«СЕН – ЇУДРАТ МАНБАИ, САОДАТ
МАСКАНИ, ЖОНАЖОН ЄЗБЕКИСТОНИМ!»
ЖАҲОН ҲАРАКАТЛАР
савдо ташкилотига СТРАТЕГИЯСИ:
аъзолик
манфаатларимизга вазифалар ижросида қачонгача
қанчалик мос келади?
7 сусткашликка йўл қўйилади? 9
@mahalladoshuz @mahalladosh_uz www.mahalladosh.uz
№28
(1952-1955) 2020 йил
27 август — 2 сентябрь
ҲОКИМ БИЛАН Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий газета
МУЛКДОР
МУҲТОЖ ОИЛА
ўртасидаги зиддият ФАРЗАНДЛАРИГА
қачон барҳам топади?
6
КАРАНТИН 8
ОИЛАДАГИ
жанжалларни
кўпайтирдими?
МОНОПОЛ 11 500 минг
КОРХОНАЛАР сўмдан
моддий
қачонгача халқ ёрдам
чўнтагидан кун берилади
кўради?
Боғчаларга ажратилган
48,3 МИЛЛИАРД СЎМ
кимнинг чўнтагига
тушди? 13 2
СТАДИОНДА Карантин даврида 30
ИМТИҲОНЛАР
«СПОРТ
чиндан шаффоф ВАЗИРЛИГИ»
ўтадими?
нима билан банд?
14
2 КУН НАФАСИ 2020 йил
№28 (1952-1955)
МУҲТОЖ ОИЛА ФАРЗАНДЛАРИГА 500 МИНГ
СЎМДАН МОДДИЙ ЁРДАМ БЕРИЛАДИ
Давлатимиз раҳбари 2020 йил 26 август куни «Аҳолини ижтимоий
қўллаб-қувватлашга қаратилган қўшимча чора-тадбирлар
тўғрисида»ги қарорни имзолади.
Қарорга мувофиқ, моддий ёр- даги барча бошланғич, умумий Назорат қандай оилани қўллаб-қувватлаш вазир-
дам ва кўмакка муҳтож оилалар- ўрта таълим ва соғлиқни сақлаш таъминланади? лигининг ҳудудий бўлинмалари
нинг болаларини қишки кийим- муассасаларининг ходимлари раҳбарлари — моддий ёрдам
бош тўпламлари, мактаб формаси марказлашган тартибда 2020 йил Маблағларнинг ёр- ва кўмакка муҳтож оилаларнинг
ва ўқув қуроллари билан таъмин- 1 октябрга қадар бепул гриппга дам ва кўмакка муҳтож рўйхатларига («темир дафтар»)
лаш мақсадида 2020 йилнинг қарши эмланади. оилаларга мақсадли ва киритилган оилаларнинг 16 ёшга
сентябрь ойида аҳолининг бир манзилли етказилиши тўлмаган фарзандлари сонидан
қатор қатламларига бир марта- Бир марталик моддий ёрдам юзасидан Молия ва- келиб чиқиб, тўлов ведомостлари
лик моддий ёрдам кўрсатилади. ва ходимларни эмлаш учун зарур зирлиги ҳузуридаги шакллантирилиши ҳамда туман
маблағлар Ўзбекистон Республи- Пенсия жамғармаси — (шаҳар) маҳалла ва оилани қўл-
Жумладан, моддий ёр- боқувчисини йўқотган лаб-қувватлаш бўлимлари орқали
дам ва кўмакка муҳтож каси Президентининг 2020 йил 30 оилаларнинг вояга етма- уларга моддий ёрдам пулларининг
оилаларнинг рўйхатла- июлдаги «Коронавирус пандемия- ган фарзандлари ҳамда ўз вақтида ва манзилли еткази-
рига («темир дафтар») си даврида ижтимоий ҳимояга ва ногиронлиги бўлган 16 лишини ташкил этади ва назорат
киритилган оилаларнинг ёрдамга муҳтож аҳоли қатламла- ёшга тўлмаган болаларга моддий қилади.
16 ёшга тўлмаган бо- рини моддий қўллаб-қувватлашга ёрдам пулларининг пенсияларни
лаларига, боқувчисини доир қўшимча чора-тадбирлар (нафақаларни) тўлаш учун белги- Молия вазирлиги зарур маб-
йўқотганлик пенсияси тўғрисида»ги ПФ-6038-сон фар- ланган муддатда манзилли еткази- лағлар республика бюджетидан
ёки нафақасини олувчи монида назарда тутилган ҳамда лишини ташкил этади. маҳаллий бюджетларга ўз вақтида
оилаларнинг 16 ёшга бошқа қўшимча манбалар ҳисоби- Қорақалпоғистон Республи- ажратилишини, Марказий банк
тўлмаган болаларига, дан ажратилади. каси Вазирлар Кенгаши раиси, тижорат банклари билан бирга-
ногиронлиги бўлган 16 вилоятлар, Тошкент шаҳар, ту- ликда моддий ёрдам маблағлари-
ёшга тўлмаган болаларга ман (шаҳар) ҳокимлари, сектор ни тарқатиш учун нақд пул билан
бундай ёрдамлар бери- раҳбарлари ҳамда Маҳалла ва таъминлайди.
лади.
Бир марталик мод-
дий ёрдам миқдори ҳар
бир 16 ёшга тўлмаган
бола учун 500 минг сўм
этиб белгиланди.
Мазкур моддий ёрдам чорала-
ри 810 мингдан ортиқ болаларни
қамраб олади, бунинг учун 400
миллиард сўмдан ортиқ бюджет
маблағи сарфланади.
Мактаб ўқитувчилари
гриппга қарши эмланади
Ҳужжатга кўра, республика-
«МЕІР-САХОВАТ» – ФИДОКОРЛИК МУКОФОТИ «МАРД ª¡ЛОН» ДАВЛАТ МУКОФОТИ
КИМЛАРГА ТОПШИРИЛАДИ?
Президентимиз 2020 йил 26 ав-
густда «Меҳр-саховат» кўкрак нишо- Давлатимиз раҳбари
ни билан мукофотлаш тўғрисида»ги «Мард ўғлон» давлат
фармонни имзолади. мукофоти билан тақ-
дирлаш тўғрисида»ги
Мазкур мукофот глобал пандемия ва жамоат ташкилотларининг фидойи қарорни имзолади.
ҳамда турли табиий офат ва фавқулод- ходимлари ҳамда бошқа ташаббускор
да ҳолатларга қарши курашиш, улар- ва фаол фуқаролар мукофотланади. Ҳужжатга кўра, бир
нинг оқибатларини бартараф этиш, гуруҳ иқтидорли йи-
аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож Номзодлар рўйхати вазирликлар, идо- гитлар фан, таълим,
қатламларини ҳар томонлама қўл- ралар, хўжалик бошқаруви органлари, тиббиёт, маданият,
лаб-қувватлаш, бу борадаги ишларни жамоат бирлашмалари ва бошқа респуб- адабиёт, санъат, спорт,
умумхалқ ҳаракати даражасига кўта- лика ташкилотлари ҳамда Қорақалпо- ишлаб чиқариш, ҳар-
ришга катта ҳисса қўшган, жамияти- ғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, бий хизмат соҳалари
мизда тинчлик-осойишталик, дўстлик вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимлик- ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларидаги фаолиятида
ва тотувлик муҳитини мустаҳкамлаш- лари томонидан тақдим этилади. эришган алоҳида ютуқлари учун «Мард ўғлон» давлат
да фаол иштирок этаётган, беғараз мукофоти билан тақдирланди.
ҳомийлик ёрдами ҳамда эзгу ишлари
билан барчага ўрнак бўлаётган юрт- Мукофот эгаларига совриндорлик дипломлари ва кўк-
дошларимизни муносиб тақдирлаш рак нишонлари тантанали вазиятда топширилади. Шу-
мақсадида берилади. нингдек, уларнинг ҳар бирига базавий ҳисоблаш миқдо-
рининг 50 баравари миқдорида пул мукофоти берилади.
Кўкрак нишони билан соғлиқни
сақлаш соҳасининг жонкуяр вакилла- Қарор билан мазкур мукофот билан тақдирларганлар
ри, саховатли тадбиркорлар, давлат рўйхати ҳам эълон қилинди.
ЎзА материаллари асосида тайёрланди.
Аҳолини рўйхатга олиш ишлари 2022 йил
1-25 ноябрь кунлари ўтказилади.
2020 йил МОҲИЯТ 3
№28 (1952-1955)
ЛИЦЕНЗИЯЛАШДАГИ
ОВОРАГАРЧИЛИКЛАР
тўлиқ бартараф
этилади
Тан олиш керак, «лицензия» ва «рухсатнома» деганда,
кўпчиликнинг кўз олдига ўзига хос бюрократик тўсиқ- лари, 14 турдаги рухсатномалар рухсат берувчи ҳужжатларнинг 80
лар, турли оворагарчиликлар келади. Кўп кузатганмиз,
баъзи ҳолатларда тадбиркор лицензия олиш учун узоқ ушбу тизимга ўтказилади, — дей- фоизи ҳанузгача қоғоз шаклида
вақт давомида сарсон бўлиб, керакли ҳужжатларни тўплаб топ-
ширади, бироқ арзимаган сабаблар билан унинг аризаси қайта- ди Х.Мелиев. — Мисол учун, мак- берилмоқда. Ўтган йили 4 минг-
рилади. Хўш, бундай ҳолатда у додини кимга айтсин?
табдан ташқари таълим, ломбард, дан ортиқ лицензия «бир дарча»
ветеринария даволаш, алкоголли тамойилига риоя қилинмасдан
маҳсулотлар билан чакана савдо берилган.
қилиш каби фаолиятлар билан — Фармонга кўра, 2021 йил 1
шуғулланишни мақсад қилган январдан лицензия ва рухсат бе-
тадбиркор бу ҳақда риш тартибига оид ҳужжатлар тў-
Аслида, лицензия, бу — ҳуқуқ. ваколатли органни лиқ электронлаштирилади, — дей-
Бошқача айтганда, фаолиятни хабардор қилса, ди Адлия вазирлиги бошқарма
бошлаш учун рухсатнома. Би- шунинг ўзи етарли. бошлиғи Адҳам Турдиев. — Бунда
роқ лицензия ва рухсатномалар Улар учун алоҳида ягона платформа ишлаб чиқилиб,
орасида ҳисобни юритиш, маблағ лицензия олиш шарт лицензиялаш, рухсат бериш ва ха-
ундириш ёки шунчаки назорат эмас. Эътиборлиси, бардор қилиш тартиб-таомиллари
қилиш учун жорий қилинганла- мазкур тартиб билан билан боғлиқ барча жараёнлар
ри ҳам бор. Бундай лицензиялар ҳужжат тўплаш, уни қамраб олинади. Соҳада бевосита
бозор иқтисодиётига ўтиш жараё- тегишли ташкилот- QR код амал қилади, гувоҳномага
нида спекулятив ҳаракатларнинг ларга олиб бориш, ҳам ҳожат қолмайди. Платформа
олдини олиш мақсадида жорий давлат божини
қилинган бўлиши мумкин, аммо тўлашга эҳтиёж 2021 йил 1 ян-
энди улар бугунги кун талаблари- лиев. — Шунингдек, тадбиркорлик қолмайди.
вардан лицензия соҳа-
га жавоб бермай қўйди. субъектларидан ортиқча ҳужжат Бундай тизимнинг афзаллиги
Давлатимиз раҳбарининг 2020 талаб қилиш амалиёти бекор шундаки, тадбиркор давлат сидаги қонун бузилишлари
йил 24 августдаги «Лицензиялаш қилинади ва мазкур жараёнлар- органидан фаолиятини бош- ҳақида хабар берган шахслар
ва рухсат бериш тартиб-таомил- ни тўлиқ рақамлаштириш орқали лашга розилик олишни кутиб ҳуқуқбузарлик ўз тасдиғини
ларини тубдан такомиллаштириш маъмурий тартиб-таомиллар сод- ўтирмайди. Натижада кор- топганда, ундирилган жарима-
далаштирилади. Иккинчи босқич- рупциявий ҳолат содир эти-
чора-тадбирлари тўғрисида»ги лиш хавфи камаяди. Соҳада нинг 10 фоизи миқдоридаги пул
да (2020-2021 йиллар) лицензия-
фармони билан айни соҳадаги
лаш ва рухсат бериш соҳасидаги «яширин иқтисодиёт»нинг мукофоти билан рағбатлантири-
қатор масалалар ечими кўрса-
қонун ҳужжатларини тизимлаш- улуши пасаяди. Тадбиркор
тиб берилди. Хўш, ҳужжат билан ўз фаолиятини ошкора ва лади. Лицензия ва рухсат этиш
тириш ва кодификациялаш амалга қонун асосида олиб бориш хусусиятига эга ҳужжатлар-
қандай янгиликлар жорий эти- имконияти яратилади. Шу- ни тугатиш ва бекор қилиш
оширилади, давлат хизматларини
лади? Уларнинг самараси нима-
ларда кўринади? Тадбиркорларни кўрсатишнинг маъмурий регла-
қийнаётган муаммолар бартараф ментлари ва паспортлари ишлаб нингдек, хабардор қилиш тарти- эса фақат суд тартибида
қилинадими? чиқилади. би жорий этилган фаолият тур- амалга оширилади.
Дарвгаоқйжед..ои. ргҲаиунйжбйжаиарлтчдгааалммиууцдвеоднфазтииияқ,твуа- Қайд этиш керак, фар- лари билан шуғулланишнинг ҳам
мон билан 2021 йил 1
рухсат этиш хусусиятига эга январдан бошлаб 70 та ли- жозибадорлиги ошади. Натижада
ҳужжатларнинг амал қилиш цензия ва 35 та рухсатно-
ма бекор қилиниб, 115 та ушбу фаолият билан шуғуллана- ишга тушиши билан тадбиркорлар
лицензия ва рухсатномани
олиш тартиб-таомиллари диган тадбиркорлар сони кескин ҳеч бир ташкилотга бормасдан
соддалаштирилади. Вако-
кўпаяди. Ўз навбатида, бу давлат интернет орқали лицензия олиши
органларининг иш юкламаси ка- ёки электрон тарзда лицензияси-
майишига олиб келади. дан фойдаланиши мумкин бўлади.
муддати 2021 йил 1 январга латли органларга лицензия Ҳужжатларнинг қоғоз Бунда вилоятдаги тадбиркорлар
шаклидан қачон воз ҳам Тошкентга келиб овора бўл-
қадар узайтирилди. беришда айрим ҳаракат- майди. Уйдан туриб, электрон
ларни амалга ошириш
кечилади? рўйхатдан ўтади. Инсон омилини
тақиқланди. Лицензиялашдаги яна бир камайтириш ҳисобига коррупция
муаммо шундаки, тадбиркор ўз
Нечта лецензия тури Хабардор қилиш фаолиятини бошлаш учун тур- ҳам бартараф этилади.
соддалаштирилади? тизими жорий этилади ли идораларнинг эшигига бош ***
суқишга мажбур бўлади, бундай
Ҳужжат билан лицензиялаш ва Фармонга асосан, 2021 йилдан ҳаракатлар эса ортиқча овора- Эътиборлиси, лицензия ва рух-
рухсат бериш тартиб-таомилла- Ўзбекистон тарихида илк марота- гарчиликка олиб келади. Масалан, сатномаларнинг бекор қилиниши
рини икки босқичда комплекс ва ба лизцензиялаш ўрнига хабардор ветеринария дорихонаси очиш натижасида бож тўловларининг
тизимли ислоҳ қилиш режалашти- қилиш тизими жорий этилади. учун тадбиркор дастлаб Вете- ўзидан 45 миллиард сўмдан ортиқ
рилмоқда. Бунда тадбиркорлар ўз фаолияти- ринария қўмитасининг ҳудудий маблағ тадбиркорлар ихтиёрида
ни бошлашдан олдин ваколатли органларидан лицензия олса, шу қолиши кутилмоқда. Бу эса, ўз
— Биринчи босқичда (2020 органни хабардор қилса кифоя. вет-дорихонасида вакцина савдо- навбатида, тадбиркорлар томони-
йил давомида) инсон соғлиғига Ўз навбатида, тадбиркор бу билан си билан шуғулланиш учун қўми- дан кўрсатилаётган хизмат сифа-
ва жамиятга зиён етказмайдиган олдиндан белгиланган талабларга танинг ўзидан бошқа лицензия ти нархларда ўз аксини топади.
лицензия ва рухсат этиш хусу- риоя этиш мажбуриятини ўз зим- Истеъмолчи сифатида бундан ҳар
сиятига эга ҳужжатларнинг сони масига олади. биримиз, албатта, манфаатдормиз.
қисқартирилади, — дейди Адлия
вазири ўринбосари Худоёр Ме- — Ҳужжатга кўра, 17 та лицен- олиши лозим. Санжар ИСМАТОВ
зияланадиган фаолият йўналиш- Шунингдек, маълумотларга «Mahalla»
кўра, лицензияларнинг 79 фоизи,
Март-июнь ойларида коронавирус ва иқтисодий инқирозга
қарши курашиш учун 49,3 трлн. сўм сарфланган.
4 ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ 2020 йил
№28 (1952-1955)
«ТЕМИР ДАФТАР», «ОЛТИН ДАФТАР»,
«ЁШЛАР ДАФТАРИ», «АЁЛЛАР ДАФТАРИ»:
уларнинг бир-биридан фарқли жиҳати нимада?
Ҳар қандай иш режали,
пухта ўйланган ҳолда тадбиркорликка ўқитилади, шу
амалга оширилса, ку- асосда бизнесини йўлга қўйишда
тилган натижага эри- молиявий қўллаб-қувватлаш тар-
шиш осон кечади. Буни давлат- тиби жорий этилади.
лар миқёсида оладиган бўлсак,
ҳар бир мамлакат ижтимоий- Бу ишларни тизимли амалга
иқтисодий ривожланиш йўлини ошириш мақсадида мамлака-
маълум дастурлар, ҳаракатлар, тимизда жорий этилган «Темир
стратегиялар асосида амал- дафтар»лар сингари, ишсиз ёшлар
га оширади. Юртимизда ҳам бўйича алоҳида «Ёшлар дафтари»,
айни мақсадларда Ҳаракатлар ишсиз ва боқувчисиз хотин-қизлар
стратегияси, тегишли давлат бўйича алоҳида «Аёллар дафтари»
дастурлари, «Йўл хариталари» шакллантирилиб, ҳар бири билан
қабул қилинган. янги тизим, янгича тартибда ман-
зилли ишланади.
Пандемия даврида улар сафига марказида бўлди. Бу ҳақда газета- Шу ўринда айтиш керакки, «Те-
«Темир дафтар» атамаси ҳам кири- Номли «дафтарлар» доирасида
тилди. Шунингдек, сўнгги пайтлар- миз саҳифаларида ҳам бир неча бор мир дафтар»га кириш фуқаронинг маҳаллаларда шакллантирилган
да унинг муқобиллари — «Олтин рўйхатлар аасосида камбағал,
дафтар», «Ёшлар дафтари», «Аёллар таҳлилий мақолалар эълон қилинди. ҳаракатсизлигига сабаб бўлмасли- ишсиз ёшлар ва хотин-қизлар
дафтари» ҳам тез-тез тилга олин- касб-ҳунарга ўқитилади. Олий
моқда. Хўш, бундай номли «дафтар- Қайд этиш керакки, «Темир ги керак. «Рўйхатга кирсам, давлат маълумотга эга, бироқ ҳудудий
лар»нинг тегишли дастурлару «Йўл шароит туфайли ишга жойлаша
хариталари»дан қандай фарқли жи- дафтар»да умумий кўрсаткичлар менга пул берар экан», деган фикр олмаётган ёшлар эса ОТМларда-
ҳатлари бор? Улар нималарни акс ги қайта тайёрлаш курсларида
эттиради? Нега айнан бундай ном эмас, ҳар бир оила, ҳар бир фуқа- билан яшаш эмас, балки ўз даро- имтиёзли ўқитилади. Шунингдек,
танланган? Шу билан муаммоларга ўз ўрнини топа олмаётган тадбир-
ечим топиладими? ронинг муаммоси ва унинг ечи- мадига эга бўлиш, иқтисодий им- кор аёлларнинг бошқарувчилик,
маркетология соҳасидаги билим
«Темир дафтар» ми акс этиши керак. Бу рўйхатга кониятларини яхшилашга ҳаракат ва кўникмалари оширилиб, кичик
темир қоида асосида бизнес ва оилавий тадбиркорлик-
шакллантирилдими? тушган оиланинг ҳеч бўлмаганда қилиш керак. ка имтиёзли кредитлар ажратила-
ди. Энг фаол, ташаббускор ёшлар
Айтиш керакки, карантин дав- бир нафар аъзосини иш билан «Олтин дафтар»га ва хотин-қизларнинг инновацион
рида ижтимоий ҳимояга муҳтож таъминлаш зарур. Аксинча бўл- кимлар киритилади? ғоялари эса молиявий қўллаб-қув-
оилаларга ёрдам кўрсатиш мақса- са, ҳеч қанақасига бу оила оёққа ватланади.
дида эҳтиёжмандлар тўғрисидаги
маълумотлар киритилган «Те- туролмайди. Шу орқали уларни Давлатимиз раҳбари 17 август ***
мир дафтар» рўйхати жорий қи- муҳтожликдан чиқариш мумкин. куни хорижда меҳнат қилаётган фу- Албатта, ҳар қандай ишнинг
линди. Рўйхат маҳалла раислари қароларга муносиб шарт-шароит- режали, манзилли амалга оширил-
томонидан сектор раҳбарлари — «Темир дафтар»ни юритиш лар яратиш ва улар билан тизимли гани мақсадга мувофиқ. Афсуски,
билан биргаликда шакллан- ишлаш юзасидан ўтказилган видео- кўп кузатяпмиз, айрим раҳбарлар
тирилади. Уни юритишда кам бўйича вақтинча белгиланган тар- селектор йиғилишида салоҳиятли учун дастурлар, «Йўл хариталари»
таъминланган оилаларнинг етти ватандошларимизнинг имкониятла- йиғилиб қолган муммоларни барта-
тоифаси белгиланди. тибга кўра, фуқаронинг бу рўйхат- ридан фойдаланишда қатор ташаб- раф этиш ўрнига, уларни хаспўш-
бусларни илгари сурди. лаш воситасига айланиб қоляпти.
Хўш, нега айнан «Темир да бўлиш муддатига аниқ чегара Бажарилмаган ишлар, эътибордан
дафтар»? Маълумки, «темир мавжуд эмас, — дейди Маҳалла ва — Жумладан, Президенти- четда қолган камчиликлар айнан
дафтар» атамаси халқ кундалик оилани қўллаб-қувватлаш вазир- улар билан «оқланяпти».
ҳаётида, асосан, қарз мажбу- лиги бошқарма бошлиғи Аҳрор Истардикки, янги жорий эти-
риятларини ҳисобга оладиган Ғуломов. — Ёрдамга муҳтож фуқа- лаётган номли «дафтарлар» бун-
восита сифатида мустаҳкам ўр- дай бўлмасин. Уларга ҳақиқатда
нашган. Қарздорларни «темир» миз ташаббуси билан «Олтин эҳтиёжманд оилалар, иш излаб,
ҳисобга олиш зарурати кўпроқ сарсон-саргардон бўлаётган йи-
қишлоқ жойларда, одамлар вақ- дафтар» маълумотлар базаси гит-қизлар, тақдир синовларида
тинча пулсиз бўлганида ва дўкон- қолган опа-сингилларимиз қамраб
дан озиқ-овқат маҳсулотларини яратилади, — дейди Ташқи олинишига эришиш керак. Бу рўй-
қарзга олганида пайдо бўлган. хатлар шунчаки чиройли ном ёки
Қарз қайтарилганидан сўнг, сотув- АФСУСКИ, КЎП КУЗАТЯП- ишлар вазирининг биринчи ҳисоботлар учун эмас, чиндан-да
чи қарзни ўчириб ташлаган. одамларни қийнаётган масала-
МИЗ, АЙРИМ РАҲБАРЛАР ўринбосари Фарҳод Арзиев. ларни бартараф этишга хизмат
Пандемия шароитида жорий УЧУН ДАСТУРЛАР, «ЙЎЛ ХА- — Унга чет элда ишлайдиган қилиши зарур.
этилган «Темир дафтар»нинг юқо- РИТАЛАРИ» ЙИҒИЛИБ ҚОЛ- ҳамюртларимиз — потенциал Қолаверса, келгусида улар
ридаги ҳолатга қанчалик алоқаси ГАН МУММОЛАРНИ БАРТА- сармоядорлар, нуфузли хори- орқали тўпланган маълумотлар
бор-йўқлигини билмадигу, бироқ РАФ ЭТИШ ЎРНИГА, УЛАРНИ жий университетларнинг про- асосида ҳақиқатда ижтимоий ёр-
у билан боғлиқ машмашалар анча ХАСПЎШЛАШ ВОСИТАСИГА фессорлари ва халқаро ташки- дамга муҳтож кишиларнинг ягона
вақт кун тартибидан тушмади. АЙЛАНИБ ҚОЛЯПТИ. лотлар вакиллари киритилади. реестрини яратиш мумкин бўлади.
Жумладан, рўйхатни шаклланти- Дунё тажрибасига қарайдиган Манзилли ёрдамларни айнан ким-
ришда таниш-билишчиликка йўл га йўналтириш, биринчи навбатда,
қўйилгани, эҳтиёжмандлик даража- бўлсак, Туркияда ҳам, Хитойда кимларни ишга жойлаштириш
сини аниқлашда нотўғри мезонлар- масалаларини ҳал этишда ҳам
га асосланилгани, пул тарқатишда- ҳам, Ҳиндистонда, Европа дав- айнан шу «дафтарлар»га таяниш
ги талон-торожликлар муҳокамалар зарурати туғилади.
латлари, масалан, Италия ва
Санжар ИСМАТОВ
ролар аниқланиб, рўйхатга кири- Ирландияда ҳам шундай таж- «Mahalla»
тилгач, улар билан индивидуал риба бўлган — ўз вақтида хорижда
ишлаш йўлга қўйилади. Меҳнатга шаклланган диаспораларнинг сало-
лаёқатли бўлганлар ишга жойлаш- ҳияти мамлакат тараққиётига жалб
тирилиб, бандлиги таъминланади қилинган. Бу йўналишга биз тарақ-
ёки ўз-ўзини банд қилиш орқали қиётимиз учун ўсиш нуқталаридан
уларнинг даромадини оширишга бири сифатида қараяпмиз.
эришилади. Шундан сўнг фуқаро-
Бандлик соҳасида янги
тартиб жорий этилади
нинг аризаси ва ишчи гуруҳнинг
тавсияси асосида бу фуқарони Президентимиз 20 август куни
рўйхатдан чиқариш халқ депу- ўтказилган видеоселектор йиғи-
татлари туман/шаҳар Кенгаши лишида яна бир муҳим ташаббус-
қарори асосида ҳал қилинади. ни ўртага ташлади — ишсиз ёшлар
Рўйхатда бўлган даврида фуқарога ва хотин-қизлар бандлигини таъ-
озиқ-овқат, дори-дармон, зарур минлаш бўйича янги тизим ярати-
бўлганда нақд пул шаклида ёрдам лади. Унга кўра, бундай фуқаролар
кўрсатиб борилади. талаб юқори бўлган касблар ва
Ҳукумат қарори билан Ваколатли иқтисодий
операторлар тўғрисидаги низом тасдиқланди.
2020 йил МАҲАЛЛАДА НИМА ГАП? 5
№28 (1952-1955)
КАМЧИЛИКЛАР РАҲБАРЛАР
САЛОҲИЯТИГА ҲАМ БОҒЛИҚМИ?
Президент ҳузуридаги
Давлат бошқаруви
академиясида Маҳалла ва
оилани қўллаб-қувватлаш
вазирлиги раҳбар кадрлари
учун «Бошқарувнинг
замонавий усуллари»
мавзусида ўқув-семинари
ўтказилди.
МАҲАЛЛАДА Унда вазирлик фаолиятини самара- бўлмаган бўлса-да, эришилган ютуқлар
НУРОНИЙЛАРНИНГ ЎРНИ ли ташкил этиш, аҳоли билан мулоқот қаторида тизимда учраётган камчилик-
ҚАНДАЙ БЎЛМОҒИ ЛОЗИМ? қилиш орқали уларнинг муаммоларини лар ҳам йўқ эмас. Мазкур ҳолатларга
аниқлаш ва ҳал қилиш, бошқарув менеж- баъзан тизимдаги кадрларнинг ўз ишига
Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш менти, унинг замонавий усуллари ва раҳ- нисбатан масъулиятсизлиги ёки эътибор-
вазирлигида «Обод ва хавфсиз маҳалла» бар ходимларнинг бошқарув кўникмаси- сизлиги сабаб бўлса, баъзан муаммони
тамойилини таъминлашда кексалар ва ни ривожлантириш каби муҳим мавзулар юзага келтирувчи омилларни бартараф
нуронийларнинг ўрнини янада мустаҳкамлаш» доирасида маърузалар қилинди. этишда ҳуқуқий механизмнинг амалиётга
мавзуида видеоселектор йиғилиши ўтказилди. жорий этилмагани бунга олиб келаётир.
— Очиқ мулоқот тарзида ташкил Шу жиҳатдан семинарда тизимдаги раҳ-
Йиғилишда «Обод ва келиб қолган оилалар сони этилган семинарда тизимдаги муаммо- бар кадрлар фаолиятида юзага келаётган
хавфсиз маҳалла» тамойи- жорий йилнинг шу вақти- ларнинг юзага келиши ҳамда уларнинг муаммоларни бартараф этишда ҳуқуқий
лининг ғоясини ҳаётга тат- га қадар 15 минг 413 тани, ҳуқуқий ечимини топишда йўл қўйи- омилларнинг устувор мезонга айланиши
биқ этишда ҳали маҳалла- ноқонуний никоҳ асосида лаётган камчиликларга ҳам эътибор муҳимлиги таъкидланди.
ларда камчиликлар етарли яшаётганлар эса 11 минг қаратилди, — дейди Маҳалла ва оилани
экани, хусусан, одамларни 985 тани ташкил қилаётир. қўллаб-қувватлаш вазирлиги бошқарма Элбек ШАРИПОВ.
қийнаётган ташвишлар, Демак, жойларда «Кексалар бошлиғи ўринбосари Дилором Қўзиева.
муаммоларни ҳал этиш бо- маслаҳати» гуруҳлари ҳам- — Вазирлик ташкил этилганига унча кўп
расида аксарият йиғинлар- да «Нуронийлар жамоат-
да олиб борилаётган ишлар чилик кенгашлари»нинг МУРАККАБ
талабга жавоб бермаёт- ролини янада оширишни ТУРМУШ ТАРЗИГА
гани, нуронийлар, кекса даврнинг ўзи тақозо этмоқ- ЭГА ОИЛАЛАР
отахону онахонларнинг да. ЎРГАНИЛДИ
ролини янада ошириш
зарурлиги қайд этилди. Шунингдек, тадбирда Маҳалла ва оилани Ишчи гуруҳ аъзолари ўрганишлар давомида туманда
жиноятчилик ҳамда ҳу- қўллаб-қувватлаш хотин-қизлар учун яратилган шароитлар, коронавирус
— Оилавий ажралишлар қуқбузарликларнинг бар- вазирлиги масъул тарқалишининг олдини олиш, аҳолини ижтимоий ҳи-
ва ноқонуний никоҳлар- вақт олдини олиш бўйича ходимларидан моя қилиш ва эҳтиёжманд оилаларни қўллаб-қувватлаш
нинг олдини олиш бораси- профилактик тадбирлар, иборат Ишчи борасидаги ишлар, кўрсатилаётган моддий ёрдамлар-
да ҳам маҳаллаларда бир нуронийлар ва кексалар гуруҳи томонидан нинг ҳақиқий эҳтиёжманд оилаларга етиб борганлик
қатор муаммолар мавжуд, иштирокида тарғибот- пойтахтимизнинг ҳолати билан танишди.
— дейди Маҳалла ва оила- тушунтириш ишлари ҳам Бектемир туманидаги
ни қўллаб-қувватлаш вази- талаб даражасида ташкил мураккаб ижтимоий Мутасадди вакиллар тумандаги «Нурафшон» маҳал-
ри ўринбосари Содиқжон этилмаётганига алоҳи- ҳолатда яшаётган ласида бўлиб, у ердаги низоли оилалар билан манзилли
Турдиев. — Хусусан, бугун да урғу берилиб, бунинг хотин-қизлар ва ишлаш, оилавий келишмовчиликларни бартараф этиш-
мамлакатимизда қайд қи- натижасида маҳаллаларда оилаларнинг бугунги га маҳалла фаоллари, дин уламолари, нуронийларни
линаётган никоҳларнинг 10 жиноятлар сони ортгани ҳаёт тарзи, турмушида жалб қилиш ҳамда мазкур оилаларга бириктириш бўйи-
фоизи ажралиш билан якун айтиб ўтилди. учраётган муаммолар ча керакли чоралар кўрилди.
топаётир. Ажрим ёқасига атрофлича ўрганиб
Фарҳод ЭШМЎМИНОВ. чиқилди. Имона ИБРОҲИМОВА.
МАҲАЛЛА ЯНГИ ВАЗИРЛИК 18 НАФАР
БИНОДА ИШ БОШЛАДИ АЁЛНИ КАФИЛЛИККА ОЛДИ
Андижон вилояти Олий судда жазони ижро этиш мазкур аёллар кафолат хати асосида жа-
Олтинкўл муассасаларида оғир, ўта оғир зодан муддатидан олдин озод қилинди.
туманидаги жиноятларни содир этиб, турли
«Чўнтак» маҳалла муддатларга озодликдан маҳрум — 3 нафар фарзандим бор, қўйган бир-
фуқаролар этилган 18 нафар маҳкума аёлнинг гина нотўғри қадамим учун 8 йил улар-
йиғинининг назорат тартибида берган нинг дийдорига муштоқ бўлиб ўтдим,
янги биноси шикоятлари кўриб чиқилди. — дейди кўзида ёш билан озодликка
фойдаланишга чиққан маҳкума аёллардан бири. — Ҳаё-
топширилди. Очиқ суд мажлисларида ҳар бир аёл- тимдаги мана шу йиллар мен учун катта
Айтиш лозимки, нинг назорат тартибида берган аризаси сабоқ бўлди. Мени кечирганликлари учун
замонавий лойиҳалар асосида барпо этилган ва барча қонун доирасида батафсил ўрганилди. муҳтарам Президентимиз, халқимиздан
шароитларга эга ушбу маҳалла идораси Андижон шаҳ- Олий суд ва Маҳалла ва оилани қўллаб- миннатдорман.
рига туташ маҳаллада истиқомат қилувчи 625 та оила- қувватлаш вазирлиги ўртасида имзолан-
га ажойиб байрам туҳфаси бўлди. Тантанали тадбирда ган Келишув асосида жазо муддатини Севинч ҲУСАНОВА.
фуқаролар йиғинига замонавий телевизор ва компьютер ўтаётган 18 нафар аёлнинг вазирлик
жамланмаси совға қилинди. ҳимоясига олиниши инобатга олинди
Маълумот ўрнида, фуқаролар йиғинининг янги биноси ҳамда содир этган жинояти учун тайин-
тадбиркор И.Норматов бошчилигидаги «Андижон омад ланган жазонинг асосий қисмини ўтаган,
файз» МЧЖ қурувчилари томонидан барпо этилиб, қури- қилмишига иқрор ва пушаймон бўлган
лиш ишларига 110 миллион сўм маблағ йўналтирилди.
