The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

«Mahalla» газетаси Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета 2021 йил 8 январь 1-сони (1983)

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Ilhombek Boltayev, 2021-01-07 17:07:44

«Mahalla» газетаси

«Mahalla» газетаси Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета 2021 йил 8 январь 1-сони (1983)

ІОКИМЛАР ІИСОБОТИДАГИ ІОЛАТ

ІАЇИЇАТГА ТЄЎРИ КЕЛАДИМИ?

23. @mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz

№1

(1983) 2021 йил
8 — 14 январь

ПРЕЗИДЕНТ ЇАРОРЛАРИ – ІАЁТДА ВА НАЗОРАТДА

Электр токи
соатлаб эмас,

суткалаб 18.
берилмаслигига
ким айбдор?

ИЖРО МАСАЛАСИ
ШАХСАН
ПРЕЗИДЕНТ НАЗОРАТИ ªзбекистонда
25 та манзилли-
колония 19.

нега
қисқартириляпти?

ОСТИДА БЄЛАДИ 2. Чаїалоїлар

КЄЗ КЄРИБ, ЇУЛОЇ ІУЇУЇБУЗАРЛИК савдосининг
ЭШИТМАГАН ВОЇЕА: ІАЇИДА
ортишига
сабаб нима? 24.

маҳалла ХАБАР БЕРГАН «Аёллар
раиси
«ЧАЇИМЧИ» 6.
туғилмаган
маслаіатхоналари»
болаларга 5. БЄЛАДИМИ? таълим
нафақа тайинлаган муассасаларида
9. жойлашадими?

«MAHALLA»ГАЗЕТАСИГАОБУНАДАВОМЭТМОЇДА! ОБУНА ИНДЕКСИ:148

2 ПРЕЗИДЕНТ ҚАРОРЛАРИ – 2021 йил
ҲАЁТДА ВА НАЗОРАТДА №1 (1983)

Сўнгги 4 йилда барча соҳаларда кенг кўламли
ўзгаришларни амалга ошириш бўйича 150
та қонун, 2 мингга яқин фармон ва қарор-
лар қабул қилинди. Лекин жойларда барча
раҳбарлар ҳам ушбу ҳужжатлар мазмун-моҳиятини
тушуниб етмаяпти. Берилган имкониятлардан тўғри
фойдаланмаяпти, аҳоли ва тадбиркорларга ярати-
лаётган зарур шарт-шароитлар кўнгилдагидек эмас.

ИЖРО МАСАЛАСИ ШАХСАН

ПРЕЗИДЕНТ НАЗОРАТИ
ОСТИДА БªЛАДИ

Амалдаги назорат тизи- асосий урғу қарорларнинг бирор вазирлик ёки идора- тивлик, тор идоравий ён- МАВЗУГА ОИД
ми эса кўпроқ формал тус- бажарилиши устидан назо- лар Президент ёки бошқа дашиш ҳолатларини аниқ- МАЪЛУМОТ:
га эга бўлиб, ижрони таш- рат қилишга қаратилаёт- қонун ҳужжатлари билан лайди ва келгусида бу каби
кил этишдаги муаммоларни ганди. Янги тизимга муво- берилган топшириқлар иж- ҳолатларга йўл қўймаслик Ҳокимларнинг
аниқлаш ва ҳал қилишга фиқ, энди қабул қилинган росини таъминлашда қийин- чораларини кўради. вазифалари аниқ
йўналтирилмаяпти. Шунинг қонунлар, Президентимиз- чиликларга дуч келса адлия белгиланмаганми?
учун бошланган йилда бу нинг фармон ва қарорлари органлари томонидан ушбу Бундан ташқари, топши-
борада янги иш тизими жо- вилоят, туман (шаҳар) раҳ- топшириқнинг ижросига кў- риқларнинг бажарилишига Қонун ҳужжатларида
рий этилади. барларига тезкор равиш- маклашилади. тўсқинлик қилаётган муам- ҳокимликларнинг айнан
да, тўғри ва аниқ мазмун ва моларни аниқлаб, уларни қайси соҳаларга жавоб
Президентимизнинг Олий моҳияти етказилади. Бунда Шуни унутмаслик керак- бартараф этиш йўлларини бериши ва назорат қи-
Мажлисга йўллаган Муро- Адлия вазирлиги томони- ки, бундай вазиятда Ад- топади. Уларнинг натижаси лиши аниқ белгилан-
жаатномасидаги топшириқ- дан барча оммавий ахборот лия вазирлиги топшириқ- бўйича Ўзбекистон Респуб- маган. Уларга юклатил-
лардан келиб чиқадиган воситалари, жумладан, те- ни бевосита бажарувчисига ликаси Президентига таҳ- ган аксарият вазифа ва
бўлсак, энди Адлия вазир- левидение орқали «Прези- айланиб қолмайди, балки лилий ахборот киритилади. функцияларнинг амал-
лиги, унинг ҳудудий бош- дент қарорлари – ҳаётда топшириқни бажариш учун Унинг асосида, албатта, те- га ошириш механизмла-
қарма ва бўлимларининг ва назоратда» мавзусида ўзига хос йўналтирувчи ва- гишли мансабдор шахслар- ри ҳам батафсил ёри-
асосий вазифаси қабул қи- кўрсатув ва чиқишлар таш- зифасини бажаради. га нисбатан жавобгарлик тилмаган. 27 йил аввал
линган ҳужжатларни масъ- кил этиб борилади. чоралари кўрилади. қабул қилинган «Маҳал-
улларга етказиш, тушунти- Назорат сўнгги лий давлат ҳокимияти
риш, амалиётда қўллашга Ҳар йили барча давлат чорами? Шунингдек, бу жараёнга органлари тўғрисида»ги
кўмаклашиш ва назорат қи- органлари раҳбарлари, ҳо- кенг жамоатчиликнинг жалб қонун ва бошқа қонун
лишдан иборат бўлади. Шу ким ва уларнинг ўринбо- Топшириқлар ижросини қилинишига алоҳида урғу ҳужжатларида ҳоким-
мақсадда Адлия вазирлиги- сарлари малакасини оши- назорат қилиш. Бу босқич берилди. Бунда, «жамоат- нинг вазифа ва функ-
га зарур ваколат ва ресурс- ришга қаратилган ўқув сўнгги чора сифатида қара- чилик эшитувлари» ва «жа- циялари умумий тарзда
лар берилмоқда. курсларида қонун ҳужжат- лиши керак. Чунки ҳар бир моатчилик мониторинги» белгиланганлиги оқиба-
лари ижросини самарали вазирлик ва идора ҳужжат- институтларидан кенг фой- тида ҳоким нималарга
Шунингдек, қабул қилин- ташкил этиш кўникмала- ларда берилган топшириқ- даланилади. Яъни ижроси жавоб бериши ва масъ-
ган ҳужжатлар ижросини рини ривожлантиришга қа- ларни виждонан, тўлиқ, бажарилмаган топшириқлар ул эканлиги ҳанузгача
ташкил этишда жамоатчи- ратилган махсус дастурлар сифатли ва ўз вақтида ба- бўйича маълумот фуқаро- номаълум бўлиб қол-
лик иштироки ва назорати жорий этилади. Шунинг- жаришга мажбур. Ҳар бир лар томонидан хабар бериш моқда ва турли ёнда-
кенг йўлга қўйилади. Жум- дек, давлат хизматчила- раҳбар бунга шахсан масъ- тизими орқали юборилади. шувларга олиб келмоқ-
ладан, «жамоатчилик эши- рига уларнинг фаолияти- ул эканлиги барча норма- Режамизда мобиль илова да.
тувлари» ва «жамоатчилик га оид ҳуқуқий муаммолар тив-ҳуқуқий ҳужжатларда ишлаб чиқиш мавжуд. Шу
мониторинги» тизими жо- бўйича тезкор маслаҳат белгиланган. тарзда аҳоли томонидан иж- Эндиликда Президен-
рий қилинади. Бу жараёнга берадиган махсус онлайн- рони таъминлаш жараёни тимизнинг топшириқ-
фуқаролик жамияти инсти- маслаҳатчи портал хизмати Масалан, қайсидир ёритиб борилади. лари асосида маҳаллий
тутлари, оммавий ахборот йўлга қўйилади. идора топшириқни тур- ижро ҳокимияти орган-
воситалари ва фуқаролар ли сабабларга кўра бажа- *** лари фаолиятини тар-
ҳам фаол жалб этилади. Бундан ташқари, ҳуж- ра олмади. Давлат раҳба- Президентимизнинг асо- тибга солувчи янги қо-
жатларда белгиланган иж- ри айтиб ўтганидек, керак сий қўйган талабларидан нун лойиҳаси ишлаб
Янги тизим рочилар томонидан айрим бўлса, лавозимидан озод бири, бу – давлат ва жамият чиқилади. Унда ҳоким,
вазифаси масалаларда тушунмовчи- этишгача бўлган чоралар институтлари ўртасида са- унинг ўринбосарлари ва
нималардан ликлар юзага келганда ад- кўрилади. Энг асосийси, марали ҳамкорликни таъ- маслаҳатчиларига те-
иборат? лия органлари томонидан ижро масаласи энди давлат минлаш, бу жараёнда нати- гишли бўлган барча ва-
топшириқни тўлақонли ту- раҳбарининг шахсан назо- жадорлик ва сифатни оши- зифа ва функция, шу-
Дарҳақиқат, охирги пайт- шунтириб бериш чоралари рати остида бўлишини таъ- ришдан иборат. Энг асо- нингдек, ваколатлари
да давлатимиз раҳбарининг кўрилади. Бунинг учун ад- кидлаш лозим. сийси, ўз олдимизга қўйган ва жавобгарлик чегара-
қарорларини назорат қилиш лия органларига зарур во- марраларга эришиш учун си аниқ белгиланади.
кўпроқ расмий характерга ситалар тақдим этилади ва Шу мақсадда, Адлия ва- бизда табиий ресурслар
айланиб қолган эди. Яъни шароитлар яратилади. Агар зирлигида махсус тузилма ҳам, куч ва имкониятлар Бундан ташқари, дав-
ташкил этилади ва улар- ҳам, салоҳият ҳам етарли. лат хизматчилари со-
га зарур ваколат ва ресурс Шунинг учун ҳам, янги 2021 нини ўртача 15 фоиз-
берилади. Унинг ҳудудий йилда янада катта сафар- гача мақбуллаштириш
бўлинмалари ҳам ташкил барлик руҳида ишлаш бар- ҳамда такрорланувчи
этилади. Улар қонун ҳуж- чамиздан талаб этилади. функцияларга эга бўл-
жатлари талабларини ижро ган идоралар қисқарти-
қилмаслик, нормаларни Камрон НИГМАТОВ, рилади.
ўзбошимчалик билан ёки Адлия вазирлиги
нотўғри талқин қилиш, қо- масъул ходими.
нунни қўллашда субъек-

1 февралдан меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори ойига –
747 300 сўм этиб белгиланди.

2021 йил КУН НАФАСИ 3
№1 (1983)

ЄН БИРИНЧИ ЯЛПИ МАЖЛИС: МАІАЛЛИЙ ІОКИМЛИКЛАР

НЕГА ТАРТИБ-ТАМОЙИЛГА АМАЛ ЇИЛМАЯПТИ?

Куни кеча пойтахтимизда Ўзбе- – Инсонга бўлган эътибор шундай кучлики, ҳозир,
кистон Республикаси Олий Маж-
лиси Сенатининг ўн биринчи «қийноқ» деган тушунча кун тартибидан бутунлай чиқиб
ялпи мажлиси бўлиб ўтди. Ялпи
мажлисда сенат аъзолари Ўзбекистон кетиши керак. Бош прокуратура, ИИВ, Омбудсманнинг
Республикаси Президенти Шавкат
Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Муро- фаолияти таҳлил қилинганда мазкур масалага алоҳи-
жаатномасида белгиланган устувор ва-
зифалар тўғрисида, қолаверса, «Ўзбе- да эътибор қаратилиб, баҳо берилади. Қолаверса, жорий
кистон Республикасининг Конституция-
сига ўзгартишлар киритиш тўғрисида»- йилда суд ҳокимияти мустақиллигини таъминлашга кўмак-
ги, «Ўзбекистон Республикасининг Ша-
ҳарсозлик кодексини тасдиқлаш ҳақи- лашувчи комиссиясига раислик қилиш Сенатга ўта-
да»ги, «Маданий фаолият ва маданият
ташкилотлари тўғрисида»ги Ўзбекистон ди. Шу боис комиссия фаолиятини янада кучайти-
Республикаси қонунларини ҳамда бош-
қа масалаларни муҳокама қилишди. риш — жорий йилда олдимизда турган энг муҳим
Қуйида ялпи мажлисда сенаторлар то-
монидан билдирилган айрим фикрлар- вазифа бўлиб ҳисобланади.
ни ҳавола этамиз.
Сарфлаб бўлинган бюджетни ҳокимлар тас-

диққа олиб киряпти. Бу нотўғри. Маҳаллий

кенгашлар бунга йўл қўйиши керак эмас.

Умуман олганда, бюджетни ижрога йўнал-

тиришга рухсат бериш керак. Нега рес-

публика бюджети бир тийин маблағини

Олий Мажлис қуйи палатаси ва Сенат

орқали тасдиқланиб, қонун сифатида

Президент томонидан имзолангани-

дан кейин сарфлай бошлайди? Нега

республика даражасида бу тартиб-та-

Танзила НОРБОЕВА, мойилга амал қилинадию, маҳаллий

Олий Мажлис Сенати раиси: ҳокимликлар эса бунга амал қилмайди?

КОНСТИТУЦИЯГА ¯АНДАЙ ªЗГАРТИРИШ КИРИТИЛДИ?

– Сенаторлар томонидан маъқул- да ташкилий-тузилмавий ўзгариш-

ланган «Ўзбекистон Республикаси- лар амалга оширилаётганини ино-

нинг Конституциясига ўзгартишлар батга олиб, Ўзбекистон Республика-

киритиш тўғрисида»ги қонуни мам- си Конституциясининг 107-моддасига

лакатимизда амалга оширилаётган тегишли ўзгартишлар киритилмоқда.

суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг манти- Мазкур қонуннинг ҳаётга татбиқ эти-

қий давомидир. Чунки давлатимиз лиши суд тизимини бошқариш ма-

раҳбарининг 2020 йил 24 июлдаги салаларини такомиллаштирилиши,

«Судлар фаолиятини янада такомил- вилоят ва унга тенглаштирилган суд-

Бахтиёр САЙФУЛЛАЕВ, лаштириш ва одил судлов самара- ларни ташкилий, молиявий ва мод- Нариман УМАРОВ,
Олий Мажлис Сенати дорлигини оширишга доир қўшимча дий-техник жиҳатдан таъминлашга Олий Мажлис Сенати
Ёшлар, маданият ва спорт чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармо- эришиш билан бир қаторда, энг ав- Суд-ҳуқуқ масалалари
ни билан суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг вало, фуқароларнинг судма-суд сар- ва коррупцияга қар-
янги босқичини амалга оширишнинг сон бўлиб юришига барҳам бериб,
уларнинг муаммосини бир жойда ҳал ши курашиш қўмитаси
масалалари қўмитаси раиси: ҳуқуқий асоси яратилган эди.

ЯГОНА ²У¯У¯ИЙ БАЗА Шуларга асосан, суд тизими- қилиш имконини беради. раиси:
ЯРАТИЛМАГАН ЭДИ
ША²АРСОЗЛИКДА БЮРОКРАТИК

– Бугунга қадар маданият соҳасидаги муносабатлар- ТªСИ¯ЛАР БАРТАРАФ ЭТИЛАДИ

ни тартибга солиш, маданият ва санъат муассасалари, Шаҳарсозлик кодексини тасдиқлаш ҳақи-

ижодий уюшма ва бирлашмаларнинг ҳуқуқий мақоми, да»ги қонун ишлаб чиқилди. Шаҳарсозлик

ижодкорларни ижтимоий ҳимоя қилишга қаратилган кодексида «аҳоли пункти», «шаҳар», «ша-

ягона ҳуқуқий база яратилмагани турли эътирозларга ҳарча» ва «қишлоқ (овул)» объектлар тур-

сабаб бўлаётганди. Энди «Маданий фаолият ва мада- лари, «ўзбошимчалик билан қурилиш қи-

ният ташкилотлари тўғрисида»ги қонун соҳадаги мана лиш», «урбанизация» тушунчалари, шаҳар-

шундай ҳуқуқий бўшлиқни тўлдиришга хизмат қилади. созлик фаолиятида фуқаролар муҳокама-

Қонунда маданият соҳасида давлат сиёсатининг си иштироки ва бошқа ибораларга тушун-
чалар берилмоқда. Шунингдек, Кодексда
мақсади ва асосий устувор йўналишларини белгилаш, норматив-техник ҳужжатларни жорий этиш
ва уларнинг ҳисобини юритиш бўйича янги
мазкур йўналишдаги ҳуқуқий муносабат иштирокчила- Шуҳрат ЧЎЛЛИЕВ, нормалар мустаҳкамланмоқда.
рини аниқлаш ва уларнинг ваколатларини кўрсатиш, Олий Мажлис Сенати Суд-ҳуқуқ ма-
истеъдод эгалари ва маданият муассасаларининг ҳу- салалари ва коррупцияга қарши кура- Ўз ўрнида, мазкур Кодексда қурилиш ма-
қуқий мақомини белгилаш, маданият ташкилотлари- шиш қўмитаси раиси ўринбосари: териаллари, буюмлари ва конструкцияла-
ни давлат ҳокимияти органлари, маҳаллий ўзини ўзи рига қўйиладиган талаблар акс эттирилиб,
уларга асосан, шаҳарсозлик фаолиятининг
бошқариш органлари ва бошқа ташкилотлар билан – Қурилиш соҳасидаги ишлар ҳолатини молиявий таъминоти, суғурталаш ва шаф-
ўзаро алоқа ва ҳамкорлигини такомиллаштириш, ма- ўрганиш ушбу соҳада ислоҳотларни жадал фофликни таъминлаш, шу жумладан, қури-
даният тармоқларини рақобатбардошлигини ошириш амалга оширишда ва соғлом рақобат муҳи- лишда суғурталаш, шунингдек, шаҳарсозлик
ва бошқа қатор муҳим масалалар қамраб олинган. тини ривожлантиришда муаммолар борли- тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик
гини кўрсатди. Ушбу муаммолар қурилиш учун жавобгарлик белгиланди.
Шунингдек, Вазирлар Маҳкамаси, Маданият вазир- соҳасига инвестицияларни жалб қилиш
лиги, Ўзбекистон Республикаси Президенти Админист- учун қулай шарт-шароитлар яратиш, қу- Мазкур нормаларнинг белгиланиши со-
рацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуни- ҳада бюрократик тўсиқларни бартараф
этиш, аҳоли пунктларининг бош режалари-
кациялар агентлиги, «Ўзбеккино» миллий агентлиги рилиш тармоғи кадрларини профессионал ни ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш ҳамда ша-
ҳар чегараларини аниқлашнинг янги қону-
ҳамда маҳаллий давлат ҳокимияти органлари маданий тайё­ рлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг ма-
фаолият соҳас?ид?а?ги?д?ав?л?ат?с?иё?са?ти?н?и ?рў?ёб?г?а ?чи?қа?-?????ла?ка?си?н?и ?ош?и?ри?ш?тизимининг самарадор-
ришни амалга оширувчи органлар сифатида кўрсати- лигига тўсқинлик қилмоқда.

либ, уларнинг ваколатлари белгиланган. Шу боис «Ўзбекистон Республикасининг ний асосларини яратади.

4 ХОЛИС НАЗАР 2021 йил
№1 (1983)

МА²АЛЛА А²ОЛИСИ
депутатни танийдими?

Хабарингиз бор, газетамизда «Xolis nazar» номли янги рукн ташкил этдик.
Ушбу рукн остида «Маҳалла раиси — ислоҳотчи» тамойили қандай бажа-
рилмоқда?», «Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги муаммо-
ларга қандай ечим топмоқчи?», «Маҳалла муаммоси маҳаллий кенгашлар
эътиборидами?», «Аҳоли истагидаги маҳалла қандай бўлиши керак?» каби йўна-
лишларда туркум мақолалар беришни режалаштирганмиз. Бунда, шубҳасиз, сиз-
нинг иштирокингиз биз учун жуда муҳим. Энди сиз газетадаги мақолаларни шун-
чаки ўқувчиси эмас, балки иштирокчисига айланиш имконига эгасиз. Шу мақсад-
да телеграмдаги «Xolis_nazar» гуруҳида «Маҳалла аҳолиси депутатни таний-
дими?» мавзусида сўровнома ўтказдик.Сизнинг депутатингиз ким? Сайловчи-
лар ишонч билдириб, ўз вакили сифатида сайлаган депутатлар халқ дарди билан
яшаяптими? каби саволларга берилган жавоблар мазмуни, афсуски, мақтанарли
эмас. Айрим сайловчилар ўз вакилларини танимаслигини, ҳудудлардаги муаммо-
ларга ечим топишда халқ вакиллари умуман эътиборсиз эканини ёзишган.

«Биз депутатни Вобкент ту- ларга депутатлар муносаба- ла билан ҳамкорликда ўр- депутатлар ўз ҳудудларида
танимаймиз» мани «Мир- ти қандай? Чиндан ҳам халқ ганиб борса, натижа яхши сайловчилар билан учрашиб,
воши» ма- вакиллари халқ ишончини бўлади. уларнинг муаммоларини
Фарғоналик Нодирбек ҳалласи раиси қозониши учун нима қили- тинглашди. Кўп масалалар-
Ботиров депутатни таниса- Тўлқинжон Қо- ши керак? Нега депутатдан Кейинги пайтда Олий га ечим топилди. Айнан мана
да, сайловдан кейин кўр- биловнинг ёзишича, депу- сайловчилар норози? Мажлис Қонунчилик пала- шу учрашувлар натижасида
маганини таъкидлади. Умид татлар сайловлар жараё- тасида ижобий ўзгаришлар айрим қонунларга ўзгарти-
Йўлдошев, Муаззам Пўла- нида халқимизга берган — Танқид қилиш осон, — бўлди. Депутатлар халқ ичи- риш ва қўшимчалар киритиш
това ҳам депутатни ҳатто, ваъдаларини сайлов ўтгач дейди Олий Мажлис Қо- га кирмоқда. Мисол учун, 21- бўйича таклифлар туғилди.
танимаслигини билдирган. унутади. нунчилик палатаси де- 26 декабрь кунлари барча
— Тўғриси, сайлов жа- путати Шоҳиста Турғу-
— Холис жавоб беради- раёнида мен ҳам барча қа- нова. — Аммо ўша танқид Хулоса
ган бўлсам, маҳаллий кен- тори уларга ишонч билдир- асосли бўлиши керак. Мен
гаш депутатлари фуқаро- ган эдим, — дейди Т.Қо- депутатлар бугун зўр иш- Фуқароларимизнинг ўзи ҳам ҳуқуқ ва мажбурияти-
лар йиғини раисини бўша- билов. — Мана, сайловдан лаяпти, эътирозлар ўрин- ни яхши билиши керак. Бизда ҳамон депутат асфальт
тишга уста бўлиб қолди. кейин улар томонидан би- сиз, деган фикрдан йироқ- ётқизиш, свет тушириш каби маиший муаммоларни
Ҳозир қаерни қараманг, рор ташаббус илгари су- ман. Фақат халқимиз, сай- ечишга масъул деб кўришади. Аслида асфальт ётқи-
маҳалла раисининг ишини рилганини кўрмадик. Ҳат- ловчилар ўз ҳақ-ҳуқуқла- зиш, электр билан таъминлаш ҳаммаси ижро ҳокимия-
депутатлар баҳолашмоқ- то, туман кенгаши депутати ри билан бирга мажбурият- тининг вазифаси. Депутат агар маҳаллага асфальт ёт-
да. Ваҳоланки, амалда бу- ҳам ўзи яшаб турган ҳудуд- ларини ҳам билиб бориш- қизиш керак бўлса, ҳокимга бориб, шуни қилиб бер,
нинг акси бўлиши, депу- даги оддий бир муаммони ларини хоҳлардим. Мисол дейишга ҳам ҳаққи йўқ. Унинг вазифаси қабул қилин-
татлар маҳаллага келиб, ечганига гувоҳ бўлмадик. учун, кўпчилик депутатни ган қонундан келиб чиқиб, ижросини талаб қилиш.
ўз фаолияти бўйича ҳисоб танқид қилганда, асосан, Яъни депутатлик сўрови киритади, холос. Қонунчилик
бериши керак. Ўша бит- «Мурожаатим ҳудуддаги маиший муаммо- палатаси ҳали ўз ваколатидан тўлиқ фойдалана ол-
та депутат маҳалла раи- эътиборсиз қолди» ларга ечим топишга ёрдам маяпти. Балки шунинг учундир аҳолига яхши кўриниш
си қилган ишнинг ярмини бермаганини дастак қила- учун ваколатига кирмайдиган майда маиший нарсалар
ҳам бажара олмайди. Иш — Мисол тариқасида ди. Ваҳоланки, қонунчи- билан банд бўлиб қоляпти. Шу боис аҳолида депутат-
соати тугаши билан кета- бизнинг ҳудуддан сайлан- ликка кўра, на маҳаллий нинг вазифаси мана шундай майда вазифаларни ба-
ди. Сессияларда бирорта ган депутатни шу ҳудудда- депутат, на Олий Мажлис жариш, деган қараш шаклланиб қоляпти.
депутат таклиф ҳам бил- ги аҳоли, ҳеч бўлмаса, қў- депутати бу муаммоларни
дирмайди. Фақат қўл кў- ни-қўшнилар ҳам танимай- ҳал қилиш ваколатига эга Маҳаллий депутатларнинг аҳволи эса бундан ҳам
таргани боради, — дейди ди, — дейди Т.Қобилов. эмас. Ҳар иккисининг ҳам ачинарли ҳолатда. Биринчидан, улар жамоатчилик
Жамила Носирова. — Мен 2020 йилда маҳалла ўз функционал вазифалари асосида ишлайди. Иккинчидан, ўша ҳудудда кен-
раиси бўлиб сайланганим- бор. Олий Мажлис Қонун- гаш раиси ҳоким ҳисобланади. Яъни ижро ҳокимияти
«Сайлов ўтгач дан сўнг депутатга шахсан чилик палатаси депутатла- раҳбари бир пайтнинг ўзида ҳудуддаги қонун чиқа-
уларни топиб бир неча бор мурожаат қил- ри, асосан, қонун ижодкор- рувчи кенгашнинг раиси бўлиши бу ерда манфаатлар
дим. Ҳудуддаги муаммолар- лиги билан шуғулланади. тўқнашувига олиб келган. Табиийки, бунинг ортидан
бўлмайди» ни бартараф этишга ечим Жойлардаги ижтимоий-сиё- Кенгаш сайловчилар истагандек фаолият юрита ол-
топишда биргаликда ҳара- сий муаммоларни ўрганиб, маяпти. Ҳаммасини ижро ҳокимияти ҳал қиляпти.
— Афсуски, депутатлар- кат қилайлик, дея таклиф шу асосда қонунларга ўз-
нинг фаоллиги фақат сай- киритдим. Афсуски, на оғ- гартириш ва қўшимчалар Фикрлардан хулоса қиладиган бўлсак, халқ ўзи
лов пайтида билинади, — заки, на ёзма мурожаатимга киритади. Лекин ҳар қан- сайлаган вакилларга ишонмаяпти. Сайловчилар де-
дейди Абдумалик Узо- депутат муносабат билдир- дай ҳолатда ҳам халқ ичи- путатларнинг ташаббус кўрсатиб, ўз фикри, қатъий
қов. — Сайлов ўтгач то- мади. Нима учун депутат га кириш талаб қилинади. сиёсий иродасини намоён этишини кутмоқда. Чин-
пиб бўлмайди. Мисол учун, аҳолидан яшириниб юри- Ахир, муаммоларга ечим дан ҳам, депутатлар ҳар бир соҳа бўйича қабул қи-
пандемия даврида кўмакка ши керак? Ёки уларни йи- топиш учун, аввало, ўша линган қарор бўйича халқ манфаатлари йўлида мус-
муҳтож оилаларни қўллаб- ғилишларда қарсак чалиш муаммо билан таниш бўлиш таҳкам замин яратса, муҳокамага киритилган қонун
қувватлаш мақсадида таш- учун сайлаганмизми? керак. Бунда шубҳасиз, ма- лойиҳаси бўйича ўзининг мустаҳкам позициясини
кил этилган саховат тад- ҳалла фуқаролар йиғини кўрсатсагина сайловчилар ишончини оқлай олади.
бирларида партия ва депу- Депутатлар раислари билан ҳамкорлик
татлар ролини кўрмадим. муносабати қилиш жуда фойдали. Ҳар Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ
бир депутат ўзи сайлан- «Mahalla»
қандай? ган ҳудуд аҳволини маҳал-
Ўзингизни қизиқтирган мавзулар бўйича фикр-
Хўш, юқоридаги фикр- мулоҳаза ва таклифларингизни газетамизнинг
@Xolis_nazar телеграм гуруҳига ёзишингиз мумкин.

Афғонистон Ислом Республикаси делегацияси – Ўзбекистонда.

2021 йил «МАHALLА» БОНГ УРАДИ! 5
№1 (1983)

Кºз кºриб, ¿уло¿ эшитмаган во¿еа:

МАІАЛЛА РАИСИ
ту¢илмаган болаларга
нафа¿а тайинлаган
Бугун ўз ланмаган, — дейди таҳ-
хизмат ва- ририятимизга мурожаат ди. Шундан кейин маҳалла ган ва бу пуллар пластик МАВЗУГА ОИД
қилган Отабек Дониев. фуқаролар йиғини раиси- картага тушиб турган. Энг МАЪЛУМОТ:
зифасини — У моддий ёрдамга муҳ- дан изоҳ сўрадим. У икки ачинарлиси, айнан 2018
тож бўлган фуқаролар но- ойдан бери нафақа пули йил маҳалла фуқаролар Ўзбекистон Респуб-
вижд­ онан бажа- мига ҳам моддий ёрдам ва тушаётганини айтди. Ўрин- йиғинига моддий ёрдам сў- ликаси Президенти-
бошқа нафақаларни ёзиб, босар эса бунинг аксини раб ариза берганимизда нинг 2020 йил 4 ав-
риб, аҳоли ишон- ўзлаштириб юборган. Бу гапириб, келгуси ойлардан рад этишган. Шу кунларда густда қабул қилин-
билан давлатимиз пулла- чиқади, деди. Ишонмай бундай ҳолатлар кўп аниқ- ган «Аҳолига давлат
чини қозонаётган рини талон-торож қил- рўйхатни ўзим кўрдим. Қа- ланяпти. ижтимоий хизматлари
ган. Тўққиз нафар оилага расам, июнь, июль ойлари ва ёрдам тақдим этиш
маҳалла фуқаро- туғилмаган фарзандлар- учун аёлим номига нафақа Раисга жиноий иш тартиб-таомилларини
ни туғилди, деб уларнинг тайинланган экан. Рўйхат- очилган... автоматлаштириш бў-
лар йиғини раис- ҳам икки ёшгача болалар- даги пластик билан аёлим йича қўшимча чора-
га бериладиган нафақа- номига очилган карта ра- Мурожаатда келтирил- тадбирлар тўғрисида»-
лари кўпчиликни ларни «еб юборган». Мен қамини солиштирсак, икко- ган фактларга аниқлик ки- ги қарорига кўра, 2020
шундай жабрдийда оила ви икки хил чиқди. Кейин ритиш мақсадида Чироқчи йилнинг 1 сентябри-
ташкил этади. бошлиғидан бириман. Аё- маҳалла раиси ўринбоса- туман маҳалла ва оилани дан бошлаб, ижтимоий
лим Инобат Нормуродова- ри банкка борсам пулим- қўллаб-қувватлаш бўли- нафақаларни тайин-
Аммо гуруч кур- ни 2018 йил 29 март куни ни тушириб беришларини ми бошлиғи Шавкат Чор- лаш тўғрисидаги ари-
гўёки кўзи ёрган, деб унга айтди. Аммо у ердаги хо- шанбиев билан боғланиб, заларни кўриб чиқиш
максиз бўлмага- ҳам икки ёшгача бола пули димлар пластик картамга воқеа тафсилотлари бўйича ва уларни тайинлаш
расмийлаштирган. Бизни доимий пул тушганини таъ- изоҳ олдик. тартиб-таомиллари
нидек, соҳада но- ажаблантираётган жиҳа- кидлашди. Ҳайрон қолдим. босқичма-босқич «Иж-
ти, раис шунча қилғилиқни Буни рад этганимдан кейин — Маҳалла раиси би- тимоий ҳимоя ягона
пок кимсалар ҳам қилса ҳам ҳамон ишдан бў- компьютердан кўриб, аё- лан боғлиқ нохуш воқеа- реестри» ахборот ти-
шатилмагани бўлмоқда. лим, яъни Хафиза Содиқо- дан хабардорман, — дей- зими воситасида амал-
учраб турибди. ванинг пластик картасига ди Ш.Чоршанбиев. — Яна га оширилмоқда.
Тўрт йил пул тушганини таъкидла- билганим ҳолат бўйича
Яқинда Қашқадарё ви- пулимизни «еб» ди. Энг қизиғи, 2018 йил прокуратура томонидан жи- Жумладан, бола
лоятининг Чироқчи тума- ҳам сизлар моддий ёрдам ноий иш очилган. Ҳозирда икки ёшга тўлгунга
нида бўлган воқеа эшитган юрган олгансизлар, деди. Шун- тергов ҳаракатлари давом қадар бола парвари-
кишининг ҳайратига сабаб дан кейин менда шубҳа этмоқда. Маҳалла фуқа-
бўлди. «Аннаруз» ма- – Ҳолат бўйича ўтган туғилди ва банкдан тўлиқ ролар йиғини раиси гарчи
ҳалла фуқаролар йиғи- йилнинг июль ойи боши- маълумот талаб қилдим. расмий тарзда вазифасидан
ни раиси С.Д. кўз кўриб, дан ариза билан мурожаат Натижадан лол қолдим. бўшатилмаган бўлса-да,
қулоқ эшитмаган ишга қўл қилганмиз, — дейди яна Ишонасизми, аёлим номи- айни пайт фаолият олиб
урди. Маълум бўлишича, бир жабрдийда Нурбек га 2015—2018 йиллар да- бормаяпти. Суд якунига
у маҳалладаги бир эмас, Қурбонов. — Уларнинг вомида узлуксиз нафақа ва етгач, раисни ишдан бўша-
нақд тўққиз нафар аёллар- жиноий ҳаракатини июль моддий ёрдам тайинлан- тиш бўйича чора кўрилади.
га усталик билан фарзанд- ойида сезиб қолдим. 2020
ли бўлди деб, туғилмаган йил бизга нафақа тайин- Ҳолат юзасидан Чироқчи
болаларга икки ёшгача на- ланганди. Банкдан плас- туман прокуратураси бер-
фақа пули расмийлаштир- тик карта очирган бўлсак-
ган. Энг қизиғи, бу ҳақда да, унга нафақа тушма-
юқоридаги тўққиз аёлнинг
бирортаси ҳам хабардор
бўлмаган.

