ёруғликдан қўрқиш,
тошмалар одатда 7-10 кунгача бориш шарт. Лабдаги учуқ пуфак- ганизмдаги вируслар
туради. Тери орқали ўтиб, ви- чаларини игна билан ёриш ва унга таъсиридан бўлади. Бу ёт жисм сезгиси ва ажралмалар
рус асаб толаларига тарқалади. спирт суртиб қўйиш мумкин эмас. ҳолатда, албатта, ши-
Уни юқтирган одамларнинг 80 Чунки баъзида пуфакча ичидаги фокор кўригидан ўтиш пайдо бўла бошлайди. Агар ўз
фоиздан кўпроғида вирус «уйқу» суюқлик лаб атрофи ёки юз, кўз зарур.
ҳолатида бўлади. ва тананинг бошқа аъзоларига вақтида ва тўғри даволанмаса,
тарқалиши мумкин.
Герпес вирусининг лабдаги кўрликка олиб келиши мумкин.
шакли унга қўл билан тегиб, сўнг Ривожланиш даври
бошқалар билан сўрашганда Шунинг учун кўзнинг герпетик
(агар ўша одамнинг қўл териси- Пуфакчалар пайдо бўлиши-
да бирор турдаги очиқ жароҳат дан олдин тери қичишади ва инфекцияси тахмин қилинганида
бўлса), шахсий гигиена воситала-
ридан фойдаланиш, камдан-кам окулистга мурожаат қилиш лозим.
ҳолларда эса ҳаво томчи йўли
билан юқиши мумкин. Шунинг- Ёдда тутинг, даволаш қанча эрта
дек, совуқотиш, шамоллаш,
тўйиб ухламаслик, сурункали бошланса, натижаси шунча яхши
чарчоқ, стресс ҳолатлари туфай-
ли организмнинг иммун тизими бўлади.
сустлашса ҳам герпес тошмаси Ўраб олувчи учуқдан теридан
тошади.
ташқари асаб ҳам зарарлана-
Организмга кириб олган ка- ди. Бунда, асосан, бош оғриғи,
саллик вируси асаб ҳужайралари шунингдек, оғриқнинг асаб
томон ҳаракатланиб, кейин эса йўллари бўйлаб тарқалиши ку-
бир муддат тинчланади. Организм затилиб, кейинчалик асабнинг
иммунитет ҳимояси сусайса, дар- зарарланган қисмидаги терига
ҳол фаоллашиб, кўпая бошлайди. майда пуфакчалар тошади. Пу-
Шу тариқа вирус «уйғониши» лаб факча ичидаги тиниқ суюқликка
ёки тананинг бошқа аъзоларида аввал йиринг, баъзан қон ара-
тошма тошиши билан намоён лашиши, яқинроқ жойлашган
бўлади. лимфа безлари катталашиши,
ҳарорат кўтарилиши мумкин.
Аломатлари қандай? Учуқли инфекцияларнинг энг
оғир кўринишларидан бири
Лабнинг енгил ачишиши, марказий асаб тизимининг ши-
қичишиши ва шишиб қолгандай кастланишига хос сабаб бўлиши
туюлиши учуқ дарагидир. Одатда кузатилади. Учуқнинг олдини
бундай белгилар бир неча соат- олиш учун организмни чиниқ-
тириш, мавсумга қараб тўғри
кийиниш, бемор билан узвий
мулоқотда бўлмаслик керак.
Раъно ТОЖИБОЕВА,
Тошкент тиббиёт академияси
катта ўқитувчиси.
Тиббиёт ОТМларида «Тиббий-профилактика ва жамоат
саломатлиги» факультети ташкил этилади.
2020 йил САЛОМАТЛИК 27
№29 (1956-1959) АРИТМИЯ:
қанчалик хавфли
“Олимларнинг таъкид-
лашича, ҳафтасига касаллик?
28 грамм шоколад
тановул қилиш юрак ДАРВОҚЕ...
етишмовчилиги ри-
вожланиш хавфини Катта ёшли соғлом
18 фоизга пасайти- кишиларда бир дақиқада
рар экан. Рационда нормал юрак тезлиги 60-
шоколаднинг доим 80 марта уриш ҳисобла-
мавжудлиги тебранма нади. Юрак уриши кўпа-
аритмия(юракнинг йиши ёки секинлашиши
номунтазам уриши) юрак етишмовчилиги
пайдо бўлиш хата- белгисидир.
рини камайтириши
аниқланган. Ҳафта- уларнинг ёши бўйича махсус да- чиқаришни, ўпкадаги ҳавони қи- Халқаро миқёсда ўтказилган тадқи-
сига 2 тадан 6 тагача ражалаш мавжуд. сиб ушлаб туришни сўраш керак. қотлар хулосаси шуни кўрсатадики,
шоколад еган одам- Юзи қип-қизариб кетади, аммо бу касалликка чалинган инсонларнинг
ларнинг тебранма Агар сизда тахикардия белги- хавфли эмас. Кўпинча ана шундай 50 фоизидан ортиғи дори восита-
аритмияга чалиниш лари бўлса, шифокор қабули ва бир неча кучанишлардан кейин ларини тўла-тўкис ўз вақтида қабул
эҳтимоли ойида бир текширувлардан олдин тинчла- юрак уриши хуружи тўхтайди. қилмайди. Бу ўз ўрнида аритмия-
мартадан кам шундай ниб олинг. Бунга ялпиз, лимонўт, нинг сурункали турга ўтишига,
ширинлик истеъмол дўлана ёки валериана қўшилган Ташхис қандай ногиронлик ёки эрта ўлим ҳолатла-
қилганларга нисбатан ўсимлик дамламаси ёрдам бери- қўйилади? рига етаклайди.
20 фоиз паст. ши мумкин.
Аритмия жуда кўп хасталиклар Бугунга келиб, аритмияларнинг
Хўш, аритмия қандай касаллик, Агар брадикардия белгилари аломати бўлиши мумкин. Умуман 90 фоиздан ортиғи интервецион
унинг белги ва аломатлари ни- кузатилса, аксинча, сизнинг ҳола- олганда, беморларнинг (нафақат жарроҳлик амалиёти ёрдамида
малардан иборат? Бу касалликни тингизни қўзғатиш керак. Бунинг юраги оғрувчилар) 20 фоиздан даволанмоқда. Бемор операциядан
қандай даволаш мумкин? учун аччиқ чой ёки қора қаҳва (агар ортиғи аритмиядан азият чекади. сўнг умрбод дори ичишдан халос
тақиқланган бўлмаса) ичиш керак. Ушбу носозлик эндокрин тизи- бўлади ҳамда ҳаёт сифати яхшила-
Аритмия – асосан юрак ишла- мида бузилиш, нефрит (буйрак ниб, салбий оқибатларнинг олди
шида узилишлар келтириб чиқа- Қўшимча қилиш керакки, бради- яллиғланиши), юрак нуқсонлари, олинади. Шу ўринда савол туғи-
радиган касалликларнинг катта кардияни даволашда қўлланади- ўсмалар, ўткир респиратор вирус- лади, амалиёт қанчалик хавфсиз?