Камол АБИЛОВ.
Ўзбекистонлик ўқувчи илк бор Халқаро биология
олимпиадасида олтин медални қўлга киритди.
6 ЖАРАЁН 2020 йил
№28 (1952-1955)
Уй-жой масаласи хал- Дарвоқе...
қимиз учун бирламчи
эҳтиёжлардан сана- Ҳукуматнинг 2019 йил
лади. Шу боис «снос» 16 ноябрдаги тегишли
билан боғлиқ муаммоларни қарорига кўра, давлат ва
бошқа ижтимоий-иқтисодий жамоат эҳтиёжлари учун,
масалаларга қараганда жиддий шунингдек, инвестиция
қабул қиламиз. Тўғри-да, оддий лойиҳаларини амалга оши-
инсонлар йиллар давомида риш доирасида ер участка-
топган-тутганини йиғиб уй си ёки унинг бир қисмини
қурсаю, ундан бир кунда ажра- олиб қўйиш ер эгасининг
либ қолса, буни қандай оқлаш розилиги билан ёки ердан
мумкин?! Айниқса, кейинги фойдаланувчи ва ижарачи
йилларда фуқароларнинг мол- билан келишган ҳолда амал-
мулкини давлат фойдасига га оширилади.
олиш билан боғлиқ муаммолар
кўпайди. Бу эса соҳада кескин
янгиланишлар ўтказиш керак-
лигини кўрсатди.
ҲОКИМ БИЛАН
МУЛКДОР ЎРТАСИДАГИ
зиддият қачон барҳам топади?
Айбсиз фуқаролар эришишга қаратилган ислоҳотлар эмас. Чунки маҳаллий Кенгаш- лашувчи тузилма ҳам ҳокимият-
кўпроқ азият чекяпти... натижасида эски муаммо юзага ларга ҳамон ҳокимлар раислик да фаолият кўрсатади ва ҳоким
қалқиб чиқди. қилмоқда. У бу ваколатдан фойда- хоҳлаган пайтда уларнинг ишига
(ми?) ланиб, бундай қарорларни Кенгаш таъсир ўтказиши мумкин.
Ҳокимлар ваколати номидан тасдиқлатиб олаверади.
Бунинг учун, энг аввало, қонун чекланмас экан, Ҳокимларнинг маҳаллий Кенгаш- Халқ вакилларининг ўзи
ҳужжатларини қайта кўриб чи- ларга раислик қилишига барҳам ҳимояга муҳтожми?
қиш, ҳуқуқий жиҳатдан масалани зиддиятлар тугамайди берилмас экан, ер билан боғлиқ
тўла-тўкис ҳал этиш зарур. Қонун зиддиятлар давом этаверади. Ҳокимларнинг халқ вакилларини
ижодкорлари эса айнан шу маса- Янги қонун лойиҳаси ана шун- ўз назоратида ушлаб туриши бугун
лани бартараф этишга қаратилган дай қийин масалага ечим топиш- Ҳоким Кенгашлар ё кеча пайдо бўлиб қолган масала
ҳуқуқий ҳужжат — «Мулкдорлар да мутлақо янги даврни бошлаб ишига қачонгача таъсир эмас. Афсуски, аксарият депутатлар
ҳуқуқлари ва қонуний манфаат- бериши кутиляпти. Жумладан, жойлардаги ижро ҳокимиятининг
лари кафолатлари янада кучайти- янгиланишга кўра, ер участка- кўрсата олади? чизган чизиғидан чиқмасликка ал-
рилиши муносабати билан Ўзбе- ларининг ҳокимлар томонидан лақачон кўникиб бўлган. Агар халқ
кистон Республикасининг айрим олиб қўйилишига тақиқ белгилаш Шу кунларда «Халқ депутатлари сайлаган, уларнинг ҳақ-ҳуқуқини
қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва назарда тутилмоқда. Шунингдек, Кенгашлари фаолияти такомил- ҳимоя қилиши керак бўлган депу-
қўшимчалар киритиш тўғриси- ер участкасига эгалик қилиш ва лаштирилиши муносабати билан татларнинг аҳволи шу бўлса, оддий
да»ги қонун лойиҳасини биринчи ундан фойдаланиш, ер участ- Ўзбекистон Республикасининг одамлар қай йўсин иш тутсин?
ўқишда муҳокама қилишди. касини ижарага олиш ҳуқуқини айрим қонун ҳужжатларига ўзгар-
тугатиш масалаларида ҳам ҳоким- тишлар киритиш тўғрисида»ги Тан олиш керак, «снос» каби
Хўш, қонунга қандай ўзгарти- ларнинг ваколатларини чеклаш қонун лойиҳаси ҳам атрофлича кўплаб ижтимоий-иқтисодий
ришлар киритилмоқда? Шу билан белгиланяпти. муҳокама қилинмоқда. Унда халқ масалаларни туман миқёсида ҳал
масала ўз ечимини топадими? депутатлари вилоят, туман, шаҳар этиш мумкин. Аммо ҳокимларнинг
Халқимиз «снос» деган муаммо- Ер участкаларини давлат ва Кенгашлари фаолиятига ташкилий, нотўғри қарор чиқариши, айрим
дан қутуладими? жамоат эҳтиёжлари учун, шунинг- техникавий хизмат кўрсатиш вази- ҳолларда ишни бирёқлама кўри-
дек, инвестиция лойиҳаларини фасини ҳокимликлар аппаратидан ши сабаб муаммолар катталашиб
— Инсон ҳуқуқи, хусусан, унинг амалга ошириш учун олиб қўйиш тегишли халқ депутатлари Кенгаши боряпти. Бундай пайтда эса депу-
мулк ҳуқуқи билан боғлиқ ваколат- ваколати Қорақалпоғистон Рес- котибиятига ўтказиш, котибиятга татлар ўзини кўрсатиши, ҳокимни
ларнинг битта орган ёки мансаб- публикаси Жўқорғи Кенгеси, халқ юридик шахс мақоми берилиб, қонуний иш тутишга мажбур қили-
дор шахс қўлида тўпланиб қолиши депутатлари вилоят ва Тошкент унинг фаолияти тегишли маҳаллий ши керак. Аммо халқ вакилларининг
ҳеч қачон яхши оқибатларга олиб шаҳар Кенгашларига берилмоқда. бюджет ҳисобидан молиялашти- ўзи ҳамон ҳимояга муҳтож эканини
келмаган, — дейди Олий Мажлис риш масалалари назарда тутилган. қандай тушуниш мумкин? Наҳотки,
Қонунчилик палатаси депутати — Амалдаги қонунда давлат Кенгашлар фаолиятига бевосита ижро ҳокимияти билан халқ вакил-
Мавжуда Ҳасанова. — Шу боис ер манфаати устуворлик касб этган кўмаклашувчи тузилмани ташкил ларининг ваколат ва вазифаларини
участкаларининг ҳокимлар томо- бўлса, таклиф этилаётган қонун қилиш орқали ҳокимликларнинг бир йўла ҳал қилиб олиш, барча
нидан ноқонуний олиб қўйилиши- лойиҳасида мулкдорлар ҳуқуқи, аппарати зиммасидан ўзига хос саъй-ҳаракатларни халқ манфаатла-
га алоқадор кўнгилсиз воқеалар қонуний манфаатлари кафолат- бўлмаган вазифалар соқит қилина- рига йўналтириш шунчалик мурак-
ҳақида тез-тез эшитиб қоляпмиз. лари янада мустаҳкамланмоқда, ди ва маҳаллий Кенгашлар томони- каб жараён бўлса?!
Ачинарлиси, бундан аксарият — дейди Олий Мажлис қонунчи- дан давлат органларининг фаолия-
ҳолларда ижтимоий муҳофазага лик палатаси депутати Илҳом ти устидан таъсирчан депутатлик Қонун ҳужжатларидан кўнгли
муҳтож, кам даромадли фуқаролар Абдуллаев. — Бу — яхши, албатта. назорати таъминланади. тўлмаётган депутатларимиз қисқа
азият чекади. Ваҳоланки, нотўғри Аммо мен бу қонун лойиҳасининг муддатда ушбу саволларга ижобий
қарорлар қабул қилинишига улар- ҳоким билан мулкдор ўртасида Аммо, тан олиш керак, ушбу жавоб беришларига умид қилиб
нинг ҳеч қандай алоқаси бўлмай- юзага келаётган зиддиятларга қонун лойиҳаси ҳам маҳаллий қоламиз.
ди. Аслида бу муаммо узоқ йил- барҳам беришига ишонмайман. кенгашлар фаолиятини кучайти-
лардан бери сақланиб, илдиз отиб Ер билан боғлиқ ваколатнинг ришга хизмат қилмайди. Чунки Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
келаётган эди. Бошқарув ва қарор- ҳокимдан маҳаллий Кенгашларга депутатлар фаолиятига кўмак- «Mahalla»
лар қабул қилишда шаффофликка олиб берилиши масаланинг ечими
Ўзбекистонда «ANOR BANK» АЖга фаолиятини амалга
ошириш ҳуқуқини берувчи лицензия берилди.
2020 йил ИҚТИСОДИЁТ 7
№28 (1952-1955)
Ўзбекистоннинг мамлакатлараро савдо қоидаларини бошқариб турувчи
ягона халқаро ташкилот — Жаҳон савдо ташкилоти(ЖСТ)га аъзо бўли-
ши ҳақида узоқ йиллардан буён айтиб келинади. Бироқ айрим объек-
тив ва субъектив сабаблар туфайли бу иш доимо орқага сурилаверади.
Шу ўринда ҳақли савол туғилади: ташкилотга аъзолик бизга нима беради? Унга
аъзоликнинг қандай талаблари бор? Бунда иқтисодиётимиз нималарнидир
йўқотиши мумкинми?
ЖАҲОН САВДО
ТАШКИЛОТИГА
Оқибатда қишлоқ хўжалиги да-
аъзолик манфаатларимизга ромадсиз соҳага айланиб қолиши,
қанчалик мос келади? бу эса 49,5 фоизи қишлоқларда
яшайдиган аҳоли учун янги инф-
Шу каби саволларга жавоб лан ҳам боғлаш мумкин. Мамлакат келади. Масалан, автомобиль ратузилмани яратиш заруратини
ишлаб чиқариш, авиакомпания, келтириб чиқаради. Қишлоққа
топиш мақсадида иқтисодиёт ўз ишлаб чиқарувчиларини кучли темирйўл ширкати монополист саноат тармоқлари кириб келиши
бўлгани учун ҳам истаган нархи- Ғарб мамлакатларида бўлганидек,
фанлари бўйича фалсафа докто- ҳимоя қилиш тарафдори эди. ни ўрнатади, жамият, давлатчи- фуқаронинг тафаккур дунёси
лик улар билан самарали кураша жиддий ўзгаришига ва ижтимоий
ри Мақсуд РУСТАМОВни суҳбатга Бугунга келиб бу қараш эскирди. олмайди. Мана, яқинда машиналар фаоллигига олиб келади.
нархи асоссиз оширилгани ҳақи-
чорладик. Янги Ўзбекистон олдига мутлақо да депутатлик сўрови юборилди. Демак, ташкилотга аъзо бўлиш-
Ишлаб чиқарувчилар эса буни тан дан аввал мана шу жиҳатларни
— Дарҳақиқат, Ўзбекистон бошқа вазифалар қўйиляпти ва шу олмади. Бундан Ўзбекистон иқти- ҳам ҳисобга олиш, эҳтимолий за-
содиёти азият чекяпти. рарларнинг ҳар бирини эътибор-
ҳукумати бу ташкилотга аъзолик боис ЖСТга аъзо бўлиш бораси- дан четда қолдирмаслик керак.
ЖСТ эса монополияга барҳам
учун 1994 йилда ариза топшир- да музокаралар жиддий тус ола бериш талабини қўяди. Очиғи, Умуман олганда, ташкилотга
аъзо бўлишнинг салбий жиҳатла-
ган, аъзолик ҳаракатлари эса 1992 бошлади. ушбу вазифани бажариш унчалик рига ҳозирлик кўрган ҳолда, аъзо
осон бўлмайди. Сабаби, арзон бўлиш чораларини жадаллашти-
йилдаёқ бошланган эди, — дейди Аъзолик бизга қандай ва сифатли маҳсулотлар ишлаб
М.Рустамов. — Ташкилотга қанча фойда келтиради? чиқарувчи чет эл корхоналарига риш керак. Негаки, ЖСТнинг
вақт ичида аъзо бўлиш давлатнинг рақобат қила олмаган миллий асосий тамойили — эркин,
корхоналар таназзулга учраши очиқ, шаффоф рақобат. Ҳо-
ўзига ҳам боғлиқ, яъни қайсидир ЖСТ халқаро тижорат учун қу- мумкин. Демак, ташкилотга аъзо зирги глобаллашган замонда
мамлакат камроқ, кимдир кўп- лай ҳуқуқий тизимни тақдим эта бўлгунгача бўлган вақтда миллий ёпиқ эшиклар ортида жон
роқ муддат давомида жараённи олади. Ўзаро қабул қилинган му- корхоналаримизни соғлом рақо- сақлаб бўлмайди. Бунинг
ўрганиши, ички имкониятларини ҳим ҳужжатлар давлатларнинг ўз бат муҳитида ишлашга ўргатиб учун, энг аввало, монопол
ташкилот қўядиган талабларга савдо сиёсатларини келишилган боришимиз зарур. корхоналар рақобатбар-
мослаштириши мумкин. Лекин мезонларда олиб боришида масъ- дошлигини ошириш керак.
умумий олиб қараганда, ҳар бир улият юклайди. Бу жаҳон бозорида Нималарни йўқотамиз? Эшикларни қанчалик тез
давлатнинг бу ташкилотга аъзо муваффақиятли фаолият юри- очсак, соҳалардаги ички
бўлиш жараёни ўртача 7-8 йилни, тишда товарлар ва хизматларни Ўзбекистоннинг ЖСТга аъзо- сиёсатни тўғри ташкил этиб,
баъзи давлатлар учун эса 10-15 ишлаб чиқарувчилар, экспортёр ва лиги божхона солиқларини 8-10 рақобатбардошликни, кадр-
йилни ташкил қилган. импортёрларга кўмак беради. фоизгача қисқартиришга тўғри лар тайёрлашни самарали йўлга
келади ва бундан Давлат бюдже- қўядиган бўлсак, Ўзбекистоннинг
Мамлакатимизда эса бу жараён Ташкилотнинг асосий функция- ти зарар кўради. Лекин божхона глобал иқтисодиётга тайёр бўли-
бироз чўзилиб кетди. Чунки таш- ларидан бири — айнан халқаро тарифларининг кескин қисқариши шини таъминлаган бўламиз.
килотга аъзо бўлиш истаги кучли савдони либераллаштириш, савдо мамлакатда маҳсулотларнинг ар-
ҳаракатга айлангунча маълум вақт битимларининг одиллигини таъ- зонлашишига хизмат қилади. ***
зарур эди. Буни ўтган давр мобай- минлаш, иқтисодий ўсиш ва халқ Аксарият мутахассислар ЖСТга
нидаги иқтисодий ҳолатимиз би- фаровонлигини оширишдан ибо- Шунингдек, республика ич- аъзо бўлиш очиқ бозорни таъмин-
карисида замон талабига мос лашини, шунингдек, деҳқон хўжа-
рат. Умуман, ташкилотга бозорбоп маҳсулот ишлаб чиқа- ликлари бу аъзоликдан зарар кўри-
рувчиларнинг, хусусан, қишлоқ ши мумкинлигини ҳам айтишяпти.
аъзо бўлишнинг ижобий хўжалиги маҳсулотларини етиш- Шу билан бирга, бошқа турдаги
тирувчи корхоналарнинг Хитой, маҳсулотларнинг таннархи кескин
Дарвоқе... жиҳатлари кўп. Маса- Ҳиндистон, БАА савдо ширкат- тушади. Демак, фойда ва зиённи
лан, тўсиқларсиз ўзаро ларига рақобат қила олмаслиги обдон ўрганиб чиқиш шарт. Бунинг
маҳсулот айирбошлашга хавфи туғилади. учун соҳада келишувларни амалга
оширадиган масъуллар ҳар доимги-
ЖСТга 1995 йил январда асос эришилади. Бу орқали дан-да ҳушёр бўлиши зарур. Негаки,
солинган ва айни вақтда 164 инсонларга сифатли дунё тажрибаси ташкилот келишув-
давлат ушбу ташкилот аъзоси маҳсулот истеъмол қи- ларга қараб кўпроқ фойда келти-
ҳисобланади. Ташкилот жамоа- лиш имкони яратилади. риши мумкинлигини кўрсатмоқда.
вий баҳслар, музокаралар ва Экспорт қилинаётган Яъни ҳаммаси келишувга, мамлакат
маҳсулотлар ҳисобига ички имкониятини тўғри баҳолай
тақдимлаш орқали мамлакатлар олишига боғлиқ. Умид қиламизки,
миллий маҳсулотлар тан- ана шундай муҳим қарор қилиш
вақтида халқ манфаати устуворлик
орасидаги савдо алоқаларини нархи тушади. Қолаверса, касб этади.
ривожлантирувчи платформа миллий ишлаб чиқариш Суҳбатни «Mahalla» мухбири
ҳисобланади. ҳажмини ошириб, бюд- Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
жетга пул тушумларини ёзиб олди.
Ташкилот қарорлари қоида- кўпайтиради.
га кўра, икки йилда бир марта
чақириладиган Вазирлар конфе- Яна бир жиҳат: ЖСТ
ренцияси томонидан қабул қили- унга аъзо мамлакатлар-
нади. Низоли ишларни эса Бош дан ички бозорни эр-
кинлаштиришни қатъий
кенгаш қошидаги низоларни ҳал
талаб қилади. Бу моно-
этиш ва савдо сиёсати таҳлилла- полияга қарши курашиш-
ри билан шуғулланадиган орган- нинг самарали йўллари-
лар ҳал этади. дан биридир. Тан олиш
керак, халқимиз узоқ
йиллардан буён монопо-
листлардан азият чекиб
Москва давлат халқаро муносабатлар институти
ректори «Дўстлик» ордени билан мукофотланди.
8 ГЕНДЕР ТЕНГЛИК 2020 йил
№28 (1952-1955)
Куни кеча ижтимоий тармоқларда бир аёлни калтаклашаётгани ва кадр ортида:
«Етим. Уйида чўри бу келин. Яқинда қўлини уриб синдирибди эри. Ҳаммадан
қолган овқатни еб, хўрланиб ўтирибди. Уйдан чиқаришмас экан. ИИВ, Бош про-
куратура, Инсон ҳуқуқлари бўйича марказ бу аёлни топиб, ёрдам беришларини
сўраймиз» каби жумлалар билан видеомурожаат тарқалди. Тасвирлардаги аёлнинг
ҳолсиз аҳволда эканидан бу ерда кўнгилсиз ҳолат юз берганини англаш қийин эмас...
КАРАНТИН
ОИЛАДАГИ
жанжалларни кўпайтирдими?
Карантин даврида иш олиб бориш кўникмаларига
оилавий зўравонликлар эга эмас, бу эса улар томонидан
кўрсатилаётган хизматлар си-
кўпайди. Нега? фатига бевосита таъсир кўрсат-
моқда. Шунингдек, айрим марказ
Дарҳақиқат, агар кўчада ким мутахассислари жамоатчилик
асосида фалият юритади, моддий
биландир «сен-менга» борсанг, рағбатлантириш етарли даражада
эмаслиги эса иш самарадорлиги-
ота-онанг ёки турмуш ўртоғинг, ни ошишига тўсиқ бўляпти. Бун-
дан ташқари, айрим марказларда
оилангга дардингни айтасан, аммо жабрланувчиларга ёрдам кўрса-
тиш учун тиббиёт бирлашмаси,
ўз яқинларинг шундай муносабатда ички ишлар бошкармаси, банд-
ликка кўмаклашиш марказлари
бўлса-чи? Додингни кимга айтасан? билан ҳамкорликда фаолият олиб
бориши етарли даражада йўлга
Халқимизда: «Уйдаги гапни кўчага қўйилмаган.
чиқарма» деган гап бор. Афсуски, Айни пайтда ҳудудлардаги
реабилитация марказлари ўша
бугун ана шу нақлга амал қилиб, туман ҳокимлиги ёки тиббиёт
бирлашмаси ва бошқа ташки-
қанчадан-қанча ожизалар турли зў- лотлардан ажратилган хоналар
ва уларга қарашли биноларда
равонликларга бардош бериб яшаб фаолият юритади. Бу эса баъзида
марказлар ўз фаолиятини эркин
келаётгани ҳам бор гап. олиб боришига халақит беради.
Текширишлар давомида марказ-
Юқоридаги ҳолат ягона эмас. ларга компьютер жамланмаси,
мебель жиҳозлари ва бошқа зару-
Зўрлик ишлатишдан жабр кўрган оилаларда зарурий маҳсулотлар бу масканда ҳуқуқшунос, руҳшу- рий буюмларга эҳтиёж борлиги
нос каби мутахассислар фаолият аниқланди. Айни пайтда ташки-
шахсларни реабилитация қилиш етишмовчилиги турли келиш- юритмаслиги боис баъзан уларга лотга мурожаат қилувчилар сони
тўғри йўналиш берилмайди. Шу кўпайган экан, демак, уларнинг
ва мослаштириш ҳамда ўз жони- мовчиликлар, оилавий жанжал- боис оилалардаги руҳий ҳолат- фаолиятини такомиллаштириш
нинг бузилиши, ё бўлмаса, воқеа- учун моддий-техник базани ҳам
га қасд қилишнинг олдини олиш ларнинг юзага келишига сабаб ҳодисаларга қонуний баҳо бериш мустаҳкамлаш талаб этилади.
учун маҳалла идорасида айни шу
марказлари (шелтер) маълумот- бўлди. Шунингдек, қариялар соҳа мутахассислари ҳам фаолият Оила — жамиятнинг энг қуйи ва
юритишса, мақсадга мувофиқ асосий бўғини ҳисобланади. Шу
ларига кўра, карантин даврида ва уйда ўтиришга кўникмаган бўлади. боис биргина оилада тинчлик-хо-
тиржамликнинг бузилиши, бутун
чиндан ҳам, аксарият оилаларда эркакларнинг табиатида қўрс- Чунки оиладаги ижтимоий му- жамиятга ўз таъсирини ўтказмай
ҳитнинг бузилаётгани ўз вақтида қолмайди. Аслини олганда, муқад-
муҳит бузилган ва уларга муро- лик, тундлик, хавотир ва қўрқув аниқланса, муаммони ўз жонига дас қўрғонни барпо этишда масъу-
қасд қилиш ёки турли оилавий- лият билан ёндашилса, эрта тур-
жаатлар сони бу даврда ортган. пайдо бўлди. Бундай психологик маиший жиноятлар содир бўли- муш қуриш ёки мажбуран, бойлик,
шидан олдин ҳал этиш мумкин. мансабга учиб оила қуриш каби
Марказларнинг «Ишонч телефо- зўриқишлар эса кичкина муам- Шунингдек, маҳалла фаоллари иллатлар йўқолса, оилавий зўра-
шелтер марказлари билан узвий вонлик ва можаролар ҳам камай-
ни»га 10-15 август кунлари 299 моларни ҳам катта можарога ай- алоқани йўлга қўйишса, соҳада ган бўларди. Аммо бугунги кунда
самарали натижаларга эришса бундай кўнгилсиз ҳодисалар рўй
та мурожаат келиб тушган бўлса, лантириб юборади. Низоларнинг бўлади. Айни пайтда республи- бериб турган экан, соҳа фаолияти-
камиз бўйлаб ташкил этилган ни жадаллаштириш давр талабидир.
ушбу рақам июль ойининг охир- пайдо бўлишига кишиларнинг ушбу марказларда ҳуқуқшунос,
руҳшунослар бундай фуқароларга Мақолани Сенатнинг Хотин-
ги ҳафтасида 494 тани ташкил узоқ вақтдан бери бирга вақт ўт- керакли маслаҳатларни бериб, қизлар ва гендер тенглик масала-
муаммоларига ечим топмоқда. лари қўмитаси билан ҳамкорликда
этган эди. казмагани ва бунинг натижасида
Ёрдам марказининг ўзи Санжар ЭШМУРОДОВ
— Карантин қоидалари инсон- бегоналашиб боргани ҳам сабаб кўмакка муҳтож бўлса... тайёрлади.
ларнинг руҳиятига ҳам таъсир бўлди. Шу боис оталар иш вақт- — Марказларнинг самарали
фаолият юритишида кадрлар
кўрсатмай қолмади, — дейди ларида ҳам оиласи ва фарзандла- масаласи долзарб муаммо бўлиб
турибди, — дейди Сенатнинг
психолог Зебунисо Аҳмедова. — рига вақт ажратиб туриши керак. Хотин-қизлар ва гендер тенглик
масалалари қўмитаси аъзоси,
Айниқса, ишсиз қолган, камхарж Оилавий можаролар кўпроқ узоқ сенатор Малика Қодирхонова.
— Афсуски, ўрганишлар давомида
йиллардан бери давомий мазкур марказларда психолог ва
ҳуқуқшуносларнинг етишмаслиги
чет элда меҳнат қилиб, кузатилмоқда. Марказ ходимлари
базавий психологик ва ижтимоий
карантин сабаб уйга
Ўз жонига қасд қайтган эркаклар оила-
қилувчиларнинг сида кўпайди. Сабаби
10 тадан 7 таси аёллар бунда чет элда ишлаган
кишининг яшаш
► Европа Иттифоқида 15 ёшдан шароити ва у
бошлаб, 45-55 фоиз аёллар жинсий ерда кўрган қи-
тазйиққа учрашади. йинчиликлари
характерида ҳам
► Умумжаҳон одам савдоси муам-
мосини тадқиқоти маълумотларига намоён бўлади.
кўра, одам савдоси қурбонига айлан- Маҳаллага
ган 10 та одамдан 7 таси аёллар ва психолог
қизлардир. керакми?
► Жаҳонда 60 фоиз мамлакат-
ларда аёллар эркаклар билан тенг
молиявий хизматлар, 42 фоиз Кўп ҳолларда зўравон-
мамлакатларда эса ерга эгалик ликка учраган фуқаро
қилиш ҳуқуқига эгадир. қаерга мурожаат қили-
шини билмайди. Айрим-
лари маҳалла идорасига
бош уриб боради, аммо
«Илҳом» мукофоти таъсис этилди.
2020 йил ТАҲЛИЛ 9
№28 (1952-1955)
ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ:
вазифалар ижросида
қачонгача сусткашликка
йўл қўйилади?
«Давлат дастури» деган сўз расмий доираларда тез-тез тил-
га олинади. Бунинг замирида давлат ва ҳукумат миқёсидаги
устувор вазифалар ижросини таъминлаш бўйича кенг қамров-
ли саъй-ҳаракатлар амалга оширилади. Давлатимиз раҳбари
ташаббуси билан ишлаб чиқилган Ҳаракатлар стратегиясида
ҳам йирик ҳажмли, ижтимоий-сиёсий аҳамият касб этувчи ва
халқ манфаатларига йўналтирилган 5 та йўналиш белгиланган.
Унинг доирасида ҳар йили алоҳида дастур қабул қилинади.
Хўш, жорий йилнинг ўтган дав- рининг қабул қилиниши ҳам ўша Маданият вазирлиги ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари
ри мобайнида «Илм, маърифат ва бандни бажариш йўлидаги бир дастурга эътиборсиз порталига жойлаштирилгач, кон-
рақамли иқтисодиётни ривожлан- қадам ҳисобланади. 15 мартдан цепция мазмун-мундарижасини
тириш йили» Давлат дастурининг бошлаб эълон қилинган карантин қаради...(ми?) янада яхшилашга доир 200 дан зиёд
ижроси қай даражада бажарилди? ижтимоий соҳани ривожлантириш- таклиф-мулоҳаза билдирилган.
га қаратилган аксарият вазифалар- Юртимизда олис ва яқин ўт-
Ижтимоий соҳада ўзгаришлар мишдан бизга қадар етиб келган Туризм ривожига
нинг ўз муддатида бажарилмасли- моддий маданий мерос объект- пандемия таъсир
сезилдими? Нега айрим вазифа- ларидан 8 минг 200 дан зиёди
гига ёки кечикиб адо этилишига рўйхатга олинган. Давлат дастури- кўрсатди
ларни бажаришда сусткашликка нинг 221-бандида ЮНЕСКО Умум-
таъсир кўрсатмасдан қолмаяпти. жаҳон мероси рўйхатига киритил- Давлат ғазнасига катта даромад
йўл қўйилди? ган бундай объектларни муҳофаза олиб келадиган туризм соҳаси
Бироқ ўринли савол ҳам туғи- остига олиш, таъмирлаш масаласи жорий йилда коронавирус панде-
Етти ойда нечта банд лади: нима учун Давлат дасту- қўйилган. Жорий йил 1 майига қа- мияси оқибатида деярли «ўтириб»
бажарилмади? дар Маданият вазирлиги, ЮНЕСКО қолди. Июнь ойида «яшил» ҳудуд-
рида қанчадан-қанча вазирлик, ишлари бўйича миллий комиссия, лар учун туристик объектларга
тегишли вазирлик ва идоралар- сайёҳларнинг борди-келдиси учун
Ижтимоий соҳани ривожлан- агентлик ва қўмиталар зиммасига нинг бу муаммога эътиборсизлик рухсат берилган бўлса-да, бу Давлат
тиришга Давлат дастурида диқ- юклатилган минг хил вазифа адо қилганини фақат карантин ҳолати дастурининг 236-239-бандлари-
қат-эътибор қаратилиши бежиз этилади-ю, айрим соҳаларда билан боғлаш унчалик тўғри эмас. да белгиланган сайёҳлар сонини
эмас. Чунки айнан шу соҳа орқали оқсаш, эътиборсизлик, масъулият- жорий йилда 5-7 миллионга етка-
аҳолининг ҳаёт кечириш индек- сизлик кузатилмоқда? Чеклов жорий қилинган бўлса- зиш, объектлар сонини кўпайти-
да, санитария-гигиена қоидалари- риш, зиёрат ва тиббиёт туризмини
сига баҳо берилади. Одамлар- Йиллик кўрсаткичнинг га риоя қилган ҳолда Бухоро, Са- комплекс ривожлантириш, соҳа йўл
нинг жамият ҳаётидан розилик бор-йўғи 10 фоизи марқанд, Хива, Шаҳрисабз, Қарши, бўйи инфратузилмасини тараққий
даражаси ҳам ижтимоий соҳалар Термиз шаҳарларидаги ЮНЕСКО эттиришдек бир-бирига узвий боғ-
қай даражада йўлга қўйилгани ва ўзлаштирилган. Нега? Умумжаҳон мероси рўйхатига лиқ бўлган вазифалар ижроси учун
киритилган ҳудудлар ва уларнинг тўлиқ имкон яратмаяпти.
ривожланганига боғлиқдир. Дастурнинг 157-бандига муво- қўриқланадиган тегралари че-
гарасини белгилаш мумкин эди. Қолаверса, 10 июлдан яна ку-
Давлат дастурининг «Ижтимоий фиқ, мактабгача таълим тизимида Ходимларга умумий иш стажи, чайтирилган карантин жараёни
соҳани ривожлантириш»га қара- илмий унвон ва даражага эга бўл- дастур ижросига салбий таъсир
бола қамровини 60 фоизга етка- гани учун устама тайинлаш ҳам кўрсатди. Аммо Туризмни ривож-
тилган тўртинчи устувор йўнали- ўз ечимини топмади. Реставратор лантириш давлат қўмитаси томо-
зиш чора-тадбирлари усталар малакасини ошириш ва нидан йил охиригача бу вазифа-
уларга малака сертификатини бе- ларни имкон даражасида удаллаш
белгиланган. 2020-2022 риш тизимини йўлга қўйиш Дав- чора-тадбирлари кўрилиши керак.
лат дастури ижросидаги яна бир
йилларга мўлжалланган муҳим қадам бўлар эди. ***
Давлат дастурида белгиланган
Мавзуга оид маълумот: инвестиция дастурига ки- Концепция лойиҳасини ҳар бир банд ижтимоий-сиёсий
ритилган лойиҳаларни ўз ишлаб чиқиш нега аҳамиятга эгадир. «Илм, маъри-
кечикди? фат ва рақамли иқтисодиётни
2020 йилги Давлат дастури вақтида сифатли бажариш ривожлантириш йили» Давлат
284 та банддан иборат бўлиб, назарда тутилган бўлса- Юртимизда шу вақтга қадар кино дастурининг тўртинчи йўналиши-
18,2унда умумий қиймати да, кузатишлар ушбу банд санъатини ривожлантиришнинг да кузатилаётган ҳолатлар бошқа
графикдан ортда қолиб, қонунчилик базаси яратилмагани йўналишларга ҳам хос экани яққол
амалий ишлар кечикаётга- боис дастурнинг 227-бандида бу ҳақиқатдир. Бунга узоқ муддат
соҳани тараққий эттиришга доир давом этган карантин чора-тад-
10,3трлн. сўм ва млрд. АҚШ нини кўрсатмоқда. концепция жорий йилнинг 1 июлига бирларидан ташқари, тегишли
Дастлабки олти ойлик қадар ишлаб чиқилиши белгиланган вазирлик, қўмита, агентлик ва идо-
долларига тенг лойиҳаларни эди. «Ўзбеккино» миллий агентлиги ралар раҳбарларининг масалага
натижаларга кўра, 332 та мутасаддилари томонидан бу ҳуж- эътиборсизлик билан қараётгани
амалга ошириш назарда тутилган. мактабгача таълим муас- жатни ўз муддатида ишлаб чиқишга ҳам сабаб бўлмоқда. Бунга эса чек
эътибор қаратилмагани сабабли, қўйиш зарур.
сасасида қурилиш-таъ- у август ойининг иккинчи ярми-
дагина кенг жамоатчилик ҳукмига Умид РАЖАБОВ,
мирлаш ишлари учун ҳавола этилди. Лойиҳа Норматив- «Юксалиш» умуммиллий
ҳаракати координатори.
1 348,7 млрд. сўм ажратил-
шида 84 та банд ижрога йўналти- ган. 2020 йилнинг 1 июль
ҳолатига 256 та масканни бунёд
рилган бўлиб, ўтган етти ой ичида этиш учун 139,2 млрд. сўм молия-
шундан 36 тасини амалга ошириш лаштирилган ёки йиллик кўрсат-
белгиланган. Мониторинг натижа- кичнинг бор-йўғи 10 фоизи ўзлаш-
ларига кўра, 157-, 165-, 221-, 227-,
тирилган. Бундан ташқари, ҳозирги
236-239-бандлар муддати ўтганига кунга қадар 321,8 млрд. сўмлик
қарамай, бажарилмай қолмоқда.
76 та мактабгача таълим муасса-
Жорий йилнинг 1 август ҳолати- саси бўйича тендер савдолари
га кўра, айрим бандлар юзасидан якунланмаган ва молиялаштириш
кўзда тутилган ҳужжатлар қабул
бошланмаган. Вазирлик раҳбарияти
қилинган бўлса-да, уларнинг амал- томонидан бунёдкорлик ишлари
даги ижроси таъминланмаяпти.