— Маҳалламиз раиси
биргина бу иш билан чек-

ган маълумотга кўра, айни ши бўйича нафақа, 14

пайт тергов ҳаракатлари ёшгача болалари бўл-

давом этмоқда. ган оилаларга нафақа-

Маҳалла фуқаролар йи- лар ва кам таъминлан-

ғинининг раиси қачонки, ган оилаларга моддий

шу маҳаллада яшовчи бар- ёрдам, яъни ижтимоий

ча фуқароларнинг дарду нафақалар тайинлаш-

ташвишига ҳамдард бўлиб, ни кўриб чиқиш ва

уларнинг ҳурмати ва ишон- белгилаш тартиб-тао-

чини қозона олсагина халқ миллари Ўзбекистон

унга эргашади. Акс ҳолда Республикаси Молия

юқоридаги каби нафақат вазирлиги ҳузурида-

ўзи, балки ҳалол ишлаёт- ги бюджетдан ташқари

ган ҳамкасблари ҳурмати- Пенсия жамғармаси-

ни ҳам йўққа чиқаради. нинг «Ижтимоий ҳимоя

Хайрулло ягона реестри» ахбо-
АБДУРАҲМОНОВ рот тизими орқали ба-
жарилмоқда.
«Mahalla»

Мактаб директорларига ҳам эндиликда ойлик устама тўланиши мумкин.

6 ТАЪЛИМ МУАММОСИ 2021 йил
№1 (1983)

«АЁЛЛАР
МАСЛАІАТХОНАЛАРИ»
таълим муассасаларида жойлашадими?
Таълим му-
ассасала- дан ташқарида жойлаши- лаҳатхонаси»га айланти- ошириш тўғрисидаги ва- Халқ таълими
рида сифат ши кераклигини айтди. Бу рилди, – дейди Дилрабо зифалар қаторида Қора- вазирлиги қандай
ва самарадорлик ерда маҳалладаги нотинч Умирбекова. — Энг қизи- қалпоғистон Республика-
пастлигига синф­ оилалар муҳокама қили- ғи, ҳар икки психологлар си Вазирлар кенгаши раи- муносабатда?
хоналар етиш- наркан. Мен эса ўз имко- ҳам шу хонада ишлашяпти. си, вилоятлар ва Тошкент
маслиги ҳам нимдан келиб чиқиб, хона шаҳар(туман) ҳокимлари, Айни шу савол билан
етакчи омиллар- ажратдим. Чунки шун- Ҳужжатда нима сектор раҳбарларига 5 кун Халқ таълими вазирли-
дан ҳисобланади. дай ҳам дарс жараёнлари дейилган? муддатда «Аёллар масла- ги матбуот хизмати раҳ-
Шу муаммо ҳи- учун синф хоналари етар- ҳат кенгаши» фаолияти бари Лайло Рустамовага
собига аксарият ли эмас. Юқоридаги фикрлар учун хоналар ажратиш ва мурожаат қилдик.
мактабларда асосида масалага ойдин- уни зарур жиҳозлар билан
дарслар икки Маълумотларга кўра, лик киритиш мақсадида таъминлаш, кенгаш аъзо- — «Аёллар маслаҳатхо-
сменада олиб айрим мактабларда бўш Маҳалла ва оилани қўл- лари ишлаши учун зарур налари» фақат мактаблар-
борилиб, тўгарак хона йўқлиги учун ёшлар лаб-қувватлаш вазирли- шарт-шароит яратиш ва- да эмас, ҳамма олий таълим
машғулотлари етакчиси хонасига шунча- гидан маълумот олдик. зифаси қўйилган. Шунинг- муассасалари ва коллеж-
ташкил этишга ки «Аёллар маслаҳатхона- дек, Соғлиқни сақлаш ва- ларда ҳам ташкил этиляп-
имкон йўқ. си» деб ёзиб қўйилмоқда. — Аёллар муаммолари- зирлиги, Қорақалпоғис- ти, – дейди Лайло Рус-
Бундай кўзбўямачиликдан ни тизимли равишда ҳал тон Республикаси Вазир- тамова. – Биз фақат хона
Дард устига чипқон кимга, нима наф? этиш, уларни ижтимоий лар кенгаши, вилоятлар ва ажратиб берамиз. Бошқа
қўллаб-қувватлаш бўйи- Тошкент шаҳар ҳокимлари жиҳатларни Маҳалла ва ои-
Айни кун мактабларда Аёллар можароси ча республика комиссия- билан биргаликда шу йил лани қўллаб-қувватлаш ва-
«Аёллар маслаҳатхона- мактабда ҳал 21 январга қадар барча зирлиги амалга оширади.
лари» ташкил этиш учун Маълумотлар- туман ва шаҳарларда ои-
иккитадан хона ажратиш этилмайди-ку?! га кўра айрим лавий поликлиникаларда ***
талаби эса дард устига мактабларда бўш «Аёллар маслаҳатхонала- Шу ўринда қатор савол-
чипқон бўляпти. Устига- Термиз шаҳридаги хона йўқлиги ри» фаолиятини самарали лар туғилади. Мактабларда
устак, хоналарни жиҳоз- 13-мактаб директори- учун ёшлар етак- ташкил этиш ва «Аёллар ўзи шундоқ ҳам хона етиш-
лаш ҳам мактаб гарданига нинг маънавий-маъ- чиси хонасига дафтари»га киритилган маётганда бу талаб қанча-
тушяпти экан. Бу табиий- рифий ишлар бўйича шунчаки «Аёллар хотин-қизларнинг соғлиги- лик тўғри? Нега Халқ таъ-
ки, таълим муассасалари ўринбосари Гулчеҳра маслаҳатхонаси» ни тиклашга кўмаклашиш лими вазирлиги шу каби
ходимлари эътирозига са- Ҳайитова бу топшириқ деб ёзиб қўйил- механизмини жорий этиш муаммоларни республика
баб бўлмоқда. республика бўйича бар- моқда. Бундай кўрсатилган. комиссиясига очиқлама-
ча таълим муассасалари- кўзбўямачилик- ган? Маънавият ёки пси-
— Ҳозирги кунда биз- га берилганини таъкид- дан кимга, нима Юқоридаги маълумотдан холог хоналарини «Аёллар
нинг мактабда ҳам «Аёл- лайди. аён бўлишича, белгилан- маслаҳатхоналари» учун
лар маслаҳатхонаси» таш- наф? ган вазифалар ижросида ажаратиб берилаётгани
кил этиш буйича жараён — Мактабда «Аёллар «Аёллар маслаҳат кенга- мактабларда шу соҳаларга
кетяпти, — дейди манзи- маслаҳатхонаси» бўли- сининг навбатдаги кенгай- ши» фаолиятини ташкил эҳтиёж йўқ, деган хулоса-
лини очиқлашни хоҳла- шини тушуна олмаяпман, тирилган йиғилиши баёни этиш ва унга хона ажра- ни бермайдими? Қолаверса,
маган мактаб директори — дейди Г.Ҳайитова. — асосида бир қатор тадбир- тиш ҳудудий ҳокимликлар эндиликда мактабдаги маъ-
Барно Насимова. — Маъ- Ахир, оила ва аёллар мо- лар белгиланган, — дейди зиммасига, «Аёллар мас- навиятчи ва психологлар
навият хонасини ажратиб жароси мактабда ҳал этил- Маҳалла ва оилани қўл- лаҳатхоналари»ни ташкил қайси хонада иш олиб бо-
бердик. Шу масала бўйича майди-ку?! Бу ёш болалар- лаб-қувватлаш вазир- этиш эса Соғлиқни сақлаш ради? Афсуски, бу саволла-
ишчи гуруҳи келиб, «Аёл- га салбий таъсир этмайди- лиги бошқарма бошли- вазирлигига юкланган. Энг римизга Халқ таълими ва-
лар маслаҳатхонаси»га ми? Мактабда дарс ва тў- ғи ўринбосари Ўғилой муҳими, ҳар икки ҳолатда зирлигидан қониқарли жа-
ажратилган хона иккита гараклар учун хона етиш- Ўрозова. — Жумладан, ҳам бу хоналар айнан таъ- воб ололмадик. Ўйлаймиз-
бўлиши ва у ўқув биноси- маётганда бу каби алоҳи- кун тартибидаги туманлар лим муассасаларида таш- ки, мактаб ўқитувчиларини
да хона ажратилиши қайси ва шаҳарларда «Аёллар кил этиш ва уни жиҳозлаш қийнаётган бу каби савол-
мантиққа тўғри келади? дафтари»ни шаклланти- кўрсатилмаган. Унда нега ларга мутасаддилар жавоб
Камига, хонани мактаб- риш бўйича олиб борилган хоналар айнан таълим беришади? Биз эса мавзуга
нинг ўзи жиҳозлаб бериши ишлар самарадорлигини муассасаларида очиляпти? яна қайтамиз.
керак экан.
Хайрулло
— Бизда мактаб психо- АБДУРАҲМОНОВ
логия хонаси «Аёллар мас-
«Mahalla»

Сирдарёда фуқароларга ID-карталарини бериш бошланди.

2021 йил МОҲИЯТ 7
№1 (1983)

ЁШЛАРНИ ОИЛАВИЙ ²АЁТГА
ТАЙЁРЛАШ МАРКАЗИ

АЖРАЛИШЛАРГА
БАРІАМ БЕРА ОЛАДИМИ?
Жаҳон
миқё- ва азалий анъаналарни ке- ларимиз бугун айни қараш- бюджети, репродуктив са- Гулхумор ТЎЙЧИЕВА,
йинги авлодларга етказиш лар билан ёнма-ён яшамоқ- ломатлик асослари, маъна- «Маҳалла ва оила» илмий-
сида ва уларга маънавий мерос да. Уларда оила қурмас- вий-ахлоқий қадриятларни тадқиқот институти Оила-
қилиб қолдириш муҳим бўл- лик, оилани инсон эркини мустаҳкамлаш масалалари вий қадриятларни мустаҳ-
жуда катта баҳс- са, иккинчи томондан, оила чекловчи ҳаракат сифатида бўйича тизимли тайёрлаш камлаш ва оила психоло-
муқаддаслиги борасида- баҳолаш, никоҳ қилмасдан ҳисобланади.
ни уйғотаётган ги ҳақиқатни ёшлар англаб яшаш истаги пайдо бўлмоқ- гияси бўлими бошлиғи.
олишларига кўмаклашиш да. Пировардида никоҳсиз Машғулотларда
масалалардан давр талабига айланмоқда. яшаш, эркин жинсий муно- қатнашиш лайдиганларга ота-оналик
Қарор айнан мана шу ҳақи- сабатларни оилавий муно- пулликми? масъулияти нималардан
бири, бу – оила дадир. сабатлардан устун кўриш, иборатлиги тушунтирили-
оила олдида масъулиятсиз- ФҲДЁ органларига ни- ши керак. Марказларда бу
мавқеи масала- Замонга лик, ўз жуфтига хиёнатни коҳни қайд этиш учун ариза мавзуларга ҳам тўхтали-
мослашаётган инсон эрки сифатида баҳо- берган ва ўқув машғулотла- нади.
сидир. Замона- лаш, аёлларнинг бола иста- рида қатнашиш учун рози-
«оила» масликлари, бола тарбия- лиги олинган 30 ёшдан ош- Хулоса ўрнида
вий оила қандай сига кетган куч ва маблағ- маган никоҳланувчи шахс-
Ҳозирда ўзбек оиласи ту- ни ўзи учун сарфлаш та- лар ўқув юкламаси ҳажми Бу каби ижтимоий ўзи-
бўлиши керак? шунчаси ўзгармоқда, туб бу- рафдорлари пайдо бўляп- 16 соатдан кам бўлмаган га хосликларни англаган
рилиш жараёнидан ўтмоқ- ти. Оилавий ҳаётни аёллар дастур асосида бепул ўқи- тарзда оилавий муносабат-
Унинг мезони да. Оилалар яшаётган муҳит учун «қуллик» сифатида тилади. Ажралиш ёқасига ларга киришиш табиийки,
мураккаблашиб, унга тур- баҳолаш, оилавий ҳаёт- келиб қолган оила вакил- ёшларни турли хатолик-
борми? Умуман ли-туман таъсирлар, муам- ни инкор этилиши мисли лари ҳам марказларда их- лардан сақлайди. Шунга
моларнинг серқирралиги, кўринмаган йўқотишлар- тиёрий ўқишлари мумкин. кўра, оилавий турмушга
олганда, анъана- оддий ечимларнинг йўқлиги га олиб келмоқда. Ёшларни Машғулотлар режалари ҳар тайёр йигит ва қизларни
кузатиляпти. оилавий ҳаётга тайёрлаш ойда Маҳалла ва оилани оилавий-ҳуқуқий муноса-
вий тасаввурдаги марказлари айни шу каби қўллаб-қувватлаш вазирли- батларга ўргатиш, оила-
Ажралишларга аксарият ҳолатларга барҳам бериш- гининг ҳудудий бўлинмала- вий ҳаёт ва шахс психоло-
оиланинг ўзи ҳолларда билимсизлик, га хизмат қилади. Бундай ри расмий веб-сайтларида гияси билан таништириш,
зиддиятлар моҳиятини анг- марказлар жаҳон тажри- эълон қилинади. Ўқув маш- оила иқтисоди нималардан
бугун мавжуд- ламаслик ва уларни ечимга басида ўзини оқлаган. Чу- ғулотларида тўлиқ қатнаш- ташкил бўлади ёки репро-
олиб келишни билмаслик, нончи, Россия, Белоруссия ган тингловчиларга серти- дуктив саломатлик асос-
ми, деган савол нарсапарастлик каби омил- каби мамлакатларда шун- фикат топширилади. лари нимада, эр ва хотин
лар сабаб бўлмоқда. Бу би- дай марказлар фаолияти психологик фарқлари мав-
кўпчиликни ўй- лан тирик етимлар сони йўлга қўйилган. Ғарб дав- Тўғри, аввал «Оила» жудми ёки улар умумий-
ортмоқда. Муаммонинг ил- латларида эса улар нодав- маркази томонидан бундай ми, оилавий қадриятлар
лантириб қўй- дизи эса йигит ва қизнинг лат нотижорат ташкилот курслар ташкил этилган- нима беради каби савол-
оила ҳаётига тайёр эмас- сифатида иш юритади. Ким ди. Ҳақли савол туғилади: ларга асосли жавобларни
моқда. Наҳотки, лиги, унинг қадриятлари- истаса пул тўлаб, курслар- янги марказлар улардан бериш лозим. Боиси ёшлар
ни яхши англаб етмагани, га ёзилиши ва билимини нимаси билан фарқ қила- ҳам мана шу масалаларни
оиладек муқад- муносабатларга енгил-ел- ошириши мумкин бўлади. ди? Замон шиддатли, кун- ўйлайди, аммо муаммолар
пи ёндашувига бориб тақа- да янгиликлар содир бўл- ечимларида мустақил бўла
дас даргоҳнинг лади. Вазифалари моқда. Кечаги қарашлар олмайди. Бундан ташқари,
нималардан бугунга тўғри келмайди. оилада соғлом ва ижод-
мавқеига путур Мазкур қарор ёшларни Айни жиҳатлар эътибор- корлик асосида қурилган
оилавий ҳаётга тайёрлаш иборат? га олиниб, марказда ёш- маънавий-ахлоқий муҳит-
етаётган бўлса?.. ва замонавий намунали ларни оилага тайёрлашда ни шакллантириш осон
оила мезонларини ҳаётга Ҳужжатда марказлар- анъанавий ва замонавий иш эмас. Шундай экан,
Аслида оила институти жорий этишнинг аниқ йўна- нинг асосий вазифала- талаблар инобатга олина- ёшларни бу масалаларни
эмас, балки оила ва унинг лишларини белгилаб бер- ри ҳам белгиланган. Унга ди. Оиладаги ўзгаришлар, аниқ ва объектив тарзда
мавқеи тўғрисида фикрлар ди. Эндиликда Маҳалла ва кўра, замонавий оиланинг муаммоларга қандай му- англашга ўргатиш зарур.
чалкашиб бормоқда. Оила оилани қўллаб-қувватлаш намунали шаклини ҳамда носабат билдириш керак-
институти минг йил аввал вазирлиги ҳамда Ёшлар иш- «Оила — муқаддас», «Соғ- лиги ўқитилади. Америка Шунга кўра, Ёшларни
қандай муқаддас саналган лари агентлигининг туман лом оила — соғлом жа- тажрибаси бўлган низо- оилавий ҳаётга тайёрлаш
бўлса, ҳозир ҳам мана шун- (шаҳар) бўлимлари ҳузу- мият», «Оила — жамият ва лар ечими йўналиши ўрга- марказларининг вазифала-
дай ўз муқаддаслигини йў- рида Ёшларни оилавий давлат ҳимоясида» ва «Фа- тилади. Қизлар учун янги ри кўп қиррали ва мурак-
қотган эмас. Агар жамият ҳаётга тайёрлаш марказ- ровон оила — жамият рав- оилага мослашув жараё- каб, айни пайтда жуда за-
ижтимоий жиҳатдан бемор, лари ташкил этилади. нақининг асоси» концеп- ни, уларнинг ижтимоийла- рур ва долзарбдир.
яъни сохта ғоя ва мафку- туал ғояларини никоҳла- шувига эътибор қаратила-
ралар билан касалланган Марказ нима учун нувчиларга тушунтиради. ди. Энг асосийси, Ўзбе-
бўлса, мана шундай нотўғ- керак? кистонда аввал бўлмаган
ри фикр, қарашлар орқали Марказларнинг асосий ота-оналар тайёрлайди-
касаллиги намоён бўлади. Оммавий маданият ах- вазифаларидан бири – ни- ган тизим яратилади. Биз-
Таассуфки, бу дард мил- лоқ масалаларида ҳеч қан- коҳланувчи шахсларни ои- га инсон капиталини яра-
лионлар ҳаёти, мақсадлари, дай амал учун жавоб бер- лавий-ҳуқуқий муносабат- тиш шарти қўйилган экан,
интилишлари ва орзу-умид- маслик, уялмаслик, фақат лар, оилавий ҳаёт психо- аввало, уларни тарбия-
ларига дахл қилмай қол- ҳаётдан лаззат олиш, «гу- логияси, оила иқтисоди ва
майди. ноҳ тушунчаси менга ёт»,
«эркин ҳаёт тарзи» қаби-
Вазирлар Маҳкамасининг лидаги тушунчалар асосига
2020 йил 31 декабрдаги қурилади. Таассуфки, ёш-
«Оила институтини янада
ривожлантириш ва ёшлар-
ни оилавий ҳаётга тайёр-
лаш чора-тадбирлари тўғ-
рисида»ги қарори эса ай-
нан мана шундай миллион-
лар тақдири, келажаги,
интилиш ва қадриятлари-
га тегишлилиги билан аҳа-
миятлидир. Бинобарин, бир
томондан, мавжуд тажриба

8 ИСТЕЪМОЛЧИ ҲУҚУҚИ 2021 йил
№1 (1983)

Бугун дастурхонларимизни тўлдирган
сут ва сут маҳсулотлари инсон орга-
низми учун жуда фойдали. Айниқса,
сут инсонда иммуноглобулин ишлаб
чиқаришни рағбатлантиради, шунинг учун
тез-тез шамоллаб турадиган инсонлар-
га ва вирусли касалликларда сут ичиш
тавсия қилинади. Буюк аллома Абу Али
ибн Сино ўз асарида сут маҳсулотлари-
ни истеъмол қилиш узоқ яшашнинг гаро-

ИСТЕЪМОЛГАви эканлиги ҳақида айтиб ўтган.

ЯРОЇСИЗ

сут ма³сулотлари нега ³амон савдода?

Буюк Британия олимлари эса ҳолатлар ҳам бўлган. Тили куйган уйга бориш, ишларини тезроқ сулоти намуна сифатида олинди.
тадқиқотлар натижасида сутни ҳар қатиқни ҳам пуфлаб ичади, деган- тугатиш илинжидаги ҳеч бир Экспертиза натижаларига кўра, 28
куни истеъмол қилиш юрак-қон ларидек, мен ҳам харид қилишдан харидор сертификат сўрамас- номдаги маҳсулот норматив-техник
томир тизимини мустаҳкамлаши- олдин маҳсулотнинг яроқлилик муд- лиги табиий. Ҳатто яроқли- ҳужжатлар талабига номувофиқли-
ни ва юрак хуружи ҳамда инсульт датига қарайдиган бўлдим. лик муддатини текширмас- ги аниқланди, улардан 5 таси бўйи-
хавфини 37 фоизга камайтириши- дан олиб кетаверадиганлар ча ваколатли орган («Ўзстандарт»
ни аниқлаган. Афсуски, бугун савдо растала- ҳам, афсуски кўп. Баъзан муд- агентлиги) томонидан мувофиқлик
ри, дўконларда муддати аллақачон дати ўтган, истеъмолга яроқсиз сертификати бекор қилинди.
Шукрки, мамлакатимиздаги бо- ўтиб кетган ёки яроқлилик муддати маҳсулотни уйга борганда, тано-
зор расталари сут ва сут маҳсулот- қўйилмаган маҳсулотларнинг соти- вул қилишдан олдин билиб, аттанг Қадоғи «пустой» бўлса...
лари билан кун сайин тўлмоқда. лаётганини кўриб, инсон саломат- деб қолишади. Мутасаддиларга
Харидорлар истаганича сотиб оли- лиги тадбиркор учун қадрсиз экан- юзлансангиз «фалон ташкилотга, «Ўзстандарт» агентлиги расмий
ши, истеъмол қилиши мумкин. Би- да, деган хаёлга боради, киши. Со- фалон департаментга мурожаат сайтида озиқ-овқат маҳсулотлари-
роқ сут маҳсулотларини узоқ вақт тувчиларга савол берсангиз, «олма- қилишингиз мумкин, ишонч теле- нинг техник регламенти берилган
сақлаб бўлмайди, маълум муддат- сангиз халал берманг», деган даш- фонига қўнғироқ қилинг», деган бўлиб, унинг 20-банди айнан сут
дан сўнг истеъмол қилинса ин- номини эшитасиз. Нима учун бун- жавобни оласиз. ва сут маҳсулотларига қўйилади-
сон саломатлигига салбий таъсир дай маҳсулотлар савдода? Ё улар ган талаблар ҳақида сўз боради.
кўрсатади. Бу эса, ўз навбатида, фаолияти назоратга олинмаганми? 28 номдаги маҳсулот Қисқасини айтганда, маҳсулотга
маҳсулотнинг сифати, яроқлилик талабга номувофиқ ёпиштириладиган махсус ёрлиқ-
муддатига эътибор беришни талаб Мувофиқлик да унинг озуқавийлигидан тортиб,
қилади. Хўш, бугун бозор раста- сертификатини талаб Бугун фаолият юритаётган Мо- ишлаб чиқарилган жойи, санаси,
ларидаги сут ва сут маҳсулотлари нополияга қарши курашиш қўми- соати ва минутигача барча маълу-
талабга жавоб берадими? Улар- қилинг! таси ҳузуридаги Истеъмолчилар мотлар берилиши керак. Табиий-
нинг яроқлилик муддатига қанча- ҳуқуқларини ҳимоя қилиш агент- ки, ишлаб чиқариш муддати ҳам
лик эътибор берилмоқда? — «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқ- лиги аслида ана шундай ҳолатлар- кўрсатилиши лозим.
ларини ҳимоя қилиш тўғрисида»- да ўз номи билан истеъмолчилар
Нарх яроқлилик муддати ги Ўзбекистон Республикаси қону- ҳуқуқларини ҳимоя қилиши керак. Афсуски, бугун барча ишлаб чи-
билан ўлчанадими? нининг 4-моддасига асосан, истеъ- Хўш, яроқлилик муддати ўтган ёки қарувчилар ҳам бунга амал қилаёт-
молчи сифатида фуқаролар, товар мутлақо бундай муддат берилма- гани йўқ. Биргина Самарқанд шаҳ-
Фарғона шаҳридаги марказий (иш, хизмат) ҳақида, шунингдек, ган маҳсулотларни харид қилган ри бозорлари, савдо дўконларини
деҳқон бозорининг савдо раста- ишлаб чиқарувчи (ижрочи, сотув- истеъмолчилар ҳуқуқлари қандай кўздан кечирганимизда на ишлаб
сида харидорларни чорлаётган чи) ҳақида тўғри ва тўлиқ маълумот ҳимоя қилинмоқда? чиқарувчининг номи, на яроқлилик
сотувчи маҳсулот нархини унинг олиш ҳуқуқига эга, — дейди «Ўз- муддати бўлмаган сут маҳсулотла-
яроқлилик муддати бор-йўқлиги стандарт» агентлиги ҳузурида- — Чакана савдо ва хизмат кўр- ри очиқ савдодалигининг гувоҳи
билан белгилагани ажабланарли. ги «UzTest» маркази директор сатиш шохобчаларида товарлар ва бўласиз. Биргина «Идеал» номи ос-
ўринбосари Музаффар Хайрид- хизматларнинг назорат харидини тида сотилаётган маҳсулот бунинг
— «Rash milk» савдо белгиси динов. — Шунга асосан, ҳар бир амалга ошириб, уларни истеъмол- мисоли. Қадоқланган идиш худ-
бор маҳсулотлар бошқа тадбиркор- истеъмолчи ўзи харид қилаётган чилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ди оқ қоғоздек «топ-тоза». Қадоғи
лик субъектлариникига нисбатан маҳсулотнинг сифат ва хавфсизли- тўғрисидаги қонун ҳужжатларига «пустой» маҳсулотнинг қаеридан
қимматроқ, — дейди истеъмолчи ги юзасидан ишлаб чиқарувчи ёки мослиги жиҳатидан экспертизадан топамиз шунча маълумотни?..
Шоҳсанам Эшматова. — Сотувчи- сотувчидан тўлиқ маълумот олиш- (тестдан) ўтказилиши ташкил қи-
дан бунинг сабабини сўрасам, «Чун- га ҳақли. Қолаверса, маҳсулотнинг линмоқда, — дейди Истеъмолчи- ***
ки унда яроқлилик муддати бўлади, сифатли бўлишини талаб қилиш ҳу- лар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш Бугун ана шундай маҳсулотлар
шу боис нисбатан қиммат» деб жа- қуқи бор. Бугунги кунда озиқ-ов- агентлигининг таҳлил ва страте- қайсидир йўллар билан, кимлар-
воб берди. Наҳотки, шундай бўл- қат маҳсулотларининг сифати ва гик дастурларни ишлаб чиқиш нинг қўли билан очиқ савдода.
са?! Ахир, бу белги ҳамма маҳсулот- хавфсизлигини назорат қилишга йиғма бошқармаси бошлиғи Ана шу қўллар яроқсиз маҳсулот-
ларда бўлиши керак эмасми? Бироқ нафақат давлат назорат органлари, Фаррух Мадаминов. — Агентлик ни олиб, пулига куяётган фуқаро-
биз кузатган «Daza», «Ark milk» ва балки барча фуқаролар масъулдир. томонидан ўтказилган назорат ха- ларнинг ҳолатини тасаввур қили-
«Меҳрибону» МЧЖга қарашли қай- Яъни ҳар бир истеъмолчи ўзи харид рид ва бошқа назорат тадбирлари, шармикан? Наҳотки улар пул, бой-
моқ, қатиқ, сметана, творог маҳ- қилаётган озиқ-овқат маҳсулотла- уларда аниқланган камчиликлар, лик йўлида инсон саломатлигини
сулотларининг ҳеч бирида ишлаб рининг мувофиқлик сертификатини талабга мос келмайдиган товарлар, ўйлашмаса!
чиқарилган ва яроқлилик муддати талаб қилиши, озиқ-овқат маҳсу- уларни ишлаб чиқарувчиси ҳақида-
қўйилган сана йўқ. Ўзим ҳам баъ- лотларининг қадоқланган санасига, ги маълумотлар ОАВ, расмий веб- Ноилахон АҲАТОВА
зан олган маҳсулотимни сотувчига маҳсулотнинг амал қилиш муддати- сайт, ижтимоий тармоқлар орқали «Mahalla»
қайтариб олиб борганимда, «бизга га эътибор қаратиши зарур. истеъмолчиларга етказиб берил-
ҳам бугун олиб келишди, янги де- моқда. Хусусан, 12 турдаги озиқ-
йишганига олиб қолавердик», деган Шу ўринда савол туғилади, бо- овқат ва ноозиқ-овқат бўйича ўтка-
жавобни олганман. Ҳатто бошқаси- зорга борган харидор харидини зилган назорат хариди тадбирида
га алмаштириб беришларини сўра- қилсинми ё бўлмаса сертификат 79 та маҳаллий ва хорижий ишлаб
ганимда, «бизнинг дўкондан эмас, суриштирсинми? Қишнинг совуқ чиқарувчининг 88 номдаги маҳ-
бошқасидан олгандирсиз», деган кунида тезроқ бозор қилиб, иссиқ

2021 йил ҲУҚУҚИЙ МАДАНИЯТ 9

№1 (1983)

ІУЇУЇБУЗАРЛИК

ІАЇИДА ХАБАР БЕРГАН

«ЧАЇИМЧИ» БЄЛАДИМИ?
Талаб ¿илувчи ва томошабин эмас, иштирокчи ва ташаббускор бºлган маъ¿ул

Бугун қайси бир автомобиль ҳайдовчиси билан суҳбатлашманг, кўпроқ ёзилган қонунлар таъминлашдир.
унда йўлдаги қоидабузарликларни видеога тушириб ҳуқуқ ор- эмас, ёзилмаганлари иш- Мазкур тартиб жорий
ганларига жўнатиб юбориш ҳолатларидан хавотир уйғонгани- лайди.
ни, бу ишни давлат томонидан бериладиган моддий рағбат эвазига йил 1 январдан тўлақон-
қилаётган кишиларга нисбатан норозилик борлигини сезасиз. Тўғ- — Бу борада фақат ав- ли қонуний асосда йўлга
ри-да, номига отнинг калласидай жарима келиб турса, кимга ёқа- томобиль ҳайдовчиларини қўйиляпти. Шуни эътибор-
ди. Шу боисми, кейинги пайтда йўл қоидабузарликлари ҳақида ха- айбдор қилиш тўғри эмас, да тутиш зарурки, хабар
бар берувчиларни таҳқирлаш, «чақимчи», «стукач», «хоин» каби — дейди ҳайдовчи Шам- етказувчилар фаолияти-
сўзлар билан ҳақоратлаш ҳолатлари ҳақида эшитиб қоляпмиз. Бу сиддин Тўхтаев. — Улар- ни оқловчи ва ахлоқий жи-
нарса кўпчиликнинг фикрини чалғитиши, қоидабузарлик ҳақида нинг йўл ҳаракати қоида- ҳатдан асословчи асосий
хабар берувчиларга салбий муносабатни кенг ёйиши ҳеч гап эмас. ларини бузишга мажбур- омил – бу улар етказаётган
ловчи омилларнинг борли- маълумотнинг ҳаққоний-
Хўш, айни шу амалиёт роки муҳим аҳамиятга эга. хабар беришнинг «чақим- гини ҳам эсдан чиқармас- лигидир. Улар томонидан
айрим кишилар айтгани- Ҳуқуқбузарлик ҳақи- чилик» дея талқин қили- лик керак. Айрим йўллар- жўнатиладиган маълумот-
дек, одамларда, айниқса, нишига бир неча сабаблар нинг носозлиги, баъзи йўл ларнинг ҳаммаси ҳам тўғ-
ёшларда моддий манфаат да оддий аҳоли томони- бор, — дейди тадқиқот- белгиларида кўрсатилган ри бўлмаслиги ёки тегиш-
эвазига ўзгалар устидан дан хабар берилишининг чи Шаҳноза Соатова. — талабларни бажариш но- ли тартибда юборилмас-
чақимчилик қилиш, сот- энг яхши томонларидан Биринчидан, совет тузуми хуш ҳолатга сабаб бўлиши лиги мумкин. Шу нуқтаи
қинлик иллатларини авж бири шуки, бу ҳолатда те- қатағонлари даврида «ха- ва ҳоказо сабабларни кел- назардан қоидабузарлик-
олдирадими? Мазкур йў- гишли орган ҳуқуқбузар- бар етказувчи»лар муҳим тириш мумкин. лар ҳақида келиб тушади-
налишдаги ишлар халқаро лик содир этган фуқарони, роль ўйнаган бўлиб, улар- ган хабарлар сараланади
тажрибада ҳам мавжудми, у ким бўлиши ва манса- нинг фаолияти жамиятни Лекин нима бўлганда ва асосли бўлган ҳолатда
мавжуд бўлса, қонун ус- бидан қатъи назар, жазо- тозалаш ва ривожланти- ҳам, бу каби сабабларни тегишли чоралар кўрила-
туворлигини таъминлашда га тортишга мажбур бўла- ришга — эзгуликка эмас, рўкач қилиб ҳуқуқбузар- ди. Мазкур йўналишда ҳам
қанчалик ўзини оқлаган? ди. Яъни таниш-билишчи- ноҳақ қатағон машинасига ликлар ҳақида хабар бе- маълумотларни жўнатиш
Бизда қандай натижа бери- лик қилиб жазодан қутулиб — ёвузликка хизмат қил- риш тартибини инкор қи- тартиблари ҳақида тушун-
ши кутиляпти? кетиш эҳтимоли жуда ҳам ди. Иккинчидан эса, ўт- лиш нотўғри. Чунки ак- тириш ишлари олиб борил­
паст. Буни йўл ҳаракати ган асрнинг 90-йилларида сарият инсонлар қонунни япти, видеороликлар тай­
«Whistleblowing» хавфсизлиги қоидаларини «кўча» субмаданиятининг бузиш ҳолатлари ўзгалар ёрланяпти.
институти бузганлар мисолида кўриб пайдо бўлиши, бу «мада- томонидан содир этилса,
турибмиз. ният»нинг ажралмас бир танқид қилишади-ю, ўзла- Хулоса ўрнида
жамоатчилик қисми бўлган давлат ор- рининг бу борадаги камчи-
фаоллигини Кўплаб хорижий мам- ганларига маълумот етказ- ликларини тан олишга эса Оғриқли муаммомиз
лакатларда ҳуқуқбузар- маслик, муаммоларни ўзи- кучлари етмайди. шуки, бизда қонунларга,
оширади ликларга қарши курашда га хос ёзилмаган қоидалар тартибларга амал қилиш
жамоатчилик иштироки- асосида ҳал қилиш, давлат Тарғибот ишлари эмас, гуруҳларга, ўзиники-
— Қонун ҳаммага баро- ни таъминлаш мақсади- органлари билан ҳамкор- кучайтирилмоқда ларга ёки айнан бир шахс-
бар бўлиши керак дейми- да «whistleblowing» инсти- лик қилганларни қора- га содиқ бўлиш, садоқат
зу, кўпинча бунга ўз ҳисса- тути жорий қилинган. Бу лаш одатлари пайдо бўл- — Бугунги кунда айрим кўпроқ қадрланади. Шун-
мизни қўшгимиз келмайди, институтнинг қисқача маз- ди. Бора-бора бу одатлар фуқароларимизнинг йўл га кўра, айрим тушунча ва
ўзимиз гувоҳ бўлиб қол- муни ҳуқуқбузарликлар анъанага айланиб, миллат ҳаракати қоидаларини бу- қадриятларни қайта кўриб
ган ҳуқуқбузарлик ҳақида ҳақида хабар беришдир. зеҳниятига сингди, эзгу- зиш ҳолатлари тўғрисида чиқиш даври келди. Бунга
тегишли органларга хабар Хорижий мамлакатларда лик ва ёвузлик ҳақидаги хабар берувчи инсонларга эса фақат гап билан эмас,
беришга, ҳатто у жиноят «Whistleblowing» жиноят- тушунчалар ўрни алмашиб нисбатан салбий муноса- амалий ишлар орқали эри-
бўлса ҳам, ўзимизча «ор» чилик ва коррупцияни фош қолди. Ўтган даврда эса батини ўзгартириш мақ- шилади. Биламизки, қонун
қиламиз, — дейди Адлия қилиш ҳамда уларга қар- одамлардаги бундай фикр- садида тарғибот ишлари устувор бўлишида дав-
вазирлиги ҳузуридаги ши курашишнинг самарали лаш тарзини ўзгартириш олиб бориляпти, — дей- латнинг ҳам, жамиятнинг
Ҳуқуқий сиёсат тадқиқот усулларидан бири бўлиб, бўйича етарли амалий иш ди ИИВ Йўл ҳаракати ҳам ўзига яраша масъу-
институти етакчи масла- бу каби хизматни амалга қилинмагани шу ҳолнинг хавфсизлиги бош бош- лияти бор. Давлат орган-
ҳатчиси Равшан Нурма- оширувчи махсус ходим- сақланиб қолишига сабаб қармаси ахборот хизма- лари зиммасидаги масъу-
тов. — Буни «сотқинлик» нинг ишини йўқотишидан бўлди. ти раҳбари Музифа Сул- лият қонунларнинг ҳамма-
ва яна бир бало сўзлар би- ёки унга нисбатан ёмон му- тонова. — Сабаби, одам- га бирдек қўлланилишини
лан номлаб олган ҳуқуқ- носабатда бўлишдан ҳимоя Фуқароларнинг давлат лар учун бу амалиёт янги- таъминлаш бўлса, жамият
бузарлар, жиноятчиларга қилиш учун махсус қонун- органларига қоидабузар- лик ҳисобланиб, унинг ўзи эса жараёнларда ўзини та-
фикран эргашаётганимиз- лар мавжуд. лик ҳақида маълумот ет- ва ўзгалар ҳаёти, соғли- лаб қилувчи ва томошабин
ни ўзимиз ҳам сезмаймиз. казишни ёқламасликлари- ги учун қанчалик фойда- эмас, иштирокчи ва ташаб-
Аслида ҳар қандай мамла- Қачонгача «кўча га яна бир сабаб — уларда ли эканини теран тушуниб бускор сифатида кўриши
катда ҳуқуқбузарликлар- маданияти»га айрим давлат органлари- олишлари керак. Бу бо- керак. Зеро, унутмаслиги-
нинг олдини олиш ва бар- эргашамиз? га ишонч етарли даража- рада ОАВлар орқали чи- миз керакки, дунёда фақат
тараф қилишда нафақат да шаклланмаган. Амалда қишлар ташкил қиляпмиз, кучли фуқаролик позиция-
давлат органлари, балки — Халқимиз орасида ҳу- блогерлар билан ҳамкор- сига эга одамлари бўлган
ҳар бир фуқаронинг ишти- қуқбузарликлар ҳақида ликда ишлаяпмиз. Мақса- жамиятлар ривожланяпти.
димиз — одамларни фа-
қат жазолаш орқали эмас, Тўлқин ШЕРНАЕВ
онгли равишда қонун та- «Mahalla»
лабларига риоя қилишини

10 МИГРАЦИЯ 2021 йил
№1 (1983)

6,5 МЛН. СªМ ТªЛАСАНГИЗ,
саё³атга рухсатнома келади

ёхуд Россияга ишга юбормоқчи бўлган фирмалар ишончлими?

Ҳозирги замонда бирор мушкул вазият юза- атиги 2 ҳафта ичида ушбу зарда тутилмаган. лик кучини бирлаштириш бу
га келса, маълум бир ҳақ эвазига ундан давлатга киришга рухсат Бунга ўхшаш яна бир қан- йўлда яхши самара беради.
халос қилиш учун ёрдам таклиф қилади- олиш мумкин. Уни жойлаш- Алоҳида одамлар мисоли-
ган «беминнат» дастёрлар пайдо бўлиб қола- тирган фирма ходими билан ча мантиқсизликлар ҳам да айтадиган бўлсак, фақат
ди. Сир эмас, айни пайтда пандемия муносабати телефон орқали боғланга- борки, уларни санаб ўти- ўзимизни эмас, атрофимиз-
билан Россияга киришга вақтинча чеклов ўрна- нимизда, мижоз шу фир- ришга ҳожат йўқ. Чунки дагиларни ҳам ундан огоҳ
тилганлиги ушбу мамлакатда ишлаш хоҳишида- ма билан шартнома тузиши, юқоридагиларнинг ўзиёқ бу этсак, мақсадга эришамиз.
ги кўплаб юртдошларимизни қийин аҳволга со- 6,5 млн. сўм тўловни амал- эълон пуч ваъда, тўғрироғи,
либ қўйди. Аммо ижтимоий тармоқларда ва мес- га ошириши ва хизмат кўр- фирибгарлик қуроли экани- Тўлқин ШЕРНАЕВ
сенжерлардаги гуруҳ ҳамда каналларда Россия сатувчига паспорт нусхаси- «Mahalla»
Федерацияси ҳудудига кириш учун Ўзбекистон ни тақдим этиши лозимлиги- ни англатади.
фуқароларига рухсатнома олиб беришни ваъда ни айтди. Тушунтиришича, МАВЗУГА ОИД
қилаётган реклама эълонлари айланаётгани ана паспорт нусхаси Россиянинг Давлат органлари МАЪЛУМОТ:
шундай инсонларда умид уйғотган бўлса ажаб Меҳнат ва ижтимоий ҳимоя ва жамоатчилик
эмас. Хўш, бу қанчалик ҳақиқатга мос келади? вазирлигига юборилади. У Пандемия даврида
Хусусий бандлик агентликлари билан боғлиқ ердан 2 ҳафта ичида фуқа- кучини хорижда ишлаш иста-
машмашалар эсимиздан чиқмай туриб, яна шун- рога РФ ҳудудига кириш ҳу- бирлаштириш гида бўлган фуқаро-
га ўхшаш фирибгарлик тузоғи қўйилмаяптими? қуқини берувчи рухсатнома ларни ташкиллашти-
келади. Рухсат берилмаган зарур рилган ҳолда хориж-
Фуқароларни ундан кейинги даврда таш- тақдирда фирмага тўланган га ишга жалб қилиш
чалғитиш ва киллаштирилган ҳолда ки- пул (6,5 млн. сўм) фуқарога Бу хил алдовларга хал- мақсадида Бандлик
фирибгарлик риш жараёнларини содда- қайтарилади. Фирма вакили қимиз кўп марта дуч келди. ва меҳнат муносабат-
орқали пул топишга лаштириш юзасидан музока- қўшимча қилдики, бугунгача Мазкур ҳолат биринчиси ҳам лари вазирлиги ҳузу-
уринишдир ралар олиб борилмоқда. 100 мингдан ортиқ мижозлар эмас, охиргиси ҳам. Агар ва- ридаги Ташқи меҳнат
билан шартнома тузилган ва зият шундоқ экан, нима чора миграцияси агентли-
— Коронавирус инфек- Афсуски, ушбу вазиятдан ҳозирча 120 нафар фуқаро- кўриш талаб этилади? Энг ги томонидан жорий
цияси тарқалиши муноса- фойдаланиб, айрим шахс- га рухсатнома келган. аввало, одамларимизнинг йилда 264 та хори-
бати билан жорий йилнинг лар томонидан фуқаролар- ўзи бироз ҳушёрроқ бўли- жий иш берувчилар ва
март-апрель ойларидан ни турли асоссиз хабарлар Англашиладики, Россия- ши, турли ваъдалар қилаёт- рекрутинг ташкилот-
бошлаб халқаро қатновлар, билан чалғитиш ва фириб- га Ўзбекистондан келади- ган ҳар хил фирмаларнинг
шу жумладан, Ўзбекистон гарлик орқали пул топишга ган мигрантларга чеклов алдовига лаққа тушмаслиги, лари билан музокара-
ва Россия ўртасида мунта- уриниш ҳолатлари юз бер- ўрнатилгани боис бу фир- қонунийлигига тўлиқ ишонч лар олиб борилди. На-
зам авиақатновлар вақтинча моқда. Шу ўринда юртдош- ма «сайёҳлик» ниқобидан ҳосил қилмагунча ҳар кимга тижада Россиянинг 30
чекланган, — дейди Банд- ларимиздан Россия Федера- фойдаланишга уринаётир. пулни тутқазиб юборавер- та, Қозоғистоннинг 52
лик ва меҳнат муносабат- цияси ҳудудига олиб кириб Аслида эса бу ҳам шунчаки маслиги зарур. та, БААнинг 3 та, Тур-
лари вазирлиги ҳузури- қўйиш хизматларини таклиф гап экан. Суҳбат жараёнида киянинг 1 та ва То-
даги Ташқи меҳнат миг- этаётган шахсларга ишон- сайёҳлик лицензияланади- Айтайлик, Россияда иш- жикистоннинг 2 та иш
рацияси агентлиги ах- масликларини ва турли йўл- ган фаолият тури ҳисобла- лаш истагида бўлган фуқа- берувчи ва рекрутинг
борот хизмати бошлиғи лар билан ушбу мамлакат- ниб, мазкур фирмада бундай ролар Ташқи меҳнат миг- ташкилотлари билан
Ортиқхўжа Норов. — Айни га ноқонуний кириб бориш- лицензия мавжуд эмасли- рацияси агентлигига муро- ҳамкорлик шартнома-
пайтда айрим тоифадаги фу- га уринмасликларини тавсия ги маълум бўлди. Тегишли жаат қилиб, иш берувчилар- лари имзоланиб, 64
қаролардан ташқари юрт- қиламиз. лицензияси бўлмасдан ту- нинг танловларидан ўтган 758 та бўш иш ўринла-
дошларимизнинг индиви- риб, сайёҳлик хизматлари тақдирда ташкиллаштирил- ри аниқланган. Ўрна-
дуал тарзда вақтинча меҳ- Мантиқсизликлар таклиф қилинаётгани янаям ган ҳолда ушбу мамлакат- тилган карантин чек-
нат фаолияти билан шуғул- мақсадни фош шубҳалидир. Фақат шуги- га ишга кетсалар мақсадга ловлари ва тартибла-
ланиш мақсадида Россия ҳу- қилди на эмас. Ушбу хизматлар мувофиқ. Ахир, шунча бўлиб рига риоя этган ҳолда
дудига киришига рухсат йўқ. якка тартибдаги тадбиркор ўтаётган можаролар дарс хорижий давлатларга
Фақатгина Россия Ҳукума- — Вазиятдан устомонлик томонидан кўрсатилмоқда. бўлиши керак эмасми. Ик- ўрнатилган тартибда
тининг коронавирусга қар- билан фойдаланиб, даромад Якка тартибдаги тадбиркор- кинчидан, тегишли идоралар 9 мингдан ортиқ юрт-
ши штаби томонидан чегара орттириш кўзланган эълон- лик билан шуғулланиш мум- ўз ваколатларидан фойда- дошларимиз вақтин-
хизматларига тақдим эти- ларда нималар ваъда қили- кин бўлган фаолият турла- ланиб, шу масалани суриш- чалик меҳнат фаолия-
лаётган рўйхат асосида таш- наётганига эътибор қарат- ри рўйхатида эса сайёҳлик тириб қўйишса, фирибгар- тини амалга ошириш
килий тарзда ишга юбори- сак, мақсад ойдинлашади, — ёки консультация (маслаҳат) ларнинг турли хил ўйинла- учун ташкилий тартиб-
лаётган шахслар ушбу мам- дейди ҳуқуқшунос Дил- хизматларини кўрсатиш на- ри авж олмасди. Айниқса, да ишга жўнатилган.
лакатга киритилмоқда. Айни шод Абдуқодиров. — Рек- реклама тарқатувчи компа-
пайтда Россия ҳудудида иш- лама эълонларидан бирида ния ва мессенжерлар эгала-
лаш истагидаги Ўзбекистон ёзилишича, Россияга саёҳат ри арзимас пул учун ишонч-
фуқароларини пандемия ва қилишни (!) режалаштирган ли эканига шубҳа бўлган
фуқароларга расмий ёрдам хизматларни реклама қилиш
кўрсатилади ва улар орқали орқали фуқароларнинг ал-
даниб қолишларига сабабчи
бўлишларини ўйлаб кўриш-
лари керак. Балки уларга
ҳам бу ишлари учун қонуний
чора кўриш йўлларини то-
пиш керакдир.

Энг муҳими, фирибгарлик
дунё бўйлаб илдиз отган бу-
гунги кунда унга қарши му-
носиб ҳаракат қилишимиз,
ҳар томонлама курашиши-
миз талаб қилинади. Дав-
лат органлари ва жамоатчи-

Янгиерда «Ёшлар дафтари» тўлиқ шакллантирилди.

2021 йил КЎЗГУ 11
№1 (1983)

КЄЗДАН ЙИРОЇ,
эътибордан четда ¿олган ¿ишло¿

— Маҳалламизда тўп- хонаси бош муҳандиси Тошлоқ туманидаги — Маданият маркази-
ланиб қолган муаммолар Абдуманнон Ҳайдаров. «Хонариқ» маҳалла нинг бугунги ҳолатидан
телеканалларнинг бири- — Ҳақиқатан ҳам, бошлан- фуқаролар йиғини- кўпчиликнинг хабари бор,
да танқид қилингач, электр ган ишларимиз электр изо- да умргузаронлик — дейди «Найман бўс-
тармоғидаги мутасаддилар ляторларининг етишмас- қилаётган аҳоли бир неча тон» маданият марка-
келиб кўчаларга темир-бе- лиги сабабли бироз тўхтаб йилдирки, турфа муаммо- зи раҳбари Ҳайитбой
тон устунлар ўрнатиш, ка- қолди. Шу кунларда бу ма- лар гидобида яшаб кел- Абдуллаев. — Муассаса-
бель тортишга киришишди. салага ижобий ечим топил- моқда. Туман марказидан миз 2015 йилдан буён шу
— дейди маҳалла фаоли ди. Бу тез кунларда аҳоли- 25-30 километр олисда аҳволда ётибди. Ҳамма ке-
Раҳмонали Холбеков. — ни сифатли электр энер- яшаётган аҳоли йўл, ичим- лади, кўради, ваъда бера-
Афсуски, иш қанчалик тез гияси билан таъминлаш лик суви, электр таъми- ди-ю, амалий ишга кел-
бошланган бўлса, шунча- имкониятини беради. нотидан норози. Одам- ганда ҳеч ким ҳеч нарса-
лик тез тўхтаб қолди. Са- лар ҳаёт тарзи учун муҳим ни билмайди. Бир неча йил
бабини сўрасак, столбалар Ўтган асрнинг олтми- бўлган мазкур масалалар аввал бинони таъмирлаш
учун изоляторлар етиш- шинчи йилларида чўл ер- ечими юзасидан мутасадди йўлида бошланган саъй-
маётганини айтишмоқда. ларни ўзлаштириш ҳисоби- идораларга бир неча бор ҳаракатларни кўриб қувон-
Айни қишли-қировли кун- га ташкил этилган қиш- мурожаат қилишди. Аммо гандик. Афсуски, хурсанд-
ларда электр таъминоти- лоқда аҳоли бандлигини амалий ишдан дарак йўқ. чилигимиз узоққа борма-
даги узилишлар силламиз- таъминлаш ҳам долзарб ди. Қурувчилар бошлаган
ни қуритяпти. Баъзан кун масалалардан бўлиб кел- тиб турган турфа муам- да «савлат» тўкиб турган ишларини ташлаб қаёқ-
бўйи чироқ ёнмайди. 400- моқда. Чунки бу ҳудуд- молар борлигидан кўз қишлоқ маданият марка- қадир «ғойиб» бўлишди.
500 метрдан ичимлик суви да шу кунга қадар бирон- юмиб бўлмайди, — дейди зи тортди. Ҳайҳотдек бино Шундан буён бу санъат
ташиб келамиз. Йўллари- та ишлаб чиқариш тармоғи «Хон­ари­қ» маҳалла фу- қаровсиз, эшик ва дера- «кошонаси»га ҳеч ким қа-
миз қишда лой, ёзда туп- ташкил этилмаган. қаролар йиғини раиси за ромлари синиб битган, дам босгани йўқ. Вазият-
роқ билан қоришиб кетади. Жўрахон Паттоева. — Ўт- чала қолган қурилишлар, дан чиқиш учун ўз кучимиз
Ёғингарчилик бўлса, бола- — Тўрт минг нафардан ган йили 150 метр йўл ас- ҳудудда тўпланиб қолган билан икки хонани эпақа-
ларимиз мактабга бора ол- ортиқ аҳоли яшаётган ма- фальтланди, аслида 6 ки- қурилиш ва бошқа маиший га келтириб доира, рубоб,
майди, қийналишади. ҳалламизда ечимини ку- лометрдан ортиқ ички йўл- чиқиндилар уюми дилни болалар қўшиқчилиги йў-
ларимиз таъмирга муҳтож. хуфтон қилади. налишида тўгараклар таш-
— Бир хўжаликда уч Маҳалламиз ҳаёти билан кил қилдик. Лекин бугунги
оила яшаймиз, — дея суҳ- боғлиқ масалалар юзаси- Олис қишлоқ ёшлари кунда бу тўгараклар фао-
батга қўшилди Азизбек дан туман ҳокими шахсан учун маданият ва санъат лият кўрсатмаяпти. Чунки
Ҳамдамов. — Олтин замин келиб ўрганиб кетди. Дас- мактаби, касб-ҳунар тў- хоналар иситилмайди, му-
кўчасида уй тиклаб қўй- тур асосида ҳамма муаммо- гараклари, кутубхона ва сиқа жиҳозлари ҳам йўқ.
ганман. Лекин у ерга кўчиб лар ечим топишини ваъда бошқа муассасалар фао-
боришга ҳожат йўқ. Чун- қилди. лиятини йўлга қўйиш бу- ***
ки кўчамизга оддий электр гунги куннинг муҳим амал- Юқорида тилган олинган
тармоғи тортилгани йўқ. Лекин қачон? Маҳалла ларидан эканини туман камчиликлар олис қишлоқ
Чироқ, йўл, сув бўлмаган раиси аҳолини қийнаб ке- масъуллари унутиб қўй- ҳаётининг оғриқли томон-
жойда қандай қилиб яшаш лаётган масалаларни бироз ган, чоғи. Чунки бу маса- ларини кўрсатади. Оддий-
мумкин? юмшатиб кўрсатиб, ҳамма ла маҳалла ёшлари ҳаё- гина қаровсизлик, лоқайд-
иш рисоладагидек эканли- тида кеча ёки бугун учраб лик сабаб нураб бораёт-
Маҳалла фаоллари ҳам- гини исботлашга уринди. турган муаммо ҳам эмас. У ган, эшигига қулф осилган
роҳлигида қўни-қўшни- Аслида эса маҳалла кўча- йиллар давомида ўз ечими- маданият маркази кишида
лар ўртасида томорқалар лари бўйлаб сув ташиётган ни кутиб турибди. Қишлоқ жиддий ташвиш уйғотади.
орқали дарахтдан-дарахт- болалар, электр таъмино- маданият марказини таъ- Ўйлаймизки, туман масъ-
га тортиб кетилган электр тида сабабсиз чекловлар- мирлаш, аҳоли ва ёшлар- уллари хонариқликларни
симларининг бугунги кў- дан зада бўлган одамлар нинг маданий ҳаёт тар- қийнаб келаётган турфа
риниши таажжубимизни дардини дастурхон қилиш- зи учун керакли бўлган муаммоларга эътибор қа-
оширди. Қўл узатса етгу- ни истамади. зарурий шароитлар яра- ратиб, қоғозда эмас, амал-
лик симлар муҳофазалан- тиб бериш юзасидан мута- да ечим топишга кўмакла-
маган, осилиб ётибди. Бу Маданият маркази саддиларга бир неча бор шади.
ҳолат бирон-бир кўнгил- керак эмасми?.. мурожаат қилинган. Аммо
сизликлар келтириб чиқа- амалий ишдан ҳануз дарак Расул КАМОЛ
ришига сабаб бўлишини Эътиборимизни маҳалла йўқ. «Mahalla»
наҳотки мутасаддилар ўй- фуқаролар йиғини ҳудуди-
лашмаётган бўлса?

Ваъда қачон
бажарилади?

— Электр таъминоти-
ни яхшилаш мақсадида бу
ерда 2 та янги трансфор-
матор, 3 километр электр
узатмалари тортиш бора-
сида иш олиб борилмоқда,
— дейди Тошлоқ тумани
электр таъминоти кор-

Н?а?в?о?и?й?в?и?л?о?я?т?и?д?а?қ?у?в?в?а?ти??1?0?0?М?Вт бўлган қуёш фотоэлектр

станцияси қурилиши бошланди.

12 БАҒРИКЕНГЛИК 2021 йил
№1 (1983)
ТОТУВЛИК ІАВАС ЇИЛГУДЕК,
биро¿ таълим ва

таъминотда муаммолар бор

Ўзбекистон ушбу масканда яшовчи турли миллат ва
элат вакиллари учун ягона оила. Айниқса, сўнгги
йилларда юртимизда истиқомат қилаётган турли мил-
лат вакилларининг ўз урф-одат ва анъаналари, қадрият-
ларини қадрлаш, тили, дини ва бошқа анъаналарини ав-
лодлар оша давом эттиришга зарур шарт-шароитлар яра-
тиш борасида қатор ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Давлатимиз раҳбари 2020 Бундан ташқари, миллий Мана, масалан, Бухоро яҳу- ҳам атрофдаги хонадонлар Шу ўринда бир факт:
ўзларидан орттириб, мусо- 2015 йилда мугат қавмида-
йил 29 декабрь куни Парла- маданий марказлар фао- дийларининг минг йилдан фир талабаларга деб овқат ги болаларнинг 85 фоизи
киритиб туришди. Айниқса, мактабга қатнамаган. Аммо
ментга йўллаган Мурожаатно- лиятини янада кучайтириш ортиқ тарихи бор. Миллий ўша кезлари ўзбекистон- ўша пайтда олиб борилган
лик эканлигимдан ниҳоятда тарғибот ишлари натижа-
масида миллатлар­аро тотув- мақсадида уларнинг турли ибодатхонамиз – синагога- фахрланганман. сида бир йилда 70 фоизга
яқин ёшлар мактаб таъли-
лик ва бағрикенглик бораси- грант лойиҳаларида ишти- нинг барпо этилганига ҳам Дарвоқе, айнан панде- мига жалб этилди.
мия вақтида «Темир даф-
да алоҳида тўхталиб, 30 июль роклари ҳам қўллаб-қув- тўрт юз йилча бўляпти. Бу тар»га киритилган оилалар Вилоятда учта туман
маҳаллалар орқали турли таркибида 9 та чегара-
санасини мамлакатимизда ватланмоқда. Бунинг на- совет тарихчилари томони- ижтимоий ёрдамлар олиши дош (Қоракўл туманида
баробарида миллий мада- «Осиё», «Ваҳим», «Деҳқо-
«Халқлар дўстлиги куни» деб тижасида 2020 йилда рус, дан диний жиҳатдан Бухо- ний марказлар орқали тур- нобод», «Қорақулончи»,
ли миллатларга мансуб 134 «Чандиробод», Олот тума-
эълон қилгани мазкур масала тожик-форс, татар-бош- ронинг энг мутаассиблаш- та оила рўйхати шаклланти- нида «Қирлишон», «Араб-
рилиб, уларга тегишли ёр- хона», «Сойинқоровул»,
давлатимиз сиёсатининг ус- қирд ва корейс маданий ган дея аташган даврлари. дамлар кўрсатилди. Ромитан туманида «Қи-
зилравот») маҳалла мав-
тувор йўналиши эканини яна марказлари халқ депутатла- Лекин Бухорода ўша даврда Муаммолар ҳам жуд. Ушбу ҳудудларда ис-
йўқ эмас тиқомат қилувчи аҳоли ва-
бир бор тасдиқлаб турибди. ри вилоят Кенгаши ҳузури- ҳам миллий ва диний бағ- килларининг маълум қисми
Вилоятда таълим қардош туркман ҳамда қозоқ милла-
Бугун Бухоро вилояти- даги жамоат фонди томони- рикенглик анъаналари ҳукм тилларда олиб борилаётган тига мансуб.
41 та мактаб бўлиб, унда
да қирққа яқин миллатга дан эълон қилинган «Жа- сурган. Бу анъана ҳозирга 19416 нафар ўқувчи таҳсил Мазкур маҳаллаларнинг
олмоқда. Вилоят халқ таъ- аксариятида йўл таъми-
мансуб 100 минг нафардан миятда миллатлараро бағ- қадар давом этмоқда. Шу- лими бошқармаси маълу- ри муаммолигича қолмоқда.
мотига кўра, мазкур мак- Шунингдек, маҳалла фуқа-
ортиқ аҳоли вакиллари ис- рикенглик, тинчлик, ўза- нинг учун мен Ўзбекистонни табларнинг биноси яхши ролар йиғинлари бинолари
аҳволда бўлиб, фақатгина ҳам ниҳоятда таъмирталаб
тиқомат қилади. Бу вилоят ро меҳр-оқибат ва дўстлик яхши кўраман. Ҳозир ҳам ўқиш олиб борилаётган тил- аҳволда. Олот ва Қоракўл
лардаги дарслик ва бадиий туманларидаги чегара ма-
аҳолисининг қарийб беш муҳитини мустаҳкамлаш- Исроилдан чақирувлар бўл- адабиётлар таъминотида ҳаллаларида эса деҳқончи-
етишмовчиликлар мавжуд. лик учун оқар сув масала-
фоизини ташкил этади. га қаратилган лойиҳалар- моқда. Аммо мен кетмай- Хусусан, мазкур мактаблар- си муаммо бўлиб қолмоқда.
да қозоқ тилидаги 2650 нус- Ҳолбуки, Амударёга яқин ҳу-
Вилоятда яшовчи миллат ни рағбатлантириш, аҳоли- ман. Чунки шу ерда туғил- ха, тожик тилида 60 нус- дудда жойлашган ушбу ма-
ха, рус тилида 42300 нусха, ҳаллалар аҳолисининг асо-
ва элатларнинг этник-мада- ни маънан етук тарбиялаш- дим, шу ерда шахс сифати- жами 45010 нусха бадиий сий даромад манбаи қишлоқ
китобга эҳтиёж мавжуд. хўжалиги ҳисобланади.
ний ўзига хослигини сақ- да, уларда тадбиркорлик, да камол топдим, ишладим,
Шу билан бирга, мугат Хулоса ўрнида
лаш, жамиятда миллатлар­ илмий-ижодий ва интеллек- танилдим. Бу ерда эркин қавмига мансуб аҳоли ва-
килларини таълимга тўлиқ Гарчи вилоятда миллий
аро тотувлик, бағрикенглик туал салоҳиятни шакллан- яшашга ҳеч қандай моне- қамраб олиш борасида ҳам муносабатлар, ўзаро иноқ-
муаммолар кўзга ташлан- лик ва тотувлик муҳити ҳа-
ва тинчликни янада мус- тиришга кўмаклашиш» мав- лик кўрмадим. Хўш, шундай моқда. Тўғри, бу борада вас қилгули бўлса-да, аммо
биринчи навбатда, мазкур турли миллатга мансуб аҳо-
таҳкамлаш, миллий қадрият зусидаги давлат грантини экан, нега мен кетишим ке- этник қатлам айрим вакил- ли вакиллари маиший ҳаё-
ларининг фарзандларини тида учраётган баъзи кам-
ва анъаналар узвийлигини қўлга киритиб, 30 миллион рак? Мустақилликнинг би- таълим олишига қаршилик чиликларнинг ҳал этилмас-
кўрсатишаётганлиги сабаб лиги кейинчалик муаммо
таъминлаш мақсадида 11 та сўмдан маблағга эга бўлиш- ринчи йиллари айримлар бўлмоқда. Аммо жойларда кўламининг кенгайиб, ижти-
маҳалла вакиллари, таъ- моий аҳамият касб этишига
миллий маданий марказлар ди. Шунингдек, Озарбой- Ўзбекистоннинг келажаги- лим тизими мутасаддилари олиб келиши мумкин. Зеро,
тарғибот ишларини йўл- юртимизда истиқомат қи-
фаолият юритиб келмоқда. жон миллий маданий мар- га ишонмай кетиб ҳам қол- га самарали усулда татбиқ лаётган ҳар бир киши ижти-
этишса, ҳар қандай илож- моий қатлами, дини, милла-
– Фаолиятимизнинг ҳар кази «Миллий қадриятларни ганди. Аммо энди уларнинг сиз муаммонинг ҳам ечими ти ва ирқидан қатъи назар,
топилади. бахтли яшашга ҳақлидир.
бир қадами, ҳар бир они- келажак авлодга етказиш – баъзилари ўша ерларда пу-
АВРАНГЗЕБ.
да давлат хайрихоҳлиги, олий бурч» мавзусидаги ло- шаймон, баъзилари эса қай-

ғамхўрлигини ҳис этиб кел­ йиҳаси билан Олий Мажлис тиб ҳам келмоқда.

япмиз, – дейди рус мил- ҳузуридаги жамоат фон- – Бухоро давлат тиббиёт

лий маданий маркази дининг 40 миллион сўмлик институти, тиббиёт колле-

раҳбари Наталья Чапа- грантини ютди. жида қирқдан ошиқ турк-

нашвили. – Хусусан, сўнг- Ўртада бегона йўқ манистонлик талаба-қизлар
ги беш йил ичида вилоят- таҳсил олишади, – дейди

даги 3 та миллий марказ Барча тарихий марказ туркман миллий мада-

фаоллари давлат муко- шаҳарлари сингари Бухоро ний маркази раҳбари,

фотлари билан тақдирлан- ҳам азалдан кўпмиллатли «Дўстлик» ордени со-

ди. Яқинда вилоят марка- масканлардан бири бўлиб ҳиби Олим Раҳматов. –

зида муҳташам «Дўстлик» келган. Ҳатто ҳудуддаги Пандемиянинг ўта кескин-

уйи қурилиб, фойдаланишга жой номлари, топонимлари лашган вақтлари дарс жа-
топширилгани биз учун кат- ҳам бунга мисол бўла ола- раёнлари тўхтатилиб, назо-
та совға бўлди. Бу ерда на- ди. Вилоятда Жуҳудон (яҳу- рат кучайтирилди. Чегара-
фақат ҳар бир марказ учун дийлар), Арабон, Қазоқон, лар қатъий маҳкамланди.
алоҳида иш кабинетлари, Тожиклар, Туркон, Пирсиён Ана шундай шароитда ви-

балки миллий-маданий тад- (форслар) сингари даҳа ва лоят ҳокимлиги томонидан
бирлар ўтказиш учун кон- қишлоқ номларини кўп ку- туркман ва ҳинд талабала-
церт зали, тил ўргатиш тў- затасиз. ри учун алоҳида жой ажра-

гараклари хонаси, миллий – Қизиғи шундаки, Бухо- тилиб, кунлик озиқ-овқат

кийимлар ва чолғу асбобла- ронинг узоқ йиллик тарихи маҳсулотлари билан таъ-
ри, кулинарияга оид хона- давомида бирорта ҳам эт- минлаб турилди. Бу жараён

лар ажратилгани аждодла- ник жанжал ёки миллий ке- уч-тўрт ёки ўн кун эмас,
римизнинг анъана ва қад- лишмовчилик ҳолатини ку- 4-5 ойча давом этди. Дав-

риятларини авлодлар оша затмайсиз, – дейди яҳудий латнинг-ку ёрдами майли,

??????????????????????????етказишимизда муҳим омил миллатига мансуб жур- ҳатто ўша «йўғон чўзилиб,
бўлди. налист Абрам Исхаков. – ингичка узилган» кезларда

2021 йил ОҒРИҚ 13
№1 (1983)

Қашқадарё вилояти Маҳалла ва оилани
қўллаб-қувватлаш бошқармаси тақдим эт-
ган маълумотларга кўра, 2020 йилда ви-
лоятда хотин-қизлар томонидан содир этилган
жиноятлар сони 275 тани ташкил этиб, аввал-
ги йилнинг мос давридагига нисбатан сезилар-
ли даражада ўсган. Уларнинг асосий қисмини
фирибгарлик (39 та), ўғирлик (25 та) ва гиёҳ-
вандлик (21 та) билан боғлиқ жиноятлар таш-
кил қилади. Эътибор берган бўлсангиз, кейин-
ги вақтларда фирибгарлик билан боғлиқ жи-
ноятлар, асосан, ишга, ўқишга киритиб қўйиш
билан боғлиқ ҳолда кечяпти. Айтганини қилол-

маса, боз устига қўлга ту-
шиши ҳам деярли тайин
бўлсаю, нега бундай
жиноятлар буткул йў-
қолиб кетмаяпти?

ЖИНОЯТЧИ
АЁЛЛАР сони нега
кºпаймо¿да?
Оқ ювиб оқ тарайди, оч қол- этиш доирасида уларнинг – Ҳуқуқбузарликка ва эттирилган бир даста қоғоз-
Шаҳрисабз шаҳар тиббиёт са тўйғазади, йиғласа овун- ҳар бирига ўзи яшаётган жиноятга қўл урган хо- ни ҳам тутқазади. Амалда
бирлашмаси физиотера- тиради. Касал бўлса изтироб маҳалладаги фаол аёллар тин-қизлар билан ишлаш эса вилоятда хотин-қизлар
пия бўлими катта ҳамшира- чекади, боласининг соғлиги бириктирилган. жараёнида шундай хуло- содир этган жиноятлар сони
си А.Пармонова (мақоладаги учун нимаики керак бўлса, сага келамизки, уларнинг 25 тага кўпайиб турибди...
шахс ва корхоналар номи ўз- қўлидан келган ҳамма нар- Натижа-чи? қиёфаси бизга айбдордан
гартириб ва қисқартирилган сага рози ва тайёр туради, кўра кўпроқ меҳрга муҳтож ***
ҳолда берилмоқда) «катта»- керак бўлса жонини ҳам ая- Хўш, бу кўрилаётган одамни эслатади, – дейди Ёзувчи Тоғай Муроднинг
лар билан гаплашиб, Ш.Аб- майди. Лекин ён-атрофи- тадбирлар қандай натижа вилоят ИИБ ҳуқуқбузар- «Отамдан қолган далалар»
раевани ҳамшира сифатида мизда рўй бераётган ҳодиса- беряпти? Ҳамма гап шун- ликлар профилактикаси асарида шундай лавҳа бор:
бирлашмага ишга жойлашти- ларга, рақамлару далиллар- да. Маълумотларга кўра, бошқармаси хотин-қиз- «Деҳқонқул кун бўйи иш-
риб қўйишга ваъда беради. га дуч келганимизда, «Нега вилоятда ўтган йилда 2141 лар масалалари бўйича лаб ҳориганидан пиш-пиш
Албатта, қуруқ раҳмат эва- аёл ўзига, шаънига номуно- нафар хотин-қиз ички иш- катта инспектори М.Кен- ухлаётган аёлининг абгор
зига эмас, минг АҚШ долла- сиб ишларга қўл уряпти? Ўзи лар органлари профилак- жаева. – Бугунги оила- ҳолига боқиб, хаёлга чўма-
рига! (Шу ўринда бир савол учун муқаддас ва азиз неъ- тик ҳисобига олиниб, 1993 турмуш, қайнона-келин, ди. «Бечора далада-да бир
туғилади: хўш, ҳамшира ни- матларни, кези келса, сариқ нафари профилактик ҳи- эр-хотин атрофида кўп ку- кўйлакда юради, уйда-да
масига ёки кимига ишониб, чақага алишаётганининг са- собдан чиқарилган. Демак, затилаётган можаролар ҳам бир кўйлакда юради. Бе-
бунча катта кетиб юборди? баби нима?» сингари савол- профилактик рўйхатда тур- анча салбий оқибатларга чора кунда-да бир кўйлак
У бирлашмада янги ходимга лар юракни тирнайди. ган хотин-қизлар сони орт- олиб келаётгани ҳеч кимга кияди, тунда-да бир кўй-
талаб борлигини билиб, шу ган. Шуми натижа? сир эмас. Ўрганишлар шуни лак кияди. Бечора ҳаф-
ишга қўл урдими ё ваъда- – Жиноят содир қил- кўрсатмоқдаки, хотин-қиз- талаб бир кўйлак кияди,
нинг таги пучмиди?) ган хотин-қизларнинг 213 Мутасаддиларнинг айти- лар томонидан содир эти- ойлаб бир кўйлак кияди.
нафари 30 ёшдан ошган- шича, ҳисобда турган 437 лаётган жиноятлар юзага Кўйлак алмаштирайин де-
Ҳамшираликка талабгор лар, 59 нафари 18-30 ёш- нафар хотин-қизнинг яшаш келишига асосий сабаб – майди... Ойна қараш учун
эса ҳожатбарорнинг бу иши гача бўлганлар, 3 нафа- шароитлари ўрганилиб, уларда ҳуқуқий маданият вақт тополмайди...», деб
қонунга зид эканини анг- ри 18 ёшгача бўлган воя- бандликка кўмаклашиш тўла шаклланмаган. Шу куюнади у. Асар қаҳрамо-
лайди ва ҳуқуқни муҳофаза га етмаганлар ҳисоблана- маркази билан ҳамкорликда боис хотин-қизларнинг сиё- нининг бу ўйлари мустабид
қилувчи идораларга муро- ди, – дейди Маҳалла ва 193 нафари ишга жойлаш- сий-ҳуқуқий билим ва кў- тузум даври аёллари учун
жаат қилади. Фирибгар во- оилани қўллаб-қувват- тирилди. Шунингдек, 132 никмаларини ошириш бо- оддий воқелик эди.
қеа жойида қўлга олинади. лаш вилоят бошқарма- нафарига моддий ёрдам ва расидаги ишларни жонлан- Бугун-чи, аёлларимиз
си бошлиғининг бирин- нафақа пулларини расмий- тириш лозим. учун барча шароитлар яра-
Энг оғриқли чи ўринбосари Комила лаштиришга кўмаклашилди, тилган-ку! Таълимдами,
масала... Каромова. – Ички ишлар 19 нафарининг даволаниш- Хўш, шу орқали нати- соғлиқни сақлашдами, иж-
органларида профилактик га муҳтожлиги аниқланиб, жа чиқарса бўлар экан, ким тимоий ҳимоядами, ҳам-
Аёл биринчи навбатда она- ҳисобда турган аёлларнинг тиббий диспансерларга қилади шу ишларни? Хо- масида аёллар манфаати
дир. Она – шундай зотки, ўз оилавий шароити ўрганиб юборилди. 13 нафар вояга тин-қизлар масалалари би- устун туради. Ишлайман,
фарзандини ёруғ дунёг­ а кел- бориляпти, доимий муло- етмаган қиз таълимга жалб лан шуғулланувчи идораю тадбиркор бўламан деган
тириш учун не-не машақ- қотда бўлиб, ижтимоий қилинган бўлса, 117 нафа- масъуллар рўйхатини туз- аёл учун давлатимиз то-
қатларни бошдан кечиради. ва маиший муаммоларини рига фуқаролик паспорти санг, сиёҳ етмайди. Ҳар би- монидан қанчадан-қанча
Тунларни тонгларга улайди. ечиш учун кўмаклашилаё- олишга, 23 нафарига тад- рига ўзининг аниқ вазифа- имтиёзлар жорий қилин-
тир. Шунингдек, жиноят со- биркорлик фаолиятини йўл- си тайин қилиб қўйилган. ган. Шундай тўкин-сочин-
дир этган хотин-қизлар би- га қўйишда кўмаклашилган. Ҳаммаси ишлаяпмиз, дей- ли даврда нега аёлларимиз
лан амалга ошириладиган ди, маълумот сўрасанг тўл- жиноятга қўл уради?
якка тартибдаги профилак- Бу яхши. Бироқ ушбу на- қинланиб гапиради, ками-
тик тадбирларни ташкил тижа яна нечта идоранинг га гўёки қилган ишлари акс Шоҳиста БОЗОРОВА
шу ҳақдаги ҳисоботида акс «Mahalla»
эттирилган?

14 ТРАНСПОРТ ХИЗМАТИ 2021 йил
№1 (1983)

узатамиз: метрога тушсангиз, жетон олишга навбат.
Нақд пул узатсангиз, қайтим кутиш, терминал орқали

ЯКГОНА ТРАНСПОРТпластик картадан тегишли суммани ечдиришга чек олиш.

КАРТАСИ
¿ин¢ирликка бар³ам бериб,
пойгаларни тºхтатадими?

Тезкор, шиддаткор за- бу тажрибанинг пойтахти- га тегишли бўлган 128 та вақт синовидан ўтса, тан ДАРВОҚЕ...
монда югур-югур кўп, вақт миздаги жамоат транспор- йўналишнинг ҳар бирига олинади, –дейди 4-ав-
тиғиз. Жамоат транспорти- ти икки тури, яъни автобус АТТО ўрнатилган. Йўловчи тобус саройининг фах- Тошкент шаҳар
дан фойдаланувчи барча ва метрога жорий қили- бу тизимга батамом мос- рий ҳайдовчиси Абду- транспорт тизими-
аҳоли вакилларига қулай- ниши қулай, шаффоф ва лашгунича нақд пул ёки карим Мирдадаев. – Бир ни моделлаштириш-
лик яратишни эса давр- қинғирликларга нуқта қўя- аввал амалда бўлган ойлик кунлик умумий масофа- нинг бош режаси-
нинг ўзи тақозо этмоқда. ди. Ягона транспорт кар- йўл карточкаларининг сақ- миз 300 км., рейсларимиз га мувофиқ, аҳоли
таларини ATTO, МyUzcard, ланиб туриши назарда ту- сони эса 14-16 мартагача. учун сифатли ва қу-
Кўп ҳолларда жорий Apelsin, Payme, CLICK ва тилган. Хўш, ягона транс- Сир эмаски, айрим битта лай хизматни жорий
этилган янгилик савол ва шу каби бошқа тўлов ти- порт картасининг жорий йўналишдаги ҳамкасбла- этиш мўлжалланмоқ-
ажабланиш билан қабул зимлари мобил иловаси этилишини оддий йўловчи римиз шеригини «қувиб» да. Бунга кўра, 200
қилинади. Унга мослашиш орқали, шунингдек, АТТО қандай қабул қилмоқда? ўтишга, кўпроқ йўловчи- та йирик чорраҳада-
жараёнида аввалгиси би- сайтидаги шахсий каби- ни миндириб, мўмайгина ги мавжуд юкламалар
лан солиштиришга одат- нет орқали ҳам тўлдириш – Жамоат транспортидан даромад топгиси келгани- архитектураси ва све-
ланганмиз. АТТО, яъни ав- имконияти мавжуд. У банк кўп фойдаланганим боис, ни билмаймизми? Бунинг тофор фазасини ўз-
томатлаштирилган тўлов картаси каби ҳимояланган, ойлик йўл карточкасидан охири вой, бирда бўлмаса гартириш, жараённи
тизими оператори хизма- хавфсизлик даражаси ўта фойдаланганман, – дейди бирда йўл-транспорт ҳо- моделлаштириш орқа-
тининг йўлга қўйилиши юқори. Йўқотиб қўйилган ЎзМУ талабаси Иқбол дисаси содир бўлганини ли уларнинг ўтказув-
ҳам аҳолида ана шундай карта телефон рақамига Олимова. – Қишки таътил- кўрганмиз. Янгидан жорий чанлик даражасини
саволларни пайдо қилмоқ- боғланган бўлса, фойдала- дан сўнг ўқишга қайтсак, этилаётган АТТО тизими ошириш концепцияси
да? Хўш, ушбу тизимнинг нувчи ўз картасини блок- 60 минг сўмлик йўл кар- шошмашошар, кўпроқ ўз ишлаб чиқиляпти. Ло-
аҳоли учун қандай қулай- лаши мумкин. Вазирлар точкасини олиш малоллик жиғилдонини ўйлайдиган йиҳа ниҳоясига етка-
лиги бор? Маҳкамасининг 2020 йил 9 туғдирарди. Январь ойи- ҳайдовчининг яширин пул зилса, мавжуд йўна-
октябрдаги «Умумий фой- нинг ўтиб кетган кунла- ўмаришига йўл қўймай- лишдаги автобуслар
– Шу кунга қадар аҳо- даланиладиган транспорт- ри учун пул тўлаш кимга ди. Чунки янги аппаратда ҳаракатланиш тезли-
лига транспорт хизмати да йўловчи ташувчилар ёқади, дейсиз? Олмай қўя нақд пул тўловига мўлжал- ги 25 фоизга ошири-
кўрсатишда турли ному- фаолиятини ҳамда уларни қолай десам, чўнтагимдан ланган валидатор бор. Йў- лади. Светофор фа-
вофиқлик ва ноқулайлик- молиялаштириш тартибини кўп пул кетади. Барибир ловчи пул берганда, ал- засини ўзгартириш
лар кузатилар эди, – дей- такомиллаштириш тўғри- карточка олишга мажбур батта, чиптачидан чек та- орқали транспорт во-
ди «Тошшаҳартрансхиз- сида»ги қарори билан ҳу- бўлардим. Мен каби ижти- лаб қилиши керак. Ҳар бир ситаларининг тўхтаб
мат» АЖ масъул ходи- қуқий асос яратилган янги моий ҳимояга муҳтож та- чек тизимга киритилади туриш вақти 48 фоиз-
ми Азимжон Маҳаммад- тизим босқичма-босқич лаба, ўқувчи, пенсионер ва чиптачи автокорхонага га камаяди. Энг узоқ
жонов. – Нақд пул тушу- нақд пулдан фойдаланиш ва ногиронлар энди уч йил қайтгач, барча нақд пул- магистраль йўналиш
ми борми, уни ўз манфаати жараёнига барҳам беради. муддатга сотиб олган ягона лар тўлови чекини кассир- бўйича ҳаракатла-
йўлида ўзлаштириш ҳолла- Чиптачи бўлиб ишлаётган транспорт картасида истаса га топшириши мажбурий- ниш вақти ўртача 45
ри бўлган, албатта. Бунинг ходим назоратчи сифатида 5 кун, истаса 10 кунга мўл- дир. Бу эса шаффофликни фоизга қисқариши
устига навбатбозлик, қай- ўз фаолиятини давом этти- жалланган суммани жой- таъминлайди. кўзда тутилган.
тим беришга вақт сарфлаш ради. лай олади ва энг муҳими,
ёки йўловчи ҳақига хиёнат нархи имтиёзли. Январь Автоматлаштирилган тў-
қилишдек салбий ҳолат- Ягона транспорт ойининг 11 кунидан фев- лов тизими операторидаги
лар ҳам учрарди. Тошкент картасидан ралнинг 11 кунигача бўл- барча жараёнлар «Тошша-
шаҳри ижтимоий инфра- ган давр учун мен 60 минг ҳартрансхизмат» акциядор-
тузилмаси кескин ўзгариб, кимлар, қандай сўмлик ягона транспорт лик жамияти ёки «Тошкент
кўп қаватли тураржой би- фойдаланади? картасини арзонлаштирил- метрополитени» давлат
нолари, саноат корхонала- ган нархда сотиб олишим унитар корхонаси ходим-
ри, тадбиркорлик субъект- Пойтахтимиз кўчала- мумкин. Бу мен каби барча лари зиммасидагина эмас,
лари сони ошди, транспорт ри тонгдан хуфтонга қа- аҳоли вакилларига вақтдан балки кенг жамоатчилик
хизматига бўлган эҳтиёж дар гавжум. Тирбандлик ютиш, контактсиз хизмат- назоратидаги оммавий ҳа-
тобора кенгаймоқда. Авто- орасида ҳаракатланаётган дан фойдаланиш имкония- ракатга айланиши керак.
матлаштирилган тўлов ти- барча автобуслар эса янги тини яратмоқда. Ана шунда кўзда тутилган
зими оператори бу муам- тўлов тизими билан йўлов- мақсад ўз мевасини беради.
моларнинг барчасига бит- чиларга хизмат кўрсата Ҳайдовчи қандай
та операция билан чек қўя бошлади. «Тошшаҳарйў- фикрда? Ҳулкар КУЗМЕТОВА
олади. Ривожланган дав- ловчитранс» тасарруфи- «Mahalla»
латларда қўлланилаётган даги 8 та автобус саройи- –Ҳар қандай янгилик

Си?р?д?а?р?ё?в?и?л?о?я?т?и?д?а?а?ҳ?о?л?и?б?и?л?а?н?и?ш??л?а?ш?н?и?нг «маҳаллабай» тизими жорий этилмоқда.

2021 йил ТИББИЁТ 15
№1 (1983)

Бирламчи тизим: ТИББИЙ КЄРИК ВА
ТИББИЙ ХАТЛОВ
касалликлар камайишига ечим бºла оладими?

Кексалар дуосида шу гап бор: «Тинчлик, тан сиҳатлик ва хотир-
жамлик бўлсин!». Бу – оддийгина ҳақиқатдир ва саломатлик энг
катта бойликка тенглаштирилади. Шу боисдан ҳам давлат бюдже-
тини шакллантириш учун ҳозирги шароитда тиббий хизматга ажрати-
ладиган харажат 2020 йилга нисбатан камида 15 фоиз оширилмоқда.
2021 йилда соғлиқни сақлаш тизимига қарийб 20 триллион сўм, шун-
дан коронавирусга қарши курашиш тадбирлари учун 3 триллион сўм ва
дори-дармон харидига 1,8 триллион сўм белгиланиши кўзда тутилган.

2021 йил нима витамин ва минералларга Тиббий кўрик йил 12 ноябрда имзолаган лиши бу борада янги қадам
«Бирламчи тиббий санита- бўлиши ният қилинди.
учун аҳоли тўйинтирмаслик юрак қон- ўзини оқлади(ми?) рия ёрдами муассасалари
саломатлигини томир, эндокрин, хавф- фаолиятига мутлақо янги – Соғлиқни сақлаш ва-
мустаҳкамлашга ли ўсма каби эрта ўлимга Юртимизда 1998 йилдан механизмларни жорий қи- зирлиги томонидан Қаш-
олиб келувчи касалликлар эътиборан бирламчи тизим лиш ва соғлиқни сақлаш қадарё вилоятида ўтган
бағишланди? кенг тарқалишига сабаб – қишлоқ врачлик пунк- тизимида олиб борилаёт- йилнинг декабридан бош-
бўляпти. ти ва оилавий поликлини- ган ислоҳотлар самара- лаб тиббий хатлов жараё-
Дунё мамлакатларининг канинг аҳолига тиббий-са- дорлигини янада ошириш нига киришилди,– дейди
деярли барчасида кузатил- – Афсуски, аччиқ ҳақи- нитария хизмати йўлга қў- чора-тадбирлари тўғриси- Соғлиқни сақлаш вазир-
ган коронавирус инфек- қатдан кўз юма олмаймиз, йилган бўлса, орадан йил- да»ги фармонига мувофиқ, лиги бош мутахассиси
цияси республикамизда – дейди Соғлиқни сақ- лар ўтиб, у ўз зиммасига оила шифокори ва унга кў- Умида Газиева. – Воҳа-
ҳам жуда мураккаб вазият- лаш вазирлиги ҳузури- юклатилган вазифани ом- маклашувчи 5 нафар ўрта нинг 3 300 000 дан ортиқ
ни юзага келтирди. Статис- даги Аҳолининг соғлом мавий тиббий кўрик, юқум- тиббиёт ходимидан ибо- аҳолиси антропометрик
тик маълумотларга кўра, турмуш тарзини қўллаб- ли касалликларга қарши рат тиббий бригада фао- ўлчовларини олиб, хат-
2020 йилнинг март ойидан қувватлаш ва жисмо- курашиш, хасталикни да- лият кўрсатади. Оила ши- ловдан ўтказиш мураккаб
то бугунга қадар юртимиз ний фаоллигини оши- волашни аҳоли пунктлари- фокори фаолият юритаёт- иш ва у тиббий кўрикдан
аҳолисининг 77350 нафа- риш маркази директори да ташкил қилиш жараё- ган маҳалла аҳолиси қан- кескин фарқ қилади. 1535
ри ана шу касалликка ча- Барно Одилова. – Ўзбе- ни орқали уддалаб келди. чалик соғлом турмуш тарзи та тиббий бригада аъзола-
линиб, соғайиш кўрсаткичи кистонда ҳар йили қайд 2 ёшгача болалар орасида тамойилларига риоя қилса, ри ўлчов тасмаси, махсус
98 фоизни ташкил этаёт- қилинаётган ўлим ҳолатла- бошқарилувчи инфекцияга касалликнинг тарқалган- тарози, пульсоксиметр, то-
ган бўлса-да, ҳали вазият рининг 78 фоизи юқумли қарши курашиш, ҳомила- лик даражаси паст бўлса, нометр каби хатлов учун
батамом барқарорлашга- бўлмаган касалликлар ту- дор аёлда антенетал кўрик ва ниҳоят амалга оширил- зарур анжомлар асосида
ни йўқ. Қолаверса, юрт- файли юз бермоқда. Жинси ўтказиш орқали оналар ва ган профилактик тадбирлар тегишли йўриқномага му-
дошларимиз орасида қайд ва ёши бўйича стандарт- гўдаклар ўлими бир неча самараси сифатида эрта, вофиқ, ҳар бир кишининг
қилинаётган артериал ги- лаштирилган ўлим сабаб- баробарга камайди. Аммо оналар ва гўдаклар ўлими тана индексини яратиш-
пертония, қандли диабет, лари умумий тузилмасида тизимдаги ана шу мувоза- қайд қилинмаса, сил, хавф- моқда. Унинг вазни, бўйи,
хавфли ўсма, юрак, буй- биринчи ўринни қон айла- натни бузмаган ҳолда бир- ли ўсма, юрак қон-томир кўкрак ва бел айланаси
рак етишмовчилиги, жигар ниш тизими (69 фоиз), шу ламчи тизим олдига касал- ҳамда қандли диабет хаста- қанча? Қандай касалликка
циррози, оқ қон каби ка- жумладан юрак ишемик ликни эрта аниқлаш ва да- ликлари барвақт аниқлан- чалинган? Нима еб-ичади?
салликларнинг тобора кў- касаллиги, артериал ги- волаш эмас, балки унинг са, улар маошига қўшимча Фаол жисмоний ҳаракатга
пайиши эл саломатлигини пертония ва унинг асорати профилактикаси ва аҳо- устама ҳақ тўланади. қанча вақт сарфлайди? Ка-
сақлаш билан боғлиқ муам- бўлган миокард инфаркти, лини соғлом турмуш тарзи салликни даволашдан кўра
моларни ҳукумат миқёсида бош мияга қон қуйилиши қоидаларига ундаш маса- Тиббий хатловнинг олдини олишда муҳим роль
жиддий кўриб чиқиш, энг эгаллайди. Кейинги ўрин- ласи кун тартибига чиқ- кўрикдан фарқи ўйнайдиган бу параметр-
муҳим чора-тадбирларни да хавфли ўсма (8 фоиз), моқда. Халқона ибора би- бор ларнинг барчаси электрон
белгилаш заруратини кел- қандли диабет (3 фоиз) ва лан айтганда, «Касалликни базага киритилмоқда.
тириб чиқармоқда. нафас олиш аъзолари су- даволагандан кўра унинг Касалликни даволаш жа-
рункали касалликлари (3 олдини олган афзалроқ- раёнидан кўра, унга ча- Дарҳақиқат, глобаллаш-
Касаллик турлари фоиз) ва бошқа хасталик- дир». линмаслик чора-тадбирини ган жамиятда тиббиёт соҳа-
кўпаймоқда? Нима лар турибди. Ҳар қандай аввалдан белгилаш сама- си у билан ҳамқадам бўлма-
оқибатнинг сабаби бўлга- – Соғлиқни сақлаш тизи- рали эканлиги ўз ҳаётий са, орқада қолади, ривож-
учун? нидек, касаллик турлари мида 2 мингдан зиёд бир- тасдиғини топган. Қайси ланмайди. Янгиланаётган
кўпайишига аҳолида тиб- ламчи тиббий-санитария дардга чалинмасин, киши замонда инсон саломатли-
Биринчи галдаги энг за- бий маданият етишмасли- ёрдами муассасаси мав- ундан халос бўлиш учун ги билан боғлиқ муаммолар
рур чора-тадбирлар бел- ги ва ўз саломатлиги учун жуд,– дея давом этади миллионлаб пул сарфлай- «урчиётган» экан, бефарқ
гиланса-да, инсоннинг умр етарли даражада қайғур- Барно Одилова. –Аҳолига ди. Агар унга дучор бўл- бўлишга ҳеч кимнинг ҳаққи
кўриш даражаси акса- маслиги ҳам шарт-шароит тиббий хизмат кўрсатаёт- маслик саъй-ҳаракатлари йўқ. Нафақат соҳа вакилла-
ри ҳолларда ўзига боғлиқ яратиб қўймоқда. Бунинг ган ходимларнинг ёппасига қилинса, ўша миллионлар- ри, балки ҳар бир инсон ўз
эканлигини ҳамма ҳам анг- устига бирламчи тизимда патронаж хизматини ўтка- ни мўлжалдаги бошқа мақ- соғлигини асраб-авайлаш
лаб етавермайди. Овқатла- тиббий хизмат кўрсатишда- зиши эмас, балки мақсадли садга йўналтириш мумкин. ҳақида ўйласагина давлат
ниш рационига амал қил- ги оммавий ёндашув, рас- ва манзилли тарзда ишла- Аҳоли саломатлигини сақ- миқёсида қўйилаётган усту-
маслик, таркибида туз, қа- миятчилик учунгина қилин- ши, скрининг дастурларини лаш масаласига давлат вор мақсадга эришилар эди.
лампир, қанд, ёғ миқдори ган кўрик эндиликда ўзини ўтказиши режалаштирил- миқёсида эътибор қарати-
оқламаётгани ойдинлашди. моқда. Президентимиз 2020 Ҳулкар КУЗМЕТОВА
?????????????????????????????????кўп бўлган таом ва ширин- «Mahalla»

ликларни ҳаддан зиёд ис-
теъмол қилиш, организмни

16 ТАЛОНЧИЛИК 2021 йил
№1 (1983)

Навоийда 506 миллион сºмлик
ГАЗНИ КИМ
ЄЎИРЛАДИ?
Қишнинг қақшатар совуғи мамлака-
тимизнинг айрим ҳудудлари, жум- наларда табиий газдан ўғ- ча ҳамкорлик олиб борил- нинг газ таъминотидан но-
ладан, Навоий вилоятининг шимо- ринча фойдаланилган. Шу- ганида, ишлаб чиқарувчи- рози бўлиб, кўчада тўплан-
ларнинг газ таъминотига гани ҳақидаги хабар тар-
лий туманларида кечаси ҳарорат -20 нингдек, «Экономик про- бўлган эҳтиёжи ўз вақтида қалди.
даражагача тушиб кетиши билан куза- жект» МЧЖга қарашли оҳак ҳисоб-китоб қилинганида,
тилмоқда. Шу боис аҳоли тураржойла- ишлаб чиқариш корхона- улар бундай қинғирликка – Декабрь ойи боши-
ри ва ижтимоий соҳа объектларини эҳ- си ҳамда «Карманаагроин- қўл урармиди? да «Гулобод» ва «Каловот»
вест» МЧЖга тегишли газ маҳаллалари аҳолиси тўп-
Газ ҳисоблагични ланиб, уйлари совуқлиги
тиёжга яраша иситиш мақсадида авто- тўлдириш шохобчаси ҳам ҳисобдан учун норозилик билдириш-
ган. Можарони телефонда
мобилга газ қуйиш шохобчаси иш вақти газ тармоғига ноқонуний адаштиришди тасвирга олиб, ижтимоий
соат 15.00 гача қатъий белгиланди. равишда, яширинча улан- тармоқларга тарқатиш-
ган. Рейдда аниқланган ҳо- Тадбиркорлар газ тар- ган, – дейди «Hududgaz
моғига яширинча уланиш- Navoiy» газ таъмино-
латлар юзасидан камчилик- ни қай йўл билан амалга ти филиали масъул хо-
оширишгани бизга қорон- дими Зебо Қутлиева. –
ка йўл қўйган тадбиркор- ғи. Аммо хусусий секторга «Hududgaz Navoiy» газ таъ-
тегишли айрим корхоналар- миноти филиали раҳбари
Давлатимиз раҳбари то- миқдорда моддий зарар ет- лик субъектларига нисба- да газ ҳисоблагичга таъсир бошчилигидаги масъуллар
кўрсатиб, «ақлли» мосла- шу заҳотиёқ воқеа жойига
монидан газ экспортини казган бу ҳолат учун фақат тан қонуний чора кўрилди мани ҳисобдан чалғитишга етиб боришди. Дарҳол аҳо-
уринилгани ачинарлидир. лининг ҳақли эътирозига
қисқартириб, аввало, аҳо- ана шу «ишбилармон» тад- ва икки томонлама тузил- Рейд жараёнида айрим ана сабаб бўлаётган муаммони
шундай тадбиркорларнинг бартараф этишга киришил-
ли эҳтиёжларини қондириш биркорлар айбдорми? ган шартномалар қайта кў- қилмиши ҳам фош бўлди. ди ва газ босими меъёрига
Жумладан, Навоий шаҳри- келтирилди. Кармана тума-
юзасидан кўрсатма берилга- Иссиқхона риб чиқилиб, газ тармоғи- да фаолият кўрсатаётган нининг «Деҳқон» маҳалла-
ни эса халқимиз манфаатла- яширинча дан узилган корхоналар- «Асилбек Лобар» МЧЖ му- сида ҳам аҳоли мурожаатла-
рига мосдир. Бу кунига 7-8 иситилган(ми?) га уни етказиб бериш яна тасаддилари ҳам газ ҳи- ри асосида газ босими анча
миллион куб-метр газни қў- йўлга қўйилди. соблагични «қайта ишлов- кўтарилди. Шунингдек, маз-
дан ўтказиб», корхонада кур маҳалланинг «Гулзор»
шимча равишда аҳоли яшаш «Hududgaz Navoiy» газ – Яқинда иссиқхонада фойдаланилган газ ҳажми- кўчасидаги 9 та газ тақсим-
ни камроқ кўрсатиб, тўлов- лаш қурилмаси қайта назо-
пунктларига йўналтириш таъминоти филиали томо- қувурлар монтажини ту- да фойда кўришга интилиш- ратдан ўтказилди.
ган. Рейд жараёнида оҳак
имконини бермоқда. Аммо... нидан давлат назорат ор- гатиб, тармоққа уланган ва ғишт ишлаб чиқарувчи Суҳбатдошимизнинг таъ-
корхона ўзбошимчалик би- кидлашича, Хатирчи ту-
Ўз манфаати йўлида ўз- ганлари билан ҳамкорлик- эдик. Совуқ тез тушгани лан газ ҳисоблагичдан ол- манидаги «Деҳқонобод»
дин қувурга уланиш орқали маҳалласи Хўжа қишлоғи
гага зарар етказиш ҳамиша да рейд уюштирилди. Жа- боис газ таъминоти кор- 98 минг метр куб газ талон- аҳолиси мурожаати асо-
торож қилинганлиги ва газ сида ҳам ҳудуддаги газ
гуноҳ ҳисобланган ва бунга раёнда кўп тармоқли иш- хонасига бориб, аввалдан таъминоти корхонасига 98 қувурлари ва тақсимлаш
миллион сўм миқдорда за- пунктлари созлангач, газ
қонуний жавобгарлик ҳам лаб чиқариш корхоналари тузилган шартномамизга рар келтиргани аниқланди. босими бир меъёрга келти-
рилган. Нима учун бу тад-
мавжуд. Ўғирликнинг эса томонидан айнан иссиқ- ўзгартириш киритиб, газ- Шунингдек, яна бир бирлар айни қаҳратон кун-
оҳак ишлаб чиқариш цехи- ларида, аҳоли норозилиги-
катта-кичиги йўқ. Сени қўл- хоналар яширинча равиш- лашган ҳудудимизни қайта да истеъмолчи газ тақсим- дан кейин амалга оширил-
лаш қурилмасини регуля- ди? Ваҳоланки, газ таъми-
лаб-қувватлаётган давлат да газ тармоғига улангани ҳисоблатишга улгурмадик. торидан сим орқали тўх- ноти корхоналари куз-қиш
татиб қўйганлиги маълум мавсумига тайёргарлик бў-
мулкини талон-торож қи- аниқланди. Бу борада эътиборсиз бўл- бўлди. Оқибатда 437 664 йича масъул эмасми? Де-
метр куб табиий газ ҳисоб- мак, «Hududgaz Navoiy»
лиш, халққа жабр етказиш – Тадбиркорга ярати- ганимдан пушаймонман, – га олинмай сарф қилинган газ таъминоти филиалида-
ва таъминот корхонасига гилар газ босими пасайи-
қанчалик оғир гуноҳ. лаётган имконият ва қу- дейди «Нурли диёр пар- 437 миллион 664 минг сўм шига қиш қаттиқ келганию
зарар етказилган. Бундай айрим тадбиркорлар газ-
Қаҳратон қиш кунлари- лайликларга шукр қил- ранда» МЧЖ раҳбари қинғирликларнинг бар- дан ноқонуний фойдалан-
ча сабабчиларига қонуний ганини рўкач қилмасдан,
да Навоий вилоятининг ай- май, қинғир йўлни танла- Акбар Жўрақулов. – Ҳо- чора кўрилди ва эътибор- масаланинг бу жиҳатлари-
лиси, «ишбилармон» ис- га ҳам эътибор қаратиши
рим ҳудудларидаги кўп- ган тадбиркорлар томо- зирда ҳамма ҳужжатлари- теъмолчилар газ таъмино- лозим. Шундай эмасми?
тидан узиб қўйилди.
лаб аҳоли хонадонларида нидан жами 506 миллион миз жойида, газдан қону- Холбиби САФАРОВА
Ўтган йилнинг декабри- «Mahalla»
газ босими кескин паса- сўмлик табиий газ ўғир- ний фойдаланяпмиз. да ижтимоий тармоқларда
Кармана тумани аҳолиси-
йиб кетди. Албатта, бундан лангани аниқланди, – дей- Шу ўринда бир мулоҳаза

аҳоли, хусусан, кексалар, ди «Hududgaz Navoiy» туғилади: вилоятда 180 та

ҳомиладор аёллар ва ёш газ таъминоти филиали замонавий иссиқхона тад-

болалар азият чекишди. бўлим бошлиғи Руслан биркор ва газ таъминоти

Сал аввалроқ ижтимоий Александров. – Навоий корхонаси ўртасида тузил-

тармоқларда вилоят тад- ва Зарафшон шаҳарлари ган шартнома асосида та-

биркорлик субъектлари то- ҳамда Кармана туманида биий газ билан иситилади.

монидан газ тармоқларига жами 7 та объектда табиий Шу каби қонуний йўл би-

ноқонуний уланиш ва газ газга ноқонуний уланил- лан табиий газдан фойда-

ҳисоблагичга таъсир ўтка- ган. Ҳисобга олинмай сарф ланмасдан, иссиқхонасини

зиб, бу мосламаларни ҳи- қилинган газ ҳажми 537,7 яширинча равишда газ тар-

соб-китобдан «чалғитиш»га минг метр кубни, бунинг моғига улаган тадбиркор-

уриниш ҳолатлари аниқ- оқибатида газ таъминоти га «жабрдийда» газ таъми-

лангани тўғрисида хабар корхоналарига етказилган ноти корхонасининг «чақ-

тарқалган эди. Газ таъми- зарар эса 506 миллион 200 қон» ходими амалий ёрдам

ноти корхонасидагилар ана минг сўмни ташкил этади. кўрсатмаганмикан? «Удда-

шундай қинғирликлар ту- Маълумотларда кўрсати- бурон» мутахассис ва «иш-

файли ҳам қонуний истеъ- лишича, Навоий шаҳрида- билармон» тадбиркорнинг

молчилар эҳтиёжини қон- ги «Навоий Парвоз» МЧЖга ҳар иккиси бундан манфаат

диришда муаммо туғилиши- қарашли, Зарафшон шаҳ- кўрган бўлиши мумкин

ни айтишади. Хўш, аҳоли- ридаги «Нурли диёр пар- эмасми? Агар «Hududgaz

нинг ҳақли эътирозларига ранда» МЧЖга тегишли Navoiy» газ таъминоти фи-

«саHбuаdбudбgўлazишNaб?vиo?лiyа?»н?гба?изр?тгаа?ъ-??ҳ«?аҚ?мидз?иа?лКт?аерп?маа?ҳна?ам?ткуо?мра?Он?исид?ёа»г?и??мл?иоан?ли?ида?мну?ттаа?сда?бди?дриклоаррлиикто-

миноти филиалига катта МЧЖ таркибидаги иссиқхо- субъектлари билан етарли-

ҲУҚУҚ 17
2021 йил

СУД ІУКМИ№1(1983)
адолатни таъминлаши шарт!

Одамлар ҳамма нарсага чидаши га яқин қаро- кўриб чиқилар эди. Бир- ДАРВОҚЕ...
мумкин, лекин адолатсизлик- ри ноқонуний деб гина 2019 йилда вилоят
ка, ноҳақликка чидай олмайди. топилиб, фуқаролар судлари қабул қилган 13 Жорий йилда инсон
Суд биносига келган ҳар бир ва юридик шахсларнинг мингта шундай қарор Олий ҳуқуқлари тўла-тўкис
инсон Ўзбекистонда адолат борлигига, бузилган ҳуқуқлари тик- суд томонидан ўзгартирил- таъминланиши йўли-
қонун устуворлигига ишониши керак. ланган. ган ва бекор қилинган. да суд қарорларини
қайта кўриш институ-
Аммо шундай тақдирлар сини ислоҳ этиш борасида Оқлов ҳукмлари Давлатимиз раҳбари то- ти такомиллаштирили-
борки, ўз вақтида етарли- 40 дан ортиқ қонун, фар- кўпайган монидан «бир суд – бир ши муносабати билан
ча далил-исботлар бўлма- мон ва қарорлар қабул қи- инстанция» тамойилининг Ўзбекистон Республи-
са-да, жазо муддати тайин- линди. Олий судда маъму- Қонунчилигимизда эс- илгари сурилиши суд қа- касининг Маъмурий
ланган. Бундай фуқаро- рий ишлар бўйича суд- кидан қолган «ишни қў- рорларини қайта кўриш ти- жавобгарлик тўғриси-
лар табиийки, жамиятдаги лов ҳайъати, ҳудудларда шимча тергов»га қайта- зимида йиллар давомида даги, Маъмурий суд
адолатсизликдан ўксинган. маъмурий судлар ташкил риш институти тугатилди. тўпланиб келинган муам- ишларини юритиш тўғ-
Ўнлаб шундай тақдир эга- этилди. Бундан кўзланган Бироқ кўплаб ижобий ўз- моларнинг ҳал қилинишида рисидаги, Жиноят-про-
лари Олий судга мурожаат мақсад – давлат органла- гаришларга, суд-ҳуқуқ со- айни муддао бўлди. Таъ- цессуал, Иқтисодий
қилишган. Ўзининг ҳақли- ри ва мансабдор шахслар- ҳасида олиб борилаётган бир жоиз бўлса, бу тамо- процессуал ҳамда Фу-
гини исботлаш йўлида ўн- нинг ғайриқонуний хатти- ислоҳотларга қарамасдан йил ушбу тизимни тубдан қаролик процессуал
лаб мурожаатлар билан ҳаракатлари устидан судга халқ орасида судга ишонч- кўриб чиқишга асос солди. кодексларига ўзгар-
чиқсалар-да, ҳар сафар шикоят қилиш борасида- сизлик кайфияти ҳанузга- Жорий йилдан бир-бирини тириш ва қўшимчалар
бир хил мазмундаги жавоб ги конституциявий ҳуқуқни ча мавжуд. такрорлайдиган суд бос- киритиш ҳақида бешта
берилганидан адолатдан таъминлашдир. Дастлаб- қичлари қисқартирилади. қонун лойиҳаси парла-
умидини узганлар ҳам бор. ки терговда давом этиб ке- Шу боис ўтмишда судлар Халқаро стандартларга мос ментнинг қуйи палата-
лаётган қонунбузилиш ҳо- томонидан йўл қўйилган равишда уч босқичли суд си томонидан қабул қи-
Энг ачинарлиси, адолат латларини фақат ва фақат хатолар, ноҳақ чиқарил- тизими яратилади. Яъни линиб, яқинда Сенат-
маскани, деб ўйлаб борган судларнинг ҳақиқий муста- ган ҳукм ва ажримлар ҳо- биринчи инстанция – туман нинг ўнинчи ялпи маж-
суд идораларида корруп- қиллигига эришиш орқали зир судлар томонидан қай- (шаҳар) судлари, айрим лисида маъқулланди.
цион ҳолатларнинг юз бе- бартараф этиш мумкин. та кўриб чиқилиб, бундай тоифадаги мураккаб ишлар
риши жамиятнинг оғриқ- ҳолатларга холис ҳуқуқий бўйича – вилоят судлари, ишларни дастлабки эши-
лиқ нуқтаси. Мисол учун, — Айнан суд жараёнида баҳо берилмоқда, ноҳақ апелляция инстанцияси – тиш амалиёти янги тартиб
октябрь ойида Урганч ту- шахсларнинг содир этган айбланганлар оқланмоқда. вилоят даражасидаги суд- сифатида жорий этилади.
манлараро суди судьяси қилмишида жиноят тар- Натижада оқлов ҳукмла- лар, кассация инстанция- Бунда ишни тўхтатиш ёки
пора сифатида келишил- киби бор ёки йўқлиги би- ри кўпайди. Хусусан, ўт- си – Олий суддан иборат тугатишга асос етарли бўл-
ган 10 минг АҚШ долла- линади, — дейди Олий ган тўрт йилда 2 минг 750 бўлади. Натижада судлар- са, суд ишни аввалгидай
ридан 1200 АҚШ долла- суд раисининг бирин- дан ортиқ оқлов ҳукми чи- да ишларнинг якуний ечим тергов ёки прокурорга қай-
рини олаётган вақтида чи ўринбосари Роба- қарилган. 2020 йилнинг топмасдан, қайта-қайта тармасдан, ўзининг якуний
ашёвий далиллар билан хон Маҳмудова. — То- ўзида 763 нафар фуқа- кўрилишига, фуқаролар- қарорини қабул қилади.
қўлга олинган. Шунинг- монларнинг ҳуқуқлари ва ро оқланди. Шунингдек, 1 нинг ҳуқуқлари бузили-
дек, маст судьянинг йўл- бузилган манфаатлари- минг 610 нафар фуқарога ши ҳолатларига, айниқса, ***
патруль хизмати ходимига ни тиклаш, айбсиз шахс- асоссиз қўйилган модда- уларнинг йиллар давоми- Бугун давр ўзгаряпти.
қаршилик қилгани, маъ- ни оқлаш, айбдорларни эса лар айбловдан чиқарилди да овора ва сарсон бўлиб, Судьяларни тайинлаш ти-
мурий судья томонидан 8 қонунларда белгиланган ва ўзгартирилди. Жиноий судма-суд юришига барҳам зимидан тортиб, судда кў-
миллиард сўм талон-торож таъсир чораси ёки жазога жазоларни либераллаш- берилади. риладиган ишлар тизимига
қилингани ва озодликдан тортиш халқнинг давлат ва тириш борасидаги исло- ҳам янгиликлар киритил-
чекланган шахснинг зиё- ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ҳотлар натижасида бу йил Учтаси биттага ди. Юртбошимиз суд-ҳу-
фатида қатнашган судья органлар ҳамда суд фао- судланган шахсларнинг 74 жамланади қуқ тизимини ислоҳ қилиш
кўп ўтмай уни озодликка лиятига бўлган ишончини фоизига нисбатан озодлик- билан бирга, ушбу соҳани
чиқаргани ҳақидаги ҳолат- мустаҳкамлайди. дан маҳрум қилиш билан — Бундан кейин вилоят- ҳеч кимга тобе бўлмасдан
лар Коррупцияга қарши боғлиқ бўлмаган жазолар ларда жиноят, фуқаролик, шаффоф тарзда ҳар бир
курашиш агентлиги томо- Ўтган қисқа даврда маъ- тайинланди. Жазо мудда- иқтисодий судлар асоси- инсон тақдирини адолат-
нидан очиқланган. мурий судлар ҳаётий за- тини ўтаётган ва тузалиш да ягона умумюрисдикция ли ҳал этиш кераклигини
рурат сифатида фаолият йўлига қатъий кирган 616 судлари ташкил этилади, уқтирмоқдалар. Чунки энг
Хўш, жорий йилдан суд кўрсатишга ҳақли эканини нафар фуқаро афв этилди. — дейди Р.Маҳмудова. — аввало, халқда ушбу ти-
тизимида қандай ўзгариш- исботлади. Биргина 2019- Бу ўринда вилоят даража- зимга нисбатан ишонч уй-
лар кутилмоқда? Олиб бо- 2020 йиллар давомида Бугунги кунгача вилоят сидаги 3 та суд битта суд ғониши муҳим.
рилаётган ислоҳотлар адо- маъмурий судлар томони- судлари чиқарган қарор сифатида бирлаштирили-
латга хизмат қиладими? дан 29,6 мингдан зиёд иш устидан берилган шикоят- ши хусусида гап бормоқ- Нилуфар ЮНУСОВА
кўрилиб, улардан қарийб лар шу судларнинг ўзида да. Ушбу янгилик, албатта, «Mahalla»
Одил ҳукмни фақат 20,2 мингтаси ёки ҳар уч- аҳоли ва тадбиркорларга
суд айтади тадан иккитаси қаноат- катта қулайликларни яра-
лантирилган. Жумладан, тиши тайин. Шунингдек,
Юртимизда сўнгги 4 йил ҳокимларнинг 2,6 минг- халқаро ташкилотлар ва
давомида суд-ҳуқуқ соҳа- экспертларнинг эътирози-
га сабаб бўлаётган, одил
судловга хос бўлмаган иш-
ларни назорат тартибида
кўриш амалиёти бекор қи-
линади. Жорий йилдан суд
муҳокамасига қадар судда

Коррупцияга қарши курашиш халқаро стандартларини қонунчиликка
имплементация қилиш бўйича «Йўл харитаси» тасдиқланди.

18 БОР ГАП 2021 йил
№1 (1983)

ЭЛЕКТР ТОКИ СОАТЛАБ ЭМАС,
суткалаб берилмаслигига
ким айбдор? БУНГА
НИМА
ДЕЙСИЗ

Бугун аҳолини қийнаётган энг Токни долларга
долзарб муаммолардан бири, бу – баҳолаган
электр энергиясидаги узулишлар- шоввозлар
дир. «Уч кундан бери чироқсиз ўти-
рибмиз», «Ҳатто шифохоналарда ҳам Гуруч кўрмак-
чироқ йўқ, туғуруқ жараёнлари учун сиз бўлмайди,
шамдан фойдаланяпмиз», «Газ бер-
масанглар ҳам свет беринглар» деган деганлари-
ҳақли эътирозлар бўляпти. дек, афсуски,
электр энер-
Ёдингизда бўлса, Энерге- уланиб олиши ҳам либ чиққан. Хўш, аҳоли нега кеч тушгандан эрталабгача гияси соҳаси
тика раҳбарияти ўтган йили таъминотдаги носозликлар- чироқсиз қолдирилганди? ҳовлидаги бир нечта чироқ
ҳар йилгидан бу йил ҳам- ни ва узулишларни келтириб ёниқ туради, кўп қаватли ходимла-
маси яхши бўлади, дейиш- чиқаради. – Қарздорлик туфайли 58 биноларнинг кириш қисми- рининг
ганди. Аммо афсуски, ҳолат мингдан ортиқ истеъмолчи да ҳам нечта ёриткич бўлса, ўзлари
кундан-кунга ёмонлашмоқ- Иккинчиси, электр энер- электр тармоғидан автомат барчаси ёқилган туради. ҳам
да. Мисол учун, Қашқадарё гиясини ишлаб чиқариш тарзда ўчирилиб, шундан Фойдаланилмаган пайтлар- ноқону-
вилояти Косон туманида 25 билан истеъмол ўртасидаги Тошкент шаҳрининг ўзида да ҳам телевизор, радио, ний ишлар
та маҳалла ва Сурхондарё тафовут барқарор фаолият- 210 мингта қарздор истеъ- компьютер, батарея қув- билан
вилояти Шeробод туманида- га салбий таъсир этганда молчи (умумий қарздорлик ватлагич ва бошқа электр катта зарар
ги «Боғиобод» маҳалласида- маълум техник шартлар 57,3 млрд. сўм) аниқланиб, жиҳозларини истеъмолга етказмоқда.
ги трансформатор ёниб кeти- асосида тармоқдан жадвал- шуларнинг 40 мингдан орти- уланган ҳолда қолдирила- 2020 йил-
ши оқибатида 76 та хонадон ли узишлар содир бўлиши ғи (умумий қарздорлик 3,4 ди. Бу эса мутлақо нотўғри. нинг декабрь
Янги йил байрамини электр мумкин. Бу сақлаш маҳал- млрд. сўм) автоматик ра- Истеъмолчилар сифатли ва ойида ички
токисиз кутиб олишди. лий диспетчерлар ва Мил- вишда тизим томонидан тар- узлуксиз электр таъминоти- ишлар идоралари
лий диспетчерлик маркази моқдан ажратилган, — дей- дан фойдаланишлари учун ходимлари томонидан 59
Хўш, бугунги кунда ис- диспетчерлари томонидан ди «Ўзбекистон миллий аслида ундан самарали миллиард сўмлик энергия
теъмолчиларга етказилиши амалга оширилади. электр тармоқлари» АЖ фойдаланишлари, ўз ўрни- ресурсларини ўғирлаш
керак бўлган электр энер- ахборот хизмати раҳбари да беҳуда ишлатмасликла- бўйича 1525 та ҳолат
гиясидаги бундай ҳолатлар- – Электр энергияси шун- Улуғбек Ўринов. — Таас- ри, яъни тежаши керак. аниқланган.
нинг сабаби нимада? дай маҳсулотки, уни сақлаб суфланарлиси, тармоқдан Мисол учун, Тошкент
бўлмайди. Ишлаб чиқа- ажратилганлар орасида узоқ *** вилояти Янгийўл тумани
«Светчи»ни сўккан рилдими, дарҳол истеъмол муддат давомида электр Хулоса шуки, электр электр таъминоти кор-
билан чироқ ёнмайди қилиниши керак, — дейди энергиясидан фойдаланиб, энергиясини истеъмолчи- хонаси бош муҳандиси
Энергетика вазири ўрин- шу кунгача ҳеч қандай ларга етказиб беришда ҳам ўз ходимлари билан 500
Энергетика вазирлиги- босари Шерзод Хўжаев. тўловларни амалга ошир- истеъмолчи, ҳам етказиб АҚШ долларидан 2 минг
нинг маълумотига кўра, — Яъни биз уни қаердадир маган истеъмолчилар ҳам берувчи ўртасида узвийлик АҚШ долларигача пора
электр таъминотидаги узи- яшириб сақлаб қўя олмай- бор. Истеъмолчилар томо- бўлиши керак. Шу боис бун- олиб, ҳеч қандай ҳуж-
лишнинг 2 та йирик омили миз. Жайдари тил билан нидан қарздорлик бартараф дан кейин барча ҳудудларда жатларсиз истеъмолчи-
мавжуд экан. Биринчиси, айтганда, «свет» ўчганда этилса-да, қайта тармоққа электр энергиясини ҳисобга ларни электр тармоғига
электр тармоғига турли кўпчилик ҳудудий электр уланиш кечикаётганлиги, олиш ва назорат қилишнинг улаб келган. Андижон
техник ва иқлим шароитла- тармоқлари операторини баъзи ҳолларда бир неча автоматлаштирилган тизими вилоятидаги Олтинкўл
ри билан боғлиқ таъсирлар. сўкади. Аммо уларда айб кун чироқсиз қолишга тўғри жорий қилинади. 2021 йил туманида вилоят «Ҳуду-
Масалан, тармоқ симларига йўқ, аслида йўқ нарсани келгани тўғрисидаги хабар- июль ойига қадар республи- дий электр тармоқлари»
дарахт шохларининг тегиши улар топиб бера олишмай- ларга ойдинлик киритадиган ка бўйлаб 7,4 миллиондан акциядорлик жамияти-
(ёки сим арқонлари), қури- ди. Совуқ кунларда истеъ- бўлсак, бунинг асосий саба- ортиқ истеъмолчиларнинг нинг «Бобур» филиали
лиш ишларида йўл қўйила- мол бир неча баробарга би, бир вақтнинг ўзида 110 барчаси электр энергиясини етакчи муҳандиси маҳал-
ошади. Бизнинг аксарият мингдан ортиқ ўчириб-ёқиш ҳисобга олиш ва назорат лага янги трансформатор
диган эҳтиётсиз- уйларимиз, биноларимизда бўйича сўровлар амалга қилишнинг автоматлаш- ва узатиш линиясини
лик туфайли, иситиш қолоқ даражада. оширилганлиги, бу эса, ўз тирилган тизимига улани- қуриб бериш учун 3800
кучли Ҳамма электр иситкичларни навбатида, «Электронҳисоб- ши режалаштирилган. Бу АҚШ доллари талаб
шамол ва ёқади, натижада юклама лагич» ҚК МЧЖга тегишли тизимнинг энг қулай тарафи қилган. Ҳозирда бу иш
ёмғирлар кескин ортади. Бу эса ти- сервердаги «ESEP» дастурий қаерда электр энергияси энг бўйича тергов ишлари
таъсири- зимнинг дош бера олмасли- таъминотнинг катта юклама кўп йўқотилаётгани, яъни олиб борилмоқда.
да, электр гига олиб келади. билан ишлашига олиб кел- ўғрилик қаерда бўлаётга- Бундай мисоллардан
ускуна ва гани юқоридаги ҳолатларни нини кўриш ҳамда олдини яна бир нечтасини келти-
жиҳозлари- Пойтахтда ҳам чироқ келтириб чиқарди. олиш мумкин. Тизим орқали риш мумкин. Токи, соҳада
нинг эскири- ўчди. Нега? қарздорликни қисқартириш, ўз касбининг мутахассиси
ши туфайли Истеъмолчиларнинг маъ- истеъмолчи билан таъминот- вазифасига масъулият
Пойтахтнинг баъзи жой- лум тўлов эвазига электр чи ўртасидаги ҳисоб-ки- ва сидқидилдан қарамас
носоз ҳолга ке- ларида аҳоли хонадонлари энергиясидан фойдаланиш тобларнинг шаффофлигини экан, коррупцион ҳолат-
лиши мумкин. оммавий равишда электр ҳуқуқидан ташқари энергия таъминлаши тайин. лар ва шу каби муаммо-
Кўпинча 200 энергиясидан узиб қўйилди. тежамкорлик ва энергия лар барҳам топмайди.
та хонадонга Қарзларини тўлаган хонадон- самарадорлик масаласида Нилуфар ЮНУСОВА
мўлжалланган ларни қайта тармоққа улаш маълум мажбуриятлари ҳам «Mahalla»
трансформатор- эса кечиккан. Бундан эса аҳо- бор. Мисол учун, кўпинча
ларга 300-400 ли ўртасида норозиликлар ке-
талаб хонадон

Юртимизда электр энергиясидан умумий қарздорлик 3,5 триллион сўмни ташкил
қилмоқда, ундан аҳолининг қарздорлиги эса 2,4 триллион сўмдан зиёд.

2021 йил ЖАМОАТЧИЛИК ФИКРИ 19
№1 (1983)

ªЗБЕКИСТОНДА
25 ТА МАНЗИЛЛИ-КОЛОНИЯ
НЕГА ¯ИС¯АРТИРИЛЯПТИ?
Мамлакатимиз Бош прокуратураси
томонидан эълон қилинган маълу- муаммоси вужудга келгани тўғ- ма-босқич амалга оширилади. тақдимнома киритиш ваколати
мотларга кўра, 2020 йилнинг 5 ойи рисида фикрлар билдиряпти. Алоҳида йўл харитаси ишлаб жазони ижро этиш органи-
мобайнида 17 271 та жиноят қайд этилди. Аммо бу иддао ҳам мантиққа чиқилади. Бу бир неча йилга дан янги ташкил этиладиган
Бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 5100 тўғри келмайди. Зеро, бундай чўзилиши мумкин. Жараёнда Инсонпарварлик комиссиясига
тага (41,9 фоизга) кўп демакдир. Йил якуни ҳолатда колониялар қисқарти- ҳар бир маҳбуснинг жинояти, ўтказилади. Бундан ташқари,
бўйича маълумотлар ҳали эълон қилинга- рилиши эмас, аксинча кўпай- ҳолати алоҳида ўрганиб чи- жараёнда Омбудсманнинг ҳам
ни йўқ. Аммо ОАВни кузатиб бораётганлар тирилиши керак бўлар эди. қилади. Жазони ижро этишда бевосита иштироки таъминла-
якуний рақамлар ҳам қувонарли чиқишидан давом этиши керак деб ҳисоб- нади. Омбудсман томонидан
умидни узиб қўйган. Шунга қарамай, яқин- — Аслида Ўзбекистонда ланганлар, бошқа ёпилмаётган ҳар чоракда жамоатчилик
да мамлакатимиздаги 25та манзилли-коло- олиб борилаётган ислоҳотлар, колонияларга ўтказилади. вакиллари билан биргаликда,
ниялар босқичма-босқич қисқартирилиши жиноят ва жиноят-ижроия тергов изолятори ва жазони
тўғрисидаги маълумотлар эълон қилинди. қонунчилигининг либераллаш- Бу — демократик ўташ муассасаларига «мони-
тирилиши натижасида сўнгги тамойилларнинг торинг ташрифлари» тизими
Хўш, бу нима дегани? Жа- деҳқон ва фермер хўжаликла- ўн йилликда жазо муддати- татбиқ қилиниши холос йўлга қўйилади.
моатчилик орасида мазкур қа- рида ишлашади. Бунинг учун ни ўтаётган шахслар сони
рор турлича талқин қилиняпти. маълум миқдорда ҳақ олишади. кескин қисқарган, — дейди Бу ўринда, 25та манзил- Энг асосийси
Айримлар бюджет харажатлари Уларнинг маошлари ўз озиқ-ов- ли-колонияларнинг босқич-
қамоқхоналарни таъминлай қатлари қийматини қоплабгина Ички Ишлар Вазири Пўлат ма-босқич қисқартирилиши Хўш, энди асосий масала:
олмаётгани тўғрисида гапирса, қолмай, балки очиқдаги оила Бобожонов журналистлар- мамлакатимизда жазоларни жазоларни доимий равишда ли-
бошқалар жиноятчилик кўпа- аъзоларига моддий жиҳатдан га берган интервюсида. либераллаштириш жараёни- бераллаштириб, осонлаштириб
йиб бориши ортидан қамоқ ва кўмаклашишга ҳам етарли — Реал ҳолатга кўра, бугунги нинг мантиқий давом этаёт- бориш, шундоқ ҳам қувонарли
колонияларда жой масаласи ҳисобланади. Масалан, жазо- кунда жазони ижро этиш ти- ганидан дарак эканини айтиб бўлмаган жиноятчилик сони
муаммога айланаётгани тўғри- ни ижро этиш муассасаларига зимидаги маҳкумлар сони 22,9 ўтиш лозим. Бу демократик та- бўйича ҳисоботларни янада
сида фикр билдирмоқда. Кўп- қарашли корхоналарда 100 дан минг нафарни ташкил этиб, мойилларга тўлиқ мос бўлиб, кенгайишига олиб келмайдими?
чилик эса мазкур ҳолатни юр- ортиқ турдаги маҳсулот ишлаб ҳар 100 минг аҳоли сонига инсонпарварлик сиёсатини акс Тўғриси, бу борада мутасадди-
тимизда айрим ижтимоий хавфи чиқарилмоқда. Меҳнатга лаё- нисбатан 67 нафар шахс тўғри эттиради. Халқаро ҳамжамият ларнинг, жамоатчиликнинг ҳам
кам бўлган жиноятлар учун қатли маҳкумларнинг 80 фоизга келади. Ҳозирда ИИВ Жазони олдида Ўзбекистон очиқлик фикри бир хил эмас.
жазоларни енгиллаштириш ор- яқини фойдали меҳнатга жалб ижро этиш бош бошқармаси ва эркинлик йўлига мустаҳкам
қали демократик тамойилларни этилган. 2020 йилнинг ўтган 7 тасарруфида 43 жазони ижро тушиб олганини яна бир бор Аммо кўплаб халқаро тад-
жорий этилиши сифатида ол- ойи мобайнида шундай корхо- этиш муассасаси ва 11 тергов исботлайди. Турли рейтинг- қиқотларда жазоларнинг оғир
қишламоқда. Мавзу юзасидан налар томонидан 100,4 мил- ҳибсхонаси мавжуд. Муассаса- ларда мамлакатимизнинг юқо- ёки енгил экани жиноятлар
мутасаддилар ва жамоатчилик лиард сўмлик маҳсулот ишлаб ларнинг 18 таси ёпиқ турдаги ри ўринлардан жой олишига сонига айтарли таъсир қилмас-
фикри билан қизиқдик. чиқарилди. Ишлаётган ҳар бир колония ва 25 таси манзилли- хизмат қилади. лиги тўғрисида хулосаларга
маҳкумга ўртача 1 млн. сўм, колония ҳисобланади. Жазони келинган. Бу борада, айниқса
Колониялар давлат айрим мутахассисликлар бўйи- ижро этиш тизимидаги коло- Назарда тутилаётган режага Хитой халқ республикасининг
бюджетига оғирлик ча эса, 1,5-2 миллион сўмгача нияларнинг сиғимига нисбатан кўра, эндиликда биринчи мар- коррупция учун ўлим жазосини
ойлик маош берилмоқда. сақланаётганлар кўрсаткичи та озодликдан маҳрум этилган қўллаш тажрибаси кўп марота-
қиляптими? 56,4 фоизни ташкил қилмоқда. шахсга берилган жазо енгил- ба такрорланади. Зеро, шунча
Бундан ташқари колония- роғи билан алмаштирилса, саъй-ҳаракат, қурбонларга
Бу ўринда, аввало, ман- ларни ёпиш жараёнида ички Ички ишлар вазирлиги у манзилли-колонияга ўтка- қарамай мазкур республикада
зилли-колонияларни ёпилиши ишлар вазирлиги тизимида мутасаддиларининг айтишича, зилмасдан, тўғридан-тўғри коррупция камайгани йўқ.
улардаги махбусларни сақлаб ходимларни қисқартириш қисқартириш ишлари босқич- пробация назоратига олинади.
туриш учун бюджет маблағла- кўзда тутилмаяпти. Аксинча Мазкур енгиллик натижасида Аксарият ривожланган демок-
рини тежашга йўналтирилган улар тизимдаги бошқа ишлар- ҳозирда жазо ўтаётган 6 минг ратик жамиятлар эса аллақачон
деган фикрга тўхталсак. Ички га жойлаштириш орқали банд нафар шахсга яқин вақт ичида жазоларни либераллаштириб
ишлар вазирлиги жазони қилинади. ўз маҳалласи назорати остида бўлган. Ўзбекистон ҳам ҳақиқий
ижро этиш бош бошқарма- оиласи бағрида бўлиш имко- демократияга интилар экан, бу
си матбуот хизмати ходими Юқоридагилардан кўриниб нияти яратилади. борада кўпчилик босиб ўтган
Шаҳризод Шокировнинг турибдики, манзилли колония- йўллардан ўтишга мажбур.
айтишича, босқичма-босқич лар давлат бюджетига оғир- Шу билан бирга, жазони ен-
тугатилиши кўзда тутилаётган лик қилаётгани тўғрисидаги гилроғи билан алмаштириш ва Улуғбек ИБОДИНОВ
муассасалар кўпчилик назари- иддаолар асоссиз. шартли озод қилиш тўғрисида «Mahalla»
даги қамоқхона эмас. Ман-
зилли-колония жазони ижро Маҳбусларга жой
этаётганларни сақлаш, қайта етишмаяптими?
тарбиялаш масаласида мутла-
қо ўзгача муассаса. Бу ердаги Кейинги пайтларда оммавий
маҳкумлар иш билан таъмин- ахборот воситаларида жиноят-
ланади, жамиятга фойдали чилик кескин кўпайиб бораёт-
юмуш билан банд бўлади. Улар гани тўғрисида гапирилаётгани
шартнома асосида белгиланган бор гап. Айримлар бунинг
ташкилот, корхона ва заводлар, натижасида қамоқ ва коло-
нияларда жой етишмовчилиги

Самарқанддаги илк оилавий
шифокорлик пункти ишга тушди.

20 ХАБАРДОРМИСИЗ? 2021 йил
№1 (1983)

ЁЛЎОН АХБОРОТ
ТАРЇАТГАНЛАРГА 90 МИЛЛИОН СЄМГАЧА
ЖАРИМА ЇЄЛЛАНИЛИШИ МУМКИН

Шу кунларда мамлакатимиз Жиноят кодекси
ва Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги ко-
дексга ёлғон ахборот тарқатганлик учун жа-
вобгарликни назарда тутувчи нормаларнинг кири-
тилгани кўпчиликни хавотирга солаётгани бор гап.

Янги қонун би- Давлат вистик экспертиза тайин- Уятсиз шаклда деганда, мавжуд бўлмаган ёки уйдир-
лан жорий этилган ташкилотлари лаш орқали аниқланади. шахснинг кишилар мачи томонидан сохталашти-
ўзгаришларга кўра, Экспертизада ёлғон ахбо- ўртасидаги муомала- рилган ҳодисаларни тушу-
эндиликда шахс- бу қонундан рот тўлиғича таҳлил қилиб ларида ифодаланган, ниш керак. Бунда айбдор
нинг қадр-қиммати фойдалана чиқилади. умумэътироф этилган илгаридан ўзи тарқатаётган
камситилишига ёки олмайдилар қоидаларга зид бўлган уйдирмаларнинг ёлғонлиги-
унинг обрўсиз- Шунингдек, депутат кам- салбий хатти-ҳара- ни билган бўлиши керак. Ёл-
лантирилишига Олий Мажлис Қонун- ситиш ва обрўсизлантириш катлари тушунилади. ғон ахборот тарқатишда эса
олиб келадиган чилик палатаси депута- фақат жисмоний шахсларга Шахсларнинг шаъни, ҳақиқатга тўғри бўлмаган
ёлғон ахборотни ти Умиджон Жабборов- нисбатан содир этилиши қадр-қиммати ва иш- маълумотлар тушунилади.
тарқатганлик, шу нинг таъкидлашича, ушбу ва бу ҳолат бўйича судга чанлик обрўсига путур
жумладан ОАВда, қонун фейк-хабарларни фақат жисмоний шахслар етказувчи маълумот- Барибир
телекоммуникация тарқатиб, аҳоли орасида ариза бериши мумкинлиги- ларни тарқатиш деган- тушунарсиз
тармоқларида ёки ваҳима ва саросима тар- ни айтмоқда. да, уларни оммавий
интернет тармоғида қатадиганларни тийиб ахборот воситаларида чоп Юқоридаги изоҳлардан
тарқатганлик учун – туриш учун ишлаб чиқил- Ёлғон ахборот этиш, хизмат таърифнома- мазкур қонун ҳамон кўпчи-
БҲМнинг 50 барава- ган ҳамда қонун шундоқ қандай ларида баён этиш, кўпчилик лик учун тушунарсизлигича
ридан 400 баравари ҳам асосли маълумотларни олдида сўзлаганда, мансаб- қолаётганини айтиш мум-
— 89 млн. 200 минг берадиган ишончли ОАВ ва аниқланади? дор шахслар номига ёзил- кин, холос. Зеро, кўпчилик
сўмгача жарималар блогерлар учун ҳеч қандай ган аризаларда ёки бошқа, янги меъёрлар ўз фуқа-
қўлланилиши мум- хавф туғдирмайди. Дарҳақиқат, қонунчи- шу жумладан, оғзаки бўлса ролик позицияси, шахсий
кин. ликка кўра, ёлғон ахборот ҳам бир неча шахсга ёхуд қарашлари, кузатувлари
— Бунда аниқ бир чегара деганда, ҳақиқатга тўғри бир кишига хабар қилиш натижаси ва фикрларини,
Аммо «ўйиннинг янгича мавжуд эмас. Буни аниқ- бўлмаган маълумотлар тушунилади. Бундай маълу- бошқалар билан ўртоқлаш-
қоидалари» қатор савол- лаш учун ҳар бир ҳолатда тушунилади. Бундай ахбо- мотларни фақатгина ўзига ган, кимнингдир фикрига
лар келтириб чиқармоқда. индивидуал ёндашилади, рот натижасида шахснинг алоқадор шахснинг ўзига муносабат билдирган ёинки
Масалан, ёлғон ахборот — дейди У. Жабборов. — қадр-қиммати камситилиши айтиш, бу маълумотларни шунчаки бирор танқидий
натижасида шахснинг Шахс ёлғон ахборот оқи- ёки унинг обрўсизлантири- тарқатиш деб қаралмайди. мулоҳаза ёққанини бил-
қадр-қиммати камситилиши батида ўзини камситилган лиши бўйича аниқ чегара дирган ҳар қандай шахсга
ёки унинг обрўсизлантири- деб топса ва судга беришни мавжуд эмас. Ҳуқуқшунос- Туҳмат нима? нисбатан қўлланиши мум-
лиши бўйича аниқ чегара лозим топса, ана шундаги- лар бу масалага ўзига хос кинлигидан хавотирда. Бу
борми ёки бунга ҳар бир на ушбу модда ишга туша- ёндашадилар. Бу ўринда ёлғон ахбо- ўринда, кейинги йилларда
шахс бўйича индивидуал ди. Суд эса айбланаётган ротнинг туҳматдан ажратиб қўлга киритилган сўз эр-
баҳо бериладими? Ёлғон шахснинг ҳақиқатда обрў- — Шахснинг шаъни ва турадиган чегара ҳам жуда кинлиги, эркин ОАВ ютуқ-
ахборот натижасида шахс- сизлантирувчи сўзлардан қадр-қимматининг камсити- нозик эканини айтиб ўтиш лари хавф остида қоляпти,
нинг обрўсизлантирилиши фойдаланганини исботла- лиши ва унинг обрўсизлан- керак. Масалан, қонунчи- деб ҳисоблайдиганлар ҳам
деганда юридик шахс ҳам ши лозим. Бу масала судда тирилиши уятсиз шаклда ликка кўра туҳмат қилиш талай. Айрим кучлар янги
тушуниладими ёки фақат лингвистик ёки психолинг- ифодаланган бўлиши зарур, бошқа шахсни обрўсизлан- қонундан ўзларига ёқмаган
жисмоний шахс назарда — дейди Олий суд судь- тирадиган ёлғон уйдирма- журналистларнинг овозини
тутиляптими? Тарқатилган яси Луқмон Қодиров. — ларни тарқатишда ифо- ўчиришда фойдаланишлари
ахборот ёлғондан фойда- даланади. Туҳмат қилиш мумкинлиги тўғрисида ҳам
ланиб, жамоат тартибига мақсадида уйдирмалар қарашлар мавжуд.
ёки хавфсизлигига таҳдид тарқатиш деганда, уларни
солиш деб баҳоланиши ҳеч бўлмаганда бир киши- Мамлакатимиз Олий
учун бирор-бир минимал га исталган шаклда (оғза- суди эса тез орада мавзу
чегара борми? Ёлғон ахбо- ки, ёзма равишда, телефон юзасидан алоҳида расмий
рот тарқатиш бир қарашда орқали, компьютер ва тушунтириш эълон қилини-
туҳмат қилишга ўхшаб ке- интернет ёрдамида) етка- шини ваъда қилмоқда.
тади, бу тўғрисида қонун- зишни тушуниш зарур.
чиликда алоҳида нормалар Улуғбек ИБОДИНОВ
мавжуд. Уларни бир-би- Уйдирма деганда, амалда «Mahalla»
ридан қандай фарқлаш
мумкин? Мазкур масалада
Олий Мажлис Қонунчи-
лик палатаси депутати ва
ҳуқуқшуносларнинг фикри
билан қизиқдик.

Беларус компаниялари
Зоминда эко-уйлар қуради.

2021 йил СОЛИҚ 21
№1 (1983)
СОЛИЇ
ЙИЛДА
2021
ДАРВОҚЕ...

ТЄЛОВЛАРИДА ЇАНДАЙ Солиқ органларида
ЄЗГАРИШЛАР БЄЛАДИ? ўзини ўзи банд қил-
ган шахс сифатида
Ҳар қандай даврда ва ҳар ри бўлиб эътироф этилади. йўли билан хорижда вақ- Тадбиркорларнинг рўйхатдан ўтиш бе-
қандай мамлакатда ўзига Уяли алоқа хизматларининг тинча меҳнат фаолиятини имтиёзлари пул ва масофадан
хос солиқ тўловлари бўлган акциз солиғи ставкаси 25 амалга ошириш ўзини ўзи узайтирилади туриб амалга ошири-
ва мавжуд. Шу боис солиқ фоиздан 15 фоизгача пасай- банд қилган шахслар шу- лади. Хоҳловчилар
тўловлари барчани бирдек тирилади. ғулланиши мумкин бўлган Жорий йилдан «Солиқчи буни «Soliq» мобиль
қизиқтириб келган. Юрти- фаолият (ишлар, хизмат- – кўмакчи» тамойили асоси- иловасидан фойда-
мизда ҳам солиқ тўлов кўр- Сув тежалса, лар) турларига тенглашти- да тадбиркорлар учун улар- ланган ҳолда ёки
саткичларининг кўтарилиши ер солиғидан рилади. Уларга ўзини ўзи нинг бизнес ҳамкорининг my.soliq.uz сайтида
ёки бериладиган имтиёзлар озод қилинади банд қилган шахслар учун солиқ қарздорлиги ҳақидаги жисмоний шахслар-
имкон қадар аҳолига қулай- белгиланган солиқларни маълумотларни олиш имко- нинг шахсий каби-
лик келтириш мақсадида Барча турдаги чиқинди- тўлаш ҳамда пенсия миқ- нияти яратилади. нети орқали амалга
белгиланади. Хўш, 2021 йил ларни сақлаш ва уларни дорини ҳисоблаш тартиби ошириши мумкин.
солиқ тўловларида қандай йўқ қилиш учун ажратил- қўлланилади. Тадбиркорларга янада
ўзгартиришлар киритилди? ган ер участкалари юридик қулайлик яратиш мақса- МАВЗУГА ОИД
Улар нималардан иборат? шахслардан олинадиган ер Солиқ кодексининг дида 105 та лицензия ва
солиғи бўйича солиқ солиш 369-моддасига мувофиқ, рухсатнома турлари бекор МАЪЛУМОТ:
Ҳисоблаш ва тўлаш объектидан чиқариб таш- ўзини ўзи банд қилган қилинади, 115 таси бўйича
тартиби ўзгарадими? ланади. Сувни тежайдиган шахслар жисмоний шахс- эса тартиб-қоидалар сод- Киракашлик би-
технологияларни жорий лардан олинадиган даро- далаштирилади. Пандемия лан шуғулланаёт-
— Жорий йил учун солиқ этиш учун солиқ имтиёзлари мад солиғидан озод этила- шароитида айланма маблағ ганлар ўзини ўзи
сиёсатида солиқларнинг сувни тежайдиган техноло- ди. Ўзини ўзи банд қилган танқислигига дуч келган банд қилган фу-
асосий ставкалари сақлаб гияларнинг бошқа турла- шахслар ўзига пенсия тадбиркорларимиз «оёққа қаролар рўйхати-
қолинади, — дейди Давлат рини ўз ичига олган ҳолда ҳисобланиши ва иш стажи- туриб олишлари» учун улар- га киритилмайди.
солиқ қўмитаси раиси кенгайтирилмоқда. 2021 га эга бўлиши учун Пенсия га кўмак бериш давом этти- Барча ҳудудларда
ўринбосари Фазлиддин йилнинг 1 январигача солиқ жамғармасига ихтиёрий рилади. Туризм, транспорт такси хизматини
Умаров. — Мисол учун, имтиёзидан фақат томчила- равишда ижтимоий солиқ ва умумий овқатланиш соҳа- кўрсатувчи фуқаро-
ҚҚСни ҳисоблаш ва тўлаш тиб суғориш тизимидан фой- тўлаши мумкин. Бу 2020 ларига берилган имтиёзлар лар кўп. Уларнинг
тартиби, шунингдек, 15 даланган солиқ тўловчилар йил учун камида БҲМнинг 2021 йил якунигача узай- фаолиятига қонуний
фоизли ставка сақланиб фойдаланиши мумкин эди. 50 фоизи ҳажмида (111 тирилади. 20 мингта тад- шароит яратилса,
қолмоқда. Даромад миқ- Энди 2021 йил 1 январдан минг 500 сўм) белгилан- биркорнинг 400 миллиард уларнинг ижтимоий
доридан қатъи назар, ҚҚС бошлаб сувни тежайдиган ган. Агар чет элда вақтин- сўмлик ер ва мол-мулк муаммолари ҳам
тўлайдиган корхоналар суғориш технологиялари чалик меҳнат фаолиятини солиғини тўлаш муддати яна ҳал бўлади. Лекин
доираси алкоголли ичим- жорий қилинган ой (сув амалга ошираётган фуқа- бир йилга узайтирилади. киракаш ўзини ўзи
ликлар, шу жумладан, пиво пуркагич, дискрет ва бошқа ролар Ўзбекистонда пен- банд қилувчи сифа-
чакана савдоси учун ста- (шу жумладан, томчилатиб сия ва иш стажига эҳтиёж Солиқ тўловидан тида рўйхатдан ўтса,
ционар савдо шохобчалари, юбориш) жорий қилинган ер сезмаса, унда Пенсия қочаман деб, аҳолининг хавфсиз-
шунингдек, бозорлар ва ҳам солиқдан беш йилгача жамғармасига ижтимоий лигини таъминлаш
савдо мажмуалари ҳисобига озод қилинади. солиқ тўлашнинг ҳожати жаримага тутилманг! билан боғлиқ ма-
кенгаймоқда. Товарлар(хиз- йўқ. Ўзини ўзи банд қил- сала юзага келади.
матлар)нинг савдо айлан- Меҳнат мигранти ган шахслар даромад соли- Солиқ кодексининг Яъни аҳоли ташиш
маси ойига 1 млрд. сўмдан қайси солиқларни ғи тўламайди, ижтимоий 221-моддасига мувофиқ, на- билан шуғулланувчи
ошмайдиган солиқ тўловчи- солиқни эса пенсия олиш зорат-касса техникасининг ва корхоналарга қўйи-
лар учун солиқ даври чорак тўлайди? учун иш стажига эҳтиёж (ёки) ҳисоб-китоб терминал- ладиган талабларни
(квартал) сифатида бел- сезсагина тўлайди. ларининг қўлланилиши маж- ҳар бир ўзини ўзи
гиланади. Aкциз солиғини 2021 йил 1 январдан бурий бўлгани ҳолда, уларни банд қилган кира-
ҳисоблаш ва тўлаш тартиби бошлаб меҳнат миграцияси қўлламасдан савдо қилиш ва каш ҳам бажариши
ҳам сақланиб қолинди. хизмат кўрсатиш, чек бер- керак деган масала
маслик, тўловни ҳисоб-китоб кўтарилган ва 67 та-
Aкциз солиқ тўловчила- терминали орқали қабул қи- лик рўйхатдан чиқа-
рига аниқлик киритилмоқда, лишни рад этиш 5 миллион риб ташланган.
хусусан, якуний истеъ- сўм миқдорида жарима
молчига сотиладиган олиб солишга сабаб бўлади. Нилуфар ЮНУСОВА
кирилган (импорт қилинган) «Mahalla»
акциз тўланадиган товарлар Солиқ органларида рўй-
(бензин, дизель ёқилғиси, хатга олинмаган назорат-
суюлтирилган ва сиқилган касса техникасини қўллаш
газ) ўз эҳтиёжлари учун иш- (7 млн. сўм), бошқа шахс-
латилганда, ушбу товарлар- лар номига расмийлашти-
ни ўз эҳтиёжлари учун олиб рилган, техник талабларга
киришни амалга оширган мувофиқ бўлмаган ёки
шахслар солиқ тўловчила- хизмат кўрсатиш дастури
бузилган қурилмалардан
фойдаланганлик (20 млн.
сўм) учун янада каттароқ
жарималар белгиланган.

Ўзбекистонда «UzAuto Motors»дан ташқари яна еттита компания томонидан
автомобиллар ишлаб чиқарилиши режалаштирилмоқда.

22 ХОЛИС НАЗАР 2021 йил
№1 (1983)

Нукус шаҳри кун сайин кенгайиб, аҳоли сони кўпайиб бормоқда.
Замонавий услубда қурилаётган кўп қаватли тураржойлар, иж-
тимоий иморатлар шаҳар кўркига-кўрк қўшиб, кўчаларимиз янги
қиёфа касб этмоқда. Бу эса, ўз навбатида, янги кўчалар, ҳудуд ва ма-
ҳаллаларнинг барпо бўлишига олиб келмоқда. Янги аҳоли яшаш пункт-
ларининг вужудга келиши, аввало, барча турдаги коммунал хизматлар-

НУКУС ШАІАРни тўғри ташкил этиш талабини оширади.
ІОКИМЛИГИ ДИЇЇАТИГА:
берилган ваъдалар ёлўон эдими?!

Нукус шаҳридаги «Жанаба- бўйича муаммоларни бартараф
зар» маҳалласидаги Қўшкўл-4 этиш вазифаси турибди. Булар
деб юритиладиган аҳоли яшаш босқичма-босқич амалга оши-
пункти ҳам кейинги йилларда рилади. Барча ишлар ҳоким-
пайдо бўлган ҳудудлардан. Бу лик томонидан ажратиладиган
ерга 2007 йилда аҳоли кўчиб маблағ асосида олиб борилади.
келишни бошлаган. Лекин
шаҳар ҳокимлиги томонидан Хўш, ҳудудда ечимини
яшаш учун шу вақтгача бирон- кутаётган бошқа масалалар
та ҳам қулайлик яратиб берил- қачон ҳал этилади? Ваъда бе-
магани кишини ўйлантиради. ришлар барҳам топиб, амалий
ишларга қўл уриладими?
«Электр бўлмайди. Ҳудудимиздан ким- ёки қувурнинг тиргаги эка- ўлган қуртлар яна сасий бош-
энергиясини дир уйига электр симини тор- нини фарқлай олмайди. Газ лайди. Сувини тозалаб туриш — Мавжуд муаммолардан
ноқонуний ўтказиб тиб, ҳисоблагич ўрнатиш учун босими пастлиги боис чой учун бундан тўрт йил олдин хабаримиз бор, — дейди Нукус
олишга мажбур давлат хизматлари марказига зўрға қайнайди, уйлар совуқ. 750 диаметрдаги иккита қуву- шаҳар ҳокимлиги қурилиш
мурожаат қилишса, у ердаги- Йўлларнинг нотекислиги боис ри билан катта насос қурил- бўлими бош мутахассиси
бўлдик» лар, агар симёғоч ўрнига хода бемалол юриб бўлмайди. Бу ган эди. Бу Нукус шаҳридаги Бахберген Шарипов. — Муам-
билан тортилган бўлса ҳужжат йўллардан фақат қишда, ер коллекторлардан оқиб келган моларнинг барчаси бирданига
— Бу ерга кўчиб келга- бермаймиз, дейишяпти. Бу музлаганда транспортда юриш шўр сувни чиқариб ташлаш ечилиши қийин. Темир йўл
нимизга 10 йилдан ошди, — ёқда эса электр тармоқлари имкони бор, бошқа вақтлар- учун қилинган. Миллион-мил- муаммоси сабабли ҳудудга
дейди кўчабоши Худайбер- корхонаси махсус симёғочлар да ҳар қандай техника лойга лион сўм эвазига ўрнатилган кирмай турган 28-йўналишли
ган Исаев. — Аҳолининг 90 ўрнатиб беришмаяпти. Икки ботиб қолади. «Тез ёрдам», ўт насос 4 йил ичида бир-икки таксини ишга киритиш бўйича
фоизга яқини кадастр ҳужжат- ўртада аҳоли сарсон. Яқинда ўчириш машиналари келиши- марта ишлаганини биламиз, Темир йўл бошқармасига хат
ларини тўғрилаб, солиқлар- эскирган, ишдан чиққан бир нинг эса умуман имкони йўқ. холос. Ҳозир ишламайди. Чун- тайёрлаяпмиз. Масала ижобий
ни вақтида тўлаб келмоқда. дона трансформаторни таъмир- ки сув йўли қазилмаганликдан ечилади, албатта. Бугунги кунда
Лекин шу пайтгача ҳокимлик лаб, қуриб беришди. Бунинг Қўшкўл-4 аҳоли пунктидан насосга сув етмай ҳидланишда Қўшкўл-2, Қўшкўл-3 аҳоли
томонидан на кўчаларни учун ҳам қўлбола симёғочлар- Нукус шаҳри марказигача 6-7 давом этмоқда. Қаровсиз насос масканлари учун темир йўлнинг
текислашга, на йўл қурилиши- ни ўзимиз топиб келдик. километр масофа бор. Аммо эса айни пайтда чириб, тамом устидан кесиб ўтадиган пиёда-
га, на сув, электр, газ таъ- ҳозир одамлар шаҳарга 15-16 бўлиш арафасида. Муаммо лар кўпригини қуриш бўйича
минотлари бўйича зиғирчаям Йиғин фуқаролари Ну- километр айланма йўллар ор- юзасидан 2017 йилдан буён ишлар кетяпти. Шундай кўприк-
эътибор қаратилмади. кус шаҳар электр таъминоти қали боришга мажбур. Негаки, мурожаат қилинади. 2017 йил- лар Қўшкўл-4 ва Шодлик аҳоли
бўлимига бир неча маротаба 7 йил илгари Чимбой йўналиши да 2018 йилда амалга ошади, яшаш масканларида ҳам бунёд
Одамларнинг айтишича, оз мурожаат қилишган. Муро- бўйича бинойидек ўтиб турган дейишди, 2018 йилда эса, этилади. Бошқа муаммолар ҳам
бўлса-да, яратилган шароит- жаатга жавобан, бир-икки темир йўлнинг икки тарафи 2019 йилда дейилган. Яқинда босқичма-босқич ечилади.
ларнинг барини ўзлари, ўз ходим келиб ерга тегай деб беркитиб ташланган. Натижада суриштириб, бу ишлар, ҳатто
куч ва маблағлари эвазига турган симларни йиғиштириб, темир йўл устидан ўтган авто- 2021 йилнинг режасига ҳам Хулоса ўрнида
амалга оширишган. Бу борада юқорироққа боғлаб, яқин ора- мобиль йўли ҳам ёпилди. «Ин- киритилмаганини аниқлади.
на ҳокимлик, на бошқа бирор да муаммони ечиб берамиз, новация» оқибатида бор-йўғи Албатта, муаммолардан
давлат ташкилоти уларга кў- дейишдан нарига ўтишмаган. 3 километр наридаги 2-сонли Масъуллар нима хабаримиз бор ва босқичма-
мак бермаган. оилавий поликлиникага бориш дейди? босқич ҳал этилади, дейиш
Симёғочми ёки газ 15 километрга узоқлаштирил- билан иш битмайди. Агар шун-
— Барчасини: сувни, ток, қувурига тиргак?! ди. Қолаверса, йўлкира ҳақи — Бу вазифага киришга- дай бўлганида «Жанабазар»
газни ўз кучимиз, харажатимиз ҳам сезиларли ошди. нимга икки ойга яқин вақт маҳалла фуқаролар йиғини
ҳисобидан тортиб олганмиз, Афсуски, ҳудуддаги муам- бўлди, — дейди Нукус шаҳар аҳолиси йиллар давомида
— дейди маҳалла фаоли молар шу билан якун топмай- — Асосий муаммолардан яна электр таъминоти корхона- ҳокимликка қатнаб ковушини
Абдумурот Утеков. — Йўл- ди. Тўртта катта кўча аҳолиси- бири, бу – ердаги кичкина кўл си бош муҳандиси вазифа- йиртмаган ва бизга мурожаат
ни ҳам имкон қадар маблағ га кичкина бир дона ГРП (газ масаласи, — дейди Х.Исаев. сини бажарувчи Асилбек қилмаган бўларди. Афсуски,
йиғиб текислатганмиз. Шу боис тақсимлаш ускунаси) ўрна- — Ёзда яқинимиздаги кўл Берденов. — Олдимизда шаҳар мутасаддилари улар-
электр симлари оддий қўлбола тилган. Аҳоли ўз ҳисобидан суви ҳидланади. Чивин босиб нафақат Қўшкўл-4нинг, шу ат- нинг бу мурожаатларини шу
ёғочлар ёрдамида уйларга тар- газ қувурларини ўтказгани кетади. Бунга чидаб бўлмайди. рофдаги барча аҳоли пунктла- вақтгача эътиборсиз қолдириб
тибсиз тортиб олинган. Айрим боис уларни симёғоч ўрнида- Мурожаат қилавергач, санита- ридаги (Қўшкўл-1, Қўшкўл-2, келяпти. Умид қиламизки,
жойлардаги электр симлари ги ходаларга осиб боғлаган. рия ва эпидемиологик назо- Қўшкўл-3) электр таъминоти улар ҳали ўз вазифасини тўла
қўл етадиган даражада паст Буни кўрган киши улар аслида ратидан келиб кўлни дорилаб унутиб юбормаган ва тез ора-
тортилган. Бунинг хавфли симёғоч учун ўрнатилганми кетади. Дорилангандан кейин да муаммолар ҳал бўлади.
эканини биламиз, лекин шунга
мажбурмиз. Электр энергияси- Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
нинг кучланиши паст бўлгани «Mahalla»
боис музлаткич ва кондицио-
нерни бир вақтда ишлатиб

Адлия идоралари томонидан туман, шаҳар ҳокимларининг
ноқонуний чиқарилган 46 та қарори бекор қилинди.

2021 йил ХОЛИС НАЗАР 23
№1 (1983)

ІОКИМЛАР ІИСОБОТИДАГИ ІОЛАТ

ІАЇИЇАТГА ТЄЎРИ КЕЛАДИМИ?
ёхуд камбаўалликка їоўозда «баріам» бериляптими?

Янги йил арафасида деяр- ган. Жой етишмаслигидан Рақамлар билан танишар ҳам, оғир, масъулларга айт- ҳам бироз инжиқ. Йўқса,
ли барча шаҳар ва туманлар шу штабнинг хоналаридан эканмиз, 2 йилдан бери бош- сам, маблағ етишмаслигини қарийб 20 сотих келадиган
ҳокимлари маҳаллий кен- биттасини бизга ажратиб пана учун жой тополмаётган рўкач қилишади, — дейди томорқасини кимгадир ижа-
гашлар, ҳудудлар аҳолисига беришди. Бинода иссиқлик «Бозоржой» ва бошқа шу «Эрназарқўрғон» ма- рага бериб ҳам фойдаланса
мурожаат қилиб, ишсизлик- тизими мутлақо ишламайди. каби маҳаллалар буларнинг ҳалла фуқаролар йиғини бўлади-ку!
ни бартараф этиш, камба- Шунинг учун хонада қалин қай бирига тегишли эканини раиси Салоҳиддин Но-
ғалликни қисқартириш, кам кийимда ўтиришга мажбур- англолмадик. сиров. — Менимча, маблағ Камбағалликни
таъминланган оилаларга миз. Оёқларимиздан совуқ эмас, соҳа мутасаддилари- қоғозда қисқартириб
моддий ва маънавий ёрдам ўта бошласа ташқарига — Тўғри, — дейди ту- да масъулият ва ҳафсала
бериш, бошпанасиз йиғин- чиқиб бироз юриб кела- ман ҳокими ўринбосари, етишмаса керак. Аммо кўп бўлмайди
ларга бино қуриш ва бошқа миз, бошқа иложимиз йўқ. маҳалла ва оилани қўл- марта қилган мурожаат-
йўналишлар бўйича 2020 Маҳалланинг иши, одам- лаб-қувватлаш бўлими ларимиздан сўнг эскирган Пайариқ туманида ўтган
йил давомида амалга оши- ларнинг муаммолари кутиб бошлиғи Юлдуз Ўроқо- симёғочларни янгисига 2020 йилда маҳаллаларда
рилган ишлар ҳақида ҳи- турмайди-ку ахир... ва. — «Бозоржой» маҳалла алмаштириш масаласи камбағалликни қисқарти-
собот берди. Ҳисоботларда фуқаролар йиғинининг анча ниҳоят жорий йилнинг «Йўл риш, ижтимоий муаммолар-
қатор қувонарли факт ва ра- Ачинарлиси, мазкур ҳо- вақтдан бери бошпанасиз харитаси»га киритилди. ни ҳал қилиш борасидаги
қамлар келтирилди. Хўш, бу лат фақатгина «Бозоржой» эканини ҳисобга олиб, бун- Яқин орада бу юмушларга бажарилган юмушлар акс
рақамлар қанчалик ишонар- маҳалласи ходимларигаги- дан уч кун аввал йиғин учун киришилади. этган рақамлар ҳам Оқда-
ли? Шу ва бошқа саволлар- на тегишли эмас. Туман ва янги, замонавий бино қуриш рёникидан кам эмас.
га жавоб излаб Самарқанд вилоятда бу каби сарсон бўйича туман ҳокимининг Эшмурод отанинг
вилоятининг айрим туманла- раисларни яна учратиш махсус қарори қабул қили- хотираси яхши Жумладан, йиғин раи-
ридаги маҳалла фуқаролар мумкин. ниб, ер майдони ажратилди. эмасмиш сининг айтишича, биргина
йиғинларида бўлдик. Кунлар исий бошлагач, қу- «Чоштепа» маҳалласида
Ҳисоботда эса рилиш ишларига киришила- Пайариқ туманидаги 2020 йил бошида «Темир
Раис исиниш учун ҳаммаси «зўр» ди. Жорий йилнинг биринчи «Чоштепа» маҳалласидаги дафтар»га киритилган 50
югурадими? ярмига бориб бу маҳалла томи лойсувоқ қилинган, дан отиқ камбағал оиладан
Аммо ҳокимлик томо- янги бинода иш бошлайди. деворлари тўкила бошлаган бугунга келиб бор-йўғи 9
Оқдарё туманидаги «Бо- нидан тақдим этилган хонадонда яшовчи 70 ёшли та қолган, холос. Бу кетиш-
зоржой» маҳалла фуқа- ҳисоботларда бошқача «Эрназарқўрғон» — ёлғиз отахон Эшмурод Тош- да жорий йилнинг ярмига
ролар йиғини ходимлари рақамлар акс этган. Ҳисо- «куйган симёғочлар» маматов ҳам унга маҳалла бормаёқ ҳудудда камбағал-
2 йилдан бери бошпана ботда бошпанасиз қолган томонидан ҳеч қанақа ёр- лик бутунлай «тугатилса»
йўқлигидан раиснинг уйида 10 дан ортиқ йиғинлар маҳалласими? дам берилмаслигини айтди. керак.
фаолият кўрсатади. Уларга бино билан таъминлангани,
ажратилган бино эса бош- тумандаги 1 845 та оила Юқоридаги каби ҳолат- – Ўтган йили бир бай- — Туман мутасаддилари
қа маҳаллада жойлашган. «Темир дафтар»га кири- лар бошқа туманларда ҳам рамда келиб озиқ-овқат шунақа топшириқ беришяп-
Бундан ташқари, мазкур тилгани, шундан 876 нафар талай. Масалан, Пайариқ маҳсулотлари бериб кетиш- ти, — дейди Ш. Рўзиев.
бинода қишнинг совуқли- оила кўрсатилган моддий туманидаги «Эрназарқўр- ган эди, шундан буён ҳеч — Катталар айтса, бизлар
гидан ишлашнинг имкони ва маънавий кўмаклар ҳам- ғон» маҳалласини топиш ким келганини эслолмайман, нима ҳам қилардик. Демак,
мавжуд эмас. да доимий даромад манбаи- қийин иш эмас. Чунки — дейди у киши. — Қўни- камбағалликни бутунлай
га эга бўлганлиги сабабли, ҳудудга кираверишда қисқа қўшни, оғайни-қариндошлар тугатамиз...
— Янги бино учун ҳалига- халқ депутатлари Оқдарё туташувлар туфайли юқо- ҳолимдан хабар олиб тури-
ча, ҳатто жой ҳам ажратил- тумани Кенгашининг те- ри томони куйиб, симларга шади, шунисига ҳам шукр. Раиснинг бу гаплари
гани йўқ, — дейди йиғин гишли қарорлари билан осилиб қолган симёғочлар бизни ўйлантириб қўйди.
раиси Шаҳодат Бобому- камбағаллик рўйхатидан мазкур йиғиннинг ўзига хос Уйга кирдик. Омборхона Камбағалликни 1-2 йил-
родова. — Яқинда туман чиқарилгани, 203 нафар рамзига айланиб қолган. вазифасини ўтайдиган даҳ- да тугатиб бўлармикин?!
ҳокимлигидан масъуллар оғир ижтимоий вазиятга Айни пайтда ҳудудда шунга лиз ва полининг устига эски Мавсумийлик, рақамлар
келиб Алишер Навоий номли тушиб қолган, ногиронлиги ўхшаш юзга яқин симёғоч- намат ташланган кичик бир ортидан қувиш яқин ўт-
маҳалла фуқаролар йиғини бўлган хотин-қизларнинг лар мавжуд. хонада ҳамма нарса айқаш- мишда халқимизни қандай
жойлашган бинога кўчиб ижтимоий аҳволи назо- уйқаш бўлиб ётибди. балоларга гирифтор қилга-
ўтишимиз кераклигини ай- рат остига олингани ва 20 Шунингдек, ўйдим-чуқур нини биламиз. Наҳотки шу
тишди. Бу ерда маҳалладан нафар хотин-қиз уй-жой йўллар бир неча йиллардан — Отахоннинг хотираси хатоларни яна такрорла-
ташқари, туман прокурори билан таъминланиши режа- буён 3 мингдан ортиқ аҳо- яхши эмас, ҳар байрамда сак? Нима дедингиз, азиз
раҳбарлигидаги иккинчи лаштирилгани ва ҳоказолар лининг ҳақли эътирозлари- у кишини йўқлаб турамиз, маҳалладош?
сектор штаби ҳам жойлаш- ҳақида бонг урилган. га сабаб бўлаётир. — дейди мазкур йиғин
раиси Шукрулло Рўзиев. Ёрмамат РУСТАМОВ
— Тўғри, ички йўллари- — Бунинг устига, феъли «Mahalla»
мизнинг аҳволи ҳақиқатан

Қонунчилик палатасида нодавлат нотижорат ташкилотларининг
доимий вакили институти жорий этилади.

24 ОДАМ САВДОСИ 2021 йил
№1 (1983)

ЧАЇАЛОЇЛАР
САВДОСИНИНГ
Дунё бўйлаб минг-минглаб ортишига сабаб нима?
одамлар одам савдоси
қурбони бўлаётгани айни
ҳақиқат. Энг ачинарлиси, улар

орасида болалар, ҳатто, энди-

гина дунё юзини кўрган чақа- ни аниқлаган маҳрум бўлган болалар-
лоқларнинг ҳам борлигидир. кундан бош- нинг ижтимоий ҳимоя-
Статистика маълумотларига лаб гинеко- сини янада кучайтириш
кўра, дунё бўйлаб йилига 1 лог ҳузурига чора-тадбирлари тўғри-
миллион 200 минг нафар бола боради. Савдо сида»ги қарорига муво-
ана шундай одам савдосига ана шу жойдан фиқ, фарзандликка олиш
учрамоқда. бошланади... учун талаб этиладиган ҳуж-
жатлар енгиллаштирилди.
Афсуски, савдонинг бу Қандай жазо ҳунарга ўқитилмоқда. жавоби йиллар давомида Масалан, маҳалладан талаб
оғир, аламли ва кечирил- берилади? Жорий йилда маҳалла- кутиладиган навбат ва ҳуж- этиладиган маълумотнома
мас тури Ўзбекистонни ҳам жатбозликдир. Шунингдек, бекор қилинди, иш жойи ва
ларда «одобли қиз», «иф- болани эсини таниб улгур- маҳалладан тавсиянома ен-
четлаб ўтаётгани йўқ. Тақ- Чақалоқ савдосининг фатли келин», «маърифат- масидан, яъни туғилгани- гиллаштирилди, фарзанд-
қослайдиган бўлсак, 2012 ортиб кетишига онанинг ли аёл» ғояларини хотин- даноқ асраб олишга бўлган ликка олиш учун мурожаат-
йилга нисбатан 2020 йил ночорлиги, ишсиз ва пулга қизларга сингдириш мақса- истакнинг кучлилиги. Чақа- ни кўриб чиқиш муддати 30
одам савдоси 6 баробарга муҳтожлиги ҳам сабаб дида мулоқотлар ўтказиш лоқ савдосидан жабрланган иш кунидан 10 иш кунига
камайган, бироқ чақалоқ ва бўлаётгани ҳақиқат. Бироқ режалаштирилган. Айнан болаларнинг деярли 90 камайтирилди.
болалар савдоси ортиб бор- нима бўлган тақдирда ҳам шу уч категория доирасида фоизини 1 ёшгача бўлган
моқда. Бунинг сабаби нима? ўз жигарбандини пулла- Маҳалла ва оила илмий- болалар ташкил қилиши Яна бир муаммо ушбу
Қандай омил 9 ой вужудида ган бундай ота ёки она шу тадқиқот институти томони- бунинг исботи. Йиллаб нав- тизимда ахборот коммуни-
кўтариб, унга ҳаёт берган, мақомга лойиқми? Уларга дан дастур ишлаб чиқилди. бат кутган инсонларнинг кация имкониятларининг
дунёга келтирган онани ўз наҳот жазо берилмаса? Дастур асосида қийин бў- балки бошқа чораси бўлма- жорий қилинмаганлиги
фарзандини сотиб юбори- лишига қарамасдан аста- гандир. Ўзи нима сабабдан бўлиб, фарзандликка олиш
шига мажбур қилмоқда? Наргиза Ҳожибоеванинг секин ҳар бир маҳаллада Меҳрибонлик уйидан бола тартибларининг бузилиши-
айтишича, бундай жиноят- мактаб ва турмушга чиқиш асраб олиш учун йиллаб га сабаб бўлмоқда. Ушбу
— Асосий сабаб боланинг га қўл урган ота-оналарга ёшидаги қизлар ҳамда навбат кутилади? камчиликни бартараф этиш
онаси ижтимоий ҳимоялан- қамоқ жазоси тайинланади турмушга чиққан аёлларни мақсадида Бош прокура-
магани ва моддий эҳтиёж- ҳамда болага ота-оналик ўқитишни йўлга қўямиз. — Фарзандликка олиш тура билан ҳамкорликда
лари таъминланмаганлиги- қилиш ҳуқуқидан маҳрум истаги бўлган шахслар то- «Бола ҳимояси» ягона
да, — дейди ИИВ Тергов этилади. Бола эса Меҳри- Одам савдоси ва мажбу- монидан сўнги 5 йил даво- электрон дастури яратил-
департаменти масъул бонлик уйига топширила- рий меҳнатга қарши кура- мида Васийлик ва ҳомийлик ди. Бухоро вилоятида тест
ходими Наргиза Ҳожи- ди. Аммо бу билан масала шиш Миллий комиссияси- органларига 11 мингдан режимида қўлланилаётган
боева. — Турмушга чиқма- ҳал бўлиб, чақалоқ савдо- нинг 2020 йил 4 декабрда- ортиқ мурожаатлар келиб дастур жорий йилнинг
ган қизларнинг ҳомиладор сига чек қўйилиб қолмай- ги йиғилишида ўз чақало- тушган, — дейди Халқ апрель ойидан бошлаб,
бўлиб қолиши ва буни оила- ди. Хўш, қандай йўл билан ғини сотган аёлларнинг 31 таълими вазирлиги бош- республикамизнинг барча
сидан, маҳалладошларидан унинг олдини олиш мум- фоизи бу ишга оғир ижти- қарма бошлиғи ўринбо- ҳудудларида қўлланиши
яширишга уриниши, мод- кин? Масъуллар бу борада моий-иқтисодий вазият ту- сари Суҳроб Холиқов. — режалаштирилган.
дий маблағ эвазига болани нима қилмоқда? файли, 17 фоизи ҳомилани Ҳужжатлар ўрганилиб, 96
сотишга мажбур бўлиши ҳам яширишга ҳаракат қилгани фоизи фарзандликка олиш Хулоса ўрнида
яна бир сабаб. Бундан таш- — Ушбу жиноятга қўл учун, 52 фоизи эса моддий учун рўйхатга қўйилган.
қари, фарзанд кўрмаган ои- урган хотин-қизларнинг манфаат топиш йўлида қўл Қолган 4 фоизи қўйилган Умуман олганда биз бил-
лалар томонидан айнан ча- ижтимоий ҳолати ўрганил- урганлиги айтилди. Демак, талабларни бажармаганли- ган, аниқланган ҳолатлар
қалоқ асраб олишга бўлган ганда, уларнинг кўпчилиги хотин-қизлар бандлигини ги ёки талабнинг бузилган- мамлакатимиз ичидаги, хо-
эҳтиёж мавжуд. Қолаверса, бугун оғир турмуш шарои- таъминлаган билан муаммо лиги сабабли рад этилган. лос. Бироқ хорижга кетиб,
чақалоқни аёлда ҳомила тида ва моддий қийинчи- ҳал бўлиб қолмайди. Ма- Бугунги кунда республика- чет мамлакатлардан туриб
аниқланган вақтдан бошлаб ликда яшаётгани, ижти- саланинг маънавий жиҳа- мизда 441 нафар бола Меҳ- ана шундай бола савдоси
бола туғилиб, улғайгунига моий қўллаб-қувватлаш тига эътибор қаратишни рибонлик уйида тарбиялан- билан шуғулланаётганлар-
қадар сотилишининг олдини ҳамда психологик ёрдамга унутмаслик зарур. Зеро, моқда. Улар орасида фар- чи? Афсуски, хорижга чи-
олувчи самарали, яхлит, муҳтожлиги аниқланди, — тадбирбозлик ҳам бунинг зандликка бериладиган- қиб боласини сотиб юбориш
идоралараро давлат тизими дейди Маҳалла ва ои- ечими бўла олмайди. лари сони ундан ҳам кам. ҳолатлари назоратга олин-
ҳамда мукаммал норматив- лани қўллаб-қувватлаш Болалар уйида болаларнинг маган. Сизнингча, иш ва
ҳуқуқий ҳужжатнинг мав- вазирлиги бошқарма Бола асраб олиш камлиги, кўплаб мурожаат- бошқа важ билан хорижда
жуд эмаслигидир. бошлиғи ўринбосари нега қийин? чиларнинг 3 ёшгача бўлган фарзанд кўраётган аёллар
Ўғилой Ўрозова. — Биз болани асраб олиш иста- йўқми? Ёки чақалоқ савдо-
Ўтган 4 йил давомида ўт- ана шундай хотин-қиз- Тарозининг иккинчи гидалиги сабабли йиллар си билан шуғулланаётган-
казилган тезкор тадбирлар ларни аниқлаб, керакли палласига қарасак, чақа- давомида кутиш ҳолатлари лар йўқ деб айта оласизми?
натижасида Ўзбекистонда ёрдамни бериш мақсади- лоқни сотган томон билан учрамоқда. Тўғри, талаб Йўқ, албатта. Нима бўлган-
чақалоқ савдоси билан да «Аёллар дафтари»ни сотиб олаётган томон ҳам қилинадиган ҳужжатлар да ҳам бола буюк неъмат,
боғлиқ 185 та ҳолат аниқ- шакллантирмоқдамиз. бирдек жавобгар. Хўш, бо- ҳам кўп, бироқ Вазирлар уни сотиш кечириб бўлмас
ланди. Чақалоқ савдосида Ўтган давр мобайнида 6,5 лани Меҳрибонлик уйидан Маҳкамасининг 2020 йил 21 ҳолатдир. Зеро, атрофимиз-
«даллоллик» қилаётган миллиондан ортиқ хотин- эмас, қинғир йўл билан ноябрдаги «Етим болалар да бола исига, чақалоқ йи-
ва бундан мўмай даромад қизнинг ижтимоий ҳолати, буюм харид қилгандек ва ота-онасининг ёки ғисига зор оилалар қанча?..
ишлаб олаётганлар ҳам уларни қийнаётган муам- сотиб олаётган инсонларни бошқа қонуний вакил-
бор бўлиб, улар асосан, молар ўрганилди. Кўплаб бунга нима ундамоқда? ларининг қарамоғидан Ноилахон АҲАДОВА
соғлиқни сақлаш тизи- аёллар ишга жойлашти- «Mahalla»
ми ходимлари саналади. рилди, тадбиркорлик учун Афсуски, кўпчиликнинг
Боиси аёл ҳомиладорлиги- кредит ажратилди, касб-

«Фарғона ИЭМ»да янги қувватни ишга
тушириш жараёни амалга оширилди.

2021 йил САНЪАТ 25
№1 (1983)

¯ªЎИРЧО¯ ДАРВОҚЕ...

ТЕАТРИ ¯АЧОН ОММАЛАШАДИ? Тиниб-тинчимаган қўғирчоқ
театри ижодкорлари 9 февраль
Компьютер, телефон, телевизор Алишер Навоийнинг таваллуд
сингари замонавий техника ва куни муносабати билан «Саббаи
алоқа воситаларига «тобе» бўлиб сайёр» асарини саҳналаштир-
бораётган фарзандга китоб ўқи дея моқда. Бу ўзига хос спектакль
танбеҳ берамиз. Аммо аслида маъри- бўлиши кўзланган бўлиб, ҳатто
фат ўчоғи бўлган театрга бор деганми- махсус рассом ҳам таклиф қи-
сиз? Ўзингизчи, бирор марта театрда линган. Жараён аллақачон бош-
жонли спектакль томоша қилганми- лаб юборилган, инсценировкаси
сиз? Фарзандларингизни қўғирчоқ яратилмоқда, қўғирчоқларнинг
театрига олиб борганмисиз?.. кийимлари ҳам тайёрланмоқда.
Тажриба сифатида яратилаётган
бу спектакль театр репертуарини
қанчалик бойита олганлигини 9
февралдан сўнг билиб оламиз.

Афсуски, ана шундай композитор, рассом синга- санъатини ривожлантириш театрига эътибор, ҳур- нов. — Чунки, томошага
саволлар бугун оғриқли ри касбларни эгаллашда учун бугун ёш ва ақлли ре- мат анча баланд. Биргина бола ёлғиз ўзи келмайди.
бўлиб қолди. Боиси театр шунчаки ўқиган билан, жиссёр, актёр, рассомлар ва Япониянинг Бурнаку қў- Уни онаси, бувиси бирга
аталмиш ибратхонага ўқитган билан иш битмай- уларни тарбиялай оладиган ғирчоқлари орқали ижро олиб келади. Бугун биз
бўлган эътибор сусайиб ди. Яъни ёшларнинг ўзида устозлар керак, — дейди этиладиган спектакллар саҳналаштираётган асар-
бормоқда. Айниқса, бола- интилиш, ҳаракат, иқти- Ш.Юсупов. — Бугун очи- тарихийлиги, қўғирчоқлар- лар нафақат болаларни,
жонларни жонли эртаклар дор бўлиши керак. Бугун лаётган янгидан-янги таъ- нинг юз ифодаси, мимика- балки катталарни ҳам жалб
оламига олиб кирадиган талабалар, шу соҳани лим йўналишларини кўриб, ларигача акс эттирилиши қила олиши зарур. Очиғи,
қўғирчоқ театри томоша- эгаси бўламан деган ёш- қувонамиз, албатта. Бироқ билан ажралиб туради. умрида бир марта бўлса
бинлари кам. Бунинг саба- ларнинг билими, савияси ўша йўналишларда кимлар Бир одам томонидангина ҳам театрга келмаган ин-
би нимада? Нега қўғирчоқ етарли даражада эмас. таълим бермоқда? Билим ҳикоя қилинадиган, барча сонлар бор...
театри ривожланиб, омма- Улар кўплаб китобларни бера оладиган устозлар қаҳрамонларга мослаб ус-
лашиб кетмаяпти? ҳали ўқимаган, ўқишга эса масаласи кишини ўйланти- тамонлик билан ўзгартири- Хулоса ўрнида
қунти, хоҳиши йўқ. ради. Қўғирчоқ театрини ладиган овоз сеҳрини ана
Юртбошимиз театрни ривожлантириш учун кўп- шу спектаклларда англаш Хитойнинг Пекин қў-
маънавият ўчоғи, ижод аҳ- Режиссёр бўлиш учун роқ ёшларни жалб қилиши- мумкин. Балки бизда ҳам ғирчоқ театри ўзининг
лини эса инсон қалбининг кўплаб китобларни, асар- миз, улар орасидан кучли ана шундай ижро маҳорати профессионаллиги билан
муҳандислари, дея юксак ларни ўқиб, ўрганиш иқтидор эгаларини танлаб бўлганида театр гуллаб-яш- ном қозонган. Ушбу театр
таърифлаганлар. Дарҳа- баробарида театрга келиб, олишимиз керак. Балки бу- нар, томошабинлар билан репертуарида 300 га яқин
қиқат, саҳнага бир асарни кўриб, тажриба орттириш, нинг учун мамлакат бўйлаб тўлармиди?! спектакль, 100 дан ортиқ
олиб чиқиш ва томошабин- асл муҳитни кўриш лозим. иқтидор эгаларини ахтари- қўғирчоқ телесериал, 6
ларга намойиш қилиш кат- Ваҳоланки, шу соҳада шимиз керакдир... Масаланинг яна бир та қўғирчоқ фильм бор.
та куч, маҳорат ва ақлий таҳсил олаётган талаба- жиҳати, қўғирчоқ театрига Болаларнинг севимли
меҳнат талаб этади. Қўғир- лар орасида театрга бирор Бугун маданият институ- бўлган халқнинг қарашида. масканига айланган театр-
чоқларни тилга киритиш марта келмаганлари ҳам тида кўплаб ёшлар актёр- Биз ота-оналар, болалар да адабий хитой тилида
эса ундан-да машаққат. борлиги ачинарли. Театрни лик, режиссёрлик маҳорат- билан суҳбатлашганимизда, (мандарин тили) секин,
билмай туриб, унинг кучи- ларидан сабоқ олмоқда. уларнинг кўпчилиги театрга аниқ ва тушунарли чиқиш-
Бугун қўғирчоқлар би- ни, сеҳрини кўрмай туриб, Бироқ уларнинг келгусида боришдан кўра, телевизор лар намойиш қилинади.
лан тиллашиб, болаларни иш жараёнини ўрганмай фаолият юритиши, шу ёки интернетда томоша Бу болаларни бир вақт-
эртаклар оламига олиб қандай қилиб режиссёр соҳада ишлаши учун зарур қилишни афзал кўриши- нинг ўзида сўз бойлигини
киришга, уларга маъна- бўлиш мумкин? шароит яратиб, имконият ни айтди. Бунинг сабаби оширишга хизмат қилади.
вий озуқа беришга бел бериш керак. Масаланинг нима? Умуман, бугун театр Ўзбекистон миллий қў-
боғлаган соҳа негадир Иқтидорларни яна бир томони, вилоят- томошабинларини қандай ғирчоқ театрида эса икки
оммалашиб кетгани йўқ. излаш керак...(ми?) ларда ишлаш учун бораёт- сақлаб қолиши мумкин? тилда: рус тили ҳамда
Хўш, бунинг сабаби нима? ган ёшларга яшаш жойи ўзбек тилида спектакллар
Умуман, қўғирчоқ театри- Юртбошимиз ташаббуси зарур. Театрда ишлайман, — Биз билет нархини саҳналаштирилади. Саба-
ни ривожлантиришга нима билан 2021 йилда мамлака- деб борган йигит-қизлар қиммат қила олмаймиз, би нима?
тўсиқ бўлмоқда? тимизда театрлар сони 43 яшаш жойи билан таъ-
тага етказилиши кўзланган. минланмаса қандай қилиб — дейди Ўзбекистон Қарс икки қўлдан чи-
— Асл тўсиқ ўзимизда, Навоий, Наманган, Сирдарё ишлай олади? Имконият миллий қўғирчоқ театри қади. Қўғирчоқ театри
бир эртакни ёки асарни ҳамда Тошкент вилоятлари- ва шароит яратилмаса ким директори Хотам Аху- ривожланиши нафақат
саҳнага олиб чиқадиган, да янги қўғирчоқ театрлари вилоятлардаги театрларни унинг ижодкорларига,
уни саҳналаштирадиган қад ростлаш арафасида. ривожлантиради? балки томошабинларнинг
режиссёрлар етишмай- Ана шундай замонавий қандай қарашига, муноса-
театр биноси қуриладиган Умрида театрга батига ҳам боғлиқ эмас-
ди, — дейди Ўзбекистон бир пайтда, уни малакали кирмаганлар бор... ми?..
миллий қўғирчоқ театри кадрлар, актёру режиссёр-
бош режиссёри Шому- лар билан таъминлаш яна Шарқнинг ривожланган Ноилахон АҲАТОВА
род Юсупов. — Режиссёр, бир муаммо. Ўзи бу театр- мамлакатларида қўғирчоқ «Mahalla»
ларда кимлар ишлайди?
Болажонларга қувонч бера
оладиган асарларни саҳна-
лаштира оладиган мутахас-
сислар борми?

— Нафақат қўғирчоқ
театри, балки ўзбек театр

Тошкентда янги
кинотеатр иш бошлади.

26 САЛОМАТЛИК 2021 йил
№1 (1983)

УЙ¯УСИЗЛИК

Ярим тунда тўсатдан КАСАЛЛИКМИ?
уйқунинг бузилиши Унинг белгилари ¿андай,
ёки тонггача уйқу даволаш усули-чи?
келмаслиги ҳар бир инсон
ҳаётида учрайдиган оддий
ҳолат. Аммо бунинг сурун-
кали давом этиши кишини
ташвишга солади. Кейинги
пайтларда бу борада фуқа-
роларимиздан ҳам кўплаб
мурожаатлар бўлмоқда.

Хўш, уйқусизлик ҳам тикланади. Бунинг учун насидаги ҳаётий қувват — Дониёр АЛИМОВ, Биласизми
касалликми? Унинг қан- ҳар куни бир вақтда одат- энергияни кўпроқ сарф- тиббиёт фанлари
дай белги ва даволаш даги шароитда ётиш, яхши лаб, ҳолдан тоядилар. Бу Хона намлиги қай
усуллари бор? Узоқ муд- хаёллар суриш лозим. эса уларнинг тез ухлаб доктори. даражада бўлиши
датли уйқусизлик қандай қолишларига сабаб бў-
оқибатларга олиб келади? Соғлом одамларда лади. Дам олиш кунлари яқин ухлаши керак, лекин керак?
Қуйида шу ҳақда маълу- ҳам уйқу бузилиши эса дангасалик оқибатида уйқусизликка мойил ўзига
мот бериб ўтамиз. мумкинми? ўзларини уринтирмаслик- хос асаб тизимига эга Хонадаги нормал нам-
ка интиладилар. Натижа- бўлган одамлар ҳам бор. лик 40-60 фоизни ташкил
Тунги уйқу маромининг Соғлом одамларда уйқу- да жисмоний жиҳатдан Инсомния касаллигидан этиши керак. Намлик да-
бузилиши, кам ёки юзаки сизликни келтириб чиқа- толиқмаган танада энер- халос бўлиш учун турли ражаси 42-48 фоизгача
ухлаш, уйқу келмаслиги, рувчи асосий омил аса- гия кўп бўлади, натижада усуллардан фойдаланиш бўлса, инсон осонгина
бевақт уйғонавериш, шу- бийлашиш ҳисобланади. уйқу майлининг ҳосил тавсия этилади. Аввало, стрессга чидайди. Нам-
нингдек, жуда эрта уйқу Ухлашдан олдин қанча кўп бўлиш вақти кечикади. уйқусизликка сабаб бў- лик кўтарилганда ёки
ўчиб кетиши ва бошқа хавотирли, хотиржамлик- лаётган касаллик бўйича тушганда эса бу ҳолат
ҳолатлар касаллик белги- ни бузадиган воқеа-ҳоди- Узоқ муддатли даво муолажаларини олиш оғирлашади.
сидир. Тиббиётда бу хас- салар ҳақида ўйлаган ёки уйқусизлик қандай талаб этилади. Шунингдек,
талик инсомния деб ҳам уларнинг бевосита ишти- оқибатларга олиб спорт билан шуғулланиш, Юқори намлик
аталади. Баъзи одамларда рокчисига айланган одам- жисмоний ҳаракат сизга даражаси нимаси
уйқу болалигидан бузи- лар уйқусизлик билан ҳам келади? ёқимли чарчоқ орқали
ладиган бўлади. Масалан, курашиб чиқишга мажбур безовтасиз ухлашингиз- билан хавфли?
у ирсий ёки илк ёшда бўладилар. Чунки асаб- Уйқусизлик қисқа ва ни таъминлаши мумкин.
бошдан кечирилган баъзи бузарлик, хавотирланиш узоқ муддатли бўлади. Лекин шунга қарамасдан, Аллергик реакциялар
касалликлар, нерв тизими, одамни сергаклантиради. Қисқа муддатли уйқусиз- жисмоний машқларни хавфи ортади. Аллергия
бош миянинг шикастла- Бу эса уйқунинг «душма- лик, асосан, инсоннинг бевосита ухлаш олдидан келтириб чиқарадиган
ниши оқибатида келиб ни» ҳисобланади. кайфияти, одатдаги яшаш бажармаслик муҳимдир. чанг ва замбуруғ (моғор)
чиққан бўлиши мумкин. шароитининг бузилиши ва нисбий намлик 80 фоизга
Айрим кишилар ух- ташқи таъсирлар орқали Ухлашга ётишдан олдин етганда ривожланади.
Уйқусизлик кўпинча лашдан олдин меъёридан юзага келади. Бундай хушбўй ёғ ёки ҳидли ўтлар Токсик буғлар кўпроқ
нерв тизимининг кучли ортиқ овқатланадилар. ҳолатда бедорлик камчи- билан илиқ ванна қабул ажралади. Намлик қанча
руҳий, эмоционал шикаст- Натижада овқат ҳазм қи- ликлар бартараф этилиши қилиш ҳам танангиз ва юқори бўлса, уй қурили-
лари, невроз, психоз, бош лиш тизими зўриқади. Бу ва шароитга мослашиши- асабингизни тинчланти- шида ишлатилган мате-
миянинг органик касал- эса руҳий хотиржамликка га қараб 1-2 кун давом ради. Шунингдек, ялпиз, риаллар (ламинат, изоля-
ликлари(айниқса, мия қон путур етказади. Шунинг- этиши мумкин. қарағай, атиргул гулбарги, цион материал, ДСП)дан
томирлари атеросклерози), дек, ётоқдаги эътиборни валериана, дўлана ҳид- токсик газ – формальде-
ички аъзолар ва эндокрин ўзига жалб қилувчи, ёруғ- Узоқ муддатли уйқу- лари ҳам сизнинг тунги гид ажралиб чиқади.
безлар (буйрак, жигар, лик тарқатувчи буюмлар сизлик эса 2-3 кундан уйқунгизни яхшилайди.
қалқонсимон без) касал- ҳам бедорликни келтириб ошади. У кўпинча нерв Паст даражали
ликлари билан боғлиқ нерв чиқаради. Чунки бундай тизимининг кучли руҳий, Яна бир муҳим эслатма, намлик-чи?
тизимининг функционал буюмлар инсонни чалғи- эмоционал шикастла- кечқурун ухлашдан олдин
бузилишларида учрай- тибгина қолмай, мия фао- ри, невроз, психоз, бош қаҳва ёки аччиқ чой ичиш, Кўз ва бурун шиллиқ
ди. Шунингдек, ётадиган лиятининг фаоллашишига миянинг органик касал- янгиликлар ва қўрқинч- пардалари қурийди. Бу-
жойнинг ноқулай бўлиши, сабаб бўлади. ликлари (айниқса, мия ли кинолар кўриш тавсия рундаги қуруқлик маҳал-
бирор нарсадан кучли ҳая- қон томирлари атероск- этилмайди. Соғлом турмуш лий иммунитетни пасай-
жонланиш, бирорта касал- Одатий тартибнинг бу- лерози), ички аъзолар ва тарзига риоя қилиш, тана- тиради ва нафас олиш
ликнинг бошланиш белгиси зилиши ҳам уйқусизликни эндокрин безлар (буйрак, даги хасталикларга беэъ- йўллари инфекциясини
бўлиши ҳам мумкин. Агар келтириб чиқариши мум- жигар, қалқонсимон без) тибор бўлмаслик, айниқ- юқтириш хавфини ошира-
уйқусизлик нохуш кечин- кин. Масалан, ҳафтанинг касалликлари оқибатида са, асаб тизимига таъсир ди. Кўзларнинг қуруқлиги
малар, толиқиш, ухлаш иш кунлари одамлар та- юзага келиши мумкин. қилувчи ҳар қандай нохуш «қуруқ кўзлар синдроми»-
маромининг бузилишидан ҳолатларнинг олдини олиш га олиб келади.
(функционал уйқусизлик) Бунда шифокор билан яхши ухлашга ёрдам бера-
келиб чиққан маслаҳатлашиб, зарур ди. Зеро, организмимизнинг
бўлса, у муолажаларни олиш сарфланган кучини қайта
қайта тавсия этилади. Эсдан йиғиши ва тетик бўлиши
чиқармаслик керакки, бир меъёрдаги кечки дам
ўз билганича дори-дар- олишимизга ҳам боғлиқдир.
монлар билан даволаниш
хавфли асоратларга олиб
келиши мумкин.

Инсомниядан
қандай қутулиш

мумкин?

Одатда одам 8 соатга

15 ёшгача бўлган болалар ва ҳомиладор аёлларга
7 турдаги витаминлар бепул тарқатилади.

2021 йил ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 27
№1 (1983)

МУСУЛМОН УММАТИ БИРЛИГИГА
Бугунги кун-
да аксарият
мусулмон

РАХНА СОЛУВЧИ ТА²ДИДмамлакатларида-

ги жамиятни ичи-
дан тафриқа ва

фитналар келиб

чиқишига сабаб кофир бўлади)», деб таъ- такрор-такрор таъкидлаб
кидланган (Имом Бухорий, келмоқдалар.
бўлаётган маъна- 6103-ҳадис).
вий таҳдидлардан Энг хатарли ҳолат...
бири, бу – такфир Ислом таълимотига кўра,
ҳисобланади. гуноҳ содир этган одам, Афсуски, айрим ёшла-
Ушбу хатарли ҳо- агар қилган ишини ҳалол римиз насл-насаби, диний
диса динда чуқур деб ҳисобламаса, у кофир маълумоти, кимга хизмат
ғулувга берилиб, бўлмайди, балки гуноҳкор қилиши номаълум кимса-
мутаассиблик ва бўлади. Имом Абу Ҳанифа ларнинг таъсирида ватан-

ботил ақидаларга ўзининг «Фиқҳи акбар» дошлари, ҳатто яқинла-

эргашиш оқибати- асарида мазкур масалага рини диндан чиққанликда

да вужудга кел- қуйидагича ҳукм берган: айблаётгани жуда хатарли
моқда. «Бирор мусулмонни қилган ҳолатдир.
гуноҳи сабабли кофир-
Мазкур муаммонинг энг

Таъкидлаш жоизки, Бугун-чи? лидандир: «Лаа илааҳа га чиқармаймиз, гарчи у оғир жиҳати шундан ибо-
яқинда Суриянинг жан- иллаллоҳу» деган кимсага кабира гуноҳ бўлса ҳам, ратки, ўз диндошлари,
говар ҳаракатлар олиб Таассуфки, ҳозирги тегмаслик. Гуноҳи туфайли башарти уни ҳалол деб юртдошлари ва қавм-қа-
борилаётган ҳудудларидан кунда ҳам турли диний уни кофирга чиқармаймиз. э­ ътиқод қилмаган бўлса». риндошини кофирликда
Ўзбекистонга қайтарилган мутассиб ва экстремистик Амали туфайли уни Ислом- айблаётган бу каби ёшлар
25 нафар аёл ва 73 нафар ташкилотлар юқоридаги дан чиқармаймиз», деди- Дунё уламолари кейинги босқичда «раҳна-
болани Ватандан йироқда каби ислом аҳкомларини лар». (Сунани Абу Довуд, нима дейди? мо» ва «устозлари» томо-
хору сарсон бўлишларига кўр-кўрона бузган ҳол- 2532-ҳадис). нидан гўёки «ҳижрат»га
сабабчи бўлган шахслар- да ўзларига эргашмаган Дунё уламолари би- чиқиш даъвосида Сурия,
нинг йўлдан адаштирган мусулмонларни ва дунёвий Имом Бухорийнинг «Са- ровни кофир дейишдан Афғонистон каби қуролли
ғоялари замирида ҳам буз- ҳокимиятга нисбатан «ко- ҳиҳ» асаридаги бир боб олдин бу гап ўзига қайти- тўқнашувлар кетаётган
ғунчи такфирчилик ётади. фир» деб асоссиз ҳукм чи- «Жоҳилият ишларидан ши мумкин экани ҳақида ўлкаларга чорланмоқда.
қармоқдалар. Мутаассиб- бўлиб, куфр саналмайди- огоҳлантирадилар. Чунки Ушбу ҳудудларга борган-
Қандай маънони лар шу йўл орқали ўзлари ган гуноҳлар боби» деб исломда кофир бўлиш- лар эса бегуноҳ одамларни
англатади? мухолиф санаган одам- номлангани ҳам мусулмон лик билан ўта хатарли ўлдириш, босқинчилик
ларнинг жони ва молига инсон гуноҳ содир этиш би- ҳолатлар юзага келади: қилиш, бировларнинг
Такфир арабчада тажовуз қилишни, жамият лан исломдан чиқмаслигига у билан турмуш ўртоғи уй-жойини эгаллаб олиш
«куфр» сўзи ўзагидан ва давлатга қарши фитна ишора қилади. Катта (каби- орасидаги никоҳ бузи- каби исломда буткул ҳаром
олинган бўлиб, луғатда қилишни шариат жиҳати- ра) гуноҳ содир этган мўмин лади, болалари унинг қилинган қабиҳ, гуноҳи
«инкор қилиш», «ёпиш», дан «ҳалол» қилиб олишга, киши, «Аҳли сунна вал-жа- қарамоғидан чиқади, кабира ишларга қўл уриб,
«кофирга чиқариш»ни анг- қотиллик ва босқинчилик моа» эътиқодига кўра, қил- вафот этса ювилмайди, охир-оқибатда жувонмарг
латади. Истилоҳда дин ва фаолиятини оқлаб олишга ган ишини ҳалол санамас кафанланмайди, жанозаси бўлиб кетмоқда. Уларга
Аллоҳни тан олмасликда, ҳаракат қилади. экан, кофир бўлмайди. ўқилмайди, мусулмонлар эргашиб, беқарор ҳудуд-
диндан чиқишда, кофир- қабристонига кўмилмайди ларга бориб қолган тур-
ликда айблаш маънолари- Имоннинг шарти... Тўрт мазҳаб уламолари ва меросдан маҳрум бў- муш ўртоқлари, сингил ва
да ишлатилади. Ўз нав- иттифоқига кўра, катта лади, ўша ҳолида ўлганда фарзандларининг аянчли
батида, Қуръони каримда Ислом мусулмон одам- гуноҳ содир этган шахс дў- дўзахи ҳисобланади. Шу тақдирини «Меҳр» опера-
«куфр» сўзи «кофирлик», ни кофирга чиқаришдан захда ҳам абадий қолмай- сабабли уламолар биров- циялари доирасида Ва-
айрим жойларида эса «но- қайтаради. Ҳанафийлик ди. Мусулмонни кофирга ни кофирликда айблаш- танимизга қутқариб олиб
шукурлик» маъноларида мазҳаби ва мотуридийлик чиқаришдан келиб чиқади- дан ўзларини тийганлар келинган ожизалар ва
келган. ақидасига мувофиқ, имон- ган хатарлар боис Қуръон ҳамда бошқаларни ҳам гўдакларнинг кўз ёшлари
нинг шарти яккахудоликка ва суннатда бировларни бундай ишдан қайтарган- ва аччиқ қисматида кўри-
Такфир ҳодисасининг тил билан иқрор бўлиш, кофирга чиқаришдан қай- лар. Шунингдек, уламолар шимиз мумкин.
илк илдизлари Али (р.а.) қалб билан тасдиқлаш са- тарилади. Мусулмонлар- куфр ҳақидаги умумий
даврида унга қарши исён налади. Инсоннинг имони- ни динсизликда айблаш фатвони якка шахслар- Шу нуқтаи назардан,
кўтарган хорижийлар фао- ни ўлчаш имконияти бошқа мумкин эмаслиги ҳақида га татбиқ қилиб юбориш ёшларимиздан интернет ва
лиятига бориб тақалади. инсонда йўқ, чунки имон Имом Бухорий ривоят қил- шариатга зид эканини ҳам бошқа воситалар орқали
Хорижийлар ўзларига қў- инсон қалбида бўлади. Ша- ган ҳадисда: «Расулуллоҳ таъкидлайдилар. тинч-осойишта яшаб ке-
шилмаган ёки эргашмаган риатга кўра, қалбни фақат (с.а.в.): «Бирор киши ўз лаётган мусулмонларни,
барча кишиларни, ҳатто Аллоҳ билади. Шунга кўра, биродарига: «Эй кофир!», Ҳозирги кунда имом-ха- айниқса, диний уламоларни
улар мусулмон бўлса- мусулмон одамнинг имо- – деса, бу сўз иккаласидан тибларимиз ҳам шаръий кофирга чиқариб обрўсиз-
лар ҳам кофир деб эълон ни ҳақидаги ҳукмни ёлғиз бирига тегишли бўлади», қоидага кўра, ўта ишонч- лантиришга уринаётган,
қилишган. Катта гуноҳ Аллоҳ чиқаради. Бунга дедилар (яъни агар ко- ли нарса шубҳали нарса давлат ва жамиятга қарши
қилган мусулмонларни ҳам мазкур ҳадис далил бўла- фирликда айбловчи ҳақ билан кетказилмаслиги, фитна чиқариш, барқарор
кофирга чиқариб, уларнинг бўлса, айбланувчи кофир- мусулмон одамни кофирга юртни барбод қилиш каби
авлоди, моли ва жонини чиқариш хатарли ва нозик гуноҳ ишларга даъват қи-
ўзларига ҳалол санашган. масала ҳисобланиши, бу лаётган кимсалардан огоҳ
Улар ўз даврларида Усмон ишга сўз, амал ва эътиқод- ва эҳтиёт бўлишлари талаб
ибн Аффон (р.а.), Али ибн га қараб ҳукм чиқара олиш қилинади.
Толиб (р.а.) каби «хуло- даражасида олим бўлмаган

фои рошидинлар»ни ҳам ди: «Пайғамбар (с.а.в.): лигича қолади. Башарти одамлар асло жазм қил- Ўткир ҲАСАНБАЕВ.
куфрда айблашган. «Уч нарса имоннинг ас- ҳақ бўлмаса, у ҳолда ўзи масликлари зарур эканини

Ўзбекистон халқаро Қуръон, азон ва ҳадис мусобақаларида
ўз мукофотини жорий қилади.

28 ПСИХОЛОГИЯ 2021 йил
№1 (1983)

Шу кунларда ёшлар ораси-
да оммалашиб бораётган
ижтимоий тармоқдаги
янги шакл — «тик-ток» турли му-
ҳокамаларга сабаб бўляпти. Унда
ўзини кўрсатишга уринаётган
ёшларнинг ўзини тутиши кўплаб
негатив қарашларга олиб кел-
ди. Жамиятда бу тоифа ҳақида
фикрлар орасида аксар ёшлар-
нинг хулқида оғиш борлигини
«тик-ток» очиб ташлади, деган

«ТИК-ТОК»ЧИЛАРқарашҳамучраяпти.
САЛБИЙ ХИСЛАТЛАР ган объектив шарт-шароит- холог боладаги энг яхши
лар ва воқеа-ҳодисалар инсоний фазилатларни
ШАКЛЛАНИШИГА САБАБЧИМИ? таъсирида вужудга келади. кўра олишга ва болаларда
Ушбу шарт-шароитлар ва ўзига ишониш, ўз хулқини
Буни эса кўча-кўйда бола учун зарурий имко- тиғли қурол ўқталадиган объектив муносабатлар ха- ўзи яхшилаш мотивларини
арзимас сабаблар билан ниятлар мавжуд эмаслиги кимсалар кескин камаяди. рактери индивиднинг шахс шакллантириши, уларни ўз
тортишув юзага келганда сабабли у нохуш ҳолат Уларнинг ўрнига бирон касб сифатида шаклланишига хулқ-атворини баҳолашга
ҳам бир-бирига пичоқ уриш, билан ёлғиз кураш олиб орқали обрў орттиришга ва асос бўлиб хизмат қилади. ўргатиши ва фанга, касб-
оилавий низоларда яқинла- бориш кечинмалари билан жамиятга наф келтириш- га бўлган қизиқишларини
рига жиддий жароҳат етка- яшайди. Ўсмир дунёсида ни истайдиган ёшларимиз Айтиш мумкинки, шахс ошириши шарт.
заётганлар кўпайиб бораёт- оилавий шароитга нисба- сафи янада кенгаяди. хусусиятларининг шакл-
гани билан изоҳлашмоқда. тан пайдо бўлган норози- ланиши нафақат инсон Шу ўринда ота-оналарга
лик ҳисси кундан-кун авж «Тик-ток»- организмининг наслий айрим тавсияларни бериб
Хўш, ёшларда хулқ оғи- олиб, ички қўзғолонга ай- чиларнинг хулқида хусусиятларига, балки энг ўтиш зарур. Жумладан,
ши қандай пайдо бўлади? ланиб боради. Гоҳида фар- аввало, у алоқада бўлган фарзандингизни бошқа бо-
У қай ҳолатларда ўзини зандга ота-онанинг ортиқча оғиш бор...(ми?) ижтимоий муҳитга ҳам кўп лалар билан дўстлашишга
кўрсатади? Бундай ёшлар эътибори, у нимани истаса жиҳатдан боғлиқ бўлади. ўргатинг. Уни ёлғиз юриши-
билан ишлашда нималарга шуни муҳайё қилиниши ўс- Тик-токерларнинг ва- Ижтимоий турмуш шарт-ша- га йўл қўйманг. Фарзандин-
эътибор қилиш лозим? мирнинг тарбиясига салбий зияти жуда баҳсли мавзу. роитлари пировард натижа- гизнинг дўстларини баҳо-
таъсир кўрсатади. Аввало, уларни ёппасига да инсон хулқ-атворининг лашда унинг ота-онасининг
Хулқ оғиши нима? айблаш мумкин эмас. Нега- шакл ва шамойилини бел- мавқеи, имкониятига қараб
Тарбия бузилиши ва ки, уларга шу имкониятни гилаб беради. Қисқа қилиб эмас, фарзандингизга бўл-
Тарбияси оғир болалар- хулқ оғишининг келиб чи- ўзимиз яратиб беряпмиз ва айтганда, ёшлар доим ота- ган муносабатига эътибор
нинг келиб чиқишининг қишига таъсир этувчи бир тақиқ орқали бирон нати- онанинг, жамиятнинг кўзгу- беринг. Ўртоқларини ўзи-
сабабларидан бири – улар- нечта ижтимоий омиллар жага эришиб бўлмаслиги- даги акси ҳисобланади. нинг шахсий фикри асоси-
да ўқишга нисбатан салбий мавжуд. Улар ўз(мен)ига ни ҳам билишимиз керак. да баҳо бериш ва ҳурмат
муносабатнинг пайдо бўли- паст назар билан қараш, Уларнинг хулқига баҳо бе- Демак, улар хушсурат қилишга ўргатинг. Унга
шидир. Бундай муносабат- бошқаларга тобелик, мод- ришда шошилмаслик керак, кўриниши учун, аввало, ўртоқларининг ютуқларини
га турли омиллар хизмат дий кам таъминланганлик- илмий ўрганиш, махсус ўзимизни тартибга кел- кўрсатишга ҳаракат қилинг,
қилиши мумкин. Масалан, ни ҳис қилиш, бола ҳаётида тестдан ўтказмасдан хулоса тиришимиз керак. Бунда албатта, таққосламаган
ўзлаштириш қобилияти- ижтимоий-иқтисодий то- чиқариб бўлмайди. Масала- эса маҳаллаларнинг ўрни ҳолда.
нинг суст ривожланганли- мондан қийин вазиятларга нинг яна бир муҳим жиҳати беқиёс. Баъзан маҳалла
ги, ўқитувчининг боладаги тушиши ва бошқалардир. бор. Улар ўзини кўрсатиш, аҳолиси ўртасидаги ўзаро Фарзандингизни дўст-
индивидуал психологик ва Шунингдек, хулқ оғиши- машҳур ва бой бўлиш учун муносабатларда, ёшлар ликдаги садоқатини рағ-
интеллектуал имкониятига нинг оилавий, шахсий ва турли бачкана қилиқлар тарбиясидаги муаммоларда батлантириб, ўртоқларини
етарлича эътибор бер- физиологик омиллари ҳам қиляпти, катта йўл ўртаси- шундай ҳолатлар юзага уйингизга меҳмонга так-
маслик ва бошқалардир. бор. Буларни аниқлаш учун да «томоша» кўрсатмоқда. келадики, уни ҳеч қандай лиф қилинг, улар билан
Синфда турли хил жамоат- жамиятимизда тажрибали Улар бугун пайдо бўлиб меъёрий ҳужжат билан мулоқот ўрнатинг. Дўст-
чилик ташкилотлари билан психологларга катта эҳтиёж қолгани йўқ. Бу ёшлар тартибга солиб ёки тўғри ликда ростгўй бўлиш,
яхши алоқада бўлмаган борлиги ҳам бугунимизнинг сизу бизнинг орамизда ана йўлга бошлашнинг имкони манфаат кўзламаслик
болаларда ҳам хулқ оғи- муҳим масалаларидан бири шундай дунёқараш билан бўлмайди. Бу каби ҳо- кераклигини тушунтиринг.
ши кузатилиши мумкин. ҳисобланади. улғайиб келди. Демак, улар латларни тартибга солиш Ўртоқларига муносабатда
Ўқишдан ва жамоадан юз жамиятнинг бир қисми. Биз ва мувофиқлаштиришда чақимчилик, сотқинлик қи-
ўгирган ўсмир ўз келажа- Чунки бундай ёшларни уларга тақиқлар қўйиб, маҳалла оқсоқоли, маҳал- лишига йўл қўйманг. Фар-
гини, орзу-умидларини аниқлаш учун индивидуал жамиятдан ажратиб тарбия ла фаоллари халқимизга зандингиз дўстига ишон-
мактаб ва жамоа фаолия- текширувлар ўтказиш, беришни эмас, аксинча хос миллий қадриятлар, гандай ўз сирларини сизга
тига боғлашдан кўра, янги тиббий кўрикларни тўғри ўзимизга яқин олиб тўғри урф-одатлар, анъаналарга айтса, сизга бўлган ишон-
улфатлари билан алоқа ташкил этиш зарур. Агар йўлни кўрсатишимиз керак. таяниши лозим бўлади. чини суиистеъмол қилманг.
қилишни афзал кўради ва ҳар бир маҳаллада, ўқув Болаларни танқид қилинг,
бошқа кишилардан нажот масканларида психологлар Тадқиқотчиларнинг таъ- Нималарга эътибор фақат уни масхара қилиб
излайди. Натижада ўсмир фаолияти тўғри ташкил кидлашича, инсон одобли қаратиш керак? эмас, балки қўллаб-қув-
носоғлом хулқли болалар этилса ва буни ота-оналар ёки одобсиз, олижаноб ватлаб. Салбий хислатлар
тўдасига тушиб қолади. тўғри қабул қилиб, фар- ёки эгоист, жиноятчи ёки Бундай болалар ва ана шундай майда-майда
зандининг соғлигига доим соғлом хулқли бўлиб ту- ўсмирлар билан ишлашда, кўринган камчиликлар
Оилавий шароитнинг эътиборда бўлса, яқинлари- ғилмайди. Шахсдаги у ёки аввало, улар билан дўст- оқибатида келиб чиқади.
салбий таъсири ҳам тар- га оғир тан жароҳати етка- бу хилдаги хусусиятлар лашиш зарур. Шунингдек, Ёшликдаги дўстлик унинг
бияси оғир ўсмирларнинг задиган, арзимас сабаблар кишининг ижтимоий ҳаёт уларда ижобий хулқ-атвор келгуси ҳаётида пойдевор
келиб чиқишига сабаб билан бир-бирига ўткир фаолияти, уни қуршаб ол- ва характерни шакллан- бўлиши мумкин.
бўлади. Айрим оилаларда тиришга йўналтирилган
тарбиявий жараённи Зилола ЯХШИЕВА,
ташкил этиш керак. Пси- психолог.

Энди АЁҚШлардан харид қилинган нефть
маҳсулотлари учун тўлов CLICK орқали амалга оширилади.

2021 йил ТАРИХ ҲАҚИҚАТЛАРИ 29
№1 (1983)

БОБУРИЙ
БЕГИМЛАР
дгор Тоғойининг қизи, манбаларда
Ҳожибегим номи билан ҳам машҳур

Ё ЇУРДИРГАН ИМОРАТЛАРЭроннинг Хуросонидан бўлган доно
ва билимли Бека бегим 1511 йили туғил-

ган бўлиб, тиббиёт ва даволаш илмини ларини ўзида бевосита
пухта эгаллаган. 1527 йили Ҳумоюн мирзо мужассамлаштирган, Бобу-
Бадахшон ҳокими этиб тайинлангач, у ўз рийлар салтанатининг ма-
тоғаваччасига турмушга чиқади. ҳобатидан дарак берувчи,

1528 йилнинг ноябрида Бека бегим 1564 йили ма- жизавий Тож Маҳалнинг ниҳоятда эътиборли бўлган темурийлар анъаналарига
Ҳумоюн мирзонинг тўнғич лика Гулбадан бегим билан яралишига илҳомлантирган Акбаршоҳнинг ҳиссаси ҳам мувофиқ чорбоғ усулида
фарзанди шаҳзода Аломон бирга Ҳаж зиёратига боради Ҳумоюн мирзо мақбараси- катта бўлган. Малика Бека қурилган мақбарадир.
мирзони дунёга келтиради. ва марҳумнинг ҳаққига ти- нинг қурилиши тахминан бегим Акбаршоҳ ёрдамида
Шершоҳ қўшини таъқиби- ловат қилишлари учун Мак- 1568 ва 1571 йиллар ора- қурилиш учун бухоро- Чорбоғ (тўрт боғ) шак-
дан қочаётган пайтда вафот кадан 300 та арабни олиб лиғида амалга оширилган. лик уста ва меъморларни лида боғларнинг қурилиш
этган ўғли Аломон мирзо ва келади, 500 нафар фақирга У Бобурийлар салтанати ар- ёллаган. Боғ билан бинони тарихи аслида ислом ма-
Чоуса яқинидаги Ҳумоюн катта миқдордаги хайр-эҳ- хитектурасининг дастлабки лойиҳалаштирган бу икки даниятидан анча олдинги
мирзо қароргоҳига уюшти- сон ажратади. Шунингдек, улкан намунаси ҳисоблан- бухоролик меъмор Сайид сосонийлар ва аҳамонийлар
рилган жангда ўлдирилган илм аҳлига ҳомийлик қилиб, ган бўлиб, Ҳиндистондаги Миракғиёс ота ва унинг даврларига бориб тақалади.
қизи Ақиқа Султонбегим- мақбара ёнида Араб саройи боғ услубида қуриб битка- ўғли Сайид Муҳаммад бў- Салтанатнинг илк асосчиси
ларнинг вафотидан сўнг мадрасасининг қад кўтари- зилган илк мақбара бўлган. либ, ўз даврида бутун Ҳин- бўлган Бобур мирзо даврига
у Ҳаж зиёратини амалга лишига масъул бўлади. Пой- дистон минтақасида ягона келиб, бу шаклдаги боғлар-
оширади. Фарзандларининг тахт Аграга кўчирилганда Мақбаранинг Ҳумоюн мир- ни қуриш урфга кирди. Мақ-
вафотидан сўнг ҳаётини ҳам ушбу иморатни қуриш барада Ҳумоюн мирзо қаб-
ибодатга бағишлаган. истагида ёнаётган малика ридан ташқари, маликалар
Деҳлини тарк этишдан бош Ҳамида бегим, Аврангзеб-
1530 йилнинг декабрида тортиб, шу ерда қолади. нинг фармонига кўра боши
подшоҳ Бобур вафотидан танасидан жудо қилинган
сўнг тахтга ўтирган Ҳумоюн Ўша давр тарихчиси Ҳумоюн мирзонинг чевараси
23 ёш бўлса, саройнинг Бадаунийнинг ёзишича, ва Шоҳ Жаҳоннинг фарзан-
биринчи хонимига айлан- Акбар Бека бегимни ўз она- ди бўлмиш бахтиқаро Доро
ган Бека бегим эндигина 19 сидан кам кўрмасди. Кун- Шукуҳ ва яна бошқа кўплаб
ёшда эди. У илк бор Ҳин- лардан бир куни ёшгина Бобурий шаҳзодалар ҳам
дистонга келди. Умрининг шаҳзода Акбарнинг тиши дафн этилган.
охиригача эри ва сарой оғриб қолади, оғриққа
Ушбу мақбара
аҳли Бека бегимга яхши қарши дори келтиришганда зо вафотидан сўнг қурилма- ва бетакрор бўлган мақ- ЮНЕСКО рўйхатига
муносабатда бўлиб, ардоқ- турли фитна-фасод, хатар- ганлигига сабаб, у пайтларда барани бунёд этишда узоқ киритилган
лашди. Ҳатто Бека бегимни ларга тўла саройда сароси- Бобурийлар салтанати ҳали вақт меҳнат қилишган.
асирликка олган Шершоҳ мага тушиб қолган Ҳамида- тўлалигича салтанат сифа- Маҳаллий ва чет эллик
ҳам маликага нисбатан ҳур- бону бегим дорини беришга тида шаклланиб улгурмаган Ҳумоюн мирзо сайёҳлар эътиборига тушган
мат ва эҳтиром кўрсатиб, иккиланиб қолади. Шунда эди. Салтанат Акбаршоҳ мақбараси қаерда Деҳлидаги ушбу мақбара
уни ортга қайтарган эди. ўгай бўлса-да, аммо Акбар- ҳукмронлиги даврида мус- 1993 йили ЮНЕСКО томо-
шоҳни ўз боласидек яхши таҳкамлангач, унинг молия- жойлашган? нидан рўйхатга олинган,
Гулбадан бегимнинг кўрадиган малика Бека вий қўллаб-қувватлаши на- кейинчалик Оғохон фонди
ёзишича, давлат ишлари- бегим ҳеч иккиланмай ўз тижасида Ҳумоюн мирзонинг Ҳумоюн мирзо мақбара- томонидан қайта таъмир-
дан ортмай қолган Ҳумоюн хоҳиши билан дорини ютиб катта хотини Бека бегим си йирик комплекс бўлиб, ланди. 1857 йилдаги ҳинд-
мирзо маликани йўқламай юборади. Дори синовдан томонидан эрининг хотираси Ямуна дарёси соҳилидаги ларнинг босқинчиларга
қўйганда ҳам ундан ранжи- муваффақиятли ўтгач, шаҳ- учун бунёд этилган. улкан боғ ичида барпо қарши қўзғолонида мақбара
ганини рўйи рост билдир- зода Акбарга беришади. этилиб, нафақат мақбара сўнгги Бобурийзода подшоҳ
ган жасоратли аёл эди. Умуман олганда, салта- сифатида, балки салта- Баҳодиршоҳ Зафар ва унинг
Малика Бека бегим 1581 нат маликалари Акбарий натнинг шоҳлик маҳобати уч шаҳзодаси учун қароргоҳ
Садоқат тимсоли йилда вафот этади ва мақбараси (айни пайтда ҳақида ҳам ҳикоя қилувчи бўлиб хизмат қилган.
унинг жасади Акбар бош- мавжуд эмас), Фотеҳпурий улкан қурилиш намуна-
Афтидан Ҳумоюн мирзо чилигида Ҳумоюн мирзо мақбараси, Зийнат ул манзил сидир. Унинг жойлашуви Бека бегимни Бобурий-
Ҳамидабону бегимни 13 мақбарасига дафн этилади. каби улкан қурилишларнинг муҳим аҳамият касб этади. лардан чиққан илк қурувчи
ёшлигида Лаҳўрдаги ука- сабабчилари, шунингдек, тар- аёл десак, муболаға бўлмай-
си Ҳиндол мирзо саройида Ҳумоюн мирзо ғиботчилари ҳам бўлишган. У Ҳиндистоннинг «Ма- ди. Ушбу анъанани Бобурий
учратиб севиб қолган бўлса- мақбараси Тож ҳабхарата» номли досто- бегимлар кейинчалик мас-
да, Бека бегим уни кўпроқ Бухоролик уста нидаги воқеалар юз берган жид, бозор ва боғлар бунёд
севган кўринади. 1556 йили Маҳалнинг ва меъморлар қадимий Индрапрашта ҳу- қилиб давом эттиришди.
Ҳумоюн мирзо фожиали яралишига сабаб дудида бўлиб, чиштийлар-
тарзда вафот этгач, ўз сев- ёлланган нинг муқаддас қароргоҳи Холида ШАМСИЕВА,
гисининг исботи сифатида бўлганми? ҳисобланган авлиё Низо- Бобур номли халқаро
унинг хотирасига атаб бунёд Ҳумоюн мирзо мақбара- миддин қароргоҳига яқин жамоат фонди котибият
этган мақбара фикримизнинг Деҳлидаги энг хушманза- сининг қурилишида суло- жойда жойлашган. Ҳиндлар
ёрқин далилидир. ра қадамжолардан бирига ланинг кекса аёлларига ва мусулмонлар анъана- мудири.
айланган, келгусида мўъ-

Ўзбекистонда жаҳон палеолитшунослиги
учун ҳам ноёб бўлган топилма аниқланди.

30 ХАЛҚАРО ШАРҲ 2021 йил
№1 (1983)

ТАШЇАРИДАН ІЕЧ КИМ
ЇОЗОЇЛАРГА ЕР

Россиядаги айрим сиё- СОВЎА ЇИЛМАГАН
сатчиларнинг қўшни
Қозоғистон ҳақида
билдираётган айрим ҳуду-

дий даъволари жамоатчи- аждодларидан мерос Владимир Путин ўзининг лар», деб эълон қилиши Ассамблеясида илгари су-

ликнинг кучли норозили- бўлиб ўтган муқад- шунга ўхшаш сўзларидан кераклигини таъкидлаган. рилаётган резолюцияларда

гига сабаб бўляпти. дас замини», – деди саноқли ойлар ўтиб бўй Президент ва Элбошини бу Россия тарафида эмас, бе-

президент Қосим-Жо- кўрсатди. Ўтган йил июнь даъволарга қарши «очиқча тараф овозлар бера бошла-

Айниқса, Россиянинг март Тоқаев 5 январь ойида Путин Совет Итти- муносабат» билдиришга ди. Россия билан узоқ муд-

ҳукмрон партияси «Еди- куни Egemen Qazaqstan рес- фоқи таркибига кирган ундашганди. Қозоғистон датдан бери яқин геосиёсий

ная Россия» депутатлари публика газетасида босил- пайтида кўплаб респуб- Ташқи ишлар вазирлиги эса ҳамкорлиги ҳисобга олинса,

Қозоғистон ерлари Москва ган «Мустақиллик ҳаммаси- ликалар тарихан Россияга Россия томонига бу хусусда Қозоғистоннинг бетараф

томонидан совға қилингани дан устун» деб номланган тегишли бўлган ерларга расман норозилик нотаси қолиши алоҳида эътиборга

ва уни қайтариш лозимли- мақоласида. «Ташқаридан эгалик қилиб олишганини юборди. Бунга ўхшаш баё- молик воқеадир.

гини таъкидлашди. Mухо- ҳеч ким қозоқларга ушбу иддао қилган. Улар Ит- нотлар алал-оқибат ўзаро Икки давлат ўтмишда

лифат фаоллари бундай улкан ҳудудни бермаган. тифоқ таркибида чиқиб муносабатларига «жиддий ҳарбий йўналишда яқин

даъволарга нисбатан Қозо- Бизнинг тарихимиз 1991 кетаётган пайтда Рус хал- зиён» етказиши мумкинлиги ҳамкорлик қилган. 1992

ғистон Евроосиё Иқтисодий йил ёки 1936 йилда бош- қидан совға олгандек эмас, билан огоҳлантирган. йилдан буён Қозоғистон

Иттифоқидан чиқиши ке- ланмаган. Халқимиз бу қандай кирган бўлишса, Элбоши фикри-чи? Россия раҳбарлик қилади-
рак, деган талабни олдин- ерларда Қозоқ хонлиги шундай чиқишлари керак ган ва собиқ Совет респуб-

га сурди. Натижада Путин даврида ҳам, ундан олдин бўлганини таъкидлаган Қозоғистон президен- ликаларини бирлаштирув-
ростдан ҳам Қозоғистон ҳам — Олтин Ўрда, Турк эди. Аммо Россия раҳбари ти эса «ерга оид даъво- чи хавфсизлик иттифоқи
ерларини қўшиб олишни ҳоконлиги, гунлар ва сак- ўшанда бирор-бир давлат- лар»га куни кеча Egemen ҳисобланувчи Коллектив
истайдими, деган саволлар лар даврида ҳам яшаган», дан алоҳида ном тутмаган, Qazaqstan давлат нашрида хавфсизлик шартномаси
ўртага чиқмоқда. — деди Тоқаев, хориждаги аксарият минтақавий таҳ- чоп этилган мақоласида ташкилоти (ОДКБ) аъзоси
айрим сиёсатдонларнинг лилчилар эса, бунинг Қозо- тўхталиб ўтди. Президент бўлган. Шу билан бирга,
2020 йил 10 декабрь Қозоғистон ҳудудий яхлит- ғистон ва Украинага ишора Қасим-Жомарт Тоқаев ҳу- Қозоғистон собиқ совет
куни Россия давлат думаси лигига нисбатан билдирган эканини ҳам айтишган. дудий яхлитлигини савол давлатларининг савдо бло-
депутати Вячеслав Никонов шубҳаларига жавобан. остига олувчи «иғвогарона ки ҳисобланган Евроосиё
Россия давлат телеканали Сиёсий амал»ларга мамлакати рас- иқтисодий иттифоқига ҳам
орқали Қозоғистон олдин Ўтган бир ойнинг ўзида таҳлилчилар фикри ман қарши туриши керак- аъзо. Нур-султоннинг ушбу
умуман мавжуд бўлмагани Россия Давлат думасининг лигини айтган. Мустақил қадами ўзгарувчан ташқи
ва унинг ерлари Россия бир эмас, икки депутати қандай? Қозоғистоннинг биринчи сиёсати ва бошқа давлат-
томонидан берилган кат- ўтмишда Қозоғистон деган президенти, Элбоши Нур- ларнинг ички ишларига
та совға эканини айтган давлат умуман бўлмагани, Президент Путиннинг бу султон Назарбоев ҳам 15 аралашиши туфайли хал-
эди. Орадан бир кун ўтиб, унинг ерлари Россия томо- сўзлари ҳам ўшанда пост- декабрь куни россиялик қаро майдонда яккаланиб
фаоллардан бири Москва- нидан берилган катта совға совет ҳудудидаги кўпчи- сиёсатчиларнинг бу каби қолган Россия билан бирга
даги Қозоғистон элчихонаси экани ва мамлакатлари уни ликнинг эътиборидан четда даъволарига муносабат бир кемада бўлишни иста-
темир панжараларига «Ши- қайтариб олиши кераклиги- қолмаган, анчайин нохуш билдиргандек кўринган. маётганлигининг белгиси-
молий Қозоғистон – Россия ни даъво қилишган. Бу каби қарши олинган. Айрим Мустақиллик куни муноса- дир, дейди қозоғистонлик
ерлари», деб ёзилган бан- таъкидлар Россиянинг бош- сиёсий таҳлилчилар буни бати билан йўллаган муж- сиёсий таҳлилчилар. Шун-
нер илди. 12 декабрь куни қарувда бўлган партияси – Қозоғистон янги президенти дасида қозоқлар, «бепоён дай бўлса-да, Қозоғистон-
Қозоғистон Ташқи ишлар Единая Россия депутатлари келиши билан имкон қадар даштларнинг ҳақли ворис- нинг Кремль таъсири ости-
вазирлиги Давлат Думаси томонидан янграгани билан мустақил геосиёсий курсга лари» эканини баён қилган. дан чиқиши осон бўлмайди
депутати баёноти юзасидан алоҳида аҳамият касб ҳаракат қилаётгани билан ва бир неча йилларни талаб
Россия дипломатига норо- этган, аксарият минтақа- ҳам изоҳлашган. Россиялик Афсуски, бу каби ҳис- қилиши ҳам мумкин.
зилик нотаси топширди. вий кузатувчиларни ҳушёр сиёсатчиларнинг сўнгги сиз баёнотлар Россиянинг
Қозоғистон ҳукумати Россия торттирган. Бунинг ортидан даъволари эса Қозоғистон сўнгги иттифоқчилари ҳи- Алоқаларни кескин
Федерацияси давлат ар- уларнинг айни мазмундаги ичкарисида кескин акс- собланган МДҲ мамлакатла- равишда узиш 2014 йилда
боблари келажакда бу каби иддаоларини ўзининг шов- садоларга сабаб бўлди. рини хавотирга солиб, унга Россия Украинани босиб
баёнотларни бермаслиги- шувли чиқишлари билан Қозоғистонлик айрим таниқ- нисбатан эҳтиёткорроқ бў- олганига ўхшаш вазиятни
нинг олдини олиш борасида танилган россиялик сиёсат- ли сиёсатчилар бу Россия лишга ундамоқда. Қозоғис- келтириб чиқариши мум-
чора кўришга чақирди. чи Владимир Жириновский ҳокимиятининг «кучайиб тонлик кузатувчиларнинг кин. Шу боис Қозоғистон
ҳам қувватлаб чиқди. бораётган янги империячи- сўзларига кўра, Россия расмийлари Россия томони-
Президентнинг лик синдроми»нинг ифо- тарафидан ўзининг ҳуду- дан Қозоғистоннинг шимо-
жавоби қандай Путин нима даси эканини айтишмоқда. дий яхлитлигига таҳдид лий ҳудудларига киришга
деган эди? Зиёли, фаоллар ва айрим сезган Нур-султон ғарбдаги уриниш эҳтимолини ҳам
бўлди? мухолифат вакиллари эса ишончлироқ ҳамкорларга истисно қилмай қўйганлар.
Воқеаларнинг бу каби буни шундай қолдирмаслик- суяна бошлаган. Кремль Чунки 2014 йилда Россия
«Замонавий Қозоғистон- ривожи Россия президенти ка даъват қилиб чиқишган. билан халқаро масалаларда Қрим яриморолини куч
нинг бош бойлиги бу унинг якдил позицияда бўлиш- билан Украинадан ажра-
Қозоғистон Россия ташаб- га одатланган Қозоғистон тиб, ўзига қўшиб олиши
ЭЪЛОН буси остидаги Евроосиё Иқ- Россия билан алоқаларини Қозоғистон учун хавотирли
тисодий Иттифоқи, Коллек- қайта кўриб чиқмоқда. Нур- белги бўлди, дейди таҳ-
Алибаев Абдухамид Акбаровичга Оққўрғон тумани 5-сон тив Хавфсизлик Шартнома- султон биринчи навбатда, лилчилар.
умумтаълим мактаби томонидан берилган O‘R-D № 078257 си Ташкилотидан чиқиши, ёзувини кириллдан лотинга
рақамли шаҳодатнома, O`R-D № 613414-рақамли аттестат «Бойқонур»нинг ижарасини ўтказиш жараёнини бошла- Абдували САЙБНАЗАРОВ,
ва Тошкент Олий Ҳарбий техник билим юрти томонидан бе- тўхтатиб қўйиши, россиялик ган. Иккинчидан, БМТ Бош сиёсий шарҳловчи.
рилган КК № 898618-сонли дипломи йўқолганлиги сабабли бу икки депутатни мамла-
БЕКОР ҚИЛИНАДИ. катда «исталмаган шахс-

2021 йил СПОРТ 31
№1 (1983)

МИЛЛИЙ ФУТБОЛ:
ИШОНЧ ¯АЧОН О¯ЛАНАДИ?
бошланди. Булар ни-
«Реал Мадрид», «Барсе- маларда кўриняпти,
лона», «МЮ», «Ювен- деб ўйлайсиз?
тус», «Бовария»... Бу – Бу ишлашни бошлага-
каби дунёга машҳур фут- нимиздан далолат. Биз бир
бол клубларининг юрти- қатор келишилган ўйин-
мизда ҳам мухлислари лар, футболчилар, мураб-
талайгина. Уларнинг ҳар бийлар ва ҳатто клублар-
бир ўйинини мароқ билан нинг тотализаторларда иш-
кузатишади. тирок этганини аниқладик,
улар қўмиталар томонидан
Гап миллионларни ўзига – Болалар фут- Клублар мана шундай – Асл истеъдодлар жазоланди. Мана энди
жалб этган, танқидлар ос- болини жаҳон стан- ҳолатларга тушиб қишлоқлардан ети- нохолис ҳакамларнинг қил-
тида қоладиган, шу билан дартлари даражасида қолмаслиги учун шиб чиқади дейиша- мишлари учун жавобгарлик
бирга, энг кўп муҳокамага ривожлантиришимиз нима қилиш керак? ди. Аммо бугун ҳамон бошланди. Сўнгги 3 йилда
сабаб бўладиган футбол учун қандай таклиф- – Клубларнинг банкрот футбол инфратузил- бу борада жиддий кураш
ҳақида кетаётганини алла- ларни берган бўлар- ҳолатига тушиб қолиши бу- маси кириб бормаган кетяпти, дейиш мумкин.
қачон англаган бўлсангиз дингиз? тун дунёда юз беради. Ита- ҳудудлар кўп. Оқи-
керак. Орамизда ҳам унинг – Бизда болалар фут- лияда машҳур «Парма» ҳам батда кўплаб иқти- – Ўзбек мураббий-
ишқибозларию ҳавасманд- боли сезиларли равиш- шу билан тўқнашди, Рос- дорларнинг орзулари лари мактаби қачон
лари кўп. Миллий терма да ўсиб бормоқда. Аммо сияда молиявий қийинчилик чанг кўчалар, тупроғи қитъа миқёсига кў-
жамоа эса доимгидек керак камчиликлар мавжуд. билан юзлашган клублар чиққан яйдоқ далала- тарилади. Яъни яқин
пайтда керакли ўйинни Агар Осиё футбол Кон- бор ва ҳоказо. Бу нормал ру эски стадионларда келажакда ўзбекис-
кўрсата олмайди, умидлар федерацияси ва ФИФА ҳолат. «Андижон» клуби қолиб кетмоқда. Мана тонлик мураббий
пучга чиқаверади. талабларини хўжакўрсин тизимни нотўғри қургани шундай ёшларимиз- бошқа мамлакатлар
учунмас, футбол ривожи учун шу муаммо юз берди. нинг орзулари қачон клублари, терма жа-
Хўш, қачон ишончлар оқ- учун чиндан ҳам бажарсак, Миллий чемпионат савияси амалга ошади? моаларини бошқари-
ланади? Бу борада қандай кўплаб муаммолар ечила- борасидаги фикрингизга – Бу саволни эскирган ши мумкинми?
ишлар қилиняпти? Про- ди. Масалан, илк профес- эса унча қўшилмайман, биз деб биламан. Ўзбекистон бу – Бу фақатгина уларнинг
фессионал футбол лига- сионал шартномаларини ривожланиш йўлидамиз. борада сўнгги 10 йилда катта ўзига боғлиқ. Ўз устида
си (ПФЛ) бош директори тузаётган футболчилар ишларни амалга оширди. ишлаган, чет тилларни
в.б. Диёр ИМОМХЎЖАЕВ учун компенсация тўлаш – Ўзбекистон Футболчи бўлишни чиндан ўзлаштириш учун инти-
билан шу ва шу доирадаги масаласи бизда оғриқ- футболидаги боқи- ҳам истаган иқтидорда ўзини ладиган, ўқув курсларида
масалалар хусусида суҳ- ли, деярли тўланмайди. мандалик, давлат кўрсатиш учун минимал ўзини кўрсатадиган, фа-
батлашдик. Шундан келиб чиқиб, биз ташкилотларига қа- имкониятлар бор, у қайси қатгина пул эмас, карьера
регламентни янгиладик, рамлик ҳолати қачон қишлоқда бўлишидан қатъи ҳақида ҳам ўйлайдиган му-
– Пандемия жаҳон бу тизимни 2021 йилдан бартараф этилади? назар. Сиз таниган Отабек тахассислар бунга сазовор
футболи қатори Ўз- бошлаб секин-аста ишга Футбол клубларимиз Шукуров, Элдор Шомуродов, бўлиши мумкин, менимча.
бекистон футболига туширамиз. Бу кенг мавзу, қачон ҳақиқий бизнес Достон Ҳамдамов, Жасур Жа-
ҳам салбий таъсир ўт- бу ҳақда соатлаб тушунти- қиладиган профес- лолиддинов кабилар қаер- – Анъанавий савол
казди. Булар асосан риш беришим мумкин. сионал жамоаларга дан ва қай ҳолатда етишиб билан якунласам:
нималарда намоён айланади? чиққанига эътибор қаратинг. Ўзбекистон миллий
бўлди? – Футбол бўйича – Айнан шу масалада Инсон баҳона қилиши эмас, терма жамоаси қачон
– 2020 йил чиндан ҳам миллий чемпионати- Президентнинг «Ўзбекис- интилиши, курашиши ке- жаҳон чемпионатига
синовли кечди. Чемпио- миз савиясини кўта- тонда футболни ривож- рак. Мен гапни дангалини чиқади ёки чиқиши
нат кетма-кет икки марта риш учун ҳали анча лантиришни мутлақо янги айтадиган ва муаммо бўл- учун ҳали қандай иш-
умумий ҳисобда 3 ойгача қовун пишиғи бор. босқичга олиб чиқиш чора- са, бор дейдиган одамман. лар қилиниши керак?
тўхтаб қолди. Нафақат Ҳатто яқинда олий тадбирлари тўғрисида»ги Аммо юқоридаги саволларга – Жаҳон чемпионатига
катталар, балки болалар лигада тўп сураёт- фармони ҳам қабул қилин- исталганча далил топиб бера чиқиш учун аниқ формула
ҳам яшил майдондан четда ган Андижон футбол ди. Унда 2030 йилга қадар оламан. Ўша Роналдиньо ёки йўқ. Тизим тўғри ишлаши,
қолди. Шунингдек, ҳомий клуби банкротлик клубларни ўзини ўзи молия- Роналдо бундан беш баттар барча мутахассислар ўз
ташкилотларнинг футбол ёқасига келиб қолди. лаштиришга ўтиши назарда шароитларда ҳам «ёриб» ишига сидқидилдан ёнда-
клубларига пул ажра- тутилган. Биз токи асосий чиқа олган. шиши каби масалаларнинг
тишида қийинчиликлар, пулни ойлик-маошларга ўзи етади. Бизда куч ва
узилишлар юзага келди. ишлатиб, инфраструктура – Сўнгги йиллар- салоҳият бор. Аммо юқо-
Футбол мухлисларининг ҳамда академияларни ночор да футболимизда рида айтилган нарсаларни
октябрга қадар стадион- аҳволда қолдирар эканмиз, келишилган ўйинлар, ҳам созлашимиз шарт.
ларга кира олмагани биримиз икки бўлмайди. таниш-билишчилик
клубларнинг чипталардан Бугун футболда мана шу каби иллатларга — Мазмунли суҳба-
ва савдо-сотиқдан келади- йўлдаги кураш кетяпти. қарши жиддий кураш тингиз учун раҳмат.
ган даромадларига ҳам ўз
таъсирини кўрсатди. Садоқат МАХСУМОВА
суҳбатлашди.

Тошкентда илк бор
«Катта дубулға» турнири ўтказилади.

32 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2021 йил
№1 (1983)

РАҒБАТ Коррупцияга ¿арши курашганлар давлат ОЛИЙ ТАЪЛИМ ª¿ишлар анъанавий
мукофотига тавсия этиладими? бошланадими?

– Коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик ҳақида хабар берган ёки кор- – Эшитишимча, олий таълим муас-
рупцияга қарши курашишга кўмаклашганлар пул мукофоти билан сасаларида ҳам анъанавий ўқиш бош-
рағбатлантирилиб, давлат мукофотига ҳам тавсия этиларкан. Бу ланар экан. Айтинг-чи, ўқиш қачондан
қанчалик рост? бошланади? Яна бир савол: 1 феврал-
дан ойлик ошиши билан контрактлар
Дониёр МИРАЗИЗОВ. ҳам ошадими?
Фарғона вилояти.
Шаҳзод АБРАХМАТОВ.
Фаррух ЖЎРАЕВ, фоти билан рағбатлантирилади. Шунга Қашқадарё вилояти.
Адлия вазирлиги кўра, коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик
масъул ходими: ҳақида хабар берган ёки коррупцияга Фарҳод БАБАШЕВ,
– Вазирлар Маҳкама- қарши курашишга бошқа тарзда кўмак- Олий ва ўрта махсус таълим ва-
сининг 2020 йил 31 де- лашган шахслар тегишлича БҲМнинг зирлиги ахборот хизмати раҳбари:
кабрдаги қарори билан 3 бараваридан 25 бараваригача (669 – Барча олий таълим муассасалари
Коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик ҳақида минг сўмдан 5 млн. 575 минг сўмгача) томонидан ўқув жараёнини анъанавий
хабар берган ёки коррупцияга қарши миқдорда бир марталик пул мукофоти тарзда бошлаш бўйича график ишлаб
курашишга бошқа тарзда кўмаклашган билан рағбатлантирилиши мумкин. чиқилган. График асосида 2021 йил 11 январ-
шахсларни рағбатлантириш тартиби дан бошлаб ОТМларнинг барча босқич тала-
тўғрисидаги низом тасдиқланди. Низом- Агар пора суммаси ёки етказилган балари учун ўқув жараёни анъанавий шаклда
га кўра, коррупцияга оид ҳуқуқбузар- зарар ёхуд ўзлаштирилаётган (ўзлаш- бошланади. Айрим бетоб ёки ижтимоий ҳимоя-
лик ҳақида хабар берган шахслар ўзла- тирилган) мулкнинг қиймати БҲМнинг га муҳтож талабаларнинг ўқишлари онлайн
рига нисбатан пора талаб қилган шахс юз бараваридан кўп бўлса, анча миқдор шаклда давом эттирилиши мумкин. Бу ҳолатда
ёки ўзларига маълум бўлган корруп- учун – мулк қийматининг 15 фоизи, кўп ОТМлар талабаларнинг шароитларини ўрганиб
цияга оид ҳуқуқбузарлик ҳақида кор- ва жуда кўп миқдор учун – мулк қиймати- чиқади. Барча имкониятлари мавжуд бўлган
рупцияга қарши курашувчи органларга нинг 10 фоизи миқдорида мукофотланади. талабалар анъанавий таълимга тўлиқ жалб
берган хабари асосида бундай ҳуқуқ- этилади.
бузарлик фош этилса ҳамда корруп- Шахс коррупцияга қарши курашишга Тўлов-контракт масаласига келадиган бўлсак,
цияга оид жиноятни содир этганлиги муносиб ҳисса қўшганлиги учун давлат 2021 йил 1 февралдан бошлаб республикамизда
учун қидирувда бўлган шахс тўғрисида мукофотига ҳам тавсия этилиши мумкин. иш ҳақи ва стипендиялар миқдорлари 10 фоизга
ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга Шахсларни рағбатлантириш масалалари оширилиши белгиланди. Пандемия шароитида
берилган хабар асосида қидирувдаги коррупцияга қарши курашувчи органлар республика аҳолисининг тўлов қобилияти па-
шахс ушланса бир марталик пул муко- ҳузурида тузиладиган махсус комиссия- сайганини ҳисобга олиб, фарзанди давлат олий
лар томонидан кўриб чиқилади. таълим муассасаларида тўлов-контракт асосида
ўқиётган оилаларга енгиллик яратиш ва уларни
СОЛИҚ ªзини ºзи банд ¿илган ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ ижтимоий қўллаб-қувватлаш мақсадида жорий
сартарош соли¿ тºлайдими? ўқув йилидаги амалдаги тўлов-контракт миқдор-
лари ўзгаришсиз сақлаб қолинади.
– Сарта- Елена ИСМАЕВА, ний шахслар ҳисоблана-
рошхонамда Давлат солиқ қўми- ди. Жисмоний шахсларга Микро¿арз кимларга
ишлаётган таси матбуот хизмати сартарошлик фаолиятини берилади?
сартарош раҳбари: мустақил равишда ўзини
усталар – Ўзини ўзи банд қил- ўзи банд қилган шахс си- – Хорижга ишга кетаётганлар учун
ўзини ўзи банд ган фуқаролар – меҳнат фатида амалга оширишга микроқарз берилаётган экан. Айтинг-чи,
қилган фуқаролар даромади олишга йўнал- рухсат берилди. Шунинг- ушбу микроқарз кимларга, қай тартибда
сифатида рўй- тирилган жисмоний ва дек, ўзини ўзи банд қилган берилади?
хатдан ўтишса, юридик шахсларга хизмат- шахслар ёлланма ишчи-
солиқларни ўзла- лар кўрсатиш, ишларни ларни жалб қила олмасли- Бобур АЛЛАЕВ.
ри тўлашадими? бажариш бўйича шахсий ги ҳамда иш берувчига эга Хоразм вилояти.
Уларни қандай меҳнати билан иштирок бўла олмаслиги тўғрисида-
расмийлаштира- этишга асосланган фао- ги талаб сақланиб қолди. Юсуфхон АБДУЛФАИЗОВ,
ман ва уларга ой- лиятини мустақил амалга Бир неча жисмоний шахс- Молия вазирлиги ҳузуридаги бюджет-
лик маоши ҳисоб- оширадиган, якка тартиб- лар сизга тегишли объект- дан ташқари Пенсия жамғармаси бош
лайманми ёки иш даги тадбиркорлар сифа- да сартарошлик фаолияти- мутахассиси:
жойини ижарага тида рўйхатга олинмаган ни амалга оширган тақдир- – Микроқарз «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри
бераманми? ва ўз фаолиятида ёллан- да, уларни якка тартибдаги ахборот тизими»га киритилган кам таъминлан-
ма ходимлар меҳнатидан тадбиркорга (3 нафаргача) ган оила аъзосига ташкиллаштирилган меҳнат
Ботир НИЯЗОВ. фойдаланмайдиган жисмо- ёки юридик шахсга ишчи миграцияси йўли билан вақтинчалик ишлаш учун
Нукус шаҳри. (ёлланган ходим) сифати- хорижга чиқаётганда берилади. Микроқарзлар
да расмийлаштиришингиз хорижда ишга жойлашиш билан боғлиқ харажат-
ҳамда уларга ҳисобланган ларни қоплаш учун 10 млн. сўмгача миқдорда 1
иш ҳақи суммасидан бел- йил муддатга берилади. Микроқарз фоиз ставка-
гиланган тартибда солиқ сининг Марказий банк асосий ставкасидан оша-
агенти сифатида солиқлар- диган, лекин асосий ставканинг 1,5 бараваридан
ни бюджетга тўлаб бери- кўп бўлмаган қисми компенсация қилинади.
шингиз лозим бўлади.
«Mahalla» нашриёт-матбаа уйи» масъулияти чек-
ланган жамияти жамоаси жамият ходими Носир
­Ҳайдаровга отаси

Файзулла отанинг
вафот этгани муносабати билан оила аъзоларига
чуқур ҳамдардлик билдиради.

Ўзб­ е­кис­тон Бош муҳаррир Таҳририят манзили: Газета
Республикаси Санжар ИСМАТОВ Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси Нашр навбатчиси: Р. Юсупов марказида
Ижтимоий-сиёсий, ҳузуридаги Ахборот Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Телефонлар: саҳифаланди ва
маънавий-маърифий газетаси ва оммавий М. Назарова Қабулхона: 71 233-39-89, офсет усулида
коммуникациялар Навбатчи: У. Ибодинов Котибият: 71 237-56-80, босилди.
МУАССИС: агентлиги томонидан Саҳифаловчилар: И. Болтаев Факс: 71 233-10-73.
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 2019 йил 24 сентябрда Ш. Бароқов Нашр кўрсаткичи: 148
масъулияти чекланган жамияти 0019 рақами билан Баҳоси келишилган нархда.
давлат рўйхатидан
Бош директор ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Бахтиёр АБДУСАТТОРОВ Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 8 босма табоқ. 9025 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-118 123456


Click to View FlipBook Version