гуруҳи бўлиб, юракнинг жуда тез ган барча дори воситалари тарки- ли инфекциялар, грипп, тонзиллит Жарроҳлик муолажаси наркозсиз,
уриши, юқори пульс, тартибсиз бида қўзғалувчанликни оширади- (томоқ бодомсимон безларининг кўкрак қафасини очмаган ҳолда
ритмлар юзага келишидан иборат. ган кофеиндан фойдаланилади. яллиғланиши), вирусли инфек- фақатгина қон томирлари орқали,
Ушбу барча узилишлар юрак каме- циялар, сурункали пиелонефрит, маҳаллий оғриқсизлантириш йўли
ралари ишлашига таъсир қилади. Беморлар орасида юракнинг камқонлик ва бошқа касалликлар билан амалга оширилади.
Одатда, юрак фаолиятида ҳамма- тартибсиз ритми билан намоён белгиси бўлиши мумкин. Шунинг
си жойида бўлса, камералар дои- бўлувчи классик аритмия тури ҳам учун, агар бемор аритмия аломат- Овқатланиш
мий тартибдаги каби қисқаради. кузатилади. Баъзида ритм кучаяди, ларини сезса, биринчи навбатда, қоидалари қандай?
Аммо аритмия бошланиши билан сўнгра кескин тушади, кейин эса электрокардиограмма қилиш керак.
юрак камералари қон ўз вақтида бир неча сонияга юракнинг бутун- Шундан кейингина касалликнинг Аритмияни даволашда мувоза-
етиб келмагани сабабли тартиб- лай «тўхташи»ни ҳис қилиш мум- асл сабабини қидириш мумкин. натли овқатланиш ва нафас олиш-
сиз равишда сиқила бошлайди. Бу кин. Бундай ҳолатларда сиз тинч- га алоҳида эътибор қаратилган
инсоннинг умумий ҳис қилишига ланишингиз керак (тинчлантирувчи Болаларда бу бироз фарқ қи- махсус жисмоний машқлар муҳим
ўз таъсирини кўрсатади. чой ичинг) ва агар бу ёрдам бер- лади: биринчи навбатда, юрак аҳамиятга эга. Аритмиянинг асо-
маса, шошилинч равишда махсус етишмаслиги хасталигига текши- сий сабабларидан бири электро-
Қандай ҳолатлар дори-дармонлар қабул қилиш учун рилади. Агар нуқсон аниқланмаса, литлар мувозанатининг бузилиши
кузатилади? шифокор билан маслаҳатлашинг. аритмия аломатлари ёлғон бўли- ҳисобланади (кальций, магний ва
ши мумкин, чунки 14-16 ёшгача калий). Шу сабабли Ўрта ер денги-
Аритмия бошланиши билан Биринчи ёрдам болаларда вегетатив тизим ҳали зи парҳези энг яхши ечим ҳисоб-
одам иситма ёки совқотишни етилмаган бўлади. Ушбу аритмия ланади. Унинг таркибига балиқдан
ҳис қила бошлайди. Шунингдек, Аритмия хуружида, биринчи синус ёки нафас олиш аритмияси олинадиган катта миқдордаги
бош айланиши, тўсатдан онгни навбатда, «Тез ёрдам» чақиринг. деб ҳам аталади. оқсил, йил давомида кўплаб мева
йўқотиш, юракдаги оғриқ ёки «Тез ёрдам» етиб келгунча бе- ва сабзавотлар истеъмол қилиш,
санчиқлар, бош оғриғи, ҳолсизлик, морнинг аҳволини бирмунча Муолажаси-чи? ёғ кислоталари ва кўкатлар кира-
юрак уриши секинлашгани ёхуд енгиллаштиришга ҳаракат қилинг. ди. Жисмоний фаоллик ритмик
аксинча, қаттиқ урганини сезиш, Бунинг учун, аввало, беморни Аритмология ёш соҳа ҳисоблан- бўлиши керак. Физиотерапия
умумий лоҳаслик, неврологик тинчлантириш, тўшакка ётқизиш са-да, жадал ривожланиб бормоқда. машқлари фақат шифокор томо-
бузилишлар кузатилади. лозим. Тинчлантирувчи дори вале- 10-15 йил ортга назар ташлайдиган нидан белгиланади.
риана настойкаси, арслонқуйруқ бўлсак, хасталикка қарши кура-
Аритмия мустақил ташхис настойкаси, корвалол ва шунга шишда фақат дори-дармонларга Наргиза НУРИЛЛАЕВА,
бўлиши мумкин, аммо унинг ўхшаш воситалар бериш зарур. мурожаат қилинган холос. Аммо кардиолог, тиббиёт фанлари
тахикардия ва брадикардия каби Айрим ҳолларда беморни чуқур препаратлар дарддан бутунлай
пастки турлари кўпроқ учрайди. нафас олдириш, нафасни ушлаб фориғ бўлиш имконини бермаган. доктори.
туриш лозим. Бармоқлари билан
Тахикардия – юрак ритми бузи- бурунни қисиш ва кучаниб нафас
лиши, унда дақиқада 90 мартадан
кўпроқ юрак уриши кузатилади.
Брадикардия – юракнинг бир
дақиқасига 60 мартадан кам
уриши касаллиги. Ушбу маълумот-
лар катта ёшлилар учун стандарт
меъёр ҳисобланади, болалар учун
Туркиялик мутахассислар қашқадарёлик
шифокорларга кўмакка келишди.
28 ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 2020 йил
№29 (1956-1959)
БкаАнелглиНаштимДауйнАдгаи.АГАлАклсоҳҳоСғладзаИаб...қНилгОаниВниБиз яшаётганланади, ёлғиз Ундангина умидворунга етган зарарни
бўлиб, Унинг розилигини топишга кетказдик» («Анбиё»
дунё ҳаёти уринади. Расулуллоҳ соллаллоҳу сураси, 84-оят).
битмас-туганмас алайҳи ва саллам: «Аллоҳ кимга
имтиҳонлардан яхшиликни ирода қилса, унга Расулуллоҳ сол-
иборат. Ундаги мусибат беради», деганлар. лаллоҳу алайҳи ва
синовларнинг саллам қийинчилик
ниҳояси йўқ, Шу боис Аллоҳ таолонинг энг вақтида «Ҳасбуналлоҳ
бирининг ортидан маҳбуб бандалари Пайғамбарлар ва ниъмал вакил!»
тўхтамай иккинчиси,алайҳимуссалом ҳаммадан кўра («Оли Имрон» сураси,
учинчиси... етиб кўпроқ азият, озор чекишган. 173-оят) деб Аллоҳга
“келади. Зеро, бу дунё суяндилар. Аллоҳ тао-
– Аллоҳ таолонинг Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу
вақтинчалик, жуда алайҳи ва саллам: «Инсонлар ло: «Улар Аллоҳнинг
оз муддатга берган ичида мусибати энг оғири пай- неъмати ва фазли ила
синов майдонидир, ғамбарлардир. Сўнгра уларга қайтдилар, уларга
холос. эргашган солиҳлар, ундан сўнг асло зарар етмади»
ўшаларга эргашган солиҳларга деб марҳамат қилди
Аллоҳ таоло ҳар бир бандани бўлади», деганлар. («Оли Имрон» сураси, бало-мусибатга қайишади. Кофир
абадий дунё учун синайди. Мўмин Юнус алайҳиссалом мусибатга 174-оят). эса худди қарағайга ўхшайди, то
банда абадий дунёси – жаннатда- Аллоҳ уни Ўзи хоҳлаган пайтда
ги маскани обод бўлишлиги учун учраганларида: «Лаа илааҳа иллаа Демак, ҳар бир синдиргунича ғўдайиб, типпа-
яшайди. Роббисининг ҳузурига анта, субҳаанака, инни кунту ми- банда синовга дучор бўлар экан. тик тураверади», дедилар («Ол-
борганида пушаймон бўлиб қо- наз золимийн» («Анбиё» сураси, Банданинг синовга мубтало тин силсила» китобидан Саҳиҳул
лишдан, азобига дучор бўлишдан 87-оят) деб Аллоҳ таолога илтижо бўлиши унга Аллоҳ ғазаб қилгани- Бухорий).
қўрқади. Аллоҳ таоло бу ҳақда қилдилар. Аллоҳ таоло дуоларини ни англатмайди. Акс ҳолда пай-
бундай огоҳлантиради: «Сиз- қабул этди: «Биз унинг дуосини ғамбарлар мусибатга учрамаган Аллоҳ таоло Ўз фазли ва раҳма-
ларни бироз хавф-хатар, очлик ижобат қилдик ва ғам-ғуссадан бўлишарди. ти ила барча мўмин-мусулмон-
(азоби) билан, молу жон ва мева- нажот бердик» («Анбиё» сураси, ларга офият ато этсин. Ўзининг
лар(ҳосили)ни камайтириш йўли 88-оят). Шундай экан, мўмин банда розилигини топадиган амалларда
билан синагаймиз» («Бақара» Аллоҳ таолонинг синовига учра- бардавом қилсин!
сураси, 155-оят). Айюб алайҳиссаломга мусибат ганида ёлғиз Роббисига юзланиб,
етганда: «(Эй, Раббим!) Менга му- Унгагина илтижо қилиши лозим. Даврон НУРМУҲАММАД,
Яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам сибат етди. Ўзинг раҳмлиларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва Ўзбекистон мусулмонлари
Аллоҳдан эканига имон келтирган раҳмлироғидирсан» («Анбиё» саллам: «Мўмин худди навниҳол
банда ҳаётда дуч келадиган ҳар сураси, 83-оят), деб Роббул аъла- ўсимликка ўхшайди. Барги шамол идораси масъул ходими.
бир ҳолатда фақат Роббисига юз- мийнга юзландилар. Аллоҳ таоло эсган томонга қайрилаверади,
илтижоларини қабул этди: «Биз (шамол) тинса, тикланиб қолади.
унинг дуосини ижобат қилдик ва Худди шунингдек, мўмин ҳам
СЎРАГАН ЭДИНГИЗ...
ИБРАТ Қабртошига Қуръон оятларини
Қайтар дунё ёздириш жоизми?
Отасининг ўлимидан бир фурсат ўтиб, иш билан банд ўғил – Қабртоши қўйдирмоқчиман. Тошга «Ихлос» ва «Фотиҳа»
касалманд кекса онани қариялар уйига топширишга қарор
қилди. Ўғил ора-чора онасининг ҳолидан хабар олиб турди. сураларини борган одамлар ўқиши учун ёздирсам бўладими?
М.ОЛИМОВ.
Кунлар ўтди. Бир куни қариялар уйидан қўнғироқ қилишди:
вазият жиддий – она оғир аҳволда ётибди, ўғлига айтадиган Тошкент шаҳри.
сўнгги сўзи бор экан. Ўғил зудлик билан унинг ёнига шошди.
Ажал билан курашаётган она темир каравотда ҳолсиз тўлға- – Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. нидан ихтиёр қилинган гап шуки,
нар, ўғил сўнгги сўзни эшитмоқ учун унинг лабларига қулоқ Қабр тошига Қуръон оятларини лой билан суваш макруҳ эмас».
тутди: «Ўғлим, сендан сўнгги илтимосим – қариялар уйи ёзиш мумкин эмас, макруҳ бўлади. Қабрга бирор нарса ёзиб қўйилиши
хоналарига совуткичлар ўрнаттириб берсанг. Қарилик боис Ислом шариати ҳар бир нарса- ҳақида Аллома Ибн Обидин раҳи-
совуқ ва иссиқ кунларда жуда қийналдим. Кейин, бу ерга муз- да мўътадил йўлни ихтиёр этган. маҳуллоҳ шундай деганлар: «Қабр
латкич ҳам олиб келиб қўй – баъзида тунлар уйқум қочганида Жумладан, қабрга оид ишларда ҳам. билинмай кетиши ва оёқости бўл-
бирор нима топа олмай, оч ётиб, қийналдим.» Шариат қабристонларни қаровсиз маслиги учун ёзиб қўйишга эҳтиёж
ташлаб қўйиш ва уларни улуғлашда туғилса, (белги сифатида) ёзиб қў-
Онанинг ўтинчидан ҳайратда қолган ўғил унга тикилиб ҳаддан ошишдан қайтарган. йишнинг зарари йўқ». «Қабр устига
қолди. Шунча вақтдан буён бу қийинчиликларга чидаб келиб, Қуръондан бирор оят ёзиш макруҳ-
оғиз очмасдан, нега умр адоғида ёлвораётганини сўради: Жобир разияллоҳу анҳудан ри- дир» («Раддул муҳтор» китоби).
«Мен-ку, буларга чидадим, болам! Лекин сендан хавотир- воят қилинади: «Набий саллаллоҳу
даман. Кун келиб, болаларинг сени бу ерга ташлаб кетишса, алайҳи ва саллам қабрларнинг Демак, қабрга дафн этилган
сенинг ҳолинг нима кечади, болажоним?!» деб жавоб қай- гипс билан сувалишидан, уларнинг кишига белги бўладиган миқдорда
тарди онаизор. устига ёзилишидан ва уларнинг ёзиш жоиз, лекин ундан ортиқ ёзиш
устига бино қурилишидан ва бо- жоиз эмас. Агар ёзишга ҳожат йўқ
Одилжон НАРЗУЛЛАЕВ, силишидан қайтарганлар» (Имом бўлса, ёзмагани авлодир. Қабрга оят
Зангиота тумани Имоми Аъзам Термизий ривояти). ва ҳадисларни ёзиш мутлақ жоиз
эмас. Валлоҳу аълам.
жоме масжиди имом-хатиби. Лекин қабрларни лой билан суваш
борасида «Раддул муҳтор» китобида Ўзбекистон мусулмонлари
шундай дейилган: «Уламолар томо- идораси фатво ҳайъати.
Бурж Халифа осмонўпар биноси Ўзбекистон байроғи
рангларида гавдаланди.
2020 йил 29
ХАЛҚАРО ШАРҲ№29 (1956-1959)
Бир-бирига тарихий рақиб бўлган Туркия ва Греция Ўрта Ер денгизидаги сув
ҳудудлари устида яна ўзаро зиддиятга киришмоқда. Афина даъвосига кўра,
Анқара нефть ва газ захираларини қидириб, Греция оролларига тегишли
ҳудудларга дахл қилмоқда. Можарога Европа, Шимолий Африка ва Яқин
Шарқдаги давлатлар ҳам қўшилмоқда. Айни воқеалар манзарасида Европа
Иттифоқи Анқарани ҳудуддан ўз кемаларини олиб чиқиб кетишга чақирди. Акс
А“ДОВАТҳолда Туркияга қарши иқтисодий жазо чоралари қўлланиши мумкин.
илдизлари
сабаби нимада?
Туркияга биргина Греция эмас, Абдували САЙБНАЗАРОВ,
сиёсий шарҳловчи.
балки Франция, Миср ва БАА
Туркия, бир томондан, энергия
ҳам қарши. Исроил эса Грецияни манбаларини диверсификация
қилишга уринаётган бўлса, бош-
дипломатик йўллар билан қўл- қа томондан, амалдаги ҳукумат
тарихий фатҳ мавзуларидан фой-
лаб-қувватламоқда. Туркия эса газ йўли бир неча давлатнинг денг из ва ҳаво кучларининг таътилини даланган ҳолда ўз аҳолисининг
манбаларини қидириш ишларини ости ҳудуди орқали ўтиши керак. бекор қилиб, сафарбарлик эълон ҳиссиётлари билан ўйнашмоқда.
агрессив шаклда жадаллаштир- Ўрта Ер денгизи ҳавзасида газ қилган. Туркия, ўз навбатида, Ички сиёсий мақсад етарлича
ган. Қидирув-тадқиқот кемала- ишлаб чиқарувчи давлатлар учун Грецияни «қароқчиликда» айблади аниқ: душман кучлари қуршовида
рини Туркия Денгиз кучларининг халқаро инфраструктура яратил- ва Афинани Туркия соҳилига яқин бўлган мамлакатда барқарор-
зирҳли ҳарбий кемалари яқиндан моқда ва бу, ўз навбатида, зид- оролларни ҳарбийлаштиришдан ликни фақат амалдаги раҳбарият
муҳофаза қилмоқда. диятларни юмшатиб, ҳатто, узоқ тийилишга чақирди. Греция Кацел- сақлай олади, деган қарашни
давом этиб келаётган Кипр муам- лоризо оролига шартномаларга сингдириш.
Хўш, бу ерда нималар бўляпти мосига ҳам ечим таклиф қилиши зид равишда грек қўшинлари жой-
ўзи? Муносабатлардаги таранг- мумкин. лаштирилаётгани ҳақидаги даъ- Газ можароси шунчаки
лик газ манбалари учун холосми? воларни рад этди. Орол Туркия баҳонами?
Олисдаги мамлакатлар нега бу Эҳтимолий уруш соҳилидан атиги икки километр
жойларга серқатнов бўлиб қолди? узоқликда жойлашган. Ўрта Ер денгизидаги газ мо-
Аслида юз бераётган воқеалар Агар Анқара ва Афина ҳарбий жароси шунчаки баҳона. Муам-
хавфли, мураккаб ва минтақадаги тўқнашувга киришса, бу тарих- Денгиз шартномаси монинг илдизи чегаралардаги
оғриқли нуқталарга хавф солади. га «энг бахтсиз уруш» сифатида ратификация қилинди азалий можаро, денгиздаги
кириши мумкин. Чунки бу ҳолда турли келишмовчиликлар ва
Барчаси газ туфайлими? урушга кўплаб давлатлар қўшила- Ўтган ҳафта Греция парламенти миллатчиликка йўғрилган ло-
ди. Оддий тасодиф билан Шар- Миср билан тузилган денгиз шарт- йиҳаларнинг турли талқинлари
Бир томондан, буларнинг қий Ўрта ер денгизида тўқнашув номасини ратификация қилди. Бу ҳамда янги геосиёсий баҳсларга
бари газ туфайли. Минтақада- бошланиб кетиши мумкин. Баъзи Туркия Шарқий Ўрта Ер денгизида бориб тақалади. Греция аҳо-
ги бир нечта давлат каттагина экспертларнинг сўзларига кўра, сейсмик тадқиқот кемаси иши- лиси 11 миллионга етмайди ва
газ конларини топган ёки фаол минтақада 1897 йилги каби буюк ни давом эттириш ва Кипрнинг у доимий камайиб бормоқда.
қидиришда. Бу эса қоришиқ бир кучлар тўқнашуви юзага келмоқда. шимоли-шарқий қирғоғида ўқ Туркиянинг 82 миллион аҳоли-
оқибатларни келтириб чиқа- Ўшанда Туркия ва Греция Крит отиш машқларини ўтказиш ҳақида си бор ва бу рақам тобора ўсиб
ради. Бошқа томондан, денгиз оролини талашиши оқибатида қарор қабул қилишидан бир неча боряпти. Икки мамлакат қуролли
чегараларини белгилашдаги ҳарбий ихтилоф бошланишига соат ўтиб юз берди. Афина–Қо- кучлари ўртасида ҳам тафовут
жанжаллар давлатлараро зид- бир баҳя қолган эди. Европанинг ҳира келишуви 2019 йилда йирик бор ва Туркия қуролли кучлари
диятларни алангалатади. Ҳақиқа- катта кучлари аралашиши туфай- сув ости конларини ўзлаштириш Греция қуролли кучларидан бир
тан, ҳуқуқларни белгилаб олиш ли Крит Усмонийлар ихтиёрида бўйича имзоланган Туркия–Ливия неча баробар устун саналади.
учун музокараларда зиддиятлар қолган, аммо унга греклар бошқа- келишувига жавоб сифатида кў- Грециянинг ёлғиз ўзи Туркияга
таранглашади. Ўтган йили Тур- рувидаги автономия мақоми бе- рилмоқда. Миср ва Греция ўзла- қарши тура олмайди. Шунинг
кия Ливиянинг Миллий Битишув рилган. 1913 йилда Греция оролни рига қарашли эксклюзив денгиз учун Греция аста-секинлик би-
Ҳукумати билан битим имзолади расман ўзига қўшиб олган. Ора- зонасида мавжуд табиий ресурс- лан коалиция тузиб, дипломатик
ва Греция ўзининг иқтисодий дан бир асрдан зиёд вақт ўтиб, лардан максимал даражада фойда- фаолликни ошириб боряпти.
ҳудуди сановчи жойларда газ сувости табиий захираларини қи- ланишни кўзламоқда. Европа Иттифоқи ҳам ҳар доим
қидиришни бошлади. Шундан дираётган Туркия кемаларининг Грециянинг позициясини қўллаб-
зиддият бошланди. Август ойи яна Крит ва бошқа грек ороллари Худди шундай битим Италия қувватлаб келган. Бу ҳолат рас-
бошида Греция ва Миср денгиз яқинига келиши Афинанинг кес- ва Греция ўртасида ҳам имзолан- мий Анқарани бироз ҳовуридан
чегаралари бўйича битим имзо- кин норозилигига сабаб бўлди. ган. Денгиз чегаралари ва Ўрта тушириб туради.
лади. Ва Туркиянинг асабига те- Ер денгизи шарқида бурғулаш
гиб, газ қидириш учун кемаларни Ҳар икки давлат ҳам ҳуқуқлари юзасидан Туркиянинг Хуллас, Ўрта Ер денгизида ман-
юборишни бошлади. бир-бирини айбламоқда Греция ва Кипр билан келишмов- фаатлар учун кураш қизигандан-
чилиги НАТОдаги иттифоқдошла- қизиган. Агар озгина эҳтиётсиз-
Қизиғи шундаки, гарчи энергия Афина ҳам, Анқара ҳам бурғу- ри билан мавжуд ягона низо эмас. ликка йўл қўйилса, бу яккаланиб
манбаси излаш муносабатларни лаш ҳуқуқи бўйича халқаро қонун- Суриялик қочқинлар тақдири, қолган Туркия билан Греция ҳамда
таранглаштириб, минтақа давлат- лар доирасида иш кўраётганини Суриянинг шимолига ва Ливияга унинг иттифоқчилари ўртасида
ларида қуролланишни кучайтирса даъво қилмоқда. Греция ва ғар- Туркия аскарларининг киритили- катта уруш келиб чиқади.
ҳам, кейинчалик газдан иқтисодий бий европаликларга кўра, денгиз ши, Туркиянинг Россиядан ҳаво
наф олиш учун биргаликда ҳара- қонунлари Афина томонида. Улар мудофаа тизимини сотиб олиши
кат қилишларига тўғри келади. Туркияни қароқчилик ва безо- каби масалаларда Анқара Европа
Чунки қувурлар ва бошқа инф- риликда айбламоқда. Бу орада Иттифоқи билан келиша олмаяп-
ратузилмалар яратилиши керак. Греция ва Туркия ўз ҳарбий денгиз ти. Россия ва Эрон газига қарам
Агар улар Европанинг муҳим
бозорларига чиқмоқчи бўлса, газ
Қирғизистон Ўзбекистон билан чегарадаги
ўтказиш пунктларини очди.
30 2020 йил
СПОРТ №29 (1956-1959)
Ҳар бир спорт турининг ўз жозибаси бор. Бироқ улар орасида фақат футболгина
миллионларни ўзига мафтун эта олган. Яшил майдонда тўп сураётган жамоангиз
баҳсини ҳаяжон билан кузатасиз: хавфли вазиятларда асабийлашасиз, қарши ҳужум-
да уларни бор овозингиз билан қўллаб-қувватлайсиз(гарчи телевизорда кўраётган
бўлсангиз ҳам.). Ҳа, у шундай ҳаяжон, шиддат ва завқни бир нуқтага жамлай олади.
“Равшан ҲАЙДАРОВ:Чункибу—футбол.
«ЯХШИ
ФУТБОЛЧИ
бўлиш учун футболни ҳамма
нарсадан устун қўйиш керак»
Ўзбекистон ёшлар терма жа- лозим. Шундай Мураббий футболчилар Машғулотлар даврида жамоада бу
моасининг Осиё чемпионатидаги қилинмаса энг билан ишлашда кўникмани шакллантириш устида
ўйинларини минг қўрқув ва қу- нуфузли универ- ҳам ишланади.
вонч билан кузатганимиз ёдингиз- ситетда ўқиб, юқори нималарга эътибор
дами? Барчамиз йигитлару улар- лавозимда ишлаб, қаратади? Ёш футболчиларга
ни шу даражага етишига сабаб яхши даромад топиб айтаманки...
бўлган мураббий билан қалбдан ҳам касбидан бахт топа олмайди, – Футбол жамоавий ўйин, шу
фахрлангандик. Ўшанда футболчи- киши. Мен эса ҳар бир шогирдим боис машғулотларни ташкил этиш – Футболни танлаган инсон,
ларимизнинг маҳоратини ошир- билан ишлаганда, машғулотларда, мураббийдан катта меҳнат талаб аввало, ўзини назорат қила олиши
ган, уларни майдонда ўз чизиғида турли даражадаги ўйинларда завқ қилади. Терма жамоага республи- керак. Яъни кўп нарсадан тийи-
ҳаракатланишига бош-қош бўл- оламан. Чунки футбол ҳаётимнинг камиздаги футбол клубларидан 20 лиши шарт. Бугун ёшлар хаёлини
ганди. Ўзбек футболида бурилиш мазмунига айланган. ёшли энг иқтидорли ёшлар саралаб чалғитувчи воситалар кўп. Олдига
ясаган бу мутахассис ҳануз соҳа олинади. Улар билан тил топи- аниқ мақсад қўйганларгина улар-
тараққиёти учун жон куйдирмоқ- Ютуқлар тарихда шиш, ўзаро тушуниб ишлаш учун, га чалғимайди, вақтини ўткинчи
да. Самимий ва очиқкўнгил му- қолди, янги марраларга аввало, самимий муҳитни яратиб нарсаларга сарфламайди. Футбол-
раббий кеча эришилган натижа- олиш керак. Шунинг учун жамоа- да спортга меҳр берган, шунчаки
лар билан чегараланиб қолишни интилишимиз керак миз аъзолари билан дўст ва ҳам- қизиқиш деб эмас, футбол менинг
истамайди. фикрмиз. Майдонда иқтидорини тақдирим, борлиғим, деб келган-
– 20 йиллик футболчи, 23 йиллик кўрсата олиш, ўз чизиғида бехато гина ғалабага эриша олади. Асли-
Энг улуғ ва энг азиз байрам – мураббийлик фаолиятимда кўплаб ҳаракатланиш ўйинчининг бевоси- да қайси спорт тури бўлишидан
Мустақиллигимизнинг 29 йиллиги мураббийлар штаби, доктор мас- та психологик тайёргарлигига ҳам қатъи назар, бола қалбида, аввало,
арафасида Равшан Ҳайдаровнинг сажистлар каби мутахассислар, ёш боғлиқ. Айни жиҳатларни инобатга она Ватанга муҳаббатни уйғотиш,
«Ўзбекистон Республикасида футболчилар билан жаҳон ва Осиё олиб, машғулотларда футболчи- тарбиялаш керак. Чунки ортида уни
хизмат кўрсатган спорт устози» чемпионатларида иштирок этдик. нинг, нафақат жисмоний, техник- қўллаб-қувватлаб турган яқинлари,
фахрий унвони билан тақдирланга- Ғолибликни қўлга киритдик. Бу бар- тактик, балки руҳий тайёргарлигига Ватани борлигин ҳис қилган киши
ни шу саъй-ҳаракатларга берилган чамизнинг ютуғимиз. Бироқ ҳали ҳам урғу берамиз. Ўйин 90 минут ҳеч қачон масъулиятсиз бўлмайди,
муносиб баҳо бўлди. футболни ривожлантириш учун давом этади, майдонда 11 киши машғулотларга вақт ўтказиш учун
қилишимиз лозим бўлган ишлар ҳаракат қилади. Бироқ бу учун келмайди, мураббий қўйган талаб-
Қувонч кўп. Эришилган ютуқлар тарихда кунлар тунларга уланиб, тинимсиз ларни ортиғи билан бажаришга
қолди. Олдинда эса янги марралар машғулотлар олиб борилади, катта интилади. Тўғри, вазифа қийин
— Камтарона хизматларимизни бизни кутяпти. жамоа ишлайди. Футболчиларнинг бўлиши мумкин, бироқ эртанги
юқори баҳолаб, унвон билан тақ- бир-бирини тушуниши, индиви- меваси шунчалар ширин бўлади-
дирлагани учун Юртбошимизга ўз Ўзбек футболи ва дуал маҳоратини кўрсатиб бериши ки, бу туйғу фақат қалб билан ҳис
миннатдорчилигимни билдираман, замонавий футбол жамоавий ўйинга боғлиқ. Ҳимоя қилинади.
— дейди Р.Ҳайдаров. — Бу мен учун ва ҳужум чизиғи уйғунлигини
билдирилган ишонч ва юклатилган – Ислоҳотлар давридамиз, фут- таъминлаш, ўйинчиларнинг бир- Садоқат МАХСУМОВА
катта масъулиятдир. Албатта, ютуқ- болда тизимли ўзгаришлар олиб бирини сўзсиз тушуниши ғалабага суҳбатлашди.
лар ўз-ўзидан қўлга киритилмай- бориш ҳаракати бошланган. Му- эришишнинг муҳим омилидир.
ди. Бунинг учун йиллар давомида раббийларнинг малакасини оши-
устингизда ишлашингиз, тинимсиз риш, янги кадрларни тайёрлаш,
меҳнат қилишингиз лозим. Ҳар бир жойларда шароитларни яхшилаш,
инсон камолотида у вояга етган академиялар фаолиятини тўғри
муҳитнинг таъсири катта бўлади. йўлга қўйиш бўйича қилинаётган
Мени ҳам ота-онам спортни танла- ишлар шулар сирасидан. Режадаги
шим, илм олишимга ундаган, тўғри вазифаларнинг тўлақонли амалга
йўл кўрсатган. Улардан ҳамиша оширилиши учун масъуллар бир-
миннатдорман. Инсон жамият- галикда, янгича ёндашувлар билан
да ўз ўрнини топиши учун унинг ҳаракат қилиши керак. Шундагина
истеъдоди тўғри йўналтирилиши замонавий футбол билан биргалик-
да қадам босамиз.
Юртимизда истеъдодлар жуда
кўп. Уларни юзага чиқариш учун
чекка ҳудудлар, қишлоқларда
керакли шароитларни яратиб бери-
шимиз керак.
Атлетларимиз нуфузли мусобақани
4 медаль билан якунлади.
2020 йил ТАРИХ ҲАҚИҚАТЛАРИ 31
№29 (1956-1959)
АМИР ТЕМУР
Юртимизда тари-
хий қишлоқлар, Бувайдада қандай
кўҳна обидалар, мақбара қурдирган?
зиёратгоҳлар кўп.
Улар халқлар тур- 54х54х6 сантиметрли пишиқ ғишт бўлмаса-да, Фарғона водийсининг атрофида ўнлаб савдо дўконлари,
муш тарзи, мада- парчалари учрайди». ғарбий чегарасида жойлашган ҳунармандчилик расталари фао-
нияти, анъаналари Хўжанд шаҳридаги Шайх Маслаҳат лияти йўлга қўйилди.
ҳақида кўплаб Санъатшунос олим И.Азимов- мақбарасининг Амир Темур томо-
нинг таърифлашича, ҳозирга қадар нидан қайта қурилиши, водийнинг Маълум бўлишича, Банди кушод
“маълумотлар бе- сақланиб қолинган икки хонали шимолий чегарасида жойлашган бува, Биби Убайда, Пошшопирим,
рувчи қутлуғ мас- Шоҳ Жарир ва Бастом бува ҳамда Сафедбулон қишлоғидаги Шоҳ Бастон бува ҳаётини ислом дини
кан, қадамжолар Биби Бувайда комплекси, асосан, Фазл мақбарасининг Темурийлар ривожига бахшида этган яқин
сифатида эътироф тўртбурчакли ҳовлидаги ўн бе- даврида қайта тиклангани, қола- қариндошлардир. Болаликдан Қуръ-
этиб келинади. шинчи асрда қурилган пештоқли- верса, Пошшо пирим, Бастом бува онни ёд олган, урушларда саркарда
Фарғона вилояти- гумбазли дарвозахона ҳамда унинг зиёратгоҳларида Амир Темур ва сифатида қатнашган бу амакивач-
нинг қадимги ҳу- ён томонига йигирманчи асрда Темурийлар даврига оид қурилиш- чалар туманнинг бир-бирига қўшни
дудларидан бири қурилган очиқ масжиддан ва кўп- ларнинг сақлангани ҳамда Сафед- қишлоқларида мангу қўним топган.
бўлган Бувайда қиррали ҳовлидаги XV-XVI асрларга булон зиёратгоҳи ва Бувайда тума-
туманидаги меъ- оид қабр ва дахмалардан иборат нидаги бир қатор ёдгорликларнинг – Бувайда туманида хоки ётган
морий обида ва бўлган. Масжид тархи тўғри бур- ўзаро боғлиқлиги ушбу ривоят- авлиёлар деҳқончилик ва ҳунар-
зиёратгоҳлар ўлка- чакли хонақоҳ ҳамда шифти маҳал- ларда асос борлигини кўрсатади. мандчилик соҳаси пири бўлган,
миз тарихига оид лий услубда ишланган уч томонли Этнограф олим Н.Абдулаҳатовнинг – дейди «Пошшопирим» маҳалла
қизиқарли маълу- айвондан иборат бўлиб, уни 44 та таъкидлашича, Пошшо пирим фуқаролар йиғини раиси Хурсан-
мотларни ўзида устун кўтариб туради. У Фарғонага зиёратгоҳида пештоқли-гумбазли бой Саминов. –Асрлар давомида
мужассам қилгани хос диний иншоотлар услубида қу- дарвозахона, Бастом бува зиёрат- авлоддан-авлодга ўтиб, сайқал-
билан ажралиб рилган, ўз даврининг улкан меъмо- гоҳидаги мақбара XIV-XVI асрларда ланиб келаётган ривоят ва афсо-
туради. рий обидаларидан бири сифатида қурилгани ҳақида асослар бор. налар замирида шу юрт аҳлининг
баҳоланади. бунёдкорлик, ижтимоий-иқтисо-
Бувайда олис ўтмишда Буюк Айнан Амир Темурнинг саъй дий жабҳалардаги ҳар жиҳатдан
Ипак йўлининг қўналғаси сифа- Зиёратгоҳ тарихини ўрганиш ҳаракатлари билан водийдан фаол бўлгани кўриниб турибди.
тида Қорахонийлар, Амир Темур бўйича мустақил изланишлар олиб кўчманчилар ҳайдаб чиқарилиб, Пошшопирим зиёратгоҳига йўл
ва Темурийлар даври ҳамда Қўқон борган бувайдалик журналист уларнинг янги босқинларига чек мўъжаз кутубхонадан бошланади.
хонлиги ҳукмдорлиги замони- Собиржон Отабоевнинг хулосала- қўйилгани ҳамда бир қатор зиё- Бу ерда диний қўлланмалар билан
да ҳам муҳим ҳудудлардан бири рига кўра, бу тарихий масканнинг ратгоҳларнинг қайтадан қурил- бирга, мумтоз ва жаҳон адабиё-
бўлган. Халқ тилида Пошшопирим Пошшопирим деб номланиши гани Фарғона водийси аҳолиси тининг сара асарлари, зиёратгоҳ
зиёратгоҳи сифатида танилган Шоҳ Биби Убайда билан боғлиқ. Му- ўртасида Амир Темур билан боғ- ҳақида қизиқарли қўлёзмалар,
Жарир тарихий обидаси деворла- ҳаммад ибн Жарирнинг катта лиқ қатор ривоятларнинг ҳозирги осори-атиқаларга алоҳида ўрин
рига ишланган дастлабки безак- онаси (бувиси) бўлган Биби Убайда кунга қадар яшаб келаётганига ажратилган.
лар VIII-IX асрга тааллуқли бўлиб, набирасини ҳамиша Пошшопирим сабаб бўлгандир.
биргина шу жиҳатининг ўзи ҳам бу дея эркалатган. Эзгу дуо ижобат бў- Таъкидлаш жоизки, Фарғона
қишлоқ нечоғли қадимий экани- либ, унинг зиёратига узоқ-яқин юрт Юқорида келтирилган маълу- водийсида соҳибқирон Амир Те-
дан далолат. Пошшопирим қиш- подшолари келиб турган. Қўқон мотлар Темурийлар даврида Фар- мур давлатчилик фаолияти билан
лоғининг ўзига хос рамзи бўлган хони Худоёрхон ҳам ушбу табаррук ғона водийсида ҳарбий мудофаа боғлиқ ривоятлар ҳозирги кунга
зиёратгоҳнинг кириш қисмида маскан зиёратгоҳига тез-тез келиб иншоотларининг бунёд этилгани- қадар сақланиб қолган. Бу ри-
Темурийлар сулоласи қурдирган тургани ҳақида жуда кўп хотиралар ни ва уларнинг доимий таъмирлаб воятлар аксар ҳолларда муқаддас
мақбара сақланиб қолган. Тарихий сақланиб қолганини баён қилиб, бу борилганини кўрсатади. Темурий- зиёратгоҳлар, қадамжолар тарихи,
маскан ичкарисида ХIХ асрга оид тарихий обида Амир Темур авлод- лар даврида ижтимоий-иқтисо- меъморий ечимлари билан боғла-
бинолар бор. Йигирма бир метр- ларидан қолган бебаҳо ёдгорлик дий ҳаётнинг ривожланиб бориши нади. Лекин ҳали уларнинг очил-
ли минора эса бир неча юз йил- эканини билдиради. кўплаб ижтимоий объектларнинг маган сир-синоатлари кўп. Уларни
лар мобайнида эътиқодда собит қурилишида ҳам ўз аксини топга- тадқиқ этиш, илмий асосда ху-
бувайдаликлар учун пок иймон – Халқ орасида юрган ривоят- ни катта аҳамиятга эга. лосалар чиқариш кўҳна халқнинг
рамзи бўлиб келмоқда. маданий ҳаёт тарзи, бунёдкорлик
ларда Фарғона вилоятидаги бир Зиёратгоҳнинг қобилиятлари ҳақида ишончли
Тадқиқотлар сири... янги даври маълумотлар беришга асос бўла
қатор зиёратгоҳларнинг (Пашшо олади.
1939 йилда мазкур зиёратгоҳни Мустақиллик йиллари зиёратгоҳ-
кўздан кечирган академик Яҳё Ғуло- пирим, Бастом бува, Галдирбобо) га иккинчи умр бахш этди, унинг Расул КАМОЛ
мов у ҳақда шундай ёзади: «Пошшо ҳудуди ҳар жиҳатдан кенгайти- «Маhalla»
пир мозори. Бу катта қабристон, бунёд этилиши ва таъмирланиши рилиб, шарқона услубдаги янги
ушбу ном афсонавий инсон Пош- бинолар, хизмат кўрсатиш ва севис
шо пир мақбараси номидан келиб Амир Темур ва Темурийлар номи шохобчалари қурилди. Зиёратгоҳ
чиққан. Мақбара қабр турган хона билан боғланади, – дейди Фарғона
ва зиёратгоҳдан иборат. Мақба- давлат университети доценти,
ра пештоқи ғарбга қаратилган. тарих фанлари доктори Баҳрид-
Зиёратхона гумбазининг қурилиш дин Усмонов. – Гарчи бу ҳақда
услуби ўн саккизинчи асрдаги ёзма манбаларда аниқ маълумот
мадрасани эслатади. Қабр жой-
лашган хона икки чиқиш йўлидан
иборат; бири зиёратхона орқали,
бошқа бири – жанубга қаратилган
алоҳида пастаккина хона орқали.
Кўринишидан мазкур мақбарага
кириш йўли зиёратхона қурили-
ши даврида беркитиб юборилган.
Маҳаллий аҳоли мақбара қурили-
шини Амир Темурга боғлайдилар.
Қабристоннинг катта майдонининг
устки қатлами қаттиқ шўрхок ердан
иборат бўлиб, унда Ўрта Осиёда
мўғуллар ҳукмронлиги даврига хос
Ўзбек шоираси Хосият Рустамованинг китоби
Тожикистонда чоп этилди.
32 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2020 йил
№29 (1956-1959)
Харажатларни ким Кореяга қайтиб кетиш Қоидабузарлар
қоплайди? жараёни қандай? қачон жаримага
тортилади?
– Эшитишимча, ўқитувчи ва шифокор- – Ўзбекистонга таътил олиб келган эдим. Корея-
лар гриппга қарши эмланар экан. Айтинг- га киришга рухсат берилгач, қайтиб кетиш учун – Баъзи савдо дўконла-
чи, гриппга қарши эмлаш харажатларини қандай жараёнлардан ўтишим керак? рида онлайн назорат касса
ким қоплайди? машинаси у ерда турсин,
Баҳодир ТЕМИРОВ. оддий терминал аппарат-
Муслима МУХИДДИНОВА. Самарқанд вилояти. лари ҳам йўқ. Борлари ҳам
Қарши шаҳри. Ортиқхўжа НОРОВ, ишлатмайди. Бу ҳолатлар
ТИББИЁТ Ташқи меҳнат миграцияси бўйича бир неча маротаба
МИГРАЦИЯ агентлиги матбуот котиби: ДСҚнинг ишонч телефони-
– Пандемия даврида Корея Рес- га мурожаат қилдик. Лекин
СОЛИҚпубликаси ҳудудига киришга рухсат«Огоҳлантириш берилди»
олиш учун мазкур давлатга киришдан деган жавоб келади холос.
Барно АБДУСАМАТОВА, олдин 14 кунлик мажбурий карантин талаб- Бундай қоидабузарлар қа-
Коронавирусга қарши ларига риоя қилиш бўйича розилик битимида иш чон жаримага тортилади?
кураш штаби аъзоси: берувчи билан келишган ҳолда карантин манзи-
– Шу йилнинг 1 октябри- лини кўрсатиш шарт. Карантин манзили ID карта- Карим БЎРИЕВ.
га қадар Мактабгача таълим даги охирги қайд этилган манзилга яқин ҳудудда Тошкент вилояти.
вазирлиги, Халқ таълими вазирли- бўлиши талаб этилади. Шунингдек, бу маълумот-
ги, Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Молия ларни таътилга келган фуқаролар учун очилган Дилдора ҲОШИМОВА,
вазирлигининг республикадаги барча «@tatil2020» телеграм манзилига корейс тилида Давлат солиқ қўмитаси
бошланғич бўлинмалари, умумий ўрта юборишингиз сўралади. давлат солиқ катта инс-
таълим ва соғлиқни сақлаш муассасалари- Бундан ташқари, иш берувчи билан мунта- пектори:
нинг ходимлари марказлашган тартибда зам алоқада бўлиб туриш ҳамда (www.eps.go.kr – Давлат солиқ қўмитаси
гриппга қарши бепул эмланади. сайтидаги) шахсий кабинет маълумотларини томонидан Сайёр солиқ
Эмлаш учун зарур маблағлар Президен- текшириб бориш тавсия этилади. текширувларини ўтказиш
тимизнинг 2020 йил 30 июлдаги «Коро- Шахсий кабинетдаги маълумотлар ўзгарса, тартиби тўғрисидаги ни-
навирус пандемияси даврида ижтимоий яъни меҳнат шартномаси иш берувчи томонидан зом ишлаб чиқилиб, жорий
ҳимояга ва ёрдамга муҳтож аҳоли қатламла- бекор қилинган тақдирда, бу ҳақда Ташқи меҳнат йил 18 июнда рўйхатдан
рини моддий қўллаб-қувватлашга доир миграцияси агентлигига хабар беришингиз сўра- ўтказилди. Бунгача солиқ
қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги лади. органлари ходимлари
фармонида назарда тутилган ҳамда бошқа Меҳнат шартномаси бекор қилинган ва виза савдо ва хизмат кўрсатиш
қўшимча манбалар ҳисобидан ўтказилади. амал қилиш муддати тугамаган фуқаролар соҳасидаги қоидабузарлик-
шартнома рад этилган кундан бошлаб 1 ой ларни профилактика йўли
Ўзини ўзи банд муддатда Корея Республикасига кириб бориши билан бартараф этиш чо-
ёки Ташқи меҳнат миграцияси агентлигининг раларини кўриб келаётган
қилганлар пенсияси Кореядаги ваколатхонасига (+8270 4252 2772) эди. Эндиликда, савдо ёки
мурожаат этиши лозим. хизмат кўрсатиш шохобча-
қандай ҳисобланади? Шунингдек, Корея Республикасининг Ўзбекис- лари томонидан назорат-
тондаги элчихонаси томонидан тавсия қилин- касса техникалари ва тўлов
– Яқинда ўзини ўзи банд қилиш тизими ган тиббиёт муассасаларида жўнаб кетишдан терминалларидан фой-
жорий этилиб, бу борада фуқароларга бир 48 соат олдин коронавирусга тест топшириш даланиш тартибига риоя
қатор имтиёз ва қулайликлар яратилди. белгиланган. этмаслик юзасидан Дав-
Айтингчи, ўзини ўзи банд қилган давр Агар фуқарода Корея ҳудудига кириб боргач лат солиқ қўмитасининг
учун пенсия қандай ҳисобланади? коронавирус инфекцияси аниқланса, у махсус 71-244-98-98-рақамли
шифохонада ўз ҳисобидан даволанади. Ишонч телефони, «Soliq»
Сабоҳат РАСУЛОВА. мобил иловасининг «Soliq
Сурхондарё вилояти. Талабага чегирмани олиш hamkori» янги хизмат тури,
ПЕНСИЯ учун қандай маълумот керак? @soliq_hamkor_bot телег-
ТАЪЛИМ рам боти ёки Электрон
Жаҳонгир АЛИЕВ, – Хабарларга кўра, «Темир дафтар»га кири- солиқ хизматлари портали
Ўрта Чирчиқ тумани адлия бўлими тилган оилаларда яшовчи талабаларга контракт my.soliq.uz орқали солиққа
бошлиғи: пулини тўлашда 4 млн. сўмгача чегирма белги- оид ҳуқуқбузарлик хабари
– Давлатимиз раҳбарининг 2020 йил 8 ланган экан. Ушбу чегирмани олиш учун қандай юборилган тақдирда, қои-
июндаги «Тадбиркорлик фаолияти ва ўзи- маълумот керак ва қайси ташкилот томонидан дабузарликка йўл қўйган
ни ўзи банд қилишни давлат томонидан берилади? шохобчалар фаолиятида
тартибга солишни соддалаштириш чора- белгиланган тартибда
тадбирлари тўғрисида»ги қарорига муво- Ўлмас ОРОЛОВ. сайёр солиқ текшируви
фиқ, ўзини ўзи банд қилганлар ижтимоий Фарғона вилояти. ўтказилиб, натижалари бў-
солиқни 2020 йил учун базавий ҳисоблаш Фарҳод БАБАШЕВ, йича қонунчиликка асосан
миқдорининг камида 50 фоизи миқдо- Олий ва ўрта махсус таълим ва- жавобгарлик чораларини
рида маблағ тўлаш эвазига йил давомида зирлиги ахборот хизмати раҳбари: қўллаш масаласи кўриб
расмий равишда фаолият юритишлари – Талаба «темир дафтар» рўйхати- чиқилади.
мумкин. Фуқаролар ушбу талабларни ба- га киритилган оила аъзоси эканини
жарган тақдирда келгусида пенсия таъми- тасдиқловчи маълумотни ўзи таҳсил
нотини олиш ҳуқуқига эга бўладилар. оладиган олий таълим муассасаси раҳ-
Шунингдек, фуқароларга енгиллик яра- бариятига тақдим этиши зарур.
тиш мақсадида, Давлат солиқ қўмитаси ва «Темир дафтар» рўйхатида эканини тасдиқ-
Пенсия жамғармаси ўртасида ўзини ўзи ловчи маълумотни олиш учун Маҳалла ва оилани
банд қилган шахслар томонидан тўланган қўллаб-қувватлаш вазирлигининг ҳудудий бўлин-
ижтимоий солиқлари тўғрисида ахборот малари(яъни ўзи яшаб турган ҳудудий бўлинма-
алмашуви йўлга қўйилди. Бунинг нати- си)га мурожаат қилишлари мақсадга мувофиқ.
жасида, ўзини ўзи банд қилган шахслар
пенсияга чиқишларида улардан тўланган
ижтимоий солиқлар тўғрисида ҳеч қандай
қоғоз шаклида маълумот талаб этилмайди.
Ўзб ек истон Бош муҳаррир вазифасини Таҳририят манзили: Газета
Республикаси вақтинча бажарувчи Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти Санжар ИСМАТОВ шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси марказида
ҳузуридаги Ахборот Нашр навбатчиси: Р. Юсупов Телефонлар: 71 233-39-89, саҳифаланди ва
Ижтимоий-сиёсий, ва оммавий Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Қабулхона: 71 237-56-80, офсет усулида
маънавий-маърифий газетаси коммуникациялар М. Назарова Котибият: 71 233-10-73. босилди.
агентлиги томонидан Навбатчи: Т. Шерноев Факс:
МУАССИС: 2019 йил 24 сентябрда Саҳифаловчилар: И. Болтаев Нашр кўрсаткичи: 148
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 0019 рақами билан Ш. Бароқов Баҳоси келишилган нархда.
масъулияти чекланган жамияти давлат рўйхатидан
ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 8 босма табоқ. 23 700 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-945 123456
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
«Mahalla» газетасининг 29 сони
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
«Mahalla» газетаси
- 1 - 32
Pages: