«Mahalla» газетаси

ҚАНДАЙ КАМБАҒАЛЛИКНИ 9
ОИЛА КАМАЙТИРИШ:

«кўп болали оила» Хитой тажрибаси бизга
деб ҳисобланади?
5 қанчалик мос келади?
№34
@mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz
(1964) 2020 йил
8 — 15 октябрь

Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета

МАЖБУРИЙ 6 РАЇАМЛИ
МЕҲНАТ ЄЗБЕКИСТОН:

тўлиқ барҳам

топмадими?

БОЗОРЛАРДА 10 йилдан
кейин уни
НАРХЛАР ОШДИ:
қандай
бунинг сабаби тасаввур
қиламиз?
нимада? 11

Уйғониш учун бир

ЖОН ҚУРБОН

бўлиши керакмиди?

24

Болаларни 3.
КОРОНАВИРУС
хавфидан қандай 27 ІОКИМЛАРНИ ХАЛЇ
ҳимоялаймиз? САЙЛАЙДИГАН ВАЇТ
КЕЛМАДИМИ?
ҚИРҒИЗИСТОНДАГИ
ВОҚЕАЛАР 4.
яна бир инқилобдан

дарак бермоқдами?

29

м ОБУНА
ИНДЕКСИ: 148
МАІАЛЛАНИ «MAHALLA»СИЗ ТАСАВВУР ЭТИШ ЇИЙИН...

2021ОБУНА БЄЛИШГА ШОШИЛИНГ!

2 МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 2020 йил
№34 (1964)

КЕКСАЛАР ҲАФТАЛИГИ Амударё тумани ма- ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ҳалла ва оилани қўллаб-
НУРОНИЙЛАР ҲАМИША қувватлаш бўлимининг ЯНГИ БИНО ИМКОНИЯТЛАРГА
ЭЪЗОЗДА янги биноси фойдала- ЗАМИН ЯРАТАДИ
нишга топширилди.
«Кексалар ҳафталиги» доирасида Маҳалла ва яратилган шароитлар ат- ижтимоий ҳимояга муҳтож
оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ҳамда «Нуро- Шу муносабат билан рофлича ўрганилди. Жум- оилалар билан манзилли
ний» жамғармаси Республика бошқаруви томони- ташкил этилган тадбир- ладан, Қиличбой овул фуқа- ишлаш юзасидан йиғин
дан юртимизнинг барча ҳудудларида маънавий- да Маҳалла ва оилани ролар йиғини томонидан ходимларига зарур таклиф
маърифий тадбирлар ташкил этилди. қўллаб-қувватлаш вазири амалга оширилётган ишлар ва топшириқлар берилди.
Р.Маматов, Қорақалпоғис- кўздан кечирилиб, аҳоли,
Шундай тадбирлардан ратини самарали ташкил тон Республикаси ма- айниқса, эҳтиёжманд ва Севинч ҲУСАНОВА.
бири пойтахтимизнинг Ол- этишда кекса авлод вакил- ҳалла ва оилани қўллаб-
мазор туманидаги «Ёшлик» ларининг ўрни» мавзуси- қувватлаш вазири С.Тур-
ва «Бўстонобод» маҳал- да давра суҳбати ташкил манов, Амударё тумани
лаларида «Кексалар доим этилди. Унда ўтказилаётган ҳокими С.Йўлдашев ва
эъзозда» шиори остида тарғибот тадбирлари, маъ- кенг жамоатчилик вакил-
ўтказилди. Тадбир даво- навий-маърифий учрашув- лари иштирок этди.
мида ижтимоий кўмакка лар, чуқурлаштирилган
муҳтож 70 нафарга яқин тиббий кўриклар ва хайрия Куннинг иккинчи ярми-
нуроний отахон ва онахон акцияларининг аҳамияти да тумандаги бир қатор
чуқурлаштирилган тиббий юзасидан фикр-мулоҳаза- фуқаролар йиғинлари
кўрикдан ўтказилди. лар алмашилди. биноларининг моддий-
техник базаси ва бу ерда
— Дунёнинг бирор Ногиронлиги бор кекса- ходимларнинг самарали
жойида кексалар бизнинг лар учун чуқурлаштирилган фаолият юритиши учун
юртдагичалик эъзозлан- тиббий кўрик ташкил эти-
майди, — дейди «Бўс- либ, даволанишга муҳтож ЭҲТИЁЖМАНД ОИЛАЛАР ТОШКЕНТ ВИЛОЯТИ
тоно­ бод» маҳалласида бемор кексаларга тиббиёт ҲОЛИДАН ХАБАР ОЛИНДИ
яшовчи Ҳасан Икромов. — муассасаларига йўлланма-
Кексага ҳурматда, кичикка лар берилди. 20 нафардан Маҳалла ва оилани қўл-
иззатда бўлиш бизга бобо- ортиқ кексалар ҳолидан ха- лаб-қувватлаш вазирининг
лардан меросдир. Ҳукумат бар олиниб, уларга совғалар биринчи ўринбосари Гул-
қарори билан октябрь тарқатилди. Шу билан бирга, нора Маруфова Оҳангарон
ойининг биринчи ҳафтаси туманда кексаларнинг жис- туманидаги маҳаллаларда
«Кексалар ҳафталиги» деб моний фаоллигини ошириш, бўлиб, аҳолининг турли
қабул қилиниши ушбу ноёб саломатликларини муҳофаза қатлами, биринчи навбат-
қадриятларимизни янада қилиш мақсадида «Саломат- да, хотин-қизлар ва ёш-
мустаҳкамлайди. лик учун беш минг қадам» ларнинг турмуш шароити
акцияси ташкил этилди. билан яқиндан танишди.
***
Тошкент вилояти Қибрай Ғулом ХИДИРОВ Мулоқотлар чоғида улар- борлигини инобатга олиб, бу масалада
туманида ҳафталик доира- «Mahalla» нинг талаб ва истакларига
сида «Жамоатчилик назо- эътибор қаратилиб, мавжуд амалий ёрдам беришини билдирди.
муаммоларни имкон қадар
САНЪАТ «МАҲАЛЛАДОШЛАР» жойида ҳал этиш чоралари Шунингдек, Г.Маруфова ишдан ташқа-
НОМЛИ 25 ҚИСМЛИ СЕРИАЛ кўрилмоқда. Жумладан, ташриф даво- ри 4 нафар фарзанди таълим-тарбияси
ЯРАТИЛАДИ мида «Ойбулоқ» маҳалласида яшовчи билан машғул бўлаётган ва шахсий то-
Гулзира Турғунбоева ва унинг II гуруҳ морқадан унумли фойдаланиб, қўшимча
ногиронлиги бор фарзанди Ойдин Тур- даромад топаётган хонадон келини Шаҳ-
ғунбоеванинг ҳолидан хабар олинди. ло Турғунбоевага алоҳида миннатдорлик
билдириб, унинг ҳаёт тажрибаси бошқа
— Маҳалла фаоллари доимий равиш- хотин-қизлар учун ибрат ва намуна эка-
нини таъкидлади.
да ҳолимиздан хабар олиб туришади,
— дейди Г.Турғунбоева. — Бугун ҳам Имона ИБРОҲИМОВА.
ўзимизни қийнаётган масалалар бўйи-

ча мурожаат қилдик. Вазир ўринбосари

ногиронлик аравачасига эҳтиёжимиз

СИРДАРЁ ВИЛОЯТИ

700 ТА ЯНГИ ИШ ЎРНИ ЯРАТИЛАДИ

«Ўзбеккино» Миллий агентлиги ҳамда «Ҳужжатли Мирзаобод туманидаги «Ҳа-
ва хроникал фильмлар» ДУК томонидан «Маҳалла- қиқат» маҳалласида янги тикув
дошлар» номли 25 қисмдан иборат сериал яратилади. цехи ишга тушди. Икки сменада
фаолият олиб бораётган цехда 350
Мазкур сериалда давлати- Сценарий муаллифи тадан 700 тагача янги иш ўрни
миз раҳбарининг 2020 йил Шойим Бўтаев, постановкачи яратиш режалаштирилган.
18 февралдаги «Жамиятда режиссёр Санжар Бобоев,
ижтимоий-маънавий муҳит- постановкачи оператор Сар- — Маҳалламизда тикув цехининг
ни соғломлаштириш, маҳал- дор Анваров, постановкачи иш бошлагани айни муддао бўлди,
ла институтини янада қўл- рассом Исобек Эгамбердиев. — дейди шу ерда ишловчи С.Бек-
лаб-қувватлаш ҳамда оила ва назарова. — Меҳнат қилишимиз
хотин-қизлар билан ишлаш Ҳозирда сериалнинг учун барча шароитлар яратилган,
тизимини янги даражага режиссёрлик сценарийси замонавий тикув машиналари билан
олиб чиқиш чора-тадбир- устида иш олиб борилиб, жиҳозланган. Муҳими, иш жойимиз
лари тўғрисида»ги фармо- актёрларни саралаш жараё- уйимизга яқин, оиламиз, фарзандла-
ни ижросини таъминлаш ни кетмоқда. Сериалнинг римиздан ҳам кўнглимиз тўқ.
юзасидан ўзбек маҳаллалари тугалланиш муддати 2021
ҳамда оила ва хотин-қизлар йилнинг биринчи қисмига Ишга кириш истагини билдирганларга аввал тикувчилик сирлари ўргатилмоқда.
масалалари ёритилади. мўлжалланган. Ҳозиргача тумандаги 428 нафар хотин-қиз «Аёллар дафтари»га киритилган бўлса,
шулардан 150 нафари мазкур цехда иш бошлади.
Замира ШУКУРОВА.
Г.ХОЛМУРОДОВА.

Шавкат Мирзиёев Россия, Қозоғистон, Тожикистон
президентлари билан телефон орқали мулоқот қилди.

2020 йил МОҲИЯТ 3
№34 (1964)

РА¯АМЛИ ªЗБЕКИСТОН:

10 йилдан кейин уни ¿андай
тасаввур ¿иламиз?
«Электрон поликлини- хизматларидан фойдаланиш, он-
ка», «E-mehmon» тизими, лайн тўловларни амалга ошириш
«Mobile banking» иловаси... жараёнида яна бир бор кун тарти-
Охирги йилларда ҳаёти- бига чиқди. Хўш, стратегияда айни
мизга шу каби кўплаб янги йўналиш ҳисобга олинганми?
тушунчалар, янги хизмат-
лар кириб келди. Масофа- — Стратегиянинг дастлабки
дан туриб ишлаш, онлайн
хизматлардан фойдаланиш, босқичи — 2022 йилгача умумий
вақт ва ресурсни тежаш
имконияти пайдо бўлди. қиймати 1,3 миллиард долларлик
Буларнинг бари бугун дунё-
да шиддат билан тараққий 23 та лойиҳа ҳаётга татбиқ эти-
этаётган рақамли иқтисо- лади, — дейди Ахборот техноло-
диётнинг мевасидир. гиялари ва коммуникациялари-
ни ривожлантириш вазирлиги
Ривожланган мамлакатларда гарчилигига сабаб бўлмоқда. 2022 ЙИЛ 1 ЯНВАРГА ҚА- бошқарма бошлиғи Шерзод
рақамли иқтисодиётнинг ялпи ички Жумладан, 30 та идора томо- ДАР ҚОҒОЗСИЗ ЭЛЕКТРОН Мелибоев. — Натижада 2022 йил
маҳсулотдаги улуши йилдан-йилга нидан олинадиган 150 турда- ҲУЖЖАТ АЛМАШИНУВИ якунига қадар барча аҳоли пункт-
ўсиб боряпти. Жумладан, ҳозирда бу ги давлат божидан 12 фоизи ВА ИШ ЮРИТИШНИ ТАШ-
кўрсаткич АҚШда 10,9 фоиз, Хитой- Ягона биллинг тизимига КИЛ ҚИЛГАН ҲОЛДА БАР- лари 10 Мбит/с.дан кам бўлмаган
да 10 фоиз, Ҳиндистонда 5,5 фоиз, уланган. 46 фоизи эса ҳамон ЧА МАЪМУРИЙ ТАРТИБ-
Россияда 3,9 фоизни ташкил этади. банк кассалари орқали тўла- ТАОМИЛЛАР РАҚАМЛАШ- маълумотларни узатиш тез-
Ўзбекистонда эса рақамли иқтисо- нади. Аксарият идораларда ТИРИЛАДИ.
диётнинг улуши сўнгги беш йилда электрон шаклда маблағни лигидаги Интернет тармоғига
2 фоиздан ошмаяпти. Шунингдек, қабул қилишга мўлжалланган Кореяда 100 фоиз электрон маълу-
ҳозирда Ўзбекистон электрон ҳуку- ахборот тизими мавжуд эмас. мот алмашиши тизимига ўтилиши уланади. Шунингдек, таълим
матни ривожлантириш бўйича 193 натижасида дастлабки икки йилда
та давлат орасида 87-ўрин, фуқа- — Фармон билан юқорида- 1 миллиард доллар бюджет маблағ- муассасалари, соғлиқни сақлаш
ролар билан мулоқотда ахборот ги камчиликларни бартараф лари иқтисод қилинган.
технологияларидан фойдаланиш этиш мақсадида тегишли ташкилотлари ҳам узлуксиз Ин-
бўйича 46-ўринни банд этган. «йўл харитаси» тасдиқланди, Эндиликда юртимизда ҳам
— дейди Ахборот технология- Ахборот технологиялари ва ком- тернет билан таъминланади.
Албатта, бу кўрсаткичлар биз лари ва коммуникацияларини муникацияларини ривожлантириш
кутаётган, биз мақсад қилган мар- ривожлантириш вазирлиги ҳамда Адлия вазирликлари тизи- Яна бир муҳим жиҳат: қарор
ралардан анча паст. Демак, соҳага бошқарма бошлиғи Жаҳонгир мида «Рақамли идора» лойиҳаси билан 2022 йил 1 январга қадар
«янги қон» керак. Давлатимиз раҳба- Шукуров. — Бу орқали 40 дан амалга оширилади. Бу орқали барча машҳур сайёҳлик жойла-
рининг 2020 йил 5 октябрдаги «Ра- ортиқ давлат ташкилотлари 2022 йил 1 январга қадар қоғоз- рида юқори тезликдаги Интер-
қамли Ўзбекистон – 2030» страте- Ягона биллинг тизимига бос- сиз электрон ҳужжат алмашинуви нет учун шароит яратилади. Бу
гиясини тасдиқлаш ва уни самарали қичма-босқич уланади. Мазкур ва иш юритишни ташкил қилган эса, ўз навбатида, сайёҳларга
амалга ошириш чора-тадбирлари тизимда тўловлар амалга оши- ҳолда барча маъмурий тартиб- қулайлик яратиш баробарида
тўғрисида»ги фармони билан айни рилганини тасдиқловчи расмий таомиллар рақамлаштирилади. хизмат кўрсатиш сифатини
йўналишдаги муҳим вазифалар бел- электрон квитанция жорий Фаолиятнинг шаффофлиги ва ошириш имконини ҳам беради.
гилаб берилди. этилади. Тўловларнинг онлайн очиқлиги таъминланади. Қоғоз
ҳисобини юритувчи тизим айланмасининг чекланиши, иш Шунингдек, стратегия дои-
Жумладан, қарор билан оптик мавжуд бўлмаган идоралар учун жойидан чиқмаган ҳолда тегишли расида аҳоли ва тадбиркорлар-
толали алоқа тармоғининг узунли- эса махсус дастурий таъминот ҳужжатни манзилга етказиш, қоғоз нинг рақамли саводхонлигини
гини амалдаги 41 минг километр- ишлаб чиқилади. Натижада 2021 харид қилиш учун сарфланган тубдан ошириш мақсадида ҳар
дан 250 минг километрга етказиш, йил 1 августдан давлат божлари, маблағни тежаб қолиш имконияти бир туман ва шаҳарда рақамли
кенг полосали мобиль алоқа билан йиғимлар, жарималар ва бошқа яратилади. технологиялар ўқув марказлари
қамраб олиш даражасини ҳозирги мажбурий тўловларни онлайн очилади. 203 та информатика ва
78 фоиздан 100 фоизга олиб чиқиш режимда тўлаш имконияти Интернетсиз «Рақамли ахборот технологияларини чу-
режалаштирилган. Электрон ҳукумат- яратилади. Ўзбекистон»ни барпо қурлаштириб ўқитишга ихтисос-
ни ривожлантириш бўйича дунёда лаштирилган мактаблар ташкил
87-ўриндан энг юқори 30 талик рўй- «Рақамли идора» этиш мумкинми? этилади. Тажриба тариқасида
хатга кириш, электрон давлат хизмат- қоғозбозликка чек жисмоний шахсларга иденти-
лари улушини амалдаги 34 фоиздан Кўплаб қишлоқларда интернет фикация ID-картасини беришда
90 фоизга олиб чиқиш, давлат хизмат- қўядими? тугул, оддий мобиль алоқа сифати- давлат органлари билан электрон
лари порталидан фойдаланувчилар нинг пастлиги, ҳатто SMS юбориш муносабатларни йўлга қўйиш учун
сонини эса ҳозирги 276 мингдан 2,5 Айтиш керакки, давлат орган- ҳам муаммо экани — кўп бора кў- унинг шахсий кабинети шакллан-
миллионга етказиш белгиланди. ларида алоҳида рақамлаштириш тариб чиқилган, кенг жамоатчилик тирилади. Барча учун очиқ бўлган
бўйича идоравий дастурлар- орасида муҳокама этилган, ҳатто маҳаллий дастурий маҳсулотлар
Хўш, юқоридаги кўрсаткичларга нинг мавжуд эмаслиги мазкур қизиқчилар сатирасига айланган ва IT-хизматлар электрон плат-
қандай эришилади? Бунинг учун йўналишда ягона ёндашув мавзу. Бу ҳолат, айниқса, пандемия формаси яратилади.
қандай чора-тадбирлар белгилан- шаклланмаётгани ва бюджет шароитида таълим олиш, давлат
моқда? Уларнинг ижроси қай тариқа маблағларининг ортиқча сарф- ***
амалга оширилади? ланишига олиб келмоқда. Бу Ўзбекистон кўзлаган марра
борада дунёнинг ривожланган аниқ: ривожланган мамлакатлар
Биллинг тизими қачон мамлакатлари тажрибасига на- сафига қўшилиш! Бунинг ягона
ривожланади? зар ташланса, масалан, Жанубий омили — ислоҳот. «Рақамли Ўз-
бекистон — 2030» стратегиясида
Ҳозирда давлат идораларининг белгиланган вазифалар ижроси
аксариятида биллинг тизими ўрна- эса бизни ана шу муваффақият-
тилмагани фуқароларнинг овора- ларга элтади. Бу, ўз навбатида,
аҳолига хизмат кўрсатиш жараё-
нида инсон иштирокини кескин
камайтириб, бюрократия, қо-
ғозбозлик ҳамда коррупциянинг
сезиларли даражада камайишини
таъминлайди. «Электрон ҳукумат»
тизими бу борада мустаҳкам пил-
лапоя вазифасини ўташига ишон-
чимиз комил.

Санжар ИСМАТОВ
«Mahalla»

«Ўзбекистоннинг IT-истеъдодлари»
портали ишга тушади.

4 БУГУННИНГ ГАПИ 2020 йил
№34 (1964)

Айни пайтда барча оммавий ахборот воситаларида битта
хабар: «Туман ҳокими халқдан кечирим сўради». Ҳозир-
гача Касби, Конимех, Томди, Балиқчи ва бошқа туманлар
ҳокимлари ҳудуд аҳолисидан узр сўраб чиқишди. Қизиқ,
негадир кейинги пайтларда кечирим сўраш ҳокимлар ўртасида
гўё «анъана»га айланди. Уларнинг узр сўраш амалиёти кўпаяётга-
ни, бу — жавобгарликдан қочишнинг яхши усулими?

²ОКИМЛАРНИ ХАЛ¯
САЙЛАЙДИГАН ВА¯Т КЕЛМАДИМИ?

Адашганмиз, халқ билан кен- бу масалани ҳар томонлама обдон
гашмаганмиз, дея одамлардан ўрганиб, кейин бир қарорга кели-
кечирим сўраган одам, энг қизиғи шимиз керак.
ва энг ёмони, яна адашишда, яна
халқ билан кенгашмасликда давом Бу жараён бизга
этади. Қачон пичоқ бориб суякка нима беради?
тегади ёки ҳокимбуванинг кур-
сиси қимирлай бошлайди, шун- Эндиликда «қониқарсиз» ҳам-
дагина одамларга қайишадиган,
муаммоларини ҳал қилиб ташлай- да «ўрта» деб баҳоланган туман
диган бир сиймо бўй кўрсатади.
Наҳотки, бу ўша одам бўлса, деб ва шаҳарларда инқирозга қарши
танимай ҳам қоласиз.
бошқарув тизими жорий этила-
Яқинда ҳудудларни ижтимоий-
иқтисодий ривожлантиришни ди. Яъни уларга раҳбарлик қилиш
рейтинг баҳолаш тизими орқали
биринчи марта туман ва шаҳар- истагини билдирган ҳар қандай
лардаги иқтисодий кўрсаткичлар,
тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш талабгор ҳудудни ривожлантириш
муҳити, инфратузилма ва мав-
жуд ресурслардан фойдаланиш дастурини маҳаллий Кенгашларда
даражаси ўрганилди. Якуний
кўрсаткичларга кўра, 48 та туман ҳимоя қилиши мумкин. Халқ
ва шаҳардаги ҳолат «яхши», 119
тасида «ўрта» ҳамда 33 тасида вакилларини ишонтира олган
«қониқарсиз» деб топилган.
давомида амалга оширилишини салоҳиятли кишилар бутун
— Рақамлар изоҳ талаб қил- айтиб ўтди.
майди, — дейди Олий Мажлис БУГУНГИ САЙЛОВЛАРИ- жамоаси билан туманга раҳ-
Қонунчилик палатаси депутати — Албатта, демократик дав- бар этиб тайинланади.
Наврўз Ризаев. — Атиги 48 та латларнинг ҳаммасида мана МИЗ ШУНИ КЎРСАТИБ ТУ-
туман ва шаҳарда аҳвол яхши. шундай жараён, сайлов орқали Хўш, ҳокимларни сайлаш
Берилган шунча имконият, фар- маҳаллий ижро органлари сай-
мон-қарорлар ижроси ўлароқ, 119 ланади, — деди Танзила Нор- РИБДИКИ, АЙРИМ ҲОЛЛАР- тизимига ўтиш керакми? Бу
та ҳудудда ҳолат яхши эмас. 33 боева. — Бизда ҳам шу жараёнга
та туманни эса қўяверинг. Ҳали қадамлар қўйиляпти. Куни кеча ДА АҲОЛИ МАҲАЛЛИЙЧИ- жараён бизга нима беради?
бу туманлар қачон ўзига келади, давлатимиз раҳбари буни яна ЛИК, УРУҒ-АЙМОҚЧИЛИККА — Айтиш керакки, ҳоким-
қачон отини қамчилайди, буниси бир бор таъкидлаб ўтди. Бизда БЕРИЛИБ ИШ ТУТАДИ. ШУ
бизга қоронғу. Афсуски, ушбу ҳу- ҳаммаси босқичма-босқич бўл­ НУҚТАИ НАЗАРДАН, БИЗ БУ ларни сайлаш Ўзбекистонда-
дудлар раҳбарларида шижоат, ян- япти. Биз ҳали ҳокимлар сайло- ги демократик ислоҳотлар-
гиланаётган Ўзбекистон тақдирига вига ўзимиз тайёр эмасмиз. Аҳо- нинг янги қадами бўлади ва
бефарқлик кайфияти ҳукмрондек. лининг ҳам ҳуқуқий маданияти МАСАЛАНИ ҲАР ТОМОНЛА- бошқарувни фуқаролик жа-
Ташаббус йўқ. ортиб, бюджет нима эканини,
қонун қанақа ишлаш кераклиги- МА ОБДОН ЎРГАНИБ, КЕЙИН миятига ишониб топширишга
Ҳокимлар сайловига ни биляпти. Барча соҳада аҳоли- давлатнинг ўзи журъатлими-
тайёрмизми? нинг сиёсий маданияти, сиёсий БИР ҚАРОРГА КЕЛИШИМИЗ йўқми, шуни белгилаб бери-
билими ошиб боряпти. Жараёнга КЕРАК. ши шубҳасиз, — дейди Олий
Тан олиш керак, ўтган йиллар- одамларни онги тайёр бўлиб, шу
даги тажриба шуни кўрсатдики, ишни бажарадиган одамлар ҳам, Мажлис Қонунчилик пала-
ҳокимларни тайинлаш тизими раҳбарлар ҳам тайёр бўлиши ке-
айрим ҳолларда ўзини у дара- рак-да. Нимагаки, у жараёнларни таси депутати Расул Кушер-
жада оқламаяпти. Тизим ўсишга, амалга оширишда эртага ҳар
юксалишга хизмат қилмаяпти. хил кулгили вазиятларга тушиб баев. — Шунда сўкинишлар
Сабаби жуда оддий: вилоят ҳо- қолмаслигимиз керак. Шунинг
кимлари Президентга, шаҳар-ту- учун, мен ўйлайманки, бу жараён борки, улар ҳокимларни сайлаш бўлмайди, одамлар билан
ман ҳокимлари эса вилоят ҳоки- жуда узоққа чўзилмайди. Яқин кескинликни ошириши, тур-
мига яхши кўринишнинг пайида. йиллар деганимда, 5 ёки 10 йил ли воситалардан фойдаланиш ҳисоб-китоб қилиш, уларнинг
эмас, балки ундан ҳам олдинроқ орқали тор манфаатларни ўйлай-
Хўш, ҳокимларни сайлаш ҳокимлар сайловига, албатта, диган нолойиқ кишилар ҳоким- ишончи ва овози учун курашиш
вақти келмадими? Бу ҳақда фикр ўтамиз. га айланиб олиши мумкин, деб
билдирар экан, Олий Мажлис ҳисоблайди. ҳокимиятларга ҳам кириб боради.
Сенати Раиси Танзила Норбоева Нолойиқ кишилар
ҳокимлар, албатта, сайланиши ҳокимга айланиб Тўғри, баъзи ҳудудларда шундай Ҳар бир ҳудуд ўз раҳбарини ўзи
кераклиги, бироқ бу жараён ҳолат рўй бериши мумкин. Лекин сайласа, раҳбарларнинг халқ ва
босқичма-босқич бир неча йил қолмайдими? ҳозир вазият ундан яхшироқми? жамият олдидаги масъулиятини
Тор манфаатлар учун зимдан ин- кескин оширишга эришиш мум-
Ҳокимларни сайлаш масала- тилаётган, қимматли манбаларни кин. Шу билан бирга, бу жараён
сида охирги пайтларда қарама- самарасиз сарфлаётган, одамлар- ҳокимларнинг ўзига ҳам яхши:
қарши фикрлар билдирилмоқда. нинг имкониятларини қирқаётган унда мустақил қарор қабул қи-
Кимдир янгилик кутаётган бўлса, ҳокимлар йўқми? Сайлов ҳам ким лиш учун имкониятлар кенгаяди
бошқа бири «ҳали вақти эмас», хоҳлаганини қиладиган тартиб- ва халқнинг олдида масъулияти
деб маслаҳатга ошиқмоқда. Яна сиз жараён эмас. У билан боғлиқ ошади. Чунки у ижро ҳокимияти
бир ҳар қандай янгиликка тўғри қоидалар қонунда белгиланган, олдида эмас, балки кўпроқ ўзи-
шубҳа билан қарайдиган тоифа улардан четга чиқилганда жавоб- ни сайлаган ҳудудига ҳисобдор
гарлик мавжуд. бўлади. Бирор қарор қабул қи-
лишдан олдин у ўзини сайлаган
Ҳокимларни сайлаш керак. аҳоли фикрини ўрганади ва унга
Лекин айни вақтда «Сайловчилар таянади. Шунингдек, ҳеч бир ҳо-
шунга тайёрми?» деган масала ким ўзини ҳокими мутлақ деб ҳис
ҳам бор. Бугунги сайловларимиз қилолмайди. Чунки тизим бунга
шуни кўрсатиб турибдики, айрим йўл қўймайди: халқ уни қандай
сайлаган бўлса, худди шундай ерга
тушириб қўйиши мумкин.

ҳолларда аҳоли маҳаллийчилик, Санжар ИСМАТОВ
уруғ-аймоқчиликка берилиб иш «Mahalla»
тутади. Шу нуқтаи назардан, биз

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ҳузурида
Жамоатчилик кенгаши ташкил этилади.

2020 йил ЯНГИ ҚОНУН 5
№34 (1964)

Давлатимиз раҳбари томонидан 2020 йил 5 октябрда «Ўзбекис-
тон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш
ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун имзоланди. Ҳуж-
жат билан 8 та кодекс ва 10 та қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар
киритилди. Хўш, улар нималардан иборат? Одамлар учун қандай қу-
лайлиги бор? Қонунчиликни ўзгартиришга қандай зарурат бор эди?

ҚАНДАЙ ОИЛА

«КЄП БОЛАЛИ ОИЛА» ДЕБ ІИСОБЛАНАДИ?

Беш қонунда беш хил дан бир нафари ёки ундан кўпро- давлат хизматлари кўрсатишда муддатларигача бузилиши билан
талқин, қайси бири ғи таълимнинг кундузги шаклида имтиёзли рўйхатга киритилади. боғлиқ. Эндиликда юк ташувчи
(ўрта махсус ва касб-ҳунар, олий Уй хўжалигида қорамол боқиш автотранспорт воситаларининг
тўғри? таълим) ўқиётган ҳамда 22 ёшга учун шароит ва имкониятлари, шу махсус рухсатномасиз автомобиль
тўлмаган бўлса, бу оила ҳам кўп жумладан, ер участкаси мавжуд йўлларида юрганлиги учун маъму-
Қонунчиликда ҳам, халқ тилида болали оила сифатида тасниф оилаларга бепул қорамол берили- рий жазо чоралари қўлланилади.
ҳам «кўп болали оила» деган ту- этилади. ши мумкин. Боқувчисини йўқотган
шунча бор. Таҳлил натижаларига кўп болали оилалар жисмоний Бунда фуқароларга БҲМнинг ўн
кўра, ушбу тушунча амалдаги бир Кўп болали оилаларга шахслардан олинадиган ер соли- баравари миқдорида жарима со-
ғидан озод қилинган. лишга ёки транспорт воситасини
қанча қонун ҳужжатларида турли- бошқариш ҳуқуқидан олти ойга-
Чеклов чораси ча муддатга маҳрум этишга, юк
ча мезонлар билан белгиланган. қандай имтиёзлар бор? бажарилмаса, жарима ташиш учун масъул бўлган ман-
Нормаларнинг турличалиги эса сабдор шахсларга эса БҲМнинг ўн
давлат томонидан кўп болали ои- Қонунчиликка кўра, давлат кўп тўланади беш баравари миқдорида жарима
лаларга имтиёзлар бериш жараё- болали оилаларга қатор имтиёз ва солишга сабаб бўлади.
Маълумки, «Хотин-қизларни
ижтимоий кафолатлар тазйиқ ва зўравонликдан ҳимоя Маълумки, хорижий ташувчи-
қилиш тўғрисида»ги қонун би- ларга тегишли бўлган автотранс-
берилишини таъмин- лан ҳимоя ордери таъсис этилди. порт воситаларида юк ва йўлов-
Лекин, афсуски, ҳимоя ордерида чиларни республикамиз ҳудудида
лайди. Жумладан, улар назарда тутилган чекловларни жойлашган пунктлар ўртасида
бажармаганлик учун қонун ҳуж- ташиш (каботаж) тақиқланган.
кўп квартирали уйлар- жатларида жавобгарлик масаласи Шундай бўлса-да, амалиётга бу
очиқ қолган эди. Шу боис айрим каби вазиятларга кўп бор дуч
дан имтиёзли кредитлар ҳолларда бундай ҳуқуқбузарлик- келиняпти. Шунга кўра, Маъмурий
ни содир этган шахслар жазодан жавобгарлик тўғрисидаги кодекс
асосида уй-жой олиши, четда қолаётганди. Уларга тушун- 1252-модда билан тўлдирилиб,
тириш ишлари олиб бориларди, юқоридаги каби ҳолатларга йўл
уй-жой шароитларини холос. қўйилганда, 4 млн. 460 минг сўм
миқдорида маъмурий жавобгар-
яхшилашга эҳтиёжманд — Эндиликда қонун билан таз- ликка тортишга сабаб бўлади.
йиқ ўтказган ва (ёки) зўравонлик
меҳнат мигрантлари содир этган ёхуд уларни содир Айтиш керакки, Маъмурий жа-
этишга мойил бўлган шахс томо- вобгарлик тўғрисидаги кодексга
ҳамда хотин-қизларга нидан ҳимоя ордери киритилган ўзгартириш ва қўшим-
талабларини бажар-
ажратиладиган арзон уй- маганлик учун маъ- чалар қонун расмий эълон қилин-
мурий жавобгарлик ган кундан эътиборан, 3 ой ўтгач
жойлардан уй (квартира) белгиланди, — дейди кучга киради.
Олий Мажлис Се-
олиши мумкин. натининг Суд-ҳу- ***
қуқ масалалари ва Хулоса қилиб айтганда, ҳуж-
нида тушунмовчиликлар, адолат Шунингдек, улар- коррупцияга қарши жатда кундалик ҳаётимиздаги бир
принципларининг бузилишига га тадбиркорлик лойиҳаларини курашиш қўмитаси неча муҳим масалалар инобатга
олиб келмоқда. амалга оширишда Тадбиркорлик раиси Ботир Мат- олинган, айрим жазо чоралари
фаолиятини қўллаб-қувватлаш муродов. — Бундай кучайтирилиб, миллий қонунчи-
— Ҳозирги кунга қадар «кўп бо- давлат жамғармаси ҳисобидан ҳуқуқбузарликни лигимизда гендер масалаларига
лали оила» тушунчаси 21 та қонун молиявий ёрдамлар кўрсатилади. содир этган шахсга оид бир неча янгиликлар жорий
ҳужжатида қўлланилган бўлса, нисбатан 223 минг этилган. Қонуннинг ҳаётга тат-
шундан 5 та қонун ҳужжатида тур- — Кўп болали оилаларнинг сўмдан 669 минг сўмгача миқ- биқ этилиши аҳолининг ҳуқуқ ва
лича кўрсатилган, — дейди Олий иқтидорли фарзандлари Ёшлар дорда жарима ёки 15 суткагача эркинликларини ишончли ҳимоя
Мажлис Қонунчилик палатаси масалалари бўйича ҳудудий идо- маъмурий қамоққа олиш жазоси қилиш ва, ўз навбатида, давлат ор-
депутати Ақшагул Тулегенова. ралараро кенгашлар қарори билан қўлланилади. Шунингдек, эн- ганларининг бу борадаги масъу-
— Шу боис мазкур тушунчанинг моддий ва маънавий жиҳатдан диликда даъвогарлар тазйиқ ва лиятини оширишга хизмат қилади.
ҳуқуқий мақомини аниқлаш зару- қўллаб-қувватланади, — дейди зўравонликдан жабрланган хотин-
рати пайдо бўлди. Оила кодексига Адлия вазирлиги масъул ходими қизларга етказилган маънавий ва Санжар ИСМАТОВ тайёрлади.
киритилган қўшимчаларга кўра, Фаррух Жўраев. — Хусусан, бу ор- моддий зарарнинг ўрнини қоплаш
эндиликда тўрт нафар ва ундан қали улар ягона мактаб формаси тўғрисидаги даъволар юзасидан
ортиқ 18 ёшга тўлмаган боласи ва асосий турдаги ўқув қуроллари давлат божидан озод қилинади.
бўлган оила кўп болали оила ҳи- билан таъминланади, оромгоҳ-
собланади. Шунингдек, агар тўрт ларда дам олиши ташкил этилиб, Оғир вазнли машиналар
нафар ва ундан ортиқ болалари- республика бўйлаб саёҳатга бо- ҳаракати чекланадими?

риш ва келиш харажатла- Яна бир янгилик, бу — автомо-
биль йўлларида катта ҳажмли ва
ри қоплаб берилади. Кўп оғир вазнли транспорт воситала-
рининг ҳаракатланиши натижа-
ДАРВОҚЕ... болали ота-оналар учун сида йўлларнинг тегишли таъмир

иш ўринларининг энг
кам сони туман (шаҳар)

Фуқаролик кодексига кири- ҳокимлари томонидан
белгиланади, шунингдек,

тилган ўзгартиришга кўра, товар ташкилотлар томонидан
захирага қўйилади. Бунда
белгисидан охирги 3 йил (илга-
болаларни тарбиялаш ва
ри 5 йил) давомида Ўзбекистон меҳнат мажбуриятлари
ҳудудида узрли сабабсиз узлук- бажарилишини бирга
сиз фойдаланилмаган тақдирда, қўшиб олиб бориш им-
унинг рўйхатдан ўтказилганлиги конини берувчи ишнинг
исталган манфаатдор шахснинг мослашувчан жадвалига

талаби бўйича суд қарорига асо- эга бўлган иш ўрни яра-
тилади.
сан бекор қилиниши мумкин. Бундай оилаларнинг

болалари давлат мактаб-

гача таълим муассасала-

рига қабул қилиш бўйича

Президент мактаблари ўқувчилари Сингапурда олтин,
кумуш ва бронза медалларини қўлга киритди.

6 ҲОЛАТ 2020 йил
№34 (1964)
МАЖБУРИЙ МЕ²НАТ

ТЎЛИҚ БАРҲАМ ТОПМАДИМИ?
Тан олиш керак, узоқ йиллар давомида пахта йиғим-теримида, асосан, болалар ва
аёлларнинг меҳнатидан фойдаланиб келинди. Айниқса, олис қишлоқларда ўқитув- ги мажбурий меҳнат, хусусан, пахта
чи ўқувчиларини мактабга эмас, пахта даласига етаклаб бориши шарт эди. Мактаб
директорлари фермерлар қатори туман ҳокимининг кечки йиғинларида пахта ҳисо-
ботини берарди. Кейинги йиллардаги ўзгаришлар сабаб бу каби ҳолатларга чек қўйилди. етиштириш ва уни йиғиб олиш

борасидаги ижобий ўзгаришларни

Ҳатто бундай мажбурий меҳ- қўшимча ҳақ тўланяпти. давом эттириш мақсадида ҳуқуқ

натга йўл қўйган мутасаддиларга Албатта, терилган пахта учун фаоллари билан ўзаро ҳамкорлик-

жиноий жавобгарлик белгиланди. кунлик ҳақ тўлаш ва теримчилар- ни йўлга қўймоқда.

Аммо шундай бўлса-да, бу йил ҳам нинг иссиқ овқат билан бемин- Куни кеча ҳуқуқ пахта ҳоси-

пахта йиғим-терим мавсуми бош- нат таъминланаётгани ҳақидаги лини йиғиб олишда мажбурий

лангач, мажбурий меҳнат, терим- гаплар кишини қувонтиради. меҳнатга йўл қўймаслик, иш

чиларга етарлича имконият яра- Бироқ ҳамма жойда ҳам вазият берувчиларнинг бу борадаги

тилмаётгани ҳақидаги чиқишлар бирдекми? Мавсум давомида билимларини ошириш, шунинг-

пайдо бўлди. Наҳотки, жойларда мажбурий меҳнатга умуман йўл дек, пахта етиштиришда давлат

ҳамон мажбурий меҳнат давом қўйилмаганми? иштирокини камайтириш ва бу

этаётган бўлса? Унга қачон тўла — Юқоридаги ҳолатлар бўйича орқали қишлоқ хўжалиги соҳаси-

барҳам берилади? Теримчиларга Бандлик ва меҳнат муносабатла- ни янада ривожлантириш, пахта

қандай имкониятлар яратилган? ри вазирлиги томонидан алоҳида етиштиришни мониторинг қилиб

Қанча фуқаро мажбурий ишчи гуруҳлари шакллантири- бориш ишларини давом эттириш
меҳнатдан азият чекди? либ, республиканинг 86 та ҳуду- масалалари муҳокама қилинди.
дида 190 дан зиёд мониторинг- Эътиборлиси, жорий йил пахта

— Терим мавсуми бошланиши- лар ўтказилди, — дейди вазир- йиғим-терим мавсумида дала-
дан олдин теримчилар учун зарур ликнинг Давлат меҳнат инс-
шарт-шароитларга эътибор қара- пекцияси раҳбари Қудратилла ларда эркин мониторинг олиб
тилган эди, — дейди Қишлоқ хўжа- Одинаев. — Натижада мажбурий
лиги вазирлиги бошқарма бошли- меҳнатдан азият чеккан 320 боришлари учун 20 нафар ҳуқуқ
ғи Акмал Шамсиев. — Жумладан, нафардан зиёд фуқаро аниқла-
ётоқ учун 3,3 минг дона шийпон ниб, 10 нафар мансабдор шахсга фаолига вазирлик томонидан
ва 394 дона палатка тайёрланди. нисбатан маъмурий жарималар
Теримчилар уч маҳал иссиқ овқат қўлланилди. Бундан ташқари, банд махсус рухсатномалар топши-
билан таъминланмоқда. Терим бўлмаган аҳолини теримга жалб
пуллари ҳар беш кунда, зарурат қилиш, теримчилар учун муносиб рилмаётгани аниқланиб, хўжалик рилди.
бўлганда, ҳар куни тўлаш бўйича шароитлар яратиш, терим пулла-
зарур чоралар кўрилган. Бундан рининг ўз вақтида берилишида ўз раисига маъмурий баённома
ташқари, жойларда илғор терим- вазифасига совуққонлик билан қа-
чиларни рағбатлантириш ишлари раган мутасаддилар ҳам аниқлан- расмийлаштирилди. Умуман
ҳам йўлга қўйилган. Яна бир жиҳат: ди. Бунда 44 та ҳолатда мансабдор
бир вилоятдан иккинчисига бориб шахсларга нисбатан маъмурий олганда, бугунги кунга қадар МУРОЖААТЛАР
пахта тераётган юртдошларимизга жарималар қўлланилди. Давлат меҳнат инспекцияси-

га мажбурий меҳнат ҳамда МАЗМУНИГА КЎРА,
меҳнат ҳуқуқлари бузилишига 20 ТА ҲОЛАТДА АҲО-
оид 141 та мурожаат келиб ЛИ МАҲАЛЛА ФУ-
тушган. Уларнинг энг кўпи

Қашқадарё (20 та), Тошкент (19 ҚАРОЛАР ЙИҒИНИ
та), Наманган (17 та), Жиззах ТОМОНИДАН, 9 ТА
(16 та) вилоятлари ҳиссасига ҲОЛАТДА ЭСА БАНК
тўғри келади.

БИЛАСИЗМИ? Энг кўп мурожаат Қайд этиш керакки, пахта ХОДИМЛАРИ МАЖБУ-
қайси вилоятдан йиғим-теримига 18 ёшдан юқо- РИЙ МЕҲНАТГА ЖАЛБ
Мажбурий меҳнат ҳолатла- ри бўлган муайян меҳнат билан ҚИЛИНГАН.
рига гувоҳ бўлсангиз, Давлат тушган? банд бўлмаган, ишга лаёқатли
меҳнат инспекциясининг
«11-76» қисқа рақамига, Айтиш керакки, аниқ- теримчилар шартнома асосида
71-200-06-00 «Ишонч те- ланган қонунбузилишлар
лефони»га ҳамда www.dmi. юзасидан нафақат таъ- жалб этилмоқда. Бунинг учун
mehnat.uz сайтига мурожаат сир чоралари кўриляпти,
қилинг! «Жисмоний ва юри- балки фуқароларнинг ҳудудларда бандликка кўмакла-
дик шахсларнинг мурожаат- меҳнат ҳуқуқлари тикла-
лари тўғрисида»ги қонунга ниб, айбдорларга ту- шиш марказлари аҳолининг 18 Хулоса ўрнида
мувофиқ, жисмоний шахс- шунтириш ишлари олиб ёшдан катта, муайян меҳнат билан
нинг илтимосига кўра, унинг борилмоқда. банд бўлмаган, ишга лаёқатли ва Бу йил аксарият жойларда пахта
шахсига доир бирон-бир теримда кўнгилли иштирок этиш ҳосили яхши бўлди. Шу боис айни
маълумот ошкор этилмасли- — Хусусан, Қашқадарё истагини билдирган теримчиларни кунларда биринчи терим ҳамон
ги кафолатланади. вилояти Нишон тумани- фуқаролик-ҳуқуқий шартномалар тугагани йўқ. Теримчилар эса
даги «Ойдин» маҳалла- асосида теримга жалб қилиниб, бир кунда 100 кг.дан зиёд пахта
сида ўтказилган ўрганиш рўйхат шакллантирган. Шундай теряпти. Меҳнат ҳақи ҳам шунга
натижасида пахта пулла- бўлса-да, мурожаатлар мазмунига яраша. Аммо ҳеч қанча вақт ўтмай,
ри вақтида берилмагани кўра, 20 та ҳолатда аҳоли маҳалла биринчи терим якунига етади.
аниқланди, — дейди фуқаролар йиғини томонидан, 9 та Иккинчи теримда кўпроқ ҳақ тў-
Қудратилла Одинаев. — ҳолатда эса банк ходимлари мажбу- лангани билан теримчилар ҳозир-
Натижада теримчиларга рий меҳнатга жалб қилинган. гидек даромад ололмайди. Буни
пахта терим пуллари пахта оралаб юрган одам жуда
тўлиқ тўлаб берилди.
Шунингдек, Наманган Мажбурий меҳнатга яхши билади. Шу боис иккинчи
вилояти Поп туманидаги қарши ҳамма курашади ва ундан кейинги теримларда ўз
«Artsoft progress» класте- ихтиёри билан далада қоладиган-
Мажбурий меҳнатга бирдани- лар кескин камаяди. Бу мажбурий
га барҳам бериб бўлмайди. Бунга меҳнатга қарши курашиш яна
эришиш учун, аввало, фуқаролар ва давом этишидан далолатдир.
иш берувчиларнинг ҳуқуқий савод-

ри томонидан ҳам терим хонлигини ошириш керак. Бандлик Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ

пуллари ўз вақтида бе- ва меҳнат муносабатлари вазирли- «Mahalla»

Коллеж ва техникумларга ҳужжатларни қабул қилиш
20 октябргача узайтирилди.

2020 йил НУҚТАИ НАЗАР 7
№34 (1964)

Президентимизнинг Ўқитувчи ва мураббийлар куни муно-
сабати билан сўзлаган серқирра маърузаси мамлакати-
миз маданий-маънавий ва ижтимоий-сиёсий ҳаётидаги
яна бир муҳим воқеа бўлди. Юртимизнинг кўп минг
кишилик педагогларидан бири сифатида мен ҳам ушбу чиқишни
алоҳида интиқлик билан кутган эдим. Мамлакатимиз раҳбари-
нинг барча нутқларини яхши билсам-да, барибир бугунги мурак-
каб шароитларда ҳам ўз касбига содиқ бўлиб қолаётган заҳмат-
каш устозларга қаратилган навбатдаги мурожаат мазмун-моҳия-
ти мен учун бениҳоя қизиқ эди. Тан оламан, умидларим оқланди.

УЧИНЧИ РЕНЕССАНС —
МИЛЛИЙ ҒОЯМИЗНИНГ ЮРАГИ

Зоҳидилла МУНАВВАРОВ, Таълим соҳасини рақамлашти- ортда қолмоқда. Демак, таълим этилаётган Ислом цивилизация-
сиёсий фанлар доктори, риш бўйича ҳам мамлакатимизда соҳасини ҳам ўз ичига қамраб ол- си маркази мисолида ҳам кўриш
Ўзбекистон халқаро ислом катта ишлар амалга оширилмоқда. ган рақамли технологияларсиз ҳеч мумкин. Ўз фаолиятини аллақа-
академияси профессори. Жумладан, маърузада таъкидлан- бир мамлакат иқтисодиётининг чон бошлаб юборган ва, ҳеч бир
ганидек, «Таълим тўғрисида»ги келажаги йўқ. муболағасиз, юз йилда бир марта
Юртбошимизнинг: «...Миллион- қонун ушбу соҳа тараққиётида, яратиладиган бу муассаса нафақат
лаб фарзандларимиз қалбига ҳеч шубҳасиз, янги уфқларни очиб Таълим соҳаси билан боғлиқ юртимиз, балки ундан-да кенгроқ
илм-фан зиёсини сингдириб, беради. Қонунга мувофиқ, таълим ушбу улкан ишларни амалга оши- кўламларда илму ирфон нурини
уларни эл-юртга муносиб ин- олишнинг масофавий, инклюзив ришдан кўзланган олий мақсад тарқатиш билан шуғулланувчи зиё
сонлар этиб тарбиялаётган шакллари жорий қилинди, таълим нима? Бу саволга ҳам маърузада масканига айланиб бормоқда.
заҳматкаш ва олижаноб устоз- ташкилотларига хорижий муасса- аниқ жавоб бор. Унда: «Биз кенг
ларимизга ҳар қанча таҳсинлар салар билан қўшма факультет ва кўламли демократик ўзгаришлар, «Амир Темур Тузуклари»да фо-
айтсак, арзийди» деган самимий ўқув марказлари ташкил қилишга жумладан, таълим ислоҳотлари зил-олим кишиларнинг жамият-
сўзлари қалбимда илиқ туйғулар рухсат этилди. Шунингдек, ўқи- орқали Ўзбекистонда янги Уйғо- даги алоҳида ўрни таъкидланган
уйғотди. Шунга амин бўлдимки, тувчиларга муаллифлик дастури ниш даври, яъни Учинчи Ренес- жойи бор. Унинг моҳиятини
барча мамлакатлар, жумладан, ва ўқитиш услубларини жорий санс пойдеворини яратишни ўзи- Соҳибқироннинг салтанат тақди-
юртимиз тарихидаги синовли этиш, замонавий педагогик шакл- мизга асосий мақсад қилиб белги- рига дахлдор масалаларда олим-
босқичлардан бири бўлиб қолиши лар, ўқитиш ва тарбия усулларини ладик. Бу ҳақда гапирар эканмиз, лар билан маслаҳатлашгани ва
муқаррар бўлган бугунги қийин эркин танлаш ҳуқуқи берилди». аввало, Учинчи Ренессанснинг уларнинг тавсияларини эътиборга
шароитда кенг жамоатчиликка мазмун-моҳиятини ҳар биримиз, олгани ташкил этади. Президент-
тақдим этилган ушбу маъруза Таъкидлаш лозимки, инсоният бутун жамиятимиз чуқур англаб нинг сўзлари қадимий тарихий
ҳаммамиз, айниқса, педагоглар тожсимон вирус балосига рўбарў олиши керак», дейилади. илдизларга эга ушбу миллий анъ-
қалбида муҳрланиб қолади. Зеро, келмаган тақдирда ҳам рақамли ананинг замонавий кўринишидай
Президентнинг бу чиқиши ҳам эл- иқтисодиёт устуворлик касб этиб Президент тарихий ракурс- рамзийлик касб этди, назаримда.
юрт равнақини кўзлаган янги ғоя бораётган бугунги замонда таъ- да фикр юритиб, IX-XII асрларда Чунки унда кўтарилган масала-
ва бунёдкор режалар билан йўғ- лим шаклларининг ўзгариши ва юртимизда — биринчи, XV асрда — лар кўлами мамлакат ҳаётининг
рилган бўлиб, бундан ҳар қандай уларнинг ривожланган инфор- иккинчи Ренессанс содир бўлга- деярли барча соҳаларини қамраб
зиёли чуқур қониқиш ҳосил қили- мацион технологиялар билан нини эслаб, «Кўпчилик зиёлилар олгани шубҳасиздир.
ши шубҳасиз. уйғунлашуви муқаррар жараён қаторида мен ҳам бир фикрни
бўлиб қолган эди. Бу мутахассис- ҳамиша катта армон билан ўй- Президентимизнинг Учинчи
Замон билан лар учун сир эмас, албатта. Ўрни лайман: мамлакатимизда Учинчи Ренессанс заминини яратиш
ҳамқадамлик зарур келганда айтиш жоизки, дунёдаги Ренессансни ХХ асрда маърифат- ҳақидаги эзгу ғояси тарихий
етакчи олий ўқув юртларининг парвар жадид боболаримиз амалга Мовароуннаҳрга хос бўлган юксак
Маъруза таъсирида туғилган барчаси тобора кўпроқ информа- оширишлари мумкин эди», дея илмий-маданий ва ижтимоий-
айрим мулоҳазаларни қоғозга цион технологияларга асосланган таъкидлади. сиёсий мақомни янгидан тиклаш,
тушириш учун қўлга қалам ол- ўқув-тадқиқот муассасаларига мамлакатимиз таълим тизими ва
дим. Табиийки, педагог сифатида айланиб бормоқда. Зеро, келажак Ўзбекистонда янги Уйғониш илмий тадқиқот муассасаларини
маърузадаги бугунги ғайриоддий эҳтиёжларини қондиришда айнан даври, яъни Учинчи Ренессанс дунёнинг пешқадам тузилмала-
шароитларда таълим тизими информацион технологиялар ҳал пойдеворини яратишдан кўз- ри сафига қўшишни таъминлаш,
мазмун-моҳияти ҳамда услублари- қилувчи роль ўйнамоқда. ланган мақсад ҳақида гапириб, уларни бугунги тараққиёт талаб
нинг ўзгариб бораётгани ҳақидаги Юртбошимиз: «Буюк аждодлари- қилаётган том маънодаги тадқи-
фикрлар диққатимни тортди. Бундай йўлдан бориш учун ра- мизнинг бетакрор ва ноёб илмий- қотчи-мутахассислар тайёрлаш
қамли технологияларни эгаллаш, маънавий мероси биз учун дои- ўчоғига айлантириш, эл-юрт
Эътироф этиш лозимки, таъ- яъни замон билан ҳамқадамлик мий ҳаракатдаги ҳаётий дастурга тақдирини белгиловчи муаммо-
лим тизими моҳиятининг тубдан талаб қилинмоқда. Назаримда, айланиши керак. Бу ўлмас мерос лар ечимини топишда илм аҳли
ўзгариб бораётгани, бу — энг Президент нутқидан чиқадиган ҳамиша ёнимизда бўлиб, бизга ролини ошириш, юртимиз равна-
аввало, давр тақозосидир. Зеро, мантиқий хулосалардан бири доимо куч-қувват ва илҳом бағиш- қи ва турмушимиз фаровонлигига
ХХI асрдаги дунё тараққиёти мана шудир. лаши лозим. Авваламбор, миллий хизмат қилишга қаратилган улкан
хусусиятларидан бири — инсон ва таълим тизимини ана шундай руҳ режанинг «қаймоғи»ни ўзида му-
жамият ҳаётининг барча соҳала- Учинчи Ренессанс билан суғоришимиз керак. Бунинг жассам этгандир.
рида рақамлаштириш жараёнлари моҳиятида нима туради? учун олим ва мутахассисларимиз,
устувор бўлиб бораётганидир. ҳурматли уламоларимиз бу маъна- Мамлакатимиз шон-шарафини
Баён этилганлар ҳақида ўйлар вий хазинани бугунги авлодларга тиклаш ва умидбахш келажагини
эканман, 2020 йил мамлакати- содда ва тушунарли, жозибали таъминлашга қаратилган бундай
мизда «Илм, маърифат ва рақамли шаклларда етказиб беришлари хайрли режанинг амалга ошири-
иқтисодиётни ривожлантириш зарур», деган ибратли сўзларни лишида фаол иштирок этиш ўз
йили» деб эълон қилингани нечоғ- айтди. юртини севган ҳар бир фуқаро
ли ҳикматли қарор бўлганига яна учун шарафдир. Зеро, давлатимиз
бир карра инондим. Дарҳақиқат, Тарихий анъананинг раҳбарининг: «Биз Учинчи Ренес-
мамлакатимиз раҳбари айтгани- замонавий кўриниши санс масаласини стратегик вазифа
дек, бутун дунёда рақамли техно-
логиялар барча соҳа ва одамлар Ўрни келганда айтиш лозимки, сифатида олдимизга қўйиб, уни
ҳаётига жадал кириб бормоқда. Бу Президент нутқида зикр этилган
йўналишга ўз вақтида киришган бобокалонларимиз эришган ютуқ- миллий ғоя даражасига кўтармоқ-
давлатлар ривожланиб, аксинча, ларга янгича жон ва руҳ бағиш-
эскича ишлаганлар тараққиётдан лашга қаратилган ислоҳотларни дамиз» деган сўзларида юртимиз
Тошкентнинг қоқ юрагида барпо ривожланишининг навбатдаги
босқичи бош чизгилари мужас-
самдир.

8 ТАЪМИНОТ 2020 йил
№34 (1964)

Ўзбекистон жаҳонга юз тутаётган СУВ ТАЪМИНОТИГА
бир вақтда аҳоли яшаш тарзи,
ҳудудлар инфратузилмаси- хусусий сектор жалб этиладими?
ни такомиллаштириш бу
йўлдаги бирламчи мақсаддир.
Ичимлик суви ва оқова тизими хизмат-
ларисиз эса инфратузилма ва тарақ-
қиётни тасаввур этиб бўлмайди. Бу бо-
рада қатор муаммолар мавжуд. Биргина
сув истеъмолида уни керагидан зиёд
сарф қилиш, яъни исрофгарчилик куза-
тилаётганини инкор этиб бўлмайди.

Агар ривожланган давлатларда аҳолини сув билан таъминлашга
доир ташаббус билан чиқдими,
бир киши кун мобайнида 100-120 молиялаштиришга тайёрмиз, —
дейди Тадбиркорларни қўллаб-
литр сув истеъмол қилса, биргина қувватлаш давлат жамғармаси
ижро этувчи директор ўрин-
Тошкент шаҳрида айнан шу рақам босари вазифасини бажарувчи
Шерзод Рўзиев. — Фармонда
250-300 литрга тўғри келмоқда. белгиланганидек, жамғарма маб-
лағлари ҳисобидан тадбиркорлик
Юртимизнинг чекка ҳудудларида субъектларига насос ва сувни
чучуклаштирувчи ускуна харид
эса аҳоли тоза ичимлик сувига қилиш учун миллий валютада
кредит берилади. Кредитнинг 10
муҳтож. Сув сарфи ва истеъмоли миллиард сўмдан ошмаган қисми
бўйича фоиз ставкасининг Мар-
билан боғлиқ бу каби муаммолар казий банк асосий ставкасидан
ошадиган, лекин асосий ставка-
унга бўлган талабни кескин оши- нинг 1,5 бараваридан кўп бўлмаган
қисми, хорижий валютадаги кре-
риб, инфратузилма юкламасини

ҳам оғирлаштирмоқда.

Давлатимиз раҳбарининг жо-

рий йил 25 сентябрдаги «Ичим-

лик суви таъминоти ва оқова сув

тизимини янада такомиллашти-

риш ҳамда соҳадаги инвестиция Сатторов. — 2021-2025 йилларга коммунал хизмат кўрсатиш вазир-
лойиҳалари самарадорлигини мўлжалланган шаҳар, туман мар- лигига давлат бюджетидан ажра-
ошириш чора-тадбирлари тўғри- казлари кесимида ичимлик суви тиладиган 14 миллиард сўм маблағ
сида»ги фармони билан ечимини таъминоти ва оқова сув тизимла- ана шу лойиҳаларни молия-
кутаётган қатор масалаларга рини комплекс ривожлантириш лаштиришга жалб этилади.
эътибор қаратилди. Хўш, улар дастури йиғмa параметрлари
нималардан иборат? Қандай тасдиқланди. Барча жараёнларни Тоза, хавфсиз, АҲОЛИ СОНИ 15
янги тизим йўлга қўйилмоқда? ана шу дастур доирасида қамраб яроқлими?
Сув таъминотига хусусий сектор олиш режалаштирилмоқда.
жалб этиладими? Кузатишлар инсон кунига МИНГДАН КАМ БЎЛ-
— 2020 йил 1 октябрдан бошлаб
сув ва озиқ-овқат хиллари- МАГАН, МАРКАЗЛАШ-
Сув таъминотида қандай ичимлик суви таъминоти ва оқова дан 3 кг. истеъмол қилишини ГАН ИЧИМЛИК СУВИ
ўзгаришлар бўлади? сув соҳасида инвестиция лойиҳа- кўрсатади. Тоза, хавфсиз ва ЕТИБ БОРМАГАН
ларини саралаш, амалга ошириш, сифатли сув эса ўз-ўзидан

Ичимлик суви таъминоти ва натижадорлигини мониторинг пайдо бўлмайди. Уни истеъ- ҚИШЛОҚЛАР ҲАМ
молчига етказиб беришда ОБИ-ҲАЁТ БИЛАН
оқова сув объектларини давлат қилиш маҳаллий Кенгашларда ўзига хос жараён шаклланган. ТАЪМИНЛАНАДИ.

томонидан тартибга солиш мақ- муҳокама қилинади ва фақатгина — 2020 йилнинг биринчи

садида ҳудудий сув таъминоти уларнинг розилиги билан амалга

корхоналари «Ўзсувтаъминот» оширилади, — дейди «Ўзсувтаъ- ярим йиллик даврида ичимлик

акциядорлик жамияти таркибига минот» АЖ бошқарма бошлиғи суви таъминоти тизими объ-

бирлаштирилди. Галдаги ислоҳот- Рустам Ғуломов. — Ичимлик суви ектларида синов таҳлиллари

лар қай тарзда давом эттирилади? ҳисоблагичи мажбурий равишда ўтказилди, — дейди Ичимлик

ўрнатилгач, маҳсулот уй сувидан фойдаланишни на- дитнинг 10 миллиард сўм эквива-
зорат қилиш инспекцияси бўлим лентидан ошмаган қисми бўйича
хўжалигигача ўтказилиб, бошлиғи Камолиддин Йўлдо- фоиз харажатларининг тижорат
шев. — Таҳлил қилинган 30 164 та банклари томонидан белгиланган
Мавзуга оид маълумот: сарф-харажатлар таъми- синовдан 2 105 таси (7 фоизи)да фоиз ставкасининг 30 фоизигача,
нотчи ҳисобидан қоплаб ичимлик суви белгиланган сани- лекин 3 фоизлик пунктидан кўп
берилади. Кўрсатиладиган тария нормалари ва норматив бўлмаган қисми 3 йил мобайнида
ҳужжатлар талабларига жавоб компенсация қилинади.
ЮНЕСКО маълумотларига барча хизмат турлари ба- бермаслиги маълум бўлди. Тўғри,
қараганда, энг тоза ичимлик ҳоси монополияга қарши бу ташвишланадиган кўрсаткич Денгизу океанлар илмини чуқур
суви бўйича Финляндия би- курашиш ва нарх(тариф) эмас. Аммо аҳолига етказилаётган эгаллаган тадқиқотчи — Жан Ив
ни тартибга солиш орган- ичимлик суви ҳамиша тоза, сифат- Кусто: «Ер сайёрасининг 70 фоизи
ринчи, Канада ва Янги Зелан- ли ва хавфсиз бўлиши зарурлиги сувдан иборат. Уни «сув сайёраси»
лари хулосаси олингач, Президентимиз фармонининг деб аташ керак» дея ўн саккиз минг
12-бандида яна бир карра эслатиб оламнинг бу неъматига юксак баҳо
дия кейинги ўринларни эгал- халқ депутатлари ҳудудий ўтилдики, бу масала ҳамиша диқ- берган эди. Аммо мутахассислар
лайди. Кенгашлари қарори билан қат-эътиборимизда туриши керак. катта миқдордаги бу бойликнинг 97
тасдиқланади. фоизи океан ва денгизлардаги шўр

Аҳоли сони 15 мингдан

кам бўлмаган, марказ-

лашган ичимлик суви

Соҳада шаффофлик ҳамда хусусий етиб бормаган қишлоқлар ҳам

секторни ривожлаништириш им- обиҳаёт билан таъминланади. Сув келтирган элда азиз сув, атиги 3 фоизи ичишга яроқли
эканини таъкидлашади. Ҳукума-
кониятлари яратиладими? Нодавлат нотижорат ташкилот- Қадим-қадимдан шу нақл юради. тимиз томонидан аҳолининг тоза
Сувни ҳаловату осойишталик, ризқ- ичимлик суви билан таъминлани-
— Фармонга мувофиқ, дав- лари ва фуқаролик жамиятининг рўз, бошпана деб билгувчи кишилар шига қаратилган барча саъй-ҳара-
қора терга тушиб, она ер бағридан катлар ана шу жиҳатдан ҳам яна
лат ижтимоий буюртмаларини бошқа институтлари давлат ижти- оби-ҳаёт чиқаришган. Қақраб ётган бир карра ўз аҳамиятига эгадир.
биёбонми, тап-тақир ялангликми,
шакллантириш, самарадорликни моий буюртмаларини бажаришда

мониторинг қилиш учун хорижий иштирок этиши мумкин. Бундай

ва маҳаллий экспертлар жалб қи- лойиҳалар 2021 йилда Андижон,

линади, — дейди Уй-жой комму- Наманган ва Фарғона, кейинчалик сув чиқарган одам улуғланган. Ҳулкар КУЗМЕТОВА

нал хизмат кўрсатиш вазирлиги бошқа вилоятларда ҳам амалга — Тадбиркорлик субъектлари «Mahalla»

бошқарма бошлиғи Рустамжон оширилади. Келаси йилда Уй-жой

Вьетнамга 219,7 минг АҚШ долларига тенг
қалампир экспорт қилинди.

2020 йил ЖАРАЁН 9
№34 (1964)

КАМБА¡АЛЛИКНИ КАМАЙТИРИШ:
Хитой тажрибаси бизга
қанчалик мос келади?

Ижтимоий муаммоларга барҳам бериш мамлакатнинг изчил ривожлани-
ши учун асос бўлади. Бунинг учун камбағалликни қисқартириш зарур.
Шу боис кейинги вақтларда юртимизда айни масалага жиддий эътибор
қаратиляпти. Албатта, камбағал одамни бойлар, ҳеч бўлмаганда, ўрта
синф вакиллари сафига қўшиш осон эмас. Бу узоқ вақт ва маблағ талаб қиладиган
вазифадир. Бунга эришиш учун дунё тажрибасини ўрганиш ҳам фойда келтиради.

Хўш, юртимизда камба- ташкил этади. Хитойда 2020 йилда дек, юртимизда касб-ҳунарга чилик меҳнатини ривожлантириш
ғалликни қисқартириш учун ўргатадиган марказларнинг керак. Бунда замонавий машина-
қандай чоралар кўриляпти? камбағалликка буткул барҳам бе- очилиши, оилавий тадбиркор- лар, ускуналар, хомашё ва мате-
Бу борада Хитой тажриба- ликни қўллаб-қувватлаш учун риалларни харид қилиш учун мо-
сидан фойдаланиш назарда риш вазифаси қўйилган. имтиёзли кредитлар ажрати- лиявий ресурслардан фойдаланиш
тутилаётган экан, у биз учун лиши, ишбилармонлик муҳити имкониятини, бозорда талаб юқори
қанчалик мос келади? Умуман, Яна бир муҳим жиҳат: инсонлар учун зарур қонуний база шакл- маҳсулотларни ишлаб чиқаришда
Хитой тажрибаси нималардан ўз соҳасининг билимдони бўлма- лантириб борилаётгани айни бошқа тадбиркорлик субъектлари
иборат? Шу каби саволларга са, бугунги бозор иқтисодиёти муддаодир. билан кооперациясини кенгайти-
жавоб топиш учун Иқтисодий даврида бирон натижага эришиш ришга кўмаклашиш лозим.
тадқиқотлар ва ислоҳотлар мушкул. Шу боис Хитойда аҳолига Камбағалликка қарши ку-
маркази сектор мудири Хур- бозор иқтисодиёти шароитида рашиш ва аҳоли бандлигини Ишга жойлашишга муҳтож
шид АСАДОВга мурожаат қилдик. ишлаш ва молиявий саводхон- таъминлаш йўналишида жо- шахсларга касбий тайёргарлик,
лик асослари ўргатилади. Бундан рий йилда 810 мингта доимий иш қайта тайёрлаш ва малака оши-
Хитой тажрибаси нимаси ташқари, жойларда маҳаллий ўрнини қайта тиклаш, 310 минг риш тизимини кенгайтириш, бо-
билан ажралиб туради? чорвачилик, деҳқончилик ва бош- янги доимий ва 633 мингта мавсу- зор эҳтиёжларини ҳисобга олган
қа йўналишлар бўйича курслар мий иш ўрни яратиш белгиланган. ҳолда, мақбул шарт-шароитларни
— Хитойда ҳар бир раҳбар ёки олиб борилади. Уларда ҳар бир Шу билан бирга, ўзини ўзи банд яратишга йўналтирилган чора-
партия ходими халққа ғамхўрлик оила аъзоси камида битта касбни қилиш турлари сони 24 тадан 67 лар кўриш ҳам фойдали бўлади.
қилиши ва тўрт-бешта оилани ўз эгаллаши шарт. Бу ўша оиланинг тага кўпайтирилиши эвазига ка- Айтиш керакки, айни йўналишда
ҳомийлигига олиши керак, — дей- келгусида ўзини ўзи боқа олишига мида 100 мингта янги иш жойлари жойларда мономарказлар, ўқув
ди Х.Асадов. — Кам таъминлан- замин бўлади. ташкил этилади. Бу каби чора-тад- курслари ва марказлари ташкил
ганларга ижтимоий нафақалар бирларнинг барчаси мамлакати- этилмоқда.
ўрнига уруғлар, кўчатлар, микрок- Шу билан бирга, муҳтож оила- мизда ўзига тўқ оилалар миқдори-
редитлар, ахборот хизматлари, ларга яшаш шароитларини яхши- ни ошириш учун хизмат қилади. Камбағалликдан чиқариш учун
технологик ёрдам, мукофот ва лаш учун 100 минг юань (14 минг Бунинг учун аниқ чора-тадбирлар ажратилаётган имтиёзли кредит-
бошқа турдаги рағбатлантириш- АҚШ доллари атрофида) миқдори- белгилаб олинган ва шу асосда иш лардан ва аҳоли томорқаларидан
лар ажратилади. Рақамларга эъти- да маблағ ажратилади. Маҳаллий олиб борилмоқда. мақсадли, самарали фойдаланиш-
бор қаратадиган бўлсак, Хитойда ҳокимият кўмаги билан кам таъ- Айтиш керакки, юртимизда да микрокластер тузилмаларини
камбағаликка қарши курашишда минланган оилаларда таъмирлаш камбағалликни қисқартиришга қа- яратиш мақсадга мувофиқ ҳисоб-
давлат бошқарув аппарати ходим- устахонаси, фермер хўжалиги ёки ратилган асосий чора-тадбирлар ланади. Бунинг учун иссиқхона
ларидан жами 2,9 миллион давлат кичик ишлаб чиқариш цехи таш- иқтисодий барқарор ва инкл­юзив қуриш, чорвачилик йўналишла-
хизматчиси камбағал қишлоқларга ўсишни таъминлаш, инсон капи- рида имтиёзли кредит олган-
сафарбар этилган. Натижада 800 кил этилади. талини ривожлантириш ва янги ларни ва томорқасида маҳсулот
миллион фуқаро оғир аҳволдан иш ўринларини яратишга йўнал- етиштирувчиларни кўчат, чорва
чиқарилиб, Хитойда камбағаллик тирилган ислоҳотларда кўрин­ ҳайвонлари, уларнинг озуқасини
даражасининг 94 фоизга кисқари- япти. Бу эса Хитой тажрибасига етказиб берувчи, хизмат кўрсатув-
шига олиб келди. Эътиборлиси, бу муштарак кўрсаткич ҳисобланади. чи, тадбиркорлик кўникмаларини
жаҳон миқёсида қашшоқликдан оширишга кўмаклашувчи ташки-
чиқарилган аҳолининг 70 фоизини Ўзбекистон шароитида лотлар билан боғловчи тузилма-
нималарга кўпроқ ларни яратиш лозим.
ДАРВОҚЕ... Камбағаллик
даражаси юқори эътибор қаратиш керак? Хулоса ўрнида
Бугунгача Инқирозга қарши
курашиш фондидан жами 5,5 қишлоқларга — Камбағалликни қисқартириш, Дунёнинг энг ривожланган
трлн. сўм миқдоридаги маб- масъуллар аҳолининг турмуш даражасини мамлакатларидан намуна олиб,
лағлар, шундан 651,3 млрд. оширишда ишсизлик даражасини иқтисодий барқарорлик учун
сўм соғлиқни сақлаш мақсад- бириктирилади пасайтиришга эътиборни кучай- исталган лойиҳани амалга оши-
ларига йўналтирилди. 59,8 тириш лозим. Бунда ишга жой- риш мумкин. Аммо жойлардаги
мингта кичик бизнес ва хусу- — Мамлакатимизда лашиш имкониятини яратувчи, мутасаддилар халқ дарди билан
сий тадбиркорлик субъект- ҳам Хитой тажрибасидан тегишли давлат органлари билан яшамас, уларнинг ишончини
лари мол-мулк ва ер солиғига келиб чиқиб, камбағаллик бир қаторда, фуқароларнинг оқламас экан, бирон натижага
ҳисобланган 257,1 млрд. сўм- даражаси юқори бўлган масъулиятини оширувчи, ҳар бир эришиш мушкул. Хусусан, камба-
ни тўлашдан озод этилди. қишлоқларга вазирлик инсоннинг шахсий шароитини ғал одамнинг ишончини оқлаш,
ва идораларни бирикти- ҳисобга олувчи, ўзига мустақил унга янгича руҳ бериш осон эмас.
риш ҳамда кўмаклашиш ёрдам бера олмайдиганларни қўл- Камбағалликни қисқартириш учун
тизими жорий этилади. лаб-қувватловчи фаол ва таъсир- иқтисодий лойиҳалар сафига
Бундан ташқари, давлат чан сиёсат юритиш, ушбу мақсад- маърифий дарсларни ҳам қўшиш
гранти ҳисобига таҳсил ларга жамият ва хусусий сектор керак, деб ўйлаймиз. Зотан, улуғ-
олган талабаларни 3 йил ресурсларини жалб этиш муҳим ларимиз таъкидлаганидек, инсон
муддатга олис ҳудуд- аҳамият касб этади. ўзгаришни, аввало, ўзидан бошла-
ларга меҳнат фаолияти моғи шарт!
учун йўналтириш тизими Шунингдек, фуқароларнинг
татбиқ этилади. Шунинг- оилавий бюджети даромадларини Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
оширишнинг энг самарали шакл- «Mahalla»
ларидан бири сифатида касана-

Фарғонада лимон экспорти 1 миллион 335 минг
АҚШ долларига етди.

10 ТУРИЗМ 2020 йил
№34 (1964)

Тан олиш керак, мам- ТОЎ ТУРИЗМИ
лакатимизда туризм
соҳаси тараққий этган ¿ачон бугунги кун
бўлса-да, бир муддат
унинг бир бўлаги бўлган тоғ
туризмини ривожлантиришга
жиддий эътибор қаратилмади.
Аслини олганда, тоғ туризми
соҳанинг энг сердаромад ва
оммавий тури ҳисобланади.
Маълумотларга кўра, айни
пайтда халқаро сайёҳларнинг
қарийб ярми тоғли жойларда
дам олишни маъқул кўради.

Соҳада қандай талабларига жавоб беради?
муаммолар бор?

Саёҳатчилар йилнинг илиқ кун-

ларида тоғ-ғор туризми ривожлан- Японияда «тезюрар поездлар эса қиш мавсумида туризм оқими- халқаро умуммавсумий курортини
ган мамлакатларда бўлишни истаса, тизими» асосий шаҳар марказла- нинг кескин камайиб кетишининг (ХУК) ташкил қилиш бўйича мастер-
қиш чилласида тоғ курорти туриз- рини баланд тоғлар билан, Швей- олдини олади. Шу боис юқори режа ишлаб чиқилди.
ми ривожланган ҳудудларни танла- царияда троллейбуслар шаҳарни туризм салоҳиятига эга Тошкент
шади. Тоғли ҳудудларимизда икки тоғ музликлари билан боғлайди. вилоятида тоғ курорти туризмини Лойиҳа 3 босқичдан иборат
тармоқни ҳам ривожлантиришга ривожлантиришга керакли шарт- бўлиб, дастлаб Чимён, кейинги
мос ландшафт, табиий иқлим ша- Тўғри, вилоятлар маркази- шароитларни амалга ошириш босқичларда эса Билдирсой ва
роити борлигига қарамай, бирорта дан олисда бўлган тоғ туризми ишлари бошлаб юборилган. Нанай умуммавсумий курортлари
тоғ-ғор туризм маршрути мавжуд объектларида керакли шароит- қурилишини кўзда тутади. Мазкур
эмас, тоғ курорти туризми учун ни яратиш катта маблағ ва узоқ Жумладан, ўтган йили Бўстонлиқ лойиҳа натижасида 3000 та янги
ҳам етарли қулайликлар яратилма- вақтни талаб этади. Бундан таш- туманидаги «Чимён» дам олиш иш ўрни яратилади ҳамда бир неча
ган. Хўш, соҳада қандай муаммолар қари, сайёҳлар қаерда бўлмасин, маскани негизида «Амирсой» тоғ- объект бирлаштирилиб, замонавий
бор? Нега юртимизда тоғ туризми ўзларига юқори даражада хизмат чанғи курортининг биринчи қисми инфратузилмага эга йирик турис-
учун етарли шароит ва имконият кўрсатилишини истайди. Ҳатто ишга туширилди. Биринчи босқич- тик комплекс яратилади.
бўла туриб, бундан унумли фойда- вилоят марказларида ҳам етарли нинг ижобий самараси ҳудудда
ланилмаяпти? бўлмаган интернет, коммунал, нафақат тоғ курорти туризмини, — Шуни ҳам таъкидлаш керакки,
маиший хизмат турларини тоғ ён балки йилнинг тўрт мавсумига тоғ туризмининг бошқа турлари
Айтиш керакки, тоғ туризмини бағрида ташкил этиш эса катта мўлжалланган замонавий туризм ҳам оммабоплик ва даромад кел-
ривожлантириш учун, биринчи муаммолардан бири. Тоғли ҳудуд- объектларини қуриш, ҳамёнбоп тиришда тоғ курорти туризмидан
навбатда, йўл инфратузилмаси- ларда меҳмонхоналар, хостеллар туристик хизматларни ташкил этиш қолишмайди ва бундай туристик
нинг яхши бўлиши ҳамда қулай бунёд этишга ҳам эҳтиёж бор. ишларини янада жадаллаштиришга маршрутларни ташкил этиш учун
транспорт қатновининг йўлга Туризм иқтисодиётга катта фойда туртки бўлди. мамлакатимизда шарт-шароитлар
қўйилиши зарур. Тан олиш ке- келтиришини ҳисобга олсак, бу етарли, — дейди Л.Раҳмонбоева.
рак, юртимиздаги аксарият тоғ масалаларни назардан четда қол- — Жорий йилнинг 16 сентябрь — Масалан, тоғ-ғор туризми, отда
туризми манзиллари ҳали тўлиқ дирмаслик керак. куни ҳукуматимиз томонидан сайр қилиш ҳамда скаутлик туриз-
ўзлаштирилмаган. Ҳудудларга «Амирсой» тоғ-чанғи курорт мидан ҳам кўпгина мамлакатлар
мажмуасининг иккинчи босқичини катта даромад олишади. Масалан,
олиб борувчи йўллар эса талаб 1,2 млрд. доллар амалга ошириш бўйича алоҳида Греландияда тоғ-ғор туризми
даражасида эмас. Агар жаҳон юртимизда қоладими? фармойиш қабул қилинди, — дейди машҳур бўлиб, бу ерга ҳар йили 1,5
тажрибасига эътибор қаратсак, Туризмни ривожлантириш дав- миллиондан ортиқ турист келади. Ё
Маълумотларга кўра, лат қўмитаси мутахассиси Лола бўлмаса, Россиядаги Олтой, Тебер,
Раҳмонбоева. — Ҳужжатга асосан, Урал ва Бошқирд тоғларида кўп
ҳар йили юртдошларимиз умумий қиймати 75,0 миллион кунлик отда ошиб ўтиш туристик
евро бўлган курорт зонасида 17 маршрутлари ривожланган.
чет элда дам олиш учун километр узунликдаги осма йўллар,
тоғ-чанғи трассалари, бассейнлар, Худди шундай, бизда ҳам Бойсун-
ДАРВОҚЕ... 1 миллиард 200 миллион дам олиш майдонлари, 4 ва 5 юл- даги Бойбулоқ ғори Осиёдаги энг
АҚШ доллари атрофида дузли меҳмонхоналар, замонавий чуқур ғор ҳисобланади. Қашқ­ ад­ арё-
автотураргоҳ, хизматлар кўрсатиш даги Амир Темур ғори ҳам дун­ё­­
Джайлоо туризми — бу ҳеч маблағ сарфламоқда. Тоғ маркази, ресторан ва кафелар бар- га машҳур. Жиззах, Самар­қанд,
ким йўқ тоғ яйловида чодир туризмининг ривожла- по этилади ҳамда табиий атроф- Қашқадарё, Сурхондарё мин­та-
ниши эса бу маблағнинг муҳитнинг ўзига хослиги сақлани- қаларида юзлаб ғорлар мавжуд
тикиб, ёлғиз ёки оила аъзолари ташқарига чиқиб кетмас- ши таъминланади. Мамлакатимиз бўлиб, бу ерда тоғ-ғор туризмини
лигини таъминлабгина туристик жозибадорлигини оши- ривожлантиришга табиий шароит
билан ҳордиқ чиқариш демак- қолмай, қўшимча валюта ришга қаратилган мазкур лойиҳа, бор. Шунингдек, тоғ ён ба­ғирла-
дир. Бу туризм кўп ҳам омма- олиб кирилишига ҳам шунингдек, ҳудуддаги аҳолини иш рида отда сайр қилиш ту­ризмини
лашмаган. замин яратади. билан таъминлаш, ижтимоий ҳола- ҳам ривожлантириш мумкин.
тини яхшилашга ҳам хизмат қилади.
Карвон туризми — бу ту- — Мамлакатимизда, ***
Йирик туристик Дунё мамлакатлари хомашё
ризмнинг энг қадимий кўрини- асосан, баҳор-ёз ойла- комплекс яратиладими? талаб қилмайдиган, бироқ энг
рида сайёҳлар оқими катта моддий маблағ келтиради-
шидир. Бунда одамлар кичик Айтиш керакки, Тошкент вилоя- ган тармоқлардан бири — туризм
автоуловларда яшайдилар. кўп бўлади, — дейди тининг туристик салоҳиятидан соҳасини ривожлантиришга жид-
Сайёҳлар исталган жойлари- Туризмни ривожланти- тўлақонли фойдаланиш мақсадида дий киришган. Мамлакатимизда
га борадилар, тўхтаб томоша риш давлат қўмитаси яна бир катта лойиҳага қўл урил- ҳам туризмни ривожлантиришга
мутахассиси Иброҳим ди. Жорий йил 17 сентябрда қабул етарли шарт-шароитлар мавжуд
қиладилар. қилинган «Тоғли ҳудудларда туризм бўлиб, бу пойгада ортда қолишга
Барноев. — Уларни бу инфратузилмасини ривожланти- ҳаққимиз йўқ. Зеро, бу соҳа мам-
ришга доир қўшимча чора-тадбир- лакат тараққиётида ҳам муҳим
Маънавий туризм — бунинг пайтда тарихий шаҳар- лар тўғрисида»ги ҳукумат қарорига аҳамият касб этади.
учун одамлар Ҳиндистон, Япо- ларимиздаги минг йил- биноан, «Билдирсой-Чимён-Нанай»
ния ёки Таиландга боради. У лик обидалар жозибаси Санжар ЭШМУРОДОВ
ерда його билан шуғулланиб, ўзига тортади. Аммо бу «Mahalla»
Ўзбекистонда туризм-

танасидаги оғирлик, стресс ва нинг бошқа турларини

тушкунликлардан холос бўлади. ривожлантириш имкони
йўқ дегани эмас. Хусу-

сан, тоғли минтақаларда

тоғ курорти туризмини

ташкил этиш мумкин. Бу

Туризм тадбиркорлари харажатларининг бир
қисми компенсация қилинади.

2020 йил ТАҲЛИЛ 11
№34 (1964)

ўзғор – ғор, қанча ташиганинг билан тўлмайди. Бир томонига
солсанг, иккинчи тарафи бўш қолади. Каму кўстимиз, кунда-
лик эҳтиёжимизни қоплаш учун бозор оралаймиз. Кўз тегма-

Рсин, деҳқон бозорида нима истасангиз, барчаси муҳайё. Аммо

сентябрь ойининг охирги ўн кунлигида республикамиз бозорларида

ББОУЗНОИРНЛАГРСДААБНААБРИХЛНАРИОМШАДДИА:?айрим турдаги истеъмол товарларининг нархлари бир мунча ошди.
Одатда, ойлик, стипендия, талаб 12 фоизга ош- — Бозор ҳамиша нарх-наво
пенсия ва нафақа пулини оши- гани ҳам нарх-навога «ўйнаб» турадиган жой, — дейди
риш бўйича Президент фар- таъсир кўрсатмоқда, Тошкент шаҳар ҳокимлиги қо-
мони эълон қилинса, бозорда — дея сўзида давом шидаги «Муниципал активларни
нарх-наво дарровгина «жон- этади Беҳзод Аҳ- бошқариш маркази» ДУК «Бо-
ланиб» қоларди. Бу галги нарх- медов. — Соя шро- зорлар ва савдо комплекслари
навонинг ошишига сабаб нима? ти, асосан, импорт департаменти» бўлим бошлиғи
Ойлик маош ва бошқа даромад маҳсулот ҳисобланиб, Фарҳод Тўлаганов. — Ҳақиқатан
манбалари ошмади-ку? йил бошида 1 кг. нархи ҳам сентябрь ойи охирига ке-
0,47 доллар, ҳозир
Нарх ошишининг либ, нафақат пойтахтимиз, балки
сабаблари нимада?
республикамизнинг барча деҳқон
Давлат статистика қўмитаси Аммо республикага импорт қи- «Элга хизмат»
маълумотларига кўра, қўй гўш- линадиган маҳсулотнинг асосий корхоналари томо- бозорларида четдан келтирилади-
ти 45 000 сўмдан 85 000 сўмгача, қисми тўғри келадиган Россия нидан жорий йил-
тухум 7 000 сўмдан 15 000 сўмга- Федерациясида 2019 йилда 15,3 нинг 9 ойида жами ган ва айрим маҳаллий озиқ-овқат
ча (10 дона), гуруч 5 500 сўмдан 19 миллион тонна маҳсулот етиш- 2369,5 тоннадан
000 сўмгача (кг.), ўсимлик ёғи 10 тирилган бўлса, жорий йилда ортиқ қишлоқ хў- маҳсулотлари нархи анча ошди.
000 сўмдан 17 000 сўмгача (литр) бу 13,5 миллионга тўғри келиши жалиги маҳсулот-­
сотилмоқда. Умумий кузатиш ва тахмин қилинмоқда. Бу эса, ўз лари аҳолига тор- Тегишли ташкилотлар билан
солиштирув натижаларига кўра, навбатида, юртимиздаги нарх- тиқ қилинди.
аксарият истеъмол товарлари наво ҳолатига ҳам таъсир этди. мавжуд вазиятни чуқур ўрганиб
нархи 30 фоизгача ошган. эса 0,51 долларга тўғри
Маҳаллий маҳсулот келмоқда. Худди шудай ҳолат шакар чиқдик. Тўпланган маълумот-
«Нима учун?» деган саволга нима учун нархининг ошишида ҳам кузати-
жавоб ахтаришда ҳар бир воқеа- ляпти. 2 та маҳаллий корхонанинг лар таҳлил қилинди, солиш-
ҳодисанинг сабаблари изланади. қимматлаяпти? йиллик ишлаб чиқариш қуввати 690
Нарх-наво кўтарилса, харидорга минг тоннага тенг. 100 дан ортиқ тирилди ва ягона нарх-наволар
ёқмайди, албатта. Ҳамён «ўр- Қўшни давлатлардан келтири- юридик шахслар томонидан шакар
ганган» баҳога қанчадир сумма лаётган товарлар қаторида маҳал- маҳсулоти мунтазам импорт қилиб белгиланмоқда. Сунъий равишда
қўшилган бўлса, у тўғриси, харид лий маҳсулотлар нархи ҳам бироз келинмоқда. Ўтган йилнинг тўққиз
қилишга оғриниб, бошқа дўконга кўтарилди. Савол туғиладики, ойи давомида 82 минг тонна шакар нарх-наво оширилган айрим
киради. Аммо «Хўроз ҳамма жойда етиштириш ва олди-сотди опера- импорт қилинган бўлса, жорий
бир хил қичқиради», қўшни дўкон- циялари ўзимизда амалга оширил- йилнинг мос даврида ушбу кўрсат- бозор раҳбарларига маъмурий
да ҳам худди шундай нарх. са ҳам, тухум, шакар, парранда, кич 288 минг тоннани ташкил этди.
гўшт маҳсулотларининг нархи Август ойи бошида 1 кг. шакарнинг чоралар кўрилди.
— Бозорда нарх-навони атайлаб нима учун баландлади? нархи ўртача 29 рублни ташкил
оширишга, харидор манфаатла- этган бўлса, ҳозир 39 рублга етиб, Харидор ҳамиша ҳақ, унинг
рига зид хатти-ҳаракатни содир — Президентимизнинг 2020 ўсиш 34 фоизга кузатилди. тимсолида бутун бошли халқи-
этиш амалдаги қонунчилигимиз- йил 19 июндаги «Алоҳида солиқ миз турганини унутмаслик зарур.
га зиддир, — дея юзага келган ва божхона имтиёзларини бекор Деҳқон бозорини ким Фақат ўз чўнтагини қаппайтириш-
вазият юзасидан муносабат қилиш тўғрисида»ги фармонига назорат қилади? ни ўйлайдиган, эл манфаатларига
билдиради Монополияга қарши мувофиқ, четдан келтириладиган зид хатти-ҳаракат содир этади-
курашиш қўмитаси масъул ходи- парранда озуқаси ва қўшимчала- Айтиш керакки, аҳолининг барча ган шахсларга деҳқон бозорида
ми Беҳзод Аҳмедов. — Қўмитамиз ри, ветеринария препаратлари қатламлари кириб-чиқадиган, ўз ўрин йўқ. Пойтахтимиздаги 12 та
вакиллари томонидан асосий тур- ва бошқа маҳсулотлар учун шу эҳтиёжига мос маҳсулот харид деҳқон бозорида минглаб тадбир-
даги истеъмол товарлари чакана йил 1 октябрдан қўшилган қиймат қиладиган деҳқон бозорида нарх- корлар савдо-сотиқ билан шуғул-
нархлари доимий равишда мони- солиғи тўланиши кўзда тутилмоқ- наво, тартиб-интизом, муомала ма- ланишади. Айтиш керакки, улар-
торинг қилиб борилмоқда. Ўрга- да, — дейди Давлат солиқ қўми- данияти ҳамиша бирламчи аҳамият нинг ҳар бирини назорат қилиш,
ниш натижаларига кўра, сентябрь таси бош инспектори Жаҳонгир касб этган. Бозорга қадам ранжида ножоиз иш қилса, жазолаш ҳақ-
ойи охирига келиб, кундалик Қамбаров. — Бозорда тирикчилик этадиган киши, аввало, растадаги ҳуқуқи бозор раҳбариятига юкла-
ҳаётда кўп истеъмол қилинадиган қилаётган тадбиркорлар ана шу маҳсулот нархига, сифатига кўз тилган. Харидор ҳақига нисбатан
кунгабоқар ёғининг чакана нархи ўзгаришларни ҳисобга олган ҳол- югуртиради, тўғрироғи, бу хари- инсофсизлик, диёнатсизлик қи-
11 500 сўмдан 15 000 сўмга, шакар да нарх белгилаши табиий. дорнинг ҳамёнига ҳам боғлиқ. линдими, нарх-навони оширдими,
6 000 сўмдан 7 000 сўмга, тухум бунга ҳар бир бозор маъмурияти
1000 сўмдан 1300 сўмга ошгани Дарҳақиқат, соҳа мутахассисла- Хўш, бозордаги нархни ким на- амалдаги қонунчилик талаблари
кузатилди. Бунга қайси омиллар рининг таъкидлашича, парранда зорат қилади? Нархларни сунъий билан жавоб бериши керак.
таъсир этмоқда? озуқа базасининг асосий қисмини оширишга қандай жавобгарлик
буғдой, соя шроти ва маккажўхо- бор? ***
Республикамизда 40 дан ортиқ ри хомашёси ташкил этиб, улар- Қайси давлат аҳолиси қандай
кунгабоқар ёғи ишлаб чиқарувчи нинг нархи йил бошидан ўртача яшаётганини билмоқчи бўлганлар,
корхона мавжуд бўлиб, жорий 10 фоизга ошган. аввало, унинг бозорига кириша-
йилнинг тўққиз ойи давомида 177 ди. Юртимизнинг қайси ҳудудига
минг тонна маҳсулот импорт қи- — Валюта курсининг йил боши- бормайлик, деҳқон бозорлари
линди. Бу эса ўтган йилнинг мос дан 8,5 фоизга кўтарилиши, аҳоли маҳсулотга тўлиб-тошган. Аммо
даврига нисбатан 13 фоизга кўп. истеъмол саватида тухумга бўлган кексаларимиз дуо қилганидек,
«Юртимизда арзончилик бўлса,
баракасини беради. Эл розими,
тадбиркорнинг топгани ҳам ҳа-
лол». Юқорида қайд этганимиздек,
нарх-наво ошишининг ўзига хос
сабаблари бўлса-да, ҳар қандай
ҳолатда деҳқон бозорида харидор
ҳақ-ҳуқуқ ва манфаатларига мос
муҳит ҳукм суриши тарафдори-
миз.

Ҳулкар КУЗМЕТОВА
«Mahalla»

«Uzbekistan Airways» қўл юклари ташувига
чекловлар киритади.

12 ВАЗИЯТ 2020 йил
№34 (1964)
Маҳалла фуқаролар йиғини раисларининг фао-
лияти даражаси кўпинча шу ҳудудда яшов-
чиларнинг унинг меҳнатига, шахсига берган
баҳоси билан ўлчанади. Қаерда раҳбар фидойи,
ҳалол ва адолатли бўлса, ўша ерда одамлар ундан рози
бўладилар. Акс ҳолда...

«ЙИЎИН РАІБАРИГА

ИШОНЧ ЙЎҚОЛСА...» Шу туманнинг «Чоштепа» ма-
ҳалласида яшовчи Эшмирза
Самарқанд шаҳрининг, асосан, 20 кишининг исм-фами- «Аслида ҳеч ким Тошмуродовнинг турмуш
кўп қаватли уйлардан иборат лияси ёрдамга муҳтож ўзидан қолмасин шароити Шодмон бобоники-
«Бахтли ҳаёт» маҳалласида яшов- кишилар рўйхатига ки- дан ҳам баттар аҳволда. Томи
чи бир гуруҳ аёллар таҳририяти- ритилган, — дейди у. — 1 экан...» лойсувоқ, деворлари тўкила
мизга мурожаат қилиб, раис ва миллион сўмдан ажра- бошлаган, икки хонадан ибо-
ўринбосарларининг одамларни тилган маблағ 2 нафар 71 ёшли ёлғиз қария рат уйда истиқомат қилувчи
қийнаётган ижтимоий муаммо- ногирон ва бир нафар ўта Шодмон Туронов Пайариқ қария маҳалланинг ёрдамига
ларга эътиборсизлик ва масъу- муҳтож одамга берилган. туманидаги «Зарафшон» жуда-жуда муҳтож.
лиятсизлик билан қараётганидан Қолган оилаларга кейин- маҳалла фуқаролар йиғини- — Маҳаллада менга ўхша-
шикоят қилишди. ги навбатда берилади. да яшайди. Турмуш ўртоғи ганлар кўп бўлса, раис қай
Кўпчилик оилаларга икки вафот этганидан сўнг икки биримизга ҳам ёрдам қилсин,
«Аризангизни кўриб нафар қизини вояга етка- — дейди отахон. — Қўни-
чиқяпмиз» марта озиқ-овқат маҳсулотлари зиб, уларни уйли-жойли қўшни ёрдам бериб тури-
ҳам тарқатилди. Болалар учун бе- қилган отахон нураб тўкила бош- шади. Шунисига ҳам катта
Аризада кўрсатилган риладиган нафақа пулига келсак, лаган уйда, илма-тешик бўлиб кет-
манзилга келганимизда, топширилган аризалар ҳар ойнинг ган пол устида эшикка термулиб, раҳмат. Аслида ҳеч ким ўзидан
йиғин биносида ўнга яқин 25-санасигача кўриб чиқилиб, ҳар куни кимлардандир саховат қолмасин экан. Маҳаллага эътиро-
хотин-қиз тўпланган эди. қарор қабул қилинади. Менимча, кутиб ўтиради. зим йўқ. Ўтган йили бир марта ёр-
Ҳали улар билан танишиб Интизор Давронова ва Фарида Хў- — Бор-йўғи 400 минг сўм дам берган эди. Пахталарни териб
улгурмасимизданоқ, аёллар жаевалар шу санадан кейин ариза пенсия оламан, нон-чойга етиб олишса, яна ёрдам бериб қолар.
гапга тушиб кетишди. берган бўлсалар керак. туради, — дейди отахон. — Ҳаф-
тада бир марта қора қозонни Моддий ёрдам кимларга
— Эрим касал, болала- Ариза ва мурожаатларни қайд қайнатаман, шунисига ҳам шукр. бериляпти?
рим боғча ёшида, — дейди этиш дафтарини сўраганимизда Маҳаллага бир-икки марта ёр-
иккинчи уй, 27-хонадонда эса Сарвара Алимова уни бизга дам сўраб боргандим, фойдаси Шу ўринда бир савол туғила-
яшовчи Интизор Давро- кўрсата олмади. Ўринбосарнинг бўлмади. Ҳеч бўлмаса, ўтирган ди. Юқорида тилга олинган ҳар
нова. — Уларга нафақа пули сўраб мужмал жавоби йиғилганларни уйимнинг полини янгилаб бе- иккала маҳалла фуқаролар йиғини
қарийб ярим йилдан буён маҳалла ҳам, бизни ҳам мутлақо қониқ- ринглар, дедим. Ахир, остонада раҳбарлари Шодмон ва Эшмирза
раҳбарларига мурожаат қиляпман, тирмади, аксинча қатор саволлар қиш турибди, бир куб тахта фалон боболарга ўхшаган муҳтож одам-
аммо ҳеч қандай натижа чиқмаяп- туғдирди. Маҳаллада 40 та кам сўм, нима қилай, қўлим калта- ларга ёрдам бермаса, унда ажра-
ти. Ҳар келганимда қуруқ ваъда таъминланган оила бўлса, нега лик қилади. Қизларим ўзларидан тилаётган моддий ёрдам кимларга
беришади. «Аризангизни кўриб улардан 20 таси муҳтожлар рўйха- ортишмайди. Яқинда туман газ бериляпти?
чиқяпмиз», дейишади. Наҳотки, тига киритилган? Хўш, қолганлар- таъминоти идорасидан одамлар
битта аризани 6 ой давомида кў- чи? Кейинги навбат қачон келади? келиб, табиий газдан қарзим бор- — Моддий ёрдам, асосан, ноги-
риб чиқишса?! лиги туфайли уйимни тармоқдан ронлиги бор, ўта муҳтож, «Темир
С.Алимованинг гапларига қара- узиб кетишди. Энди нима қилишга дафтар»га киритилган 31 та оила-
— Ёрдамга муҳтож оила сифа- ганда, «Темир дафтар»га киритил- ҳам ҳайронман. Ўтин қилишга эса га бериляпти, — дейди «Зараф-
тида оиламиз «Темир дафтар»га ганлар бошқатдан кўриб чиқилиб, кучим етмайди. шон» маҳалласи раиси Шариф
киритилган, аммо бирор марта рўйхат янгиланган. Янгиланган Хўш, бу ҳақда маҳалла фуқаро- Анорқулов. — Шодмон бобо
маҳалладан ёрдам берилгани рўйхатни бу ерга келганларга кўр- лар йиғини раиси ва бошқа мута- «Темир дафтар»га киритилмаган
йўқ, — дейди тўртинчи уйнинг сатишни эса ўринбосар негадир саддилар билармикан? бўлса-да, ёрдам қилиб турамиз.
18-хонадонида яшовчи Нигина ўзига эп кўрмади. Эртаси куни — Биламиз, отахон ёрдамга Масалан, шу ойда у кишига 350
Акобирова. — Президентимиз то- биз билан боғланган йиғин раиси муҳтож, шундай бўлишига баъзан минг сўм миқдорда ёрдам бериш-
монидан ажратилган 1 миллион ва Хуршид Раупов шикоятчи аёл- унинг ўзи ҳам айбдор — дейди ни режалаштирганмиз.
500 минг сўм миқдоридаги ёрдам лар билан бирма-бир гаплашиб, «Зарафшон» йиғини раиси Ша-
пулларини ҳам беришмади. уларни қийнаётган муаммоларни риф Анорқулов. — Чунки биздан Мақола аввалида «маҳалла
ҳал қилгани, уларнинг айримлари оладиган ёрдамни қизлари ва раҳбарининг фаолияти ҳудудда
Еттинчи уйнинг 43-хонадонида ёлғон гапирганини айтди. невараларига дарров бериб юбо- яшовчи одамларнинг унга берган
истиқомат қилувчи Фарида Хў- ради. Шундай бўлса-да, баҳоли баҳоси билан ўлчанади», дедик.
жаева ҳам икки яшар боласи учун Аммо аризачилар билан боғ- қудрат ёрдам бериб турибмиз. Дарҳақиқат, шундай. Чунки халқ-
нафақа беришларини сўраб бир ланганимизда улар ҳеч қанақа Ш.Туронов эса йиғин раҳбари- дан ҳеч нарсани яшириб бўлмай-
неча бор мурожаат қилгани, аммо ўзгариш бўлмаганини, раис улар нинг гапларини буткул рад этди. ди. Одамлар раҳбарнинг босаёт-
ололмаётганини айтди. Худди шу билан гаплашишга ҳатто вақт ҳам ган қадамини ҳам, қилаётган
мазмундаги шикоят билан 2 нафар топа олмаганини қайта-қайта ишини ҳам доим кузатиб туради.
вояга етмаган фарзанднинг онаси таъкидлашди...
Ҳилола Исматуллаева ҳам муро- Биз бугун йиғинлардаги ва-
жаат қилди. зият қандай бўлса, шундайлигича
қаламга олдик ва бу билан кимни-
Ўринбосарнинг дир оқлаш ёки қоралаш фикридан
жавоби нега ҳеч кимни йироқмиз. Юқоридаги йиғинлар
раислари ва ҳудуддаги бошқа
қониқтирмади? мутасаддилар эса фуқароларнинг
улар ҳақида айтган гапларидан ўз
Йиғин раиси иш жойида бўлма- вақтида тегишли хулоса чиқаради-
гани сабабли хотин-қизлар маса- лар, деган умиддамиз. Ва бу мавзу-
лалари бўйича раис ўринбосари га яна қайтамиз.
Сарвара АЛИМОВАга юзландик.
Ёрмамат РУСТАМОВ
— Маҳалламизда 40 та кам «Mahalla»
таъминланган оила бўлиб, шундан

2021/2020 ўқув йилида Тошкент вилоятида
ТАТУ филиали ташкил этилади.

2020 йил МАҲАЛЛИЙ КЕНГАШЛАРДА 13
№34 (1964)

Таҳририятимизга Навоий вилояти Хатирчи тумани-
нинг Алишер Навоий номли маҳалласидан Манзура
Эсонова мурожаат қилиб, маҳалладаги ички йўллар
мутлақо ёмон аҳволда экани, болалар тупроқ кў-
чанинг чангини ютиб улғаяётганини билдирди. Ҳудуд аҳли
сайловда йўлларни таъмирлашга ёрдам беришни ваъда
қилган номзодга овоз берган бўлса-да, аммо у ишончни
оқламагани, энди депутат ёрдамидан умидни узиб, юқори
ташкилотларга мурожаат қилаётганини таъкидлади.

САЙЛОВЛАР ОЛДИДАН
АЙТИЛГАН ВАЪДАЛАР УНУТИЛДИМИ?

ни ҳақида сўрадик. Афсуски, масалада ўзлари сайлаган де- ишлар амалга оширилгач, ҳақиқат-
бу саволимиз ҳам жавобсиз
қолди. Ваҳоланки, депутатга путатларга мутлақо мурожаат да сув таъминотини юқори кўр-
берилган ваколатлар орасида
депутатлик сўрови алоҳида қилишмаганини айтишди. Чунки саткичга етказамиз.
аҳамиятга эга. Чунки унда сайловдан кейин сайловчидан
кўтарилаётган ҳар бир масала ҳол сўрамаган депутатни одам- Халқ уйғонган,
ортида, энг аввало, инсон тақ- депутатлар-чи?
дири, кўпчиликнинг манфаати лар танишмайди.
туради. Қолаверса, бу тизим
Юқоридаги ҳолатни ўрганиш халқнинг ўзи сайлаган вакилга — Мактабимиз тоза ичимлик Сўнгги йилларда маъмурий
мақсадида Алишер Навоий ном- ишончининг ортишига хизмат суви билан таъминланмаган, — бошқарув юкининг маълум қисми-
ли маҳалла раиси Мавлуд Са- қилувчи энг мақбул йўлдир. дейди «Кўксарой» маҳалласи- ни марказдан ҳудудларга бериш
таевни суҳбатга тортдик. да жойлашган 21-умумтаълим йўлида қатор ишлар қилинмоқда.
Сайловчилар дардини мактаби директор ўринбосари Жумладан, «Маҳаллий давлат ҳо-
— Халқ депутатлари вилоят ким тинглайди? Намоз Умиров. — Ўқувчилар кимияти тўғрисида»ги қонун янги
Кенгаши депутати Назира Тоғаева ўзлари учун елим идишларда таҳрирда қабул қилиниб, туман
шаҳарда яшаса-да, қишлоғимизга — Маҳалламизда тез-тез чироқ уйидан сув олиб келади. Бола-да, ва шаҳар бюджетини кўриб чи-
тез-тез келиб туради, — дейди ўчади, кучлироқ шамол бўлса, ҳозирги пандемия шароитида қиш, ҳудудларнинг бюджет пара-
М.Сатаев. — Айни пайтда у ви- қўлбола симёғочлар йиқилишига бири иккинчисининг идишидан метрларини тасдиқлаш ва унинг
лоят касаба уюшма ташкилотлари оз қолади, ёнғин чиқишидан қўр- сув ичмасин, деб гигиена қоида- ижросини назорат қилиш бўйича
бирлашмаси раҳбари сифатида қамиз, — дейди туманнинг «Пол- ларига амал қилишини назорат депутатларнинг роли оширилди.
ўз имкониятларидан фойдала- воно­ та» маҳалласидан Ҳусниддин қилиб турамиз. Депутатимизга
ниб, сайловчиларининг муаммо Шамсиев. — Депутатимиз Акбар бу борада мурожаат қилмаган- Ваҳоланки, Олий Мажлис Қо-
ва ташвишларини енгиллатишга Қобиловга бу борада мурожаат миз, чунки у сайловдан кейин нунчилик палатаси ҳамда маҳал-
ҳаракат қилмоқда. Жумладан, кам қилганмиз, аммо натижа бўлмади. мактабга мутлақо келмаган. лий Кенгашларга сайловлар олди-
таъминланган оилаларни мод- Ўзи депутатларни нега сайлаймиз? Муаммони ўз танасида ҳис қил- дан номзодлар ҳар қачонгидан-да
дий-маънавий томондан қўллаб Ҳудуддаги муаммоларни ҳал қилиш маган масъулдан умид йўқ. катта ваъдаларни беришган, янаям
келяпти. Аммо туман Кенгаши учунми? аниқроғи, энди одамларни қуруқ
депутатини танимайман. Сайлов- Маҳалла идораси эшиги-
дан кейин бир марта маҳаллага «Сайловчиларингиз электр таъ-
келганди. Шундан сўнг бирор мар- минотидаги муаммолар ҳақида сиз- га қулф урилгани ва фуқа-
та идорага келмади, маҳалланинг га мурожаат қилишган экан, буни
дарду ташвиши билан мутлақо бартараф этиш учун бирор ҳаракат ролар йиғини ходимлари
иши йўқ. қилдингизми?» — дея халқ депу-
татлари туман Кенгаши депутати билан телефон орқали ҳам АФСУСКИ, УЛАР
Қарангки, маҳалла раиси халқ Акбар Қобиловдан сўрадик. Бироқ боғланиб бўлмагани боис ИШОНИБ САЙЛАГАН
депутатлари туман Кенгаши де- суҳбатдошимиз депутатлик сўрови биз ҳудуддан сайланган
путатининг исм-шарифини ҳам юборгани, унинг жавоби қандай
билмас экан. Илтимосимизга кўра, бўлгани ҳақидаги сўровларимизга депутатлар ҳақида маълу- АЙРИМ ДЕПУТАТЛАР
у бу депутат кимлигини аниқлаб маълумот тақдим этолмади. мот оломадик. Шундан сўнг ҲАМОН ЎЗ ВАЗИФА-
бергач, депутат Манзура Раҳмо- «Кўксарой» ва «Тошқулоқ»- СИНИ ФАҚАТ СЕС-
нова билан боғландик. — Туманимизнинг қатор ма- қа қачон тоза ичимлик суви
ҳаллаларида қўлбола симёғочлар
— Ҳудудимиз йўллари яхши ўрнатилгани ҳақиқат, «Полвонота» етиб келишини билиш мақ- СИЯЛАРДА ИШТИРОК
эмаслигини биламан, сайёр қабул- маҳалласи фуқароларидан бу бора- садида «Хатирчи сув таъми- ЭТИШДАН ИБОРАТ,
да фуқаролар бу ҳақда мурожаат да кўп маротаба мурожаат бўлган, ноти» МЧЖга йўл олдик. ДЕБ БИЛИШЯПТИ.
қилишган, — дейди М.Раҳмонова. — дейди туман электр таъминоти
— Мен бу борада туман йўллардан корхонаси бош муҳандиси Ёқуб — Раҳбарлик давримда
фойдаланиш унитар корхонасига Ибодуллаев. — Жорий йилда панде-
депутатлик сўрови юборганман. мия туфайли кўплаб режаларимиз бирор марта депутат ўз ҳу-
Ҳаммаси дастурга қўйилган, нав- амалга ошмай қолди. 2021 йилда
бат билан бўлади, дейишди. бу маҳалладаги электр узатгичлар дудида ичимлик суви муам-
тўлиғича янгиланади.
Депутатдан бу масала қачон, мо экани ҳақида депутатлик
қайси дастурга киритилгани Халқда ишонч бўлмаса,
ҳақида сўраганимизда эса аниқ депутатга мурожаат сўрови юборгани йўқ ёки
жавоб ололмадик. Шундан кейин қилмайди
ундан сайловдан кейин қайси оғзаки ҳам мурожаат қил- ваъдалар билан ишонтириб бўл-
ташкилотларга, қандай масалалар- Туманнинг «Тошқулоқ» ва «Кўк- маган, — дейди корхона раҳба- маслигини, юртдошларимизнинг
да депутатлик сўровлари юборга- сарой» маҳаллаларида тоза ичим- ри Бахтиёр Раҳимов. — Ҳозир дунёқараши, фикрлаши ўзгарга-
лик суви масаласида муаммолар халқнинг ўзи ҳақ-ҳуқуқини яхши нини таъкидлашганди. Аҳолининг
мавжуд. Маҳалла фуқаролари би- билади, тегишли идоранинг ҳаётга муносабати ўзгаргани,
лан суҳбатлашганимизда улар бу эшигини ўзи қоқади. «Тошқу- ҳақ-ҳуқуқини таниётгани рост.
лоқ» маҳалласини тоза ичимлик Аммо, афсуски, улар ишониб
суви билан таъминлаш масаласи сайлаган айрим депутатлар ҳамон
2021 йилда ҳал бўлади. Аммо ўз вазифасини фақат сессияларда
«Кўксарой» маҳалласи дастурга иштирок этишдан иборат, деб би-
киритилгани йўқ. Шу пайтгача лишяпти. Аслида эса депутат халқ
туманнинг 80 фоиздан ортиғи дарди билан ёниб яшаса, ўз вако-
тоза ичимлик суви билан таъ- латларидан самарали фойдаланса,
минланган, дейиларди. Аммо масъулиятни ҳис этса, жойлардаги
ҳақиқатда 14,5 фоиз ҳудудга сув қатор муаммолар, албатта, ижо-
етиб борган. Албатта, бу муаммо бий ечим топади.
босқичма-босқич ҳал бўлади.
Бунга пандемия ҳам халақит Холбиби САФАРОВА
беряпти. Белгиланган тартибда «Mahalla»

Тошкентда 312 та мактабда дарслар анъанавий
тарзда олиб бориладиган бўлди.

14 МУАММО 2020 йил
№34 (1964)
Қорақалпоғистон Республикасида ҳам аҳоли
сони кўпайиши ҳисобига янгидан-янги маҳал-
лалар вужудга келяпти. Хусусан, Нукус шаҳри-
даги «Таслақ» маҳалласи аҳолиси белгиланган
меъёрдан анча ошиб кетгани сабабли 2019 йилда ҳу-
дуддаги «Чимбой гузари» алоҳида маҳалла мақомини
олди. Бундан ҳудудда истиқомат қиладиган 8 мингга
яқин чимбойликлар мамнун бўлгани ҳам рост.

ЇЄЛБОЛА

симёғочлар қачонгача туради

Негаки, уларда янги жаатларини эътиборга олиши, ҳеч бола электр тармоғи- Ушбу жавобни эшитгач, «Чим-
маҳалла ташкил этил- бўлмаса, мактаб девори ёнидан ни тортиб олганмиз. бой гузари»даги кўчаларга ном
гач, «Чимбой гузари»га пиёдалар йўлакчаси қолдирган- Тўғри, бу ҳаёт учун беришга ҳам ярамай, уларни
эътибор қаратилиб, да, юқоридаги муаммолар келиб хавфли, қаттиқ ша- рақамлар билан атаб келаётган
маҳалла обод бўлади, чиқмаган бўлар эди. Бугун энди мол бўлганда сим­ мутасаддилар учун симёғочу,
деган ишонч бор эди. йўлнинг 2-3 км. масофаси қалин ёғочларни учириб йўл муаммоси Оролни сув билан
Аммо янги маҳаллани қумдан иборат бўлгани боис кетган вақтлар ҳам тўлдиришдек оғир масала эканига
ҳам эски муаммолар пиёда юришнинг имкони йўқ. бўлди. Шундай бўл- амин бўлдик. Аммо ишларнинг
тарк этмади. Ушбу Ҳар куни айланма йўллар орқали са-да, бошқа чора- ҳокимлик билан бевосита боғлиқ
йиғиннинг бир гуруҳ мактабга қатнайдиган болалар- миз йўқ. Боз устига, экани кўнгилнинг бир четида
фуқаролари ўзларини нинг оёқ кийимлари қумга тўлиб, электр қуввати жуда умид уйғотди ва ҳокимлик мута-
қийнаётган қатор муам- уст-боши чанг-тўзон бўлади. пастлиги боис дў- саддиларига юзландик.
молар билан таҳри- кондаги музлаткичга
риятимизга мурожаат «Тўловга яраша нарса қўя олмаймиз. — Мавжуд муамммоларнинг
қилди. Ушбу масалани имконият яратиб Ҳатто, телевизорни асосий қисмини бартараф этиш-
атрофлича ўрганиш ҳам зўрға кўрамиз. га жорий йилнинг ноябрь ойидан
мақсадида Нукус шаҳ- берилмаган...» Олдинда қиш ва бу бошлаб киришилади, — дейди
ридаги «Чимбой гузари» фуқаро- биз учун оғир синовли давр эка- Нукус шаҳар ҳокими ўринбоса-
лар йиғини томон йўл олдик. Маҳалладаги яна бир долзарб нини ҳозирдан ҳис этяпмиз. ри Эркинбой Алланов. —Асосан,
масала — электр таъминоти би- Йиғин аҳлининг таъкидлашича, 28 та кўчага 800 метр масофа-
Янги мактаб бору, лан боғлиқ. 2017-2018 йилларда улар Нукус шаҳар электр таъми- га сув қувурларини тортиш, 4
унга борар йўл йўқ ҳудуднинг 11-кўчасигача бетон ноти бўлимига бир неча маротаба жойга трансформатор ўрнатиш
симёғочлар билан электр тармоғи мурожаат қилган. Бир-икки ходи- ва электр линияларини тортиш,
Катта йўлдан йиғин томон тортилган. Бугунги кунга келиб бу ми келиб, ерга тегай деб турган йўлларни текислаш ишларига
қадам ташлашингиз билан ўйдим- йўналишдаги кўчалар сони 20 та- симларни йиғиштириб, юқори- эъти­бор қаратилади. Қолган иш-
чуқурларга дуч келасиз. Беихтиёр дан ошган ва уларнинг ҳар бирида роққа боғлаб кетгану, яқин орада лар 2021 йил дастурига кирити-
шу йўлдан ҳар куни ўтиб-қайта- 200 дан зиёд янги уй қурилган. муаммони ечиб берамиз, дея либ, маҳаллий бюджет ҳисобидан
диган ҳайдовчиларнинг жонига Ушбу хонадонлар учун ҳам аъло- изсиз ғойиб бўлишган. Наҳотки, амалга оширилиши режалашти-
тўзим тилайсиз. ҳида электр тармоғи тортилиши соҳа мутахассислари шу ҳолат- рилган.
керак эди. Аммо маҳалладошлар ни кўра-била туриб, лоқайдлик
— Муаммо фақат мана шу йўл ўзаро келишиб, тол дастакларидан қилган бўлса?! Омонатгина турган, ***
билан боғлиқ эмас, — дейди му- симёғоч ясаб, уйларига электр симёғоч дейишга ҳам тил бормай- Янги ташкил этилган маҳал-
рожаат муаллифларидан бири тармоғи тортиб олган. диган тол чўплари синиб, бирон ланинг муаммолари бисёр. Оқар
Баҳодир Ҳакимниёзов. — Кўча инсонга зарар келтириши мум- сув йўқлиги, ерларнинг ноте-
тартибга келтирилмагани боис — Уйимдан қонуний равишда кинлиги уларга қизиқ эмасми? кислиги сабаб томорқага ишлов
уйлар турлича — бири паст, бири дўкон очиб, тўловларни ўз вақти- бериш, кўчаларни ободонлаш-
баландда қурилган. Йўлларни да тўлаб келяпман, — дейди шу Масъуллар нима дейди? тириш ишларига ҳам эътибор
қалин қум босиб ётибди. Аввал- кўчада яшовчи тадбиркор Клара қаратилмаган. Йўл бўйларини,
лари маҳалланинг ички кўчалари- Жумағалиева. — Лекин тўловга — Ҳудудни тўлақонли электр янгидан қурилган мактаб девори
ни бир-бирига боғлайдиган йўл яраша имконият яратиб берилма- билан таъминлаш мақсадида атрофини ёввойи ўт босиб кет-
орқали марказий йўлга чиқар эдик. ган. Ҳамма қатори уйимизга қўл- Нукус шаҳар ҳокимлигига мах- ган. Ҳудуд аҳолиси бир нечта ав-
Ўтган йили марказий йўл бўйи- сус лойиҳани тавсия қилганмиз, тотранспортга миниб, «Таслақ»
га икки қаватли мактаб қурилди. — дейди Нукус шаҳар электр маҳалласида жойлашган оилавий
Мактаб атрофи девор билан ўраб тармоқлари корхонаси бош поликлиникага боришга мажбур.
ташланди. Унга туташ ҳудуддаги муҳандиси Роҳат Генжемура- Қолаверса, болалар боғчасига
уй эгалари ҳам ўз деворларини тов. — Ушбу лойиҳа асосида ҳудуд ҳам эҳтиёж бор. Аммо шундоққи-
мактабникига қўшишди. Бундай келгуси йил дастурига киритилиб, на Нукус шаҳрининг бир четида
ободлик яхши, аммо ана шу ишлар маблағ ажратилгач, ишлар олиб яшайдиган чимбойликлар ушбу
ортидан марказий йўлга боғловчи борилади. Шунингдек, 2021 йил масалаларнинг ечими ҳақида
кўча ҳам йўқ бўлди. Энди марка- биринчи чорагида корхонамиз ҳозирча орзу қилишдан нарига
зий кўчага ёки автовокзалга чиқиш ҳисобидан 12-, 13- ва 14-кўчаларга ўта олишмаяпти. Биз эса шаҳар
учун камида 2 км. масофани босиб электр линиясини тортиб, 2 дона ҳокимлиги уларга берган ваъда-
ўтишга мажбурмиз. трансформатор қуриб беришни ни ўз вақтида бажариб, халқимиз
режалаштиря­ пмиз. Қолган ишлар дуосини олишга эришади, деб
Маҳалла ҳудудида бунёд этил- ҳокимлик томонидан ажратилади- умид қиламиз.
ган 315 ўринга мўлжалланган икки ган маблағга қараб олиб борилади.
қаватли мактаб қурилиши жа- Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
раёнида қурувчилар аҳоли муро- «Mahalla»

Ўзбекистон 5,2 млн. долларлик болалар ўйинчоқларини
экспорт қилди.

2020 йил КОММУНАЛ ХИЗМАТ 15
№34 (1964)

АРИЗАНГИЗ ªЗ ВА¯ТИДА

КЎРИБ ЧИҚИЛМАЁТГАН БЎЛСА...
1148 ишонч рақамига, my.gov.uz порталига ёки «Махсус
1 сентябрга қадар узайтирилган.
хабар» тугмачаси орқали хабар беришингиз мумкин Албатта, бу чекловлар вируснинг
аҳоли ўртасида тарқалмаслиги
Яқинда қўшнимизнинг уйида ўз вақтида электр энер- учун жорий этилган эди. Натижа-
гия таъминотига тўлов қилмагани учун «свет» ўчиб да кўриб чиқилиши лозим бўл-
қолди. Ҳозирги кунда электр энергиясисиз яшаб ган аризалар сони кескин ошиб,
бўладими, бир пастда тўловни амалга оширди. Буни таъминотчи корхоналар ходимла-
қарангки, «ақлли» электр ҳисоблагич қайта ёқилмади. Ас- ри аризаларни ўз вақтида кўриб
лида «ақлли ҳисоблагичлар» (АСКУЭ) тўлов амалга ошири- чиқиши имкони бўлмаяпти.
шингиз билан қайта уланиши керак. Йўқ, бундай бўлмади,
икки соат ўтса ҳамки, қўшнимизнинг уйида ток ёнмади. Кимдир жавобгар
Охири туман электр тармоқлари корхонасига боришга бўладими?
мажбур бўлди. Буни қарангки, у ердагилар «мутахассислар
ҳудудларга чиққанда хонадонингизга кириб ёқиб кетиша- 2020 йилнинг 9 ойи давомида
ди» деган жавобни беришибди... электр энергияси, табиий газ,
сувни ҳисобга олиш ускунаси-
Афсуски, бундай сансалор- Адлия вазирлиги ҳузуридаги Муаммоларнинг ни ечиш, қиёслашдан ўтказиш
лик электр энергия, табиий газ, Давлат хизматлари агентлиги сабаби нимада? ва ўрнатиш давлат хизматини
кўрсатиш жараёнида 16 662 та
ичимлик ва иссиқ сув ҳисобла- жамоатчилик ва оммавий ах- – Биринчидан, ваколатли ор- қонунбузилиш ҳолатлари аниқлан-
ган. Шундан 15 788 таси муддат
гичларини қиёслаш масаласида борот воситалари билан ало- ганларда кадрлар етишмаганлиги бузилиш, 10 таси тўғридан-тўғри
хизмат кўрсатиш, 27 таси асоссиз
ҳам юзага келмоқда. Ушбу масала қалар бўлими бошлиғи Севара ва иш ҳажмининг кўплиги келиб рад этиш ва бошқа турдаги қонун-
тушган аризаларни ўз вақтида бузилишларни ташкил этади.
ижтимоий тармоқларда ҳам кенг Зокирова. – Сўнг қурилмани
кўриб чиқиш имконини бермаяп- – Ушбу давлат хизматини
муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. давлат текширувини ўтказиш кўрсатиш жараёнида жами 266
ти, – дейди Севара Зокирова. – та таъсир чоралари кўрилган
Эътирозларнинг асосий қисми учун «Ўзстандарт» агентлигига бўлиб, шундан ваколатли орган-
Мисол учун, «Тошиссиққуввати» ларга 69 та тақдимнома, 42 та
мазкур хизматларни кўрсатишда олиб бориларди. У ерда ариза- огоҳнома киритилган бўлса, 155
белгиланган муддатлар бузилаёт- чидан турли миқдордаги маблағ ДУКга қиёслашдан ўтказиш бўйича та маъмурий баённома расмий-
1 кунда ўртача 500 га яқин ариза лаштирилган, – дейди С.Зоки-
ганидир. Хўш, бунга нима сабаб йиғиб олинар эди. Бундан таш- рова. – Кўрилган таъсир чоралар
қари, текшириш нархини белги- келиб тушади. Корхонада фаолият натижасида жами 190 нафар шахс
бўлмоқда? жавобгарликка тортилган. Улардан
– Илгари ҳисоблагични ечиш лашда шаффофлик ва ошкоралик кўрсатаётган 80 нафар инспектор 32 нафари интизомий жавобгар-
1 кунда 6 та (6х2=12) ҳисоблагични ликка тортилган бўлса, 3 нафари
учун таъминотчи ташкилот мавжуд эмасди. Текширувдан эгаллаб турган лавозимидан озод
(«РЭС», «райгаз» «сувсоз»)га ари- сўнг, аризачи мустақил равишда ечиши ва ўрнатиши лозим. Ҳар этилган. 155 нафари эса маъмурий
бир ҳисоблагични ечиш, ўрна- жавобгарликка тортилган.
за топшириш керак эди, – дейди қурилмани олиб, кейин масъул
ташкилотга ҳисоблагич тиш ва далолатнома тузиш учун Муддат бузилганда
ўртача 40-50 дақиқа сарфланади. нима қилиш керак?
ўрнатиш учун ариза
Шунингдек, яроқсиз деб топилган Бугунги кунда ушбу хизматларни
Мавзуга оид маълумот: топширар эди. ҳисоблагичлар бевосита таъми- ўз вақтида кўрсатиш учун барча
Сир эмас, кўпчилик ор- нотчи корхоналар томонидан зарур чоралар кўрилмоқда, назо-
рат ҳам кучайтирилмоқда. Бироқ
тиқча оворагарчиликнинг таъмирланиб, қайта қиёслашга Давлат хизматлари маркази ёки
тақдим этилмоқда. Бундан таш- my.gov.uz портали орқали ариза
Жорий йилнинг 1 октябрга олдини олиш учун масъул қари, ушбу ходимлар ҳисоблагич берган бўлсангиз, лекин аризангиз
қадар республика миқёсида ходимлар билан муайян пломбаларини ечиш ва ўрнатиш ўз вақтида кўриб чиқилмаган ҳолат-
табиий газ ҳисоблагичи бўйича маблағ эвазига келишар- ларга дуч келсангиз Давлат хизмат-
ди. Юқорида кўрсатилган лари агентлигининг 1148 ишонч ра-
114173 та ариза келиб тушган. бўйича 1 кунда келиб тушадиган қами ёки my.gov.uz портали орқали
барча тадбирларни эса аризангизнинг ичида мавжуд бўлган
ўртача 120-130 та аризани ҳам «Махсус хабар» тугмачаси орқали
Шундан, 66992 таси ижобий ташкилот ходими ўзи хабар беришингиз мумкин. Мута-
ўрганиб чиқишлари лозим. хассислар ҳолатни ўрганиб чиқиб,
ҳал этилган, 2421 таси рад амалга оширган. Иккинчидан, метрология тегишли чора кўради.
этилган, 1773 таси бекор қи-
Энди-чи? станциялари камлиги. Таъминотчи Дарҳақиқат, Учинчи Ренессанс
линган, 4114 таси янги ва 38873 даври бошланган Янги Ўзбекис-
2019 йил 1 ноябри- корхоналар ечилган ҳисоблагич ва тонда аҳолининг узоғини яқин,
оғирини енгил қилиш мақсадида
таси таъминотчи корхона то- дан бошлаб, коммунал далолатномаларни «Ўзстандарт»га қоғозбозликлар камайтирилиб,
барча соҳалар электронлаштирил-
монидан кўриб чиқилмоқда. хизматлари «счётчик- топшириши белгиланган. «Ўзстан- моқда. Агар ахборот технология-
лари кенг қўлланилаётган соҳалар
Ичимлик сув ҳисоблагичи ларини» қиёслаш учун дарт» агентлигининг республика ҳам тезроқ зарур мутахассислар
бўйича 73887 та ариза келиб аризалар Давлат хизмат- бўйича атиги 17 та давлат мет- билан таъминланиб, иш жараёни
тушган. Шундан, 27949 таси лари марказлари ёки рология хизмати органи фақат жадаллаштирилганида юқоридаги
электрон тарзда my.gov. вилоятлар марказларида фаолият каби муаммолар юзага келмасди.
Ўйлаймизки, бу каби муаммолар
ижобий ҳал этилган. 1328 таси uz портали орқали қабул кўрсатмоқда. Яъни, ҳар бир туман- тез орада ўз ечимини топади.
қилинмоқда. Бундан кўз- да метрология хизмати мавжуд
рад этилган бўлса, 1390 таси эмас, айрим ҳолларда таъминотчи Рустам ЮСУПОВ тайёрлади.
ланган асосий мақсад — 60-70 километр масофага ҳисоб-
бекор қилинган. 21525 таси аввалги тартибда мавжуд лагичларни етказиб бериши ва
янги ва 21695 таси таъминотчи бўлган коррупцион ҳо- қайта олиб кетиши керак бўлади.
корхона томонидан кўрилмоқ- латларга чек қўйиш, маз-

да. кур хизматларни кўрса- Бу ҳолат метрология органларида
Иссиқ сув ҳисоблагичи бў- тиш учун аниқ муддатлар иш ҳажмининг ортиб кетишига
олиб келиб, ҳисоблагичларни ўз
йича 47013 та ариза келиб ва тартибни белгилаш. муддатида қиёслашдан ўтказиш
тушган. Шундан, 18052 таси Шу орқали фуқароларга имкониятини бермаяпти. Натижа-
ижобий ҳал этилган, 590 таси қулайлик яратиш назарда да фақат ичимлик суви ҳисобла-
тутилган.
рад этилган, 953 таси бекор гичларини қиёслашдан ўтказишда
Бироқ, турли сабаб-
қилинган, 2211 таси янги ва 25 ларга кўра, ушбу давлат 15 мингдан ортиқ ҳолатда муддат
бузилишига йўл қўйилган.
207 таси таъминотчи корхона хизматларини кўрсатиш- Учинчидан, коронавирус билан
томонидан кўриляпти. да таъминотчи ташки-
лотлар ҳамда метрология боғлиқ карантин сабаб, Махсус

о?тир?згиа?нм?ллаи?рки?афм?ач?оилл?ии?яктл?иард?а????кбоў?йми?ичс?асик?яе?лқиа?бр?отру?ши?ггаа?нкўарраи, зқаилёасрлнаиш
юзага келмоқда. кўриб чиқиш муддатлари 2020 йил

16 ЭКОЛОГИЯ 2020 йил
№34 (1964)
Маълумотларга кўра, бугунги кунда ҳудудларда атроф-муҳитга сал-
бий таъсир кўрсатиш хавфи мавжуд бўлган 150 мингдан ортиқ иш-
лаб чиқариш объекти фаолият кўрсатмоқда. Шундан 9 мингтаси I
ва II тоифага, 8 минг 800 таси III тоифага, 3 мингтаси эса IV тоифага
мансуб бўлган корхоналардир. Хавфи юқори бўлган корхоналарнинг 931 таси
давлат экологик экспертизасидан ўтмасдан экология ва атроф-муҳитни муҳо-
фаза қилиш соҳасидаги қонунчилик талабларига зид равишда ишламоқда.

ЭКОЛОГИК ЭКСПЕРТИЗА

ЭЛЕКТРОН ҲУЖЖАТДА АМАЛГА ОШИРИЛАДИ

Мазкур ташкилотлар эко- анкета асосида давлат эколо- тури мавжуд бўлган бўлса, эндилик-
да уларнинг сони 5 тага кўпайиб,
логик қонун-қоидалар билан гик экспертизасидан ўтказиш 143 та фаолият тури давлат эколо-
гик экспертизасидан ўтказиладиган
тўлиқ қамраб олинмаган. Бу чоралари кўрилади. бўлди.

эса, ўз навбатида, ушбу маса- Жамоатчилик эшитуви Шу билан бирга, «Экологик экс-
лага янада жиддий эътибор ташкил этилади пертиза тўғрисида»ги Ўзбекистон
Республикаси қонунининг 3-мод-
қаратиш кераклигини кўр- даси талабларига риоя этиш ҳамда
юридик ва жисмоний шахсларни
сатмоқда. Шу боис Вазирлар га мувофиқлигини ва экологик Яна бир муҳим янгилик ҳуқуқий муҳофаза этиш мақсади-
Маҳкамасининг шу йил 7 сен- экспертиза объектини реализация шундаки, 2020 йил 1 декабрдан да «Ушбу рўйхатга киритилмаган
тябрдаги «Атроф-муҳитга қилиш мумкинлиги ёки мумкин бошлаб, Қорақалпоғистон Рес- фаолият турлари давлат экология
таъсирни баҳолаш механиз- эмаслигини аниқлаш мақсадида публикаси Вазирлар Кенгаши, экспертизасидан ўтказилади, бунда
мини янада такомиллашти- ихтисослаштирилган эксперт вилоятлар ва Тошкент шаҳар мазкур фаолият турининг қайси
риш тўғрисида»ги қарори бўлинмалари томонидан ўткази- ҳокимликлари билан биргаликда тоифага мансублиги Давлат эколо-
қабул қилинди. ладиган экологик экспертиза тури атроф-муҳитга таъсир кўрса- гия қўмитаси ҳузуридаги эксперт-
ҳисобланади. тишнинг I ва II тоифаларига мансуб лар кенгаши томонидан тақдим
Қарор билан эндиликда ишлаб мўлжалланаётган ва режалашти- этилган материаллар асосида ёки
чиқариш корхоналарининг барча- Экспертизадан рилаётган фаолият турларининг жойига чиқиб ўрганиш натижасида
си давлат экологик экспертизаси- ўтказишнинг ягона атроф-муҳитга салбий таъсирини аниқланади» деган банд киритилди.
дан ўтказиладиган бўлди. Хўш, шу тизими ишга туширилди аҳоли ва жамоатчилик орасида
вақтга қадар бундай тизим йўқми- муҳокама қилиш учун жамоатчилик Баҳолаш
ди? Давлат экологик экспертиза- Қарор асосида Давлат экология эшитувини ташкил этиш ва ўтка- муддатлари
сининг ўзи нима? қўмитасининг www.eco-service.uz зиш тартиби белгиланди. «Деҳ-
веб-сайти орқали давлат экологик – Қарор билан 50 минг нафардан
– Бундан 23 йил аввал, яъни экспертизасидан ўтказишнинг ортиқ киши истиқомат қилиши ҳам ўзгарди қонобод
электрон ҳужжат алмашинувининг лойиҳалаштирилаётган объектлар
1997 йили Ўзбекистонда давлат ягона тизими ишга туширилди. учун шаҳарсозлик ҳужжатлари, тқчқбаҳҳмнааиаотиоиуйймртмқБрдботтгиу.дояаааафЭюланнҳгттнии-риогамалдшшитлднъауимлааллрс-ишлнаааииикчббрдлки-ачадирақикрчбае2иатл0к5р8ут2о0во5чит0м0о5уфўрдйпнклмг-мииеааамиқи»нлйнлуўнблислдҳ2шўзглайаииа0лисциргрт1дзўоаидм8гааимннаая----.
Ягона тизимга ҳудудий давлат ҳудудларга кейинчалик муҳофа-
экологик экспертизасини ўтказиш экологик экспертизаси маркази за қилинадиган табиий ҳудудлар, тақдим этилган ҳуж-
тизими жорий этилган, – дейди ҳам интеграция қилинди. Аризани фавқулодда экологик вазият ва
Экология ва атроф-муҳитни му- тўлдириш тизимини осонлашти- экологик офат зоналари мақомини жатлар – атроф-муҳитга таъсир
ҳофаза қилиш давлат қўмитаси ришга йўналтирилган дастурий бериш мақсадида уларни комплекс
Давлат экологик экспертизаси ечимлар амалга оширилди. Эн- ўрганиш материаллари давлат кўрсатишнинг I тоифа фаолият
маркази етакчи мутахассиси диликда буюртмачилар шахсий экологик экспертизасидан ўтка-
Достон Саъдуллаев. – Бироқ кабинетида тегишли йўриқномага зилгани учун базавий ҳисоблаш тури учун 10 кун, II тоифа объект-
шу кунга қадар давлат эколо- амал қилиб, осон, қийинчиликсиз миқдорининг 50 баравари миқдо-
давлат экологик экспертизасидан рида ҳақ белгиланмоқда, – дейди лар 7 кун, III тоифа объектлар 5
гик экспертизаси тўрт босқичда ўтказиш учун ариза юборишлари Достон Саъдуллаев. – Шунингдек,
техника, технологиялар, материал- кун ва IV тоифали объектлар учун
амалга оширилар, бу эса ўз нав- мумкин. лар, моддалар, маҳсулотларнинг
янги турларини яратишга доир 3 кун муддатда кўриб чиқилиши
батида, маълум муддатни, яъни ҳужжатлар лойиҳалари давлат
экологик экспертизасидан ўтка-
вақт йўқотишни талаб қилар эди. зилганлик учун базавий ҳисоблаш
миқдорининг 20 баравари миқдо-
Шу боис Вазирлар Маҳкамасининг

мазкур қарорида давлат экологик

экспертизасини ўтказиш билан

боғлиқ янги қоидалар белгиланиб,

қўшимчалар киритилди.

Давлат экологик экспертизаси
— мўлжалланаётган ёки амалга
оширилаётган хўжалик ва бошқа
фаолиятнинг экологик талаблар-

Шунингдек, давлат рида ҳақ белгиланади. 50 минг ва белгиланди.

экологик экспертизаси ундан кам аҳоли истиқомат қилиши Шу билан бирга, янги қоида си-
лойиҳалаштирилаётган объектлар
Мавзуга оид маълумот: хулосаларининг холис- учун шаҳарсозлик ҳужжатларини фатида лойиҳадаги камчиликларни
лиги ва асосланганини
давлат экологик экспертизасидан бартараф этиб, тегишли ҳужжат-
ўтказганлик учун базавий ҳисоблаш
Эндиликда экология ва таъминлаш, эксперти- ларни электрон шаклда тўловсиз
за органларига келиб
миқдорининг 15 баравари миқдо- қайта тақдим этиш муддати 60 кун
рида ҳақ белгиланмоқда. Давлат
атроф-муҳитни муҳофаза тушган мурожаатларни экологик экспертизасини ўтказиш этиб белгиланди. 60 кун муддатдан
қилиш органлари давлат инс- кўриб чиқиш, улар- учун 30 календарь кун мобайнида
пекторининг қонуний фао- га услубий раҳбарлик ҳақ тўланмаган тақдирда (аввал 90 кечиктириб тақдим этиладиган
лиятига тўсқинлик қилган- қилиш, экспертизани календарь куни), Давлат экология
лик, шунингдек, унинг кўр- ўтказиш билан боғлиқ лойиҳа ҳужжатларини эколо-
муаммоли ва баҳсли
гик экспертизадан ўтказиш учун

буюртмачилар томонидан шарт-

қўмитасининг ихтисослаштирилган нома асосида тўловларни амалга

сатмаларини бажармаганлик масалаларни ҳал этиш эксперт бўлинмаси давлат экологик оширишлари лозим бўлади.
учун маъмурий жавобгарлик
белгиланди. Ушбу ҳуқуқбузар- учун доимий фаолият экспертизасини ўтказишга тақдим Хулоса қилиб айтганда энди-
ликни содир этганлик учун
фуқароларга 669 минг сўмга- юритувчи экспертлар ликда атроф-муҳитга таъсирни
ча, мансабдор шахсларга эса 1 кенгаши ташкил этилди. этилган материалларни буюртма-
млн. 115 минг сўмгача жарима Эндиликда мазкур қарор чига қайтаради. баҳолаш тизимини янада тако-
қўлланилади.
миллаштириш, давлат экологик

асосида атроф-муҳитга Фаолият турлари 143 экспертизасини ўтказишда ин-
таъсир кўрсатишнинг тага кўпайди
IV тоифасига мансуб тернет тармоғи имкониятларидан

самарали фойдаланиш бўйича

фаолият турларини ат- Давлат экологик экспертизаси кенг кўламдаги ишлар амалга

?????????????????????роф-муҳитга қай дара- амалга ошириладиган фаолият тур- оширилади.

жада таъсири борлигини лари рўйхати қайта кўриб чиқилди. Рустам ЮСУПОВ

баҳолаш тўғрисидаги Илгари рўйхатда 139 та фаолият «Mahalla»

2020 йил РАҚАМЛАШТИРИШ 17
№34 (1964)

ОНЛАЙН УНИВЕРСАЛ ПЛАТФОРМА

ТАДБИРКОРГА НИМА БЕРАДИ?

Европа тикланиш ва ларга уланиш, лицензия ва рухсат
тараққиёт банки бериш тартиб-таомиллари, банк,
прогнозига кўра, солиқ ва божхона қонунчилигига
2020 йилда Ўзбекис- оид қоидалар шулар сирасидан.
тонда ялпи ички маҳсулот Мазкур йўналишларни саралашда
(ЯИМ) 2 фоизга қисқаради. 20 дан зиёд вазирлик, идора ва
Бунгача ҳукумат ва тур- жамоат ташкилотларининг так-
ли молиявий институтлар лифлари инобатга олинган.
2020 йил учун 0,5 дан 2,5
фоизгача иқтисодий ўсиш- Алоҳида масъул
ни башорат қилаётганди. ташкилот иш
бошлайдими?
Ўзбекистонда ЯИМ қисқариши- этилганларга мурожаат қилдик. яратилиши кўзда тутилган.
ни юмшатиш учун тезда керакли Бироқ Иқтисодий тараққиёт ва «Бизнес-навигатор» плат- Порталга тадбиркорлик фаолия-
чораларни кўриш шарт. Иқтисо- камбағалликни қисқартириш ти учун зарур бўладиган ҳужжат-
дий барқарорликни таъминлашда вазирлигидан ҳар қанча уринсакда формаси тадбиркорларга бепул ларнинг намунавий шакллари ҳам
эса тадбиркорлик субъектла- жавоб ололмадик. «Мана, тезда ёрдам кўрсатишга ихтисослаш- жойланган. Масалан, банкларга
рининг салмоғи баланд. Уларга гаплашиб сизга айтаман», де- тирилган ахборот тизими бўлиб, тақдим этиладиган тўлов ҳужжат-
қулайликлар яратиш, керак ўринда ган важларнинг бирон натижаси уларга фаолиятини кенгайтириш
қўллаб-қувватлаш бугун ҳар қа- бўлмади. Бир масъул эса мазкур юзасидан маълумотлар олишда лари, ходимларни ишга қабул
чонгидан ҳам муҳим. вазифага аслида бошқа ташкилот кўмаклашади. Шунингдек, опти- қилиш бўйича меҳнат шарт-
жавобгарлигини билдирди. мал фаолият турларини аниқлаш, номаси намуналаридан эркин
Тадбиркорлик фаолиятини қўл- фойдаланиш имкони яратилган.
лаб-қувватлаш бўйича универсал Майли, дедикда бошқа таш- «Бизнес-навигатор» Бундан ташқари, «Бизнес-нави-
онлайн платформа жорий этили- килотга отилган вазифа изини у ёрдамида ишбилар- гатор»да онлайн мурожаатлар
шини айни шундай қадамлардан ердан ҳам суриштирдик. Аммо мон ўз ҳудудида товар қабул қилинади ва уларнинг
бири сифатида баҳолаш мумкин. вазифа ижросига аслида Иқтисо- ва хизматларга бўлган мавжуд ҳуқуқий муаммолари
Гап шундаки, Вазирлар Маҳка- дий тараққиёт ва камбағалликни эҳтиёж ҳамда рақобат- юзасидан қисқа муддатларда
масининг 2020 йил 29 августда қисқартириш вазирлиги зимма- чилар ҳақида маълумот ечим ва маслаҳатлар берилади.
«2020-2021 йилларда иқтисодий сига юклатилгани яна бир бор олиши мумкин. Бунинг учун портални юритиш-
ўсишни тиклаш ва иқтисодиёт тасдиғини топди. Вазиятга гувоҳ га турли соҳаларда малака ва
тармоқлари ҳамда соҳаларида бўла туриб, қабул қилинган қарор- бизнес-режалар тузиш, молиявий иш тажрибасига эга бўлган 20
тизимли таркибий ислоҳотларни лардаги вазифалар ижроси нега кўрсаткичларни ҳисоблаш ҳамда нафар мутахассис жалб эти-
давом эттириш чора-тадбирла- кечикаётгани сабабини аниқла- энг қулай шароитларда молиялаш- лади. Кейинчалик платформа
ри тўғрисида»ги қарори қабул гандек бўлдик. Ҳолат эса икки тириш манбасини жалб этишга фаолияти алоҳида ташкилот
қилинди. Унда 2020 йил ноябрь тахминимизга асос бўлди: масъ- хизмат қилади. томонидан юритилиши режа-
ойидан бизнес субъектларини ул қарор билан таниш эмас ёки лаштириляпти. Ҳозирда тегишли
қўллаб-қувватлаш бўйича «Бизнес- таниш бўлса-да, жавоб беришни «Бизнес-навигатор» ёрдамида ҳужжат лойиҳаси тайёрланмоқда.
навигатор» электрон порталини пайсалга солиб бизни чалғитмоқ- ишбилармон ўз ҳудудида товар Лойиҳада масъул ташкилот тад-
жорий этиш мўлжалланаётгани чи. Нима ҳам дердик. Фақат бир ва хизматларга бўлган эҳтиёж биркорларнинг келиб тушаётган
айтилган. Иқтисодий тараққиёт савол бизга тинчлик бермаяпти, ҳамда рақобатчилар ҳақида ҳам ва улар энг кўп дуч келаётган
ва камбағалликни қисқартириш ноябрга мўлжалланган вазифа маълумот олиши мумкин. Бунинг ҳуқуқий муаммоларни тизимлаш-
ҳамда Ахборот технологиялари ижросига қачон киришилади учун дастлаб тизимда рўйхатдан тирган ҳолда ўз таклифларини
ва коммуникацияларини ривож- шунда: ноябрь келгандами, ўтилади ва тадбиркорлик турлари юбориш, хорижий инвесторлар
лантириш вазирликлари мазкур ўтгандами ёки ижро яна ноаниқ ҳақида маълумотлар тўлдирилади. учун республика ҳудудларининг
вазифани бажаришга масъул этиб муддатга кечиктириладими? ўзига хос инвестициявий муҳити
белгиланган. Платформа қандай ҳамда инвестиция киритиш учун
Вазифалар ижроси бўйича хизматларни қамраб қулай бўлган соҳа ва йўналиш-
Хўш, платформа тадбиркорлар- саволларимизга эса Ахборот лар тўғрисидаги маълумотларни
га қандай қулайликлар яратади? технологиялари ва коммуни- олади? хорижий тилларда шакллантириш,
Ундан фойдаланиш тартиби қан- кацияларини ривожлантириш порталга жойлаштирилган маъ-
дай? Хизматлари кўлами қанча- вазирлиги бошқарма бошлиғи Тадбиркорлик субъектларига лумотларнинг фаоллигини таъ-
лик кенг ёки тор? Айни саволлар Анвар МАНСУРОВдан қуйидагича кўмак беришга мўлжалланган минлаб, уларни доимий равишда
билан вазифа ижроси учун масъул жавоб олдик. «Biznesga maslahat» портал-ти- янгилаб бориш каби вазифаларни
зими 2 ой аввал ишга тушганди. бажариши назарда тутилган.
ДАРВОҚЕ... Онлайн платформа «Бизнес-навигатор» айни тизим- Демак, тадбиркорлик фаолия-
нега керак бўлиб нинг ижобий тажрибасидан келиб тини қўллаб-қувватлаш бўйича
«Бизнес-навигатор» қолди? чиққан ҳолда ишлаб чиқилди. универсал онлайн платформа иш-
платформаси ахборот У ишбилармонларга бир қатор билармонлар учун яқин кўмакчига
тизими Россия, Япония — Ахборот технология- қулайликлар яратади ҳамда тад- айланади. Соҳадаги рақамлашти-
ва Жанубий Корея дав- лари соҳаси бир томондан биркорга кўмак берадиган мингга риш эса турли оворагарчиликлар-
латлари тажрибалари бизнесга кўмаклашувчи яқин ҳуқуқий маълумотлар порта- га барҳам беради. Пировардида
ўрганилган ҳолда жорий восита, иккинчи тарафдан лини қамраб олади. тадбиркорлик субъектлари сони
этилади. бизнеснинг алоҳида йў- ортади — бу эса янги ишлаб чиқа-
налиши ҳамдир, — дейди Чунончи, тадбиркорлик субъ- риш корхоналари, янги иш ўрин-
А.Мансуров. — Шу боис екти сифатида давлат рўйхатидан лари деганидир.
ўзини ўзи банд қилмоқчи ўтиш тартиби, ер олиш, меҳнат
бўлган кишиларга тушу- муносабатлари, инфратузилма- Садоқат МАХСУМОВА
нарли ва қулай интерфаол «Mahalla»
мобил иловалар, барча
саволларга исталган жой
ва пайтда жавоб берадиган
«Бизнес-навигатор»лар

Самарқандда Баҳодир Ялангтўшбий номи билан
аталувчи маҳалла ташкил этилади.

18 ИЛМ-ФАН 2020 йил
№34 (1964)

КЎКДАёхКудИтаМдқУиқоЕтчРиДларАниКқаИндМай ?Илмдаёшнингаҳа- (4-мақола)

мияти йўқ. Ўрганиш ДАРВОҚЕ...
ва интилишга иштиёқ
Маълумотларга кўра,
муаммолар қийнамоқда?бўлса, кифоя. Бироқ

иштиёқни рағбатлан-
тириш, қўллаб-қув-
ватлаш керак. Йўқса
у ҳам қолипга тушиб,

“ўзлигини топа олмай,
кимларнингдир ман- 2013-2020 йилларда
фаатларига хизмат жами 3937 нафар
қилишдан бошқасига тадқиқотчига илмий
ярамайди. Тўғри йў- даража берилиб,
налтирилган иштиёқ уларнинг 1259 нафари
эса кутилганидан-да фан доктори (DSc) ва
зиёда самара беради. 2679 нафари фалсафа
Илмда ёш тадқиқот- доктори (PhD)дир.
чиларга илмий унвони Айни пайтда илмий
бўлган кишиларнинг даражали кадрлар
бириктирилиши ҳам тайё­ рлаш фаолияти
шундандир балки?
билан 35 та вазирлик,
Биздаги тизим жуда ажойиб: илмий тадқиқот олиб бораётган из- Фаррух САИДОВ, идора ва ташкилотлар
ланувчи нафақат танлаган мавзуси бўйича ўрганади, балки универ- Молия инсти- шуғулланмоқда. Улар
ситет кафедра ишларида камарбаста туради. Бунинг ёмон томони тути мустақил тасарруфидаги олий
йўқку-я, бироқ хаёли 10 та ишда бўлган киши илм қила олармикин? тадқиқотчиси: таълим ва илмий
Бу ҳам етмаганидек «Ишинг нега тайёр эмас?», «Scopus»да қачон — Яратилган ташкилотларда жами
мақола чиқарасан?», «Давлат сенга пул беряпти, ишласанг бўлмай- имкониятлардан 266 нафар докторант,
дими?» каби танаю дашномлар тагида қолади. миннатдормиз. Бироқ 3278 нафар таянч
ҳали-ҳануз ҳал этилиши лозим бўлган докторант, 300 нафар
Хўп, шундай изланувчи учун жон куйдираётган йўналтирув- муаммолар бор. Масалан, ОАК ва таъ- стажёр тадқиқотчи ва
чилар бор экан нега унда ҳамон жаҳонда илм-фани тараққий лим муассасасидаги қоғозбозликнинг 4126 нафар мустақил
этганлар сафида эмасмиз? Балки буни сиз ва биз билмаган керагидан ортиқлиги. Шунингдек изланувчи таҳсил
сабаблари бордир? Айни сабабларни излаб ёш тадқиқотчиларни тадқиқот объекти билан бўладиган олмоқда.
давра суҳбатига чорладик. Хўш, бугун олий таълим муассасала- доимий муаммолар ёш изланувчини
ри, илмий ташкилотларда изланиш олиб бораётган ёш тадқиқот- чалғитади. Таклифим ОАК тизимини
чиларни қандай муаммолар қийнамоқда? Ҳар ерда оғиз кўпирти- бутунлай электронлаштириш керак.
риб гапирилаётган кенг кўламли шароитлар уларнинг тадқиқот Бунинг учун битта платформа тузила-
иши учун етарли бўляптими? ди ва тадқиқотчилар барча минимум-

ларни тизимга юклаб боради. Вақт,

Гулжаҳон СЕИТНАЗАРОВА, маблағ ва асаблар тежалади.

Ўзбекистон Журналистика ва оммавий

коммуникациялар университети таянч Нозим ТУЙҒУНОВ,
докторанти: Тошкент давлат стоматология институти талабаси,
Инновацион ривожланиш вазирлиги стажёр-тадқи-
— Аввалги йиллар билан солиштирганда
ҳозир биз ёш тадқиқотчиларга кенг имкониятлар қотчиси:
яратилган. Стипендия миқдорининг оширилгани — Олимлар илмий тадқиқотларини олиб боришлари
ёшларга фақат илм билан шуғулланиш имконини берди. Илмий
даража бериш бўйича чалкашликлар бартараф этилди. Бу бево- учун кенг имкониятлар яратиб берилаётгани рост. Илм-
сита тизимни аниқ механизм асосида ишлашини таъминлади. фан ва таълим соҳасидаги давлат ташкилотларида илмий,
Бироқ минимумлар бажариш талаблари ҳануз мени ўйлантиради. илмий-педагогик ва меҳнат фаолияти билан шуғулланувчи
Ишингизни ҳимояга қўйиш учун айни талабларни бажаришин- илмий даражага эга ходимларга қўшимча ҳақ тўлаш тартиби
гиз шарт. Хорижда мақола чоп этиш эса маълум вақт ва маблағни жорий этилгани унинг амалдаги ифодаси.
талаб қилади. Афсуски, бу жараён доим ҳам муваффақиятли амалга Бироқ бу устамани олиш учун Scopus, Web of Science ёки бошқа умумэъти-
оширилавермайди. Илмий мақола чоп этаётган журналлар жуда роф этилган индексацияланган маълумотлар базалари журналларида мақо-
кўп. Бироқ уларнинг барчаси ҳам ҳақиқий соф илмий эмас, орасида ла эълон қилиш талабининг қўйилишини тўғри эмас, деб ўйлайман. Боиси
товламачилари, ҳатто, ясама журналлар ҳам бор. Бу тадқиқотчи- олимларимизнинг кўпчилиги илмий-тадқиқот фаолиятида катта тажриба-

ларга қийинчилик туғдиради. Тадқиқотчи эса билмайди, боиси у га эга эмас. Халқаро талаблар бўйича тадқиқотларни эълон қилиш, илмий

билан юзма-юз эмас, онлайн алоқага киришади. ОАК талабларига мақолаларнинг рейтинги баланд журналлар талаблари асосида тайёрлаш

жавоб берадиган журналларни топиш ва мақола бериш шу маъ- кўникмасини мукаммал билмаймиз. Бу муаммони ҳал этиш учун олий таълим

нода қийинчилик туғдирмоқда. Баъзида эса ҳимояга бир қадам тизимига академик тилда ёзишни ўргатувчи фан киритилиши керак.

қолганда хорижда чиққан мақолалар аслида талабга жавоб бермас- ***
лиги ойдинлашмоқда. Бунда ҳам ёш тадқиқотчи ютқазмоқда. Боиси
кўп тадқиқотчилар мақола қандай тартибда чиқаётгани, қайси «Бажаришинг шарт», «Нима қиляпсан ўзи?», «Илмни танлашдан олдин
босқичлардан ўтаётганига қизиқмайди. Унга муҳими белгиланган ўйлаш керак эди», «Ҳар ойда мақола чиқар», «Ҳисоботинг қани?» каби тер-
сонга етсаю, тезроқ ҳимояга чиқса. Таклиф бераётган воситачи- гашу койишлардан деярли боши чиқмайдиган изланувчиларнинг дилида-
лар эса ўзлари журнал ясайди ёки бепул нашрларда мақолани чоп гилари шу. Тўғри, устоз тўғри йўлга солади, аммо иккинчи томон фикрла-

этишади. Бу жуда оғриқли муаммо. Бу каби муаммоларнинг олдини ри билан ҳам ҳисоблашиш керак-да. Йўқса, тарози посангиси бир томонга

олишда ОАК рўйхатидаги журналларни кенгайтириш таклифини оғавериб асос ўзакни ишдан чиқариши, пировардида машаққатли йўлни

берган бўлардим. Ҳимоя учун белгиланган талабда ҳам миллий танлаган тадқиқотчининг ҳафсаласи пир бўлиши ҳеч гап эмас. Бундан эса

илмий базаларга урғу берилиши керак, назаримда. Чунки бугун фақат Ўзбекистон илм-фани зиён кўради.

Ўзбекистонда нашр қилинаётган илмий журналларнинг ҳам мақола Садоқат МАХСУМОВА

қабул қилиш талаблари хориж нашрлариники каби юқори. «Mahalla»

Бeктeмир тумани ҳокими битирувчилари ОТМга энг
кўп кирган мактабга «SPARK» топширади.

2020 йил ЯНГИ ТИЗИМ 19
№34 (1964)

Ижодий фаолият натижасида яратилган ихтиролар, саноат намуналари
ва фойдали моделлар инсоният ҳаётида енгилликлар яратиш, маълум
соҳаларни ривожлантиришга хизмат қилади. Шу боис ҳам интеллектуал
мулкнинг жамият ва давлат ҳаётидаги ўрни юқори баҳоланади.

КОНТРАФАКТ МА²СУЛОТЛАРга
ҚАРШИ КУРАШДА ЯНГИ ТИЗИМ

ҚЎЛ КЕЛАДИМИ? ларидан бехабарлиги ойдинлашди.
Бу муаммонинг бир жиҳати.
Дунёга машҳур «Nike», «Coca- усулларни қўллашдир. Бу орқали зиб беряпти. Баъзи «уддабурон»
Cola», «Colgate», «Armani» ва юртимизда контрафактсиз ҳу- тадбиркорларимиз эса «Subway Айб кимда?
«Luis Vuitton» каби товар белгили дудларни кенгайтириш, ноҳалол IP LLC» компаниясига тегиш-
маҳсулотларидан фойдаланамиз, рақобатга йўл қўяётган тадбир- ли «Subway» хизмат кўрсатиш – Аслида бундай маҳсулотлар
«Alibaba» ва «Aliexpress» сингари корлик субъектлари фаолиятига белгиcидан «бехижолат» фойда- кўпайишининг яна бир омили бор.
электрон савдо платформалари чек қўйилади. Контрафакт маҳ- ланишяпти. Бу – сизу бизнинг контрафакт
ҳақида биламиз. Сифат кўрсат- сулотларнинг кўпайиши нафақат маҳсулотларини фарқлай олмас-
кичи кафолатланган шу номдаги истеъмолчиларга, балки давла- Ҳаддингизни билинг, лигимизда, бефарқлигимизу ўз
маҳсулот ёки хизматларини афзал тимиз иқтисодиёти ва халқаро йўқса... ҳуқуқларимизни билмаслигимиз-
кўрамиз. Бироқ баъзида бу маҳ- майдондаги имижига ҳам салбий да. Агар бу турдаги маҳсулотларни
сулотлар ҳам сифат талабларига таъсир кўрсатади. – Эътиборлиси, қалбакилаш- сотиб олиш ёки истеъмол қилиш-
жавоб бермаслиги гувоҳи бўла- Контрафакт маҳсулотни қандай тирилаётган маҳсулотларнинг дан тийилсак, ўз-ўзидан мазкур
миз? Хўш, нега? ажратиш мумкин? Контрафакт аксарияти дунёга машҳур ва қуд- товарларга бўлган эҳтиёж ўлади.
маҳсулот асл маҳсулотдан асо- ратли компаниялар брендларига Сотиб олинмагач, унинг ишлаб
«Бренд»ларни ким сан бренд номидаги ўзгариш ва тегишли. Агар улар ўзларининг чиқарилиши ва савдоси тўхтайди.
қалбакилаштиряпти? ишлаб чиқариш манзили билан товар ёки хизмат кўрсатиш бел-
фарқланади. Аксарият ҳоллар- Ваҳоланки, фуқароларнинг
Боиси бугун ишлаб чиқарувчи- да контрафакт маҳсулот ишлаб Контрафакт маҳсу- контрафакт маҳсулотлар ишлаб
лар орасида «қалбакилаштириш» чиқарувчиси ва манзили тўлиқ лотларнинг кўпайиши чиқарилиши ва савдосига чек қў-
ҳадисини олганлар кўп. Таассуф- кўрсатилмаслик ҳолатлари куза- нафақат истеъмолчи- йиш мақсадида мурожаат қилиши
ки, контрафакт маҳсулотларнинг тилади. ларга, балки давлатимиз учун «Ima_monitoring_bot» те-
асосий қисми озиқ-овқат, кўп иқтисодиёти ва халқаро леграм канали ишга туширилган.
фойдаланадиган қурилиш молла- «Қалбаки»лардан майдондаги имижига Telegram мессенжерида яратилган
ри, шахсий гигиена ва дори воси- сақланинг! ҳам салбий таъсир кўр- ботга мурожаат қилиш орқали
талари ҳиссасига тўғри келмоқда. сатади. нафақат контрафакт маҳсулотлар
Натижада сифатсиз истеъмол – Агентлик жорий йилнинг бўйича маълумот бериш, балки
маҳсулотлари одамлар соғлиғи- 9 ойида 700 дан ортиқ ўрга- гиларидан рухсатсиз фойдалани- саволларга реал вақт режимида
га зиён етказмоқда. Қурилаётган нишлар олиб борди. Қалбаки лаётганидан хабар топса, албатта, жавоб олиш ҳам мумкин.
иншоотлар бўлса биргина шамол- маҳсулот ишлаб чиқарувчилар- тегишли чораларни кўришади.
га дош беролмаяпти. Ҳақли савол га нисбатан тегишли қонуний Натижада маҳаллий тадбиркор- Сиз энг яхшисига
туғилади, нега уларга нисбатан чоралар кўрилишига қарамай, ларимиз кўп миқдорда жарима лойиқсиз!
ҳеч ким чора қўлламайди? Наҳот улар томонидан ушбу турдаги ёки компенцасия тўлашга мажбур
бундай маҳсулотлардан халос контрафакт маҳсулотлар ишлаб бўлади. – Интеллектуал мулк агентлиги
бўлишнинг имкони йўқ? чиқарилиши ва савдоси давом контрафактга қарши курашишда
эттирилмоқда. Афсуски, ўзгалар номидан йирик тадбиркорлик субъектла-
Айни саволларга Адлия вазир- фойдаланиб даромад топаётган- ри билан ҳамкорликда янги ти-
лиги ҳузуридаги Интеллектуал Мисол учун, маҳаллий тадбир- ларнинг аксарияти бу ҳақда бирон зимни йўлга қўймоқда. Ҳозирда
мулк агентлигининг Интеллек- корлик субъектлари томонидан тасаввурга эга эмас. Улар фойда «Anglesey food» хусусий корхо-
туал мулк ҳуқуқларига риоя АҚШнинг The Procter & Gamble олсам бўлди, қабилида иш тутиш- наси ва «Havas food» масъулия-
этилишини мониторинг қилиш Company компаниясига тегишли моқда. Ўтказилган суҳбатлар ва ти чекланган жамияти билан
бўлими бошлиғи Сардорбек ҚИ- «Head & Shoulders» брендли шам- ўрганишларда кўплаб ишлаб чиқа- «Сиз энг яхшисига лойиқсиз.
ЛИЧЕВдан жавоб олдик. пун воситасининг 4 хил («Heads рувчиларнинг интеллектуал мулк Контрафактга кўнманг!»
& Shoulders», «Head & Shoolder», соҳаси бўйича ҳуқуқий онг ва шиори остида контрафактсиз
— Интеллектуал мулк агент- «Heads & Shoolders» ва «Heads& маданияти етарли даражада эмас- ҳудудларни яратиш бўйича
лиги контрафактга қарши кура- Shoolders») контрафакт нусха- лиги, товар белгиси нимаю ундан ишлар йўлга қўйилди. Ушбу
шишда мулк эгаларининг ҳуқуқ- лари ишлаб чиқарилиб, савдога фойдаланишнинг тартиб-таомил- компанияларга тегишли бўлган
лари ва қонуний манфаатларини тақдим этилаётгани аниқланди. савдо нуқталарида сотилаётган
ишончли муҳофазалаш бўйича Яна айримлар шу мамлакатнинг маҳсулотлар доимий назоратда
Концепция ишлаб чиққан, – дей- «Mars Inc.» компаниясига тегиш- бўлиб, контрафакт маҳсулотлар
ди Сардорбек Қиличев. – Бун- ли «Snickers» товар белгисидан савдосига йўл қўйилмаяпти.
дан кўзланган асосий мақсад фойдаланган ҳолда контрафакт Соҳадаги қонун бузилишлар
– контрафактга қарши курашиш ширинликларни савдога етка- каталогини яратиш ва уни ом-
тизимида янгича йўналиш ва мага эълон қилиш эса «қалбаки»
маҳсулотлар ишлаб чиқараётган
тадбиркорлик субъектлари тўғ-
рисидаги маълумотларни оммага
ошкор қилади.
Ўйлашимизча, каталогдан ўрин
олган тадбиркорлик субъектла-
ри ўзининг ишчанлик обрўсига
путур етказиши мумкин бўлган
бу рўйхатдан чиқиш чораларини
кўришади. Натижада халқимизга
ўз номидаги сифатли маҳсулотлар
етказиб берилади.

Садоқат МАХСУМОВА
ёзиб олди.

Ўзбекистонга хорижлик талабалар
жалб қилинади.

20 ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ 2020 йил
№34 (1964)

ЕР ФОНДИДАН
қфаочйодналсаамниарлаадлии?Ҳозирда респуб-
тутиляпти. Лойиҳада ерлардан
ликамизда жами фойдаланиш ва уни муҳофаза
ерлар 44 892,4 минг қилиш устидан давлат назорати
гектарни ташкил Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг
этади. Қишлоқ Ер, сув ресурсларидан самарали
хўжалигига мўл- фойдаланиш ва метрология бош
жалланган ер май- бошқармаси, Қорақалпоғистон
донлари қишлоқ Республикаси ва вилоятлар Қиш-
хўжалиги маҳсулот- лоқ хўжалиги бошқармаларининг
Ердан самарали фойдаланиш ва
“ларини ишлаб чи- қишлоқ хўжалиги экинларини
қариш ва мамлакат оқилона жойлаштириш бўлими
ҳамда туманлар(Қувасой шаҳар)
озиқ-овқат хавф- даги шўъбаси мансабдор шахсла-
ри томонидан амалга оширилиши
сизлигини таъмин- айтиб ўтилган.

лашнинг асосий Жавобгарлик ҳам
кўзда тутилган
воситаси ҳисобла-
Давлат назоратини амалга оши-
нади. Аммо ер май- риш бўйича давлат инспекторла-
рининг кўрсатмалари, тақдимно-
донидан унумли малари ва бошқа ҳужжатларини
бажармаслик, шунингдек инспек-
фойдаланилмагани торларнинг фаолиятига асоссиз
аралашиш ҳамда юклатилган
боис баъзи ҳудуд- Фармон билан нима мудофаа ташкилотлари, муҳофа- вазифалар ва функцияларнинг қо-
ларда қишлоқ хўжа- ўзгарди? за қилинадиган табиий ҳудудлар, нуний ижро этилишига тўсқинлик
лиги маҳсулотлари ижтимоий муассасаларга берилган қилиш мақсадида назоратчиларга
етиштириш дара- Аслида ерлардан оқилона, са- фойдаланишдаги қишлоқ хўжали- ҳар қандай шаклда таъсир кўрса-
жаси кам кўрсат- марали ва белгиланган мақсадда гига мўлжалланган ерлардан фой- тиш тақиқланади ва бу қонунда
кичга эга бўлмоқда. фойдаланишни таъминлаш, ер- даланиш ва уни муҳофаза қилиш белгиланган тартибда жавобгар-
ларни муҳофаза қилиш, ер билан устидан давлат назорати амалга ликка сабаб бўлади.
оширилади.
Бунга ердан унумли фойдалан- узвий боғланган Давлат кадастр- Қишлоқ хўжалиги вазирлиги-
маслик ёки фойдаланиш кўник- лари ягона тизимини тўлақонли Низом лойиҳаси нимаси нинг қишлоқ хўжалигига мўлжал-
масининг мавжуд эмаслиги сабаб юритиш давлатнинг энг муҳим билан янгилик? ланган ерлардан фойдаланиш
бўляпти. 2019 йил ҳосилдорлик вазифаси ҳисобланади. Юртбоши- ва уни муҳофаза қилиш устидан
даражаси паст бўлган 293 минг мизнинг жорий йил 7 сентябрда Шу асосда Вазирлар Маҳкама- давлат назоратини амалга оши-
гектар ернинг 257 минг гекта- қабул қилинган «Ер ҳисоби ва сининг «Қишлоқ хўжалигига мўл- риш бўйича ўз ваколатлари дои-
рида даромадбоп турли экинлар давлат кадастрларини юритиш жалланган ерлардан фойдаланиш расида қабул қилган қарорлари
етиштирилди. 35 минг гектарига тизимини тубдан такомиллашти- ва уни муҳофаза қилиш устидан вазирликлар, давлат қўмиталари,
интенсив боғ ва янги токзорлар риш чора-тадбирлари тўғриси- давлат назорати тўғрисидаги идоралар, юридик ва жисмоний
барпо этилди. 48 минг гектар да»ги фармони йўналишдаги яна низомни тасдиқлаш ҳақида»ги шахслар томонидан бажарилиши
яроқсиз ерларнинг фойдаланишга бир муҳим қадам бўлди. қарори лойиҳаси жамоатчилик мажбурий ҳисобланади.
киритилиши таъминланди. муҳокамасига қўйилди.
Фармонга мувофиқ, 2021 йил 1 Хулоса қилиб айтганда маз-
январдан Қишлоқ хўжалиги вазир- Низомда қишлоқ хўжалигига кур Низомнинг қабул қилиниши
мўлжалланган ерлардан фойда- республикамиз ер ресурсларидан
лиги деҳқон хўжаликлари ва томор- ланиш ва уни муҳофаза қилиш фойдаланиш самарадорлигини
устидан давлат назоратини амал- ошириш, қишлоқ хўжалиги ерла-
қа ер эгалари ерларидан ташқари, га оширадиган давлат органлари ридан, айниқса, суғориладиган
ҳуқуқни муҳофаза қилиш давлат ерлардан бошқа мақсадларда
БУ — ФАКТ! юридик ва жисмоний шахслар, бошқаруви ҳамда фуқароларнинг фойдаланишнинг олдини олиш
давлат бошқаруви орган- ўзини ўзи бошқариш органлари, юзасидан қаттиқ назорат ўр-
Қишлоқ хўжалигига лари ва ташкилотлари, шунингдек, бошқа жамоат бир- натиш, шунингдек, республика
лашмалари ва ташкилотлар билан ер фонди ҳисобини юритишни
мўлжалланган ерларнинг умумий маҳаллий давлат ўзаро ҳамкорлик қилиши кўзда тизимли олиб боришда муҳим
тутилган. аҳамият касб этади.
майдони 20236,3 минг гектарни, ҳокимияти ҳамда
Шунингдек, маҳаллий давлат Абдураҳим ҚУРБОНОВ,
шундан ҳайдаладиган ерлар 3988,5 минг хўжалик бошқа- ҳокимияти органлари Қишлоқ Олий Мажлис Қонунчилик
гектарни, кўп йиллик дарахтзорлар 383,1 руви органла- хўжалиги вазирлиги ҳудудий палатаси депутати, Аграр ва сув
минг гектарни, бўз ерлар 76 минг гектарни, ри, шу жумла- бўлинмаларидаги қишлоқ хўжа- хўжалиги масалалари қўмитаси
пичанзор ва яйловлар 11028,3 минг гектарни, дан, ўрмон лигига мўлжалланган ерлардан
бошқа ерлар 4760,4 минг гектарни ташкил хўжалик- раиси ўринбосари.
қилади. лари, сув фойдаланиш ва уни муҳофаза
хўжалиги, қилиш устидан давлат
назоратини амалга
2020-2030 йилларда республика бўйича жами

1111723 гектар, шундан 298563 гектар қишлоқ

хўжалигида фойдаланилмайдиган суғориладиган

ерларни фойдаланишга киритиш ҳисобидан,

155057 гектар ерости сувларидан фойдаланиш

ҳисобидан, 50000 гектар бошқа сув манбалари ошириш бўйича

ҳисобидан, 535632 гектар лалми, яйлов ва бошқа давлат инспектор-
ерларга сув талаб қилмайдиган экин турларини лари ва мансабдор
жойлаштириш ҳисобидан ва 72472 гектар ўрмон шахсларнинг ерга
ерларини фойдаланишга киритиш ҳисобидан оид қонун ҳужжат-
ерларни қишлоқ хўжалиги фойдаланишига ларига риоя қили-
киритиш бўйича тизимли ишлар олиб ниши тўғрисидаги
борилади. ҳисоботларини
эшитиши кўзда

Табақалаштирилган тмўлов-контракт
миқдорлари тасдиқланди.

2020 йил ОРАМИЗДАГИ ОДАМЛАР 21
№34 (1964)

НОГИРОНЛИК –

БАХТСИЗЛИК ЭМАС,
ироданинг синови, холос
“Синовлар
инсоннинг Эртанги кунга интилиб ДАРВОҚЕ... — Бир ўқиганим бор, – дея
кимлиги, ички яшаш бахти ҳикоя қилади Гулчеҳра. – Бир бой
олами ва ирода Қашқадарё вилоятида одам уйининг айвонида ўтириб
кучини кўрсатиб — Ўтган йиллар давомида бир ногиронлиги бўлган 60 кўчани томоша қиларди, ногаҳон,
беради. Таассуфки, нарсани англадим, ногиронлик мингга яқин шахс ис- ахлат қутисини титиб, бир нар-
юк оғир келганда – бахтсизлик эмас, ироданинг тиқомат қилади. Дав- салар излаётган фақирни кўрди
ётиб (қ)оладиган, синови, холос, – дейди Г.Қипчоқо- латимиз томонидан ва «Аллоҳга шукрлар бўлсинки,
«Керак бўлса ва. – Тўғри, барчамиз ногиронлик уларнинг турмуш дара- фақир эмасман», дейди.
ёрдам беришади» нафақасини оляпмиз, аммо фақат жаси ва сифатини янада
қабилида иш тутиб, унга қаноатланиб ўтириш яра- яхшилаш, тиббий-ижти- Камбағал ҳам атрофга назар
боқимандаликка майди. Инсон доимо изланишда моий ёрдам кўрсатиш, солиб, ногиронлар аравачасида
кўниккан кимсалар бўлиб, олдинга интилсагина ўз ҳуқуқ ва эркинликлари- кетаётган бир мажруҳ кишини
ҳам бор орамизда. орзусига эришади. ни рўёбга чиқариш, жа- кўрди ва: «Аллоҳга шукрлар бўл-
Яна шундайлар миятдаги фаол позиция- синки, ногирон эмасман», дейди.
борки, уларда Гулчеҳра ўзини ишга бағишла- сини шакллантиришга
сабр, шукр, қаноат ди. «Қачон нафақамни олиб кели- кўмаклашишга алоҳида Бу орада ногирон ҳам йўлда
туйғулари барчага шаркин?», деб эшик пойламайди. эътибор қаратилмоқда. тезлик билан ўтиб касални олиб
ўрнак. Эртанги кунга интилиб, эртанги Биргина сентябрь ойи- кетаётган «Тез ёрдам» машина-
кундан умид қилиб яшайди. да уларнинг 72 нафари сини кўрди ва: «Аллоҳга шукрлар
Меҳнатнинг нони ширин квоталанган, 43 нафари бўлсинки, касал эмасман», дейди.
— Ҳаётда тўрт мучаси соғлом вакант иш ўринлари-
Бир неча кун олдин Миришкор бўла туриб «Берсанг ейман, урсанг га жойлаштирилди. Касал ҳам шифохонага олиб
тумани ҳокимлиги ахборот хиз- ўламан», дегувчилар қанча, — дей- Бюджетдан ташқари кирилаётганда ўша ерда жони
мати бахтсиз ҳодиса туфайли бир ди «Эски анҳор» маҳалла фуқа- пенсия жамғармаси узилган кишини кўрди ва: «Аллоҳ-
қўлидан айрилган бўлса-да, пахта ролар йиғини раисининг оила, вилоят бошқармасидан га шукрлар бўлсинки, яшамоқда-
даласига чиқиб, кунига 130-150 хотин-қизлар ва ижтимоий-маъ- олинган маълумотларга ман», дейди…
килограммдан пахта тераётган навий масалалар бўйича ўрин- қараганда, ҳозирда 800
Гулчеҳра Қипчоқовага совға-салом босари Дилором Жўраева. — Гул- нафардан зиёд ноги- Биз ҳам қандай ҳолда бўлиши-
улашилганини маълум қилганди. чеҳранинг ҳаёти чинакамига ҳам ронлиги бўлган шахс миздан қатъий назар, айнан шу
Тўғриси, хабарни ўқиб ҳайрон ибрат, ҳам жасоратдир. Сабр-чи- турли соҳаларда ўз меҳ- онда ҳозирги ҳолимиз учун Аллоҳ-
қолдим. Бундай катта матонат дам, ирода, машаққат. У буларнинг нат фаолиятини олиб га шукр қилишимиз керак. Чунки
эгаси ким экани билан қизиқдим... ҳаммасини енгиб ўтди, уддасидан бормоқда. ҳар қандай ҳолатда ҳам бизга
чиқди. Ҳеч қачон бекор ўтирмайди. яшаш фурсатини инъом этиб ту-
Чироқчи туманининг «Эски Сингиллари билан уйида ширин- дейилган. Бу бебаҳо умр инсонга рибди-ку...
анҳор» маҳалласида яшовчи ликлар тайёрлаб сотувга чиқаради. бир марта берилади. Шундай яшай-
Гулчеҳра Қипчоқова 16 ёшида Ҳар йили пахта терими бошланга- ликки, токи ортга боққанимизда Бир неча кундан кейин Гулчеҳра
бахтсиз ҳодиса туфайли бир нидан биринчилардан бўлиб далага афсусланмайлик. Илм шундай кучга пахта даласидан уйига қайтади.
қўлидан айрилган экан. Меҳнатда чиқади. Илғор теримчиларимиздан эгаки, ҳар қандай муаммо, ёмонлик Буёғи кузнинг забти –совуқ бир
катта бўлган қиз уйда ўтирмайди, ҳисобланади. У ўзини жамиятга, унинг қаршисида барҳам топади. пайтлар йўқотилган қўл ўрнига
чопиқ дейсизми, пахта теримими, одамларга керак эканини ҳис эта- таъсир кўрсатмасдан қолмайди. У
пишириқ тайёрлаб сотишми – ди. Бу унга руҳ бағишлайди. Сабрнинг мукофоти эса бировдан ёрдам кутиб яшаш-
ҳаммасига улгуради. Бир-икки сўм га ўрганмаган, ўқиш билан бирга
топиб рўзғорнинг камига яратади. Ўзимни китобларда Сабрнинг мукофоти бор, деган- гўзал ва тўкис ҳаёт сари дадил
топдим! лари бежиз эмас. Гулчеҳра бу йил одимлайверади...
— Бу синов мени бутунлай биринчи марта олий ўқув юртига
эсанкиратиб қўйди, — дейди — Ҳаётда бўлаётган воқеаларни ўқишга кириш учун ҳужжат топши- Ҳа, бундай истеъдод соҳибла-
Гулчеҳра Қипчоқова. — Яшаш- синчковлик билан кузатаман, — рибди ва илк уринишдаёқ Низо- ри, иродаси мустаҳкам инсонлар
дан умидимни уздим. Энди нима дейди Гулчеҳра Қипчоқова. — Жа- мий номидаги Тошкент давлат орамизда кўплаб топилади. Улар
қиламан, қандай яшайман, деб миятимиздаги ўзгаришлар, ёшлар педагогика университетининг ҳақида ёзишдан мақсад эса, ҳаётга
тунлари билан йиғлаб чиқардим. учун берилаётган имкониятлар Шаҳрисабз филиали талабаси енгил-елпи қараб, бекорчиликда
Секин-аста кўникдим. Шундан ке- таҳсинга лойиқ. Лекин баъзи бир бўлибди. Яна денг, грант асоси- кун ўтказадиган, бирор фойдали
йин мен кучлиман, бардошлиман, ёшларнинг қимматли вақтини да. Имтиҳонларга эса мустақил ишнинг бошини тутиш ҳақида
ҳаммасини енгаман, деб ўзимни телефон, интернетдаги фойдасиз тайёрланибди, бу билан куни бўйи ўйламайдиган, гўё хорижда тўкин
ишонтирдим. Одам ҳаётда қи- машғулотлар билан банд бўлиб ишлаб, репетиторсиз ҳам ўқишга ҳаёт борлигини тасаввур қилиб,
йинчиликларга қарамай хурсанд ўтказаётганини кўриб, афсуслана- киришни исботлагани эътиборга кейин қуллик азобини тортаёт-
бўлиб юрса, унга омад кулиб бо- ман. Уларга қарата шундай дегим молик. Энди у тўрт йил бошланғич ганларга айнан Гулчеҳрадек
қади. Ҳозир оилада 10 киши бирга келади: «Aзиз ёшлар, тенгдошлар! таълим йўналишида таҳсил олади. метин иродали юртдошларимиз
яшаймиз, акамнинг мардикорчи- Aввало, шундай тинч, фаровон ибрат бўлсин, демоқчимиз. Ас-
ликдан топган пулига қўшимча Ватанда, ота-она бағрида, соғ-са- лида изланган, интилган одамга
бўлсин, қишга ун, ёғ, керакли ломат яшаётганингизга мингдан- юртимизда имконият кенг. Зеро,
нарсалар олиб қўяйлик, деб пахта минг шукрлар қилинг. Илм эшикла- эзгу саъй-ҳаракат ҳеч қачон изсиз
теримига чиқдим. ри сизлар учун очиқ. Зеро, илм ин- кетмайди. Давлатимиз раҳбари
сонга ўзини танитади, комилликка таъкидлаганидек, «Инсон эртага
етаклайди. Муборак ҳадиси шариф- эмас, узоқ келажакда эмас, айнан
да «Илм ўрганиш ҳам ибодатдир» бугун ўз ҳаётидан рози ва мамнун
бўлиб яшаши керак».

Шоҳиста БОЗОРОВА
«Mahalla»

Жиззахда оптик толали кабеллар ишлаб чиқариш
заводи қурилиши бошланди.

22 БИР ШИКОЯТ ИЗИДАН... 2020 йил
№34 (1964)
ЕРГА
ким эга
“чиқади?Фарғона шаҳридаги
«Шаршара» маҳалла Экилган жойлашган, фойдаланилмайдиган ҳалла фуқаролар йиғинида деҳқон
фуқаролар йиғини кўчатлари- бўш ер майдони деб сўралган, хўжалиги юритиш учун ажратил-
Чаман кўчаси, 73-«а»мизни «Жўйдам» яъни қишлоқ хўжалиги харитаси- ган ер нотураржой бўлиб, солиқ
уйда яшовчи Мада- маҳалла фуқаролар йиғинида нинг 19-дала контури деб аталув- тўловчи шахс сифатида Одилбек
минжон Усмонов яшовчи фуқаро Зафар Марупов чи жой Фарғона шаҳар ҳокими- Усмонов рўйхатга олинган. 2016-
таҳририятимизга ҳеч қандай сабабларсиз кўчириб нинг 2016 йил 1 июндаги 652-сон- 2019 йиллар давомида деҳқон
мурожаат қилди. ташлаяпти. ли қарорига асосан, Фарғона хўжалиги томонидан 539812 сўм
Айтишича, «Жўйдам» шаҳар М.Улуғбек кўчаси 17-уйда ер солиғини тўлаб келганлиги
маҳалла фуқаролар яшовчи Одилбек Усмоновга 0,25 кўрсатилган.
йиғини ҳудудидаги Айбдор жазоланди, гектар ер майдони қурилиш қил-
маслик шарти билан деҳқон хўжа- Шу тариқа ерга давогарлик қи-
ташландиқ жойда аммо... лиги ташкил этиш учун ажратиб лаётган фуқаро ўз ҳақ-ҳуқуқлари-
берилган. Мазкур қарор Фарғона ни тиклаш ва ерга экин экиш, боғ
ташкил этилган деҳ- Фарғона шаҳар маъмурий су- вилоят ҳокимининг 2016 йил 21 яратиш ишларига тўсиқ бўлаётган
қон хўжалиги фоалия- дининг 2019 йил очиқ суд маж- ноябрдаги 322-сонли қарорига омиллар юзасидан ички ишлар,
тига бошқа бир фуқа- лисида ҳуқуқбузар Зафар Мару- асосан, амалдаги меъёрий-ҳуқу- прокуратура, ҳатто, Ўзбекистон
қий ҳужжатлар талабларига зид Республикаси Президентининг
ро ҳеч қандай асоссиз пов ўз қилмишларини тан олган деб бекор қилинган. Лекин фуқаро Виртуал қабулхонасига мурожаат
Одилбек Усмоновга берилган FA қилди. Аммо экин майдонидан
эгалик қилишини ва бу ҳолат қайтарилмаслиги, 0039354-сонли «Ер участкасига самарали фойдаланишнинг қо-
бўлган ҳуқуқининг давлат рўйха- нуний ваколат ва имкониятлари
иддао қилаётган экан. қилмишига тўлиқ иқрорлигини тидан ўтказилганлиги тўғриси- хусусида берилган жавоблардан
баён этган. Суднинг ҳал қилув- да»ги гувоҳномаси бекор қилин- қониққани йўқ.
Хўш, йиллар давоми- чи қарорига кўра, у Ўзбекистон маган. Шунга кўра, 5062-инвентар
да турли тортишув ва Республикаси Маъмурий Жа- рақамли «Ер бўлагига кадастр – Фуқаролар ўртасида юзага
можароларга сабаб вобгарлик кодексининг тегишли йиғмажилди»га асосан, фуқаро келаётган ер можаросидан хаба-
бўлаётган масалага моддаларига кўра, айбли деб Одилбек Усмонов фойдаланишида римиз бор, – дейди «Жўйдам»
ечим топиш нега бу топилиб, энг кам иш ҳақининг эканлигини билдиради. маҳалла фуқаролар йиғини раиси
қадар қийин кечмоқда. уч баробари миқдорида жарима Дилшод Юсупов. – Ҳақиқатан ҳам,
Ернинг асл эгаси ким? жазоси тайинланган. Ҳуқуқбузар – Дарҳақиқат, фуқаро Одилбек деҳқон хўжалиги эгалари ташлан-
Усмоновга «Жўйдам» маҳалла диқ ҳудудни ободонлаштирган, ер
Масалага ойдинлик киритиш З.Маруповдан М.Усмонов фойда- фуқаролар йиғини Яккатут кўчаси очиб, сув олиб келиш ишларини
мақсадида «Жўйдам» маҳалла сига жами 1 миллион 956 минг ҳудудидан деҳқон хўжалиги юри- бажарган. Аслини олганда, маҳал-
фуқаролар йиғини ҳудудидаги 667 сўм етказилган зарарни ун- тиш учун ер майдони ажратилган, ла фуқаролар йиғини фуқаролар-
деҳқон хўжалиги экин майдонида дириш ҳақида ҳал қилувчи қарор – дейди вилоят «Ер мулккадастр» га ерга эгалик қилиш юзасидан
бўлдик. Авваллари турли чиқинди қабул қилинган. ДК Фарғона шаҳар филиали бирон-бир томонни ёқлаб хулоса
уюмларидан иборат бўлган тепа- мутахассиси Фирдавс Коми- бериш ваколатига эга эмас. Шу
лик, ташлаб кетилган қурилиш ва Шу тариқа, айбдор қилмиши- лов. – Бироқ «Симтепа» маҳалла боис бу борадаги муаммоларга
маиший чиқиндилар кўриниши га яраша жазо олди. Аммо ер фуқаролар йиғинининг тавсиф- қонуний ечим топиш, музокара
дилни хуфтон қилади. талашиш борасида бошланган номасида фуқаро О.Усмоновнинг олиб бориш учун фуқаролик суди-
тортишувлар поёнига етгани йўқ. оила қурмаганлиги қайд этилган. га мурожаат қилишлари юзасидан
– Чекка, турли чиқиндилар Деҳқон хўжалиги эгалари ҳар «Деҳқон хўжалиги тўғрисида»ги тавсиялар берганмиз.
уюлиб ётган ташландиқ жойлар йили экин майдонига кўчат экади, қонуннинг 8-моддасида оилали ва
ҳеч кимга керак бўлмаган, – дейди бошқа бири уни суғуриб, синди- қишлоқ жойларида камида 3 йил Битта можаро ортидан юзага
Мадамин Усмонов. – Нафақага риб кетади. яшаган фуқароларга деҳқон хўжа- келаётган масалалар ечимига
чиқиб бу ерларни ўзлаштириш, лиги юритиш учун ер ажратилади нуқта қўйиш, оқни оқ, қорани
экин майдонларини тозалаш, ба- Масалага ойдинлик киритиш деб кўрсатилган. Бундан ташқари, қора дегувчи кимса йўқ. Турли
ланд-паст ерларни тупроқ билан мақсадида фуқаро Зафар Мару- Фарғона шаҳар ҳокими имзоси тортишув, дўқ-пўписа, низоларга
тўлдириш ишларига киришганим- пов билан боғландик. У мазкур билан тасдиқланган қарор Ер ко- бой бўлган ер масаласи ечими-
га ўн йилдан ошди. Шахсий маши- ер майдони ноқонуний ўзлашти- дексининг 55-моддаси, 1-бандига да суднинг ҳал қилувчи қарори
намни сотиб техника ишлатдим, рилган, қабул қилинган қарорлар зид тарзда қабул қилингани боис муҳим ўрин тутади. Ана шунда
қудуқ қазиб сув чиқардим, шаҳар бекор бўлгани, ҳар қандай маса- бекор қилинган, мавзуга қонуний ечим топилади.
ҳокимлигига шу ерда деҳқон хў- лани фуқаролик суди орқали ҳал Шундай экан, биз бу мавзуга яна
жалиги ташкил этишни сўраб бир этишга тайёрлигини билдирди. Фарғона шаҳар давлат солиқ қайтамиз.
неча бор мурожаат қилдим. 2016 Аммо у мазкур бўш майдон ўзига инспекцияси қайд этган яна бир
йил Фарғона шаҳар ҳокимининг тегишли эканлиги ҳақида бирон- маълумотда эса, «Жўйдам» ма- Расул КАМОЛ
бир ҳужжатни илова қила олмади. «Маhаllа»

1 июнь кунги 652-сон қарорига Ҳужжатлар нима дейди?
асосан, М.Улуғбек кўчаси, 17-уйда
яшовчи ўғлим Одилбек Усмоновга Шу ўринда Фарғона шаҳар ер
0,25 гектар ер майдони қурилиш ресурслари ва давлат кадастри
қилмаслик шарти билан деҳқон бўлимининг 2019 йил №07/01-06
хўжалиги ташкил этиш учун ажра- хатида баён этилган маълумот
тиб берилди. Бундан руҳланиб ҳу- эътиборни тортади...
дуд атрофини ўраб, турли мевали
кўчатлар экдим. Аммо бу хурсанд- Аниқланишича, Фарғона шаҳар
чиликларимиз узоққа бормади. «Жўйдам» маҳалла фуқаролар
йиғини Яккатут кўчаси охирида

Ўзбекистон Биохилмахиллик бўйича
Глобал ахборот фонди аъзолигига қабул қилинди.

2020 йил СИЗ НИМА ДЕЙСИЗ? 23
№34 (1964)

МмусУулСмоЛн ИбўлМмаАгангАа тЁурЛмушга чиқса...Турмушгачиқаётган Шариатимизда мумкинми?

муслима аёллар, қиз- Жасурбек РАУПОВ,
лар, фақат мусулмонга Тошкент шаҳар бош
турмушга чиқишлари
керак. Йўқса, яқинда имом-хатиби ўринбосари,
видеоси кенг тарқал- Носирхон жоме масжиди
ган корейс миллатига имом-хатиби:
мансуб эркакка тур- – Муслима аёлнинг мусулмон
мушга чиққан мар- бўлмаганга турмушга чиқиши Қуръ-
ғилонлик аёл ҳолига они карим, суннат, ижмоъ ва ақлий далил-
лар билан ҳаром ва ботил амалдир. Қуръони
“тушиши ҳеч гап эмас. каримдан далил: Аллоҳ таоло айтади: «Муш-
Буни қарангки, Корея- Минг афсуски кейинги пайтларда ўзбек қизларининг рик эркакларга, то имон келтирмагунларича,

да вафот этган ушбу чет эл йигитларига турмушга чиқиш ҳолатлари кўп (мўмина қизларни) никоҳлаб бермангиз. Зеро,

ўзбек аёлининг жаса- учрамоқда. Нима, уларга Ўзбекистонда йигитлар қол- ҳур мушрикдан кўра имонли қул яхшироқдир,

дини ёқмоқчи бўлиш- маганми? Миллати, дини бошқа шахсларга турмушга гарчи у (мушрик) сизларга манзур туюлса ҳам.

чиқаётганлар-чи? Уларни нима деб аташ мумкин?.. Улар (мушриклар) дўзахга чорлайдилар. Аллоҳ
Миллати, турмуш тарзи, урф-одати етти ёт бегона,
ди, яхшиямки, мусул- (эса) ўз изни билан жаннатга ва мағфиратга
мон оғайниларимиз синалмаган юртларга турмушга чиқишдан не наф? Мол- чорлайди ва эслатма олишлари учун одамлар-
бор экан, барча амал- дунёга эришишми ёки бойлик орттириш?.. га ўз оятларини баён этади» («Бақара», 221-
лар ислом динига хос оят).
тарзда адо этилди... Бу ҳақда мутахассислар фикри билан қизиқдик.
Эр учун хотин устида валийлик ва раҳ-
Кореяга турмушга бериш билан барлик ҳаққи бор. Лекин бу ҳақлар кофир
Тасаввурлари дабдабали тўй, шуғулланаётган марказ борми? эркак учун муслима аёлнинг устида мавжуд
сарпо-суруғ ва чиройли келин эмас. Ибн Қудома айтадилар: «Илм аҳлининг
кўйлак билан чегараланади Ўғилой ЎРОЗОВА, ижмоси(якдил фикри)га кўра, кофир киши
Маҳалла ва оилани қўллаб- учун ҳеч қайси ҳолатда муслиманинг устида
эгалик йўқдир».
Садоқат САМАНДАРОВА, қувватлаш вазирлиги бош-
Республика Маънавият ва қарма бошлиғи: Суннатдан далил: Пайғамбаримиз алай-
ҳиссалом барча эри мусулмон бўлмаган
маърифат маркази мутахас- – Маҳаллаларда аҳоли ўрта- муслималарни турмушдан ажратганлар.
сиси: сида оила, тўй ва маъракалар, Жумладан, қизлари Зайнабни эри Абул Ос
қадрият, урф-одат ва анъаналаримиз ибн Рабиъдан ажратдилар. Кейинчалик у
– Ёш қизларнинг турмуш ҳақида тизимли тадбирлар, тушунти- киши мусулмон бўлгач, яна қизларини қайта-
қуриш ҳақидаги тасаввурлари риш-тарғиботлари ўтказилади. Минг афсуски, айрим риб бердилар.
асосан, дабдабали тўй, сарпо-су- оилалар ўз билганидан қолишмайди. Чет эл фуқаро-
руғ ва чиройли келин кўйлак билан чегара- ларига турмушга чиқиш ҳолатлари ҳам ана шундай Ижмоъдан далил: Уламолар куфр аҳлининг
муслима аёл билан никоҳи ботил эканига,
ланади. Атрофидаги тили бурро келинойи- «қулоқ»сиз оилалар хонадонида кузатилмоқда. никоҳ мутлақо боғланмаслигига ижмо қил-
ганлар. Буни Ибн Мунзир, Ибн Абдулбар, Ибн
ларнинг ақли билан моддий тўқчилик ҳақи- Яқинда ижтимоий тармоқларда ўзбек қиз- Қудома, Шавконий ва бошқа уламоларимиз
нақл қилишган.
да ҳам қизиқишади. Бироқ турмуш фақат шу ларини Жанубий Корея давлати фуқароларига
турмушга бериш билан шуғулланаётган марказ Ақлий далил: Муслима аёл куфр аҳлига
майда-чуйдалардан иборат эмас. Янги оила, фаолиятига оид видеолавҳа тарқалди. Вазирлик хотин бўлиш билан ғайридинга итоат қилиши,
янги қариндошлар, янги муносабатлар томонидан олиб борилган ўрганишлар давоми- ўзини паст олиши вожиб бўлиб қолади. Кофир
деганидир. Миллатимиз, динимиз, ментали- да мазкур видеолавҳа Тошкент шаҳар Яккасарой эр унинг хўжасига айланади. Қолаверса, ғай-
тетимиз бир бўлиб турган жамиятда кўплаб тумани Ҳ.Сулаймонов номли маҳалла фуқаролар ридин муслима аёлнинг динини ҳурмат қил-
тўсиқларга учраётган опа-сингилларимиз йиғини ҳудудидаги 2-Миробод кўчаси 35-уйда майди, балки дини сабабли аёлни хўрлайди.
қадриятларимиз, анъаналаримиздан йироқ жойлашган «SEJONG HAKDANG» ўқув марказида
манзилларда осойишта турмуш кечириши тасвирга олингани маълум бўлди. Хулоса қилиб айтганда, Ислом шариатига
миллат фожиасига айланиб кетиши ҳам ҳеч кўра бирор аёл ғайри динга турмушга чи-
Суриштирувлар натижасида «SEJONG қиши ҳаром амалдир. Агар аёл буни билсаю
гап эмас. HAKDANG» ўқув маркази республикамизда 1992 уни ўзига ҳалол санаб, ўзга дин вакилига
турмушга чиқса, у муртад ҳисобланади (Ал-
Чингиз Айтматовнинг «Асрга татигулик йилда қонуний асосда ташкил этилган бўлиб, ҳо- лоҳ сақласин). Агар ўзига ҳалол санамасдан
турмушга чиққан бўлса, никоҳи ботил са-
кун» асарида Жўломонни манқуртга ай- зирги вақтга қадар юртимиз фуқароларига корейс налади ва ўша аёл бегона эркак билан зино
тили ва маданияти, корейс миллий таомларини ўр- қилаётган ҳукмида бўлади.
лантириш учун ячуж-мачужлар, энг аввало, гатиш мақсадида фаолият юритиб келаётгани аниқ-
юрти, қон-қариндошлари, қадриятлари, ланди. Ўқув маркази раҳбари Хо Со Хенг томонидан
қавми ҳақидаги хотираларини унуттириш- берилган маълумотларга кўра, мазкур масканда
гани ҳам бежиз эмас. Киши ўзлиги, миллий таҳсил олаётган аёлларнинг 31 нафари Жанубий
маънавиятисиз ҳеч ким бўлмай қолишини Корея давлати фуқароларига турмушга чиқишган.
асар орқали яққол англаш мумкин. Лекин корейс фуқароларига турмушга чиққан ўзбек
қизларининг оила қуришига мазкур ўқув марказ-
Оддий мисол, бир дугонам биринчи тур-

мушидан ажралиб ўзга (корейс) миллатли нинг алоқаси йўқ. Бу фуқаролар турмушга чиқиб,

инсонга турмушга чиқди. Аммо ўзга юртга ўрнатилган тартибда никоҳни қайд этгандан сўнг ***

кетишни истамади. Оқибатда фарзанди бу ўқув марказига мурожаат қилишган. Яқинда қўшни бир қишлоғимиз-

аросатда тарбияланяпти. Сарсон-сар- Суҳбат давомида маълум бўлдики, ўзбек қизла- дан бир қиз республикамизнинг
рини чет элга юбориш ёки Жанубий Корея давлати
гардонлик, эр-хотин муносабатларининг фуқароларига турмушга чиқишларини ташкил этиш бошқа бир ҳудудига келин бўлиб
ўқув марказ мақсадларига кирмайди. Ижтимоий
тушунмовчилиги, энг муҳими, миллий қад- тармоқларда тарқалган видеолавҳа 2020 йил 7 сен- кетибди. Орадан кунлар ўтгач, ота-
риятларидан тобора узоқлашиб бораётга- тябрь куни мазкур масканда навбатдаги ўқув мавсу- онаси қиз кўрдига бормоқчи бўлиб
нидан қийналади, афсусланади. Демак, аёл, мининг очилиш маросимидаги тадбирдан олинган. турганида қизининг ўзи эшик қоқиб
аввало, она эканини, ўзга миллат вакилига келибди. Билишсаки, қизларини ке-
турмушга чиқиш келгуси авлод, фарзанд- Шу ўринда ўз тақдирини кўр-кўрона бошқа линликка эмас, хизматкорликка ал-
лар тарбияси, келажаги учун нотўғри қа- миллат вакиллари билан боғлаётган ўзбек қиз- даб олиб кетишган экан. Қиз бечора
дам эканини ўйлаб кўриши шарт. Шундай ларига ҳаётга теранроқ қараб, чет элга турмуш- эса зўрға қочиб келибди. Халқимиз-

экан, миллатимиз шаънини, софлигини, га чиққан баъзи юртдошларимизнинг аянчли да «Синалмаган отнинг сиртидан

қадриятларимиз бардавомлигини сақлаш қисматидан тўғри хулоса чиқаришларини сўраб ўтма», деб шунга айтишса керак-да...

шу юртга тегишли ҳар биримизнинг чин қоламиз. Вазирлик эса тегишли ташкилотлар Сиз нима дейсиз, маҳалладош?
инсоний бурчимиз ва фазилатимиз экани- билан ҳамкорликда «SEJONG HAKDANG» ўқув
марказининг келгуси фаолиятини атрофлича
ни унутмаслигимиз лозим. ўрганиб боради. Рустам ЮСУПОВ
«Mahalla»

Ўзбекистонда «Лада» автомашинаси
ишлаб чиқарилиши мумкин.

24 «MAHALLA» БОНГ УРАДИ! 2020 йил
№34 (1964)

БУйИғоРнишЖуОчуНн ҚУРБОНКейингипайтлардаМустаҳкам исмли
бўлишиаёллар ҳуқуқининг
поймол этилишикелинчак воқеаси
билан боғлиқ қатор
керакмиди?кўнгилсиз ва фожиали
воқеалар содир бўлди.
Жумладан, сентябрь
ойида Самарқандда
турмуш ўртоғи то-

“монидан хўрланган
жамоатчилик томо-

нидан кенг муҳокама

қилинган эди. Фақат қоралаш билан иш рибгарлар қўлига тушиб, ту-

Октябрь бундан-да фожиалироқ битганида эди... раржойларидан айрилиб ва натижани бермади. Ишсизлик
ҳодиса билан бошланди. Зеро, туфайли аёлларимиз эрлари би-
Наманганда фирибгарлар тузоғи- Мавзу юзасидан расмийлар ва том маънода, кўчада қолган лан ёки ўзлари чет элга чиқиб кета
га тушган, адолатсизлик, тегишли жамоатчилик вакиллари фикри бошлашди.
идоралар томонидан мутлақо билан қизиқдик. ҳолатлар фақат бу аёлдагина
бефарқлик туфайли алал-оқибат Шавкат Мирзиёев Президентлик-
ўзига ўт қўйган Гуландом Дада- — 35 ёшли аёл ўзини ёқиб учрамайди. Фирибгарлар ка сайлангач, Қарши шаҳрида бир
боеванинг ҳалокати жамиятнинг юборганидан хабарим бор, — дея йилда 27 нафар аёл ўз жонига қасд
барча қатламларини ларзага ҳолатга муносабат билдирди қамоққа олинишлари мум- қилгани ҳақида катта минбардан
солди. Олий Мажлис Сенати раиси Тан- туриб, изтироб билан бонг уриб,
зила Норбоева. — Бу ҳолат Ўзбе- кин, лекин моддий зарарни ҳукуматни ва жамиятни уйғониш-
Маълум бўлишича, аёлга фи- кистонга хос эмас, бизда «Жаннат га чорлаганини кўпчилик эсласа
рибгар уйфурушлар бошқа одамга — оналар оёғи остида» деб бежиз бармоқ билан санайдиганларигина керак. Шундан кейин тегишли
тегишли хонадонни 13 минг АҚШ айтилмаган. Азалдан онага, син- қарорлар чиқарилди, мажлислар
долларига алдаб сотишган. Кейин- гилга, хотинга ҳурмат кўрсатилиб қоплайди, холос. ўтказилди, тушунтириш ишлари
ги суд жараёнлари Гуландомни келинган... Ўша қандайдир ма- Бу ҳолда, менинг нуқтаи наза- олиб борилди, халққа манзур қарор
икки фарзанди билан уйдан маж- салада МИБ ходими тўғри талаб ва фармонларни ижро қиладиган,
бурий чиқариш, фирибгарлардан қўйган, аёл ноҳақ бўлган бўлиши римдан, фирибгарлар давлатга ижроси ҳақида оммага ҳисобот бе-
келтирилган зарарни ундириш мумкиндир. Аммо аёлни ҳолатига қарздор бўлиб, қонун олдида жавоб радиган идораларни ислоҳ қилдик
тўғрисида қарор қабул қилган. қараш мумкин эди. Видеода аёл беришлари керак. Давлат эса ўз ўр- ва ҳоказо. Аммо, афсуски, нати-
Фирибгарлардан бири уй қамоғига психологик тарафлама зўриққан нида шундайлар гирдобига тушиб жаларимиз ҳануз қувонарли эмас.
ҳукм этилган. Аммо негадир МИБ ва стрессда экани кўриниб туриб- қолган инсонларга муаммолардан Буни кейинги пайтлардаги воқеа-
ходимлари ижронинг фақат бир ди. МИБ ходими ўзини қандайдир чиқишига ёрдам беришлари лозим. лар яққол кўрсатиб қўйди. Энди
томони, яъни аслида жабрдийда ички қарори билан ижрони ке- Албатта, «одамлар ўзлари айб- яна ҳаммаси бошидан бошланади:
бўлган Гуландомни уйдан чиқариш йинроққа суриши керак бўлган. дор, жуда соддалар» – деб айтиш қарорлар қабул қилинади, тадбир-
Ҳолати яхшилангандан кейин мумкин. Бироқ бунда давлатнинг лар ва мажлислар ўтказилади, ҳисо-
ҳам айби бор. Қишлоқ аёллари ботлар берилади — кампания аста-
ушбу масалани муҳокама қилса барча қонуний ҳуқуқларини қаер- секин якун топади... то бошқа бир
дан билишсин?.. Бундай саволлар Гуландом ўзига ўт қўймагунича...
фожиалар содир бўлишидан олдин
берилиши керак! Бу каби ҳар қан- Хулоса
дай ҳолат узоқ ва жиддий терговни
талаб қилади. Ва бундай ҳолларда Ҳозирда наманганлик турли
даражадаги раҳбарлар, жамоат
қисминигина ижро этишга бел ҳар доим норасида болаларни вакиллари мазкур воқеа юзасидан
боғлади. Аёлнинг «аввал пулимни бўларди. Масалан, ўша аёлнинг қа- ҳисобга олмоқлик лозим! Улар- ўзини оқлаб олишга шошилмоқ-
риндошлари, дугонаси ёки яқин- нинг ҳеч қандай айби йўқ, лекин да. Жумладан, шаҳар МИБ масъул
олиб беринг», деб қилган нола- лари орқали ижрони бажаришига улар ҳам катталар билан бирга ходимлари қонун доирасида иш
кўргани, прокуратура жиноий иш
лари мутлақо эътиборсиз қолди- ҳаракат қилиш... Ҳолатни яқиндан жазоланмоқдалар. Мен депутатлар очгани ҳақида баёнотлар берди.
Вилоят ҳокими марҳуманинг «хо-
рилди. Турли ҳуқуқий баҳоналар ўрганганим йўқ, аммо МИБ хо- бу масалаларни муҳокама қилиб, надонига» бориб яқинларига таъ-
зия изҳор қилди. Пулни ундириб
билан ўраб-чирмалди. димининг ҳам хатоси бор, деган ночор аҳволга тушиб қолган ва ал- беришда кўмаклашишини баён
этди. Қатор жамоат ташкилотлар
Алол-оқибат, атрофи бефарқ фикрга келдим. Негаки, улар аёл данганлар учун ижтимоий ҳимояни ҳомийлик ёрдамларини кўтариб
стресс ҳолатида эканини кўриб мустаҳкамлашларини жуда-жуда суратга туша бошлашди. Аммо,
кимсалар билан ўраб олинган, ҳеч туриб ҳам ижрони тўхтатишмади истардим. Ҳеч ким борар жойи йуқ афсуски, улар ҳаракатга келиши
бир чорасиз қолган аёл омма ва ва талаб қилишни давом этишди... аҳволга тушиб қолмаслиги керак! учун бир ёш жон қурбон бўлиши
камералар қаршисида устига бен- талаб этилганди.
зин сепиб, ўзига ўт қўйди. Гугурт Мен буни мутлақо қоралайман...
Улуғбек ИБОДИНОВ
чақилаётган ва ҳатто, Гуландом Қонунчилик Нима қилиб қўйдинг, «Mahalla»
аланга бўлиб, жон аччиғида кўча номукаммал...(ми?) Гуландом!?
бўйлаб югуриб кетаётганида ҳам
«ғўддайиб» турган қатор ташки- — Ўзбекистонда аёлларнинг ўз

лотлар вакиллари одамларнинг — Унинг онаси ва икки фарзан- жонига қасд қилиши бошқа совет
лаънатига сазовар бўлди. Бугун ди қолди, — дейди Масс-медиа республикаларига нисбатан кўпли-
бу видео бутун дунёга тарқалиб, фонди Васийлик кенгаши раиси ги масаласи собиқ иттифоқ дав-
кезиб юрибди. ўринбосари Саида Мирзиёева. рида ҳам матбуотга олиб чиқилган
— Бу аёл уларга бошқа бировнинг эди, — дейди Ўзбекистонда хизмат
Қизиғи, айнан шу воқеалар уйини сотиб юборган фирибгар- кўрсатган журналист Абдухолиқ
содир бўлаётган бир вақтда нинг қурбонига айланди. Фирибгар Абдураззоқов. — Мустақилликнинг
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти- эса жинояти учун қамоққа тушди. илк йилларида ҳукумат ва матбуот
нинг Хотин-қизлар аҳволи бўйича Мулк ҳақиқий эгаси томонидан бу масалага яна эътибор қаратди.
IV Бутунжаҳон анжуманининг 25 талаб қилинган ва суд аёлни бо- 1989-1993 йилларда Ўзбекистонда
йиллигига бағишланган юқори лалари билан биргаликда чиқа- 370 нафар аёл ўзини ёққани ҳақида
даражадаги учрашувда Олий Маж- риб юбориш бўйича қарор қабул марсияли мақолалар эълон қилин-
лис Сенати Раиси Танзила Нор- қилган. Бундай даҳшатли ҳолатга ган. Аммо «Аёллар йили», «Оналар
боева юртимизда аёллар ҳуқуқини қўл урган бу аёлнинг чорасизли- ва болалар йили», «Оила йили»
таъминлаш юзасидан олиб бори- гини тўлиқ тушуниб турибман. доирасида қабул қилинган дастур-
лаётган кенг кўламли ислоҳотлар Ва қонунчилигимизни бу борада лар, аёлларнинг ҳаётини яхшилаш-
тўғрисида тарихда илк марта ўз- номукаммал деб ҳисоблайман. Фи- га қаратилган тадбирлар кутилган
бек тилида нутқ сўзлаётган эди...

Хоразм вилоятидаги барча мактабларда
анъанавий дарслар йўлга қўйилди.

2020 йил 25-КАДР 25
№34 (1964)

тдаербиочхиасйисбеўрлиаалоллаардими?Тарихий солномалардан ДАРВОҚЕ...

маълумки, атиги 31 йил «Мендирман Жалолид-
яшаган бўлса-да, салмоқли дин» сериалининг съём-
умр кечирган Султон Жа- каси учун Туркиядаги 30
лолиддин Мангуберди на- гектар майдонда юрти-
фақат ўзбек халқи, балки мизнинг XIII асрга оид
бутун дунё халқлари учун муҳити жонлантирилган.
ҳам алоҳида эътиборли 1200 нафар ишчи-хизмат-
шахс, давлат арбоби ва ен- чининг меҳнати билан
3500 кв/м. майдонда ба-
“гилмас саркарда ҳисобла- ландлиги 5,5 метр бўлган
нади. Унинг ватан ҳимояси икки қаватли Хоразмшоҳ
саройи қурилган. 200 дан
учун душман қўшинларига ортиқ либосчилар ўзбек
ва турк рассомлари эс-
қарши мардонавор жанг кизлари асосида минглаб
тарихий костюмларни
қилгани ҳақидаги афсона- тикиб, тайёрлашган. Ис-
танбулдан 750 км. масо-
лар авлоддан-авлодга ўтиб фадаги Оқсарой музофо-
тида саҳро жанг саҳнала-
келмоқда. Чингизхонга қарши чиқа олган, ўз Умуман, сериалда минг нафардан ри суратга олинган.

Мана, бир неча ойдирки, Ма- халқи озодлиги йўлида жонини зиёд киши иштирок этган. варлик руҳини қайтармоқчимиз.
даният вазирлиги буюртмасига аямаган миллий қаҳрамонимиз Ўзбекистон томонидан «Best Ўзбек актёрлари орасида истеъ-
биноан, халқимизнинг мард, жасур Жалолиддин Мангуберди ҳақидаги додлилари бор, лекин ҳали кино
ўғлони, миллий қаҳрамонимиз Жа- ушбу сериал нафақат ўзбек халқи, organiser» МЧЖ ва Туркиянинг соҳамиз бунга тайёр эмас. Ўзбек
лолиддин Мангуберди ҳақида турк балки жаҳон мамлакатлари кино «Bozdag‘film» кинокомпанияси киноси баъзи саҳна кўринишларига
киноижодкорлари билан ҳамкор- мухлисларида ҳам катта таассурот ўртасида тузилган шартномага ишлов беришда ҳам етарли таж-
ликда «Мендирман Жалолиддин» қолдириши мумкинлиги қалбимиз- мувофиқ, мазкур тарихий сериалга рибага эга эмас. Фильмда ким бош
номли сериал суратга олинмоқда. ни қувонч, фахр-ифтихорга тўлди- «Orient Finans Bank» тижорат банки ролни ижро этишига эмас, нима
Ушбу картина тарихий сериаллари- ради. Қолаверса, «Мендирман» қў- ҳомийлик қилмоқда. учун бу асар керак бўлиб қолди,
мизнинг дебочаси, дея талқин этил- шиғи билан қалбимдан чуқур ўрин деган саволга жавоб бериш зарур.
моқда. Хўш, сериал томошабинлар олган Мангубердини юракдан севиб — Жалолиддин Мангубердининг Жалолиддин Мангуберди ким эди?
қалбини забт эта оладими? Унинг қолганим рост. Сериал давомида жасорати мени ҳайратда қолдирди, Буни фильм қилишдан халққа нима
аҳамияти нималарда кўринади? шу қўшиқ мусиқаси янграб туради. — дейди бош роль ижрочиси Эмре берамиз, деган саволларга жавоб
Сериал ижодкорларининг фикр-му- Яқин кунларда «Миллий» телека- Кивилжим. — Ватани ва миллат топиш муҳим. Бу илк қўйилган
лоҳазалари билан бўлишдик. нали орқали намойиш этиладиган ҳимоясида ўзини фидо қилган, қадам. Тарихий шахсларимиз жуда
ушбу сериал мухлисларимизга тарихда муҳим шахс сифатида кўп. Улар ҳақида юзлаб фильмлар
Актёрлар жамоаси манзур бўлиши, унда юрагимизнинг ном қозонган буюк саркарданинг яратилса ҳам оз.
саралаб олинган бир парчаси борлигини ҳис этиш- шижоати унга бўлган меҳримни уй-
лари ва уларда буюк ўтмишимиз, ғотди. Биз икки тилда сўзлашадиган Хулоса ўрнида
«Мендирман Жалолиддин» ота-боболаримизга нисбатан улуғ битта миллатмиз, сериалда суратга
тарихий сериалини бугун нафақат бир меҳр-муҳаббатнинг уйғониши- тушиш чоғида ўзбек актёрлари би- Маълумотларга кўра, сериал-
ўзбек халқи, балки бутун туркий дан умидвормиз. лан бир оила бўлиб ишладик. Улар- нинг биринчи фасли 13 қисмдан
халқлар вакиллари интиқлик билан нинг театр йўналишидаги маҳора- иборат бўлиб, унинг премьераси
кутмоқда. «Икки тилда ти кучли эканини кўрдик. Биз ўзаро 2021 йилнинг январь ойида теле-
сўзлашадиган битта тажриба алмашдик. Ҳар иккала томошабинларга тақдим этилиши
— Ниҳоят, миллий маданияти- давлат актёрларининг маҳоратидан режалаштирилмоқда. Катта жа-
миз жонкуярлари, киномухлислар, миллатмиз» ўрганса арзигулик жиҳатлар кўп. моадан иборат сериал ижодкор-
жумладан, ўзим ҳам орзиқиб кутган ларига сўнгги баҳони, албатта,
дамлар етиб келди, — дейди Мада- Дарҳақиқат, ҳар икки мамлакат Бош ролни нега турк томошабинлар бериши тайин. Хўш,
ният вазири Озодбек Назарбеков. киноижодкорларидан иборат катта актёри ўйнади? йиллар давомида интиқиб кутил-
— Миллий қаҳрамонимиз Жалолид- жамоа учун ажратилган 50 гектарли ган тарихий фильм яратилдими?
дин Мангуберди ҳақида яратилган павильонда ижодкорлар ўзаро сами- Айтиш керакки, сериал анонси Миллий қаҳрамонларимиз сиймоси
кинофильмнинг илк қисмлари мий мулоқотда, тажриба алмашишди. эълон қилингач, кўпчиликни шу са- ва ниҳоят жаҳонга юз тутдими?
томошабинлар эътиборига ҳавола Бош қаҳрамон — Жалолиддин Ман- вол қизиқтирди. Наҳотки, ўзимизда Бу хусусида сериални кўргач, яна
этилди. Пандемия шароити режада- губерди образини туркиялик актё­ р миллий қаҳрамонимизни гавдалан- тўхталиб ўтамиз.
ги ишларимизни бироз кечикишига Эмре Кивилжим гавдалантирган. тиришга қодир актёрлар бўлмаса?
Нилуфар ЮНУСОВА
сабаб бўлди. Лекин ҳамкорларимиз, Чингизхон образини эса Жавоҳир — Бу инсон – бутун жаҳонга «Mahalla»

машҳур шахс, — дейди сериал бош
Зокиров яратган. Сериалда Ўзбекис- маслаҳатчиси Бобохон Муҳаммад
ҳомийларимиз, қолаверса, ўзбек-
турк ижодкорлари орасидан саралаб тонда хизмат кўрсатган артистлар
Шариф. — Чингизхон ҳукмдор
олинган истеъдодли актёр ва акт- Саида Раметова, Тоҳир Саидов, Боир бўлиш учун курашган бўлса, Жа-

рисаларимизнинг ғайрат-шижоати, Холмирзаев, Раъно Шодиева, актёр- лолиддин ватанини ҳимоя қилиш
сабр-тоқати, матонати туфайли ҳа- лар — Акбархўжа Расулов, Акмалжон учун жанг қилган. 130 йил давомида
ракатларимиз ўз самарасини берди. Мирзаев, Райҳон Уласенова, Юлдуз
босқинчилар зулми остида яшаган-
Дунёда ҳеч ким бас келолмаган Ражабова, Феруза Норматова каби
миз. Миллий ғуруримиз топталган.
ёвуз, ўта айёр ва маккор душман ижодкорлар ҳам роль ижро этишган. Бу фильм орқали биз ўша ватанпар-

«Ибрат» фильмининг
расмий премьераси бўлиб ўтди.

26Совуқ кунлар бош- САЛОМАТЛИК 2020 йил
№34 (1964)
ланиши билан аҳоли
ўртасида мавсумий Касалликни даволашда
касалликлардан ша-
моллаш, грипп каби- АНТИБИОТИКЛАР
лар янада авж олиши қандай ёрдам
тайин. Бугунги вазият, Қўллаш стандартлари бера олади?
яъни пандемия ҳолати ўзгарган
кўпчиликни сароси- грипп, сувчечак ва қизамиқ каби ДАРВОҚЕ...
мага солиб қўйган. Сўнгги йилларда бутун дунёда касалликларни антибиотиклар
антибиотиклардан нотўғри фой- даволай олмайди. Одамлар кўп Антибиотиклардан фой-
“Оддий томоқ оғриғи даланиш натижасида уларга чи- ҳолларда шифокор билан масла- даланишни тўғри ташкил
ҳам одамларни анча дамлилик ўсиб боряпти. Бу дегани, ҳатлашмасдан туриб, ўз билгани- этмаслик шу алфозда
ташвишлантиради. оддий патоген чақирган касаллик ча антибиотикларни қабул қила- давом этса, келгуси 10-15
Антибиотиклар ҳақида ҳам одамни нобуд қилишгача олиб дилар. Масалан, диарея (ичкетар) йилда одамзод микроб-
ҳамма эшитган, деярли келиши мумкин. Шунинг учун ҳам билан оғриганда левомецитин ларга ҳеч қандай таъсир
барча уларни турли ин- бу масалага катта эътибор қаратиш ёки тетрациклин, шамоллаш ёки кўрсата олмай қолади.
фекцион касалликларда лозим. Ҳозир антибиотикларни грипп билан оғриганда ампицил- Аниқроқ айтганда, уларга
қўллаган. қўллаш стандартлари анча ўзгарган. лин ёки пенициллин, буйрак ва қарши курашиш имкония-
Аввал бемор бактериал инфекция бел оғриғида гентамицин каби тини бой бериб қўяди.
Кўпчилик ҳозир улардан ўзбо- билан хасталанса, биринчи кунда- антибиотиклар қабул қиладилар.
шимчалик билан шамоллашда, ноқ юқори доирадаги антибиотик- Ваҳоланки, бу каби хасталиклар- организм инфекцияга чидамли
диареияда ва шунга ўхшаш ва- ларни қўллаб, касаллик тузатилган. ни даволашда антибиотиклар бўлиб қолади. Энг аввало, ҳар бир
зиятларда фойдаланади. Тўғри-да, Айни вақтда антибиотикларга нис- умуман фойдасиз бўлиб, аксинча инсон хасталикка йўл қўймасдан
арзимаган шамоллаш учун ҳам батан патоген микроорганизмлар- бемор аҳволини янада оғир- соғлиғи ўзига боғлиқлигини унут-
шифокор ҳузурига бориб ўтириш нинг чидамлилиги кучайгани ҳи- лаштириши мумкин. Вируслар маслиги керак. Шунингдек, тиббий
шартмикан? Ахир, шундай эффек- собига беморда хасталикни айнан ҳужайра қобиғи ичида бўлиб, маълумотларга эга бўлиб, ҳар хил
тив таъсир кўрсатадиган дорилар қайси бактерия келтириб чиқарга- антибиотиклардан ҳимояланган дориларни фойда ва зарарига эъти-
— цифтроксин, цифозалин каби нини аниқлаш муҳим ҳисобланади. бўлади. Бактериялар эса бундай борли бўлиши керак. Дорини қабул
инъекцияларни қўллаш билан Шунга қараб дастлаб империк, сўнг қобиққа эга эмас, шунинг учун қилишга доир махсус кўрсатмалар-
масалага ечим топиш мумкин деб алтернатив даво чораси ва захира улар антибиотиклардан ҳимоя- ни яхшилаб ўқиб чиқиш муҳим.
ўйлайдиганлар кам эмас. Устига- антибиотикларни қўллаш тизими- ланган бўлмайди.
устак, юртимизда дорихоналар дан фойдаланилмоқда. Кўриниб Агар шифокор сизга анти-
сон-саноқсиз, улардан бемалол турибдики, антибиотикларни тўғри Шифокор маслаҳати биотиклар олишни тавсия этса
шифокор рецептисиз эркин, тавсия қилишда шифокор масъу- муҳим даволанишни, албатта, охирига-
керакли дориларни харид қилиш лияти ҳам юқори. ча етказинг. Антибиотикларни
мумкин, чекловлар йўқ. Тиббиётга маълумки, 80-90 фоиз қабул қилишни бошлагандан бир
Нотўғри қўллаш ҳолларда нафас йўллари инфекция- неча кун ўтиб, ўзингизни яхши
Аслида-чи? Антибиотикларни касалликни лари ва томоқ оғришини вируслар ҳис қила бошласангиз ҳам даво
шифокор тавсиясисиз ҳам қўл- келтириб чиқаради. Антибиотиклар муолажасини охиригача қабул
лаш тўғрими? Антибиотиклардан оғирлаштиради вирусларга қарши фойда бермайди. қилинг. Акс ҳолда хасталик яна
аслида қачон ва қай тарзда фой- Шуни билиш зарурки, антибио- хуруж қилиши мумкин. Касаллик
даланиш керак? Антибиотиклар бактерияларни тикларни нотўғри ишлатсангиз, такрорланганда уни даволаш қи-
нобуд қилувчи дорилардир. Улар йинроқ бўлиши эҳтимолдан холи
Ҳар қандай касалликка шифокор тавсиясига риоя қил- эмас. Чунки дастлабки давола-
давоми? ган ҳолда тегишли касалликни ниш давомида сақланиб қолган
(бактериал инфекцияни) даво- бактериялар кучайиб, улар энди
Антибиотиклар, бу — баъзи лаш мақсадида қабул қилинса, антибиотиклар таъсирига чи-
микроорганизмлар (замбуруғлар, самарали натижа беради. Бак- дамли бўлиб қолади. Антибио-
бактериялар), ҳайвон тўқималари териялар ҳар хил антибиотик- тикларни фақат шифокор та-
ва айрим ўсимликлар ҳаёт фао- ларга сезувчан бўлади. Шунинг йинлайди ва уларни белгиланган
лияти натижасида ҳосил бўлади- учун ҳам, антибиотиклар бакте- вақтда қабул қилиш зарур.
ган ва турли хил микробларнинг рия турига қараб белгиланиши
ўсиши ҳамда ривожланишини лозим. Лекин антибиотиклар
тўхтатадиган органик моддалар- ҳамма касалликларга ҳам даво
дир. Одам организми жуда ҳам бўла олмайди. Жумладан, вирус-
мураккаб. Ҳар қандай хасталик лардан келиб чиққан шамоллаш,
келиб чиқишида микроб ва ви-
русларнинг роли катта. Кўпчи- Нигора ТОЖИЕВА,
лик одамлар антибиотиклар ҳар Эпидемиология, микробио-
қандай касалликни даволай олади, логия ва юқумли касалликлар
деб ўйлашади. Аслини олганда илмий-текшириш институти
эса антибиотиклар фақатгина
10-20 фоиз инфекцияларни даво- етакчи илмий ходими.
лай олади, холос. Чунки аксарият
инфекцияларни бактерия ёки ви-
руслар қўзғатади. Антибиотиклар
эса фақат бактериялардан келиб
чиққан инфекцияларга қарши даво
бўлади. Бактериал инфекциялар
билан вирусли инфекциялар бош-
қа-бошқа касалликлар бўлганлиги
учун, табиийки, уларни даволаш
ҳам турлича бўлади. Антибиотик-
лар вирусларга қарши ишламайди.
Улар вирусни тўхтатмайди. Лекин
коронавируснинг патологияси
шундайки, бу вирус пневмонияга
олиб келади. Пневмония бўлган
вақтида кўпчилик ҳолатларда
бактериялар ҳам қўшилади. Ўшани
даволаш учун антибиотиклар
ишлатилади.

Ўзбекистонда коронавирусга қарши дориларнинг
24 миллиард сўмлик заxираси шакллантирилди.

2020 йил САЛОМАТЛИК 27
№34 (1964)

Болаларни
КқаОндРайОҳиНмАояВлаИймРиУз?СКунлар совиб боряпти. ХАВФИДАН

Коронавирус инфекцияси организмда кислород етишмас-
хавфи ҳамон жиддий- лиги (гипоксия)га ва ундан кейин
лигича қолаётир. Гарчи қайтариб бўлмайдиган жараёнлар-
ушбу вируснинг кўпроқ ни юзага келишига сабаб бўлиши
ёши катталарга, сурунка- мумкин. Бола организмида гипок-
ли дарди борларга «ўч»- сиянинг келиб чиқишига тўхтал-
лиги, бундай беморларда сак, биринчидан, бу боланинг
нафас йўллари анатом-физиоло-
“инфекция оғир кечиши гик хусусиятларига боғлиқ бўлса,
маълум бўлса-да, шамол- иккинчидан, нафас йўллари ўта
ни ҳам раво кўрмай ўсти- сезувчан бўлиб, турли инфекция,
раётган болажонларимиз- аллерген ёки бошқа қўзғатувчига
ни бу балодан қандай ҳи- дарров гиперсезгирлик реак-
моялаш барчани бирдек циясини бериб, нафас сиқиши,
қизиқтириши аниқ. Чунки ҳансирашга олиб келиб, боланинг
болалар шамоллашга ҳаётига хавф туғдириши мум-
кин. Шу боис ота-оналар болада

шамоллаш аломатларини сезиш-

мойиллиги, ўғил-қизлар лари билан ўзлари билганича да-

орасида нафас олиш волашга киришмасдан, албатта,

аъзолари касалликлари навирус билан 10 ёшгача бўлган нинг 90 фоизи вирусли инфек- мутахассисларга мурожаат этиш-
кўп кузатилиши айрим болалар касалланмайди, деган циялар ҳиссасига тўғри келади. лари даркор. Фақат мутахассис-
ота-оналарни хавотирга маълумотлар ҳам тарқалгани Бошқаларга қараганда 3 ёшдан гина касаллик сабабини ва турини
солаётир. рост. Аммо унутмаслик керакки, 14 ёшгача бўлган болалар кўпроқ аниқлаб, даво муолажаларини
бундай ёшдаги болалар ҳам ко- шамоллайдилар. Нафас олиш белгилайди.

COVID-19 билан болалар ронавирусга чалинадилар, лекин аъзолари касалликлари болаларда Уй шароитида даволаш
камроқ оғрийдими? дард уларда енгил кечиши ва тез қийин кечади. Агар ЎРВИ болада имкони қай даражада?
тузалиши кузатилган. Юртимиз- тез-тез такрорланса, иммунитет
Соғлиқни сақлаш вазирлиги даги вазият билан боғлиқ умумий заифлашади, жисмоний ва ақ- Болаларда нафас олиш
берган маълумотларга кўра, айни ҳолатнинг 0,9 фоизи бемор бола- лий ривожланиш кечикиши ҳам ­аъзолари касалликларининг оғир
пайтда мазкур савол бўйича ягона лар ҳиссасига тўғри келаётгани мумкин. Шундай экан, уларни бу ёки енгил даражасини шифокор
фикр мавжуд эмас. Нима учун? эса ўғил-қизлар COVID-19 инфек- касалликдан ҳимоялаш учун иссиқ аниқлайди. Жумладан, енгил
Чунки бунинг қатор сабаблари цияси билан камроқ оғришларини кийинтириш, совуқ ичимликлар даражадаги касалликни даво-
бор. Жумладан, болалар катталар- исботлайди. ва озиқ-овқатлар ейишларининг лашни уй шароитида ҳам ташкил
га нисбатан соғлом ўпкага эга- олдини олиш, кўпроқ суюқликлар қилиш мумкин. Даволаш жараёни
лиги туфайли улар касалликнинг Ҳарорат пасайган айни ичириш, иммун тизимини мустаҳ- Соғлиқни сақлаш вазирлиги то-
оғир шаклларига берилмайдилар. кунларда... камлаб бориш даркор. монидан тасдиқланган даволаш
Иккинчи сабаби — болаларда стандартлари асосида участ-
«чекиш» каби зарарли одат йўқ. Сир эмас, коронавирус инфек- Агар шундан кейин ҳам бола- ка шифокори назоратида олиб
Яна бир омил — туғма иммунитет, циясининг асосий кириш дарво- да нафас аъзолари касалликлари борилиши керак. Уйда хоналарни
носпецифик ҳимоя болаларда кат- заси — юқори нафас йўлларидир. учраса, айрим маълумотлар билан тез-тез шамоллатиб, тозаликка
таларга қараганда кучли. Тадқи- Ҳарорат пасайган айни кунларда танишиб қўйган маъқул. Жумла- риоя қилиб, боланинг ёшига мос
қотлар натижасида яна бир жиҳат ўткир респиратор шамоллаш, дан, бундай касалликлар бир неча витамин ва минералларга бой
кашф этилган: COVID-19 вируси фарингит, ангина ва ринитлар ҳам гуруҳга бўлинган бўлиб, уларга маҳсулотлар билан тўғри овқат-
ҳужайра ичига кириши учун ўз айнан шу йўл орқали организмга инфекцион-яллиғланиш билан лантириш, кўп суюқлик ичириш
оқсилини одам ҳужайраларидаги кириб келади. Яъни юқори нафас кечадиган ўткир ва сурункали ка- жоиз. Болага тўғри нафас олишни
S респираторлар билан боғлайди. йўллари касалликлари билан коро- салликлар, аллергик касалликлар, ва нафас олиш гимнастикасини
Болаларда эса ушбу респиратор- навируснинг биргаликда келиш эҳ- чақалоқлик даврида ривожлан- ўргатиш лозим. Сурункали касал-
нинг сони ва фаоллиги кам. Яъни тимоли мавжудлигини унутмаслик ган, туғма ва наслий касалликлар ликлари бор болаларга эса касал-
болаларда вирус кириши учун керак. Ўткир респиратор вирусли киради. лик хуружи пайтида уй шароити-
нишонлар оз. касалликлар (ЎРВИ) болаларни кўп да ингаляция(дори моддаларини
безовта қилади. Болалар ўртасида Инфекцион-яллиғланиш билан нафас йўлларига киритиш)ни ёки
Ижтимоий тармоқларда коро- учрайдиган юқумли касалликлар- кечадиган ўткир ва сурункали нафас олишга ёрдам берувчи қу-
касалликларга юқори ва пастки рилма (небулайзер)дан фойдала-
нафас аъзолари касалликлари ки- нишни ҳам ўргатиш керак. Бола
ради. Юқори нафас аъзоларидан тузалгандан кейин унга шахсий
кўпроқ ринит, фарингит, тон- гигиена қоидаларини, соғлом
зиллит, отит, синусит, ларингит; турмуш тарзига риоя қилишни
пастки нафас аъзолари касал- тушунтириб бориш зарур бўлади.
ликларидан эса трахеит, бронхит
(ўткир, сурункали, обструктив, Бир сўз билан айтганда, бола-
қайталанувчи), бронхиолит, пнев- ларимизни доим асраб-авайла-
мония, плеврит, бронхоэктатик шимиз, уларга саломатлик бебаҳо
касалликлар учрайди.

Кислород таъминоти неъмат эканини уқтириб бориши-
барқарор бўлиши керак миз, гигиенага риоя этиш, тиббий
маданиятни ошириб бориш узоқ

Нафас олиш тизимининг асосий умр гарови эканини сингдириши-

вазифаси — организмни кислород миз лозим.

билан таъминлашдир. Бу тизим-

нинг бирор бўғинида шикаст- Зумрад РЎЗИМБОЕВА,

ланиш кузатилса, бутун тизим олий тоифали

ишдан чиқиши мумкин, бу эса шифокор-педиатр.

Ўзбекистон Туркманистонга дори-дармон
экспортини қарийб 29 бараварга оширди.

28 ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 2020 йил
№34 (1964)
“Яхшилик — икки дунё-
да нажот калитидир. «ЯХШИЛИКНИНГ
Яхшиликнинг кат-
та-кичиги бўлмайди. мукофоти фақат
Назаримизда, арзимас яхшилик бўлгайдир»
туюлган яхшилик ҳам
Яратганнинг ҳузурида чўзиш, уларга далда бўлиш, оғири- Халқ орасида «савобнинг таги лоҳнинг раҳмати қайси амалимизга
жуда катта мукофотга ни енгил қилиш, айни юқоридаги тешик» деган беўхшов нақл бор. боғлиқ эканини билмаймиз. Шунинг
лойиқ кўрилиши мум- оят ва ҳадиси шарифда зикр қилин- Аслида савоб иш қилиб, унинг нати- учун Яратганнинг раҳматидан умид
кин. Аллоҳ таоло «Ҳаж» ган яхшилик сирасига киради. жасини шу дунёнинг ўзида кутиш — қилиб, кундалик ибодатларимиздан
сурасининг 77-ояти- илмсизлик. Чунки савоб иш Аллоҳ- ташқари яхшилик қиламиз, ёмон-
да шундай марҳамат Кундалик қиладиган ишларимиз- нинг розилиги учун охиратни ўйлаб ликлардан тийиламиз.
қилади: «Эй, иймон ни яхшиликка айлантириш ўзимизга қилинади. Инсон яхши амаллар қи-
келтирганлар! Рукуъ, боғлиқ. Аввало, ҳар бир ишимизда либ, кўпчиликнинг дуосини олгани, Аллоҳ таоло «Бақара» сурасининг
сажда қилинглар ва Аллоҳни эслаб, унинг розилиги учун ҳеч кимнинг қалбини ранжитмагани 245-оятида шундай дейди: «Аллоҳга
Роббингизга ибодат қилишимиз лозим. Шунда инсон Яратган зот унга яхшиликларни «чиройли қарз» берадиган (Унинг
қилинглар ҳамда яхши- ҳеч қачон ёмонликка қўл урмайди. насиб қилса, бу қилган яхши амал- йўлида ўз бойлигидан сарфлайди-
лик қилинглар, шоядки, Юқоридаги ояти каримадаги «ях- ларининг мукофотининг бир қисми, ган) киши борми, унга бир неча
нажот топсангиз!» шилик қилинглар» жумласининг яна холос. Аллоҳ унга охиратда яна баробар кўп қилиб қайтарса? Ҳол-
бир маъноси «ёмонлик қилманг- кўплаб яхшиликлар беради. буки, Аллоҳ (ризқни) танг ҳам, кенг
«Табассум билан лар»дир. Зеро, яхшилик қила олма- ҳам қилур ва (сизлар) Унинг ҳузури-
айтилган чиройли сўз — ган инсон ҳеч бўлмаса, ёмонликдан Аллоҳ таоло «Оли Имрон» сура- га, албатта, қайтарилажаксиз».
тийилиши — яхшиликдир. си 114-оятида қуйидагича марҳамат
садақадир» қилади: «Улар Аллоҳга, охират Бисотимиздаги молу давлатимиз
«Бир кишига яхши сўз кунига иймон келтирурлар, амри ўзимизники эмас, десам ҳайрон
Ибодат қилиб Яратганга сажда айтишинг — садақадир» маъруф ва наҳйи мункар қилурлар бўлманг. Балки Аллоҳнинг рози-
қилишимиз бандалик бурчимиз- ва яхшиликларга шошилурлар. Ана лиги учун кимнингдир ҳожатини
дир. Аммо нажот топишимиз учун Яхшилик қилиш узоққа бориш, ўшалар, аҳли солиҳлардандир». чиқариб қилган хайру саховатимиз
унинг ўзи етарли бўлмайди. Яхши- кимнидир қидириш ёки қайсидир ўзимизникидир. Агар ниятимиз хо-
лик, эзгулик қилиб, руҳий дунёни жойни ахтариш шарт эмас. Балки Аллоҳ таоло бандаларига икки лис бўлса, албатта, мукофотланади.
янада бойитиш лозим. Зеро, инсон яхшилик қилишнинг чек-чегараси дунё саодатига эришиш йўлларини Оятдаги «чиройли қарз» жумласи-
қалби имон, яхшилик билан нурга йўқ. Пайғамбаримиз (с.а.в.) ҳадиси кўрсатиб берди. Пайғамбарларни нинг маъноси — бу дунёда камба-
тўлса, ёмонлик, фисқу фужур ила шарифда шундай дедилар: «Қуёш юборди, китоблар нозил қилди. ғалларга, етим-есирларга, ҳожат-
зулматга тўлади. балқиган ҳар бир кунда икки киши Ҳалолнинг ҳалол, ҳаромнинг ҳаром, мандларга ёрдам бериб, охиратда
ўртасини адолат билан ислоҳ яхшиликнинг яхшилик, ёмонлик- бой бўлиш назарда тутиляпти.
Хожа Аҳрор Валийнинг «Бу дунё этишинг — садақадир. Бир кишини нинг ёмонлик эканини очиқ-ойдин
яхшилик экинзоридир» деган ҳик- уловига минишида ёрдам бери- баён этди. Аллоҳнинг марҳамати- Ҳадиси шарифда қуйидагича
мати айни ҳақиқатдир. Яхшилик би- шинг ва юкини уловига кўтариб ни қарангки, одамлар орасидан баён қилинган: Имом Муслим Жо-
лан инсон нафақат ўзининг, балки юклаб беришинг — садақадир. олимларни чиқариб қўяди. Улар бир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу-
бошқаларнинг ҳам турмуш тарзи, Бир кишига яхши сўз айтишинг Аллоҳнинг оятларини, Пайғамбари- дан ривоят қилади. Пайғамбаримиз
хулқи ўзгаришига сабаб бўлади. — садақадир. Намоз сари босган мизнинг ҳадисларини теран англаб, (с.а.в.) бир кишига: «Садақа қилиш-
Дунёни экинзор билиб, яхшилик ҳар бир қадаминг баробарида сен мусулмонларга тушунтириб, уларга ни ўзингдан бошла, ортиб қолса,
уруғини сочган инсон, охиратда учун садақадир, одамларга азият тўғри йўлни яна аниқ ва равшан аҳлингга қил, агар аҳлингдан ҳам
унинг ҳосилини кўради. Бу унинг берадиган нарсани йўлдан барта- қилиб кўрсатиб беради. Инсон ортиб қолса, қариндошларингга
энг яхши ҳосили бўлади. раф этишинг ҳам садақадир». Аллоҳнинг кўрсатган ўша йўлидан қил, агар қариндошларингдан ҳам
юрса, яхшиликни қилиб, ёмон- ортиб қолса, улардан бошқаларга
Пайғамбаримиз (с.а.в.) бир қанча Тасаввур қилиб кўринг, инсонлар ликдан қайтса, Аллоҳ таоло уни ва ҳоказо», деган эканлар.
ҳадисларида яхшилик қилишнинг юрадиган йўлда ҳаракат хавфсизли- қўллаб-қувватлайди ва икки дунёда
фазилати ҳақида айтиб ўтганлар. гига халақит берадиган бир нарса азизу мукаррам қилади. Аллоҳ унга Аллоҳ таоло бандасининг бирон
Жумладан, Абу Ҳурайра розияллоҳу турибди. Сиз, шуни йўлдан олиб ­дунёнинг ўзидаёқ яхшиликларининг бир ишини зое қилмас, яъни ҳеч
анҳу Пайғамбаримиз (с.а.в.)дан нақл ташласам, савоб бўлади, деб қилсан- эвазига яхшиликни насиб қилади. қачон изсиз йўқолиб қолмас. Биз
қиладилар: «Ул зоти шариф айтдилар: гиз, албатта, бу яхшилигингиз учун яхшиликларимизни ҳам, ёмонликла-
«Табассум билан айтилган чиройли Аллоҳ таоло сизни мукофотлайди. Бисотимиздаги молу римизни ҳам унутиб юборишимиз
сўз – садақадир». Яна бир ҳадисда Аксинча, турли ҳақоратли сўзларни давлатимиз ўзимизники табиий ҳол. Аллоҳнинг ҳузурида би-
шундай деганлар: «Банда модомики айтиб, олиб ташласангиз, қалбингиз- рортаси ўчириб юборилмайди. Биз
биродари ҳожатини раво қилар экан, да ҳеч қандай эзгу ният бўлмагани эмас... кўп ўтмай қилган яхшиликларимиз
Аллоҳ таоло унинг ҳожатини осон учун Аллоҳ сизнинг ишингизни му- фақат ўзимиз учун эканини англаб
қилишда давом этади». Бошқа ҳадис- кофотламайди. Шунчаки вақтингиз Аслида, инсон ўз меҳнати ва им- етамиз. Зеро, Аллоҳ таоло «Ар-Роҳ-
да эса: «Кимики, бир мўминдан дунё ва меҳнатингиз зое кетади. кониятидан келиб чиқиб фақат ўзи- ман» сураси 60-оятида: «Яхшилик-
қийинчиликларидан бирини енгил- ни ўйлаб яшаши мумкин. Аммо Ал- нинг мукофоти фақат яхшилик
лаштирса, Аллоҳ таоло ундан қиёмат бўлгайдир» деб марҳамат қилди.
оғирликларидан бирини енгил қила-
ди. Кимики ҳаётда қийналган кишига Маъмуржон ЭРКАЕВ,
осонликни раво кўрса, Аллоҳ таоло Тошкент ислом институти
унга дунё ва охиратда енгилликни
ато қилур», — деб айтганлар. бўлим бошлиғи.

Айни пайтда юртимизда давом
этаётган пандемия шароитида
халқимиз орасида қийналиб, оғир
вазиятга тушиб қолаётганлар учраб
турибди. Яқинларимиз, қавму
қариндошларимиз орасида, ма-
ҳаллаларимизда ана шундай қийин
аҳволда қолганларга ёрдам қўлини

Саудия Арабистони Умра зиёрати
4 босқичда ташкил этилишини маълум қилди.

2020 йил 29

ХАЛҚАРО ШАРҲ№34 (1964)

Қирғизистон ҳукумати парламент
сайлови натижаларини бекор қи-
лишга мажбур бўлди. Шунингдек,
сайлов жараёнида йирик кўламда
қалбакилаштириш ишлари билан
шуғулланганларнинг барчаси қамоқ-
қа олиниши маълум қилинди. Айни
пайтда тақдири номаълум қолаётган
президент Сооранбой Жээнбеков

“одамларни ақл билан иш тутишга
чақиряпти, холос. У ҳаммаси назо-
ратда эканини таъкидлаётган бўлса-
да, пойтахтдаги реал воқелик бунинг
аксини кўрсатмоқда.
Қирғизистондаги воқеалар Абдували САЙБНАЗАРОВ,
сиёсий шарҳловчи.
ЯНА БИР ИНҚИЛОБДАН
дарак бермоқдами? катимиз тинчлиги ва жамиятимиз
хавфсизлиги энг муҳим нарсадир.
Унинг сиёсий рақиби, собиқ қамоқхоналардан озод қилди. Қир- «Иймон нури» партияси иштирок Мен барча кучларни мамлакат
президент Алмазбек Атамбаев- ғизистон телерадиокомпанияси этди. «Иймон нури» Қирғизистон тақдирини сиёсий амбициялардан
нинг қамоқдан олиб чиқилиши ҳам намойишчилар қўлига ўтди. сиёсий саҳнасида 2012 йилдан устун қўйишга ва ҳуқуқий майдон-
ҳам амалдаги давлат раҳбари бери фаолият кўрсатиб, ўзини адо- га қайтишга чақираман».
айни пайтда қандай ҳолатга ту- Қирғиз хавфсизлик кучлари пой- лат ва тараққиёт учун курашадиган
шиб қолганини исботлади. Қирғи- тахт Бишкек марказида тўпланган сиёсий куч сифатида тасвирлайди. Шунингдек, Сооранбай Жээн-
зистон Марказий Осиё давлатлари минглаб намойишчиларга қарши беков «Би-Би-Си» қирғиз хиз-
орасида икки марта халқ исёнини резина ўқлар, кўздан ёш сиздирув- Исломий оқим йўналишига эга матига берган интервьюсида
бошдан ўтказган давлат ҳисобла- чи газ ва ёруғлик ҳамда шовқин диний партия Таблиғи Жамоат ҳокимиятдан кетиш нияти йўқ-
нади. Гарчи Сооранбой Жээнбеков тарқатувчи гранаталарни ишлатди. ҳаракатининг бир бўғини сифа- лигини яна бир бор таъкидлади.
бир неча марта мамлакат учун ин- Соғлиқни сақлаш вазирлигидаги тида кўрилади. Таблиғи Жамоат У ўзининг «легитим президент»
қилоблар етарли, навбатдагисига манбаларга кўра, кеч соат 24:00 бугун Қирғизистондаги энг фаол эканини айтиб, мамлакатда юзага
йўл қўйилмайди, дея таъкидлаган ҳолатига 120 киши турли жароҳат- ҳаракатлардан саналади — эъти- келган вазиятда арбитр вазифаси-
бўлса-да, воқеалар ривожи учинчи лар билан шифохонага тушган. қодлиларнинг деярли 65 фоизини ни ўташи лозимлигини урғулади:
инқилобдан дарак бермоқда. қамраб олгани бот-бот тилга оли- «Мен — легитим президентман ва
Намойишларда мухолифатнинг нади. Бундан ташқари, мустақил менга ҳам жуда кўп нарса боғлиқ».
Бош вазир ва парламент Мувофиқлаштирувчи кенгашини исломшунослик илмий-тадқиқот
спикери ўзгарди тузишга келишилган. Кенгашнинг институти олиб борган тадқиқот- Президент сўнгги 24 соат ичида
асосий вазифаси этиб сайлов ларга кўра, Таблиғи Жамоат ёшлар мамлакатда бўлаётган воқеаларни
Аслида қўшни республикада натижаларини бекор қилиш белги- орасида ҳам катта эътиборга эга. олдиндан тайёргарлик кўриб, уюш-
охирги 20 йилдан бери сиёсий ланган. Намойишчилар Марказий Вилоятларда бу жамоа аъзолари тирилган тадбир дея атади: «Ҳозир
маданиятнинг турғунлиги ку- сайлов комиссиясига сайлов нати- даъватчилар сифатида танилган. музокаралар столига ўтириш ва
затилмоқда. Сиёсатчилар ҳуду- жаларини ярим тунга қадар бекор Таблиғи Жамоат фаолияти Россия, мамлакатдаги вазиятни ҳуқуқий
дий-уруғ-аймоқчилик асосида қилиш ҳақида ультиматум қўйиш- Тожикистон, Ўзбекистон ва Қозо- ўзанга қайтариш жуда зарурдир.
бўлиниб, ишларини ҳам шунга ган. Намойишлар чоғида амалдаги ғистонда тақиқланган. Мансабларни тақсимлашадими ёки
мувофиқ қуришмоқда. Улар халқ- президент Сооронбай Жээнбеков- янги сайловларни ўтказишадими –
ни Қирғизистондаги каби хатти- нинг истеъфоси талаб қилинган. Жээнбеков бунинг ҳаммаси ҳуқуқий майдонда
ҳаракатларни содир этишга рағ- президентликдан қилиниши лозим».
батлантирар ва йўналтирар экан, Айни пайтгача Қирғизистон- кетмаслигини айтди
ҳеч қачон осойишталик бўлмайди. да парламент спикери Достон Ўзбекистон томони
Оммавий тартибсизликлар ва Жумабеков ва Бош вазир Қубат- Қирғизистон президенти сиё- қандай муносабат
уларни ташкиллаштириш таҳдиди бек Бўронов истеъфо берди. сий партиялар раҳбарларини ўз
сиёсатдонларнинг ҳокимиятни Мухолифатчи депутат Миктибек тарафдорларини тинчлантиришга билдирди?
эгаллаш йўлидаги энг реал воси- Абдилдаев парламент спикери ва уларни йиғилган жойларидан
таси бўлиб қолаверади. этиб сайланди, яқинда қамоқдан олиб кетишга чақириб, мамла- Ташқи ишлар вазирлигининг
озод қилинган Садир Жапаров катдаги сиёсий вазият тўғрисида тегишли баёнотида айтилишича,
Хабарингиз бор, 5 октябрь куни эса ҳукумат раҳбари вазифасини баёнот берди: Қирғиз Республикасида юзага
Қирғизистонда парламент сайло- бажарувчи бўлди. келган кескин вазият ва воқеалар
ви ўтказилди. Кечга бориб, 16 та «... Давлатдаги тинчлик, жамият ривожи Ўзбекистон Республика-
сиёсий партиядан 12 таси парла- Ташқи кучлар барқарорлиги ҳар қандай депутат- сида жиддий ташвиш уйғотмоқда.
ментга ўтиш учун зарур бўлган 7 аралашдими? лик мандатидан ҳам қадрлидир.
фоизлик маррани забт эта олмага- Мен Марказий сайлов комис- «Қирғизистоннинг барқарор-
ни эълон қилинди. Натижада 12 та Қирғизистонда сайловлар ара- сиясига қонун бузилишларини лиги ва мустаҳкам ривожланиши
партия томонидан уюштирилган фасида норозиликлар юз бериши синчковлик билан текширишни бутун Марказий Осиё минтақаси
митинг ҳуқуқ-тартибот идорала- янгилик эмас. Мамлакатда «хо- ва агар керак бўлса, сайлов нати- хавфсизлиги ва фаровонлигининг
ри билан тўқнашувларга айланиб рижий охур»дан озуқланадиган жаларини бекор қилишни таклиф муҳим омили ҳисобланади. Ҳозир-
кетди. Намойишчилар тонггача партиялар ва нодавлат нотижорат қилдим. Мен сиёсий партиялар ги мураккаб вазиятда биз Ўзбе-
президент ва парламент бинола- ташкилотлар, диний ҳаракатлар раҳбарларини ўз тарафдорларини кистонда кўп асрлик тарихий ва
рини, Оқ уй ва Бишкек шаҳар ҳо- шу даражада кўпки, улар исталган тинчлантиришга ва уларни ўзлари қариндошлик ришталари, умумий
кимлигини қўлга олган, Қирғизис- пайтда ҳукумат инқирозини кел- йиғилган жойлардан олиб кетишга маданий ҳамда маънавий қад-
тон собиқ президенти Алмазбек тириб чиқара оладилар. Бу сафар чақираман. Барча юртдошларимни риятлар билан мустаҳкам боғлан-
Атамбаев, собиқ бош вазири Сапар мандатлар учун пойгада анъана- тинчликни сақлашга ва провока- ган биродар Қирғизистон халқига
Исаков ва бошқа сиёсатчиларни вий партиялардан ташқари, «Қир- цион кучларнинг чақириқларига ҳар томонлама кўмак кўрсатишга
ғизистон халқи бирлиги» партияси берилмасликка чақираман. Мамла- тайёрмиз», — дейилади баёнотда.
билан яқингинада бирлашган
Шунингдек, Ўзбекистон яқин
қўшни ва стратегик шерик сифа-
тида қардош Қирғизистондаги
вазиятнинг мамлакат Конститу-
цияси ва миллий қонунчилиги
нормаларига мувофиқ тез орада
барқарорлашувига умид қилади.

Ўн тўққиз нафар ўзбекистонлик
Россия фуқаролигига қабул қилинди.

30 СПОРТ 2020 йил
№34 (1964)
ПАНДЕМИЯ
ДАВРИДА ДАРВОҚЕ...

оммавий спорт қандай Хитой 2021-2022 йиллар
ривожлантирилади? давомида тўртта йирик
халқаро ва минтақавий
спорт мусобақаларининг
мезбони бўлади.
2025 йилда эса Тошкент-
да биринчи марта ёшлар
Осиё ўйинлари ўтказили-
ши режалаштирилган.

Ҳаётий қобилиятни бол, «Workоut» бўйича «Соғлом
ошириш керак оила – янги Ўзбекистон таянчи!»
шиори остида мусобақалар таш-
XXI аср илмий-техникавий ин- Сўровномада барча ракларининг нархи қиммат. 64 кил этилади. Шунингдек, аҳоли-
қилобни энг юксак чўққига кўтар- муаммолар кўриниб фоиз ёшлар спорт иншоотларига нинг барча қатламлари ўртасида
ди. Ишлаб чиқаришнинг автомат- транспорт орқали боришга ёки «Жисмоний тайёргарлик дара-
лаштирилиши, робот техникаси қолди узоқ вақт пиёда юришга тўғри жаси» спорт синовлари ташкил
тобора такомиллашиб бораётга- келиши ноқулайлик туғдираётга- қилинади. Ҳафтасига камида бир
ни инсон капитали даражасига Аммо соҳага оид муаммо- нини билдирган. 64 фоиз ёшлар маротаба корхона ва ташкилотлар
юксак талаблар қўйиш билан лар ҳам йўқ эмас. Жумладан, ўз маҳаллаларида спорт иншоот- ходимларининг жисмоний тарбия-
бир қаторда, ҳар бир кишининг ҳудудларда яратилган спорт лари йўқлигини ва спорт мусо- оммавий тадбирларда иштирок
жисмоний бақувватлиги, узоқ умр иншоотлари аҳолининг эҳтиёж- бақалари етарлича ташкил этил- этишини назарда тутадиган «Са-
кўришини таъминлашга алоҳида ларини тўлиқ қондира олмаяпти. маётганини қайд этган. Бу бора- ломатлик куни» жорий қилинади.
эътибор қаратмоқда. Буни ҳисоб- Республикада мавжуд 51 583 та да, айниқса, Наманган, Андижон
га олган ҳолда ЮНЕСКО ва Жа- спорт иншоотининг 87 фоизи ва Фарғона вилоятларида аҳвол Коронавирус пандемияси
ҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти туманларда, 13 фоизи шаҳарларда қониқарсиз эканлиги маълум қи- сабабли мураккаб вазиятга қа-
мунтазам равишда «халқларнинг жойлашган. Улар 1,3 млн. ўринга линган. Айниқса, давлат-хусусий рамасдан, аҳолининг, айниқса,
ҳаётий қобилияти» номини олган эга бўлиб, мамлакат аҳолисининг шериклик шартлари асосида «Ҳар ёшларнинг спорт билан шуғул-
тадқиқотларни олиб боради. фақат 4 фоизини қамраб олмоқда. бир маҳаллада футбол майдони» ланишларига зарур шарт-шароит
«Халқларнинг ҳаётий қобилияти» Таҳлилларга кўра, бугунги кун- дастури ижроси қарийб 6 минг- яратиш мақсадида сўнгги ойлар-
коэффициенти энг юқори – беш да республика бўйича қўшимча та маҳаллада таъминланмаган. да Тошкент, Сирд­ арё­, Фарғона,
балл билан ўлчанади. Ҳозирча 421 та спорт иншоотига эҳтиёж Масалан, Андижон вилоятида 867 Наманган ва Андижон вилоятла-
бирор мамлакат ана шу юқори мавжуд. Ушбу эҳтиёжлар, асосан, та, Самарқанд вилоятида 790 та, ри, Тошкент шаҳрида янги спорт
коэффициентга эга бўла олма- Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент вилоятида 708 та ҳамда мажмуалари барпо этилди, бошқа
ган. Тўрт балл билан баҳоланган Қашқадарё, Сирдарё, Бухоро, Фарғона вилоятида 700 та футбол шаҳар ва қишлоқларда ҳам шун-
давлатлар ҳам аҳолиси қобилия- Жиззах, Сурхондарё ва Тошкент майдончаси қурилмаган. дай иншоотлар қурилиши олиб
тининг юқори бўлган, ҳам иқти- вилоятларида юқорилигича қол- борилмоқда.
содий-ижтимоий ривожланиш моқда. Оммавий спортни
даражаси юксак Швеция, Голлан- ривожлантириш муҳим «Катта синовлар
дия, Бельгия, Дания ва Исландия- Шунингдек, Олий Мажлис ёқасидамиз»
дир. Марказий Осиё мамлакат- Сенатининг Ёшлар, маданият — Республикада аҳоли ўртасида
ларида эса ушбу балл 1,7-1,9 ни ва спорт масалалари қўмитаси Ҳозир миллий спорт феде-
ташкил этади. ЮНИСЕФ билан ҳамкорликда оммавий спортни ривожлантириш рациялари катта синовлар ара-
«Ю-репорт» ижтимоий рақамли фасида турибди. Энг кучли ва
— Жисмоний тарбия ўз хусу- платформасида юртимиздаги ва соғлом турмуш тарзини тарғиб истеъдодли спортчиларимиз 2021
спорт иншоотларининг бугунги йилга кўчирилган Ёзги Олимпия
сияти билан ижтимоий ҳаётнинг ҳолати ва фаолияти юзасидан қилишнинг устувор йўналишлари ўйинлари билан бирга келгу-
ўтказган сўровнома натижалари си йилда олтинчи Осиё соҳил
фавқулодда ҳодисасидир, — дей- ҳам соҳада бир қатор муаммолар этиб – спортнинг юриш, югуриш, ўйинлари, Жанг санъати ва ёпиқ
ди Миллий олимпия қўмитаси мавжудлигини яққол кўрсатди. иншоотлардаги олтинчи Осиё
президенти Рустам Шоабдураҳ- Саккиз мингга яқин иштирок- футзал, велоспорт, бадминтон, ўйинлари, учинчи Осиё ўсмирлар
манов. — Бу жамиятда соғлом чи қамраб олинган сўровнома ўйинлари, шунингдек, 2022 йилда
турмуш тарзини — жисмоний натижаларига кўра, ёшларнинг 49 волейбол, стритбол, фитнес, «Вор- XIX Осиё ўйинларида Ўзбекистон
фоизи жисмоний тарбия билан шарафини муносиб ҳимоя қилиш
фаоллик, бадантарбия машқла- мунтазам шуғулланмайди, 20 коут» — маҳалла (кўча) фитнеси учун пухта тайёргарлик кўришла-
фоизи спортнинг бирор-бир тури ри керак.
ри, спорт билан мунтазам шуғул- билан қамраб олинмаган. 19 фоиз турлари белгилаб олиниши мўл-
иштирокчилар учун спорт тўга- Айни пайтда кўпгина спорт
ланиш демакдир. Бугунги кунда жалланмоқда, — дейди Р.Шоабду- федерациялари ўқув-машғулот
раҳманов. — Йил давомида аҳоли, йиғинларини ҳам бошлаб юбор-
пандемия туфайли оммавий шу жумладан, ёшлар ўртасида ганлар. Уларда спортчиларни
мусобақаларга тайёрлашнинг
спортни ривожлантириш муҳим тўрт босқичли (маҳалла, туман энг замонавий усуллари, ин-
новацион технологияларидан
ҳисобланмоқда. Бу эса, соғлом (шаҳар), вилоят, республика) юриш самарали фойдаланиш ниҳоятда
муҳимдир. Шу мақсадда хал-
турмуш тарзини қарор топти- ва югуриш, бадминтон, мини фут- қаро спорт майдонида юксак
натижаларга эришаётган дав-
ришда ҳуқуқий асослар билан бол, велоспорт, волейбол, стрит- латларнинг илғор тажрибасидан
самарали фойдаланиш талаб
мустаҳкамланмоқда. Жорий йил этилмоқда.

23 сентябрда Ўзбекистон Респуб- Нилуфар ЮНУСОВА
«Mahalla»
ликаси Президентининг «Омма-

вий спортни ривожлантириш ва

соғлом турмуш тарзини ҳар бир

фуқаронинг ҳаётига киритиш-

га қаратилган чора-тадбирлар

тўғрисида»ги қарори меъёрий-

ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари

муҳокамаси порталида жамоат-

чилик муҳокамасига қўйилди. Қа-

рор лойиҳасига мувофиқ, «Пан-

демияни спорт орқали енгамиз!»

ғоясини ўзида мужассам этган

Ўзбекистон Республикасида

2020-2021 йилларда спорт сиё-

сатини жадаллаштириш дастури

тасдиқланади.

Наманганда жаҳон стандартидаги
уч конфигурацияли картодром қурилди.

2020 йил ТАРИХ ҲАҚИҚАТЛАРИ 31
№34 (1964)

СУЛТОН
ва икки от воқеаси
“От — инсоннинг энг
садоқатли дўстла- бўлган мўғуллар қисмини янчиб
ридан. Олимлар бу ташлайди.
жонзотнинг хона-
килаштирилганига Лекин Чингизхоннинг пистир-
беш минг йилдан мада турган 10 минг захира қў-
зиёд вақт бўлгани- шини жангга кириши билан жанг
ни таъкидлашади. ташаббуси мўғуллар томонига
От ақл-заковат жи- ўзгаради (Чингизхоннинг захира
қўшини «кешик» деб номланиб,
улар тажрибали қўмондонлардан
тузилган. Чингизхон жуда зарур
ҳоллардагина уларни жангга
ташлаган). Қуршаб олинган Жа-
лолиддин ярим кун мобайнида
тадқиқотларида баён этилиши- лиддин лашкарбошилари – қанғ- мўғуллар билан олишади. Унинг
ҳатидан ҳам бошқа
ча, 1221 йил баҳор-ёз ойларида лилардан (Туркон хотун ҳам шу 2 та оти ишдан чиққач, рикоб-
жониворларни ортда Жалолиддин мўғулларга қарши уруғдан эди) Амин ал-Малик турк- дорлар (ҳукмдор отини етаклаб
қолдиради. Тарихда аёвсиз курашга бел боғлаб, уларга манлар йўлбошчиси Сайфиддин юрувчи, ҳукмдор узангиси соҳи-
учқур, чопағон ҳамда бир неча марта қақшатқич зарба Иғроқ билан бир қимматбаҳо ара- би) захирадаги отни келтириша-
кўркам арғумоқлар- берганидан кейин, Ғазна (ҳозирги би от устида талашиб қолишади ди.
нинг турли давлатлар Афғонистоннинг шарқида, Покис- (ўлжалар орасида энг ноёб улуш
ҳамда халқлар тақ- тонга яқин жой) яқинида, Қобул от ҳисобланган. Отлар зотига ва Ушбу отга ўтирган Жалолид-
дирларида катта роль дарёси бўйидаги Парвон даштида чиройига қараб бир неча минг дин ўраб олувчиларнинг нисба-
ўйнагани хусусида Чингизхоннинг моҳир саркар- тиллога баҳоланган). тан заиф кўринган дарё томони-
га от солиб, у ерни ёриб чиқади,
маълумотлар бор. даларидан бири — Шихи Қутуху Тортишиш пайтида қизишиб
аҳли ҳарамини ҳам Чингизхон
нўён бошчилигидаги 45 минглик кетган Амин ал-Малик Сайфид-
От шунчаки одамларнинг узо- мўғул қўшинлари устидан ғалаба- дин Иғроқнинг бошига қамчи қўлига тушмаслиги учун дарёга
ғини яқин қилмаган, балки ҳукм- га эришди. билан уради. Жалолиддин эса йўналтиради. Ўзи эса садоқат-
дорлар ва саркардалар фаолият- Амин ал-Маликни бу иши учун ли оти билан биргаликда 18-20
ларида ҳал қилувчи аҳамиятга эга Манбаларга кўра, бу жангда жазоламайди (Амин ал-Малик метрли жарликдан дарёга сак-
бўлган. Айрим тулпорларнинг шу Жалолиддин қўшинининг сони Жалолиддиннинг қайнотаси эди, райди. Чингизхон эса Жалолид-
қадар қадри баланд, бебаҳо бўл- 60 минг атрофида бўлган ҳамда балки Амин ал-Маликнинг жазо- диннинг ортидан камондан ўқ
ганки, бирорта ўлчовларга сиғма- султоннинг жангда қўллаган ҳар- ланмаганига шу ҳам сабаб бўли- узмоқчи бўлганларни тўхтатиб,
ган, бутун бир мамлакат бойлиги- бий тактикаси «енгилмас мўғул- ши, эҳтимол). Бу номусга чидай унинг жасоратига лол бўлиб
га, тоғ-тоғ олтин-кумушларга ҳам лар» ҳақидаги афсонани йўққа олмаган ва қаттиқ ранжиган қолади. Шу вақтга қадар Чингиз-
сотилмаган. чиқарган. Лекин бу ғалабанинг Сайфиддин Иғроқ ўз яқинлари хон бундай рақибга дуч келмаган
ўзи Жалолиддин учун ҳалокатли эди.

Ҳалокатли ғалаба бўлди. бўлган лашкарбошилар – Аъзам Ўз ажали билан
Жанг натижасида қўлга кири- Малик ва Музаффар Маликлар-
Тарих фанлари бўйича фалса- ўлгунга қадар...
фа доктори Акбар Замоновнинг тилган катта миқдордаги ўлжа ни олиб, Жалолиддин қўшинини
тақсимланиши жараёнида Жало- тарк этади. Бунинг натижасида Хуллас, ўлжалар орасидаги
хоразмшоҳ қўшини ярмига қис- бир қимматбаҳо от саркардалар
қаради. ўртасидаги зиддиятни кел-

«RETRO-SAHIFA» Синддан сакраган тириб, умумдавлат, умумхалқ
саман... тақдири ҳал бўладиган паллада
Жалолиддин имкониятларини
Хуфиялари орқали Жалолид- камайтириб, унинг кучлари-

диннинг ички муаммоларидан ни заифлаштирди. Кучларнинг

Тошкент бохабар бўлган Чингизхон Султон тенг эмаслиги Жалолиддиннинг
телеминораси қўшинларини қайта бирлаши- Чингизхон қуршовида маълум
ши ёки уларнинг қочишига йўл муддат қолишига сабаб бўлди.
қўймаслик учун бир ҳафталик Иккинчи от эса уни душман қў-
йўлни икки кунда босиб ўтадиган лидан қутқариб, дарёнинг нари-

Ўзига ўхшаш тузилмалар ичида Мар- даражада тезлик билан таъқиб ги соҳилига олиб ўтди.
казий Осиёда энг баланд иморат. Ба- қила бошлайди. Вазиятни тўғри Манбаларнинг гувоҳлик бери-
ландлиги 375 метрни ташкил этади. баҳолаган Жалолиддин эса зудлик
Бино 6 йил давомида қурилган: 1978 билан Ҳиндистонга ўтиб кетиш шича, шу вақтдан бошлаб Жало-
ва у ердан ўзини тиклаган ҳолда лиддин мазкур отни эъзозлаб,
йилдан қурилиши бошланган ва 1985 минмасдан яна 5 йил, яъни 1226
Чингизхонга қарши ҳужумни таш- йил ўз ажали билан ўлгунига қа-
кил этиш учун Синд (Ҳинд) дарёси дар ўзи билан олиб юрди (Ҳозирги
йил 15 январда фойдаланишга топ- томон ошиқади.
1221 йилнинг 24 ноябрида Грузия пойтахти Тбилиси эгалла-
ширилган. ниши жараёнида от ўлган эди).
1991 йилда Тошкент телеминораси Жалолиддин Синд дарёсига яқин Шунинг учун ҳам қадимги ва ўрта
дунёнинг Буюк миноралари федера- келганида Чингизхон унга етиб аср буюк саркардаларининг ярим
циясига киритилган. 200 та минора олади ва ўртада, таъбир жоиз бўл- баҳодирлигини уларнинг отлари
ичида минорамиз 11-ўринни эгал- са, XIII асрнинг энг машҳур жанги билан боғлаш жоиздир.
лаган, МДҲ давлатлари орасида эса рўй беради. Жангда мусулмонлар

Моск­ вадаги Останкино телеминора- қўшинининг марказига раҳбар- Ирода ШАМСИЕВА,

сидан кейин 2-ўринда туради. лик қилган Жалолиддин қўшини тарих фанлари номзоди.
ўзидан бир неча баробар кўп

Туризм субъектлари учун қатор имтиёзлар
бериш тартиби белгиланди.

32 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2020 йил
№34 (1964)

ИМТИЁЗКимларга кўп йиллик Сиёсий бошпана бериш Ногиронни
ҲУҚУҚмеҳнати учун устаматартиби ишлаб чиқилади парваришлаш
тўланади? даври иш
ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ— Юртимизда ҳам энди айрим чет эл фуқаро-стажига
— Айтишларича, шу кунларда соғлиқни ларига сиёсий бошпана берилиши мумкин экан. қўшиладими?
сақлаш тизими ходимлари учун янги им- Шу тўғрими?
тиёзлар жорий этилибди. Тизимда қатор — Онам I гуруҳ ногиро-
ўзгаришлар амалга оширилар экан, шу Роман КАТТАБАЕВ. ни. Ҳозирги кунда тўлиқ
ҳақда маълумот берсангиз. Қорақалпоғистон Республикаси. парваришга муҳтожлиги
учун синглимнинг қарамо-
Нигора ЎРОЛОВА. Расул КУШЕРБАЕВ, ғида. Синглимнинг меҳ-
Самарқанд вилояти. Олий Мажлис Қонунчилик па- нат стажини ҳисоблашда
Фурқат САНАЕВ, латаси депутати: онамни парвариш қилаёт-
Соғлиқни сақлаш вазирлиги матбуот — Дарҳақиқат, «Ўзбекистон ган даври инобатга олина-
хизмати раҳбари: Республикасида чет эл фуқаролари дими?
— Дарҳақиқат, Президентимизнинг «Соғ- ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг
лиқни сақлаш соҳасида давлат бошқаруви ҳуқуқий мақоми тўғрисида»ги янги қонун лойи- Отабек МАДАМИНОВ.
тизимини янада такомиллаштириш чора- ҳаси Қонунчилик палатасининг ялпи мажлисида Наманган вилояти.
тадбирлари тўғрисида»ги қарорига кўра, биринчи ўқишда қабул қилинди. Ҳужжатда Ўзбе-
2020 йил 1 ноябрдан бошлаб тизим ходимла- кистонда чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўл- Шуҳрат ДАВРОНОВ,
рига кўп йиллик ишлаганлик учун ҳар ойлик маган шахсларнинг ҳуқуқий мақомини, мамла- Молия вазирлиги ҳузу-
устама тўланади (рағбатлантириш коэффи- катда бўлиш, сиёсий бошпана бериш тартибини, ридаги бюджетдан таш-
циентини инобатга олган ҳолда, лавозим асосий ҳуқуқ ва эркинликлари, кириш-чиқиш ва қари Пенсия жамғармаси
маошига нисбатан коэффициентларда). транзит ўтиши, давлат хизматларидан фойдала- ижро этувчи директори
Бунда 1 йилдан 3 йилгача — 0,3, 3 йилдан 5 ниш ва бошқа ҳолатларни акс эттириш назарда ўринбосари:
йилгача — 0,6, 5 йилдан 10 йилгача — 0,8, 10 тутилмоқда. — «Фуқароларнинг
йилдан 15 йилгача — 1, 15 йилдан 20 йилгача Қонун лойиҳасига кўра, Ўзбекистонда сиёсий давлат пенсия таъмино-
— 1,2, 20 йил ва ундан ортиқ вақт фаолияти бошпана бериш тартиби ва шартлари Прези- ти тўғрисида»ги қонунга
учун — 1,5 коэффициент устама тўланади. дент томонидан белгиланади. Шахснинг Ўзбе- асосан, I гуруҳ ногиронига
Шунингдек, қарорга кўра, Соғлиқни кистон Республикасида берилган сиёсий бош- ёки 16 ёшгача бўлган но-
сақлаш вазири ўринбосари — Тошкент панаси Президентнинг тегишли фармони билан гирон болага, шунингдек,
шаҳар соғлиқни сақлаш бош бошқармаси амалга оширилади. ўзгаларнинг парваришига
бошлиғи лавозими жорий этилди. Ўз навба- муҳтож бўлган (даволаш
тида, Соғлиқни сақлаш вазири ўринбосари «Овчилик хўжалигини муассасасининг хулоса-
— Республика шошилинч тиббий ёрдам қандай ташкил қилсам сига кўра) 80 ёшга тўлган
илмий маркази бош директори лавозими бўлади?» қарияларга қараб турилган
тугатилди. Ҳудудий бошқармалар раҳбарла- вақт иш стажига қўшилади-
ри энди вилоят ва туман ҳокимлари билан — Эшитишимча, жисмоний шахслар ҳам ов- ган меҳнат фаолияти тури
келишилган ҳолда тайинланадиган бўлди. чилик ҳўжаликларини ташкил этиш ҳуқуқига эга ҳисобланади. Бунда мазкур
экан. Бундай ҳуқуқни қўлга киритиш учун нима меҳнат фаолияти умумий
Ўқув курси учун қилиш керак? иш стажи камида 7 йил
бўлган тақдирда иш стажи-
кимдан рухсат Камолиддин ТУРҒУНОВ. га қўшиб ҳисобланади.
Сурхондарё вилояти. Қараб туриш вақти те-
олинади? гишли далолатнома, но-
Собир МАШРАБОВ, гиронликда бўлганликни,
— Чет тили бўйича ўқув курси ташкил Экология ва атроф-муҳитни ёшни тасдиқлайдиган ҳуж-
этмоқчиман. Бунинг учун ҳокимиятдан жатлар, шунингдек, ўзга-
рухсат олишим керакми? муҳофаза қилиш давлат қўми- нинг парвариши зарурлиги
таси Бошқарма бошлиғи: тўғрисида (кексалар учун)
Нигора ОЛИМОВА. даволаш муассасасининг
Фарғона вилояти. — Дарҳақиқат, «Ов қилиш ва тиббий хулосаси асосида
ЛИЦЕНЗИЯЛАШ овчилик хўжалиги тўғрисида»ги белгиланади. Қараб туриш-
ЭКОЛОГИЯ қонунга кўра, овчилик хўжалигини нинг ҳақиқий ҳолатларини
юритиш ҳуқуқи юридик ёки жисмоний шахслар текшириш далолатномаси
Севара ЎРИНБОЕВА, билан ов қилиш жойларини бериш тўғрисидаги фуқароларнинг ўзини ўзи
Адлия вазирлиги матбуот шартнома, агар ов қилиш жойлари ўрмон фон- бошқариш органи ходим-
ди ерларида жойлашган бўлса, Ўрмон хўжалиги ларидан ва шахслардан,
хизмати раҳбари: давлат қўмитаси билан, агар ов қилиш жойлари шунингдек, уларнинг
— Бу ўринда ҳокимликдан ўрмон фонди таркибига кирмайдиган ерларда қўшниларидан сўраб чиқиш
жойлашган бўлса, Экология ва атроф-муҳитни асосида Пенсия жамғар-
рухсат олишга зарурат йўқ. муҳофаза қилиш давлат қўмитаси билан имзола- маси бўлими томонидан
Вазирлар Маҳкамасининг жорий нади. тузилади.
йил 7 июлда лицензиялаш тартиб- Шартномада овчилик хўжалигининг номи,
ларини соддалаштириш юзасидан махсус юридик шахснинг номи ва реквизитлари, жис-
қарори қабул қилинган бўлиб, унга кўра, моний шахснинг паспорт маълумотлари, шарт-
ҳокимликларнинг лицензиялаш ва рухсат номанинг амал қилиш муддати, овчилик хўжали-
беришга оид бир қанча ваколатлари бошқа гининг жойлашган ери, чегаралари ва майдони,
давлат органларига ўтказилган. шу жумладан, биотоплар бўйича — тоғлар, чўл,
Хусусан, чет тилларни ўрганиш бўйича ўрмон ёки сув билан қопланганлиги тўғрисидаги
ўқув курсларини ташкил этиш фаолияти- маълумотлар ва бошқалар акс этиши керак.
ни лицензиялаш — Халқ таълими вазирли-
ги ва вилоят халқ таълими бошқармала-
рига ўтказилди. Шунга кўра, сиз чет тили
бўйича ўқув курси очмоқчи бўлсангиз,
ҳудуддаги халқ таълими бошқармаси ё
бўлимига мурожаат қилишингиз керак.

Ўзб­ е­кист­ он Бош муҳаррир вазифасини Таҳририят манзили: Газета
Республикаси вақтинча бажарувчи Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти Санжар ИСМАТОВ шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси марказида
ҳузуридаги Ахборот Нашр навбатчиси: Р. Юсупов Телефонлар: 71 233-39-89, саҳифаланди ва
Ижтимоий-сиёсий, ва оммавий Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Қабулхона: 71 237-56-80, офсет усулида
маънавий-маърифий газетаси коммуникациялар М. Назарова Котибият: 71 233-10-73. босилди.
агентлиги томонидан Навбатчи: У. Ибодинов Факс:
МУАССИС: 2019 йил 24 сентябрда Саҳифаловчилар: И. Болтаев Нашр кўрсаткичи: 148
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 0019 рақами билан Ш. Бароқов Баҳоси келишилган нархда.
масъулияти чекланган жамияти давлат рўйхатидан
ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 8 босма табоқ. 23 645 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-1045 123456