муайян тизимга солинмагани ёки
Тўғри, қайсидир соҳа ривожига
пала-партиш ташкил қилинаётгани
қаратилган қонуности ҳужжатла- бунга сабаб бўлмаётганмикан?
1 сентябрдан барча аукцион савдолари натижалари
QR-кодни қўллаш орқали расмийлаштирилади.
10 БАНДЛИК АГЕНТЛИГИ 2020 йил
№28 (1952-1955)
Бундан икки йил олдин «Ху-
сусий бандлик агентликлари
тўғрисида»ги қонун қабул
қилинган эди. Мазкур ҳужжат
талабларидан келиб чиқиб тузилган
хусусий бандлик агентликлари томони-
дан 3198 нафар фуқаромиз Россия, Туркия,
Литва, Латвия, Польша, БАА каби 22 та чет эл давлатига
меҳнат қилиш учун жўнатилди.
Нега амалдаги
ҚОНУНГА ЎЗГАРТИРИШЛАР КИРИТИЛДИ?
Эркин ГАДОЕВ, ган шахсларни ишга жойлашти- қидираётган шахснинг кимга Вазирлик назоратида
Олий Мажлис Сенатининг риш учун тўловларни чет элдаги мурожаат қилиши мумкинлиги бўлади
Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар корхона ҳисобидан амалга оши- тўғрисида аниқ маълумот олиши-
масалалари қўмитаси раиси. риш механизмини жорий этиш га имкон беради. Хусусий бандлик агентликла-
орқали фуқаролардан пул олиш рининг лицензия талаблари ва
Бироқ кейинги пайтда фуқа- амалиёти бекор қилинмоқда. Ахборот ва маслаҳат шартларига риоя этишларини
ролар, кенг жамоатчилик ҳамда Қонуннинг 13-моддасига қўши- хизматлари қандай назорат қилиб бориш мақсадида
оммавий ахборот воситалари лаётган нормага кўра, Ўзбекис- Бандлик ва меҳнат муносабатлари
томонидан хусусий бандлик тон Республикасидан ташқарида кўрсатилади? вазирлигига агентликлар фаолия-
агентликлари фаолияти ҳақида иш қидираётган шахсларга ёзма тини текшириш (молиявий-хўжа-
ижобий фикрлардан кўра, кўп- шаклда билдиришнома берилиб, Қонуннинг 14-моддасидаги лик фаолиятига аралашмасдан)
роқ эътирозли мулоҳазалар бил- унда ишга жойлаштириш бўйи- ўзгартиришга кўра, ишга жой- ваколати ҳам берилмоқда. Бунда
дирила бошланди. Ўрганишлар ча кўрсатилган хизматлар учун лаштириш соҳасидаги ахборот текширувлар Текширувларни
натижасида бундай агентликлар фуқаролардан ҳақ ундиришга йўл ва маслаҳат хизматлари хусусий электрон рўйхатга олиш ягона
томонидан чет элда ишлаш иста- қўйилмаслиги тўғрисидаги маъ- бандлик агентликлари томонидан тизимида тадбиркорлик субъект-
гини билдирган фуқароларнинг лумотлар, шунингдек, хусусий бу ҳақдаги шартнома асосида ларини рўйхатдан ўтказиш орқали
маблағларини талон-торож қилиш бандлик агентлиги томонидан кўрсатилади. Ишга жойлаштириш Ўзбекистон Республикаси Прези-
ҳолатларига йўл қўйилгани аниқ- шартнома мажбуриятлари ба- соҳасида хизматлар кўрсатиш тўғ- денти ҳузуридаги Тадбиркорлик
ланди. Яъни тижорат ташкилоти жарилмаган ёки лозим даражада рисидаги шартномага мувофиқ, субъектларининг ҳуқуқлари ва
ҳисобланувчи хусусий бандлик бажарилмаган тақдирда муро- хусусий бандлик агентликлари қонуний манфаатларини ҳимоя
агентликларининг аксарияти ишга жаат қилиш учун хусусий бандлик ишга жойлаштириш соҳасида тақ- қилиш бўйича вакилни хабардор
жойлаштириш бўйича хизмат- агентлигининг ҳамда Бандлик ва дим этадиган ахборот ва маслаҳат қилиш тартибида ўтказилади.
лар кўрсатишда хорижда ишлаш меҳнат муносабатлари вазирли- хизматларининг қиймати қонун
ниятидаги шахслардан 11,5 млн. гининг почта манзиллари ҳамда ҳужжатларида белгиланган база- Текшириш чоғида Бандлик ва
сўмдан 35 млн. сўмгача миқдорда телефон рақамлари кўрсатилади. вий ҳисоблаш миқдорининг бир меҳнат муносабатлари вазирлиги-
тўловларни олдиндан ундириб, Барча хизматлар иш берувчининг баравари миқдоридан ошмаслиги нинг мансабдор шахслари ўз вако-
хизмат кўрсатмасдан алдаб уларга маблағлари ҳисобидан амалга керак. Хизматлар кўрсатиш тўғ- латлари доирасида хусусий банд-
моддий зарар етказган. оширилади. Мазкур талаб бу- рисидаги шартнома Бандлик ва лик агентликларининг ҳудудлари
зилганда эса хусусий бандлик меҳнат муносабатлари вазирлиги- ва биноларига монеликсиз кириш,
Маълумотларга қараганда, бу- агентлигининг мансабдор шахсига нинг «labor-migration» ахборот текширувга тааллуқли барча зарур
гунги кунда 10 та хусусий бандлик жарима солиниши назарда тути- тизимида реал вақт режимида ҳужжатлар билан танишиб чиқиш,
агентлиги раҳбарларига 7123 нафар либ, агентликнинг хизмат кўрса- рўйхатдан ўтказилиши бўйича хусусий бандлик агентликлари-
фуқарога 72 миллиард сўмдан ор- тиш бўйича моддий жавобгарлиги норма қонуннинг 15-моддасида нинг мансабдор шахсларидан тек-
тиқ моддий зарар етказганликлари оширилмоқда. ўз аксини топган. ширув ўтказиш чоғида аниқланган
учун жиноят иши қўзғатилган. қоидабузарлик фактлари юзасидан
Етказилиши мумкин Ҳамкорлик тўғрисида ёзма тушунтиришлар, шунинг-
Янги ҳужжатда қандай бўлган зарарнинг олди шартнома тузиш талаби дек ҳужжатларнинг зарур бўлган,
ўзгаришлар бор? тегишли равишда тасдиқланган
қандай олинади? қўйилмоқда кўчирма нусхаларини олиш ҳуқу-
Юқорида қайд этилган ҳолат- қига эга.
ларга барҳам бериш мақсадида Қонунда хусусий бандлик Республикадан ташқарида иш
«Хусусий бандлик агентликлари агентликлари томонидан фуқаро- қидираётган фуқароларимизни Шунингдек, иш қидираётган
тўғрисида»ги қонунга бир қатор ларга етказилиши мумкин бўлган ишга жойлаштириш кафолатла- шахсларни ишга жойлаштириш
ўзгартириш ва қўшимчалар ки- зарарларнинг олдини олишга қа- рини ошириш мақсадида хусусий хизматларига бўлган моддий
ритилди. Мазкур ҳужжат яқинда ратилган профилактик тадбир на- бандлик агентликларининг чет жавобгарлигини кучайтириш
бўлиб ўтган Олий Мажлис Сена- зарда тутилган. Унга кўра, хусусий эллик иш берувчи, шериклар би- мақсадида агентликларнинг Хо-
тининг олтинчи ялпи мажлисида бандлик агентлиги ўз мажбурият- лан ёзма шаклда ҳамкорлик тўғри- рижда меҳнат фаолиятини амалга
кўриб чиқилиб, маъқулланди. Хўш, ларини бажармаган тақдирда иш сида шартнома тузиш талаби ҳам оширувчи фуқароларни қўллаб-
улар нималардан иборат? қидираётган шахсларга мурожаат киритилмоқда. Бу шартнома ёзма қувватлаш ҳамда уларнинг ҳуқуқ
қилишлари учун агентлик ҳамда шаклда тузилади ва у фуқаролари- ва манфаатларини ҳимоя қилиш
Аввало мазкур қонунга ўзгар- Бандлик ва меҳнат муносабатлари мизни ишга жойлаштириш шарт- жамғармасига захира қиладиган
тириш ва қўшимчалар киритиш вазирлиги билан боғланишга доир ларини, тарафларнинг ҳуқуқлари, маблағлар миқдори ҳам оширил-
орқали хориждан иш қидираёт- маълумотлари кўрсатилган ёзма мажбуриятлари ва жавобгарлигини, ган.
шаклдаги билдиришнома бери- шартноманинг муддатларини, уни
лиши белгиланган. Шунингдек, ўзгартириш ва бекор қилиш тар- Хуллас, фуқароларнинг меҳнат
агентлик кўрсатадиган хизматлар тибини, шунингдек, унинг бошқа ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ти-
тўғрисидаги шартнома Бандлик ва шартларини ўз ичига олиши керак. зимини кучайтириш мақсадида
меҳнат муносабатлари вазирлиги- Шартнома матни хусусий бандлик амалдаги қонунга киритилган
нинг ахборот тизимида реал вақт агентлигининг расмий веб-сай- ўзгартириш ва қўшимчалар билан
режимида рўйхатдан ўтказилиши тида жойлаштирилади. Хусусий бугунги кундаги долзарб масала-
ҳам қонунда қайд этилмоқда. Бу бандлик агентлигининг мазкур лардан бири ҳал этилиб, меҳнат
эса хусусий бандлик агентлиги шартномани тузмасдан хорижда бозорининг ривожланиши, аҳоли
ўз мажбуриятини бажармаса иш иш излаётган фуқароларни ишга бандлик даражасининг ошиши ва
жойлаштиришга доир хизмат кўр- турмуш фаровонлиги яхшилани-
сатиши тақиқланади. шига эришилади.
Юртимизда фазовий маълумотлар
миллий инфратузилмаси яратилади.
2020 йил БУГУННИНГ ГАПИ 11
№28 (1952-1955)
Сўнгги вақтларда «UzAuto Motors» АЖ томонидан ишлаб чиқарилаётган автомобиллар
нархлари билан боғлиқ мавзу кун тартибидан тушмай қолди. Бу жараёнда, бир томон-
дан, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлари Монополияга қарши курашиш қў-
митаси, Бош прокуратура ва Коррупцияга қарши кураш агентлигига «Парламент назора-
ти» шаклида мурожаат қилган бўлса, иккинчи томондан, «UzAuto Motors» бу ҳолатга доимгидек
ўзига хос тарзда муносабат билдирди.
МОНОПОЛ КОРХОНАЛАР нимага асосланиб оширилди?»,
«Машиналар таннархи қайси
қачонгача халқ чўнтагидан мезонлар асосида шаклланти-
рилади?» каби кўплаб масалалар
Нархлар асоссиз ўртача КУН КЎРАДИ? очиқ, ошкора бўлганида миллий
10,29 фоизга оширилган автосаноатимизга бу қадар кўп
рот хизматининг маълум қилиши- тан ўзига тўқлар харид қиладиган эътирозлар ёғилмас эди.
Аслида, юртимизда ишлаб чи- ча, Монополияга қарши курашиш «Malibu-2», «Tracker», «Trailblazer»,
қарилаётган автомобиллар нарх- қўмитаси томонидан иш бир та- «Equinox», «Traverse» ва «Tahoe» Яна бир жиҳат: биз бугун
лари билан боғлиқ мавзу биринчи рафлама кўриб чиқилган ва унинг нархлари ўзгартиришсиз қолган- оқибатлар билан курашяпмиз,
марта кун тартибига чиқаётгани якунида нотўлиқ маълумотларга ди. Хўш, бу «Камбағални туянинг сабаблар билан эмас. Чунки
йўқ. Компания томонидан охирги асосланган қарор қабул қилинган. устида ҳам ит қопади» нақлининг автомобиль нархининг баланд-
марта жорий йилнинг март ойида Компания автомобилларни ишлаб амалдаги ифодасими? лиги — бу оқибат. Бунинг сабаби
машина нархлари турига қараб 3 чиқариш мураккаб жараён бўлиб, эса импорт машиналарга ўта
фоиздан 21 фоизгача оширилган- уни ўрганиш етарлича вақт талаб Хўп, нархлар ошган экан, нега баланд бож ва тўловлар қўйилга-
ди. Буни компания солиқлар миқ- этишини, «UzAuto Motors» фаолия- улар хорижда сотилаётган ма- ни, «UzAuto Motors»нинг монопо-
дори ошгани билан изоҳлаганди. тини янада чуқурроқ ва асослироқ шиналарга нисбатан ҳам татбиқ листга айлантирилганидир. Агар
ўрганиш келгуси суд муҳокамалари этилмади? Нега экспорт бозорида биз ҳаракатимизни монополияни
— Машина нархларининг оши- давомида мумкин бўлишини айт- автомобиллар нархи ички бо- бекор қилишга, баланд божхона
рилиши бўйича Монополияга қар- моқда. Компания ўзининг шикоят зордагидан кўра арзонроқ? Нега божларини босқичма-босқич
ши курашиш қўмитасига юборган қилиш ҳуқуқидан фойдаланишни камайтиришга, бозорда соғлом
депутатлик сўровимизга асосан, режалаштирган. БУНДАН ТАШҚАРИ, рақобат муҳитини яратишга
қўмитанинг махсус комиссияси «UZAUTO MOTORS» КЕРАГИ- қаратсак, ўз-ўзидан муаммо бу-
томонидан ўтказилган текширув- Шунингдек, компания Моно- ДАН КЎРА ЁПИҚРОҚ ТАШКИ- тунлай, бир умрга ечилади. Шунда
лар «UzAuto Motors» АЖ «Рақобат полияга қарши курашиш қўми- ЛОТ БЎЛГАНИ УЧУН КЎПИН- монополия ўз-ўзидан йўқ бўлади.
тўғрисида»ги қонун талабларини таси қошидаги махсус комиссия ЧА УНГА ТЕГИШЛИ ҲАР БИР Компания эса рақобат бозорида
бузгани ва автомобиллар нархини қабул қилган қарор узил-кесил ХАБАРНИ ЖАМИЯТИМИЗ НО- ишлашни бошлайди. Бундан деяр-
асоссиз равишда оширганини тас- ҳисобланмаслиги, кейинги РОЗИЛИК КАЙФИЯТИ БИЛАН ли барча ютади.
диқлади, — дейди Олий Мажлис хатти-ҳаракатлар суд муҳокама- КУТИБ ОЛАДИ.
Қонунчилик палатаси депутати лари якунларидан келиб чиқиб — Монополия эртами-кечми,
Расул Кушербаев. — Унга асосан, белгиланишини таъкидлади. Ўз энди хорижликлар «UzAuto Motors» барибир барҳам топади, — дейди
автомобилларнинг нархлари ўр- навбатида, компания автомо- автомобилларини арзон олиши Олий Мажлис Қонунчилик пала-
тача 10,29 фоизга ошириб шакл- биллар нархи асосли экани ва учун ўзбек халқи пул тўлаши керак? таси депутати Дониёр Ғаниев.
лантирилган. Шунингдек, автомо- ҳозирги вазиятда нархни пасай- Саволлар кўп, бироқ жавоб беради- — Бугунги кунда ҳукумат томони-
билларни истеъмолчиларга реали- тириш имконсизлигини айтади. ган йўқ... дан Жаҳон савдо ташкилоти ёки
зация қилишда айрим дилерларга
устун енгилликлар берилган, янги «Камбағални туянинг Вазиятни ўнглаш Евроосиё иқтисодий иттифоқига
ташкил этилаётган дилерлар би- устида ҳам ит қопади» мумкинми? қўшилиш масалалари ўрганил
лан шартнома тузишда шартнома япти. Агар улардан бирига қў-
предметига тааллуқли бўлмаган Ҳар қандай монополист корхо- Аслида «UzAuto Motors» АЖ то- шилсак, албатта, монополияни
шартлар қўйилган. на табиатига кўра, ўзининг устун монидан нархи оширилган авто- йўқ қилишга мажбур бўламиз.
ҳолатидан доимо фойдаланиб мобилларнинг юртимизда сотиб Монополларга қанчалик оғир
Яна бир қизиқ ҳолат шундаки, қолишга ҳаракат қилади. Хусусан, олувчилари миқдори ҳам юқори. ёки енгил бўлиши улар ўзларини
махсус акцияга тушган автомо- у доимо нархларни оширишга ин- Шу ўринда талабнинг юқорилиги- жараёнга қай даражада мослаб
билларни муддатли тўлов асосида тилади ва унда ўз ишини яхшилаш ни инобатга олиб, бу машиналар боришига боғлиқ бўлиб қола-
сотишни «UzAuto Motors» АЖ ўзи учун етарлича рағбат мавжуд бўл- нархини бироз арзонлаштириб, ди. Улар ўзларини янги замон-
таъсисчилигидаги «Autosanoat майди. Яъни у маҳсулот сифатини яна ҳам кўп машина сотувини га, интеграцияга тайёрламаса,
Invest» МЧЖ орқали амалга ошириш яхшиласа ҳам, шундай қолдирса йўлга қўйиш орқали фойдани кў- монополнинг «арқон»ини қўйиб
тизимини шакллантирган. Бунда ҳам, харидор барибир уни сотиб пайтириш ҳам мумкин-ку. Ахир, бу юборган пайтимизда кеч бўла-
бошқа дилерлар тўғридан-тўғри бу олишга мажбур эканини билади. ҳам оддий бозор қонунияти-ку. ди. Бу эса, ўз навбатида, давлат
ишни амалга ошира олмай, сунъий Айни ҳолат бугун «UzAuto Motors» бюджети, солиқ тўловчиларнинг
тўсиқ қўйилган. Махсус комиссия билан ҳам содир бўлмоқда. Бундан ташқари, «UzAuto чўнтагига жуда катта зарар бўла-
«UzAuto Motors» АЖга нархлар- Motors» керагидан кўра ёпиқроқ ди, деб ўйлайман.
нинг асоссиз оширилган қисмини Қизиғи, бунда халқимиз ора- ташкилот бўлгани учун кўпинча
бекор қилиб, март ойидан буён сида энг талабгир ҳисоблан- унга тегишли ҳар бир хабарни ***
автомобилларни сотиб олган ми- ган «Damas» (15,7 млн. сўмга- жамиятимиз норозилик кайфия- Мухтасар айтганда, бугун ав-
жозлар билан қайта ҳисоб-китоб ча), «Spark» (3,6 млн. сўмгача), ти билан кутиб олади. «Нархлар тосаноатимизни «бемор»ликдан
қилиш топшириғини берди. «Nexia-3» (3,8 млн. сўмгача), қутқариш ҳаракатида эканмиз,
«Cobalt» (10,5 млн. сўмгача) ва унинг товонини халқ тўламасли-
«UzAuto Motors» «Gentra» (19,8 млн. сўмгача) каби ги керак. Унинг юкини халқнинг
нима дейди? автомобиллар нархи кўтарилиб, гарданига юклаш керак эмас.
ойликка қараб қолмаган, нисба- Аксинча инвесторлар топиш,
Хўш, айни вазият бўйича бутловчи ва эҳтиёт қисмлар ишлаб
«UzAuto Motors» АЖ мутасаддила- чиқаришни маҳаллийлаштириш,
ри нима дейди? Компания ахбо- рақобатни кучайтириш йўлидан
бориш тўғрироқ, назаримизда.
Акс ҳолда Президентимиз ҳам бир
неча марта танқид қилган автоса-
ноат тизими халқимиз, корхона ва
ташкилотларимизнинг молиявий
қудратини «сўриш»да давом эта-
веради. Бу эса жадал ривожланиш
йўлини танлаган Ўзбекистон иқ-
тисодиёти томирига болта уриш
билан баробардир.
Санжар ИСМАТОВ
«Mahalla»
1-, 2-, 3-даражали сержант ҳарбий
унвонлари жорий этилди.
12 ЯНГИ ТИЗИМ 2020 йил
№28 (1952-1955)
2019 йилда мансабдорлик билан боғлиқ
жиноятлар 2017 йилга нисбатан
60 фоизга, порахўрлик жиноятлари
53,3 фоизга камайишига эришилган.
Бироқ жамиятда коррупция кўламини
кескин камайтириш ҳамда унга нисбатан
муросасиз муносабатни шакллантириш учун
аҳолининг айни йўналишдаги фаоллигини яна-
да ошириш талаб этилмоқда.
КОРРУПЦИЯ
ҳақида хабар берган
ШАХСЛАР РАҒБАТЛАНТИРИЛАДИ
Шу боис Ўзбекистон Республи- қўрқишини келтириб чиқаради. тириш кўзда тутилмоқда. Кор- Шахс хавфсизлиги
рупцияга оид жиноятларни фош таъминланадими?
каси Бош прокуратураси томо- Эндиликда ҳар бир фуқаро этишда аҳамиятга эга далиллар
ҳақида хабар берганлик, тергов Коррупцияга оид ҳуқуқбу-
нидан Вазирлар Маҳкамасининг қайсидир соҳада коррупцияга ва тезкор-қидирув тадбирлари- зарлик ҳақида хабар берган
ни ўтказишда кўмаклашганлик ёки коррупцияга қарши кура-
«Коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик йўл қўйилаётгани ҳақида етарли учун ташаккурнома ёки эсдалик шишда бошқа тарзда кўмак-
совға билан рағбатлантириш лашган шахсларнинг шахсий
ҳақида хабар берган ёки корруп- далилларга эга бўлса, тегишли ҳам назарда тутилмоқда. Бу эса хавфсизлигини таъминлаш,
қидирувдаги шахсларни тезроқ уларнинг оила аъзолари ва
цияга қарши курашишда бошқа органларга хабар беришлари
тарзда кўмаклашган шахсларни мумкин. Шунингдек, коррупцияга
рағбатлантириш тартиби тўғри- оид ҳуқуқбузарликлар ҳақидаги
сидаги низомни тасдиқлаш ҳа- хабарни оммавий ахборот воси-
қида»ги қарори лойиҳаси ишлаб таларига ёки тегишли ҳуқуқни
чиқилди. муҳофаза қилувчи органларнинг ушлашга, жазонинг муқаррарли-
Қандай тартибда ишонч телефонларига мурожаат гини таъминлашга олиб келади ► БМТнинг
амалга оширилади? қилиш орқали ҳам билдириши
мумкин. ва бу борада фуқароларнинг Коррупцияга қарши
БМТнинг Коррупцияга қарши Шуни унутмаслик керакки, фаоллигини оширади. конвенциясининг 37-модда-
конвенциясининг талабларини шахс томонидан коррупцияга Пул мукофоти билан рағ- сида коррупция билан боғлиқ
миллий қонунчиликка имплемен- оид ҳуқуқбузарлик ҳақида хабар
тация қилиш, жамиятда корруп- ёки ариза беришда асослилик батлантириш масаласи кор-
циянинг ҳар қандай кўринишига (коррупцион характердаги но- рупцияга қарши курашувчи жиноятлар ҳақида хабар бер-
чек қўйиш ҳамда унга қарши қонуний ҳаракатларнинг содир
курашиш самарадорлигини янада этилганини тасдиқловчи далил- органларда тузиладиган ган шахсларни рағбатлантириш
ошириш мақсадида ишлаб чиқил- лар), виждонлилик (хабар берув- махсус комиссиялар то-
ган мазкур ҳужжатда коррупцияга чининг тақдим этаётган маълу- монидан, ташаккурнома чораларини кўриш белгиланган.
оид ҳуқуқбузарлик ҳақида хабар мотлари ҳақиқат эканига ишончи ва эсдалик совға билан
берганлик учун фуқаролар, нодав- ва шахсий манфаати мавжуд рағбатлантириш корруп- ► Ўзбекистон «Коррупцияни
лат тижорат ташкилоти, давлат эмаслиги) ва хабар беришнинг цияга қарши курашувчи идрок этиш индекси»да 180 дав-
органи ва фуқароларининг ўзини расмий ва ҳуқуқий тартибига
ўзи бошқариш органи хизматчи- риоя қилиниши лозим. лат ичида 2017 йилда 157-ўрин-
орган томонидан кўриб ни (22 балл), 2018 йилда
чиқилиши белгиланмоқда. 158-ўринни (23 балл) ва 2019
Хорижий тажриба йилда 153-ўринни (25 балл)
қандай? эгаллаган.
сини рағбатлантириш назарда Кимлар, қанча миқдорда Бу борада хорижий давлатлар яқин қариндошларини ҳимоя
тутилмоқда. Бу, ўз навбатида, рағбатлантирилади? тажрибаси ўрганилганда АҚШ, қилиш масаласи ҳам долзарб
коррупцияга қарши курашишда Канада, Корея, Руминия, Қозо- ҳисобланади. Негаки, ҳар бир
ғистон, Қирғизистон ва бошқа шахс коррупцияга оид хабарни
коррупцияга мойиллиги бўлган Қарор лойиҳасида фақат кор- давлатлар қонунчилигида кор- бергандан сўнг ўзининг шахсий
рупцияга қарши курашишнинг хавфсизлигини ўйлаши табиий.
мансабдор шахсларнинг нафақат рупцияга оид ҳуқуқбузарлик ва самарали механизми сифатида Шу боис коррупция тўғрисида
коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик- хабар берган ҳар бир шахс ва
ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган- жиноятлар учун бир марталик лар ҳақида хабар берган шахс- унинг оила аъзолари хавфсиз-
ларни рағбатлантириш белги- лиги давлат органлари томони-
лардан, балки фуқаролардан ҳам пул мукофотлари берилиши бел- ланган. Хусусан, Жанубий Корея дан таъминланади. Бу борада
давлатида коррупция ҳақида миллий қонунчилигимизда
гиланмоқда. хабар берган аризачига корруп- ҳуқуқий асослар етарли.
цион воқеанинг миқдоридан
Аҳолининг корруп- келиб чиққан ҳолда 2 фоиздан Хулоса қилиб айтганда, ушбу
10 фоизгача миқдорда, бироқ бу қарорнинг қабул қилиниши
Дарвоқе... цияга қарши курашиш- миқдор 200 млн. вон(тахминан мамлактимизда аҳоли ва давлат
даги фаоллигини янада 195 минг доллар)дан кўп бўлма- хизматчиларини коррупцияга қар-
ошириш ҳамда уларни ган ҳолда рағбатлантирилади. ши курашга кенг жалб қилишга,
Украина давлатида коррупцияга уларнинг фаоллигини оширишга
Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи бу соҳага қўшаётган оид хабар берган фуқарога му- ва коррупцияга оид жиноятлар
органлар ўзлари мустақил тарзда ҳиссалари учун муносиб содара қилинган миқдорнинг 10 кескин камайишига эришишга
коррупцияга оид ҳуқуқбузар- тақдирлаш мақсадида фоизи моддий рағбатлантириш хизмат қилади.
коррупцияга оид ҳуқуқ- тарзида берилса, Қозоғистонда
ликларни тўлиқ аниқлай олмай- суднинг айблов ҳукми қонуний Отабек ТОШЕВ,
бузарликнинг ижтимоий кучга кирганидан сўнг пора миқ- Адлия вазирлиги ҳузуридаги
дори ёки зарар миқдорининг 10
дилар. Шу сабабли коррупцияга хавфлигидан келиб чи- фоизида берилади. Ҳуқуқий сиёсат тадқиқот
институти масъул ходими.
оид ҳуқуқбузарликларни барвақт қиб, бюджетдан базавий
аниқлашда фуқаролар ва давлат ҳисоблаш миқдори(БҲМ)
хизматчиларининг рағбатланти- нинг 3 бараваридан 25
рилиши коррупцияга оид ҳуқуқ- бараваригача, пора ёки
бузарликларни барвақт аниқлаш- зарар суммаси БҲМнинг
да давлатга кўмакдош бўлади. 100 бараваридан ошган
тақдирда пора (зарар)
суммасининг 15 фоизи-
гача миқдорда пул муко-
фоти билан рағбатлан-
Инвестиция лойиҳаларининг амалга оширилиши ва ташқи
савдони мониторинг қилиш инспекцияси ташкил этилди.
2020 йил «НАФС» БАЛОСИ 13
№28 (1952-1955)
Кейинги йилларда мактабгача таъ-
лим тизимида бир қатор ислоҳот-
лар амалга оширилди. Хусусан, соҳа
бўйича алоҳида масъул ташкилот —
Мактабгача таълим вазирлиги ташкил этил-
гани янгиланишларнинг дебочаси бўлди.
Аммо йўналишда кузатилаётган муаммо-
камчиликлар ҳали тўла бартараф этилмади.
БОҒЧАЛАРГА
ажратилган
48,3 МИЛЛИАРД СЎМ 3,6 млрд. сўм ноқонуний ўзлаш-
тирилган.
кимнинг чўнтагига тушди?
— Тўғри овқатланиш турли
Афсуски, тизимнинг қуйи Иқтисодий жиноятларга қарши лаб қолади киши. хасталикларга чалинмасликнинг
бўғинида жадал ўзгариш ва курашиш департаментининг Боғчаларга зарур жиҳозларни биринчи шартидир, — дейди
янгиланишларни ҳали тўла ҳис Бекобод тумани бўлими томо- педиатр Мафтуна Аллаёрова.
қилмаган, эскича қараш ва ту- нидан ўтказилган терговга қадар сотиб олишда «Давлат харидлари — Айниқса, боғча ёшидаги бола-
шунчалар билан яшаб келаётган текширувда ана шундай қаллоб- тўғрисида»ги қонун талаблари- нинг қандай овқатланиши унинг
масъулиятсиз, давлат манфаати- лар фош этилди, — дейди Бош ни четлаб ўтиб, давлат мулкини соғлом ва баркамол бўлиб улға-
дан ўз «нафс»ини устун билувчи прокуратура матбуот хизмати талон-торож қилиш ҳолатлари йишида муҳим жиҳатдир. Одатда
мутасаддилар йўқ эмас раҳбари Ҳаёт Шамситдинов. — учраб турибди. Маълумотларга болалар углевод, ёғ ва оқсил каби
Унга кўра,«D.B.S» МЧЖ томони- кўра, айни шу қоидаларга зид ра- моддаларга бой маҳсулотлар-
— Вазирлигимизнинг Ички ау- дан Бекобод туманидаги 29-сон- вишда 253 та ҳолатда 11,3 млрд. ни истеъмол қилишлари керак.
дит, молиявий ва ҳуқуқий назо- ли мактабгача таълим муассаса- сўмлик шартномалар тузилган. Мактабгача таълим муассасалари
рат хизмати томонидан тизимда- сида шартномада кўрсатилган Бундан ташқари, харид қоидала- учун тўғри овқатланиш рациони
ги ташкилотларнинг бюджет ва реконструкция ишлари бажа- рини бузган ҳолда, қиммат нарх- бўйича тавсиявий таомномалар
бюджетдан ташқари маблағлар- рилмаган бўлса-да, «Инфрату- ларда ҳамда тегишли стандартга рўйхати мавжуд. Унда болалар
дан фойдаланиш самарадорлиги зилмани ривожлантириш бўйича жавоб бермайдиган 8,8 млрд. нонушта, тушлик, тушликдан ке-
доимий назорат қилиб турилади, инжиниринг компанияси» давлат сўмлик товар-моддий бойликлар йинги енгил овқатланиш вақтида
— дейди Мактабгача таълим унитар корхонаси Тошкент ви- харид қилинган. Боғчаларнинг қайси маҳсулотлардан қанча ис-
вазирлиги Ички аудит хизмати лояти филиали томонидан ушбу узоқ йиллар таъмирталаб аҳвол- теъмол қилиши зарурлиги ёшига
бошлиғи Дилшод Норматов. — да қолиб кетиши, у ерга сифат- қараб кўрсатилган. Ота-оналар
Тизимдаги муаммоларни чуқур Айрим масъуллар ҳисо- ҳам бу масалада талабчан бўли-
таҳлил қилиш мақсадида Ҳисоб ботда бошқа таомномани сиз стол-стуллар ва бошқа ши лозим. Фарзандининг боғчада
палатаси билан ҳамкорликда тақдим этиб, аслида бошқа мебель жиҳозларининг бориб нима еб, нима ичаётгани, нима-
2018-2019 йиллардаги бюджет таом тортишади. Ё бўлмаса, қолишига мана шундай олғир ларни ўрганаётганини текшириб,
ва бюджетдан ташқари маб- озиқ-овқат маҳсулотлари мутасаддиларнинг нафс ис- керакли жамоатчилик назорати-
лағлардан фойдаланиш сама- ҳажмини ошириб кўрсатиб, канжасига қул бўлгани ҳам бир ни ўрнатиши зарур.
радорлиги ҳамда 2020 йилги давлат бюджетидан маблағ сабаб бўлса керак.
харажатларни мақбуллаштириш ўмаради. Шунингдек, статистик маълу-
имкониятлари юзасидан ўрга- Сифатсиз маҳсулотлар мотларга кўра, мактабгача таъ-
ниш ўтказилди. Бунда тизим- жамиятга 2,4 млрд. сўм ўтказиб болаларга етиб лим тизимида хизмат кўрсатувчи
даги ташкилотлар томонидан берилиб, жуда кўп миқдордаги ходимларнинг ойлик иш ҳақи
жами 48,3 млрд. сўмлик молия- бюджет маблағлари талон-торож бормаслиги керак учун ажратилган маблағларнинг
вий хато ва камчиликларга йўл қилинган. 7,2 млрд. сўми қуйи бўғинларда-
қўйилгани маълум бўлди. Ўрга- Мактабгача таълим ташки- ги айрим мансабдорлар томо-
ниш натижалари бўйича тегиш- Бугунги кунда марказдан олис лотларида болалар овқатдан нидан йўл қўйилган ноқонуний
ли «Йўл харитаси» ишлаб чиқил- қишлоқ ва овулларда мактабга- заҳарлангани ҳақидаги ха- ўзлаштириш, ортиқча тўловлар
ган бўлиб, асосий урғу молиявий ча таълим муассасаси мавжуд барларга ҳам тез-тез кўзимиз ва ўғирлик натижасида талон-
камчиликларнинг олдини олишга эмас ёки борлари ҳам таъмирта- тушиб қолади. Хўш, боғчаларда торож қилинган. Тарбияланувчи-
қаратилган. лаб аҳволга келиб қолган. Балки тўғри овқатланиш қоидаларига лар сонини яшириш, ота-оналар
ушбу манзилларга ҳам қайсидир амал қилинса, таом тайёрлашда тўловларини кассага кирим
Таъмирланмаган боғча йиллари таъмир учун пул аж- болаларга энг фойдали маҳсу- қилмаслик орқали 497,7 млн. сўм
учун нега пул тўланди? ратилгандир, аммо юқоридаги лотлардан ишлатилса, қандай қи- маблағ ноқонуний ўзлаштирил-
каби фирибгар масъулларнинг либ улар касал бўлиши мумкин? ган.
Таълим тизими давлат бюдже- қилмишлари сабаб бу ишлар Кўрганимиз, кузатганимиз, бир
тидан энг кўп маблағ ажратила- бажарилмай қолган. Бундай ҳақиқат борки, барча мактабга- Рақамлар ва таҳлиллардан
диган асосий ижтимоий соҳалар- воқеаларни тинглаб, нораси- ча таълим муассасаларида ҳам аёнлашадики, юқоридаги каби
дан бири ҳисобланади. Мактаб- да болаларнинг ҳақига хиёнат бунга қатъий эътибор берилавер- нафси ўпқон мутасаддилар бор
гача таълим тизими ҳам шулар қилишга қандай журъат қилиш майди. Айрим масъуллар ҳисо- экан, соҳага қанча эътибор бе-
жумласидан. Давлат бюджетидан мумкин, бундай инсонларнинг ботда бошқа таомномани тақдим рилмасин, моддий-техник базани
ажратиладиган маблағнинг катта ҳам фарзандлари бормикан, шу этиб, аслида бошқа таом тор- мустаҳкамлаш учун маблағ ажра-
қисми боғчаларни қуриш ва пул билан ўз болаларига қандай тишади. Ё бўлмаса, озиқ-овқат тилмасин, тармоқнинг тараққий
уларни таъмирлашга сарфланади. нон-насиба берар экан, дея ўй- маҳсулотлари ҳажмини ошириб топиши сустлигича қолаверади.
Айни мана шу жараёнда айрим кўрсатиб, давлат бюджетидан Шунингдек, молиявий ҳисоб-ки-
фирибгар ходимлар давлат маб- маблағ ўмаради. Маълумотлар- тобларни юритиш, маблағларни
лағини ўзлаштириш, талон-то- га кўра, ўтган йилларда сохта бошқаришда инсон омили катта
рож қилишга уринишади. таомномалар тузиб, ҳақиқатда роль ўйнар экан, бу соҳага замо-
сарфланмаган озиқ-овқат маҳсу- навий технологияларга асослан-
— Биргина мисол: 2019 йилда лотларини харажатга чиқариш ва ган рақамли иқтисодиёт жорий
Бош прокуратура ҳузуридаги камомадларга йўл қўйиш орқали этилмас экан, бундай хатоликлар
ва камчиликлардан қутула ол-
маймиз.
Санжар ЭШМУРОДОВ
«Mahalla»
Ўзбекистонда жорий йилнинг етти ойи давомида
энг кўп «Cobalt» автомобили ишлаб чиқарилди.
14 АБИТУРИЕНТ–2020 2020 йил
№28 (1952-1955)
СТАДИОНДА ИМТИҲОНЛАР
чиндан шаффоф ўтадими?
Абитуриент билими- лик, чанг-тўзон, довул рўй берса,
ни тарозида ўлчай-
диган тест синовла- имтиҳон эртасига ўтказилади,
рига саноқли муддат
қолди. Бу йил йигит-қизлар — дейди Д.Қўчқоров. — Бу ҳақда
тест синовини эпидемиоло-
гик вазият тақозосига кўра, «Ўзгидромет» станцияси ходим-
ноодатий, яъни очиқ спорт
мажмуаларида топшириши ларининг шу кеча-кундузда кути-
мўлжалланяпти.
лаётган об-ҳаводан огоҳ этиши
бўйича келишилган. Албатта,
амалда белгиланган тартиб-қоида-
ларга кўра, халқаро ва республика
доирасида катта натижаларни
қўлга киритган абитуриентлар
умумий балини ҳисоблашда им-
тиёзлари ҳам инобатга олинади.
Спорт ўйинлари ва мусоба- роит яратилди. ДТМ сайти орқали қоров. — Абитуриент катта спорт Самарқандда тест синови
қалари ўтказиладиган майдонда абитуриентнинг шахсий кабине- майдонига қандай киритилади? 11 кун давом этади
абитуриент тест синовини қандай тида унга айнан тегишли бўлган Мабодо об-ҳаво ўзгариб, ёғингар-
топширади? Пандемия шарои- рухсатнома қўйилган бўлиб, унинг
тига мос равишда белгиланган рўйхатдан ўтганда кўрсатган чилик бўлиб қолса-чи? Ота-оналар Сони бўйича пойтахтдан кейин-
бу йирик тадбир, шубҳасиз, анча телефон рақамига бу ҳақда SMS- учун алоҳида жой ажратиладими? ги ўринда турувчи Самарқанд ви-
ноқулайликлар туғдириши табиий. хабар юборилди. Ногиронлар учун имтиёз борми? лоятидаги 9 та олий ўқув юртига
Аммо мутасадди ташкилотлар Барчаси ҳисобга олинган. Аввало, жорий йилда 139 минг 874 нафар
томонидан энг зарурий чора-тад- Айтиш керакки, рухсатнома тест ҳар йилгидек ёпиқ шароитда абитуриент ҳужжат топширган. Бу
бирлар белгиланмоқда. талаб этилмайдиган ҳолатлар ҳам ўтказилмаётгани боис ота-оналар ўтган йилга нисбатан 26 фоиз кўп
мавжуд. Жумладан, тест синов- имтиҳон ўтказиладиган ҳудудга демакдир.
— Республикамиз олий таълим ларисиз тўлиқ касбий (ижодий) қўйилмайди. Улар «www.test 2020.
муассасаларига кириш имтиҳон- имтиҳон бўладиган таълим йўна- uz» сайти ёки маҳаллий телеви- — Тест синовлари учун 7 та
ларини 65 та стадионда ўтказиш лишларига рўйхатдан ўтган аби- дение орқали жараённи онлайн очиқ майдон танланди, — дей-
режалаштирилди, — дейди Ва- туриентлар ўзлари танлаган олий кузатиб боришлари мумкин. ди Давлат тест маркази вилоят
зирлар Маҳкамаси ҳузуридаги таълим муассасаларига мурожаат бўлими раҳбари вазифасини
Давлат тест маркази директори қилиб, бу масалани ҳал этишлари
ўринбосари Сардор Ражабов. — Тест куни ёмғир ёғиб бажарувчи Воҳид Сирлибоев. —
Спорт майдончалари батартиб, қолса, нима бўлади? Карантин талабларига мувофиқ,
саранжом-саришта, манзарали тест синовлари икки навбатда ўт-
бўлишига эътибор қаратилади.
Тегишли ҳокимликлар томонидан Ҳужжат кўп топширилган казилади. Бир навбатда 6 минг 120
имтиҳон ўтказиладиган жойни
зарурий жиҳозлар билан таъмин- таълим ихтисосликлари учун нафар абитуриент тест синовидан
лаш, телекоммуникация тармоқ-
ларини ўрнатиш, талабалар хавф- катта стадионлар танланиб, ўтиши мумкин. Бир кунда 12 минг
сизлиги ва осойишталиги бўйича
чора-тадбирлар белгиланяпти. уларни бирма-бир кири- 240 киши имтиҳон топширишини
тишда тартиб рақамига мос ҳисобга олсак, вилоятимизда бу
сектор, яъни кириш йўлаги тадбир 11 кун давом этади.
белгиланди. Абиту-
риентни майдонга
киритишда шахсни Мавзуга оид маълумот:
идентификациялаш
Кимларга рухсатнома воситалари(видео- 1 361Бу йил миллион минг
берилмайди? фиксация, бармоқ изи
мумкин. Шунингдек, белгиланган сканери)дан фойда- 473 нафар абитуриентнинг
Аввалги йилларда абитуриент тартибда рўйхатдан ўтгану, тест ланилади. Стол-стуллар тест синовларида қатнашиши
тест синовида иштирок этиш синовлари учун тўловни амал- 3 квадрат-метрдан кам
ҳуқуқини берувчи ДТМ рухсатно- га оширмаган, ДТМ сайтидаги бўлмаган жойга қўйилади, кутилмоқда. Шундан жорий йил
масини тегишли олий ўқув юртига шахсий кабинетидан ўз аккаун- имтиҳон топширувчига битирувчилари 536 144
бориб олган. Бу йил эса 22 август- тини ўчирган, тегишли тартибда ручка, сув ва қуёшдан
дан бошлаб абитуриентларнинг таълим йўналишларини танлаб,
ҳеч қандай оворагарчиликсиз ўз рўйхатдан ўтмаган (айрим абиту- ҳимояланиши учун кепка минг(36,13 фоиз)ни таш-
рухсатномаларини олишига ша- риентлар тизимга кириб, паспорт берилади. Синовга кири-
шидан аввал унинг тана кил этади.
маълумотларини киритган, ҳарорати, албатта, ўлча-
лекин таълим йўналишини нади.
кўрсатмаган), тест синов- Абитуриент белгилан-
ларисиз, тўғридан-тўғри ган манзилга камида ярим Давлат аҳамиятига молик тест
талабаликка тавсия эти-
Энг кўп ҳужжат қабул соат олдин келиб, ўз ўрнини эгал- синовларини холис, шаффоф, адо-
қилинган олий ўқув ладиган имтиёзга эга
лаши зарур. Эрталабки сменада латли ва ҳаққоний тарзда ўтказиш
юртлари рўйхати: абитуриентларга 6:30 дан бошлаб абитуриентлар республикамиз олий ўқув юртла-
рухсатнома бе- майдонга киритилади. Иккинчи ри учун 2020/2021 ўқув йилида
рилмайди.
1. Самарқанд давлат универси- — Очиғи, илк бор смена учун кириш вақти 16:30 га билимдон, зукко ёшларни саралаб
тети – 75 минг 325 нафар; очиқ ҳаво шарои-
тида ўтказилаётган белгиланган. Ҳар бир фан учун 1,5 олиш учун бир имкониятдир. Ал-
2. Қарши давлат университети кириш имтиҳони кенг
58 минг 118 нафар; жамоатчиликда кўплаб соатдан вақт ажратилгани аби- батта, бу жараён ниҳоясига етка-
савол ва эътирозлар ту-
3. Андижон давлат университети ғилишига сабаб бўлди, туриентнинг роппа-роса 3 соат зилгач, ҳар бир абитуриентнинг
– 57 минг 498 нафар; — дейди Давлат тест
маркази бошқарма давомида тест саволларини ечиб танлаган (кундузги, кечки, сиртқи)
4. Урганч давлат университети
– 53 минг 255 нафар; чиқиши учун имконият яратади. таълим шакли, тўплаган баллари
5. Термиз давлат университе- Шаффофлик, ҳаққонийлик, мах- ОТМ рўйхати кесимида якуний кў-
ти – 51 минг 787 нафар.
фийлик ҳар доимгидек биринчи риб чиқилиб, энг муносиб ёшлар
талабдир. Ҳар бир тест синови талабаликка қабул қилинади. Бунга
ўтадиган майдонга видеокузатув эса саноқли кунлар қолди.
бошлиғи Диёрбек Қўч- камераси ўрнатилмоқда. Ҳулкар КУЗМЕТОВА
— Мабодо ўша куни ёғингарчи- «Mahalla»
Сиртқи ва кечки таълим шаклида таҳсил олувчи талабалар
контракт пулига 10 фоизли чегирма қўлланилмайди.
2020 йил БОР ГАП 15
№28 (1952-1955)
МАҲАЛЛА РАИСЛАРИ
маблағ тарқатишда
СОХТАКОРЛИККА
ЙЎЛ ҚЎЙЯПТИМИ?
Президентимиз ташаббуси билан коронавирус пан-
демияси шароитида эҳтиёжманд оилаларни қўллаб- оғир кунларни бошдан кечирдим. ган маҳалла фуқаролар йиғини
қувватлашга алоҳида эътибор қаратилиб, аҳолига бир Ҳозир икки қўлтиқтаёқда базўр масъуллари ҳақми ёки моддий
марталик моддий ёрдам тарқатилиши белгиланди. Би- ҳаракатланаман. Турмуш қур- томондан қийинчиликка дуч кел-
роқ кўпгина ҳудудларда маҳалла фуқаролар йиғини масъуллари мадим, отамдан қолган ҳовлида ганини таъкидлаётган мурожаат-
томонидан шакллантирилган рўйхат турли мунозара, норози- ёлғиз ўзим яшаб келяпман. Тўғри, чими? Ҳар ким ўзича ҳақ, ҳар ким
ликларга сабаб бўляпти. Хўш, ким ҳақу, ким ноҳақ? 800 минг сўмдан кўпроқ ноги- адолат истайди.
ронлик нафақаси оламан, лекин
Моддий ёрдамга муҳтож оила- 20 миллиард сўм ва вилоятда- автоҳалокатдан сўнг жуда кўп Йиллар давомида
лар рўйхатини шакллантириш ва ги саховатпеша тадбиркорлар даволандим, ҳозир ҳам ҳар ойда ўзгармаётган «Темир
ёрдам пулларининг адолатли тақ- ҳисобидан 750 та оилага чорва бир марта Самарқанд шаҳрига
симланишини таъминлаш маҳалла моллари, парранда ҳамда қуён бориб, тиббий кўрикдан ўтишим дафтар»лар
фуқаролар йиғинлари масъуллари ажратилди. керак. Шунинг ўзига бир мил-
зиммасига тушиши аниқ эди ва лион сўм кетади. Моддий етиш- Кам таъминлаганлик, камбағал-
шундай ҳам бўлди. Боиси маҳал- Аммо бу хайрли ишлардан ҳам мовчиликдан қийналиб кетдим. лик даражалари қандай белгила-
ладаги ҳолатни, оилаларнинг айни ўз манфаати йўлида фойдаланиб Лекин шу вақтгача бирор маро- ниши керак аслида? Назаримда,
вақтдаги моддий аҳволини улар қолишга уринаётганлар учрамоқ- таба маҳаллага бош эгиб борга- ҳали бизнинг маҳаллаларда бу ме-
ҳаммадан яхшироқ билади. Аммо да. Маҳалла тизимида ишлаётган ним йўқ эди. Яқинда «Саховат зонларни ҳисоблайдиган формула
беш қўлдек ҳаммани билишса-да, айрим масъуллар баднафслиги ва кўмак» ҳаракати доирасида тўла ишлаб чиқилгани йўқ. Тўғри,
ёрдам пули ўз эгаларига етиб бор- туфайли моддий ёрдам пуллари эҳтиёжманд оилаларга бепул бу борада ҳукумат томонидан қа-
магани ҳақидаги мурожаатлар- ўз эгаларига етиб бормаяпти озиқ-овқат маҳсулотлари тарқа- бул қилинган тегишли ҳужжатлар
нинг кети узилмаяпти. Нега? ёки «туя» қилинган ҳолда етиб тилаётганини эшитиб маҳаллага асосида фаолият юритиляпти. Ўз
боряпти. Халқ қабулхоналари чиқдим. Раис: «Сизга нима етиш- навбатида, маҳалла масалаларига
«Темир дафтар» ва «Call-марказ»ларига Деҳқон майди, ногиронлик нафақаси дахлдор масъуллар қайта-қайта
бўйича таҳлил обод тумани аҳолисидан 47 та ва оласиз, 30 сотих томорқангиз таъкидлаётган «темир дафтар»
Қарши шаҳри аҳолисидан 46 та бор», дея жеркиб ташлади. Кўп- бор, лекин бу дафтар қандай
Қашқадарё вилоятида депутат- мурожаат келиб тушган. Қолган чиликнинг олдида изза бўлиб, тартибда юритиляпти-ю, унинг
лар иштирокида тузилган ишчи туман ва шаҳарларда ҳам аҳвол ортга қайтдим. Шундан сўнг ои- қонунийлиги қандай назорат
гуруҳлари томонидан маҳаллалар- яхши эмас. ламизга таниш бўлган тадбиркор қилиняпти? Ҳамма муаммо аслида
да уйма-уй юриб, 52 минг 249 та йигитлар хайрия ёрдами сифа- шу ерда. Айрим маҳаллалардаги
эҳтиёжманд оила «Темир дафтар»- — Давлат боқсин, маҳалла тида озиқ-овқат маҳсулотлари рўйхат йиллар давомида ўзгармай
га киритилди. Бу вилоят аҳолиси- берсин, деган боқимандалик кай- келтириб берди. Маҳалладан келмоқда.
нинг 7 фоизини ташкил этади. фиятига берилиб, ҳаммани чал- эса ҳеч қандай ёрдам олганим
ғитиб юрадиганларнинг ижти- йўқ. Ота-онамдан қолган томор- — Шу каби ҳолатларнинг ол-
«Темир дафтар»га киритилган- моий аҳволини махсус комиссия қа бўлгани билан унда ишлай дини олиш учун туман ва шаҳар
ларнинг 52 минг 744 нафари иш- обдон ўрганиб, хулоса чиқариши олмасам, даромад кўрмасам. ҳокимликлари, сектор раҳбарла-
сиз бўлиб, бугунги кунда улардан керак, — дейди Н.Махматов. — Ногиронлик нафақам ойига бир рига рўйхатни доимий янгилаб
31 минг 103 нафарининг бандлиги Негаки, ҳар қандай маҳалланинг маротаба тиббий кўрик учун бориш топшириғи берилган,
таъминланди. ҳам ўз маблағи йўқ, давлатдан, бориб-келишимга етмаса, қан- — дейди Нурали Махматов. —
ҳомийлардан ажратиладиган ёр- дай қилиб эҳтиёжманд бўлмай? Бу, айниқса, пандемия даврида
Ҳамманинг ҳам ишлаш имкони дам пулини тарқатиши мумкин, Нега шунча одам олаётган пулни ишсиз, маблағсиз қолган оила-
мавжуд эмас. Ҳисоб-китобларга холос. Кўпчилик мурожаатчила- маҳалла менга бермаяпти? ларга манзилли ёрдам кўрсатиш-
кўра, вилоятда 4029 та оила (ноги- римиз ана шунга эътибор бериш- да асқатади.
рон, кўп фарзандли, боқувчисини лари керак. Бу борада ким ҳақу, Нодира Сафарованинг муро-
йўқотган, якка-ёлғиз, кам пенсия ким ноҳақ, вақт кўрсатади. Ари- жаати бўйича «Ғиштли» маҳалла Аслида маҳалла бошқарувида
олувчи оилалар) мавжуд бўлиб, заларнинг барчаси прокуратура фуқаролар йиғини раиси Нурали бундай салбий кўринишлар бўл-
улар доимий равишда «Саховат томонидан ўрганилмоқда. Масъ- Саломовдан вазиятга изоҳ сўрадик. маслиги керак. Ҳақиқий маҳалла
ва кўмак» жамғармаси томонидан улиятсизликка йўл қўйганлар институтининг мазмун-моҳияти-
қўллаб-қувватланмоқда. қонун доирасида жазоланади. — Ногиронлик нафақасидан да жамоавийлик, умуминсоний
ташқари, ҳар ой мурувват уйидан қадриятлар, инсонпарварлик,
Масъулиятсизликка йўл «Моддий унга озиқ-овқат маҳсулотлари меҳр-оқибат, саховатпешалик
қўйганлар қонун олдида етишмовчиликдан беришади, — дейди раис. — Яна каби шарқона ўлмас анъаналар
қийналиб кетдим» бир марталик моддий ёрдамга ётади. Афсуски, тизимда ана
жазоланади ҳам кўз тикиб ўтирибди. Рўйхатга шундай эзгу тушунчалар мағзи-
Аҳоли бу масалада қандай киритмагандик, ҳамма жойга ёзиб ни англамаган, ҳаром луқмадан
— Ҳукуматнинг тегишли фар- фикрлайди? Маблағларнинг «туя» юрибди. Чунки пандемия даврида ҳазар қилмайдиган кимсалар ҳам
мойишига асосан, «Саховат ва қилинаётгани қанчалик ҳақиқат- ишини йўқотиб, бир тийинга зор йўқ эмас. Улар, аввало, ўз-ўзини
кўмак» фонди орқали мамлака- га яқин? Ёки улар гуруч ичидаги бўлиб ўтирган оилалар бор. Рўй- ислоҳ этмас экан, маҳаллага нис-
тимиз бўйлаб ижтимоий ҳимояга курмакларми? хатга ўшаларни киритганмиз. батан салбий фикрлар билдири-
муҳтож оилаларга бир марталик лаверади, унинг халқчил тузилма
моддий ёрдам пуллари тарқа- — Аввал II гуруҳ ногирони Энди ўзингиз ўйланг, бу ва- мақоми пасаяверади.
тилган эди, — дейди «Маҳалла» эдим, — дейди Қамаши тумани зиятда фуқаронинг моддий
хайрия жамоат фонди вилоят «Ғиштли» маҳалла фуқаролар ёрдамга эҳтиёжи йўқ деб айтаёт- Шоҳиста БОЗОРОВА
бўлими ижрочи директори йиғинида яшовчи I гуруҳ ноги- «Mahalla»
Нурали Махматов. — Вилояти- рони Нодира Сафарова. — Уч
мизда ҳам 20 мингта эҳтиёжманд йил аввал автоҳалокат сабаб
оилага 1 миллион сўмдан, жами
БААнинг Jetex компанияси Ўзбекистоннинг авиация
бозорига кириш истагини билдирди.
16 ТАРОЗУ 2020 йил
№28 (1952-1955)
Тугатилаётган
“Юртимизда кейинги йи- ФЕРМЕР
гирма-йигирма беш йил
ичида қишлоқ хўжалиги ХЎЖАЛИГИНИНГ
соҳаси ҳар кўйга солиб
кўрилди. «Ура-ура» билан ерга қилган
амалга оширилган бу ис- харажати
лоҳотларнинг оқибатла-
рини санаб ўтиришнинг қопланадими?
ҳожати бўлмаса керак.
Тупроқ сифатининг бу- бу адолатсизликка чек қўймоқчи. риш ҳамда кўкаламзорлаштириш бўлган харажатлар тўғрисида ха-
зилиши, ишсизликнинг Вазирлар Маҳкамаси томонидан ишлари, қишлоқ хўжалиги экин- бардор қилинади. Талабгор танлов
авж олиши, қишлоқлар жорий йил 24 август куни қабул ларини етиштириш мақсадида ғолиби деб эълон қилинган кун-
инф ратузилмасининг қилинган қарор шундан дарак бажарилган агротехник тадбирлар дан бошлаб 10 кун ичида харажат-
эгасиз қолиши, қанчадан- бермоқда. Мазкур соҳада адолатни учун қилинган харажатлар қоплаб ларни тўлиқ тўлаши лозим. Агар
қанча чорвачилик, пар- таъминлашга қаратилган қарор ҳу- берилади. Яъни энди боғлардаги харажатларни қопламаса, ҳоким-
рандачилик, йилқичилик, сусида Олий Мажлис Қонунчилик ҳар бир дарахт, трактор, бульдо- лик кейинги календарь кундан ке-
қоракўлчилик ва ҳоказо палатаси Аграр ва сув хўжалиги зерга сарфланган ҳар литр ёқил- чикмай ғолибдан кейин энг юқори
фермаларнинг талон- масалалари қўмитаси аъзоси ғи, тартибга солинган йўллар учун балл тўплаган талабгорга хара-
торожи кўз ўнгимизда Шерзод Раҳимовнинг фикрлари компенсация тўланиши шарт. жатларни қоплаш тўғрисида так-
содир бўлган. Ислоҳотлар билан қизиқдик. лиф юборади. Ушбу талабгор 10
бу билан тўхтамади. Би- Қишлоқ хўжалиги ташкилоти иш кунида харажатларни тўласа,
роз вақт ўтиб, яқиндагина Энди ихтиёрийлик асосида тугатилаёт- у танлов ғолиби деб ҳисобланади
тузилган фермер хўжа- «оптималлаштириш» ганда ёки мақбуллаштирилаётган- ва унга ушбу ер расмийлаштири-
ликларини «оптималлаш- да ерга сарфланган харажатларни лади. Агар харажатлар тўланмаса,
тирдик». Яна майдалаш- қимматга тушади аниқлаш учун фермерлар баҳолов- танлов ўтказилмаган деб ҳисоб-
тирдик, кейин яна «опти- чи ташкилотга мурожаат қилади ланади ва ер майдони кейинги
маллаштирдик»... — Дарҳақиқат, ҳукумат томони- ва баҳолаш қийматини ўзи тўлай- танловга такроран қўйилади.
дан қабул қилинган «Тугатилаёт- ди. Жараён ҳокимлик томонидан
Бу ислоҳотлар ер эгаларини «қўр- ган ёки мақбуллаштирилаётган амалга оширилса, бу харажатлар Юқоридагилар мамлакатимиз
қитиб» қўйгани ҳам рост. Зеро, ҳар фермер хўжалиги ёки бошқа туман ҳокимлиги ёки янги даъво- қишлоқ хўжалиги соҳасида адолат-
галги ўзгаришдан деҳқон куйяпти, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини гар зиммасига тушади. Баҳолаш ни таъминлаш, тизимни тартибга
фермер зарар кўряпти. Улар ерга пул етиштирувчи субъектларга ажра- қишлоқ хўжалиги ташкилоти та- солишда катта аҳамият касб этиши
тикишга ҳам чўчиб қолишган. Чунки тилган ер майдонига сарфланган шаббуси асосида амалга оширил- тайин. Ўйлаймизки, янги тартиблар
инсон ўн йил умрини сарфлаб, ер- харажатлар қийматини ҳисоблаш ганда, баҳолаш натижалари туман айрим маҳаллий раҳбарларнинг
нинг тошини терса, ўғит бериб, жон ва қоплаш тартиби тўғрисидаги ҳокимлигига ҳисобот кўринишида ерларни тортиб олиш, янги эга-
киритса, бульдозерда паст-балан- низомни тасдиқлаш ҳақида»ги қа- тақдим қилинади. Агар ҳокимлик ларга тақдим қилиш, фермерлар
дини текисласа-да, кун келиб, бир рор бу борада йиғилиб қолаётган ҳисоботдан норози бўлса, ҳисо- устидан мутлақ ҳукмронлигига чек
баҳона-ю сабаб билан ерни қонуний муаммоларнинг ечими бўлиши ботнинг ишончлилиги юзасидан қўйилишига сабаб бўлади.
йўл билан тортиб олишса, «дод» деб мумкин, — дейди Шерзод Раҳи- экспертиза ўтказилади.
юбориши тайин. Бундай ишлар кўп мов. — Унга кўра, тугатилаётган Аммо, бизнингча, янги жорий
бўлди. Ҳатто зарарига чидай олмай, ёки мақбуллаштирилаётган фер- Ернинг қиймати этилаётган тартибларнинг ҳам
худкушлик қилган фермерларни ҳам мер хўжалиги ёки қишлоқ хўжали- янада ошади камчилиги бор. Масалан, мамлака-
эшитганмиз. ги маҳсулотларини етиштирувчи тимиз қишлоқ ҳўжалиги соҳасида-
бошқа субъектларга ажратилган Шу маънода ерга даъвогарлар ги шу пайтгача ўтказилган кўплаб
Яхшики, кейинги йилларда ер майдонида сарфланган хара- учун ернинг қиймати ҳам кескин ислоҳотлар натижасида катта
фермерлар анча эркинлашиб, жатлар қийматини ҳисоблаш ва ошиб кетиши мумкин. Зеро, янги пулларга куйиб улгурган собиқ
ердан фойда кўриш, ўз мулкига қоплаш тартиби тасдиқланди. жорий қилинган қоидаларга кўра, фермерларнинг ҳуқуқи қандай
эгалик қилиш имконига эга бўлиб Энди ҳукумат, маҳаллий ҳоким- баҳолаш натижалари юзасидан таъминланиши қарорда ўз аксини
боряпти. Ер эгалари том маънода ликлар учун ҳам ҳар баҳона билан ҳисобот бўйича эътироз бўлмаса, топмаган. Ўйлаймизки, бу борада
бойияпти. Аммо фермерлик даро- ерларни олиб қўйиш, хўжаликлар- ер майдони танловга қўйилади ҳам адолат таъминланади.
мадли соҳага айлана боргани сари ни тугатиш осон бўлмайди. Зеро, ва талабгорлар қопланиши лозим
бировнинг ерига кўз тикадиганлар ҳар нарсанинг ҳисоби, тўлови Улуғбек ИБОДИНОВ
ҳам кўпайиб қолиши турган гап. бор. Бир фермер хўжалигини туга- «Mahalla»
Бундан ташқари, барча ер эгалари- тиш маҳаллий бюджет ёки ерга
ни ҳам вазифасига бирдек масъу- даъво қилаётган янги мулкдорга
лият билан ёндашади, дея олмай- каттагина чиқим олиб келиши
миз. Ер умрини бекорга ўтказаёт- мумкин. Шу маънода ерни тортиб
ган фермерлар, ишни эплай олмай олиш ҳуқуқига эга мансабдорлар
хўжаликни ўз ихтиёри билан топ- етти ўлчаб бир кесишга мажбур.
ширишни истайдиган мулкдорлар
ҳам йўқ эмас. Албатта, бундай Қандай харажатлар
ҳолда ер олиб қўйилиши керак. қоплаб берилади?
Аммо бунда шунча вақт сарф-
ланган маблағлар тақдири нима Янги низомда ерга сарфланган
бўлади? Фермерга пуллари қайта- қайси турдаги харажатлар қоп-
риб бериладими? Йўқ, албатта. Шу лаб берилиши ҳам аниқ белгилаб
пайтгача бирор фермернинг ерга қўйилган. Масалан, кўчатлар,
сарфлаган меҳнати, маблағи учун манзарали дарахтлар, уларни пар-
компенсация ундиргани тўғриси- варишлаш, ҳудудни ободонлашти-
да эшитмаганмиз. Бугун ҳукумат
Ўзбекистонда мармар мол гўшти 2022 йилда
тўлиқ маҳаллийлаштирилади.
2020 йил ҲОЛАТ
17№28 (1952-1955)
Таъмирталаб йиўин биноси, сувсиз їолган аіоли, сифатсиз тиббий хизмат...Фарғонавилояти
Ўзбекистон тумани-
даги «Дашт чўлпон»
маҳалла фуқаролар
йиғинида умргуза-
ронлик қилаётган
6 минг нафардан
ортиқ аҳоли ана
шундай муаммолар
гирдобида яшамоқ-
“да. Аҳоли кундалик
ҳаёт тарзи учун му-
ҳим бўлган масала-
лар ечимини излаб
СЕКТОР РАҲБАРЛАРИтурлиидоралар
эшикларига бош
суқмоқда, сектор ҚАЧОН УЙҒОНАДИ?
раҳбарлари, депу-
татлардан ёрдам сў-
рамоқда. Аммо шу
кунга қадар бирон бор, – дейди 75-қишлоқ оилавий ча, кейинги йигирма йилда маҳал- «Ҳамма талаб қилишни
бир масалага ижо- поликлиникаси мудири вазифаси- ладаги оилалар сони деярли икки билади...»
бий ечим топилма- ни бажарувчи Шоҳиста Мелибое- ҳиссага кўпайган бўлса-да, ҳануз
ди. Нега, нима учун? ва. – Бу ерда учта маҳалла фуқаро- эски электр узатиш қурилмаларидан – Маҳалламизда тўпланиб
лар йиғинида истиқомат қилаётган фойдаланилмоқда. қолган муаммолар кеча ёки бугун
Маҳалла фуқаролар йиғини ҳуду- 21 минг 631 нафар аҳолига хизмат пайдо бўлиб қолгани йўқ, – дейди
дидаги қишлоқ врачлик пунктининг кўрсатамиз. Ҳақиқатан ҳам, иш, Ортиқча кучланиш билан ишлаёт- «Дашт чўлпон» маҳалла фуқаро-
ташландиқ биноси олдидамиз. Бир муолажа хоналари етишмайди. ган подстанцияларда тез-тез ава- лар йиғини раиси Бахтиёр Юсу-
пайтлар аҳоли узоғини яқин, оғирини Битта хонада 3 нафар умумий ама- риялар содир бўлиб, электр таъми- пов. – Хусусан, ҳудудимиздаги 22
енгил қилган тиббиёт маскани бугун лиёт шифокори ўтирибди. Шунча ноти сифатига жиддий таъсир кўр- та ички йўлларни таъмирлаш, тоза
қаровсизлик, эътиборсизлик «қур- аҳолига икки койкали кундузги сатиб келмоқда. Масалага ойдинлик ичимлик суви, электр таъминоти
бонига» айланган. Қишлоқ врачлик шифохона хизмат кўрсатади. «Тез киритиш мақсадида туман электр сифатини яхшилаш борасидаги
пункти Президентимизнинг 2017 йил ёрдам» шохобчаси фаолиятини тармоқлари корхонаси мутасадди- мавжуд муаммолар ечими юза-
29 мартдаги «Ўзбекистон Республи- ташкил этиш учун бино ҳам, жой лари билан боғландик. сидан 3-сектор мутасаддиларига
касида бирламчи тиббий-санитария ҳам йўқ. Кўриб турганингиздек, бир неча бор мурожаат қилганмиз.
ёрдами муассасалари фаолиятини бинога кириш йўлагида рўйхат- – Бу ҳудуд 2020 йил давлат Аммо ҳеч қандай амалий чоралар
ташкил этишни янада такомиллашти- га олиш бўлими, қоровулхонада дастурига тушган, – дейди Ўзбе- кўрилгани йўқ. Белгиланган қонун-
риш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ҳамширалар учун жой ва «Call- кистон тумани электр тармоқлари чилик талабларига кўра, мавжуд
қарорига мувофиқ, «Шодлик» маҳал- markazi»ни ташкил қилганмиз. корхонаси ишлаб чиқариш бўлими масалалар ечими «маҳалла – сек-
ла фуқаролар йиғинидаги 75-оилавий Бизга қўшимча бинолар қуриб бошлиғи Шаҳбоз Ғуломов. – Дастур тор – Халқ қабулхонаси – маҳалла»
поликлиникага бирлаштирилди. Асо- беришни ваъда қилишган, аммо доирасида 1 та янги кучланишли тамойили асосида амалга ошири-
сий мақсад, аҳолига тиббий хизмат амалий ишлар қачон, қай тартибда подстанция қурилиши, таянч устун- лиши белгиланган. Амалда эса бун-
кўрсатиш кўламини кенгайтириш, бошланишидан хабаримиз йўқ. ларни алмаштириш кўзда тутилган. дай бўлаётгани йўқ. Яқинда Гулзор
сифатини яхшилаш. Аммо маҳалла Лекин ҳали қурилиш лойиҳалари кўчасига аҳоли кучи билан 200
аҳли қишлоқ оилавий поликлиникаси Ҳақиқатан ҳам, қишлоқ оилавий тайёр эмас. Айни кунда бундан- метрли тоза ичимлик суви тармоғи
хизматидан қониқмаяпти. поликлиникасидаги ҳолат кишини да оғир ҳудудлар, 2019 йил давлат тортилди. Ҳамма иш аҳоли кучи,
таажжублантиради. дастурига киритилган «Нурсух», сармояси ҳисобидан бажарилди.
«Олий Мажлис депутатига «Тагоб» маҳалла фуқаролар йиғин- Энди бу тармоққа «Оқова сув» эга
ҳам мурожаат қилган – Мазкур қишлоқ оилавий полик- ларида таъмирлаш ишларини олиб чиқиб, сув учун пул тўлашни талаб
эдик...» линикаси 1998 йилда қишлоқ врач- боряпмиз. қилмоқда. Йиғин биноси таъмирга
лик пунктига мослаб қурилган, – муҳтож, ишчи-хизматчилар учун
«Шодлик» маҳалла фуқаролар дейди Ўзбекистон тумани тиббиёт Томорқа учун сув йўқ жиҳозлар, компьютер етишмайди.
йиғини ҳудудидаги 75-қишлоқ ои- бирлашмаси бошлиғи Обиджон Битта компьютердан уч киши нав-
лавий поликлиникасига бориш учун Тусматов. – Аҳоли сонининг орти- – Томорқа экинларини суғориш бати билан фойдаланамиз. 2020
айрим ҳудудлардаги оралиқ масофа ши, мутахассисларнинг кўпайиши долзарб масалалардан, – дейди йил 1 июлдан бошлаб фуқаролар-
5-6 километрдан ортиқ. «Тез ёрдам» натижасида у ерда хоналар етиш- томорқачи Элдор Абдумаликов. – нинг ўзини ўзи бошқариш ор-
машинаси ҳам йўқ. мовчилиги юзага келмоқда. Ушбу Бу масалада амалий ёрдам сўраб ганлари ходимларининг лавозим
бинони қишлоқ оилавий поликли- бормаган жойимиз қолмади, лекин маошига 30 фоиз қўшимча махсус
– Маҳалламизда ёши улуғ, ноги- никасига мослаштириш ва мутахас- ҳеч қандай ўзгариш бўлгани йўқ. устама тўлаш тартиби жорий
рон фуқароларимиз бор, – дейди сисларга қўшимча хона қуриш 2021 Ҳамма томорқадан самарали фой- этилган. Лекин биз бу устамаларни
маҳалла фаоли Дилшодбек Кари- йилга белгиланган. даланиш омиллари хусусида ваъз олганимиз йўқ. Ҳамма биздан иш,
мов. – Тиббий хизматга зарурият ўқийди. Аммо бу борадаги муаммо- ҳисобот талаб қилади, лекин ҳеч
туғилиб қолса, такси ёки шахсий Бундан-да оғир лар ечими билан ҳеч кимнинг иши ким сени қандай масала қийнаяп-
машинамиздан фойдаланамиз. Усти- ҳудудлар бор йўқ. Томорқамда 2,5 сотих иссиқхо- ти, қандай ёрдам керак, демайди.
га-устак, қишлоқ оилавий поликли- на ташкил қилганман, лекин экин-
никасида беморлар учун етарлича Аҳоли ҳаёт тарзи учун муҳим бўл- ларни суғориш учун оқин суви йўқ. Дарҳақиқат, бир маҳалла ҳаёт
шароитлар ҳозирланмаган. Мазкур ган электр таъминотини яхшилаш, Авваллари пиёз, сабзи экинларидан тарзида учраб турган турфа муам-
масалада амалий ёрдам сўраб, Олий йўлларни таъмирлаш кўҳна қиш- мўл ҳосил олардик. Бугун уларнинг молар фақат мана шу ҳудудга хос,
Мажлис депутати Мавлуда Хўжаева- лоқ одамларини ўйлантираётган, ҳаммаси ўтмиш хотиралари сифа- деган фикрдан йироқмиз. Бундай
га, сектор раҳбарларига мурожаат норозиликларга сабаб бўлаётган тида эсланади. камчилик ва нуқсонлар ҳар бир ма-
қилганмиз. Лекин ҳеч қандай жавоб навбатдаги муаммолардан бири. ҳалла ҳаёт тарзида учраб турибди.
олганимиз йўқ. «Дашт чўлпон» маҳалласи кўчала- Шу ўринда ҳақли савол туғилади. Уларни бартараф этишга бевосита
рида бўлган киши узатса қўли етай Бу ишларнинг бевосита ташаббус- дахлдор бўлган масъуллар ҳануз
Маҳалла фаолларининг қишлоқ деб турган электр узатмаларининг кори, кўмакчиси бўлган «Томорқа сукут сақламоқда.
оилавий поликлиникаси «шаъни»- қўлбола кўринишидан ҳайратла- хизмати» масъуллари қаерда, нима
га айтган эътирозларини тинглаб, нади. Ҳар ким ўз билганича, бир ишлар билан банд? Маълум бўли- Расул КАМОЛ
мазкур тиббиёт масканига боришга амаллаб тортиб олган тармоқлар шича, маҳалла аҳли бундай хизмат «Маhаllа»
қарор қилдик. хавфли кўриниш олган. Айтишлари- кўрсатиш тармоқлари борлигидан
бехабар.
– Аҳолининг эътирозларида жон
Ўзбекистондаги IT-Park АҚШда
ўз ваколатхонасини рўйхатдан ўтказди.
18 ТАНҚИДДАН СЎНГ... 2020 йил
№28 (1952-1955)
КИМДИР ХУЛОСА ЧИҚАРДИ,
КИМДИР ЭСА ЙЎҚ:
ўртада одамлар сарсон,
масъуллар қачон уйғонади?
Газетамизнинг 2019 йилги сонлари-
да Самарқанд вилоятининг айрим — Масъулиятсизликка йўл қўйган
маҳаллаларида аҳолини қийнаёт- бундай ташкилот раҳбарларига
ган ижтимоий муаммолар ҳақида нисбатан тегишли чоралар кўри-
қатор танқидий мақолалар эълон қилин- либ, мазкур муаммолар тез орада
ган эди. Хўш, мазкур чиқишлардан сўнг бартараф этилади.
жойларда қандай ўзгаришлар кузатилди?
Аҳолини қийнаб келаётган масалалар Дастур чала қолиб
қай тарзда ечим топди? Шу ва бошқа са- кетаверадими?
волларга жавоб излаб танқидий мақола-
ларда тилга олинган ҳудудларда бўлдик. Газетамизнинг жорий йилдаги
15-сонида «Маҳалланинг якунига
«Бир йилда қилинмаган дий ўзгариш бўлгани йўқ. Қурилиш Қизиқ, кўп қаватли уйларни таъ- етмаган ободлигига ким жавоб-
иш икки кунда қандай корхонаси раҳбарига мурожаат мирлаш бўйича 2018 йилда тас- гар?» номли мақолада Самарқанд
қилсак, «икки кун ичида ҳамма- диқланган лойиҳа-смета 2019 йил шаҳрининг «Чилқудуқ» маҳал-
бажарилади?» сини тўғрилаймиз» дейди. Бир давомида ниҳоясига етмай, 2020 ласида «Обод маҳалла» дастури
йилдан бери қилинмаган ишлар йилнинг ҳам охирига келиб тақал бўйича белгиланган юмушлар ўта
Жумладан, газетамизнинг ўтган икки кунда қандай бажарилар япти. Аччиқ ичакдек чўзилаётган сифатсиз ва чала бажарилгани,
йилги 28- ва 41-сонларида эълон экан? Шунга ҳайронмиз. Қолавер- бу юмушларга аслида ким айбдор? бунинг натижасида ёғингарчи-
қилинган «Кўпчилик ишидаги са, қуруқ ваъда билан уйни иситиб ликлар туфайли кўчалардан оққан
кўзбўямачилик» ва «Айрим му- бўлармикан? — Бунга, асосан, молия таш- сувлар тўғри аҳоли хонадонла-
тасаддиларга халқ дарди билан килотлари айбдор, — дея сўзида ригача кириб кетаётгани, электр
яшаш бегона...(ми?)» сарлавҳали Мазкур кўчадаги 6-уйда ҳам давом этади Абдуҳамид Мусур- таъминотида ҳам узилишлар рўй
мақолаларда Самарқанд шаҳрининг худди шундай вазият. 40 та хона- монов. — Улар қурилиш ташкилот- бераётгани танқид қилинган эди.
«Суғдиёна», «Сартепа», «Микро- дон, 160 киши истиқомат қилаёт- ларини ўз вақтида маблағ билан
район» каби массивларидаги кўп ган тўрт қаватли бинонинг девор- таъминлай олмаяпти. Молиячилар — Мақола чоп этилганидан
қаватли уйларни қиш мавсумига лари таъмирланганига ҳали бир қурувчиларга пул ўтказиб берган сўнг озгина жонланиш бўлди-ю,
тайёрлаш билан боғлиқ муаммолар йил ўтар-ўтмас, кўчиб тушган. вақтида ишлар бирдан жонланиб аммо яна кўп ишлар чалалигича
қаламга олинган эди. Орадан бир қолади. Пул тугагач эса иш яна қолиб кетди, — дейди шу маҳал-
йил вақт ўтди. Ҳадемай, яна қиш Йиғин ҳудудида жойлашган тўхтайди. лада яшовчи Шароф Маърупов.
эшик қоқади. Хўш, чоп этилган тан- Тараққиёт, Буюк ипак йўли кўчала- — Эскирган симёғочлар янгисига
қидий материаллардан сўнг ҳудуд- ридаги кўп қаватли уйларда яшовчи «Ҳаммаси жойида» бўлса, алмаштирилди, аммо ички кўча-
да нималар ўзгарди? аҳолини ҳам иссиқлик тизимининг одамлар нега норози? ларимизга асфальт ётқизилмади.
ишламаслиги ҳалигача қийнаб Масъуллар карантин туфайли ас-
— Йўқ, деярли жиддий ўзгариш- келмоқда. Айрим уйларнинг таъ- Мазкур маҳаллага шундоқ қўшни фальт заводлари тўла қувват билан
лар бўлмади, — дейди «Зулфия» мирдан чиқарилган деворлари эса бўлган «Бешчинор» йиғини ҳудуди- ишламаётганини айтишяпти. Нима,
маҳалласида яшовчи Илҳом қаттиқроқ акса урсангиз, кўчиб даги кўп қаватли уйлар атрофини энди «Обод маҳалла» дастурининг
Ашуров. — Масалан, биз яшаётган тушадиган ҳолатга келган. бегона ўт босиб, ариқлар маиший бажарилиши шундай чалалигича
8-уйда қарийб 10 йилдан бери ис- чиқиндилар билан тўлиб ётибди. Бу қолиб кетаверадими?
сиқлик тизими мутлақо ишламай- Маълумотларга қараганда, кўп ерда йиғин раиси Ғайбулла Чўлиев
ди, иссиқ сув умуман йўқ. Бунинг қаватли уйларни жорий таъмир- бир вақтнинг ўзида «Умид» уй-жой Масъулларнинг шу масалага
устига ўтган йили бошланган таъ- лаш учун бундан икки йил муқад- мулкдорлари ширкатига ҳам раҳ- муносабатини билиш мақсадида
мирлаш ишлари чалалигича қолиб дам Самарқанд шаҳар архитекту- барлик қилар экан. Самарқанд шаҳар ҳокимлиги билан
кетди. Уйимизнинг олдида ёмғир ра бўлими ва «Меъмор қурилиш боғландик. Ҳокимлик бош мутахас-
сувлари учун бетон ариқчалар, лойиҳа» масъулияти чекланган — Бизларда ҳаммаси жойида, ҳеч сиси Жасур Истамовнинг айтиши-
болалар майдончаси барпо этил- жамияти томонидан лойиҳа-сме- қанақа муаммо йўқ, — дейди Ғ. Чў- ча, бу юмушлар чала қолиб кет-
мади. Муаммолар ҳақида масъул- та ҳужжатлари тайёрланган ва лиев. — Чунки ширкатдаги 8 киши- майди, қисқа фурсатларда якунига
ларга айтавериб чарчадик. ҳудуддаги уйларнинг ҳар бирига лик жамоа билан уйлардаги жорий етказилади. Ҳозир мазкур масала
200 миллион сўмдан ортиқ маблағ таъмирлашни аллақачон сифатли устида иш олиб бориляпти.
— Газетадаги мақолалардан сўнг ажратилган. Хўш, унда объектлар- қилиб бажариб қўйганмиз.
бу ерга биронта масъул келиб, нинг сифатсиз таъмирланиши, Хуллас, вилоятнинг айрим ҳу-
аҳволни ўрганмади, кейин Прези- айрим уйларнинг олдида болалар Аммо аҳолининг сўзларига қа- дудларида газетадаги танқиддан
дент порталига мурожаат қилдик, майдончасининг қурилмаслигига раганда, мазкур ҳудудда ҳам раис сўнг ҳам вазият яхши томонга
— дейди 8-уй бошқарувчиси сабаб нимада? айтганидек, «ҳаммаси жойида» ўзгармаяпти. Халқимизни рози
Сайёра Комилова. — Бажарила- эмас, кўп қаватли уйларда иссиқ- қилиш энг эзгу мақсадимиз экан,
диган ишлар сметасини кўргани- — Сиз айтган майдончаларни лик таъминоти ишламас экан. демак, ҳар биримиз зиммамизга
мизда ертўла тўлиқ таъмирлани- қуриш лойиҳада кўзда тутилмаган, олган масъулиятни тўла ҳис этиб,
ши, уйнинг олд ва орқа қисмлари — дейди «Зулфия сирой-сервис» — Ҳокимлик қошида тузилган бизга ишонган одамлар олдидаги
рангланиши, балконларнинг хусусий уй-жой мулкдорлари махсус гуруҳнинг ўрганиш нати- бурчимизни виждонан оқлашимиз
пастки қисмига тунука қоплани- ширкати раҳбари Абдуҳамид жалари шуни кўрсатдики, ҳақи- керак эмасми? Ўйлаймизки, ҳудуд
ши, ирригация ариғини тўғрилаш, Мусурмонов. — Майдончалар қатдан ҳам юқорида қайд этилган мутасаддилари юқорида тилга
аҳоли учун дам олиш маскани, ўрнига дам олиш шийпончалари ҳудудлардаги кўп қаватли уйларни олинган камчиликларни тезда
болалар майдончаси бунёд этиш қуриляпти. Чала таъмирланишлар таъмирлаш ишлари айрим пуд- бартараф этадилар ва газетадаги
белгиланган эди. Аммо режадаги масаласига келсак, ўтган йили ратчи ташкилотлар томонидан танқидий чиқишларга эътиборли-
ишларнинг ярмидан кўпи чала бошланган юмушлар жорий йилда охиригача етказилмаган ёки юзаки роқ бўладилар. Биз эса бу мавзуга
қолиб кетди. Ертўладаги айрим карантин сабабли тўхтаб қолган бажарилган, — дейди Самарқанд яна қайтамиз.
юмушларни ҳисобга олмаганда, эди. Карантин чекловлари юм- шаҳар ҳокимлиги уй-жой ком-
бир йил давомида бирорта жид- шатилиши билан бу ишлар, мана, мунал хизмат кўрсатиш бўлими Ёрмамат РУСТАМОВ
энди яна жонланяпти. бошлиғи Фирдавс Мамадиёров. «Mahalla»
1 сентябрдан ундирилиши умидсиз деб эътироф этилган солиқ қарзини
ҳисобдан чиқариш тартиби тўғрисидаги низом кучга киради.
2020 йил МУАММО 19
№28 (1952-1955)
Биз узоқ йиллар қишлоқдаги турмушни шаҳардагига тенглаштириш
ҳақида гапирдик, аммо амалда бу етиб бўлмас орзу бўлиб қолаверди.
Давлатимиз раҳбарининг 2018 йил 29 мартдаги «Обод қишлоқ» дас-
тури тўғрисида»ги фармони эса йиллар давомида армонга айланган
орзуларга қанот бағишлади. Қишлоқларни обод қилиш энг чекка ҳудудлардан
бошланди ва кейинги икки йил мобайнида мазкур ҳаётбахш дастур асосида
миллионлаб одамларнинг турмуш тарзи ва ҳаётга муносабати тубдан ўзгарди.
Қишлоқда
ЯШАШ ҚАЧОН
ҚУЛАЙ БЎЛАДИ?
Метанга қачон сув
Аммо, тан олиш керакки, ҳамон келади?
тоза ичимлик суви етиб бормаган,
йўллари ўнқир-чўнқир, электр Навбаҳор туманининг Метан
энергияси кунда-кунора узилиб қишлоғи аҳли учун энг катта но-
қоладиган қишлоқлар ҳам йўқ қулайлик, бу — ичимлик сувининг
эмас. Хўш, уларга қачон тараққиёт танқислигидир. Бундан саккиз
эпкинлари етиб боради? Қачон йил аввал қишлоққа сув қувурла-
бу қишлоқлардаги одамлар ҳам ри тортилган эди. Аммо иш чала
шаҳардагидек қулайликлардан қолиб, сув етиб келмади. Метан-
баҳраманд бўлади? ликлар бу ҳақда турли идораларга
мурожаат қилишди, афсуски, му-
Дастурдан четда рожаатлар ҳам кутилган натижани
қолган қишлоқ бермади.
Навоий вилоятининг Навбаҳор тушди-ю, Дул-дул яна келгуси йилга Хатирчи тумани ҳудудий электр — 2019 йилда «Mahalla» газета-
туманидаги чекка қишлоқлардан қолди. Шундай бўлса-да, ҳудуди- тармоқлари корхонаси мутасад- сида ҳам қишлоғимиздаги муам-
бири Дул-дул Қизилтепа тумани- миздаги 1985 йилда бошқа мақсад- дилари билан боғландик. молар ҳақида «Ҳар куни сув олиб
нинг Тошработ қишлоғи билан да қурилиб, 1996 йилда мактаб учун қолишга улгурармиканмиз, дея
чегарадош ҳудуд ҳисобланади. мослаштирилган 24-умумтаълим — 2020 йилга мўлжалланган яшаймиз» сарлавҳали мақола чоп
«Обод қишлоқ» дастури амалга мактаби биноси янгидан қуриляпти. манзилли дастур асосида тума- этилди, — дейди шу ерда яшовчи
оширилиши бошлангандаёқ Тош- 2021 йилда «Обод қишлоқ» дас- нимиздаги «Олмазор» «Бинокор» Содиржон Асадов. — Мазкур ма-
рабод чиндан-да, обод гўшага ай- турига тушса, Дул-дулнинг бошқа ва «Янги» маҳаллаларида электр қолада кўтарилган муаммоларни
ланди. Аммо унга ёндош Дул-дул муаммолари ҳам ҳал бўлади. тармоқлари янгиланди, симёғоч ва прокуратура органлари ўрганаёт-
қишлоғи ҳанузгача тоза ичимлик трансформаторлар ўрнатилди, — ганини эшитиб, «энди қишлоғи-
Дарвоқе, қишлоқда мактаб- дейди корхона бош муҳандиси мизга сув келади», дея қувон-
Ёқуб Ибодуллаев. — Айни пайтда гандик. Афсуски, бундан ҳам бир
гача таълим муассасаси йўқ. дастур доирасида «Чағатой» ма- натижа чиқмади. Туман ҳокимлиги
ҳалласининг Хонақа қишлоғидаги вакиллари 2020 йил сўнгигача
Мавзуга оид маълумот: Шунингдек, битта ҳам саноат электр таъминоти билан боғлиқ муаммо ҳал бўлади, дейишганди,
ишлаб чиқариш корхонаси ёки муаммоларни ҳал этяпмиз. Полво- мана, тўққизинчи ойга етдикки,
нота қишлоғи 2021 йил дастурига ҳеч бир янгилик йўқ. Ҳамон биз
Давлатимиз раҳбарининг сервис хизмат кўрсатиш шо- киритилса, албатта, у ердаги муам- ишда пайтимиз махсус уловда сув
«Обод қишлоқ» ва «Обод хобчаси фаолият кўрсатмай- молар ҳам бартараф қилинади. келса, аёлларимиз ва болаларимиз
маҳалла» дастурларини 2020 ди. Шу боис ҳам аҳолини иш оғир юк кўтаришига қарамай, сув
йилда амалга ошириш бўйи- билан таъминлаш катта муам- Қишлоқ аҳолисини тоза ичим- олиб қолишга интилади. Агар уйда
мо. Ёз охирлаб, куз-қиш мав- лик суви билан таъминлаш маса- ҳеч ким бўлмаса, сувсиз қолиш
ча қўшимча чора-тадбирлар ласи ҳам дастурга киритилиши ҳам мумкин.
суми яқинлашган сари қишлоқ лозим. «Сувоқова» давлат унитар
корхонаси Хатирчи тумани бўли- — Президентимиз жорий йил
тўғрисида»ги қарорига асосан, аҳлининг ташвиши ортаётгани ми бош муҳандиси Фарҳод Қоди- 12-13 март кунлари Навоий ви-
ровнинг айтишича, жорий йилда лоятига ташрифи чоғида аҳолини
айни пайтда вилоят бўйича 11 ҳам сир эмас. Чунки икки йил пудратчи «Навоий сув таъмино- тоза ичимлик суви билан таъ-
аввал Вазирлар Маҳкамаси, ти» МЧЖ томонидан ҳудуддаги 3 минлаш долзарб вазифа эканини
та қишлоқ ҳамда Навоий шаҳ- вилоят ва туман ҳокимлиги- та маҳаллага тоза ичимлик суви таъкидлаган эди, — дейди «Суво-
рининг «Истиқлол» ва «Умид», нинг қишлоқ газ етиб бориши қувурлари ўтказилди. қова» давлат унитар корхонаси
Зарафшон шаҳрининг «Қурув- қийин бўлган ҳудудлар сираси- Навбаҳор тумани бўлими раҳ-
чи» ва «Тинчлик» маҳаллала- га кириши ҳақидаги хулосаси — Жумладан, «Тамабаҳрин» бари Асрор Худойқулов. — Ана
рида улкан ободонлаштириш асосида Дул-дулдаги хона- маҳалласига 17,3 километр сув шу топшириқ ижроси доирасида
ва бунёдкорлик ишлари давом донлар газ тармоғидан узиб тармоғи ва бир дона сув минора- Метан қишлоғига сув қувурла-
этмоқда. қўйилди. Хуллас, қишлоқликлар си ўрнатилиб, 362 та хонадон тоза ри тортилган, йил охиригача бу
ичимлик суви билан таъминланди, муаммо ҳал бўлади, албатта.
ҳозирданоқ қиш учун кўмир ва — дейди Ф.Қодиров. — Шунинг-
дек, «Боғишамол» йиғинида 14,5 Ҳа, қишлоқ аҳолисининг за-
ўтин ғамлашга киришишган. километр сув тармоғи ўтказилиб, рурий эҳтиёжлари анча. Булар
275 та хонадоннинг муаммоси ҳал шунчаки ҳою-ҳавас эмас, юқорида
суви тақчиллигидан, электр энер- Мутасаддилар муаммони этилди. Лангар қишлоғида эса 16 таъкидлаганимиздек, тоза сув,
гияси таъминотидаги мунтазам эшитади, бироқ ҳал километр сув тармоғи ва 16 дона равон йўл, узлуксиз электр энер-
узилишлару қишда лой, ёзда чанг қилмайди сув ҳавзаси қурилиб, ҳудуддаги 3 гияси ва табиий газ каби маиший
кўчалардан озор чекмоқда. мингдан ортиқ аҳолига сув етказиб эҳтиёжлар қондирилмас экан,
Хатирчи туманининг Полвонота бериш имконияти яратилди. 2021 қишлоқда яшаш қулай бўлмайди.
— Ўтган йили туманимиз ҳокими қишлоғида ҳам тоза ичимлик суви, йилда бу ишлар кўмали янада кен-
Лочин Облоқулов маҳалла аҳолиси йўл ва электр энергияси бўйича гайиб, Полвонота қишлоғи ҳам тоза Холбиби САФАРОВА
билан учрашувда қишлоғимиз 2020 муаммолар мавжуд. Қишлоқ аҳли «Mahalla»
йилда «Обод қишлоқ» дастурига ту- туман ва вилоят ҳокимликлари, ичимлик суви билан таъминланади.
шиши ва барча муаммолар ҳал бў- ҳатто Олий Мажлис Қонунчилик
лишини айтган эди, — дейди «Дул- палатаси депутатларига ҳам бир
дул» маҳалла фуқаролар йиғини неча бор мурожаат қилишди.
раиси Ислом Қурбонов. — Аммо Аммо натижа бўлмади.
жорий йилда туманимиздан Нав-
кар ва Учтут қишлоқлари дастурга Биз бу ҳолатга изоҳ сўраб,
Ўзбекистон коронавирусга қарши эмлаш
дастурига қўшилди.
20 БИР ШИКОЯТ ИЗИДАН... 2020 йил
№28 (1952-1955)
«Сув — ҳаёт манбаи» деган иборанинг нечоғли ҳаётий
ҳақиқат эканини қорақалпоғистонликлар жуда яхши
ҳис этади. Ҳудуддаги аксарият аҳоли яшаш пунктлари-
да сув билан боғлиқ муаммолар бор. Шу боис обиҳаёт-
ни тежаш учун лимитга қараб сув ажратилиши, ирри-
гация соҳасига янги технологияларнинг жорий эти-
лаётгани Оролбўйи аҳолиси учун айни муддао бўлди.
ДУНЁНИ СУВ БОССА
ТЎПИҒИГАЧА:
Хўжайли тумани масъуллари
қачон ўз масъулиятини ҳис этади?
Ана шу тежамкорлик сувнинг олардик. Мана, икки йилдирки, вақтида доимо қисқа туташув вақтгача тўғри ташкил этилганда
тенг тақсимланиб, олис овул- сувсизлик сабаб ишимиздан барака рўй бериб, хонадонлардаги эди, муаммо бунчалик чуқур илдиз
ларга ҳам етиб боришига хизмат кўтарилди. Ер учун 2 миллион 250 электр жиҳозлари куйиб қоляп- отмасди. Майли, сув муаммоси
қиляпти. Лекин айрим жойларда минг сўм солиқ тўлашим керак. Ле- ти, — дейди нуроний онахон табиий жараёнларга ҳам боғлиқ
белгиланган лимитнинг тенг тақ- кин ердан фойда олиш ўрнига экин Гулистон Шанназарова. — Шу экан, электр тармоқларидаги ма-
симланмаслиги сув танқислиги экиш учун қилган харажатимга ҳам боис шахсан ўзим йиғинимиз сала қандай ечим топади?
муаммосини келтириб чиқар- куйиб ўтирибман. Додимизни эши- раисига электр таъминоти
моқда. Оқибатда тирикчилиги тадиган одам йўқ. Ичимлик сувини борасидаги муаммоларни — Муаммодан хабаримиз бор,
фақат ер, деҳқончилик билан ҳам қудуқдан оламиз. Ариқларга ҳам оғзаки, ҳам ёзма равишда — дейди туман электр тармоқла-
боғлиқ бўлган инсонлар муам- сув келмагани учунми, қудуқдаги мурожаат қилиб берганман. Тез ри корхонаси бошлиғи Амирбек
молар гирдобида қоляпти. сувда ҳам барака қолмади. Қудуқдан кунда тегишли жойларга етка- Акимов. — Лекин айни пайтда им-
кунига 40-50 пақир сув чиқади ва зишини айтиб ваъда берганди. кониятларимиз етарли эмас. Чунки
Таҳририятимизга Хўжайли бу зўрға молларимизни суғориши- Лекин ҳеч натижа бўлмаяпти. туман бўйича электр тармоқлари
туманидаги Сари шунгул овул мизга етади, холос. соҳасига тегишли бўлган иш ҳажми
фуқаролар йиғинининг Боғчилик Масъуллар қачон умумий жуда кўп. Шу боис вазиятни чуқур
овулидан келиб тушган мурожаатда Биронта симёғочнинг гаплардан чекланиб, ўрганиб, 2021 йилги Давлат дасту-
ҳам айнан сув билан боғлиқ муам- тўғри турганини рига ушбу ҳудудни киритамиз.
мо тилга олинади. Ушбу мурожаат- учратмайсиз амалий ишларга ўтади?!
ни атрофлича ўрганиш мақсадида Муаммо инсон ҳаёти билан
Боғчилик овулига борганимизда, Дарҳақиқат, овул муаммолар — Сув, ҳақиқатда, мазкур овул- боғлиқ экан, уни ҳар қандай важ-
нафақат сув муаммоси, балки бош- гирдобида қолган, аҳоли ичимлик га Тахиатош тумани ҳудудидан корсонлар билан ҳам кечиктириб
қа кўплаб ечимини кутаётган маса- сувини 3 км. узоқдан ташиб ичади. келади, — дейди Хўжайли тума- бўлмайди. Ахир, бугун омонат бў-
лалар ҳам борлигига гувоҳ бўлдик. Шунча йўлдан сув олиб келишга ни ирригация бўлими бошлиғи либ турган симёғоч эртага бирон
имкони бўлмаганлар эса ҳовлиси- Аловуддин Низомиддинов. — Бу кишининг бошига кулфат келтир-
Муаммолар кўпу даги босма крандаги шўр сувга қа- оралиқ масофа эса 18 км. Муам- маслигига қандай кафолат бор?!
ечими йўқ ноат қилишга мажбур. Ҳудуд инсон- монинг асосий келиб чиқиши ҳам Умуман олганда, масъуллар қачон
лари уста-деҳқон, боғбон бўлгани ана шунда. Тахиатош тумани сув умумий гаплардан чекланиб,
— Бу ер киндик қонимиз томган учун ҳам Боғчилик деб ном олган. хўжалиги ходимлари сув назора- амалий ишларга ўтади?! «Дастурга
жой, — дейди мурожаат муаллиф- Аммо бугун бир вақтлар сув тўлиб тига бепарво қараяпти. Тегишли киритамиз», «ҳал қиламиз» билан
ларидан бири, шу ерда яшовчи оққан ариқлар хароб аҳволга келиб, лимитдаги сувни олишимиз учун ишлар битганида эди, ўтган йил-
Розумбой Сабуров. — Шу боис экинлар қовжираб ётганини кўрган сув очилгандан кейин йўлдаги лар давомида бундай муаммолар
ҳеч қаерга кўчиб кета олмаймиз. кишида ҳудуд номи билан боғлиқ кўплаб ер эгалари, фермерлар йиғилиб қолмасди.
Бундан бир неча йил олдин сув саволлар туғилиши тайин. сувни ўзларининг ерига буриб
муаммоси бир амаллаб ечилар эди. юборади. Натижада сув тегиш- ***
Лекин мана, икки йил бўлди, сув Яна бир муаммо: электр тармо- ли ерларга етиб бормаяпти. Шу Дарвоқе, овулдаги муаммолар шу
умуман келгани йўқ. Овулдошлар ғи билан боғлиқ. Овулни кезсан- сабабли навбатчилик ташкил этиб, билан якун топса қанийди. Биргина
томорқага бирон экин экишга гиз, биронта симёғочнинг тўғри сув йўлини назорат қиляпмиз. йўлнинг хароблиги боис ёғингарчи-
ҳам журъат қила олмай қолди. Сув турганини учратмайсиз. Айрим Шунга қарамай, муаммолар юзага лик вақтида бу ерга келиб-кетиш-
бўлмаса, фалон сўмга уруғ қадаб жойларда оддий тол ёғочидан қўл- чиқмоқда. Йўлда ўзбошимчалик нинг ўзи азоб. Худо кўрсатмасин,
нима қиламан, дейди. Овулимизга бола устунлар ўрнатилган бўлса, билан сувнинг 20 дақиқага очиб бирор хонадонда бемор учун «Тез
сув Сарай кўл ва Найман овуллари бошқа жойларда тармоқ электр олиниши туман ҳудудига обиҳаёт- ёрдам» машинаси чақирилса, унинг
ўртасидаги катта каналдан келиб симини қўл билан ушлаш мумкин нинг 1,5-2 соат кечикиб келишига бу йўллардан ўтиб келишига бир
турган эди. Аммо Тахиатош тумани бўлган даражада паст тортилган. сабаб бўлади. Бу борада энг мақ- неча соат вақт кетади. Шунингдек,
томонидан каналлар умуман ёпиб бул йўлларни излаяпмиз ва, албат- овулда болалар боғчаси филиали,
ташланди. Ўтган йили аҳоли билан — Симёғочларнинг бугунги та, муаммонинг ечимини топамиз. дорихона, қишлоқ врачлик пунктига
маслаҳатлашиб, пул йиғиб, «Кене- аҳволи ва эски трансформатор са- ҳам эҳтиёж мавжуд.
гес» каналини қаздирдик. Бироқ сув баб кучли шамол ва ёғингарчилик Албатта, узоқ масофадан сувни Масъуллар оддий симёғочни ал-
берилмади. Жорий йилда яна пул тўла-тўкис кўзланган манзилгача маштириш, экинларга сув қуйиш
тўплаб, 1200 метрли ариқ қаздириб, олиб келишнинг ўзи бўлмайди. имконини топиб бера олмаётган
«Жана жап»га қўшдик. Лекин меҳ- Аммо бугун-эрта ечим топамиз, бир пайтда бу каби масалалар-
натимиз яна бесамар кетди. Шоли деб ўтирмасдан соҳага замонавий ни қаторлаштириб айтишга ҳам
эккан фермерлар биз томонга сув технологияларни жорий этишда истиҳола қилади киши. Биз эса
ўтказмай қўйди. Туман ҳокимлигига ташаббус кўрсатилса, ёмон бўл- Хўжайли тумани масъуллари ушбу
қанча мурожаат қилсак ҳам, муам- масди. Негаки, юртимизда ушбу муаммоларга эътибор қаратиб,
момиз ҳал бўлмади. соҳага ақлли бошқариш усул- аҳолини қийнаб келаётган маса-
ларини жорий этиш аллақачон лаларга панжа орасидан қарашни
— Бир гектарга яқин ерим бор, бошланган. Унгача ҳеч бўлмаса, йиғиштириб, оқилона ечим топи-
— дея суҳбатимизга қўшилади навбатчилик ишларини тўғри шига умид қиламиз.
Амантай Абдижамилов. — Ҳар ташкил этиш чораларини кўриш
йили меҳнатимизга яраша ҳосил керак. Боиси навбатчилик шу Омирбай ЕСБЕРГЕНОВ
«Mahalla»
Гид ва экскурсиячиларга малака гувоҳномаларини
бериш тартиби тўғрисидаги низом тасдиқланди.
2020 йил ШИКОЯТ 21
№28 (1952-1955)
«МАҲАЛЛАМИЗ
унутилган оролчага ўхшайди»
ҳужжат бор-йўқлигини сўрадик.
Маҳалла раиси ҳудуддаги ижтимоий-иқти- М.Ғофурова аввалига маҳалла идо-
содий масалаларни ҳал этишда бевосита расидаги ҳужжатларни бирма-бир
жавобгар ҳисобланар экан, ҳар бир фу- қараб чиқиб, топиб бериши керак-
қаронинг фикрини ҳисобга олиши шарт. лигини айтди. Кейин эса туман
Умумманфаат учун хизмат қиладиган фикрларни қўл- ҳокимлигидан барча маълумотни
лаб-қувватлаши керак. Бу жараёнда юзага келадиган топиш мумкинлигини билдирди.
тушунмовчиликларни бартараф этиш, вазият қанча- Ҳокимнинг саноатни ривожлан-
лик чигал ва кўнгилсиз бўлмасин, маҳалла раиси ҳар тириш, капитал қурилиш, комму-
бир фуқаро билан муросаю мадора қилишга мажбур. никациялар ва коммунал хўжалик
масалалари бўйича ўринбосари
«Баландпарвоз ши ҳамон аризачи фуқаронинг Т.Иброҳимбеков пул йиғишга жойлардаги муаммоларни ўр-
шиорларнинг амалий дастидан ишлай олмаётганини, қарши чиқди. Шу билан иш ганиш учун чиқиб кетгани боис
натижаси бизга бегона» Т.Иброҳимбеков шахсий адоват қолиб кетди. Энди эса Дав- мутасадди билан учрашиш имко-
туфайли фаолиятига атайлаб тўс- лат дастури амалга ошгунча ни бўлмади.
Юқоридаги сўзларни бежиз қинлик қилишга уринаётганидан сабри чидамаяпти.
айтмадик. Таҳририятимизга Тош- ёзғирди ва мурожаат юзасидан у Маҳалла раиси эса тармоқлар
кент вилояти Тошкент туманида- билан юзма-юз бўлишни истамас- «Қирқ ариқ»да — электр тармоқлари корхонаси,
ги «Қирқ ариқ» маҳалла фуқаро- лигини билдирди. дастур амалга «Сувоқова» ДУК каби корхоналар-
лар йиғинидан келган мурожаат- оширилиши ростми? дан дастур ҳақидаги аниқ маълу-
ни ўрганиш жараёнида айнан Шу боис аввал мурожаатчи мотларни олиб беришини ваъда
шундай ҳолатга дуч келдик. билан учрашиб, вазиятни билиш — Аслида ҳар қандай муам- қилди. Шу мақсадда туман «Суво-
ва ҳолат аризада ёзилгани каби мо маҳалланинг ўзида ечили- қова» ДУК филиали мутахассиси
— Аввал меҳнат фаолиятим бўлса, маҳалла раисидан бунга му- ши керак, — дейди Т.Ибро- Аҳмад Эшпўлатов билан бизни
сабаб бошқа ҳудудларда яшадим, носабатини сўрашни ният қилдик. ҳимбеков. — Шу боис ушбу масала- боғлаб берди. Мутахассис ростдан
ниҳоят ўн йилча бурун болалигим Дарҳақиқат, Қирқ ариқ-2 кўчасига ларни атрофлича муҳокама қилиш ҳам, «Қирқ ариқ» маҳалласи дас-
ўтган шу қишлоқда уй-жой қуриб фақат шағал тўкилган, йўлнинг ва ижобий ҳал этиш учун М.Ғофуро- турга киритилгани, мазкур лойиҳа
яшай бошладим, — дейди муро- ободлиги учун бирон иш қилин- вага бир неча марта айтдим. Лекин 2020-2021 йилларда амалга оши-
жаат муаллифи, олий тоифали магани шундоқ кўриниб турарди. у қулоқ солмади, аксинча ўзимни рилиши белгиланганини таъкид-
ўқитувчи Турғун Иброҳимбеков. Боз устига, йўл четида юк маши- салкам душманга чиқариб қўйди. лади.
— Лекин бугунги кунда кўчиб кел- насини тўлдирадиган чиқинди Унинг айтишича, мазкур кўчада
ганимга афсусланяпман. Бунинг йиғилиб қолганига гувоҳ бўлдик. яшовчилар ўзларининг ёнидан пул Маҳалла раиси кейинги кунлар-
ўзига яраша сабаблари бор, албат- Ичимлик суви билан боғлиқ муам- тўплашса, маҳалла раиси ёрдам да ваъдасини унутди, чоғи, дас-
та. Аввало, биз яшаётган кўчага мо ҳам айни ҳақиқат. берар экан. Мен бу таклифини тур доирасида яна қандай ишлар
ичимлик суви ўтказилмагани боис қатъиян рад этиб, балога қолдим. бажарилиши ҳақида маълумот
80 та хонадон ичимлик сувини Ушбу ҳолатга изоҳ олиш учун Яқинда уч-тўрт фаол биргалашиб, бермади. М.Ғофуровага қўнғироқ
ташиб келишга мажбурмиз. Қола- М.Ғофуровага юзландик. Афсус- «Сувоқова» ДУКга бордик. Лекин у қилганимизда эса: «Ўша «ёзувчи»-
верса, 1994 йилдан бери кўчамиз ки, маҳалла раиси мазкур кўчага ердагилар маҳалла раиси бизга рас- га ҳисобот беришимиз шартми?!
умуман асфальт қилинмаган. Яна келиб кўрмагунча йўлда чиқинди ман хат билан мурожаат қилсагина Жуда бўлмаса, 2020 йилда дастур
бир масала: илгари битта кўчага борлигига ишонмади. режага киритамиз, бўлмаса, иложим бажарилар экан, деб ёзиб юбо-
мўлжаллаб қўйилган трансформа- йўқ, деб мужмалгина жавоб берди. ринг», деган жавобни олдик.
тор ҳозирги кунда 5 та кўчага хиз- — Йўл, ичимлик суви, электр Хуллас, юқорида санаб ўтилган
мат қилаётгани сабабли қуввати тармоғи, умуман, ҳудуддаги барча муаммолар маҳалла раисининг Шу ўринда ҳақли савол туғи-
етмай тез-тез ёниб кетади, нати- масалаларни ҳал этиш учун ма- ўзбошимчалиги ва лоқайдлиги ту- лади: маҳалла раиси нима учун
жада чироқ тез-тез ўчиб туради. ҳалламиз дастурга киритилган, файли яқин йилларда ҳал этилиши оддий фуқаро билан муроса қи-
— дейди М.Ғофурова. — Дастур даргумон бўлиб турибди. Давлат лишга безиб қолган? У нима учун
Ҳозирги кунда ҳар бир кўчада ижроси 2020 йилда амалга оши- дустуридаги гаплардан хабарим трансформаторнинг эскилиги-
тадбиркорлар цех ёки устахона рилади. Бундан бутун маҳалла бор, аммо унда неча километр дан, йўлда чиқинди тўпланиб
қуриб, ишга туширяпти. Айримла- хабардор ва хурсанд. Режа амал- жойга, айнан қайси кўчаларга янги қолганидан бехабар? Ҳудуд дас-
ри чорвачилик ва паррандачилик га ошиши учун эса сабр қилиш қувур тортилиши ҳақида аниқ маъ- турга киритилган экан (аслида
билан машғул. Буларнинг ҳам- керак. Аммо айрим «аризачи» лумотни билмаймиз. Мен уйимда бу туман ҳокимлиги ташаббуси
масига электр энергияси керак. фуқароларнинг дастидан юриб ҳамма шарт-шароитимни қилиб билан қилинаётган иш), у ҳақда-
Аммо биттагина трансформатор- бўлмай қолди. Аслида Қирқ ариқ- олганман, яъни ичимлик сувини ги маълумотларни нега маҳалла
нинг шунча аҳоли эҳтиёжини қон- 2 кўчасига анча олдин ичимлик шахсий машинамда ҳеч қийналмас- раиси аниқ билмайди?! Хуллас,
диришга қуввати етмайди. «Обод суви келиши ҳам мумкин эди. Гап дан олиб келаман, бошқа эҳтиёжлар саволлар кўп, жавоблар эса...
қишлоқ», «Тоза ҳудуд», «Обод шундаки, ички имкониятимизни учун ерости сувидан фойдалана-
кўча», «Обод хонадон», «Обод ишга солиб, кўчадаги хонадонлар- миз. Аммо маҳаллада машинаси Биз бу вазиятда у ёки бу томон-
маҳалла» деган баландпарвоз дан маълум миқдорда пул йиғиб, йўқ, сув ташишга имконияти етарли га ён босмоқчи эмасмиз, ўзимиз
шиорларнинг амалий натижалари қувур тортмоқчи эдик. Ахир, бўлмаган оилалар ҳам бор, ўша- кўрган-билган нарсаларнигина
бизга бегона. Маҳалламиз унутил- ҳамма ишни давлат қилиб берсин, ларни ўйлаб одамларга яхшилик айтдик, холос. Хулоса чиқариш-
ган оролчага ўхшайди. Кўчаларда деб қараб туриш ҳам ярамайди- бўлсин, деган мақсадда қилган ни эса сиз, азиз ўқувчиларнинг
чиқинди тўлиб кетяпти. да. Ҳаммаси тахт бўлган пайтда мурожаатларим сабаб «ёзувчи»га ҳукмингизга ҳавола этамиз. Ҳудуд
чиқиб қолдим. масъулларидан эса маҳаллада-
«Битта аризачини ги жараёнлар бўйича муносабат
деб ишимда унум Маҳалла раиси кутиб қоламиз.
муаммолардан
йўқоляпти» Боборавшан ҒОЗИДДИНОВ
бехабарми? «Mahalla»
Таҳририятимизга келган му-
рожаатни ўрганиш, бунинг учун Маҳалла раисидан маҳалланинг
ҳудудга бормоқчи эканимизни дастурга киргани, унинг доира-
айтмоқчи бўлиб «Қирқ ариқ» сида қандай ишлар, айнан қаерда
маҳалласи раиси Муҳаррам Ғофу- бажарилиши ҳақида бирон асосли
ровага қўнғироқ қилдик. Маҳалла
раиси гап нимада эканини били-
Бўшаб қолган депутатлик ўринлари учун
сайлов ўтказилади.
22 ЭЙ СИЗ ОДАМЛАР, ЭССИЗ ОДАМЛАР... 2020 йил
№28 (1952-1955)
«Ким ҳақиқий
ДЎСТ-ДУШМАНлигини
“Ғиждувон туманидаги «Чағда-энди билдим»Эътиқодли, имонли халқмиз. Ана шу соф эътиқод, имон
Пандемия Жаҳолатга қарши
аввалига чор, сўнгра шўро ҳукумати томонидан илгари шароитида оммавий маърифат
сурилган диний репрессия шароитида ҳам халқимиз тадбирларни ўтказиш
қалбини бир он бўлса-да, тарк этмади. чеклангани сабабли – Тан олиш керак, фуқаролар-
Аммо...ана шу ўртада билимли уламолар, ишончли аҳоли орасида нинг диний экстремистик шакл-
диний адабиётлар қатағон қилингани аҳоли орасида имом-хатиблар даги ёт ғоялар таъсирига бери-
диний саводхонликда бўшлиқликларни юзага келтирди. томонидан тарғибот лишида кўп ҳолларда биз, дин ва-
Натижада эса ким дин ҳақида рост-ёлғон сўзласа кўзи-тадбирлари килларининг ҳам маълум маънода
мизга авлиё, салкам пайғамбардек кўринди. «ҳиссаси» бор эди, – дейди Мир
Араб олий мадрасаси ректори
англадим. Ким ҳақиқий дўст-душ- Ҳайдархон домла Юлдашхўжаев.
– Негаки, ўша фуқароларнинг дин
ри» маҳалла фуқаролар йиғинида манлигини билдим. Шунча қилган ўтказилмади. Ёт мавзусида берган саволларига ўз
яшовчи Тўхтақул Шодиев ҳам хиёнатимга қарамай, мен йўқ кучлар эса бундай вақтида берилмаган жавоблар ёки
динга нисбатан чексиз ихлоси са- чоғимда шу давлат, маҳалла аҳли вазиятда пандемия берилган жавобнинг қониқтирма-
бабли ёт кучлар қўлида ўйинчоққа оиламга қарашиб турди. У ёқда ганлиги уларнинг бошқа манба-
лардан жавоб излашларига олиб
айланди. бўлган кезларим рўзғорим анча экан деб жим қараб келади. Агар дин соҳаси ходими
Тўхтақул туман марказидаги орқага кетди. Президентимизга тургани йўқ. ўз соҳасини мукаммал эгаллаган
раҳмат, Мустақиллик байрами ол- бўлса, аҳолига шу билимини содда
масжидга қатнар экан, имомнинг ва таъсирчан усулда етказа олса,
қавм вакили бошқа жойга бормай-
намозхонлардан тушган бир-икки дидан рўзғоримизни тиклаб олиш, ди. Шу боис эндиликда имомлар
учун бир йилда бир маротаба
мураккаброқ саволлар олдида ту- ўзимизга қулай бўлган қўйчилик тасаввуф, фиқҳ, ақоид ва бошқа
дарслардан малака ошириш курс-
тилиб қолгани, шунда намозхон- тармоғини йўлга қўйиш учун 9 лари ташкил этилди.
лар орасидан бир кишининг ўша бош қўй тақдим этилди. бизнинг кўзимизга нотўғри тал- Яна бир гап. Пандемия ша-
саволларга таъсирчан жавоблар қин этишди. Ўз вайронкорликла- роитида оммавий тадбирларни
қайтарганини кўрди. Давлат учун ҳар бир рини ўзимизни ўлдиришимиз эва- ўтказиш чеклангани сабабли
фуқаронинг тақдири зига амалга оширишга уринишди. аҳоли орасида имом-хатиблар
Шу тариқа у динни имомдан Ахир, исломда ўзини ўзи ўлдириш томонидан тарғибот тадбирлари
эмас, балки ўша илми кучли- муҳим энг оғир гуноҳ эканини улар би- ўтказилмади. Ёт кучлар эса бундай
роқ бўлган ҳалиги қавмдошидан лишмасмиди?! Билишган, албатта! вазиятда пандемия экан деб жим
олишни дилига тугди. Аввалига Вобкент тумани Халач қиш- Давлатимиз эса биз унга хиёнат қараб тургани йўқ. Шу сабабли
содда шаръий қоидалар, намоз лоғида яшовчи Ферузнинг (исми қилган бўлсак-да, қилмишимиз- ҳам эндиликда дин соҳаси ходим-
ўқиш тартиби, калимаю суралар- ўзгартирилди) эса пойтахтдаги дан пушаймонлигимизни кўриб, лари аҳолига соф ислом маърифа-
ни ёдлашдан бошланган дарслар олий ўқув юртига ўқишга кирга- кечирди. Энди эса рўзғоримизни тини улашиш мақсадида интернет
кейинчалик «ислом давлатини нида яқинларининг ундан нияти тиклаш, оиламиз фаровонлигини тармоқлари кучидан фойдалан-
қуриш», «жиҳод» сингари мав- катта эди. Талабалик бахти шукро- таъминлаш учун ёрдам беряпти. моқда. Ижтимоий тармоқлар ор-
зуларга уланди. У пайтга қадар наси учунми, қўшни ётоқхонадаги қали динимиз номидан сўзланган
«устоз»ининг таъсирчан нутқ ва намозхон талабаларга қўшилиб, Айтиш жоизки, жорий йилнинг турли иғво-бўҳтонларга қарши
даъватларидан онги фалажланган масжидга қатнай бошлади. Кейин- июль-август ойларида ижтимоий- Қуръони карим ва саҳиҳ ҳадислар,
Тўхтақул ҳақ-ноҳақ йўлни англол- чалик қўшнилари масжид қолиб, маънавий кўмакка муҳтож фуқа- ишончли диний адабиётларга тая-
маслик даражасига етганди... яширин ҳужраларда диний таҳ- роларнинг пандемия вақтида қий- ниб раддиялар бериб борилмоқда.
силни давом эттиришганда ҳам налиб қолган 54 нафарига 202,2
Натижада тақиқланган диний уларга эргашди. Жамоат раҳбари млн. сўмлик ёрдам кўрсатилди. Бу эса аҳолининг дин номи-
адабиётлар билан қўлга тушиб, тутқазган китобларни кимларга- Асосийси, бу ёрдамлар бир мар- дан сўзланган ёлғон даъватларга
жазо муддатини ўтади. Қилмиши- дир етказди, флешкаларда маълу- талик еб-кетарга эмас, балки кел- ишонишларининг олдини олишда
га пушаймон еди. мот тарқатди... Барчасини динни гусида оилавий аҳволини яхши- муҳим аҳамият касб этиши баро-
қутқариш учун деб юрган Феруз лаш мақсадида дастлабки сармоя барида жамиятда тинч, осойишта
– «У ёқда» ўтказган кунларим- барча амаллари ботил эканини сифатида тақдим этилмоқда. муҳит барқарорлигини таъминлаш-
нинг ҳар бир сонияси қилмиш- панжара ортига тушиб қолгач, да муҳим аҳамият касб этмоқда.
ларимни таҳлил қилиш, ундан чинакам уламолар билан суҳбатда Айни пайтда вилоятдаги ижти- Зеро, исломнинг асл мақсади қон
керакли хулоса чиқаришга имкон англаб етди... моий-маънавий кўмакка муҳтож тўкиш, зулм кўрсатиш эмас, балки
бўлди, – дейди у. – Жамоат йи- фуқароларнинг жамият ҳаётига маърифат улашишдир.
ғинларида мамлакатда дин эркин- Пуч ғояларга учиб, ўқишини мослашишларига кўмаклашиш,
лигининг йўқлиги, намоз ўқийди- ташлаб, порлоқ карьерадан воз бандлигини таъминлаш, зарур Акбар РУСТАМОВ
ган кишилар таъқибдалигини кўп кечган Ферузнинг калтабинлиги ижтимоий-маърифий маслаҳатлар «Mahalla»
таъкидлашарди. Аммо ўзим намоз энди-энди ўзига сезилмоқда. Аниқ бериб бориш мақсадида тегиш-
ўқиган кезларим менга биров бир иши йўқлиги сабаб турмушда ли ишлар амалга оширилмоқда.
шубҳа билан қараганини сезма- анча қийналди. Бунинг натижасида жорий йилда
ганман. Афсуски, шундан ҳам фуқароларнинг бандлик йўнали-
хулоса қилмаган эканман. Уму- Ферузга томорқа шароитида шида 6 та, тадбиркорлик фаолия-
ман, мендан «югурдак» сифатида тадбиркорлик ишини йўлга қўйи- тини йўлга қўйиш масаласида 12
фойдаланишганини кейинчалик ши учун 11 миллион сўм эвазига та, уй-жой масаласида 2 та, соғ-
англадим. Ўша вақтда гумроҳли- 1,5 сотих майдонда иссиқхона лигини тиклаш масаласида 7 та
гим шу даражада эдики, биров қуриб берилди муаммолари ижобий ҳал этилди.
қўлимга милтиқ бериб, бор отиб Пандемия шароитида қийналиб
кел, деса ҳам ҳеч тап тортмай ба- – Ана шундай кезларда ким ҳа- қолган 153 нафар оилага моддий
жаришим мумкин экан. Ҳолбуки, қиқий дўст, ким душман, ким соф ёрдамлар кўрсатилди.
ислом тинчлик дини эканини кеч мусулмон, ким ботил эканининг
фарқига етаркансан, – дейди у.
– Аввало, ўзлари пок динимизни
Мўйноқда янгидан барпо қилинаётган
аэропортга илк бор самолёт келиб қўнди.
2020 йил ҲУҚУҚ Замон шиддати ортгани 23
№28 (1952-1955)
сайин мулоқотлари-
мизга ҳам янги атама-
лар кириб келмоқда.
Баъзилари моҳиятини
англаб етмасимиздан,
навбатдагиси истеъмол-
га киритилмоқда. Улар
орасида шундайлари
“борки, моҳиятини анг-
ламасак, тушунмасак
баъзи ҳуқуқларимиздан
фойдалана олмаймиз.
Медиация, медиатор
шулардан бири.
МЕДИАЦИЯ:
МЕНДА САВОЛ БОР...
низоларни ҳал қилувчи
институтга айлана олдими? Ким
Низоларни тинч йўл билан тининг имкониятларидан етарли бўлиши мумкинлигига ойдинлик медиатор
ҳал этиш — медиация амалиёти даражада фойдаланилмаяпти. киритилмаган. Шу боис унда ме-
Ўзбекистон ҳуқуқ амалиёти учун Жумладан, мамлакатимизнинг диаторга қўйиладиган талаблар: бўла олади?
янги атама. Бироқ икки томонни айрим ҳудудларида профессионал ёши, маълумоти, иш тажрибаси
муросага келтириш, бунда улар- медиаторлар реестрига атиги 30 ва бошқа маълумотлар тўғриси- — Медиатор бўлиш
нинг бирига ён босмаслик, ўзаро га яқин медиатор киритилган. да талаблар белгиланиши керак. учун ҳуқуқшунослик
келиштириш тажрибаси биз учун Амалиётда жорий қилинган Про- мутахассислигига эга
янгилик эмас. Бу ишлар билан Афсуски, мамлакатимизнинг фессионал медиаторлар реестри бўлиш талаб қилина-
шу пайтга қадар маҳалла, кенг катта қисмида медиация тартиби- тўлақонли маълумотларни ўзида дими?
жамоатчилик шуғулланиб келган. да низоли ишларни кўриш ама- акс эттирмайди. Натижада, ме-
Унга ҳуқуқий мақом берилиши ва лиёти йўқ. Бу аксарият ҳудудларда диатив келишувга эришишни Гулноза ҚОСИМОВА.
амалиётга жорий этилиши низо- қонун ишламаётганидан далолат истаган шахслар медиатор тан- Тошкент шаҳри.
ларни судгача ҳал этиш имконини беради. лашда уларни шахсан таниганлик
беради. мезонидан келиб чиқиб танлашга Шерзод МАСАДИКОВ,
Ечими борми? мажбур бўлади. Бу медиаторлар юридик фанлар номзоди,
АҚШда 95, Германияда 90, реестридаги маълумотларни доцент, профессионал медиа-
Буюк Британияда 90-95 фоиз Низоларни ҳал қилишнинг такомиллаштириш лозимлигини тор:
низоли ҳолатлар суд муҳокама- муқобил имкониятларини кен- кўрсатади. — Медиатор низоларни ҳал
сигача ҳал этилади. Хусусан, Гер- гайтиришда медиация институти қилмайди. Аксинча, ҳал этиш
манияда фуқаролик ва иқтисо- ролини ошириш учун баъзи ма- Қонунда нопрофессионал йўлларини кўрсатади. Шунинг
дий судларда «медиатор-судья» салаларга эътибор қаратиш жоиз. медиаторлар ҳисобини юритиш учун ҳам ундан ҳуқуқшунос
тоифаси шаклланган. Бунда ҳар Чунончи, медиация институти- масаласини ҳал қилиш, норма- бўлиш талаб этилмайди. Чет
қандай фуқаролик ёки иқтисо- нинг мазмун-моҳиятини ва афзал- ларини фуқаролик ва иқтисодий эл тажрибаси медиация-
дий даъво аризаси судга келиб ликларини аҳоли ва тадбиркорлар процессуал қонунчилиги нор- ни ҳаддан ташқари қолипга
тушиши билан дастлаб ариза ўртасида тизимли тарғиботини малари билан уйғунлаштириш солиш самара бермаслигини
билан медиатор-судья шуғулла- олиб бориш лозим. Фуқаролик ва шарт. Оилавий, ер, уй-жой, мулк кўрсатмоқда. Бизда бу тажри-
ниши белгиланган. Амалиётда бу иқтисодий судларда «медиатор- ва бошқа шу каби муносабатлар- ба янги бўлгани учун медиа-
тажриба ортиқча сарсонгарчи- судья» тоифасини шакллантириш дан келиб чиқадиган низоларни торлар хизматидан кўпчилик
ликнинг олдини олиш ва судгача вақти келди. Бу, ўз навбатида, Ўз- ҳал этишда фуқароларнинг ўзи- фойдаланмаяпти. Унинг нима
бўлган жараёнда низони ҳал бекистон Фуқаролик процессуал ни ўзи бошқариш органлари би- эканини билмайдиганлар ҳам
қилиш билан ўзини оқламоқда. кодекси, Иқтисодий процессуал ноларида фуқароларга медиатор бор. Қачонки медиатор низо-
кодекси ва «Судлар тўғрисида»ги хизматидан фойдаланиш учун ни профессионал ҳал қилиб
Нега ҳануз самаралар қонунга тегишли ўзгартиришлар махсус хоналар ажратиш керак. берса, унга бўлган ишонч ор-
кўринмаяпти? киритишни тақозо этади. Қонунда Қонунда ва халқаро амалиётда тади. Маҳаллаларда оилавий
кимлар профессионал медиатор медиатор ҳуқуқшунос бўлиши низоларни ҳал этиш бўйича
Боиси медиация механизмла- шарт, деган чеклов йўқ. Шунинг комиссиялар ишлайди. Оила-
рини қўллаш, низоларни медиа- учун барча олий таълим муасса- вий низони 5-6 нафар киши
торлар орқали ҳал этиш афзал- саларида медиация институтини муҳокама қилади. Улардан
ликлари ҳақида жамоатчиликнинг ҳуқуқ предметининг бир йўна- биронтаси эр-хотин ўртаси-
хабардорлиги паст. Шунинг учун лиши сифатида ўқитиш мақсадга даги низо сабабларини бошқа
ҳам у ҳанузгача фуқаролар ҳам- мувофиқ. бировга айтмаслиги эса ка-
да тадбиркорларнинг ишончига фолатланмаган. Агар улардан
сазовор бўлган низоларни ҳал Шуҳрат ЧЎЛЛИЕВ, бири бу ҳақда кимгадир айтса,
этувчи муқобил институтга айла- Олий Мажлис Сенатининг оила сири кўчага чиқади.
на олмади. Ажралиш ёқасидаги оила
Суд-ҳуқуқ масалалари ва бунга қандай реакция билди-
Оилани мустаҳкамлаш, низоли коррупцияга қарши курашиш ради? Медиатор эса томонлар
ҳолатлар ва ажрашишларнинг ол- қўмитаси раиси ўринбосари. ўртасидаги сирларни сақ-
дини олишда медиация институ- лашга мажбур. Шунинг учун
йиғинлар қошидаги Оилавий
қадриятларни мустаҳкамлаш
комиссияси аъзоларининг
медиация бўйича малакасини
ошириш лозим.
1 сентябрдан пенсия ва нафақалар
миқдори 10 фоизга оширилади.
24 МУДОФАА 2020 йил
№28 (1952-1955)
ҚОЛИПДАН
чиққан тарғибот
САМАРА БЕРАДИМИ?
«Мен Ватаним билан Мусобақа шартлари ҳаками, Жанговор тайёргарлик ДАРВОҚЕ...
фахрланаман!», «Мен халқаро талабларга бош бошқармаси бошлиғи под-
Ватанимни севаман, унинг ҳар полковник Содиқ Эшонқулов. «АрМИ – 2020» «Ҳар-
қарич ери кўзга тўтиё...»... жавоб берадими? — Хусусан, танк биатлони баҳс- бий-тиббий эстафета»
Ўқувчилигимизда ёзадиган ларида ўрнатилган тўсиқларни танлови ташкилий қўми-
аксарият иншоларимиз «Мен ғолиб» шиори остидаги айланиб ўтиш ва нишонларни тасининг матбуот марка-
айни мавзуда бўларди. «Энг илғор мутахассис» уму- яксон қилишда сарфланган вақт зининг маълумотига кўра,
«Ватан туйғуси» китобини мармия ўйинлари улардан бири. ҳисобланади. Нишонларни мўл- бу йил «АрМИ – 2020» Ар-
очиб, у ер-бу еридан Мусобақаларни ёшлар жонли жалга ололмаган жамоага жари- мия халқаро ўйинлари 23
кўчирардик, қораламаларимиз кузатиши, бирон жамоани қўл- ма айланалари белгиланади. Бу августдан 5 сентябрга қа-
«Ўзбекистон — менинг лаб-қувватлаши мумкин. Табиий- умумий вақтга таъсир қилади. дар Россия, Озарбайжон,
ватаним, мен сен билан ки, бу минглаб қалбларда Ватан Кимнинг ўтиш вақти кам бўлса шу Арманистон, Беларусь ва
фахрланаман», деган жумла ҳимоясига камарбасталарга ҳавас ғолиб, кўп вақт сарфлаган жа- Ўзбекистонда бўлиб ўта-
билан якунланарди. уйғотади. Бундан ташқари, ҳарбий моалар баллар кетма-кетлигида ди. Ушбу муддат давомида
хизматчиларнинг жанговар қо- ўринларни эгаллайди. Шунингдек, халқаро мусобақаларнинг
Ўша кезларда нима ёзганимиз- билиятини ошириш, қўшинларда танкларнинг ҳолати ҳам инобатга 30дан ортиқ танловлари-
ни, бу нима учун кераклигини соғлом рақобат муҳитининг шакл- олинади: танк ўқланган ҳолда қо- да дунёнинг 30 мамлакати
англамаганмиз. Кичик қалбимиз, ланиши, ҳар бир юрт посбонида либ кетса, хавфсизлик қоидалари жамоалари ғолиблик учун
мурғак шууримиз уни идрок эта «Мен ғолибман!» деган қатъият- бузилган ҳисобланиб, жамоа қайд баҳс олиб боришади.
олмагандир балки. Йиллар ўтиб нинг мустаҳкамланишига хизмат этган натижа бекор қилинади.
ҳаётнинг катта майдонига қадам қилади. Яъни бир ўқ ва ўлжада Мусобақаларда баҳолаш тизими бий эстафета» ва «Йўл-патруль
қўйибгина у тилда эмас, қалбда икки қуён. халқаро тажрибаларни ўрганган хизмати» мусобақаларига мезбон-
мавжланиши лозим бўлган туйғу — ҳолда ишлаб чиқилган. Шу боис лик қилмоқда, — дейди Тошкент
туғилган ерингга бўлган муҳаббат Жамоаларнинг «Танк биатло- ҳар бир мусобақа жамоаларнинг тиббиёт академияси қошидаги
эканини тушуниб етдик. ни», «Жанговар машиналар биат- халқаро беллашувларга тайёргар- Ҳарбий тиббиёт факультети ҳар-
лони», «Армия биатлони», «Ўқ лик кўриши, тажриба оширишига бий дала жарроҳлик кафедраси
Кейинги йилларда ёшлар ўрта- отиш спорти», «Қуролсоз уста» ва хизмат қилмоқда. бошлиғи подполковник Носир-
сида ватанпарварлик туйғусини «Тош кўтариш» каби армия ўйин- жон Фозилов. — Терма жамоамиз
шакллантириш бўйича анъана- ларига биз ҳам гувоҳ бўлдик. Бош ҳакам фикрлари «АрМИ – 2020» баҳсларига ўтган
вий қолипдан чиқиш, тадбирлар қанчалик ҳақиқатга йили ноябрь ойидан тайёргарлик-
таъсирчанлигини ошириш, ўзга- Сараланган муносиблар ни бошлаган. 2019 йил биринчи-
ча ракурсдан ёндашиш бўйича халқаро майдонда ўзини яқин? ликни қўлга киритган бўлсак-да,
Президенту ҳукумат даражасида йўл қўйилган камчиликлар устида
тегишли ҳужжатлар қабул қилин- кўрсата оладими? Саволга жавоб топишимиз учун ишланди. Танловда Россия, Тожи-
ди. Хўш, нима ўзгарди? «АрМИ – 2019» халқаро мусо- кистон ва Беларусь, Фаластин ва
Мусобақларни бевосита куза- бақаси натижалари билан тани- Вьетнам давлатларининг ҳарбий
Ҳали суюнишга эртадир балки. тишга ёшларнинг жалб этилгани шишнинг ўзи кифоя қилди. Унда тиббиёт хизмати мутахассислари
Бироқ сўнгги икки йилда бир қа- қувонарли. Бу орқали уларда ҳар- Ўзбекистон вакиллари Россияда иштирок этмоқда. Мазкур тан-
тор хайрли ишлар қилинди. Буни бий ватанпарварлик шаклланади. ўтган «Танк биатлони» баҳсларида лов ҳарбий тиббиёт ходимларига
биргина Мудофаа вазирлиги ти- Кимнингдир қистови билан эмас, иккинчи, юртимиз мезбонлик қил- ҳар қандай шароитда сифатли ва
зимида ўтказилаётган танловлар, ўз хоҳиши билан юрт ҳимоясига ган «Ҳарбий-тиббий эстафета»да зарур тиббий хизмат кўрсатиш
халқаро мусобақаларда эриши- ошиқади. Бу жиҳатдан танлов ўз биринчи ўринни қўлга киритган. борасида ўзаро тажрибалар алма-
лаётган натижалар, фестиваллар вазифасини тўла адо этмоқда. Эътиборлиси, халқаро мусобақа- шиш майдонига айланиш билан
ва ёшларга яқинлашишга бўлган Аммо масаланинг яна бир томони нинг ҳар бир йўналишида юқори бир қаторда, ҳарбий хизматчилар-
ҳаракатлар мисолида кўриш бор. Яъни республика миқёсида поғоналар эгалланган. нинг соғлом турмуш тарзи тарғи-
мумкин. Авваллари ҳарбий хиз- ўтказилаётган бу каби мусобақа ботига ҳам хизмат қилади.
матдаги йигитлар ўртасида бирон шартлари, баҳолаш тизими халқа- — Бу йил
танлов ўтказилиши ҳақида деярли ро мезонларга қай даражада мос? Ўзбекистон Шу ўринда бир мулоҳаза. Бугун
эшитмасдик. Бугун бўлса танлов Дейлик, беллашувларда ғолиб «Ҳарбий-тиб- кўпчилик ҳарбий деганда, қурол
ўтказиш баробарида, унда ёшлар- бўлганлар халқаро майдонда ҳам кўтарган, танк ҳайдаган хизматчи-
нинг иштироки таъминланмоқда. ўзини кўрсата оладими? ни кўз ўнгига келтиради. Бу каби
Беллашувларни жонли кузатиш, танловлар қамровининг кенгайи-
ҳарбийлар билан мулоқотда — Ҳар бир шартни бажариш ши, аввало, шу каби стреотиплар-
бўлиш шижоатни бир қалбдан тартиб-қоидалари белгиланган ва ни йўққа чиқаради. Ватанни се-
иккинчисига кўчиришга, Ватан уларнинг барчаси халқаро мусо- виш — касб, ёш, мансабга боғлиқ
тинчлигини кўз қорачиғидек ас- бақалар талаблари асосида ишлаб бўлмаган, ҳар кимнинг юрагида
раб-авайлашга ундаши тайин. чиқилган, — дейди мусобақа бош жўш уриши керак бўлган туйғу
экани англашилади.
Садоқат МАХСУМОВА
«Mahalla»
Ўзбекистонда Цзянси анъанавий хитой
табобати университети филиали очилади.
2020 йил 25-КАДР 25
№28 (1952-1955)
Ўзбек киноси ҳамиша жа-
моатчиликнинг муҳокама
марказида. Ушбу оммавий
санъатда эришаётган ютуқ-
ларимиз, учраётган муам-
молар ҳақида оддий одам-
дан тортиб зиёлигача фикр
билдиришга ҳаракат қилади.
“Кўп йиллардан бери ОАВ-
ларда қизғин баҳслар олиб
борилади. Аммо негадир
миллий киномиз биз истаёт-
гандек ривожланиб кетмади.
Сабаби нимада? Таниқли
режиссёр ва актёр Рашид
Маликовнинг шу мавзу ат-
рофидаги фикрлари билан
қизиқдик.
«КИНО СОҲАСИДА
тўғри ёндашув — муҳим»
Яхши ўзгаришлар дадил қадам ташланяпти. Ўтган Ўзим собиқ иттифоқ кинематог- Қисқача айтганда, боқиманда
олдинда йилдан буён «Ўзбеккино» мил- рафия институти (ВГИК)да ўқи- кинематография охир-оқибат
лий агентлигида фаолият кўр- ганман. Анчадан бери у ерга ҳеч таназзулга учрайди. Давлат кино
— Айтиш жоизки, миллий кино сатиб келаётган бўлсам, бирин- ким юборилмаган. Нуфузли ки- соҳасига пул сарфлар экан, эртага
соҳамиз ўттиз йилдан буён тур- чи навбатда, Тошкент халқаро номактабларда таълим олганлар- бу соҳа иқтисодий жиҳатдан ҳам
ғун ҳолатни бошидан кечириб кинофестивалини тиклаш бўйича нинг дунёқараши ўзгача бўлади. фойда келтиришини кўзлайди.
келмоқда, — дейди Рашид Ма- иш олиб бордик. Афсуски, пан- Ҳозирда ёш кинорежиссёрлардан Мавжуд талаб ўзи шундай. Бош-
ликов. — Албатта, мустақиллик демия туфайли бу хайрли иш Нью-Йоркдаги кино мактабида қача бўлиши мумкин эмас. Лекин
йилларида ҳам яхши фильмлар тўхтаб қолди. Аммо вақти келиб ўқиб келган Анвар Мадраимов, ўттиз йилдан буён киномизга
яратилди, уларни мириқиб кўра- бу ниятимиз амалга ошишига Францияда таҳсил олган Анвар сарфланган маблағлар ўзини оқ-
миз, қолаверса, фильм ишлашда шубҳа йўқ. Сафоевларни санашимиз мумкин. ламаган. Фақат Рустам Саъдиев-
замонавий услублар кўзга таш- Лекин ҳозирда қувонарли янгилик нинг "Сотқин", "Барон" фильмла-
ланди. Лекин дунёга мана деб Энг муҳим янгилик эса — ўзбек бор — бу йил Россия давлат кине- рини ҳисобга олмасак. Қизиқ бир
мақтаниб кўрсатадиган кинолар- кино соҳасини ривожлантириш матография институтига (собиқ фактни келтирмоқчиман. Собиқ
ни ярата олмадик. Бунинг турли бўйича Концепция ишлаб чиқилди. ВГИК) 7 нафар ёшларимиз қабул совет даврида киномиз пахтадан
сабаблари бор. Асосий сабаби Бу ҳужжат 2020-2030 йилларга қилинган. Улар 4-5 йилда сафимиз- кейин иккинчи ўринда турувчи
эса — ўттиз йил соҳада ташки- мўлжалланган "Йўл харитаси"ни ўз га қўшилади. Тўғри, бу ўқув юртини даромадли соҳа бўлган. Иқтисо-
лий жиҳатдан ислоҳотлар бўл- ичига олади. Фақат тасдиқланиши дунё даражасида энг кучли деб диётга катта фойда келтирган.
маган. Собиқ тузум давридаги қолган. Таъкидлаш керакки, унинг бўлмайди, лекин эски бой тажриба-
тизим ишлаб келди. Ҳуқуқий база устида катта гуруҳ ишлади. Унда ларни сақлаб қолган. Қулай томони, Лойиҳавий Концепцияда бу ма-
ўша даврдагидан фарқ қилмайди. белгиланган вазифалар амал- ёшларимиз рус тилини яхши били- салада тўғри ечимлар белгилан-
Ваҳоланки, тузум ўзгарди, биз га ошса, кино соҳасида кескин шади, илғор кино тажрибаларини ган. Вақти келиб ҳаммаси йўлга
эса эскича услубда ишлаб келяп- ўзгаришлар юз беради. Биринчи ўзлаштирган мутахассисларимиз тушишига ишонаман.
миз. навбатда, киноижодкорларнинг кўпайиши мумкин.
маошлари ошади. Съёмка гуруҳ- Ижобий самара учун
Яна бир муаммо — фильмлари- ларига муносабатлар ўзгаради. Иқтисодий фойдасиз нима зарур?
миз бюджети кичкина бўлиб, кам Хуллас, соҳа ташкилий жиҳатдан соҳа ривожини тасаввур
маблағ сарфланади. Шу билан тўғри йўлга қўйилади ва моддий- Кинода мавзулар хилма-хил
бирга, улар ниҳоятда оз томо- техник база мустаҳкамланади. қилиш қийин бўлиши керак. Бир-икки йил аввал
шабин йиғади. Ўзига сарфланган 20 та фильм олинган бўлса, шун-
маблағни қопламайди. Мисол Ҳозирнинг ўзида маълум бир Кино санъати билан кино- дан 11 тасини тарихий фильмлар
учун, 2018 йилда ишланган ишлар бошланган. Хусусан, «Ўз- саноатни бир-бирига тескари ташкил этди. Тўғри, тарихимизни
фильмларимизга 50 млрд. сўм беккино» миллий агентлиги қўйиш жудаям нотўғри. Жаҳон очиб берадиган, қизиқарли тал-
сарфланган бўлса, шундан 300 бинолари таъмирланяпти, кўплаб кино тажрибаси бу қарашни қин қиладиган фильмлар зарур.
млн. сўмигина қайтди. Қолавер- асбоб-ускуналар сотиб олиняпти, инкор этади. Дунёга машҳур Лекин шу савиядаги киноасар
са, халқаро фестиваллардан олиб павильонлар тикланмоқда. фильмларнинг барчаси иқтисодий ишландими? Ўйлайманки, улар-
келинаётган совринлар хам кўп фойда келтирган. Тўғри, халқаро нинг сони йилига уч-тўртта бўлса
эмас. Мақтанишга йўймасангиз, Халқаро кино фестивалларга мўлжаллаб жиддий етарли. Чунки асалнинг ҳам ози
2018 йилда «Сабот» деган фильм тажрибасини мавзуларда фильмлар тайёрлана- ширин. Гап фақат тарихий мавзу
суратга олганман. 18 та фести- қай даражада ди. Лекин у ерга олиб борилгач, масаласида эмас. Бугунги кунда
валга бориб, 5-6 та совринга эга ўзлаштирганмиз? фильмни сотиш, унга харидор замонавий мавзулар навбат кутиб
бўлдик. Ўтган йили эса ҳеч қайси топиш имконияти пайдо бўлади. турибди. Хусусан, ёшлар руҳияти-
ўзбек фильми нуфузли фести- Кино соҳамиздаги камчилик Фестивалда қатнашиш учун эса га мос, уларнинг муаммоларини
валларда қатнашмаган. Лекин бу фақат моддий-техник база етиш- юқори талаблар қўйилади. Ҳали- акс эттирувчи фильмларга эҳтиёж
йил режаларимиз бор. Тан олиш мовчилигида эмас. Режиссёр ва гача ўзбек фильмлари дунё кино- катта. Нима бўлганда ҳам, кино
керак, жаҳон киноси даражаси актёрларнинг салоҳияти борасида бозорларига чиққани йўқ. Тўғри, соҳасига тўғри ёндашув зарур,
билан солиштирганда эгаллаб ҳам бирмунча орқадамиз. Ҳам- юксак савиядаги фильмларимиз шундагина амалга оширилган иш-
турган поғонамиз анча паст. касбларимиз дунё кино тажриба- ҳам етарли. Мисол учун, «Ат-Тер- ларимиз ижобий самара беради.
сидан қанчалик ўрганган? Хориж- мизий» фильмини ҳеч иккиланмай
Фақат сўнгги йилларда бўлиши даги нуфузли киномактабларда айтишим мумкин. Унга харидор Тўлқин ШЕРНАЕВ
кутилаётган ўзгаришлар кўнгил- таҳсил олганлар бизда кам. Бунинг топилади. Фақат қандайдир таш- «Mahalla»
да умид уйғотаётир. Бу борада аҳамиятини мен яхши англайман. килий талабларни бажариш керак.
Ўзбекистон халқ артисти Санъат Девонов
ҳақида фильм суратга олинди.
26 САЛОМАТЛИК 2020 йил
№28 (1952-1955)
Организмни
ТОКСИНЛАР
ВА ЗАРАРЛИ
қМанОдаДйДтоАзаЛлаАшРкДерАакН?Одам организми шундай тузилганки, озиқ-овқат билан
чой танадаги эркин радикалар-
кирган зарарли моддалар, токсинлар, чиқит(шлак) ни меъёрлаштиради, ўзини ўзи
лар доимий равишда ташқарига ҳайдаб турилади. тозалаш жараёнига кўмаклаша-
Аммо ичак, буйраклар, тери, жигар оғир металлар, ди, саратон ва яра касалликлари
заҳар ва синтетик бирикмалар билан кураша олмайди. хавфини пасайтиради. Кўк чой
Бундай моддалар организмга ўрнашгач, кўплаб таркибида кўплаб ноёб компо-
касалликларнинг ривожланишига туртки беради. Шу нентлар, жумладан, А, В, В2, С,
боис мазкур аъзоларга кўмаклашиш зарур. Е ва К витаминлари, шунингдек,
антиоксидантлар мавжуд. Япония-
маҳсулотлари тавсия этилмайди. лик олимлар тадқиқотларига кўра,
Уларнинг ўрнига кўк ёки лимон бу ичимлик умрни узайтиради.
“ чой, асалли чой, таркибида пешоб Дарвоқе, организмни токсин-
ҳайдовчи моддаларни сақловчи лардан халос этишда сауна ва
гиёҳли дамламалар истеъмол буғли ҳаммом муолажасидан ҳам
ўринли фойдаланиш мумкин.
Токсин ва чиқиндилар грамм атрофида туз истеъмол қилинса, нур устига нур. Парҳезга Чунки булар соғлиқ учун фойдали,
қандай пайдо бўлади? қилади. Энди ўйлаб кўрайлик, агар риоя қилганлар ҳеч қанча ўтмай моддалар алмашинувини тезлаш-
15 грамм туз озиқ-овқат ва бошқа ўзларида енгиллик ҳис қилиша- тиради. Доимий сауна машғулот-
Биз истеъмол қиладиган маҳсу- шаклда организмимизга туш- дики, бу — организмдаги ортиқча лари иммун тизимини мустаҳ-
лотлар таркибидаги катта миқдор- саю, буйракларимиз жон ҳолатда моддаларнинг ташқарига чиқиб камлайди, юқумли касалликларга
даги консервантлар, сунъий ранг ишлаб, 12 граммини ташқарига кетиши билан боғлиқдир. Шу чалиниш хавфини камайтиради.
берувчи ва хушбўйлантирувчи ҳайдай олса, 3 гр. туз танамизда ўринда тозаловчи парҳез давоми- Буғ муолажасида ярим соат даво-
моддалар саломатлигимиз ва ўзи- қолади. Ҳисобласак, бу миқдор 10 да айримларда салбий эффектлар, мида тана бир неча литр тердан
мизни соғлом ҳис қилишимизга кунда 30 гр., 100 кунда 300 гр. ни яъни тилнинг оқ ёки сарғимтир қутулишга қодир ва ажралаётган
салбий таъсир ўтказади. Натижада ташкил қилади. Натижада тана- караш билан қопланиши, кучли тер, табиийки, ўзи билан заҳар-
чарчоқ, жисмоний ва руҳий фаол- мизда қолиб кетган туз бўғинлар тер ҳиди кузатилиши мумкин. ли моддаларни ташқарига олиб
ликнинг пасайиши, бош оғриғи, сатҳига чўкма ҳосил қилиб, арт- Буларнинг бари организмдаги чиқади. Бироқ буғхона ҳамма учун
овқат ҳазм қилиш жараёнининг рит(бўғим сатҳининг яллиғлани- токсинлар миқдори билан боғлиқ. бирдек фойдали деб бўлмайди.
бузилиши каби ҳолатлар кузати- ши), кейинчалик артроз(бўғимлар- Юқори қон босимли кишилар ва
лади. Ошқозоности бези ишлаб нинг қотиб қолиши) касаллигини Токсинларнинг организмдан ҳомиладор аёлларга ушбу муола-
чиқарган инсулин моддаси луқма- келтириб чиқаради. Умуртқа поғо- чиқиб кетиши очлик орқали ҳам жа тавсия этилмайди.
даги углеводни, ўт қопи зардоби наси оралиғига чўккан туз остео- муваффақиятли амалга ошади,
ёғларни парчалайди. Агар аъзолар хондроз, бора-бора диск чурраси бунда тана ёшаради, ортиқча Мушкул, аммо
соғлом ишласа, бу жараён муам- ривожига сабаб бўлади. Танани вазндан халос бўлади. Шарт қўлимиздан келади
мосиз кечади. Аммо яллиғланиш, аяб ўтирмайдиган, аксинча одам- шуки, бундай муолажа, албатта,
тош ва бошқа сурункали касал- ни тўшакка михлашгача бориб шифокорлар билан маслаҳат- Аслида ҳар қандай касални
ликлар оқибатида ошқозон ҳамда етадиган бу касалликларнинг лашган ҳолда амалга оширилади. даволагандан унинг олдини олган
12 бармоқли ичакдаги овқат ҳазм олдини олишнинг имкони бор. Очликнинг энг «қисқа» муддати маъқул. Соғлиқни асрашдаги
бўлмайди. Натижада 40 даража 36 соат давом этади. Қолаверса, билимсизлик, зарарли одатлар,
иссиқ ҳароратда бижғиш кузати- Нима қилиш керак? доривор гиёҳлардан тайёрлан- нотўғри овқатланиш, камҳаракат-
либ, заҳарли моддалар ажралиб, ган ҳуқна ҳам ичакларда йиғилиб лик, чекиш ва спиртли ичимликлар
қонга сўрилади. Кўпчилик овқатла- Токсинларни организмдан қолган хилтларни ювиб тушира- истеъмоли бебаҳо неъмат — са-
нишдан сўнг кўнгил айниши, оғиз ҳайдашнинг анъанавий усул- ди. Унутмаслик керакки, ҳуқна- ломатлигимизга болта уради. Шу
қуриши, қорин димланиши, оғизда ларидан бири, бу — тозаловчи ни ўзбошимчалик билан қўллаб боис машҳур парҳезшунос Пол
аччиқ маза ва нохуш ҳид сезиши парҳездир. Мутахассис парҳез- бўлмайди. Ҳатто бирор киши ич Брэгг: «Кўп одамлар шундай яшай-
сабаби ҳам шунда. Ушбу ҳолатлар шунослар организмни тозаловчи қотишидан азият чекаётган бўлса диларки, гўёки аста-секин, лекин
давомий кузатилса, бунга жиддий парҳезни 10-14 кун давомида ҳам ҳуқнани одатга айлантириши муқаррар ўзини-ўзи ўлдирмоқни
эътибор қаратиш ва албатта, ши- ушлашни тавсия қилишади. Бун- асло мумкин эмас. Чунки ҳуқна- мақсад қилишгандек», деб ёзади.
фокорга учрашиш керак. дай парҳезда фақат табиий тоза ни доимий қўллаш ичак тизими
маҳсулотлар истеъмол қилиш, фаолиятини бузади, ичак микро Демак, ўзимизга муносаба-
Чиқинди моддаларни танамиз- ҳазми оғир таомлар, фаст-фудлар, флорани ювиб, овқат ҳазм қилиш тимиз теварак-атрофимиздаги
дан ҳайдайдиган яна бир тизим сигарет ва алкоголь маҳсулотла- жараёнини янада қийинлаштира- одамлар билан бўладиган муома-
— буйрак ва пешоб йўлларидир. ридан буткул воз кечиш мақсадга ди. Шу боис мазкур муолажани ламизга қараганда мушкулроққа
Буйраклар танадаги тузларни эри- мувофиқ. Бунда, албатта, кунига шифокор назорати остида амалга ўхшайди. Шундай бўлса-да, эъти-
тиб чиқарувчи фильтр вазифасини 2 л. дан кам бўлмаган сув истеъ- ошириш жоиз. борли бўлсак, зарарли одатлардан
ўтайди. Аммо қўш буйракларнинг моли, нонушта, тушлик ва кечки тийилсак, саломатлигимизни ас-
ҳам ўзига яраша ишлаш чегараси овқатни муайян вақтда тановул Кўк чой ва раган, жамиятдаги соғлом турмуш
бор. қилиш, кўпроқ қайнатма ва буғда ҳаммомнинг фойдаси маданиятига ҳисса, умримизга
пиширилган таомлардан, сабза- умр қўшган бўламиз.
Олимларнинг ҳисоб-китоб- вот ва мевалардан ейиш шарт. Шу ўринда кўк чойнинг ши-
ларига кўра, иккала буйрак бир Таъкидлаш жоизки, сув истеъмол фобахш хусусияти организмни Зафар АБДУРАЗЗОҚОВ,
суткада танадан 8-12 грамм тузни қилишда газланган, ширинлашти- чиқитлардан тозалашда беқиёс «Орзумед» клиникаси
пешоб орқали ҳайдаши мумкин. рилган ичимликлар, кофе, какао эканини таъкидлаш ўринли. Кўк даволовчи шифокори.
Лекин бир кунда бир одам 15-25
АҚШ Ўзбекистонга 200 та ўпкани сунъий
шамоллатиш мосламасини тақдим этди.
2020 йил САЛОМАТЛИК 27
№28 (1952-1955)
кин. Трахеитда қайноқ суюқлик шиши, қўллар қалтираши, таъсир-
Куз фасли кириб ичиш мумкин эмас. Яхшиси, илиқ чанлик ва хавотир ҳисси ошиши,
келишига саноқли шарбатлар ичган маъқул. Чунки уйқусизлик, ҳаддан ортиқ терлаш
кунлар қолди. Ҳозир- улар трахеяни камроқ таъсирлан- каби белгилар кузатилади. Қал-
дан унинг нафаси тиради ва шишишни келтириб қонсимон без фаолияти сусайгани
сезилмоқда. Албатта, чиқармайди. Ушбу касалликдан эса доимий чарчоқ ҳисси, кай-
жазирама кунлар узоқ бўлиш учун ингаляция қилиш фият ўзгаришлари, одатдагидек
ўтиб, энди салқин жуда фойдали. Айниқса, гиёҳлар овқатланганда ҳам вазн ортиши,
ҳавога мослашиши- қайнатмаси ва прополис, яъни мушак ва бўғимлар оғриши, руҳий
мизга тўғри келади. асалари елимини қўллаган ҳолда. сиқилиш, совуққа чидамсизлик
Шу маънода бу ўзга- Шунингдек, бир неча томчи эфир каби аломатлар билан намоён
мойини қўллаш ҳам мумкин. бўлади.
“риш организмимизга
қандай таъсир қи- Буйракларда муаммо Касалликнинг икки ёки бир
лади? Соғлигимизда пайдо бўлиши мумкин неча аломатлари юзага келганда,
айрим муаммолар албатта, эндокринолог қабулига
пайдо бўлмайдими? Кўпинча пиелонефритнинг бориш керак. Мутахассис қалқон-
Айтиш жоизки, кузда юзага келиши цистит аломатлари симон без фаолияти даражасини
кимнидир кўпроқ билан бошланади. Таносил тизими аниқлаш учун керакли текширув-
уйқу босса, бошқа инфекциялари ўз вақтида даво- ларни амалга оширади.
биров уйқусизликдан
азият чекади, кимда- КУЗ ФАСЛИДА
дир асабийлик куза-
тилади.
Бунинг устига, айрим касаллик- қайси хасталиклардан
лар, айниқса, куз фаслида тез-тез эҳтиёт бўлиш зарур?
хуруж қилади. Улар айнан қай-
силар? Ушбу хасталиклар ҳақида тибиотиклар воситасида махсус ланмаса, касаллик юқорига — буй- Асабни асрашга
кенгроқ маълумотга эга бўлсак, муолажа курсини ўташ зарур. ракларга «кўтарилиши» ва пиело- тўғри келади
фойдадан холи бўлмайди. нефритни қўзғаши мумкин. Буй-
Агар оёқларингиздан нам ўтса раклар яллиғланганда организм- Ультрабинафша нурлари етар-
Томоқ-бурун ёки шунчаки совқотсангиз, бир нинг ҳолати ўткир респиратор ли миқдорда бўлмаслиги, ёғин-
касалликлари хавфи неча кундан кейин томоқ қичиши- инфекцияга ўхшаш бўлади: бадан сочинли об-ҳаво, кузнинг қисқа
ши, қуруқ йўтал ва товуш пайчала- увишиб, титрайди, бемор кўнгил кунлари асаб тизимига таъсир
ошади ри билан боғлиқ муаммолар бош айниши ва кучли бош оғриғини кўрсатади. Айнан шунинг учун
кўтариши ҳеч гап эмас. Бу ларин- ҳис қилиши мумкин. Буйраклар шифокорлар кузги даврда нев-
Кузда турли вирусли инфекция- гит белгилари бўлиб, дарҳол ҳар яллиғланишининг сурункали ке- роз, психоз ва депрессияларнинг
лар жонланади. Иммунитети паст бир бурун ковагига 2 томчидан чиши қисман умумий ҳолсизлик, сезиларли равишда авж олишини
организм уларнинг биринчи ни- хлорофиллиптнинг ёғли эритма- тез чарчаб қолиш, бош оғриқлари, таъкидлашади. Кўпинча бундай
шони ҳисобланади. Юқтиргандан сини томизиш фойда беради. У бел соҳасининг симиллаб оғриши ҳолат уйқусизлик, ўта жиззаки-
сўнг ҳарорат кўтарилади, умумий димоққа ёйилиб, томоқни безов- билан ифодаланади. лик, руҳий сиқилиш билан бирга
ҳолсизлик ҳисси, бўғимларда таликдан ҳимоялайди ва касаллик кузатилади.
зирқираш, кўзларда оғриқ, ёруғ- ривожига қаршилик кўрсатади. Қалқонсимон без учун
ликдан қўрқиш, пешона соҳасида Бурунни қизилпойча (зверобой) синовли давр Мутахассис билан маслаҳат-
оғриқ юзага келади. Кеч кузнинг дамламаси билан чайиш ҳам лашган ҳолда енгил дори воси-
бирмунча жиддий вирусли инфек- фойдали таъсир кўрсатади. Дам- Ҳатто соғлом инсонларда ҳам таларини қабул қилишингиз ёки
цияси грипп ҳисобланади. Чунки ламани ҳар икки бурун катагига куз-қишки даврда қалқонсимон халқ табобати тажрибаларидан
у ўзидан кейин бирмунча жиддий нинасиз шприц ёрдамида юбо- без гормонлари ишлаб чиқариш фойдаланишингиз ҳам мумкин.
асоратлар қолдиради. риш кифоя. Бу муолажа ҳар икки жараёни сустлашади. Буни бир Ўзингизга ғам-қайғуни йўлатмас-
соатда такрорлаб турилса, бир неча аломатлар орқали билиш ликка ҳаракат қилинг. Улар нафа-
Унинг олдини олиш учун бир кун ўтибоқ касалликдан қутулиш мумкин. Қалқонсимон без фаолия- қат хаёлларингизни банд қилади,
қатор қоидаларга риоя қилиш за- мумкин. ти ошганда иштаҳа яхши бўлса-да, ҳатто иммун тизимингизга ҳам
рур. Жумладан, одам гавжум жой- бирдан вазн йўқотиш, гипертония инфекция сингари зиён етказади.
ларда бўлмаслик, уйдан чиқишдан Агар ларингитга «таслим» ва бош оғриғи, юрак уриши тезла-
олдин бурунга оксолин суртмаси бўлсангиз, инфекция ва йўтал Хулоса ўрнида
суртиб олиш ва кўпчилик билан пастга — трахеяга тушиши мум-
муомалада бўлишга тўғри кел- Ҳар мавсумнинг ўз талаблари
са, бу муолажани ҳар уч соатда бор. Жумладан, кузнинг ҳам. Айниқ-
такрорлаб туриш муҳим чорадир. са, салқин ҳаво соғлигимизда сал-
Эрталаблари контраст душ қа- бий таъсирларни юзага келтириши
бул қилиш фойдали, шу тарзда мумкин. Бу вазиятда қўллашимиз
организмнинг иммун тизимини керак бўлган асосий чоралар — та-
кучайтирасиз. Кўпчиликка маълум намизни чиниқтириш, шамоллаш-
бошқа даво чоралари ҳам борки, дан сақланишга эътибор қаратиш,
уларни қўллаш фойда беради. кайфиятимизни туширмасликка
ҳаракат қилиш кабилардир. Яна
Кузда жиддий хавф туғдиради- муҳим жиҳат, танамизда кечаётган
ган касалликлардан бири ангина ўзгаришларга бепарво бўлмас-
ҳисобланади. Организмга инфек- лик ва бирор-бир белги сезилиши
ция қўзғатувчиси тушиб, бодом- билан керакли чораларни кўриш
симон безга ўрнашиши оқибатида зарур. Бу орқали саломатлигимизга
бошланадиган бу хасталикда ғамхўрлик кўрсатган бўламиз.
юқори ҳарорат, ютинганда оғриқ,
бўғимлар зирқираши, бодомси- Сайёра ХОЛОВА,
мон безларнинг оқ қатлам билан терапевт
қопланиб, катталашиши кузатила-
ди. Ушбу хасталикка чалинмаслик
учун имкон қадар иммунитетни
кўтаришга ҳаракат қилиш лозим.
Илк аломатларини сезишингиз
билан кўпроқ илиқ суюқлик ичинг.
Касаллик кучаяверса, албатта,
шифокорга мурожаат қилиб, ан-
Болалар ўйинчоқларининг хавфсизлик
талаблари белгиланди.
28 ҲИДОЯТ ЁҒДУСИ 2020 йил
№28 (1952-1955)
“Пайғамбаримиз ИСЛОМДА ҲАДЯ
соллаллоҳу беришнинг одоблари қандай?
алайҳи ва саллам
умматларини ўзаро меҳр-оқибат ришталарининг келибди», деган фикрдан тийилиш борак кунларда ҳадя бериш ундан
бир-бирига ҳадя маҳкам боғланишига хизмат қила- керак. Яхши тушуниш керакки, сов- кўзланган мақсаднинг самаралари
(совға) улашишга ди. Қўни-қўшнилар орасидан ҳам, ға қайтариладиган қарз эмас. Ким янада зиёда бўлишига сабаб бўла-
даъват қилиб: аввало, ён қўшнилардан бошлаш нимага қодир бўлса, ўшани туҳфа ди. Шунга кўра, ана шундай улуғ
«Ўзаро ҳадя афзалдир. Пайғамбаримиз соллал- қилса кифоя. Бунда зўрма-зўраки- кунларда яқинларни ҳадя билан
улашинглар, лоҳу алайҳи ва саллам: «Қўшнингга лик қилиб, турмушда оғирликни севинтириш афзал саналади. Ҳадя
бир-бирларингизга яхшилик қилгин, мўмин бўласан», кўпайтириш гуноҳдан бошқа нарса беришни ота-она ва устозлардан
муҳаббатли деганлар (Имом Термизий ривояти). эмас. бошлаш ҳам ҳадя одобига киради.
бўласизлар»,
деганлар (Имом Қўшнисига яхши муомала Ғаразли ниятда берилса, Айни вақтда муносиб ҳадя
Байҳақий ривояти). қилган, унга кўмакчи бўлган киши қабул қилмаслик талаб танлаш ҳам муҳимдир. Бунда сов-
комил имон эгаси бўлади. Киши- ғанинг қиймати назарда тутил-
Ҳадя — берувчи одам томо- нинг яхши-ёмон кунларида дои- этилади майди. Ҳадя бериладиган киши-
нидан берилаётганда олувчи мо ёнида яшайдиган инсон ҳам нинг табиатига қараб, кимгадир
одамдан бирор нарсани таъма унинг қўшнисидир. Ҳадяни қабул қилиш дўстлик кийим-кечак, кимгадир китоб ёки
қилмаган ҳолатда бериладиган рамзи ва ҳадя берувчини ҳурмат- бошқа яхши кўрадиган нарсасини
нарсадир. Кишилар ўртасидаги Ҳадянинг катта-кичиги лаш белгисидир. Уни қабул қил- танлашга ҳаракат қилиш лозим.
меҳр-оқибатнинг мустаҳкамлани- бўлмайди май қайтариш эса ҳадя берувчини
ши, ўзаро илиқ муносабатлар йўл- камситиш ҳисобланади. Натижада Қолаверса, ҳадя берувчи ҳадя-
га қўйилишида унинг ўрни катта. Расулуллоҳ соллаллоҳу алай- ўртада совуқчилик тушади. Шу сини миннат қилмаслиги вожиб.
Шунинг учун ҳар бир мусулмон ҳи ва саллам бирор кичик нарса боис ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу Чунки миннат қилиш ҳадянинг
ушбу амални адо этишга имкон бериб бўлса-да, мусулмонларни алайҳи ва саллам: «Ҳадяни қай- савобини кетказади. Аллоҳнинг
қадар ҳаракат қилиши буюрилган. ўзаро ҳадя улашишга тарғиб қил- тарманглар ва чақирувчининг наздида қабул қилинмайди, балки
ганлар: «Ўзаро ҳадя улашинглар, чақирувини қабул қилинглар ва азобга дучор этади.
Халқимизда яқинларга, дўстлар- чунки ҳадя кўнгилдаги норози- мусулмонларни урманглар», де-
га совға улашиш одати кенг тар- лик туйғусини кетказади. Бирор ганлар (Имом Байҳақий ривояти). Аллоҳ таоло садақа қилувчи-
қалган. Кимгадир ҳадя берсак, ўзи- аёл ҳам қўшни аёлга қўй туё- ларга буюради: «Эй имон келтир-
миз ҳам хурсанд бўламиз. Лекин ғининг ярмини бўлса ҳам (ҳадя Аммо ҳадяни қабул қилмаслик ганлар! Молини одамлар кўрсин
бунинг қанчалик савобли амал қилишни) ҳаргиз арзимас санама- жоиз бўлган ўринлар ҳам бор. деб берадиган, Аллоҳга ва охират
эканини, туҳфа улашиш одоблари син» (Имом Темизий ривояти). Масалан, ҳадя пора ўрнида ёки кунига ишонмайдиган кимсага
нималардан иборатлигини ҳамма- берилган ҳадядан кўпроғини «ун- ўхшаб, (берган) садақаларингиз-
миз ҳам билавермаймиз. Бу ҳадиснинг замирида қандай дириш» ёки бошқа бирор ғаразли ни миннат ва озор билан йўққа
маъно яширинган? Айтилмоқдаки, ниятни амалга ошириш илинжида чиқарманг!» («Бақара» сураси,
Амалларнинг афзали ҳадя берувчи ҳам, уни олувчи ҳам берилса, бундай ҳадяни қабул қил- 264-оят). Ушбу буйруқ садақа
ҳадяни асло арзимас санамас- маслик талаб этилади. қилувчиларга қарата айтилган
Ҳар бир ишда бўлганидек, совға лиги лозим. Шунингдек, ҳадяни бўлса-да, ҳеч шубҳасиз, ҳадя қи-
беришда ҳам эзгу ниятни дилга ту- ёки берувчисини камситадиган Суннат амаллардан бири — лувчиларга ҳам тааллуқлидир.
гиш шарт ҳисобланади. Ҳадя берув- гапларни ҳазиллашиб гапиришдан ҳадя олган киши ҳадя берувчига
чи, аввало, Аллоҳ таолонинг розили- ҳам қатъий тийилиш керак. Чунки ташаккур айтиб, уни мукофотла- Хуллас, ҳадя улашиш улкан
ги йўлида бир кишининг кўнглини бундай ноўрин ҳазил кишилар шидир. Ойша розияллоҳу анҳодан савоб ва бу амални адо этаёт-
шод этишни ният қилиши керак. Абу орасини бузиш учун шайтонга ривоят қилинади: «Набий сол- ганда юқорида тилга олинган
Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят имконият эшигини очади. лаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадяни одобларга риоя қилиш дунёвий
қилинади: «Бир киши: «Ё Расулуллоҳ, қабул қилар эдилар ва унга кўра ҳаётимиз учун ҳам, охиратимиз
амалларнинг афзали қайси?» деди. Биламизки, аксарият одамлар: тақдирлар эдилар» (Имом Тер- учун ҳам манфаатлидир. Аксин-
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи «Фалончи мана бу совғамни наза- мизий ривояти). Демак, Набий ча сарфлаган маблағимиз билан
ва саллам: «Мусулмоннинг қал- рига илармикан, камситмасмикан», соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадя ўзимизга фақат зиённи сотиб
бига хурсандчилик киритишинг деган минг истиҳолада туҳфа тан- берувчини берган ҳадясидан аф- олган бўламиз. Аллоҳ таоло ҳар
ёки ундан қарзини узишинг ёки лайди. Бу нотўғри. Ҳадянинг катта- зали билан ёки ўшанинг мислидек биримизни эзгу амалларда бар-
унга таом беришинг», дедилар» кичиги бўлмайди, энг муҳими, чин нарса билан тақдирлаганлар. давом қилсин!
(Имом Табароний ривояти). кўнгилдан қилинганидир. Мусул-
мон киши бундай янглиш тушунча- Миннат савобни Муҳаммадюсуф ТЎРАҚУЛОВ,
Бу амалнинг одобларида га бормаслиги, ўзи томонидан ҳам, кетказади Андижон вилояти
ҳадяни кимга бериш муҳим ўзига нисбатан ҳам шундай муо- Олтинкўл тумани
саналади. Шу маънода ҳадя бе- мала қилинишига йўл қўймаслиги Ҳайит байрамлари сингари му- бош имом-хатиби.
ришни яқин кишилардан бош- керак. Ёки «мен фалондай совға
лаш, хусусан, қавм-қариндош ва бергандим, шугина нарсани олиб
қўни-қўшниларга эътибор қара-
тиш лозим. Бу ўртадаги алоқа-
ларни янада мустаҳкамлашга,
жамият вакиллари орасида
Ўзбекистонда масжидлар
сони 2072 тага етди.
2020 йил ХАЛҚАРО ШАРҲ 29
№28 (1952-1955)
АФЎОНИСТОН:
мтианшчалқиқкантилнигйўлиСўнгги пайтларда
Абдували САЙБНАЗАРОВ,
Афғонистоннинг сиёсий шарҳловчи.
шимолий
вилоятларида қонли операцияларда қатнашаётган Герма-
тўқнашувлар сони ния ҳам халқаро кучларнинг қисқарти-
ортган. Қундуз, рилиши тинчлик қарор топишига боғ-
Таҳор, Бадахшон, лиқ бўлиши кераклигини таъкидлаяпти.
Сарипул ва Фарёбда Берлин фикрича, Толибон зўравонлик
кўламини пасайтириши, халқаро
“жанглар шиддати террорчиликка қарши эканини намоён
кучаймоқда. этиши ва афғон ҳукумати билан тинч-
Шарҳловчилар лик музокараларини бошлаши керак.
назарида Толибон Толибоннинг ўзи асирларни алмашиш
ҳужумлари жараёнининг чўзилишига йўл қўйиб
бундан-да ошиши бўлмаслиги юзасидан огоҳлантир-
мумкин. моқда. Афсуски, афғонлараро тинч-
Шимолий вилоятлардаги хавфсиз- бири ўзларидаги мингта афғон маҳку- келишуви афғон ҳукумати ва ҳаракат лик музокаралари бошланишига бир
баҳя қолганида яна қайсидир учинчи
лик ҳолатини ўрганиш учун Мозори мини озод этиш эвазига Афғонистон орасидаги илк юзма-юз мулоқот- давлатларнинг аралашуви билан сулҳ
орзулари чиппакка чиқмоқда.
Шарифга келган НАТО кучларининг ҳукумати қамоқхоналарида сақланаёт- лар, бунинг ортидан Афғонистонда
Ўзбекистон — тинчлик
Афғонистондаги бош қўмондони ган беш минг аъзосини қўйиб юбори- доимий тинчликка йўл очиши керак. тарафдори
Скотт Миллер толибларни зўравон- лишидир. Томонлар барча маҳкумлар- Ҳали март ойидаёқ бошланиши кўзда Қўшни Афғонистонда тинчлик
қарор топишидан манфаатдор томон-
ликларни камайтиришга чақирмоқда. нинг тақдири юзасидан бир тўхтамга тутилган афғонлараро мулоқотлар эса, лардан бири Ўзбекистон ҳисоблана-
ди. Яқинда Ўзбекистон ташқи ишлар
«Афғонистондаги вазиятни кузатиб келишган. Аммо "оғир жиноятлар" ҳанузга қадар амалга ошмай келади. вазирлиги Лоя Жирғанинг қарорини
расман олқишлаб чиқди. Бу юзасидан
турибмиз. Афғон халқи нима хоҳлаёт- содир этган 400 нафар Толибон Бунга сабаб зиддиятли президент тарқатилган баёнотда «музокаралар
жараёни бошланишини тўлиқ қўл-
ганини яхши биламиз, уларга тинчлик маҳкумининг тақдири ҳануз ноаниқ сайлови натижалари ортидан, мамла- лаб-қувватлаш» билдирилган. Баёнот
якунида эса, «Ўзбекистон тинчлик жа-
керак. Толиблардан зўравонликлар қолаётганди. Афғон ҳукумати худди шу кат тарихида кузатилмаган воқелик юз раёнини илгари суришда ҳар жиҳатдан
ёрдам кўрсатишда давом этиши»ни
кўламини чеклаш талаб қилинмоқда. масалани муҳокама этиб олиш учун берди. Афғонистонда бирваракайига таъкидлади. Трамп маъмурияти ҳам
орада янги Ўзбекистоннинг тинчлик
Афғон ҳарбийлари билан ҳамкорлик 7 август куни мамлакат тажрибаси- қўшалоқ президент ҳокимият тепаси- жараёнидаги ролини ошкора олқиш-
лаб келди, пандемияга қарамай, яқинда
масаласи ҳам муҳокамада», — дей- даги энг йирик йиғин — Лоя Жирғани га келди. Сайловда асосий мухолиф ўзининг Афғонистон бўйича махсус
вакили Залмай Халилзодни яна бир
ди Миллер. Ҳукумат хавфсизликни чақирди. Анъанага мувофиқ, Жирғада номзодлар бўлган амалдаги президент бор Тошкентга юборди. Толибон ҳам
расмий Тошкентнинг бу йўлдаги саъй-
таъминлашга катта эътибор қарати- Афғонистоннинг бутун давлат аҳа- ва собиқ ижроий раис фақат яқинда — ҳаракатларини беэътибор қолдирмади,
яқин-яқингача ҳам Доҳа ва ҳам Ўзбе-
лаётганини таъкидлаб келса-да, вазият миятига молик масалаларигина кўриб май ойидагина бир сиёсий келишувга кистоннинг ўзида улар билан музока-
ралар олиб борилди.
тез юмшашидан умид қилиш қийин. чиқилади. Унда минглаб вакиллар келишган, ҳокимиятни бўлишишга
Хуллас, 18 йилдан буён толибон
Фарёб — жанглар кучайган вилоятлар- бутун Афғонистонни намоён этади. рози бўлишган. Ярашув ортидан ва халқаро коалиция ўртасида тўх-
тамаётган жанглардан сўнг АҚШ ва
дан бири. Ҳукуматга кўра, икки кунда Лоя Жирға аъзоларининг аксарияти То- Муҳаммад Ашраф Ғани якка президент «Толибон» ҳаракати ўртасида битим
имзоланиши, албатта, бутун минтақа
58 толиб ҳалок бўлган. Тўқнашувлар либон маҳбусларини шартли равишда бўлиб қолди, доктор Абдулла Абдулла учун муҳим воқеадир. Бунинг Афғо-
нистондаги тинчлик учун аҳамиятини
натижасида тинч аҳоли вакиллари ҳам озод этиш учун овоз берган. Бу афғон эса, айнан тинчлик музокараларига баҳолаш мушкул вазифа. Аммо олдин-
да ҳали мураккаб иш турибди. Кўплаб
жон берган. Маҳаллий ҳукумат бир гуруҳлари орасида тинчлик музокара- масъул янги кенгаш раҳбарлигини қийин, нозик муаммолар сақланиб қол-
моқда. Аслини олганда, АҚШ ва толиб-
неча йилдан бери толиблар назорати- лари бошланишига йўл очиши мумкин эгаллади. лар ўртасидаги битим тинчликка олиб
борувчи йўлнинг ниҳояси эмас, балки
да бўлган Фарёб — Жузжон трассасини эди. Толибон гуруҳи қолган 400 маҳбус Учинчи қўл ҳаммасини фақат бошланишидир. Ҳозир бевосита
тозалашга уринмоқда. Бундай опера- озод этилиши биланоқ уч кун ичида барбод қилмоқда... тинчлик жараёни, афғонлараро тўғри-
циялар аввал ҳам бир неча бор синаб тинчлик музокараларини бошлашга дан-тўғри мулоқотни бошлаш муҳим.
кўрилган: ҳеч қандай натижа чиқмаган. ваъда берди ҳам. Афсуски, АҚШнинг Европадаги Шу муносабат билан имкон қадар
тезда ҳукумат ва мухолифат делега-
Толибларнинг шарти Афғонлараро мулоқотлар иттифоқчилари Толибоннинг тинчлик цияларини шакллантириш, Афғонис-
нима? нима учун ҳанузгача жараёнлари доирасидаги асирлари- тонни тинч йўллар билан қайта тиклаш
амалга ошмаяпти? нинг сўнгги гуруҳини озод этилишига барча масалалари бўйича конструктив
Афғонистоннинг шимолий вилоят- қарши чиқди. Биринчи бўлиб Франция мулоқотни бошлаш жуда муҳимдир. Бу
жараён ҳар қандай ташқи аралашув-
ларида давом этаётган беқарор вазият Кўпчилик тарихий қарор қабул ўз позициясини эълон қилди. Европа дан холи бўлиши керак. Бир сўз билан
учун ҳукумат айбланмоқда. Вилоят- қилинганидан мамнун бўлди. Энди Иттифоқининг бошқа аъзо давлатлари айтганда, Афғонистон тақдири афғон-
лардаги фаол сиёсий гуруҳлар ўртаси- Доҳада толибон ва ҳукумат тинч- ҳам бунга қўшилиши кутилмоқда. Бу ларнинг ўз қўлидадир.
даги зиддиятлар ҳам вазиятга салбий лик ўрнатиш юзасидан музокаралар ҳолат Кобулда толиблар иштирокида
таъсир кўрсатмоқда. Шунингдек, бошланишига йўл очилгандек бўлди. ҳукумат тузилишидан манфаатдор
масъулиятини ҳеч бир гуруҳ ўз зимма- Бу ҳодиса юз беришини шу йил ноябрь бўлмаган, жараёнлар чўзилишини
сига олмаётган хуружлар ҳам содир ойида АҚШда навбатдаги президент хохлайдиган кучлар фойдасига ўйна-
этилмоқда. Хусусан, 20 август куни сайловида ғолиб чиқишни кўзлаган ши табиий. Париж энг кўзга кўринган
Балх вилоятининг Ҳайратон тумани Трамп кўпроқ истаётганди. Трамп жангарилар озод этилишига қарши.
ҳудудида «Ўзбекистон темир йўллари» маъмурияти сайловга қадар Афғонис- Франция назарида озод этилиши мум-
таркибидаги «Сўғдиёна транс» ком- тон масаласини бир ёқли қилиб олиш, кин бўлганлар орасида Афғонистонда
панияси ходимлари нишонга олинган афғон тупроғидаги қўшинлари сонини Франциянинг бир неча фуқаролари-
эди. Афғон ҳукумати айбдорларни кескин қисқартириш ва келаси йил ни ўлдиришда айбланиб озодликдан
топиб жазолашга ваъда берди. ўрталарига бориб, буткул олиб чиқиб маҳрум этилган террорчилар бор.
кетишни истайди. Бу эса Афғонистон Президент Муҳаммад Ашраф Ғанининг
Айтиш жоизки, сўнгги пайтларда Толибон ҳаракати аввалбошдан илгари ўзи ҳам 400 нафар толибнинг озод
яна Афғонистонда доимий ярашувни суриб келаётган энг асосий талаблар- этилишини ва тинчлик жараёнлари
қарор топтириш ҳаракатларига зўр дан бири бўлади. Худди шу мақсадда бошланишидан у қадар манфаатдор
берилган. АҚШ ва минтақа давлатла- маъмурият сўнгги пайтларда томон- эмас. Расмий Кобул АҚШ ва коалиция
ри бу борадаги музокараларда фаол. ларга яна ўз босимини кучайтирган, қўшинларининг ҳам бу қадар тез олиб
Афғонистон Толибон ҳаракати эса, томонларни тезроқ бир тўхтамга чиқиб кетилаётганидан ташвишда.
бунинг учун қатор шартларини илгари келишга чақирган. Тарихий тинчлик Афғонистон шимолида тинчликпарвар
сурганди. Улардан энг муҳимларидан
Осиё тараққиёт банки юртимизда бир нечта
ГЭС қурилиши учун маблағ ажратади.
30 СПОРТ 2020 йил
№28 (1952-1955)
Карантин даврида
«СПОРТ
ВАЗИРЛИГИ»
нима билан банд?2020 йил нафақат мам-
пиадасига муносиб тайёргарлик Олимпия тарбия, спорт, ёшлар ва туризм
лакатимиз, балки дунё кўриш доимий эътиборимизда. ўйинларига университети филиали ташкил
спортида муҳим йил Машғулотлар мураккаб вазиятга йўлланмаларни этилганди. Филиалга 2019-2020
бўлиши кутилаётганди. қарамасдан тасдиқланган дастур тўғридан-тўғри ўқув йилида 150 нафар (шундан 45
Жумладан, 24 июль – 9 асосида олиб борилмоқда. Ҳар тақдим этувчи таси давлат гранти асосида) тала-
август кунлари кунчиқар бир олимпиячи учун уй шароити- 20 га яқин ба ўқишга қабул қилинди. Филиал
юрт — Японияда XXXII да машғулотларни тўлақонли олиб халқаро мусобақа биносида амалга оширилаётган
ёзги Олимпия ўйинлари бориши, уларнинг саломатлик- ўтказилмай қолди. ишлар якунига етмаганлиги сабаб-
ўтказилиши белгилан- ларини мунтазам назорат қилиш ли 2019-2020 ўқув йилида талаба-
ган, юртимизда ҳам борасида махсус дастур ишлаб Олимпиадага йўлланмалар лар Ўзбекистон давлат жисмоний
кўплаб нуфузли мусо- чиқилиб, кунлик, ҳафталик машғу- кўпайиши мумкинми? тарбия ва спорт университетида
лотлари таҳлил этиб борилмоқда. шу олийгоҳнинг профессор-ўқи-
“бақалар ва тадбирлар Жисмоний ва руҳий мувозанатла- 2021 йилга қолдирилган Олим- тувчилари раҳбарлигида таҳсил
ўтиши лозим эди. Аммо ри бириктирилган шифокорлар, пия ўйинларига ҳозиргача спорт- олишди. Мазкур филиалда спорт
коронавирус пандемия- диетолог ва руҳшунослар орқали чиларимиз 15 та спорт тури бўйича фаолияти йўналиши, яъни спорт-
(теннис, велосипед, байдарка ва нинг асосан ўйин турлари, жумла-
си туфайли режалар кузатувда. каноэда эшкак эшиш, юнон-рум ку- дан, футбол, волейбол, баскетбол,
раши, оғир атлетика, спорт гимнас- қўл тўпи, теннис ва енгил атлетика
буткул ўзгариб кетди. Хорижлик мураббийлар бўйича мутахассислар, тренерлар
карантинда ҳам тайёрланади.
«Токио–2020» бир йил Ўзбекистонда қолди
Манзилли дастур доирасида
кейинга сурилди, кўп- Россия давлат жисмоний тарбия,
ёшлар, спорт ва туризм универ-
лаб спорт тадбирлари Спортчиларимизнинг Олим- тикаси, енгил атлетика, замонавий ситетининг Самарқанд филиали
учун 400 ўринли ётоқхона қури-
кечиктирилди ёки бекор пия ва Паралимпия ўйинларига бешкураш, таэквондо WTF, бокс, лиши ҳамда мавжуд ўқув бино-
ларини таъмирлаш учун жами
қилинди. муносиб тайёргарлик кўриши- пара ўқ отиш, параканоэ, пара 21,0 млрд. сўм маблағ ажратилган
бўлиб, бу ерда амалга оширилаёт-
ни таъминлаш мақсадида 13 та сузиш, пара енгил атлетика, пара ган қурилиш-таъмирлаш ишлари
якунланиш арафасида.
Хуллас, орзулар, режалар, спорт тури бўйича 18 та хорижий таэквондо) жами 40 та йўлланмани
Хулоса ўрнида
мақсадлар ўзгарди. Хўш, ҳозирги тренер жалб қилинган. Уларнинг қўлга киритган. Афсуски, пандемия
Бу йил барча жабҳаларда бўлгани
мураккаб шароитда Ўзбекистон аксарияти, аниқроғи, 15 нафари сабабли Олимпия ўйинларига каби жисмоний тарбия ва спорт
соҳаси вакиллари учун ҳам синов-
Республикаси Жисмоний тарбия карантин даврида ҳам юртимизда йўлланмаларни тўғридан-тўғри ли йил бўлмоқда. Лекин ҳали йил
якунлангани йўқ. Ҳозир Жисмоний
ва спорт вазирлигининг фаолияти қолиб, шогирдлари билан онлайн тақдим этувчи 20 га яқин халқа- тарбия ва спорт вазирлиги тегишли
қандай ташкил этилмоқда? Шу ва шуғулланди. Бундан ташқари, ро мусобақа ўтказилмай қолди. ташкилотлар билан ҳамкорликда
2020 йилнинг қолган даври учун
бошқа саволлар юзасидан Жисмо- Олимпия спорт турлари бўйича Ҳозир Халқаро олимпия қўмитаси алоҳида, қисқартирилган спорт
мусобақалари тақвимини ишлаб
ний тарбия ва спорт вазирлиги миллий терма жамоаларга жалб қолдирилган саралаш мусобақа- чиққан. Бунда муҳим чемпионат-
лар, халқаро турнирлар эътибордан
ахборот хизмати раҳбари Отабек этилган хорижлик малакали тре- ларининг муддатларини кўриб четда қолмайди. Карантин даври
Эшмаматовнинг фикрлари билан нер-маслаҳатчи ва мутахассислар чиқмоқда. Республика махсус ко- ортда қолиши билан шиддатли
қизиқдик. миссияси Олимпия спорт турлари спорт мусобақалари, қизғин белла-
билан ҳудудлардаги ёш ва иқти- шувлар даври бошланади. Айниқса,
бўйича мамлакат терма жамоаси аҳолининг турли қатламларини
Машғулотлар дорли спортчилар учун онлайн аъзоларига спорт мажмуаларида қамраб оладиган оммавий спорт
масофадан олиб маҳорат дарслари ўтказилмоқда. Токио ўйинларига тайёргарлик тадбирларига кенг ўрин берилади.
Аниқ мисоллар билан айтадиган Мақсад аниқ — юртдошларимиз
борилмоқда кўришни бошлашга рухсат бер- орасида фаол соғлом турмуш тарзи
бўлсам, шу кунгача Ўзбекистон кўникмасини шакллантириш, аҳоли
ган. Шунга асосан, ҳозир терма саломатлигини янада мустаҳ-
— Пандемия бошланишида дзюдо федерацияси томонидан жамоаларимиз аъзолари махсус камлаш.
спорт ташкилотлари, федерация- япониялик мутахассис Тому Тори базаларда карантин қоидаларига
лар, спорт мактабларида бундай иштирокида Қорақалпоғистон қатъий амал қилган ҳолда ва ши- Улуғбек ИБОДИНОВ
шароитда ишни қандай ташкил Республикаси, Хоразм, Бухоро, фокорларнинг доимий назорати тайёрлади.
этиш, машғулотлар узлуксизлиги- Андижон, Фарғона, Наманган ви- остида ўқув йиғинларга киришган.
ни таъминлаш, айниқса, нуфузли лоятларида, Ўзбекистон ВТФ таэк- Таҳлилларимизга кўра, спортчила-
мусобақаларга тайёргарлик олиб вондо ассоциацияси ташаббуси римиз 22 та спорт туридан Олим-
бораётган спортчиларнинг жис- билан жанубий кореялик мутахас- пия ва Паралимпия ўйинларининг
моний юксак ҳолатини сақлаб сис Жинг Юнг Ким иштирокида яна 74 та йўлланмасини қўлга
қолиш масаласида сусткашликка Андижон, Фарғона ҳамда Наман- киритиш остонасида турибди.
йўл қўйилган вазиятлар ҳам бўлди, ган вилоятларида, Ўзбекистон
— дейди О.Эшмаматов. — Бироқ спорт курашлари ассоциацияси Россия давлати
кўрилган тизимли чора-тадбир- ташаббуси билан мураббийлар жисмоний тарбия
лар натижасида машғулотларни Арсен Ахметов ҳамда Заза Си- университетининг
масофадан олиб бориш дастури лагадзе иштирокида барча ҳу- юртимиздаги филиали
ишлаб чиқилди. Бу борадаги мах- дудларда онлайн семинар ҳамда қачон битказилади
сус ўқув режалар ва машғулотлар маҳорат дарслари ташкил этилди.
мундарижаси спорт мактаблари Тажрибали мураббийлардан бугун Президентимизнинг қарорига
ва федерациялар орқали ҳар бир олинаётган билим ва тажриба эса мувофиқ, ўтган йили Самарқанд
тренерга етказилган. Токио Олим- уларга келгуси фаолиятида қўл шаҳрида Россия давлат жисмоний
келишига шубҳа йўқ.
2020 йилда Ўзбекистонда бўлиб ўтиши режалаштирилган
U-19 Осиё чемпионати бошқа муддатга кўчирилди.
2020 йил ИЛМ-ФАН 31
№28 (1952-1955)
“Хаёлот инсон ИЛМИЙ
тафаккури би-
лан реалликка ДАРАЖА
айланади. Янги
билимларни ўз- олиш талаблари эскирдими?
лаштирмаслик
жамиятларни бир (1-мақола)
қолипга солиб
қўяди. Натижада борот маркази эса Scopus маъ- дейди Н.Авезова. – Ziyonet.uz, жалб қилиш вақти келди. Илмий
дунё тамаддундан лумотлар базасидан чиқарилган Uzscite.uz, Uzbekistan Research фаолият жараёнида кўчирма-
тўхтайди. Бир хил журналларда олимларимизнинг Online каби илмий ахборот плат- чиликнинг олдини олиш бўйича
рангдаги оламда чоп этилган мақолаларини таҳлил формалари шулар сирасидан. дунёнинг етакчи антиплагиат ти-
яшаш кимдадир қилди. Маълум бўлишича, 2017- Ziyonet.uz тармоғи, асосан, таъ- зимлари билан ҳамкорлик қилиш,
қизиқиш уйғотиши 2018 йилларда 1121 та мақола чоп лим соҳасида яратилган ишлан- икки карра аноним тақриз(рецен-
эса душвор. Унда этилган, бироқ улардан 10 таси малар – дарсликлар, ўқув-услу- зия)дан ўтказиш (double-blind peer
яшашга иштиёқ маълумотлар базасидан чиқарил- бий қўлланмалар, рефератлар ва review) амалиётини йўлга қўйиш
қолармикин? Асло ган журналларда нашр қилинган. бошқаларни қамраб олса, Uzscite. шарт. Шунингдек, илмий-тех-
йўқ. Боиси илм- uz ва Uzbekistan Research Online ник журнал фаолиятини халқаро
фан ҳамиша тарақ- Аслида олимларимизнинг изла- Ўзбекистон илмий журналлари андозалар асосида баҳолаш ҳамда
қиётда бирламчи нишлари натижаси дунё тан олган рецензиядан ўтказилувчи рақамли чоп этилган илмий мақолалар-
куч бўлган. Тафак- маълумотлар базасида нечоғли платформадир. га бевосита иқтибос келтириш
курда кучлилар бу салмоққа эга? Тадқиқотчилар имкониятини яратиш керак. Бу, ўз
кун дунёни бошқа- халқаро базалар билан ишлашда Албатта, бу билан кифояланиб навбатида, Европа тажрибаси ва
раётгани сўзимиз- қандай камчиликларга йўл қўй- бўлмайди. Шу боис илм-фан ва халқаро андозалар асосида жур-
га исбот. моқда? таълим соҳасида юқори самара- налнинг электрон веб-сайтини
дорликка эришишни таъминлаш ишга тушириш талабини қўяди.
Шу кунгача илм кишига маблағ – Бугун дунёда Web of Science, учун рефератлар, мақолалар, Шу билан бирга, ягона миллий
олиб келади, деб билардик. Би- Scopus, РИНЦ, AgriS, GeoRef, CAS диссертацияларнинг ягона Мил- ҳаволалар кўрсаткичини ташкил
роқ илмий изланувчилар орасида каби тан олинган бир қанча илмий лий илмий-ахборот маълумотлар қилиш ҳамда Миллий илмий-ахбо-
юриб бир нарсага амин бўлдик: нашрларнинг халқаро рефератив базасини яратиш устида иш олиб рот маълумотлар базасини ярати-
илм учун ҳам маблағ тикиш керак маълумотлар базалари мавжуд, борилмоқда. Бу илмий журнал- шимиз лозим.
экан (фойдаланиш учун сотиб – дейди Илмий-техник ахборот ларнинг натижадорлиги ва сама-
олинадиган адабиётлар назарда маркази бўлим бошлиғи, техни- радорлигини баҳолашни амалга Илмий изланишлар натижала-
тутилмаган). Қандай қилиб? ка фанлари доктори Нилуфар ошириш мақсадида республикада рини оммалаштириш, жаҳон ҳам-
Авезова. – Web of Science ҳамда чоп этилувчи илмий журналлар жамиятига етказиш борасида иш-
Ҳар нарсанинг ўз талаби, Scopus маълумотлар базалари матнларини ўзида жамлаган веб- лар бошлангани эътирофга лойиқ.
меъёри бор. Илмий даража олиш кўп тармоқли библиографик ва портал яратиш юзасидан танлов Бироқ лозим, керак, талаб этилади
ҳам худди шундай гап. Қайсидир иқтибослилик таҳлилини амалга эълон қилинган. каби изоҳлар билан кифояланиш
рўйхату Scopus базасида бўлган оширади. Жаҳонда кузатилаётган ярамайди. Назаримизда, бирон
журналда изланишлар натижала- пандемия сабабли мазкур маълу- Очиғини айтганда... илмий даражани олиш босқичла-
ри ҳақида мақола бериш лозим. мотлар базалари ўз платформала- рини, унга қўйилган талабларни
Йўқса, ишингиз тайёр бўлса-да, рини барча илмий изланувчилар Ўзбекистонда нашр этиладиган яна бир қур кўздан кечириш керак.
ҳимояга рухсат йўқ. Ҳа, майли учун очди. Бу илмий изланувчилар 2 та «Applied Solar Energy» («Ге- Хорижда мақола чоп этиш шарт,
дейсиз, кўнасиз. Изланишларин- учун айни муддаодир. Springer, лиотехника») ҳамда «Chemistry деган талаб қўйилгач қайси изла-
гизнинг баъзи қисмларидан илмий Elseiver, Wiley ва Informa каби рей- of Natural Compounds» («Табиий нувчи миллий базаларда чиқиш-
мақола тайёрлайсиз. Қани энди тинги юқори, халқаро маълумот- бирикмалар кимёси») журнали лар қилишга куч беради? Ҳимоя
уни шундайлигича қабул қилиш- лар базаларида индексацияланув- Scopus халқаро маълумотлар палласида қўшимча саволлар бе-
са. Кимдир обуна учун, бошқаси чи нашриёт уйлари журналларида базаси рўйхатига кирган. «Гелио- рилмаслиги учун ҳам фалон сўмга
етказиб бериш учун ҳақ сўрайди. олимларимизнинг илмий фаолият техника» халқаро илмий журна- ўша рўйхатда тиркалган журналда
Кетса-кетсин, ишим битса бўлди, натижалари эълон қилиб келин- лида 2017-2019 йиллар давомида мақола эълон қилади. Бундан ким
дея жимгина кўнасиз. моқда. Бу мамлакат илм-фани олимларимиз 148 та илмий ма- ютқазади бизми ёки ўша журнал
салоҳиятининг жаҳон ҳамжамия- қола нашр этган. Очиғини айтиш масъулларими? Шу ўринда ҳақли
Эътиборлиси, бугун хорижий ти олдидаги нуфузини белгилаб керак, мамлакатимиз миқёсида савол туғилади: ўзи чет элдаги
журналларда мақола чиқариш — беради. чоп этилаётган илмий журналлар- изланувчилар ҳам бизнинг жур-
бизнеснинг бир турига айланган. ни халқаро маълумотлар базала- налларга мақола беришадими?..
Биргина телеграм мессенжерида Миллий база рига кириши йўлида учрайдиган
йигирмадан ортиқ шундай хиз- яратилганми? тўсиқлар мавжуд: аксарият илмий Садоқат МАХСУМОВА
матларни таклиф қилувчи гуруҳ ва журналларнинг электрон веб-сай- «Mahalla»
каналлар бор. Хўш, улар қай дара- Нима учун илм аҳли изланиш- ти мавжуд эмас. Халқаро плагиат
жада ишончли? Боз устига, у ёки ларини халқаро базаларда эълон тизимлари билан ҳамкорлик йўлга
бу халқаро маълумотлар базаси қилиши керак? Аслида мамла- қўйилмаган. Илмий мақолалар-
ҳар йили янгиланиб турилса. кат илм-фани эришган ютуқлар нинг салоҳияти халқаро андоза-
миллий платформаларда бериб ларга жавоб бермайди.
Мана, масалан, жорий йилнинг борилиши керак эмасми? Наҳот
июнь ойида «Elsevier» илмий рақамлашаётган Ўзбекистонда Ечим сифатида
нашриёт уйи Scopus маълумотлар илмий ишлар натижалари кири-
базасидан чиқариб ташланган тиладиган миллий илмий-ахборот Муаммоларни бартараф этиш
журналларнинг янги рўйхатини базаларини яратиш ҳақида шу учун илмий журнал аниқ ихтисос-
эълон қилди. Илмий-техник ах- вақтгача ҳеч ким бош қотирмаган? ликка йўналтирилган (профилли)
бўлиши лозим. Таҳрир ҳайъати
– Илм-фан тараққиётининг аъзолигига муайян илмий йўна-
муҳим босқичи бўлган бу жараён лишда жаҳонда эътироф этил-
бизда аллақачон бошланган, – ган хорижий мутахассисларни
2021 йил 1 январдан бошлаб Адиблар хиёбони ҳамда
Тошкент тарихи музейи туристик йўналишларга киритилади.
32 СЎРАГАН ЭДИНГИЗ... 2020 йил
№28 (1952-1955)
ИЖОДЎзбекистонда янги Cержантларга энди Иш стажи
МУДОФААмукофот таъсис этилдидаража берилади қандай
ПЕНСИЯ ТИЗИМИ тасдиқланади?
— Юртимизда янги «Илҳом» мукофоти — Эшитишимча, яқинда миллий армиямизда
таъсис этилгани тўғрисида эшитдим. У сержант унвони бекор қилинар экан. Шу рост- — Пенсияга чиқаётган
кимларга берилади? ми? инсон учун иш стажини
тасдиқлаш масаласидаги
Яшнар СОЛИЖОНОВ. Алишер СОДИҚОВ. қоғозбозликлар катта ма-
Тошкент шаҳри. Термиз шаҳри шаққат экани кўпчиликка
сир эмас. Эшитишимча, шу
Фозил ЖАББОРОВ, Баҳром ЗУЛФИҚОРОВ, кунларда бу масалада ан-
Ёзувчилар уюшмаси раи- Мудофаа вазирлиги ахборот чагина енгилликлар жорий
сининг матбуот котиби: хизмати раҳбари, подполковник: қилинаётган экан. Булар
— Дарҳақиқат, мамлакати- — Йўқ. Сиз, жорий йил 25 август қандай енгилликлар?
миз ҳукуматининг 24 август куни қабул қилинган “Ўзбекистон
куни қабул қилган қарорига Республикаси фуқароларининг ҳар- Нурулло АКБАРОВ.
асосан, «Илҳом» мукофоти таъ- бий хизматни ўташ тартиби такомил- Ховос тумани.
сис этилди. Мазкур мукофот шоир ва лаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон
ёзувчилар ҳаёти ҳамда ижодини ўрга- Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига Махсума ОРТИҚОВА,
ниш, уларнинг асарларини таржима ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Миробод туманидаги
қилиш, шу асосда тадқиқотлар ўтказиш, Қонуннинг сержантлар масаласидаги бандини 5-сонли давлат нотариал
кино ва саҳна асарлари яратиш каби нотўғри тушунгансиз. Мазкур қонунга кўра, идораси катта нотариуси:
маънавий-маърифий, илмий-ижодий жа- Қуролли Кучларда сержант ҳарбий унвони ўр-
раёнларда энг юқори натижаларга эриш- нига III даражали сержант, II даражали сержант, — Вазирлар Маҳкамаси
ган олий таълим муассасаларида таҳсил I даражали сержант унвонлари таъсис этилди. қарори билан жорий йил 19
олаётган ҳамда фаолият юритаётган Қонун билан сержантлар таркибидаги ҳар- август куни Иш ҳақи ва иш
ёшларга берилади. бий хизматчиларни ҳарбий унвондан ножўя стажини тасдиқлаш ҳақида
Номзодларнинг ҳужжатлари рас- хатти-ҳаракатлар содир этилганлиги учун бош- архив маълумотномаси-
мийлаштирилиб, ҳар йили 15 апрелга қа интизомий жазо чоралари етарли бўлмаган ни бериш бўйича давлат
қадар танловни ўтказиш бўйича ташки- тақдирда, суднинг ёки вазирлик ва идоралар хизмати кўрсатишнинг
лий қўмитага тақдим этилади. Танлов раҳбарларининг қарорига кўра маҳрум этиш маъмурий регламенти тас-
ғолиблари — 1-ўрин учун – «Spark» мумкинлиги белгиланди. диқланди.
автомобили, махсус диплом ва ста-
туэтка, 2-ўрин учун – 30 млн. сўм пул Ўқишга кириш бўйича айрим Унга мувофиқ, жисмо-
мукофоти, махсус диплом ва статуэтка, имтиёзлар бекор қилинди ний шахслар ёки уларнинг
3-ўрин учун – 15 млн. сўм пул мукофо- яқин қариндошлари маъ-
ти, махсус диплом ва статуэтка билан — Олий таълим муассасасига ўқишга кириш лум ташкилотда ишлаган
тақдирланадилар. бўйича айрим имтиёзлар бекор қилинибди. Шу давридаги иш ҳақига оид
ИҚТИСОДИЁТ ҳақида маълумот берсангиз. ва ишлаганлиги тўғри-
ОЛИЙ ТАЪЛИМ сидаги иш стажига оид
Давлат хориждан товар Малоҳат ЭШОНОВА. маълумотнома олиш учун
сотиб олмайдими? Нарпай тумани. Давлат хизматлари марказ-
ларига (ДХМ) бориб ариза
— Эшитишимча, яқинда Президентимиз Фарҳод БАБАШЕВ, топширади ёки хизматдан
томонидан қабул қилинган қарорга кўра, Олий ва ўрта махсус таълим ва- электрон шаклда фойда-
энди давлат ташкилотлари фақат маҳал- ланиш учун Ягона инте-
лий корхоналар ишлаб чиқарган маҳсу- зирлиги матбуот хизмати раҳбари: рактив давлат хизматлари
лотларни харид қилиши мумкин экан. Шу —Вазирлар Маҳкамасининг 21 порталида (ЯИДХП) рўйхат-
хусусида билмоқчиман. дан ўтади. Ариза берувчи
август куни қабул қилинган қарорига сўровномани ўз электрон
Комрон ТУРСУНОВ. кўра, Олий таълим муассасаларининг рақамли имзоси билан
Поп тумани. бакалавриатига талабаларни ўқишга тасдиқлайди. Сўровномани
қабул қилиш тартиби тўғрисидаги низомга электрон рақамли имзо би-
Севара ЎРИНБОЕВА, ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Жумладан, лан тасдиқлаш имконияти
Адлия вазирлиги матбуот Бадиий академиянинг тасвирий санъат бўйича бўлмаганда тегишли имзо-
хизмати раҳбари: республика танлови ғолиблари ОТМга танловдан лар идентификация қилиш-
— Жорий йил 21 август куни ташқари кириш имтиҳонларисиз давлат грантлари нинг бошқа воситалари
Президентимиз «Маҳаллий асосида қабул қилиниши тартиби бекор қилинди. (дактилоскопия, электрон
ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувват- Эндиликда Бадиий академиянинг тасвирий имзо ва бошқалар) билан
лашга доир қўшимча чора-тадбирлар ва амалий санъат ҳамда дизайн йўналишлари ҳам тасдиқланиши мумкин.
тўғрисида»ги қарорни имзолади. Унга бўйича республика танлови ҳамда мазкур йўна-
мувофиқ, 2020 йил 1 ноябрдан устав лишлардаги халқаро танловларнинг ғолибларига Давлат архиви сўровно-
фондида давлат улуши 50 фоиз ва ундан Давлат комиссиясининг қарори билан тегишли ма келиб тушган вақтдан
ортиқ бўлган юридик шахсларнинг им- ОТМларнинг касбий (ижодий) имтиҳонларида бошлаб иш стажини тас-
порт товарлари харидларининг мақсадга соҳа бўйича энг юқори балл белгиланган фандан диқлашга оид маълумотно-
мувофиқлиги ҳар чоракда кузатув кен- максимал балл олиш имтиёзи берилади. Агар ма учун 5 иш кунидан, иш
гашлари томонидан мажбурий тартибда касбий (ижодий) имтиҳонларда энг юқори балл ҳақини тасдиқлашга оид
кўриб чиқилади. бир нечта фанлардан белгиланган бўлса, аби- маълумотнома учун 20 иш
Шунингдек, «Давлат харидлари тўғри- туриентга имтиёзли максимал балл олиш учун кунидан ошмаган муддатда
сида»ги қонун лойиҳаси (янги таҳрирда) фанлардан бирини танлаш ҳуқуқи берилади. тегишли QR-кодли маълу-
ишлаб чиқилади. Агар айрим таълим йўналишларида 1 та фан- мотнома шакллантиради
дан касбий (ижодий) имтиҳон ўтказиш белги- ҳамда ДХМга ёки ЯИДХПга
ланган бўлса, абитуриентга мазкур фан бўйича юборади. Бунда давлат хиз-
максимал балл берилади. мати кўрсатилганлиги учун
йиғим ундирилмайди.
Ўзб екистон Бош муҳаррир вазифасини Таҳририят манзили: Газета
Республикаси вақтинча бажарувчи Тошкент шаҳри, Мустақиллик таҳририят
Президенти Санжар ИСМАТОВ шоҳкўчаси, 59-уй. Индекс: 100192 компьютер
Администрацияси марказида
ҳузуридаги Ахборот Нашр навбатчиси: Ю. Хожиева Телефонлар: 71 233-39-89, саҳифаланди ва
Ижтимоий-сиёсий, ва оммавий Мусаҳҳиҳлар: Н. Азимова, Қабулхона: 71 237-56-80, офсет усулида
маънавий-маърифий газетаси коммуникациялар М. Назарова Котибият: 71 233-10-73. босилди.
агентлиги томонидан Навбатчи: Б. Ғозиддинов Факс:
МУАССИС: 2019 йил 24 сентябрда Саҳифаловчилар: И. Болтаев Нашр кўрсаткичи: 148
«Mahalla» nashriyot-matbaa uyi» 0019 рақами билан Ш. Бароқов Баҳоси келишилган нархда.
масъулияти чекланган жамияти давлат рўйхатидан
ўтказилган. «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри,
Буюк Турон кўчаси, 41-уй. Формати — А-3, 8 босма табоқ. 23 750 нусхада чоп этилди. Буюртма Г-845 123456
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
«Mahalla» газетасининг 28 сони
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
«Mahalla» газетаси
- 1 - 32
Pages: