คู่มือ การบริหารจัดการขยะในโรงเรียนปลอดขยะ (ZERO WASTE SCHOOL) โรงเรียนบ้านจำปุย

ก

คมู่ อื

การบรหิ ารจดั การขยะในโรงเรียนปลอดขยะ

(ZERO WASTE SCHOOL)
โรงเรียนบ้านจาปุย

สานกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาลาปาง เขต 1
ปกี ารศึกษา 2564

สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน

ก

คำนำ

สืบเนื่องจากปัจจุบันปัญหาเกี่ยวกับขยะเป็นมลพิษที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตทั้งทางตรง และ
ทางอ้อมเป็นเร่ืองเรง่ ด่วนทที่ ุกคนต้องร่วมมอื ร่วมใจกนั คดั แยกการโดยการลดขยะ และนาขยะมูลฝอยกลับมา
ใชป้ ระโยชนใ์ ห้มากท่ีสุด อันจะส่งผลให้ปริมาณขยะมูลฝอยในสถานศึกษาลดลง เพ่ือนาไปสู่การเปลี่ยนแปลง
พฤติกรรมให้มีวิถีปลอดขยะ Zero Waste society ตามหลัก3rs (Reduce : การลดปริมาณขยะ Reuse :
การใช้ซ้า และRecycle : การนากลบั มาใช้ใหม่

ทางโรงเรียนบ้านจาปุย สังกัดสานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาลาปาง เขต 1 ได้ตระหนักถึง
ปัญหาที่เกดิ จากขยะมลู ฝอยของสถานศึกษา จึงได้จัดทาคู่มือการบริหารจัดการขยะในสถานศึกษา ในการลด
ปรมิ าณขยะ คัดแยกและใช้ประโยชน์จากขยะมลู ฝอย เพ่ือนาไปใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการลด การ
คัดแยก และการนาขยะมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ เพื่อมุ่งสู่เป้าหมายในการลดปริมาณขยะมูลฝอย ณ
แหล่งกาเนิด เน้ือหาในคู่มือการบริหารจัดการขยะในสถานศึกษาเล่มนี้ เพื่อเป็นแนวทางในการจัดทากิจ
ก ร ร ม ก าร บ ริ ห าร จั ดก าร ข ยะ ให้เ หลื อศูน ย์ ส ามา ร ถ น า ไ ปป ร ะ ยุก ต์ ใช้ ตาม คว ามเ หม าะ ส ม กั บบริ บท ขอ ง
สถานศกึ ษา

หวังเป็นอย่างยิ่งว่า คู่มือฉบับน้ีจะเป็นประโยชน์ในการบริหารจัดการขยะในสถานศึกษาในการลด
ปริมาณขยะการใช้ซา้ การนากลบั มาใชใ้ หม่ เพ่ือการแกไ้ ขปัญหาผลกระทบ จากขยะมลู ฝอยในสถานศึกษาและ
ชุมชนได้

คณะผ้จู ัดทา
6 กนั ยายน 2564

ข

สารบัญ

หน้า

สว่ นท่ี 1 ความเป็นมาและความสาคัญของปญั หา 1
วตั ถปุ ระสงค์ 2

ผลท่ีคาดวา่ จะได้รับ 2
สว่ นที่ 2 แนวคิดทฤษฎกี ารบริหารจัดการขยะ 3
3
แนวคดิ ทฤษฎที ่ีเกย่ี วขอ้ งกับการบรหิ ารจัดการ 3
แนวคดิ ทฤษฎที ่ีเกี่ยวข้องกบั ขยะในโรงเรยี น 13
แนวคิดทฤษฎีท่ีเกย่ี วข้องกบั การพฒั นาหรือสรา้ งคูม่ ือ 14
สว่ นที่ 3 รูปแบบการบริหารจัดการขยะใน โรงเรยี นปลอดขยะ
17
ส่วนที่ 4 กจิ กรรมการบรหิ ารจัดการขยะ 18
นโยบายและการสนบั สนนุ จากผูบ้ ริหาร 18
กาหนดโครงการ หรือกาหนดกิจกรรมทีส่ อดคลอ้ งกบั แผนงานได้หลายกิจกรรม 20
ดาเนินงานตามแผน 20
การติดตาม (Monitoring)เก็บรวบรวมขอ้ มูล 21
แนวทางการดาเนนิ งาน การจดั ทางานวจิ ัยในประเดน็ ของการอนรุ ักษ์ทรพั ยากรธรรมชาติ
และสงิ่ แวดล้อม ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 22
ภาคผนวก 23
แผนการจัดการเรียนรู้ 28
ใบงานฐานการการเรยี นการบรหิ ารจัดการขยะในสถานศึกษา 40
คณะผจู้ ัดทา 41
บรรณานุกรม

1

สํ่ 1
1. ความเป็นมาและความสาคัญของปญั หา

ในปัจจุบันปัญหาสิ่งแวดล๎อมนับวันย่ิงทวีความรุนแรงและมีผลกระทบตํอทุกชีวิตบนโลก่สาเหตุ
สาคญั ของปัญหามาจากการกระทาของมนุษยท์ ั้งสิ้น่มนุษยน์ าทรัพยากรในโลกมาใชเ๎ ปน็ ประโยชน์แกํตน่โดย
ผํานกระบวนการผลิตกํอให๎เกิดมลพิษและของเสียในแตํละข้ันตอนของการผลิต่ไมํเพียงเทําน้ันมนุษย์ยังมี
วัฒนธรรมบริโภคนิยมที่ให๎ความสาคัญกับรูปลักษณ์ความสวยงามของสินค๎าและความสะดวกสบายในการ
บรโิ ภค่จากอดีตจนปัจจุบันทั้งภาครัฐและเอกชนได๎พยายามรณรงค์และหาวิธีการตําง่ๆ่มากมายเพื่อจะให๎
ประชาชนเกดิ จติ สานกึ และรวํ มกนั คัดแยกขยะอยาํ งถกู ต๎องแตยํ งั ไมํประสบผลสาเร็จ่ท้งั นี้เน่ืองจากประชาชน
ทัว่ ไปมสี วํ นรับร๎ูในเร่ืองการจัดการขยะในข้ันตอนตําง่ๆ่น๎อยมาก่โดยสํวนใหญํคิดวําไมํใชํหน๎าท่ีของตนแตํ
เป็นหน๎าที่ของรัฐ่จึงไมํให๎ความรํวมมือในการท้ิงขยะลงถังท่ีจัดไว๎หรือทิ้งขยะในท่ีส าธารณะ่ไมํชํวยกันลด
ปริมาณขยะและแยกขยะกํอนทิ้ง่ดังนั้นการแก๎ไขปัญหาขยะจึงจาเป็นจะต๎องสร๎างจิตสานึกและควรเร่ิม
ปลกู ฝังตง้ั แตํวัยเด็กให๎เกดิ ความรบั ผิดชอบในการมสี วํ นรวํ มและร๎ูจกั การแก๎ไขปญั หาของขยะให๎หมดไป

ปัจจุบนั ปญั หาขยะไดเ๎ พิ่มมากขนึ้ เรื่อย่ๆ่ซง่ึ อาจมสี าเหตุมาจากการขาดระบบการจัดการท่ีดีการขาด
พืน้ ทีร่ องรับปรมิ าณขยะ่รวมถึงการขาดจติ สานกึ ่ทาให๎พฤตกิ รรมการทง้ิ ขยะไมมํ กี ารคัดแยกขยะกํอนท้ิงไมํมี
การนาขยะมาใช๎ประโยชน์ใหมํ่โดยเฉพาะในชุมชนเมอื ง่ปริมาณขยะจงึ เพิ่มขึ้นอยํางมากโดยในปี่พ.ศ. 2552
มีปริมาณของขยะมากกวํา 15.0 ล๎านตันทว่ั ประเทศ่หรือคิดเฉลย่ี วนั ละ 41,410 ตัน/วัน (กรมควบคุมมลพิษ,
2553)

ปัญหาขยะจะไมํมีวันหมดไปหรือบรรเทาเบาบางลง่ถ๎ากระบวนการจัดการขยะไมํมีประสิทธิภาพ
เพียงพอ่ตลอดจนยังไมมํ ีจติ สานกึ ในการแกป๎ ัญหาขยะท่ีเกิดขนึ้ ่ดังนั้น่การสร๎างจติ สานึกในการจัดการขยะนี้
จึงควรเร่ิมตั้งแตํวัยเด็ก่เพ่ือเป็นการปลูกฝังจิตสานึกท่ีดีในการจัดการขยะให๎เกิดข้ึน่ซ่ึงจะสํงผลตํอการ
เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมให๎เป็นไปอยํางถาวร่อันจะสํงผลตํอการแก๎ปัญหาขยะได๎อยํางมีประสิทธิภาพ (อคิน่
รพีพฒั น์, 2548:่6)

การคดั แยกขยะ่นับเปน็ วธิ กี ารหน่งึ ของระบบการจัดการขยะ่เป็นการแก๎ไขปัญหาขยะที่ประชาชนมี
สวํ นรวํ มในการปูองกนั และแกไ๎ ข่การคดั แยกขยะ่ณ่แหลงํ กาเนิดเป็นการชวํ ยลดปริมาณขยะ่กํอนท่ีจะนาไป
กาจัดในขั้นตอนสดุ ทา๎ ยซึง่ เป็นขัน้ ตอนทีส่ าคัญในการจัดการกับขยะเป็นการลดรายจําย่อีกท้ังยังสร๎างรายได๎่
ท่ีเกิดจากการนาวสั ดุทแ่ี ยกออกมาน้นั ไปจาหนําย (ปรดี า่แยม๎ เจรญิ วงศ์, 2531: 130)

โรงเรียนเป็นสถาบันการศึกษาที่มีบทบาทสาคัญในการสร๎างจิตสานึกให๎เกิดขึ้นในตัวเด็ก่ซึ่งเด็ก
ในชํวงชั้นประถมศึกษาจะมีลักษณะพัฒนาการทางสติปัญญาท่ีเพ่ิมขึ้น่เด็กจะมีความก๎าวหน๎าทางด๎าน
ความคดิ ความเขา๎ ใจ่และการหาเหตุผลเพอื่ มาอธิบายสิง่ ตําง่ๆ่ไดอ๎ ยาํ งถูกตอ๎ งมากขนึ้ โรงเรียนบ๎านจาปุยเป็น
โรงเรียนขนาดเล็กมีการจัดการเรียนการสอนตั้งแตํระดับช้ันอนุบาลจนถึงระดับประถมศึกษาปีที่่6 ซ่ึง
โรงเรียนบ๎านจาปุยเป็นสถานศกึ ษาที่ให๎ความสนใจในเร่ืองปัญหาการจัดการขยะในโรงเรียนเนื่องจากเห็นวํา
เด็กและเยาวชนมศี กั ยภาพในการพัฒนาหรือสงํ เสรมิ ให๎เขา๎ มาทากิจกรรมในด๎านการจดั การขยะ่เพราะเด็กใน
วัยนี้มีความเจรญิ ทางราํ งกายและระดบั สติปญั ญา่ตลอดจนการเรยี นรูถ๎ งึ ปญั หาขยะ่ดังน้ันการแก๎ปัญหาด๎าน
ขยะทดี่ ีในระดบั หนึง่ จึงควรมํุงเน๎นไปสํกู ลุมํ เปูาหมายที่เป็นเด็กและเยาวชน

2

โรงเรียนบ๎านจาปุยมีจานวนนักเรียนท้ังส้ิน่89 คน่โดยแบํงออกเป็น่นักเรียนระดับช้ันอนุบาล
จานวน 16 คน่นักเรียนระดบั ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 1 ถงึ 6 จานวน่73 คน่สงั กัดสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ประถมศกึ ษาลาปาง่เขต่1 ปญั หาขยะเป็นปญั หาหนึ่งที่สํงผลกระทบตํอสภาพแวดล๎อมในโรงเรียนทาให๎เกิด
ทศั นวสิ ัยและภาพลักษณ์ท่ไี มดํ ่ี อันเนอ่ื งมาจากพฤตกิ รรมของนกั เรียนในด๎านการจัดการขยะ่รวมถึงมาตรการ
ตาํ ง่ๆ่ภายในโรงเรียนทส่ี ํงผลใหก๎ ารจดั การขยะภายในโรงเรยี นไมเํ กิดประสิทธิภาพทดี่ ีนกั ่ปญั หาขยะท่ีพบใน
โรงเรียนบ๎านจาปุย่แบํงได๎หลายประเภท่เชํน่ขยะอินทรีย์่ขยะทั่วไป่ขยะรีไซเคิล่และขยะอื่น่ๆ่ซ่ึงเป็น
ปัญหาท่คี วรไดร๎ ับการแกไ๎ ขอยาํ งจรงิ จงั โดยอาศยั ความรํวมมอื จากทุกฝุายในโรงเรยี น

ดว๎ ยเหตผุ ลดังท่ีกลําวมาขา๎ งตน๎ ่จงึ ทาให๎โรงเรียนบ๎านจาปุยจัดทาคูํมือการบริหารการจัดการขยะใน
โรงเรียนบ๎านจาปุย่โดยใช๎รูปแบบการบริหารแบบมีสํวนรํวม่5 ร่จานวน่5่ขั้นตอน่คือ่ขั้นตอนท่ี่1่่่่่่่่่่่่่่่่่
รํวมศึกษา่ข้ันตอนท่ี่2่รํวมวางแผน่่ขั้นตอนที่่3่รํวมปฏิบัติ่ขั้นตอนที่่4่รํวมสรุป่และขั้นตอนที่่5่่่่่่่่่่่่่่่่่
รํวมแลกเปล่ียนเรียนร๎ู่เพื่อเป็นกรอบแนวทางในการดาเนินงานวิจัยการบริหารการจัดการขยะในโรงเรียน
บ๎านจาปยุ ่ใหม๎ ีประสิทธิภาพและเพอื่ ประโยชนใ์ นการลดปริมาณขยะของโรงเรยี นบา๎ นจาปุย่ทงั้ ยังดาเนินการ
จัดกิจกรรมตํางๆ่ท่ีสามารถชํวยลดปริมาณขยะ่ได๎แกํ่กิจกรรมประดิษฐ์ส่ิงของจากกลํองนมและเศษวัสดุ
เหลือใช๎่การทาปุ๋ยอินทรีย์่รวมไปถึงการคัดแยกขยะกํอนท้ิง่เพื่อสร๎างจิตสานึกและปลูกฝังให๎นักเรียนเห็น
คุณคําของขยะและประโยชน์ของการคัดแยกขยะ่ซึ่งจะทาให๎คณะครูและนักเรียนโรงเรียนบ๎านจาปุย่ ่่่่่่่่่่่่่่่่
มคี วามรู๎ความเขา๎ ใจในการบริหารจดั การขยะ่และมสี ํวนรํวมในการแกป๎ ัญหาขยะภายในโรงเรียน

2. วัตถุประสงค์

เพือ่ สรา๎ งคมํู อื การบรหิ ารจดั การขยะแบบมีสวํ นรํวมของโรงเรียนบา๎ นจาปยุ

3. ประโยชนท์ ค่ี าดว่าจะได้รับ

่่ได๎รปู แบบการบรหิ ารจัดการขยะในโรงเรยี นบ๎านจาปุย

3

สว่ นที่ 2
แนวคิดและทฤษฎีการบริหารจดั การขยะ

การบริหารจัดการขยะของโรงเรียนบ๎านจาปุย่ได๎ศึกษาเอกสาร่หลักการและแนวคิดการบริหาร
จดั การขยะ่ดงั น้ี
2.1 แนวคดิ และทฤษฎีที่เกย่ี วข้องกบั การบรหิ ารจัดการ

2.1.1 ความเปน็ มาของขยะ กฎหมาย นโยบายรองรบั ปัญหาท่พี บในสภาพปัจจบุ นั สภาพ
ปัญหาท่ีพบในโรงเรียน

่่ตามพระราชบญั ญตั ิสงํ เสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดล๎อม่พ.ศ.่2535่ให๎คาจากัดความของคาวํา่
ของเสีย่หมายความวํา่ขยะมูลฝอย่สิ่งปฏิกูล่น้าเสีย่อากาศเสีย่มลสารหรือวัตถุอันตรายอื่นใด่ซึ่งถูกปลํอย
ทิง้ หรือมีทีม่ าจากแหลงํ กาเนิดมลพษิ ่รวมทั้งกากตะกอนหรอื สิ่งตกคา๎ งจากส่ิงเหลําน้ัน่ท่ีอยูํในสภาพของแข็ง
ของเหลวหรือก๏าซในทางวิชาการจะใช๎คาวํา่ขยะมูลฝอย่ซึ่งหมายถึง่บรรดาส่ิงของท่ีไมํต๎องการใช๎แล๎ว่ซ่ึง
สํวนใหญํจะเป็นของแข็ง่จะเนําเปื่อยหรือไมํก็ตาม่รวมตลอดถึง่เถ๎า่ซากสัตว์่มูลสัตว์่ฝุนละออง่และเศษ
วั ต ถุ ที่ทิ้ ง แ ล๎ว จ า กบ๎ า น เรื อ น ่ที่ พั ก อา ศั ย ่ ส ถ าน ที่ ตํ าง ่ ๆ ่ร ว ม ถึง ส ถ าน ท่ี สา ธ า ร ณ ะ ่ ตล า ด แล ะ โ ร ง ง า น
อุตสาหกรรม่ยกเว๎น่อุจจาระ่และปัสสาวะของมนุษย์่ซึ่งเป็นสิ่งปฏิกูล่วิธีจัดเก็บและกาจัดแตกตํางไปจาก
วิธีการจดั ขยะมูลฝอย่ปัจจุบัน่วิทยาการก๎าวหน๎า่ประชากรเพิ่มอยํางรวดเร็ว่อัตราการใช๎ท่ีดินเพ่ิมขึ้นเพ่ือ
ผลิตเครอ่ื งอปุ โภค่บรโิ ภค่อาหาร่ท่ีอยูํอาศัย่เปน็ เหตุใหเ๎ ศษส่ิงเหลอื ใช๎มีปรมิ าณมากข้นึ ่กอํ ให๎เกิดปัญหาของ
ขยะมูลฝอย

ประเภทมูลฝอยทีจ่ าแนกกนั ท่วั ไป มี 4 ประเภท

1. มูลฝอยอินทรีย์่เป็นสิ่งท่ียํอยสลายได๎งําย่เชํน่เศษอาหาร่ผัก่ผลไม๎่หญ๎า่ใบไม๎่กิ่งไม๎่ซากพืช่
ซากสตั ว์่เปน็ ต๎น

2. มูลฝอยรีไซเคิล่เป็นส่ิงที่ยังมีประโยชน์สามารถนาไปแปรรูปกลับมาใช๎ใหมํ่เชํน่กระดาษ่
พลาสตกิ ่แกว๎ ่โลหะ่กลํองเครอื่ งด่มื แบบ่UHT กระป๋อง่และแผนํ ซดี ี่เปน็ ต๎น

3. มูลฝอยอนั ตราย่เป็นส่ิงทม่ี ีองคป์ ระกอบหรือปนเปื้อนสารอันตราย่วัตถุมีพิษ่วัตถุกัดกรํอน่วัตถุ
ติดเชอื้ และวตั ถไุ วไฟ่เชนํ ่ถาํ นไฟฉาย่แบตเตอรี่่หลอดไฟฟลูออเรสเซนต์่ขวดน้ายาล๎างห๎องน้าและกระป๋อง
สเปรย์่เป็นต๎น

4. มูลฝอยท่ัวไป่หมายถึง่ส่ิงอื่นๆนอกเหนือจากข๎างต๎น่อาจนามาใช๎ใหมํได๎่แตํยํอยสลายยาก่ไมํ
คุ๎มคาํ ในการแปรรปู กลับมาใชใ๎ หมํ่เชนํ ่เศษผ๎า่เศษหนงั ่ซองบะหมี่กึง่ สาเรจ็ รูป่พลาสติกหํอขนม่เปน็ ต๎น

2.2 แนวคดิ และทฤษฎที เี่ กย่ี วขอ้ งกับขยะในโรงเรยี น
2.2.1 การบริหารจัดการขยะใน โรงเรยี นบา้ นจาปุย
การจดั การขยะมูลฝอยประเภทตาํ งๆ่ไดแ๎ ก่ํ มูลฝอยติดเชื้อ่ขยะพลาสตกิ ่ขยะอินทรีย์่่

ขยะอันตรายขยะอิเล็กทรอนิกส์

4

แนวคิด Zero Waste หรอื “ขยะเหลอื ศนู ย์”
เป็นแนวคิดในการสํงเสริมการหมุนเวียนทรัพยากร่กลับมาใช๎ใหมํ่เพ่ือให๎ทรัพยากรถูกใช๎อยําง่่่่่่่่่่

มีประสิทธิภาพสูงสุด่และลดขยะให๎เหลือน๎อยท่ีสุด่โดยใช๎หลักการ่3RS่(Reduce, Reuse , Recycle)่
รวมท้งั การออกแบบผลิตภัณฑ์่ให๎สามารถนากลับมาใช๎ใหมํได๎มากที่สุด่เพื่อเป็นการลดปริมาณของเสียท่ีต๎อง
สํงไป่กาจดั โดยวิธฝี งั กลบ่หรือเตาเผาใหม๎ ีปริมาณน๎อยท่สี ดุ
หัวใจสาคญั ของแนวคิดขยะเหลอื ศูนย์ (Zero Waste)

หวั ใจสาคัญของแนวคดิ ขยะเหลือศูนย่์ คอื การจัดการขยะทต่ี ๎นทาง่เน๎นการลดขยะ่ณ่แหลํงกาเนดิ ่
การใชซ๎ ้า่การคัดแยกเพ่ือนากลับมารไี ซเคิลกอํ นนาไปกาจดั ่ซ่งึ แตกตํางจากการจัดการขยะในปจั จุบันที่เนน๎
การกาจดั หรือจดั การขยะที่ปลายทางมากกวําการแก๎ไขท่ตี น๎ ทาง
การจดั การขยะเหลอื ศูนย์ (Zero Waste )

การจัดการขยะในอดตี ่ลด่ใชซ๎ ้า่นามาใชใ๎ หมํ่พลังใช๎ประโยชน์่กาจดั ในการจัดการขยะในปจั จุบนั ่
ลด่ใชซ๎ า้ ่นามาใชใ๎ หมํ่พลังงานใช๎ประโยชน์่กาจัด่ขยะเหลอื ศูนย์
การลดแยกขยะใหม้ ปี ระสิทธิภาพควรเริ่มจากต้นทาง

1. ใชแ๎ กว๎ สวํ นตวั แทนการใช๎แก๎วคร้ังเดียวแล๎วทิง้
2. ใชต๎ ะกรา๎ /ถุงผา๎ ในการจับจํายซือ้ ของ
หลักการ 3RS (Reduce, Reuse , Recycle)

1. Reduce ( ใชน้ อ้ ยหรอื ลดการใช้)
การลดปรมิ าณการใช๎ ใช๎เทาํ ท่ีจาเปน็ ่หลีกเล่ยี งการใช๎อยาํ งฟุมเฟอื ย่เพื่อลดปรมิ าณขยะ

พลาสตกิ โฟม่ท่กี าจัดยาก่ลดการสูญเปลํา่และลดปรมิ าณขยะมูลฝอยให๎มากท่สี ุด เชํนใช๎ผา๎ เชด็ หน๎าหรือผ๎า
เชด็ มือแทนกระดาษทิชชู รบั ประทานอาหารให๎หมด

2. Reuse (ใช้ซา้ )
การนาบรรจภุ ัณฑ์หรอื วัสดุเหลอื ใช๎กลบั มาใช๎อีกโดยไมํผํานกระบวนการแปรรูปหรอื แปรสภาพ

เชํนการใช๎ถํานไฟฉายแบบชาร์จใหมํได๎ เสื้อผ๎าเกํานาไปบริจาคหรือทาไม๎ถูพ้ืน่ซํอมแซมอุปกรณ์และส่ิงของ
ตํางๆ ใช๎กระดาษสองหน๎า่ใช๎สินค๎ามือสอง นากลํองเครื่องดื่ม่UHT มาแปรรูปเป็นหลังคาหรือโต๏ะ ขวด
พลาสตกิ ใส่(pet) มาแปรรูปเป็นเสอื้ กระป๋องอลูมิเนยี มมาหลอมผลิตเปน็ ขาเทยี ม

3. Recycle (แปรรปู ใชใ้ หม่)
่่่่่่่่่่การคดั แยกขยะทีส่ ามารถนามารไี ซเคลิ ได๎่เชํนกระดาษแก๎ว่พลาสติก่โลหะ่/่อลมู เิ นียม่่่่่่่่่่
เพอ่ื นามาแปรรูปเปน็ วตั ถุดบิ ในกระบวนการผลติ หรอื เพ่อื ผลติ เป็นผลติ ภัณฑใ์ หมํ

การลดขยะใน 4 ประเภท ไดแ้ ก่
1. ขยะมูลฝอยที่สง่ กาจดั ่หมายถึง่ขยะมูลฝอยท่ีหนํวยงานไมสํ ามารถดาเนินการหาวิธีเพอื่ นาไปใช๎

ประโยชนไ์ ด่๎ และสงํ ใหห๎ นวํ ยงานทร่ี บั ผดิ ชอบไปกาจัดตํอ่โดยสํวนมากจะเปน็ ขยะอนั ตรายและขยะท่วั ไป่่่่่่่
ไมํรวมถงึ ขยะจากการกํอสรา๎ ง่และขยะตดิ เชอื้ จากสถานพยาบาล

2. ถงุ พลาสตกิ หหู ิ้ว่หมายถึง่ถุงพลาสติกหหู ิว้ ่ท่ผี ลิตจากพลาสตกิ ทัว่ ไปทาให๎ยํอยสลายได๎ยาก
และสวํ นใหญํกลายเป็นขยะทนั ทหี ลังการใช๎งานเพยี งครั้งเดยี ว

3. แก้วพลาสติกใชค้ รั้งเดยี วทิ้ง่หมายถึง่แกว๎ พลาสติกทผี่ ลิตจากพลาสตกิ ท่วั ไปที่ไมอํ อกแบบมา
เพ่ือการใช๎ซ้าและสวํ นใหญกํ ลายเปน็ ขยะทันทีหลังการใช๎งานเพยี งครงั้ เดียว

5

4. โฟมบรรจอุ าหาร่หมายถงึ ่ภาชนะทีใ่ ช๎สาหรบั ใสํอาหารที่มีการทาจากโฟม่อนั ไดแ๎ กํ่กลอํ งข๎าว่
ถาดขนม่ถาดผลไม๎่ฯลฯ่แตไํ มํรวมถงึ ภาชนะท่ีทาจากพลาสตกิ หรือโฟมสาหรับใชก๎ ันกระแทก่หรือโฟม่
สาหรับใสํตัวอยํางเพอ่ื การทดลองหรอื วิเคราะห์ผลตามหน๎าที่ของแตํละหนํวยงาน

5R ะในการบรหิ ารจัดการขยะในสถานศึกษา ํ่
R1 (Reduce) ท่อี าจเกดิ ข้ึน่เชนํ น๎อยทส่ี ุด

R2 (Reuse) ซา้ ่เชนํ ่ นา้ ตาล่กา ท้ัง
นา
ำำ ำ
หน๎า นา
R3 (Repair)
ำ ำลายยาก่หรอื วสั ดุที่ใช๎คร้ังเดยี วทง้ิ ่เชนํ ่โฟม ปฏเิ สธการใช๎
R4 (Recycle)

R5 (Reject)

ผลิตภัณฑ์ท่ียํอยสลายยาก

1. ส 4
หมักทาป๋ยุ ได๎ ส
นามา

เศษของพืช่ผัก่ผลไม่๎ หรอื สัตว์

6

2. UHT ่
ำกลบั มาใช๎
ยางรถยนต่์

3.

1) ทา เกดิ
2)
อนั ตราย 3)
4)
5) ทา
6)
7)
8)
9)
10)

กา

สังเกตฉลาก่หรอื ภาพสญั ลักษณ์ทตี่ ิดบนภาชนะบรรจุ่เชนํ

1.สารไวไฟ่จะพบเห็นบนภาชนะที่บรรจุก๏าชหุงต๎ม่นา้ มนั เชือ้ เพลงิ ่ทินเนอร์่ผงกามะถนั
2.่สารมพี ิษ่จะพบเห็นบนภาชนะท่ีบรรจปุ ระเภทน้ายาล๎างหอ๎ งน้า่สารฆาํ แมลง่สารปรอทในหลอด
ฟลอู อเรสเซนต์
3.่สารกัดกรอํ น่จะพบเหน็ บนภาชนะท่ีบรรจุนา้ กรดในแบตเตอร่รี ถยนต์่หรือภาชนะนา้ ยาทาความ
สะอาดสังเกตจากคาเตือนท่รี ะบอุ ยํูข๎างภาชนะบรรจุเชนํ หา๎ มรับประทาน่หา๎ มเผา่อนั ตราย่DANGER,TOXIC

,CORROSIVE และFLAMMABLE เป็นตน๎
วธิ กี ารคดั แยกขยะ

ขยะทว่ั ไป

่่่่่ถงั ขยะสาธารณะสาหรับขยะประเภทนจ้ี ะเปน็ ่“สีน้าเงนิ ”ขยะทว่ั ไปเปน็ ขยะจาพวกเศษกระดาษ่
ซองพลาสติก่เปลอื กลูกอม่หรอื ของจาพวกที่ไมสํ ามารถนากลับมาใช๎ใหมํ่ทไี่ มคํ ๎มุ คํากับการนาไปรไี ซเคลิ ่

ขยะเหลํานีจ้ ะถูกนาไปกาจัดตามกระบวนการ่เชนํ ่การฝังกลบ่การเผาด๎วยเตาเผาขยะ่เป็นตน๎

7

ขยะเปยี ก
่่่่่ถงั ขยะสาธารณะสาหรับขยะประเภทน้ีจะเป็น่“สเี ขียว”ขยะเปียกเปน็ ขยะยํอยสลายงํายที่อยูํใน
รปู แบบของเศษอาหารท่ีกนิ เหลอื ่วตั ถดุ ิบทีเ่ นาํ เสียได๎งําย่ผลไม๎่ใบไม๎่กิ่งไม๎่ซากพืช่ซากสัตว์่ที่เมื่อทิ้งไว๎ไมํ
นานจะสํงกล่ินเหม็นรบกวน่ขยะเหลํานี้อาจสามารถนาไปใช๎ประโยชน์อ่ืนได๎่เชํน่การนาไปทาปุ๋ยอินทรีย์่
เป็นตน๎
ขยะรีไซเคลิ
่่่่่ถังขยะสาธารณะสาหรบั ขยะประเภทนจ้ี ะเป็น่“สเี หลอื ง”ขยะรไี ซเคลิ มกั เปน็ บรรจภุ ัณฑท์ ี่ใช๎
แล๎วหรือวสั ดุเหลอื ใช๎ทีส่ ามารถนาไปเขา๎ กระบวนการรไี ซเคิลได่๎ เชนํ ่แก๎ว่กระปอ๋ ง่ขวดน้า่เศษพลาสติก่ที่
สามารถนาไปหลอมเพอ่ื แปรรปู สาหรบั ใชป๎ ระโยชน์ได๎ตํอไป่ขยะประเภทนจี้ ะมีมูลคําสามารถเกบ็ ไวข๎ าย
ใหก๎ ับคนทร่ี ับซ้อื ของเกาํ ่เนอื่ งจากสามารถนาไปสร๎างประโยชน์ตอํ ได๎

ขยะอนั ตราย
ถังขยะสาธารณะสาหรับขยะประเภทน้ีจะเป็น่“สแี ดง”่ขยะอนั ตรายท่ีอาจมีสารปนเปอ้ื นไปกับ

สภาพแวดล๎อมได๎่เชํน่กระปอ๋ งสเปรย์่แบตเตอรี่่ถาํ ยไฟฉาย่อุปกรณอ์ เิ ล็คทรอนกิ ส์ที่เส่ือมสภาพ่ควรถูก
แยกออกจากขยะทั่วไป่เนอ่ื งจากขยะเหลาํ น้ีจะมีสารประกอบทางเคมีอนั ตรายหลายอยาํ งทต่ี ๎องถูกกาจัด
อยํางถูกวิธี

เมือ่ เราใช๎สอยส่งิ ใดๆจนไมสํ ามารถที่จะใช๎ประโยชนไ์ ดอ๎ ีกแล๎วเราก็จะท้ิงลงถังและเรียกขานมนั วาํ ่
“ขยะ”แตใํ นความเป็นจริงวัสดตุ ําง่ๆถ๎าไดใ๎ ช๎ประโยชน์อยาํ งเตม็ ทก่ี ย็ ังสร๎างทั้งมูลคาํ และคุณคําไดอ๎ กี ไมนํ ๎อย่
ซ่ึงเราอาจเรียกใหมํเป็น่“ทรัพยากร”
1. ขยะมลู ฝอย (Solid Waste) หมายถึง่เศษสิง่ เหลอื ใช๎และสง่ิ ปฏิกูลตํางๆ่ซ่ึงเกิดจากกจิ กรรมของ
มนษุ ยแ์ ละสัตว์่รวมถึงสิง่ อื่นใดทเ่ี ก็บกวาด
2. วสั ดุเหลอื ใช้ (Waste residues) หมายความถงึ ่สงิ่ ของ่เคร่อื งใช๎หรือสินค๎าท่ีผาํ นการใช๎งานแล๎วหรือ
หมดอายุการใช๎งานแล๎ว่หรือทีเ่ หลือจากความตอ๎ งการและไมํเป็นทตี่ อ๎ งการจะใช๎อีกตอํ ไป

2.1 วัสดเุ หลอื ใช้ทัว่ ไป่หมายความถึง่สิง่ ของหรอื สินคา๎ ที่ไมํใช๎แลว๎ แตํไมเํ ป็นอันตรายตอํ บุคคล่
ทรัพย์สินหรอื สงิ่ แวดลอ๎ ม่เชํน่ยางรถยนตเ์ ศษผ๎า่เศษไม๎

2.2 วสั ดุเหลอื ใชท้ เี่ ป็นอันตราย่หมายความถงึ สิง่ ของหรือสินคา๎ ทไี่ มใํ ชแ๎ ล๎วและปนเปอ้ื นหรือสัมผัสหรือ
มีสวํ นประกอบของวัตถอุ ันตรายตามพระราชบัญญัติวัตถอุ ันตราย่พ.ศ.่2535่เชนํ ่แบตเตอร่่ี ถํานไฟฉาย่
นา้ มนั เคร่อื งใชแ๎ ลว๎ ่ตัวทาละลายจากถนน่ตลาด่หรือทีอ่ น่ื ๆ่ทงั้ จากการผลิต่การบรโิ ภค่การขับถําย่การ
ดารงชวี ติ ่และอื่นๆ
่่่่่่่่่่ผลกระทบของขยะมูลฝอย่ไดแ๎ ก่ํ ปัญหากลน่ิ เหมน็ จากขยะมลู ฝอยสร๎างความราคาญใหแ๎ กํชุมชนพกั
อาศยั ่แหลํงน้าเนาํ เสียจากการท่ขี ยะมลู ฝอยมีอนิ ทรยี ส์ ารเนําเปอ่ื ยปะปนอยํู่เปน็ อนั ตรายตํอการดารงชีวิต
ของมนษุ ยแ์ ละสตั วน์ ้า่รวมทงั้ ผลเสยี ในด๎านการใชแ๎ หลงํ น้าเพ่ือการนนั ทนาการ่เปน็ แหลงํ เพาะพันธ์ุเช้อื โรค
และสตั วน์ าโรคตํางๆ่เชํน่หนู่ แมลงวนั ่เปน็ ต๎น่การกาจดั มูลฝอยทีไ่ มํถกู หลักวิชาการจะสรา๎ งความเดือดร๎อน
ราคาญแกผํ ทู๎ ่อี าศยั ข๎างเคียง่รวมทั้งสํงผลกระทบตอํ สิ่งแวดลอ๎ มและสขุ ภาพของประชาชน่ทาให๎ชุมชนขาด
ความสะอาด่สวยงามและเป็นระเบยี บ่และไมํนําอยํู

8

ประเภทขยะมูลฝอย
โดยทั่วไปแล๎วขยะแบงํ ออกเปน็ ่4่ประเภท่ไดแ๎ กํ

1. ขยะยอ่ ยสลาย หรือ มูลฝอยยอ่ ยสลาย คือ่ขยะทีเ่ นําเสียและยอํ ยสลายไดเ๎ รว็ ่สามารถนามาหมัก
ทาป๋ยุ ไดเ๎ ชนํ ่เศษผกั ่เปลอื กผลไมเ๎ ศษอาหารใบไม๎เศษเนอื้ สตั ว่์ เป็นตน๎ ่แตไํ มรํ วมถงึ ซากหรือเศษของพืช่ผกั ่
ผลไม๎หรือสตั ว์ท่ีเกิดจากการทดลองในห๎องปฏิบตั ิการ่เป็นตน๎

2. ขยะรีไซเคิล หรือ มลู ฝอยท่ยี งั ใชไ้ ด้ คือ่ของเสยี บรรจุภณั ฑห์ รอื วัสดุเหลอื ใชซ๎ งึ่ สามารถนากลบั
มาใชป๎ ระโยชนใ์ หมํไดเ๎ ชํน่แกว๎ ่กระดาษกระป๋องเครอื่ งดมื่ ่เศษพลาสตกิ ่เศษโลหะ่อลูมิเนียม่ยางรถยนต์
กลํองเครอ่ื งดมื่ แบบ่UHT เป็นตน๎

3. ขยะทว่ั ไป หรือ มลู ฝอยท่วั ไป คอื ่ขยะประเภทอืน่ นอกเหนอื จากขยะยํอยสลาย่ขยะรไี ซเคลิ ่และ
ขยะอันตราย่มลี ักษณะท่ียํอยสลายยากและไมํคุ๎มคําสาหรบั การนากลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํ่เชํน่หํอพลาสติก
ใสขํ นมถุงพลาสตกิ บรรจุผงซักฟอก่พลาสติกหํอลูกอม่ซองบะหมี่ก่ึงสาเร็จรูป่ถุงพลาสติก่เป้ือนเศษอาหาร่
โฟมเปอ้ื นอาหาร่ฟอยลเ์ ปอื้ นอาหาร่ซองหรือถงุ พลาสตกิ สาหรับบรรจเุ คร่ืองอปุ โภคด๎วยวิธีรีดความร๎อน่

4. ขยะอนั ตราย หรอื มูลฝอยอันตราย คือ่มูลฝอยท่ีปนเปอื้ น่หรอื ่มีองคป์ ระกอบของวตั ถดุ ังตอํ ไปนี้
1. วัตถรุ ะเบดิ ได๎
2. วตั ถุไวไฟ
3. วัตถอุ อกไซด์และวตั ถุเปอร์ออกไซด์
4. วตั ถมุ ีพิษ
5. วัตถุทที่ าใหเ๎ กิดโรค
6. วัตถกุ ัมมนั ตรงั สี
7. วตั ถุทีก่ อํ ให๎เกิดการเปลีย่ นแปลงทางพันธกุ รรม
8. วตั ถุกัดกรอํ น
9. วัตถุทก่ี ํอให๎เกดิ การระคายเคอื ง
10.วัตถุอยาํ งอน่ื ทีอ่ าจกอํ ให๎เกิดผลกระทบตํอคณุ ภาพส่งิ แวดลอ๎ มหรอื อาจทาให๎เกิดอันตรายแกํ
บุคคล่สัตวพ์ ชื หรือทรพั ย์่เชํน่หลอดฟลูออเรสเซนตถ์ าํ นไฟฉายหรือแบตเตอรีโ่ ทรศพั ท์เคลอื่ นที่่
ภาชนะท่ใี ชบ๎ รรจุสารกาจดั แมลงหรือวชั พืช่กระป๋องสเปรย์บรรจสุ ีหรือสารเคมเี ป็นต๎น

ประเภทขยะรีไซเคลิ
่่่่่การรไี ซเคิลหรือการแปรรปู ใชใ๎ หม่ํ คอื ่การนาขยะรีไซเคิล่ของเสีย่บรรจุภัณฑ์หรือวัสดุเหลือใช๎
มาแปรรูปเป็นวัตถุดิบในกระบวนการผลิตหรือเพ่ือผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ใหมํ่โดยกรรมวิธีตํางๆ่ซ่ึงทุกคน
สามารถทาได๎โดยการคัดแยกขยะมูลฝอยแตํละประเภท่ท้ังท่ีบ๎าน่โรงเรียน่และสานักงาน่เพ่ือนาเข๎าสํู
กระบวนการ่่รีไซเคลิ

แก้วสามารถแบง่ เปน็ 2 ประเภทใหญด่ ังน้ี
1. ขวดแกว๎ ดจี ะถูกนามาคัดแยกชนิดสีและประเภทท่บี รรจสุ ินค๎า่ไดแ๎ ก่ํ ขวดแมโํ ขง่ขวดน้าปลา่

ขวดเบียร์ขวดซอส่ขวดโซดา่ขวดเคร่ืองดืม่ ชกู าลัง่ขวดยา่ขวดน้าอัดลม่ฯลฯ่การจัดการขวดเหลํานี้หาก่่่
ไมแํ ตกบน่ิ เสียหาย่จะถูกนากลับเข๎าโรงงานเพื่อนาไปลา๎ งให๎สะอาดและนากลบั มาใช๎ใหมทํ ่ีเรยี กวาํ ่“Reuse”

9

2. ขวดแก๎วแตก่ขวดทแ่ี ตกหกั บน่ิ ชารุดเสยี หายจะถูกนามาคัดแยกส่ี ได๎แก่ํ ขวดแก๎วใส่ขวดแกว๎ สีชา่
และขวดแกว๎ สเี ขยี ว่จากนั้นนาเศษแกว๎ มาผํานกระบวนการรไี ซเคลิ ่โดยเบือ้ งตน๎ จะเริ่มแยกเศษแกว๎ ออกมา
ตามสีของ่เอาฝาจุกทตี่ ิดมากบั ปากขวดออกแล๎วบดใหล๎ ะเอยี ด่ใสนํ า้ ยากดั สีเพอ่ื กัดสที ่ีติดมากับขวดแก๎ว่ล๎าง
ให๎สะอาด่แล๎วนาสงํ โรงงานผลติ ขวดแก๎วเพ่ือนาไปหลอมใหมํ
่่่่่่่่่่่กระดาษ

กระดาษเป็นวัสดุท่ียอํ ยงาํ ยทส่ี ุด่เพราะผลติ จากเยือ่ ไมธ๎ รรมชาติโดยปกตกิ ระดาษจะมรี ะยะเวลา
ยํอยสลายได๎เองตามธรรมชาติประมาณ่2 – 5่เดือน แตํถ๎าถูกทับถมอยํูในกองขยะจนแนํนไมํมีแสงแดด
อากาศและความช้ืน่สาหรับจุลินทรีย์ในการยํอยสลาย่ก็อาจต๎องใช๎เวลาถึง่ 50่ปีในการยํอยสลาย่ดังน้ัน่่
เราจึงควรแยกขยะทเี่ ป็นเศษกระดาษเหลําน้อี อกจากขยะชนิดอ่ืนๆ่เพ่ือความสะดวกในการจัดเก็บและนาไป่่
รไี ซเคลิ เปน็ กระดาษนากลับมาใช๎ใหมํให๎เกดิ ประโยชนส์ ูงสุด

พลาสตกิ แบง่ เป็นประเภทใหญๆ่ ได้ 2 ประเภท ดังน้ี
1. พลาสติกที่คงรูปถาวรหรือพลาสติกเทอร์โมเซท(Thermosetting Plastic) เป็นพลาสติกที่

แข็งตัวด๎วยความร๎อนแบบไมํย๎อนกลับสามารถข้ึนรูปผลิตภัณฑ์รูปทรงตํางๆ่ได๎โดยทาให๎แข็งตัวด๎วย่ความ
รอ๎ น่ในแมแํ บบและเม่อื แข็งตวั แลว๎ จะมีความคงรูปสูงมาก่เนื่องจากไมํสามารถหลอมเหลวได๎อีกพลาสติกใน
กลุมํ นี้จงึ จัดเปน็ ผลิตภณั ฑ์พลาสติกประเภท่“รีไซเคลิ ไมไํ ด๎”

2. พลาสติกที่สามารถนากลบั มาใชใ๎ หมํไดห๎ รือเทอร์โมพลาสติก่(Thermoplastic) เป็นพลาสติก
ท่หี ลอมตัวดว๎ ยความรอ๎ น่และกลับแขง็ ตวั เมือ่ อุณหภมู ิลดตา่ ลง่พลาสตกิ ชนดิ น้ีจัดเป็นวัสดุประเภท่“รีไซเคิล
ได๎”เพ่ือให๎งํายตํอการแยกชนิดบรรจุภัณฑ์พลาสติกเพ่ือนามากลับมาแปรรูปใช๎ใหมํได๎อยํางมีประสิทธิภาพ่่่
ไดม๎ ีการนาสญั ลักษณ์มาใชบ๎ นบรรจภุ ณั ฑ์อยาํ งแพรํหลาย่ดงั น้ี

โลหะ
่่่่่โลหะที่สามารถนามารไี ซเคลิ ใหมํไดม๎ ีดงั น้ี

1.่เหลก็ ่ใช๎กนั มากที่สดุ ในอุตสาหกรรมกอํ สรา๎ ง่ผลติ อปุ กรณต์ ํางๆรวมท้งั เคร่ืองใช๎ในบ๎าน่
อุตสาหกรรม

2.่ทองเหลือง่เปน็ โลหะมรี าคาดนี ากลบั มาหลอมใชใ๎ หมํได๎โดยการทาเปน็ พระ่ระฆงั ่
อุปกรณส์ ุขภณั ฑ์ตาํ งๆ่และใบพัดเรอื เดินทะเลขนาดใหญํ

อลมู เิ นยี ม แบง่ ได้ 2 ประเภท คือ

่่่่่1่อลมู ิเนียมหนา่เชนํ ่อะไหลํเครือ่ งยนต์ลกู สูบ
่่่่่2่อลูมเิ นยี มบาง่เชํน่กะละมังซกั ผ๎า่ขันนา้ ่กระป๋องนา้ อดั ลม่กระปอ๋ งเบยี รแ์ นวทางการลด
ปริมาณขยะมลู ฝอยการปูองกันและควบคมุ การเพิ่มข้ึนของปริมาณขยะที่สาคัญ่ต๎องอาศยั ขบวนการ
ปรบั เปล่ียนพฤติกรรมในชวี ติ ประจาวัน่โดยท่ัวไปแล๎วหนวํ ยงาน่ประชาชน องคก์ รและชมุ ชน่สามารถ่่่่่
ลดปริมาณขยะทจ่ี ะเกดิ ข้ึนได๎โดยใช๎หลกั การดังนี้

10

ใช้ซา้ (Reuse)
่่่่่1.่นาสงิ่ ของทใี่ ช๎แล๎วกลับมาใช๎ใหมํ่เชํน่ถงุ พลาสตกิ ท่ไี มเํ ปรอะเป้อื นก็ใหเ๎ ก็บไว๎ใช๎ใสขํ องอกี คร้ัง
หนึง่ ่หรอื ใช๎เปน็ ถงุ ใสํขยะในบ๎าน
่่่่่2.่นาส่งิ ของมาดดั แปลงให๎ใช๎ประโยชน์ไดอ๎ กี ่เชนํ ่การนายางรถยนต์มาทาเกา๎ อีก้ ารนาขวด
พลาสติกก็สามารถนามาดดั แปลงเปน็ ท่ใี สํของ่แจกนั ่การนาเศษผ๎ามาทาเปลนอน่เปน็ ต๎น
่่่่่3.่ใชก๎ ระดาษท้งั สองหนา๎

การรไี ซเคลิ (Recycle)
่่่่่เปน็ การนาวสั ดทุ ่ีสามารถนากลบั มาใชใ๎ หมํได๎เชํน่กระดาษ่แกว๎ ่พลาสติก่เหลก็ ่อะลมู เิ นียม่มา
แปรรูปโดยกรรมวธิ ตี าํ งๆ่นอกจากจะเปน็ การลดปริมาณขยะมลู ฝอยแล๎ว่ยังเปน็ การลดการใชพ๎ ลงั งานและ
ลดมลพิษท่ีเกิดกบั สงิ่ แวดลอ๎ ม่ซง่ึ เราสามารถทาได๎โดย

1. คัดแยกขยะรีไซเคิล่แตํละประเภท่ไดแ๎ กํ่แกว๎ ่กระดาษ่พลาสตกิ ่โลหะ/อโลหะ
2. นาไปขาย/บริจาค/่นาเขา๎ ธนาคารขยะ/กิจกรรมขยะแลกไขํ
3. ขยะเหลาํ น้กี จ็ ะเข๎าสํกู ระบวนการรไี ซเคิล

ระดบั ชมุ ชน
1.่จัดทาโครงการหรอื ประสานให๎มีการดาเนินโครงการท่ีเน๎นการลดและใช๎ประโยชน์ขยะชุมชน่่่่่

ณ่แหลํงกาเนดิ ่ซ่งึ จะลดภาระการดาเนนิ งานขององค์กรปกครองสวํ นท๎องถ่นิ ่โดยโครงการดังกลาํ ว่ได๎แก่ํ
การจดั ตั้งธนาคารขยะ่หรือวสั ดเุ หลือใชก๎ ารหมักทาป๋ยุ ่การหมกั ปุย๋ น้าชีวภาพ่ตลาดนัดขยะรไี ซเคิลขยะ่่่
แลกไข่ํ ผ๎าปาุ รีไซเคลิ ่สหกรณ์สินคา๎ รีไซเคิล่การบรจิ าคสงิ่ ของทไ่ี มใํ ชแ๎ ลว๎ ่เปน็ ตน๎

2. ให๎รางวลั ตอบแทนใบประกาศเกียรติคณุ ่หรอื การสงํ เสรมิ การขาย่แกํร๎านค๎า่หรือ
ผปู๎ ระกอบการที่สามารถลดบรรจุภัณฑฟ์ ุมเฟือย่เชนํ ่ร๎านคา๎ ทม่ี ีการกักเก็บหรือจาหนาํ ยสนิ ค๎าทม่ี บี รรจภุ ัณฑ์
หอํ ห๎มุ น๎อย่หรือมกี ารรวบรวมบรรจุภัณฑ์ใชแ๎ ล๎วเพ่ือใชป๎ ระโยชนใ์ หมํ

่่่่่3.่สงํ เสริมให๎ผจ๎ู ัดจาหนาํ ยสินคา๎ อุปโภคบรโิ ภค่เชนํ ่ห๎างสรรพสนิ คา๎ หรือร๎านค๎าปลีก-สํง่อานวย
ความสะดวกให๎กับผบ๎ู ริโภคในการคัดแยกและสํงคืนบรรจุภณั ฑท์ ี่ใช๎หอํ หุ๎มสนิ คา๎ ่โดยจดั ใหม๎ ภี าชนะรองรับที่
เหมาะสม่ณ่จดุ ขายและเปิดโอกาสให๎ผ๎ูบรโิ ภคแยกบรรจุภัณฑ์ออกจากสนิ ค๎า่ณ่จุดขาย่หรอื ใกล๎จุดขายโดย
ไมํเรยี กเก็บคาํ ใช๎จํายตวั อยาํ งกจิ กรรมการคดั แยกและใช๎ประโยชนข์ ยะมูลฝอย

11

สาเหตทุ เี่ ราทุกคนควรช่วยกนั คัดแยกขยะ
่่่่่่่่่่1.่สามารถลดปรมิ าณขยะลงได่๎ เพราะเมือ่ แยกวสั ดสุ ํวนท่ยี ังมปี ระโยชนอ์ อกไป่เชนํ ่แกว๎ ่กระดาษ่
โลหะ่พลาสติก่ฯลฯ่ก็จะเหลอื ปรมิ าณ
ขยะจรงิ ทีจ่ าเป็นต๎องกาจดั หรือทาลายนอ๎ ยลง่ซึง่ ขยะนสี้ ถานท่ที ่ใี ชท๎ าลายขยะก็นบั วันแตจํ ะหายากลงทุกวัน

2. สามารถประหยัดงบประมาณลงได๎่เพราะในเมอื่ เหลอื ปรมิ าณขยะจริงที่จาเปน็ ต๎องกาจัดหรอื
ทาลายน๎อยลงจงึ ใช๎งบประมาณนอ๎ ยลงในการเก็บขนและกาจดั หรอื ทาลายขยะ่ถ๎าปริมาณขยะลดลง่
งบประมาณก็สามารถเหลอื นาไปพัฒนางานด๎านอน่ื ได่๎ เชนํ ่ซํอมแซมถนน่สรา๎ งสวนสาธารณะ่และการ
รกั ษาพยาบาล่ฯลฯ

3. สามารถได๎วัสดุหมุนเวียนกลับมาใช๎ใหมํเรยี กวํา่(Recycle) เชนํ ่แกว๎ ่กระดาษ่โลหะ่พลาสติก่
ฯลฯ่เชนํ ่กระดาษ่1่ตนั ่ได๎มาจากการตดั ตน๎ ไม๎ใหญํถึง่17่ต๎น่เพอ่ื มาใชท๎ าเยอ่ื กระดาษ

4. สามารถสงวนทรพั ยากรธรรมชาติและประหยัดพลังงาน่จากข๎อ่3่จะไดผ๎ ลเป็นการสงวน
ทรัพยากรธรรมชาต่ิ และประหยดั พลังงาน่เพราะนอกจากจะลดการใช๎วัสดทุ ่ีเปน็ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ล๎ว่่่
ยงั ไมตํ ๎องใชพ๎ ลังงานในการขุดค๎น่เชํน่ในการผลติ อปุ กรณท์ เี่ ปน็ พลาสตกิ นนั้ ่แทนทีจ่ ะต๎องใช๎เม็ดพลาสติก
ใหมํ่ซ่ึงกวําจะได๎ตอ๎ งใช๎พลังงานมากมาย่กใ็ ชพ๎ ลาสติกท่ีผาํ นการใช๎แลว๎ นามาหลอมใชใ๎ หมํ

5. สามารถชํวยให๎สง่ิ แวดลอ๎ มดีขึน้ ่เพราะในเมือ่ ขยะนอ๎ ยลง่ส่ิงแวดลอ๎ มกจ็ ะต๎องดีขนึ้ ่สะอาดข้ึน
ปลอดภยั ตอํ สุขภาพมากขน้ึ ่ซ่ึงผลประโยชนท์ ก่ี ลําวมาท้งั ่5่ประการกเ็ ป็นผลประโยชน์ของเราทกุ คนรํวมกัน
ขยะแตลํ ะชนิดมวี ิธกี ารจดั การทแี่ ตกตํางกัน่เพ่ือใหก๎ ารแยกขยะมปี ระสิทธภิ าพสงู สุดอยาํ งแท๎จริง่กํอนจะ
ตดั สนิ ใจท้งิ อะไร่เรามาทาความร๎ูจกั เคล็ดลับในการคัดแยกสักหนอํ ยดกี วํา

ขยะในโรงเรียนถือเป็นปญั หาท่พี บไดบ๎ ํอยมากท่ีสุด่โรงเรียนหลายแหํงกาลังเผชิญกับปัญหาขยะล๎น
โรงเรียน่ซ่ึงขยะที่พบน้ันแบํงได๎หลายประเภท่เชํน่ขยะอินทรีย์่ขยะรีไซเคิล่ขยะทั่วไป่และขยะอ่ืน่ๆ่
เนอ่ื งจากการรับประทานอาหารที่บรรจุถุงพลาสติกและขาดจิตสานึกในการทิ้งขยะให๎ถูกท่ี่แม๎ทางโรงเรียน่
จะดาเนนิ การแกป๎ ญั หาแลว๎ ่แตํปัญหาเหลาํ นี้กไ็ มหํ มดไปเสียที่ซึง่ ทาใหเ๎ กิดผลกระทบท่ีตามมา่เชํน่ทาให๎ภูมิ
ทศั นใ์ นโรงเรยี นดูไมสํ ะอาดนาํ อยูํ่่เป็นแหลํงสะสมเชื้อโรคตําง่ๆและยังเป็นที่อยํูอาศัยของสัตว์ร๎ายบางชนิด่
ซึ่งอนั ตรายตอํ สุขภาพของทง้ั ครแู ละนกั เรยี น่

12

โรงเรียนบา๎ นจาปุยมีพ้นื ทีท่ ลี่ ๎อมรอบไปดว๎ ยต๎นไม๎มากมายหลายชนิด่บริเวณด๎านข๎างโรงเรียนติดกับ
ทางน้าไหลชวํ งฤดูฝน่ทาให๎พบเจอกับปัญหาน้าปุาไหลหลาก่นามาซ่ึงการทับถมของก่ิงไม๎ใบไม๎่ซ่ึงเป็นขยะ
อินทรีย์ที่ควรได๎รับการจัดการให๎เหมาะสม่รวมถึงการรับประทานขนม่อาหาร่น้าอัดลม่นม่เศษอาหารที่
รบั ประทานไมหํ มด่และอนื่ ่ๆ่ล๎วนเปน็ การกอํ ให๎เกิดขยะมลู ฝอยภายในโรงเรยี นบ๎านจาปยุ ่

2.2.2 การบรหิ ารจดั การแบบมีสว่ นรว่ ม

การบริหารจดั แบบมีสว่ นรว่ ม 5 ร จานวน 5 ข้ันตอน คือ
ขน้ั ตอนท่ี 1 รว่ มศกึ ษา

ผบ๎ู รหิ าร่คณะครแู ละนักเรียน่รํวมกันศึกษาสภาพปัจจุบัน/ปัญหาขยะภายในโรงเรียนบ๎าน
จาปุย่เพอ่ื จะได๎นามาวางแผนดาเนนิ งานขั้นตอนตํอไป
ขั้นตอนที่ 2 ร่วมวางแผน

ผบ๎ู รหิ าร่คณะครแู ละนกั เรยี น่รํวมกนั วางแผนการทางาน่โดยนาข๎อมูลทไ่ี ดจ๎ ากการศึกษา่
มารํวมวางแผนการทางาน่กาหนด สร๎าง/พัฒนาส่ือ/นวัตกรรม่คูํมือการติดตาม่ตรวจสอบ่
ประเมินผลและนเิ ทศการดาเนนิ งาน
ขนั้ ตอนที่ 3 รว่ มปฏบิ ตั ิ

่ ผู๎บริหาร่คณะครูและนักเรียน่รํวมปฏิบัติงานตามแผนพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการ
ขยะภายในโรงเรียน ติดตาม่ตรวจสอบ่ประเมินผลและนิเทศการดาเนินงานของสถานศึกษา่่่่่่่่่่่่่่่่่
โดยใช๎กระบวนการนเิ ทศ่เอ่พี่ไอ่ซี่อี่่(APICE Model)
ขั้นตอนท่ี 4 ร่วมสรปุ

ผู๎บริหาร่คณะครูและนักเรียน่รํวมวิเคราะห์ข๎อมูล่สังเคราะห์ข๎อมูล่และสรุปผลการ
ปฏบิ ัตงิ าน่ในแตลํ ะขน้ั ตอนวาํ บรรลุวัตถุประสงคห์ รือเป็นไป่ตามที่วางแผนหรือไมํ่เพ่ือจะได๎นามา
ปรับปรงุ /แก๎ไข/พฒั นา่ใหด๎ ีข้นึ ตํอไป

4.1่่วเิ คราะหป์ ัญหา
4.2่่เลือกแนวทางในการแก๎ปญั หา
4.3่่กาหนดเปูาหมายความสาเร็จ่
4.4่่วางแผนการแกป๎ ัญหา
4.5่่ดาเนินการแก๎ปัญหาตามแผนทีว่ างไว๎่ในแตํละกจิ กรรมทีไ่ ดก๎ าหนดไว๎
4.6่่วเิ คราะห่์ และสรุปผลการดาเนนิ งาน
4.7่่แลกเปลี่ยนเรียนรู่๎ ชนื่ ชมความสาเรจ็ ่และขอ๎ เสนอแนะในการดาเนนิ งาน

ข้นั ตอนที่ 5 รว่ มแลกเปลี่ยนเรยี นรู้
ผ๎ูบรหิ าร่คณะครแู ละนักเรยี น่เข๎ารํวมแลกเปล่ียนเรียนรู๎่ช่ืนชมความสาเร็จของบุคลากรใน

แตลํ ะฝุายของโรงเรยี นบ๎านจาปุย่
5.1่บคุ ลากรในแตํละฝุาย่นาผลงานที่ประสบความสาเร็จมาแลกเปลี่ยน่เรียนร๎ู่และช่ืน

ชมความสาเร็จของงานรวํ มกนั ่
5.2่ยกยํองเชิดชูเกียรติ่และเผยแพรํการปฏิบัติงานที่ดี่(Best practice)

สูสํ าธารณชนผาํ น่Website ระบบ่ICT และสารสนเทศของโรงเรียนบ๎านจาปุย

13

2.3 แนวคิดและทฤษฎที ีเ่ กยี่ วขอ้ งกับการพฒั นาหรือสร้างคมู่ อื
2.3.1 ความหมายของคู่มอื
พจนานุกรม่ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน่พ.ศ.่2542่ได๎นิยามความหมาย่"คํูมือ"่วํา่หมายถึง สมุดหรือ

หนงั สือทใี่ ห๎ความรเู๎ ก่ียวกับเร่ืองใดเร่อื งหนึง่ ทตี่ อ๎ งการรู๎เพื่อใช๎ประกอบตารา่เพ่ืออานวยความสะดวกเกี่ยวกับ
การศึกษาหรอื การปฏิบตั เิ รื่องใดเร่ืองหน่ึง่หรือเพ่อื แนะนาวิธีใช๎อุปกรณ์อยาํ งใดอยาํ งหนึ่ง

นดุ ี่รํุงสวําง่(2543่่:่่24)่กลาํ ววําคํมู อื ทดี่ ีควรมีลักษณะ่ดังนี่้
1.่ด๎านรูปแบบ่มขี นาดรูปเลํมเหมาะสม่ตัวอักษรอํานงําย่ชัดเจน่มีรูปภาพประกอบ่เหมาะสมกับ
เนอื้ หาและการน่า่เสนอกิจกรรมแตํละข้นั ตอนมคี วามชัดเจน่
2.่ด๎ านเนื้ อหา่ วัตถุป ระสง ค์ขอ งคูํมือ กาหน ดไว๎ชั ดเจน ่เหม าะสม่ระ บุขอบ ขํายเ นื้อหา ่คูํมื อ่
ครอบคลุมตามวัตถุประสงค์่คาแนะนาการศึกษาคํูมือเขียนไว๎ชัดเจน่เข๎าใจงําย่เน้ือหาความรู๎มี่่่ความ
เหมาะสมตรงกับความต๎องการและความจาเป็น่
3.่ด๎านการนาไปใช่๎ กาหนดข้ันตอนการศกึ ษาคูํมือไว๎ชัดเจน่กาหนดกิจกรรม่เนื้อหา่และแบบฝึกได๎
สัมพันธก์ นั ่และมกี ิจกรรมประเมนิ ผลเหมาะสมกบั เนอ้ื หาของคมํู ือ่สรปุ จากความหมายและลักษณะคูํมือที่ได๎
ที่ได๎กลําวมา่ผ๎ูวิจัยสามารถศึกษานามาเป็น่แนวทางในการสร๎างคํูมือ่่ปฏิบัติงาน่ซึ่งอยํูในรูปของเอกสาร่
หรอื หนงั สอื ่เพอื่ ให๎ผ๎ูที่นาไปใช๎่สามารถจะปฏิบัติตามให๎สาเร็จลุลํวงตามวัตถุประสงค์่ที่ต้ังเปูาไว๎ในเอกสาร
หรอื หนงั สอื น้นั ไดด๎ ๎วย่ตนเอง

14

สว่ นที่ 3
รปู แบบการบริหารจัดการขยะ

โรงเรียนบ๎านจาปุย่ได๎ดาเนินการบริหารจัดการขยะในโรงเรียนบ๎านจาปุย่สังกัดสานักงานเขต
พ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาลาปาง่เขต่1่่โดยใช๎หลักการบริหารแบบมีสํวนรํวม่5่ร่(สานักเขตพื้นที่
การศึกษาประถมศึกษาลาปาง่เขต่1,2563 หนา๎ ่14-15)่ตามแผนภาพที่่ 1่และแผนภาพท่ี่ 2่ดงั นี้
แผนภาพท่ี 1 รูปแบบการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม 5 ร การบริหารจัดการขยะของโรงเรียน
บ้านจาปุย สานักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาลาปาง เขต 1

รํวมศึกษา

รวํ มวางแผน

รํวมปฏบิ ตั ิ

รํวมสรปุ

รํวมแลกเปลีย่ นเรียนร๎ู

15

แผนภาพที่ 2 กรอบแนวคิดการบริหารจัดการแบบมีสํวนรํวม่5่ร่่การบริหารจัดการแบบมีสํวนรํวม่5่ร่่่่่่่่่่่่่่่่่
การบริหารจัดการขยะของโรงเรียนบ๎านจาปุย่สานักงานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษาลาปาง่เขต่1่

กรอบแนวคดิ การบริหารจัดการขยะแบบมสี วํ นรวํ ม่5่ร่่่

ข้นั ตอนท่ี่่1่ ศกึ ษาสภาพปัจจบุ นั /ปญั หาของขยะในโรงเรยี น
รวํ มศึกษา

่ขน้ั ตอนท่ี่่2่ - กาหนดตวั ช้ีวดั ความสาเร็จ (KPI)่่่่่่่่่่่
รวํ มวางแผน - ่สร๎าง/พัฒนาคํมู อื /สอื่ /่ชุดกจิ กรรมการแก๎ปัญหาขยะ่ในโรงเรียน/
่่่่่เครอ่ื งมอื ตดิ ตามการแกป๎ ญั หาขยะ
่ขัน้ ตอนท่ี่3่ ่่-่กาหนดกิจกรรมและปฏิทินการนิเทศ
รวํ มปฏบิ ตั ิ
รวํ มปฏบิ ตั ิ่การแกป๎ ญั หาขยะตามคมํู อื /ชุดกิจกรรม

ข้นั ตอนที่่4่ รวบรวม่วเิ คราะห่์ และสงั เคราะหผ์ ลการดาเนินงานและ
รวํ มสรปุ ผลการติดตาม่ตรวจสอบ่ประเมินผลและนเิ ทศการศึกษา

ไมมํ ีคณุ ภาพ

ตรวจสอบ่และประเมนิ ผล ปรบั ปรงุ /
การดาเนนิ งาน่และการตดิ ตามฯ พฒั นา

มีคุณภาพ
สรปุ และรายงานผลการตดิ ตาม่ตรวจสอบ่ประเมินผลและนเิ ทศการศึกษา

ข้ันตอนท่ี่5่ นาเสนอและเผยแพรผํ ลการติดตาม่ตรวจสอบ่
รํวมแลกเปลีย่ นเรียนร๎ู
ประเมินผลและนเิ ทศการศกึ ษา่(่แลกเปลี่ยนเรียนรู๎/
ยกยอํ งเชดิ ชูเกยี รติ/Website ฯลฯ)

16

ขัน้ ตอนที่่1 รํวมศกึ ษา่
ผู๎บริหาร่คณะครูและนักเรียน่รํวมกันศึกษาสภาพปัจจุบัน/ปัญหาขยะภายในโรงเรียนบ๎านจาปุย่
เพื่อจะได๎นามาวางแผนดาเนนิ งานข้ันตอนตํอไป

ข้นั ตอนที่่2่่รํวมวางแผน่
ผูบ๎ รหิ าร่คณะครูและนกั เรยี น่รํวมกันวางแผนการทางาน่โดยนาขอ๎ มลู ทีไ่ ด๎จากการศึกษา่

มารํวมวางแผนการทางาน่กาหนด สร๎าง/พัฒนาสื่อ/นวัตกรรม่คํูมือการติดตาม่ตรวจสอบ่
ประเมนิ ผลและนิเทศการดาเนนิ งาน

ขน้ั ตอนท่่ี 3่รวํ มปฏิบัติ
ผบ๎ู ริหาร่คณะครูและนกั เรยี น่รํวมปฏบิ ัตงิ านตามแผนพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการขยะภายใน
โรงเรียน ติดตาม่ตรวจสอบ่ประเมินผลและนิเทศการดาเนินงานของสถานศึกษา่โดยใช๎
กระบวนการนเิ ทศ่เอ่พ่ี ไอ่ซี่อี่่(APICE Model)

ขั้นตอนที่่4 รํวมสรปุ ่
ผ๎ูบริหาร่คณะครูและนักเรียน่รํวมวิเคราะห์ข๎อมูล่สังเคราะห์ข๎อมูล่และสรุปผลการ

ปฏิบตั งิ าน่ในแตลํ ะข้นั ตอนวําบรรลุวตั ถุประสงคห์ รือเป็นไป่ตามท่ีวางแผนหรือไมํ่เพื่อจะได๎นามา
ปรบั ปรงุ /แกไ๎ ข/พัฒนา่ใหด๎ ีขึ้นตอํ ไป

4.1่่วเิ คราะห์ปญั หา
4.2่่เลือกแนวทางในการแกป๎ ัญหา
4.3่่กาหนดเปาู หมายความสาเรจ็ ่
4.4่่วางแผนการแก๎ปญั หา
4.5่่ดาเนินการแก๎ปัญหาตามแผนทวี่ างไว๎่ในแตํละกิจกรรมท่ไี ด๎กาหนดไว๎
4.6่่วเิ คราะห์่และสรุปผลการดาเนินงาน
4.7่่แลกเปลี่ยนเรียนรู๎่ชื่นชมความสาเรจ็ ่และข๎อเสนอแนะในการดาเนินงาน

ข้นั ตอนท่่ี 5่ รวํ มแลกเปลีย่ นเรยี นร่๎ู
ผบ๎ู ริหาร่คณะครูและนักเรยี น่เข๎ารวํ มแลกเปล่ียนเรียนรู๎่ชื่นชมความสาเร็จของบุคลากรใน

แตลํ ะฝาุ ยของโรงเรียนบ๎านจาปุย่
5.1่บคุ ลากรในแตํละฝุาย่นาผลงานท่ีประสบความสาเร็จมาแลกเปลี่ยน่เรียนร๎ู่และช่ืน

ชมความสาเร็จของงานรวํ มกนั ่
5.2่ยกยํองเชิดชูเกียรติ่และเผยแพรํการปฏิบัติงานท่ีดี่(Best practice)

สํูสาธารณชนผําน่Website ระบบ่ICT และสารสนเทศของโรงเรียนบา๎ นจาปยุ
ขั้นตอนท่่ี 2่่รํวมวางแผน่

17

ส่วนที่ 4
กิจกรรมการบรหิ ารจดั การขยะ

โรงเรียนบ๎านจาปยุ ่ไดม๎ ีการจัดกจิ กรรมการบริหารจัดการขยะแยกเปน็ ่กิจกรรม่่ดังน้ี่
การจดั การในเชงิ นโยบาย่เชํนการสร๎างกลไกใหเ๎ กิดความรํวมมือระหวาํ งสานกั งานเขตพนื้ ที่
การศกึ ษา่โรงเรียนและชมุ ชน และการสร๎างความรู๎ความเข๎าใจโดยเน๎นการสร๎างจิตสานึกในการจัดการขยะ
ให๎กบั นักเรยี นและบคุ ลากรทกุ ระดับ
1. จุดประกายสร้างทีมงาน
ริเร่ิมแนวคดิ การจัดการขยะในสถานศกึ ษา่และหาแนวรวํ มดาเนนิ การ
2. นโยบายและการสนบั สนุนจากผู้บรหิ าร
ผ๎บู ริหารสถานศกึ ษาเห็นชอบแนวคดิ ให๎การสนับสนนุ ่และกาหนดนโยบายการจัดการขยะ่่่่่่่่่่
ในสถานศึกษา
3. จัดทาแผนงานและโครงการ
จดั ทาแผนงาน่และโครงการกาหนดเปาู หมาย่ตวั ชี้วดั ่ในการดาเนนิ งาน
4. กาหนดผ้รู บั ผิดชอบ
กาหนด่และประกาศแตงํ ตง้ั คณะทางานอยํางเปน็ ทางการ
5. จัดกิจกรรมการจดั การขยะและเตรียมงาน
เตรียมความพร๎อมในดา๎ นตํางๆ่เพื่อจดั กิจกรรมการจดั การขยะในสถานศกึ ษา
6. ดาเนินงานตามแผน
ดาเนนิ งานโครงการ/กจิ กรรมตามแผนงานเพอื่ จัดการขยะภายในสถานศึกษา่และสรา๎ งวนิ ยั
การจดั การขยะแกผํ เ๎ู รียน
7. ตดิ ตามและประเมินผล
การดาเนินงาน่และผลสาเรจ็ ่เพอื่ นาขอ๎ มูลมาปรับปรุงเพม่ิ ประสิทธิภาพการดาเนนิ งาน

จุดประกาย
่่่่่่่่่จุดเรมิ่ ต๎นสวํ นใหญมํ าจากการได๎ศึกษาเรียนร๎ูจากแหลํงข๎อมลู ตาํ งๆ่หรอื ไดร๎ บั การอบรมศึกษาดูงาน่
ทาใหเ๎ กิดประกายแนวคดิ ทจ่ี ะดาเนนิ กิจกรรมการจัดการขยะในสถานศึกษา

1. คํมู อื เอกสารความรู๎
2. คน๎ ควา๎ จากอนิ เตอรเ์ นต็
3. ศึกษาดูงานจากแหลํงเรยี นรู๎
4. อบรมด๎านการจัดการขยะ
องคค์ วามรท๎ู ี่ได๎รบั จากแหลงํ ตํางๆ่ดา๎ นการจัดการขยะ่ควรเลอื กทเ่ี หมาะสมกับสถานศึกษา่่่่่
นามาประยกุ ต์ใชเ๎ ข๎ากับบรบิ ทของสถานศกึ ษา
เพือ่ ขับเคลื่อนการดาเนินงานควรสร๎างทีมงานหาแนวรํวมในการทางาน่เปน็ ผูน๎ ากิจกรรม่่่่่่่่่่
การจัดการขยะในสถานศกึ ษา
สร๎างทีมงานจากทุกภาคสํวน่ในสถานศึกษาเพ่ือสรา๎ งการมสี ํวนรํวมโดยกาหนดบทบาทให๎เหมาะสม่
และไมเํ ป็นภาระมากเกนิ ไปทั้งยงั กํอให๎เกิดประโยชนใ์ นภาพรวมทั้งนี้ทมี งานอาจมบี คุ ลากรนอกสถานศึกษา
รวํ มขับเคลอ่ื นกิจกรรม

18

นโยบายและการสนบั สนุนจากผบู้ ริหาร

ผ๎ูบรหิ ารสถานศึกษาเปน็ แรงผลักดันสาคัญในการชวํ ยให๎กิจกรรมการจดั การขยะในสถานศึกษา
ในการสนับสนนุ ของผูบ๎ รหิ ารสถานศึกษาในด๎านตํางๆ่เปน็ สงิ่ สาคัญทชี่ วํ ยใหก๎ ารดาเนินงานมีประสิทธิภาพ
จนประสบผลสาเร็จได๎ ผ๎ูบริหารสถานศึกษาสนับสนุนการดาเนินงานโครงการ่/่กิจกรรมการจัดการขยะ่่่่
ในด๎านตาํ งๆ่เพ่ือให๎การดาเนนิ งานไปสเํู ปาู หมายทค่ี าดหวัง

กาหนดการนโยบาย วสิ ยั ทศั น์
ก าหน ดน โ ย บายก าร จั ด ก าร ข ยะ ่แ ละ ปร ะ ก าศ ให๎บุค ลาก ร ใน สถ าน ศึ ก ษาไ ด๎ รั บทร าบน โ ยบา ย ่่่่่่่

จากผู๎บริหาร่จะสงํ เสริมใหก๎ ารดาเนนิ กจิ กรรม่และการจัดการขยะในสถานศกึ ษาประสบผลสาเร็จ
การกาหนดนโยบายการจัดการขยะ่ควรมีความชัดเจน่เข๎าใจงํายสะดวกตํอการนามาปฏิบัติหรือกาหนด
ข๎อบงั คบั ่และสามารถสงํ เสริมใหเ๎ ปาู หมายประสบความสาเรจ็

จดั ทาแผนงานและโครงการ
แผนงาน
กาหนดแผนงานให๎ครอบคลุมการจัดการขยะทกุ ประเภท่สามารถปฏิบัตติ ามแผนไดง๎ ํายและสงํ เสริม

ใหเ๎ กิดการมีสํวนรํวมภายในสถานศึกษา

โครงการ
โครงการประกอบด๎วยหลายกิจกรรม่และกาหนดวตั ถปุ ระสงค์่ขอบเขตในการดาเนนิ งานระยะเวลา
งบประมาณ่รวมทั้งการประเมินผลลัพธ์
แผนงาน
แผนงานการจัดการขยะทุกประเภทสามารถปฏิบัติตามแผนได๎งาํ ยและสํงเสริมให๎เกดิ การมีสํวนรวํ ม
ภายในสถานศึกษา

กาหนดโครงการ หรอื กาหนดกิจกรรมทสี่ อดคล้องกับแผนงานไดห้ ลายกจิ กรรม
กาหนดผู้รับผิดชอบ

กาหนดผูร๎ บั ผิดชอบโครงการ่/่กจิ กรรมทาใหค๎ ณะทางานทราบถงึ ขอบเขตการปฏิบัติงานและหน๎าที่

กาหนดรับผดิ ชอบ
1. ประกาศแต่งต้ัง

ประกาศแตํงตงั้ คณะทางานอยํางเป็นทางการเพอื่ รบั ผิดชอบโครงการ่/่กจิ กรรม

2. คณะทางาน (คร)ู
รบั ผิดชอบโครงการ/กิจกรรม่ในการควบคมุ ดแู ลและกากบั การดาเนินงานใหเ๎ ป็นไปอยาํ งราบรน่ื ่

และถํายทอดองค์ความร๎ูอยํางถูกต๎อง

3. คณะทางาน (นกั เรียน)
แกนนานกั เรียนรวํ มเปน็ คณะทางานรับผดิ ชอบโครงการ่/่กจิ กรรม่ให๎เกิดการปฏิบตั ิจรงิ

จนเกิดผลสาเรจ็

19

การจัดกิจกรรมการจัดการขยะและเตรียมงาน
กิจกรรมการจัดการขยะ
กาหนดกจิ กรรมการจดั การขยะท้งั ่4 ประเภทให๎เหมาะสมกับบรบิ ทของสถานศึกษา ถงั สีเขยี วใสํ

ขยะอนิ ทรยี ์่่ถังสีเหลืองสาหรับขยะรีไซเคิล่ถังน้าเงินขยะทั่วไป่ถงั สแี ดงสาหรับขยะอันตราย
เตรยี มการ

่ เตรียมความพรอ๎ มในการดาเนนิ กจิ กรรมในการจดั การขยะ่ท้ังดา๎ นข๎อมลู ่ประเภทขยะ่เส๎นทาง่่
การจดั การขยะ่กาหนดแนวทางมาตรการ่และเตรียมวัสดุอปุ กรณต์ าช่งั ่กลอํ งสาหรบั คัดแยก่ถงุ ่ถังขยะ

ฐานการเรยี นรู้
จดั ทาฐานการเรียนร๎ู่ควบคกูํ บั การดาเนินกจิ กรรมการจดั การขยะ่เพือ่ เปน็ แหลงํ เรียนรใู๎ ห๎กับ
นกั เรยี น่และหมนุ เวียนนกั เรียนเข๎าฐานการเรียนรู๎

ขยะอนิ ทรีย์
กาหนดกจิ กรรมท่งี าํ ย่ทกุ คนสามารถปฏบิ ัตไิ ด่๎ หรือเปน็ กจิ กรรมทท่ี ุกคนสามารถมีสวํ นรวํ มใน
กจิ กรรมได๎โดยเนน๎ กิจกรรมเพื่อลดการเกดิ ขยะ
เตรยี มความพรอ้ ม
ในการดาเนินกิจกรรมการจัดการขยะทงั้ ดา๎ นขอ๎ มลู ประเภทขยะ่เสน๎ ทางการจดั การขยะ่กาหนด
แนวทางมาตรการ่และเตรียมความพรอ๎ มวสั ดุอุปกรณ์
1. สารวจขอ๎ มลู ่
2. วางแนวทาง
3. กาหนดกจิ กรรม
4. จัดหาวสั ดุอปุ กรณ์
การเตรียมความพร๎อมกอํ นดาเนินกิจกรรมการจัดการขยะสารวจขอ๎ มลู ขยะเพ่ือกาหนดกิจกรรม
การจดั การขยะใหเ๎ หมาะสมกับขยะแตํละประเภททาใหก๎ ารจัดการขยะไดอ๎ ยาํ งมปี ระสิทธิภาพ

ฐานการเรียนรู้
จัดทาฐานการเรียนร๎ูควบคูกํ บั การดาเนินกิจกรรมการจัดการขยะ่เพ่อื เป็นแหลงํ เรียนรู๎
ใหน๎ ักเรียน่และหมุนเวยี นนกั เรียนเขา๎ ฐานเพ่ือใหเ๎ กดิ การเรยี นรท๎ู ี่หลากหลายครบถว๎ นท้ัง่4 ประเภท
สามารถใช๎พ้ืนท่ีกิจกรรมการจัดการขยะเป็นฐานการเรียนรู๎เชํน่กิจกรรมธนาคารขยะหรือจุดเรียนรู๎เพ่ือ ่่่่่
ฝกึ ปฏบิ ตั ิกจิ กรรมการจัดการขยะเชํน่กจิ กรรมทาปยุ๋ หมกั ชีวภาพจากเศษอาหาร

การดาเนนิ งานตามแผน
คณะทางานดาเนนิ โครงการ/กิจกรรม่ตามแผนการดาเนนิ งานเพอื่ มํงุ สผํู ลสาเร็จตามเปูาหมาย่่่่
การจัดการขยะทต่ี ้งั ไว๎่

20

ดาเนินงานตามแผน

1. ผูร้ บั ผิดชอบตามบทบาทหนา้ ท่ี
คณะทางานตอ๎ งควบคมุ ดูแลการดาเนนิ กิจกรรมและเสยี สละในการทาหน๎าที่่

2. ดาเนนิ กจิ กรรม
ดาเนินกจิ กรรมอยาํ งตอํ เน่อื งพรอ๎ มทง้ั เก็บข๎อมลู ดาเนินงาน

3. ปรบั เปล่ยี นตามสถานการณ์
สามารถปรบั เปล่ียนกระบวนการดาเนินงานหรือกจิ กรรมตามสถานการณ์หากประสบปัญหาการ

ดาเนนิ งาน
4. มุง่ สเู่ ปา้ หมาย
มงุํ เน๎นดาเนนิ กจิ กรรมใหป๎ ระสบความสาเรจ็ ตามเปาู หมาย

ตดิ ตามและประเมินผล
ติดตามและประเมินผลเพือ่ ทราบวําโครงการ/กจิ กรรมที่ดาเนนิ การบรรลุวตั ถปุ ระสงคเ์ ปาู หมาย่่
ของแผนมากนอ๎ ยเพยี งใด
ปรับปรงุ ให้มีประสทิ ธิภาพ
วิเคราะห์ขอ๎ มูลผลการดาเนนิ งานทีร่ วบรวมจากการติดตาม่และผลการประเมนิ โครงการ/กิจกรรม
ตํางๆ่นามาเพอื่ ปรับปรุงและพัฒนาโครงการ/กิจกรรมใหม๎ ีประสิทธิภาพมากขึน้

ตดิ ตามประเมนิ ผล
ตดิ ตามประเมินผลเพ่อื ให๎ทราบวําโครงการ/กจิ กรรมท่ีดาเนนิ การบรรลวุ ตั ถุประสงค์่เปูาหมายของ
แผนงานมากนอ๎ ยเพยี งใด

การติดตาม (Monitoring)
เก็บรวบรวมข้อมลู
1. ดา๎ นปจั จัย่( Input )่เชํน่ปรมิ าณขยะที่เขา๎ สํกู ิจกรรม่่จานวนนกั เรียนที่เข๎ารํวมกจิ กรรม
2. ด๎านกระบวนการดาเนินงาน่(Process)่เชํน่ความถี่ในการดาเนินกิจกรรม่ระดบั ทักษะของนกั เรยี น
ในการปฏบิ ัตกิ จิ กรรม
3. ด๎านผลผลติ ่(่Output )่เชํน่ปรมิ าณขยะลดลง่ปรมิ าณขยะทนี่ ากลบั มาใช๎ประโยชน์่ระดับความร๎ู
ของผ๎เู รยี น

การประเมนิ ผล (Evaluation)
1.่ขอ๎ มูลจากการตดิ ตาม
่่่่่2.่ประเมินผลกํอนดาเนนิ กจิ กรรม่่ขอ๎ มลู จากการเตรยี มงาน่กอํ นดาเนนิ การ่
่่่่่3.่ประเมินรายไตรมาส่ขอ๎ มลู จากการติดตาม่ทกุ ่3่เดอื น่
่่่่่4.ประเมินผลหลงั ดาเนนิ การ่่ข๎อมลู จากการติดตาม่โครงการ/กจิ กรรม่ทีด่ าเนินการแล๎ว

ปรบั ปรงุ ให้มีประสิทธิภาพ
่่่่่่่่่วิเคราะหข์ อ๎ มลู ที่รวบรวมจากการติดตาม่และผลการประเมินโครงการ/กิจกรรม่นามาปรับปรุงและ
พฒั นาโครงการ/กจิ กรรมใหม๎ ปี ระสทิ ธภิ าพมากขน้ึ

21

ปรบั ปรุงใหม้ ปี ระสิทธภิ าพ

1. วเิ คราะห์
วเิ คราะห์ขอ๎ มูล่และผลการดาเนินงาน่ปญั หาอุปสรรค

2. ปรบั ปรุง
ปรบั ปรงุ โครงการ/กจิ กรรม่ทดี่ าเนนิ การ่ใหด๎ าเนนิ งานได๎ดยี ิ่งขน้ึ

3. พัฒนา
พัฒนากจิ กรรม่ตํอยอดกิจกรรมใหม่ํ เพื่อการจดั การขยะมปี ระสิทธภิ าพเพ่มิ มากขึน้

4. นวัตกรรม
สรา๎ งนวัตกรรมใหมํ่หรือประยุกตใ์ ช๎นวตั กรรม่ท่เี หมาะสมกบั การจัดการขยะของสถานศึกษา

แนวทางการดาเนนิ งาน่:่การบริหารจัดการขยะในสถานศึกษาโรงเรยี นโรงเรียนบา๎ นจาปยุ โดยใช๎
รูปแบบ่การบรหิ ารการจัดการขยะในสถานศกึ ษา่คือ่5 ร มกี ระบวนการ่5่ขัน้ ตอน่
ในการดาเนนิ การดังนี้

1.่รวํ มศกึ ษา่หมายถึง่ผ๎ูบริหารโรงเรียน่ครูผ๎ูสอน่และนักเรียนรํวมกันศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหา
ของขยะในโรงเรียน่วาํ มขี ยะประเภทใดบ๎างทเี่ ปน็ ปญั หา่และสาเหตขุ องปัญหาเกิด่จากอะไร่พร๎อมกับศึกษา
ความต๎องการของครูผ๎ูสอนและนักเรียนในการที่จะแกป๎ ัญหาขยะในโรงเรียน
่่่่่่่่่่2.่รํวมวางแผน่หมายถึงผู๎บริหารโรงเรียน่ครูผ๎ูสอน่และนักเรียนนาเอาปัญหาในการดาเนินการ
จดั การขยะในโรงเรยี นบา๎ นจาปุยรํวมกันประชุมวางแผน่เพื่อออกแบบวิธีการ่ส่ือ่นวัตกรรม่เคร่ืองมือ่ของ
โรงเรยี น่โดยบคุ ลากรในแตํละกลํุม่รํวมวางแผนการดาเนินการขยะในโรงเรียนที่คาดวําจะประสบผลสาเร็จ
ตามโครงการและกิจกรรมตําง่ๆ่และออกแบบวิธีการนวัตกรรม่เรียงลาดับปัญหา่เลือกปัญหา่ออกแบบ
วิธีการ่นวตั กรรมการแกป๎ ัญหา่กาหนดตวั ช้ีวดั ความสาเรจ็ ่เพ่ือนามาแก๎ปัญหาขยะในโรงเรยี นบ๎านจาปุย
่่่่่่่่่่่3.่รํวมปฏิบัติ่่หมายถึงผ๎ูบริหารโรงเรียน่ครูผู๎สอน่และนักเรียนรํวมปฏิบัติงานตามนโยบาย่โดย
ดาเนินการตามโครงการและกิจกรรมของกลํุมตําง่ๆ่ท่ีรํวมกันวางแผนงานจากการวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน
และปญั หาของการดาเนินการขยะในสํวนท่ตี นเองรบั ผิดชอบและในภาพรวมของโรงเรียนบา๎ นจาปุย

4.่รวํ มสรปุ ่่หมายถึง่่ผู๎บริหารโรงเรียน่ครูผ๎ูสอน่และนักเรียน่่มารํวมวิเคราะห์่สังเคราะห์และ
รวํ มสรุปผลการดาเนนิ กิจกรรมตําง่ๆ่ทโี่ รงเรียนไดด๎ าเนนิ การตามแผนงานทีไ่ ด๎วางไว๎

5.่รวํ มแลกเปลีย่ นเรยี นรู๎่่หมายถึงผ๎ูบริหารโรงเรียน่ครูผ๎ูสอน่และนักเรียนรํวมแลกเปล่ียนเรียนร่๎ู
คณะครแู ละบุคลากรรํวมกนั แลกเปลย่ี นเรียนรใู๎ นผลงานที่รับผิดชอบและโรงเรียนได๎มีการมอบรางวัลสาหรับ
พ้นื ทีท่ ส่ี ามารถดาเนนิ การจัดการขยะได๎ดีและมีการเผยแพรํการปฏบิ ัตงิ านที่ดี่ลงใน่เว็บไซตข์ องโรงเรยี น

22

ภาคผนวก

23

แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ 1

เรอ่ื ง กจิ กรรมประดษิ ฐ์ตะกรา้ จากกล่องนม เวลา 4 ชัว่ โมง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. ช่อื หนว่ ย หน่วยการเรียนรู้ เรือ่ ง กจิ กรรมประดิษฐต์ ะกร้าจากกลอ่ งนม

2. กลุม่ สาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี

3. คาอธบิ ายรายวิชา

เพือ่ ให๎นักเรยี นไดศ๎ ึกษาปญั หาด๎านส่ิงแวดล๎อมทรี่ ุนแรงมากขนึ้ ทกุ วนั นี้่สวํ นหนึง่ มาจากขยะ่่่่่่่่่

ซึ่งเปน็ ปญั หาพนื้ ฐานของชุมชนที่่ กํอให๎เกิดผลกระทบตํอชุมชน่อาทิ่เป็นแหลํงอาหาร่และแหลํงเพาะพันธ์ุ่

ของพาหะนาโรค่เชํน่แมลงวัน่แมลงสาบ่ยุง่ฯลฯ่เป็นแหลํงแพรํกระจํายเชื้อโรค่มีกล่ินเหม็น่กํอให๎เกิด

ความราคาญ่ทาลายสุนทรียภาพด๎านส่ิงแวดล๎อม่เกิดสภาพ่ไมํนําดู่สกปรกนํารังเกียจ่ขยะทาให๎น้าเสีย ่่่่่

ที่ มี ค ว า ม ส ก ป ร ก สู ง ม า ก ่ เ กิ ด ก ล่ิ น ร บ ก ว น ่ เ ป็ น แ ห ลํ ง ส ะ ส ม เ ช้ื อ โ ร ค สํ ง ผ ล ก ร ะ ท บ ตํ อ สุ ข ภ า พ อ น า มั ย ่่่่่่่่่่่่

ของประชาชน่จึงสํงเสริมให๎ตระหนักถึงความสาคัญของการลดขยะ่การคัดแยกขยะ่และการนาขยะ ่่่

กลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํและนามาใช๎ในชีวิตประจาวัน่ เพื่อใช๎ทรัพยากรท่ีมีอยูํอยํางจากั ดให๎มีความค๎ุมคํา่่

และเกิดประโยชนส์ งู สุด่

4. ผลการเรียนร้ทู ีค่ าดหวงั

- สามารถนาไปประกอบอาชพี และพฒั นาอาชพี ทส่ี ามารถสรา๎ งรายได๎
- เปน็ หลักสูตรกิจกรรมที่สงํ เสรมิ ให๎ผ๎ูเรยี นเรยี นรจู๎ ากการลงมอื ปฏิบตั ิจรงิ
- เปน็ หลกั สูตรที่สามารถนาความร๎แู ละประสบการณท์ ี่ไดร๎ บั ไปประยกุ ต์ใชใ๎ นการทาสิ่งประดิษฐ์
- สามารถปญั หาด๎านส่งิ แวดล๎อมสํวนหนึ่งมาจากขยะ่ซ่ึงเป็นปัญหาพนื้ ฐานในโรงเรยี นชมุ ชน
- มคี วามรู่๎ ความเข๎าใจ่คุณธรรม่จรยิ ธรรม่และจิตสานกึ ความรบั ผิดชอบตอํ ตนเอง่ผูอ๎ ่นื ่และสังคม
-่่่วเิ คราะห์คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์่ขอ๎ ที่่5่อยอํู ยํางพอเพียงได๎

5. สาระการเรยี นรู้
-่บอกสาเหตขุ องการเกิดขยะในโรงเรยี น่ชมุ ชน่สังคม่ส่ิงแวดล๎อมรอบตัวได๎
- มคี วามร่๎ู เข๎าใจ่ลงมอื ปฏิบัติในการรกั ษาความสะอาดปญั หาการเกดิ ขยะในโรงเรียน่ชุมชน่สังคม่

สิ่งแวดล๎อมรอบตัว
- สามารถนาสิ่งของวสั ดุ่ อปุ กรณ์เหลอื ใช๎มาทาสง่ิ ของประดิษฐ์ได๎
- ตระหนกั ถึงความสาคญั ของการลดขยะ่การคดั แยกขยะ่และการนาขยะกลบั มาใช๎ประโยชน์ใหมํ

่่่่่่่่่่-่สามารถเปน็ อกี ทางเลือกหนงึ่ ในการเสริมสร๎างรายไดแ๎ ละประกอบอาชพี ทีส่ ุจรติ ได๎

6. สมรรถนะสาคัญ
- ความสามารถในการใช๎สอื่
- ่ความสามารถในการคดิ
- ความสามารถในการแกป๎ ัญหา

- ่ความสามารถในการใช๎ทกั ษะชวี ติ

24

7. คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์
- ่อยูํอยํางพอเพียง
- มุํงมน่ั ในการทางาน

8. ภาระงาน/ชิน้ งาน
- ใบงาน
-่่ตะกรา๎ จากกลํองนม

9. กจิ กรรมการเรียนรู้
ขน้ั นา

ครูถามนักเรียนถึงความเข๎าใจในการแก๎ปัญหาการเกิดขยะในโรงเรียน่ชุมชน่สังคม่สิ่งแวดล๎อม่่่่่่่่่่่่่่
ทาให๎เกดิ ความสะอาดในพืน้ ที่ตํางๆ่ควรใช๎วิธีการใดได๎บ๎าง กลอํ งนมที่รักเรียนดมื่ ทกุ วนั ่สามารถนามาทา
อะไรไดบ๎ ๎าง
ข้ันสอน

นักเรียนมีความรู๎่ความเข๎าใจในลงมือปฏิบัติ/มีทักษะในการรักษาควา ม่สะอาดแก๎ปัญหาการเกิด
ข ย ะ ใ น โ ร ง เ รี ย น ่ ชุ ม ช น ่ สั ง ค ม ่ แ ล ะ ส า ม า ร ถ น า ม า ท า กิ จ ก ร ร ม ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ ต ะ ก ร๎ า จ า ก ก ลํ อ ง น ม่่่่่่่่่่่่่่่่่
เปน็ การนากลอํ งนมท่นี ักเรยี นดม่ื หมดแล๎ว่มาประดิษฐ์ได๎เป็นผลิตภัณฑ์ตะกร๎าใสํของท่ีสามารถนามาใสํ
ของและใช๎ได๎จริง
อุปกรณ์่

1. กลํองนม .
2. ปนื กาว่
3. กรรไกร
วธิ ีทา
1.่พับกลอํ งนมให๎เรียบตัดด๎านหวั และท๎ายออกแล๎วล๎างใหส๎ ะอาดเชด็ ให๎แหง๎
2.่ตัดกลํองกระดาษให๎มีขนาดเทํา่ๆกนั ประมาณ่2-3่ซ.ม.่(ขนึ้ อยูํกบั ขนาดของกลอํ งนม)่แล๎วกลับดา๎ น
3.่นาวัสดุมา่2่ชิน้ มาขดั กนั
4.่นาวสั ดชุ นิ้ ที่่3่มาสอดทบั เส๎นแนวนอน
5.่นาวัสดุช้นิ ท่ี่4่มาสอดทบั บนเสน๎ วัสดแุ นวต้งั และสอดกลบั เข๎าไปในวัสดุช้ินท่ี่1่เพือ่ ขัดกันให๎เป็น่
ตารางสี่เหล่ียมและดงึ ปลายแตํละข๎างใหต๎ งึ ่
6่.การตอํ ชดุ ขอ๎ ตอํ ใหน๎ าวสั ดมุ าสอดทับและสอดกลบั ่เข๎าไปในวสั ดอุ ีกอนั เพอ่ื ขัดกันให๎เกิดเป็นตาราง
ส่ีเหลยี่ ม่หลงั จากนัน้ ให๎สานตอํ ไปเชํนนี้เรอ่ื ย่ๆ่จนได๎ความยาวและความกว๎างตามตอ๎ งการ
8. ตํอชดุ ขอ๎ ตอํ ไปเร่อื ย่ๆเป็นตารางสเี่ หล่ียม่จนไดค๎ วามยาวและความกว๎างตามต๎องการตวั ตะกร๎า

25

9. ขน้ั สรปุ ่่่
รํวมกันสรุปบอกประโยชน์ในการปฏิบัต/ิ มที กั ษะ่และสามารถขยายผลนาไปเป็นการสรา๎ งเสรมิ

รายได๎เป็นทางเลือกในการประกอบอาชพี สจุ ริต

สื่อ่่่
่่- สิง่ ประดิษฐจ์ ากกลํองนม
่่-่ขนั้ ตอนกิจกรรมกิจกรรมประดษิ ฐต์ ะกรา๎ จากกลํองนม
เกณฑก์ ารวัดผลประเมนิ ผล่
วธิ ีการ
ให๎นกั เรียนนาเสนอทักษะการลงมือปฏบิ ตั ิในการรักษาความสะอาดแก๎ปญั หาการเกดิ ขยะ
เครอื่ งมือ

- การสังเกต
- การสัมภาษณ์
- การลงมอื ปฏบิ ตั ิจริง
- ผลงาน/ชนิ้ งาน

เกณฑก์ ารประเมนิ
ระดับคุณภาพ

ดี :่บอกลกั ษณะประโยชน์่ความสาคัญของการปฏิบัติ/มีทกั ษะในกิจกรรมประดษิ ฐต์ ะกร๎าจากกลํอง
นม่เป็นการนาขยะรีไซเคิล่กลํองนมในสถานศึกษามาใช๎ให๎เกิดประโยชน์คุ๎มคํากับทรัพยากรธรรมชาติ่่่่่่่่่่่่่่่่่
มากทสี่ ดุ ่นาไปเป็นการสร๎างเสรมิ รายได๎เปน็ ทางเลือกในการประกอบอาชีพสจุ ริต

ปานกลาง่: บอกลักษณะประโยชน่์ ความสาคัญของการปฏิบัติ/มีทักษะในกิจกรรมประดิษฐ์ตะกร๎า
จากกลํองนมเป็นการนาขยะรีไซเคิล่กลํองนมในสถานศึกษามาใช๎ให๎เกิดประโยชน์ค๎ุมคํากั บ
ทรัพยากรธรรมชาตมิ ากทส่ี ุด่ทาให๎เกดิ ความสะอาดในพ้ืนที่ตาํ งๆ่

ตอ้ งปรบั ปรงุ : ไมสํ ามารถบอกความสาคญั ของการปฏบิ ัติ/มที กั ษะในการรกั ษาความ่สะอาด
แก๎ปัญหาการเกิดขยะในโรงเรียน่ชมุ ชนได๎่
ระดับคณุ ภาพ

ด่ี ่: ได๎คะแนน่8่–่10
ปานกลาง่่:่ได๎คะแนน่7่–่5
ตอ๎ งปรบั ปรุง่่:่ไดค๎ ะแนนต่ากวาํ ่5
กจิ กรรมเสนอแนะ่่
นกั เรียนสามารถนากจิ กรรมประดษิ ฐต์ ะกรา๎ จากกลํองนม่ซึ่งเป็นการนาขยะรไี ซเคลิ ่กลอํ งนมใน
สถานศึกษามาประดิษฐเ์ ป็นของใช๎ให๎เกิดประโยชนค์ ุม๎ คํากับทรพั ยากรธรรมชาติมากท่สี ดุ

26

การประดษิ ฐต์ ะกรา้ จากวัสดกุ ล่องนม

27

วสั ดุอปุ กรณก์ ารทาตะกร้าจากกล่องนม

28

ใบงาน
ฐานกิจกรรมประดษิ ฐ์ตะกรา้ จากกล่องนม
คาส่งั : ใหน๎ กั เรยี นเขยี นแผนผงั ความคิด่Mind mapping สงิ่ ทไี่ ด๎รบั จากการเรยี นร๎ู

29

แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 2

เร่ือง กจิ กรรมประดิษฐ์กระถางตน้ ไม้จากขวดพลาสติก ่่่่่่เวลา 3 ช่ัวโมง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. ช่ือหน่วยการเรยี นรู้ เรื่อง กจิ กรรมประดษิ ฐก์ ระถางตน้ ไมจ้ ากขวดพลาสติก

2. กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี

3. คาอธบิ ายรายวชิ า

เพอื่ ให๎นกั เรียนได๎ศกึ ษาปัญหาด๎านส่งิ แวดล๎อมท่ีรุนแรงมากขึ้นทุกวันนี้่สํวนหน่ึงมาจากขยะ่ซึ่งเป็น

ปัญหาพื้นฐานของในโรงเรียน่และชุมชนท่ีกํอให๎เกิดผลกระทบตํอในโรงเรียนและชุมชน่อาทิ่เป็นแหลํง

อาหาร่และแหลํงเพาะพันธ์ุของพาหะนาโรค่เชํน่แมลงวัน่แมลงสาบ่ยุง่ฯลฯ่เป็นแหลํงแพรํกระจายเชื้อ

โรคมีกล่ินเหม็นกํอให๎เกิดความราคาญ่ทาลายสุนทรียภาพด๎านส่ิงแวดล๎อมเกิดสภาพไมํนําดู่สกปรก่นํา

รังเกียจ่ขยะทาให๎น้าเสียที่มีความสกปรกสูงมาก่เกิดกลิ่นรบกวน่เป็นแหลํงสะสมเช้ือโรคสํงผลกระทบตํอ

สุขภาพอนามยั ของประชาชน่จึงสงํ เสริมใหต๎ ระหนักถึงความสาคัญของการลดขยะ่การคัดแยกขยะและการ

นาขยะกลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํและนามาใช๎ในชีวิตประจาวัน่เพื่อใช๎ทรัพยากรท่ีมีอยํูอยํางจากัดให๎มีความ

คมุ๎ คาํ และเกดิ ประโยชนส์ งู สุด่

4. ผลการเรยี นร้ทู ่คี าดหวัง
- สามารถนาไปประกอบอาชีพและพัฒนาอาชีพท่สี ามารถสรา๎ งรายได๎

- เปน็ หลักสูตรกิจกรรมทีส่ งํ เสริมให๎ผ๎ูเรียนเรียนรจ๎ู ากการลงมอื ปฏิบตั ิจรงิ
- เป็นหลักสตู รท่ีสามารถนาความรแ๎ู ละประสบการณ์ท่ีไดร๎ ับไปประยกุ ตใ์ ช๎ในการทาส่ิงประดิษฐ์
- สามารถปัญหาด๎านสง่ิ แวดลอ๎ มสํวนหนึ่งมาจากขยะ่ซ่ึงเปน็ ปัญหาพ้นื ฐานในโรงเรยี นชุมชน

- มคี วามรู๎่ความเข๎าใจ่คุณธรรม่จริยธรรม่และจติ สานึกความรับผิดชอบตอํ ตนเอง่ผูอ๎ ืน่ ่และสงั คม

5. สาระการเรียนรู้

-่บอกสาเหตขุ องการเกิดขยะในโรงเรยี น่ชมุ ชน่สงั คม่สิ่งแวดล๎อมรอบตวั ได๎
- มคี วามร๎ู่ เขา๎ ใจ่ลงมอื ปฏบิ ตั ใิ นการรกั ษาความสะอาดปัญหาการเกิดขยะในโรงเรียน่ชุมชน่สังคม่
สง่ิ แวดล๎อมรอบตัว

- ตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของการลดขยะ่การคัดแยกขยะ่และการนาขยะกลบั มาใช๎ประโยชน์ใหมํ
่่่่่่่่่่-่สามารถเปน็ อกี ทางเลอื กหนง่ึ ในการเสรมิ สรา๎ งรายไดแ๎ ละประกอบอาชีพทส่ี ุจรติ ได๎

- รอบร๎ูเกี่ยวกับความสาคัญของทรัพยากรและสิ่งแวดล๎อม่และรอบคอบในการใช๎ทรัพยากรตําง่ๆ
อยํางมปี ระสทิ ธิภาพ

6. สมรรถนะสาคัญ
- ความสามารถในการใชส๎ ื่อ
- ความสามารถในการคิด
- ความสามารถในการแกป๎ ัญหา
- ความสามารถในการใชท๎ กั ษะชวี ติ

30

7. คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
- ่อยูํอยํางพอเพียง

- ่ใฝุเรยี นรู๎
- มงํุ มน่ั ในการทางาน

8. ภาระงาน/ชน้ิ งาน

- ใบงาน
-่่นาขวดพลาสติกใช๎มาแปรรูปเป็นส่ิงของ
- เกบ็ ขยะสง่ิ ของทไี่ มํใชแ๎ ล๎ว
- ่นกั เรยี นแยกขยะ/แบงํ ขยะเปน็ หมวดหมํู

9. กิจกรรมการเรยี นรู้
ข้นั นา
ครใู ช๎คาถามกบั นักเรยี นเกยี่ วกบั ส่ิงของวสั ดุ่ อปุ กรณท์ ่เี หลือใชม๎ าทาสิ่งของประดิษฐ์ไดห๎ รือไมํ

และนักเรียนจะนาวัสดเุ หลือใชอ๎ ะไร่จะประดิษฐ์เปน็ ของใช๎อะไร

ข้ันสอน (ประสบการณ)์
ครูพูดถงึ เร่อื งขวดน้าพลาสติกซง่ึ เปน็ สง่ิ ใกลต๎ ัวทน่ี ักเรยี นทกุ คนใช๎กันตลอด่สํวนใหญํเม่ือใช๎เสร็จก็จะ

นาไปทิ้งโดยเปลําประโยชน์่อธิบายให๎นักเรียนตระหนักวําขวดพลาสติกนั้นใช๎เวลายํอยสลายนานและยํอย
สลายไดย๎ าก่ช้ีให๎เหน็ คุณคําของขวดพลาสติกวาํ สามารถนามาแปรรูปเป็นประดิษฐ์เป็นสิ่งของเคร่ืองใช๎ได๎่อีก
ทงั้ ยงั ชวํ ยลดขยะภายในสถานศึกษาและเป็นการใช๎เวลาวํางให๎เปน็ ประโยชนอ์ ีกด๎วย่

อุปกรณ์ 2.่สี
1. คัตเตอร์ 4.่ขวดพลาสตกิ

3. กรรไกร
5. สเปรย์

วธิ ที า

1.่เตรียมขวดพลาสตกิ

2.่ใช๎คัตเตอรต์ ดั ขวดคร่งึ หนึ่ง

3.่เมื่อตดั ขวดพลาสติกคร่งึ หน่ึงเเลว๎ ใหต๎ ดั ปากขวดเป็นลวดลายตาํ งๆ

4.่ตกเเตงํ ให๎สวยงามดว๎ ยสหี รือสเปรย์

5.่นาต๎นไมท๎ ่จี ะปลูกไปใสใํ นกระถาง

ข้ันสรปุ ่่่

นักเรยี นชํวยกันแยกขวดพลาสตกิ ท่สี ามารถนามาประดษิ ฐ์เป็นกระถางต๎นไม๎

31

การทากระถางตน้ ไม้จากขวดพลาสติก

32

เกณฑ์การวัดผลประเมนิ ผล่่
วิธีการ่

ครใู ห๎นกั เรยี นนาสง่ิ ของวัสดทุ ี่เหลอื ใช๎มาประดิษฐ์เปน็ ส่ิงของตาํ ง่ๆ
เคร่ืองมอื

สังเกตการณล์ งมือปฏบิ ัตกิ ิจกรรมสิง่ ประดษิ ฐจ์ ากขวดพลาสติก
เกณฑ์การประเมนิ
ระดบั คณุ ภาพ
ดี :่นักเรียนสามารถประดิษฐ์สิ่งของท่ีเหลือใช๎่มาใช๎ประโยชน์อยํางค๎ุมคําเป็นเคร่ืองใช๎สอยตําง่ๆ่
สามารถนาถุงนมสามารถนากลับมาใช๎ประโยชน์เป็นส่ิงประดิษฐ์หลากหลายรูปแบบ จาหนํายเป็นการ
เสริมสรา๎ งรายไดแ๎ ละเปน็ อีกทางเลือกหน่งึ ของอาชพี ่อกี ทั้งยงั เป็นการใชเ๎ วลาวํางใหเ๎ ป็นประโยชนอ์ กี ดว๎ ย
ปานกลาง่: นกั เรียนสามารถประดษิ ฐ์ส่ิงของท่ีเหลอื ใชม๎ าใช๎ประโยชน์อยํางคุ๎มคํา่เป็นเครื่องใช๎สอย
ตําง่ๆ่
ต้องปรบั ปรงุ : ไมสํ ามารถบอกวสั ดเุ หลือใชท๎ ส่ี ามารถนามาประดษิ ฐส์ งิ่ ของได๎
ระดับคณุ ภาพ
ด่ี ่ : ได๎คะแนน่8่–่10
ปานกลาง่่ :่ได๎คะแนน่7่–่5
ต๎องปรับปรงุ ่่ :่ไดค๎ ะแนนตา่ กวํา่5

กจิ กรรมเสนอแนะ่่
นักเรียนสามารถค๎นคว๎าเพิ่มเติมตําง่ๆ่ได๎จากอินเตอร์เน็ต่เกี่ยวกับขวดพลาสติกวําสามารถนา

กลับมาใชป๎ ระโยชนเ์ ป็นส่งิ ประดิษฐ์หลากหลายรูปแบบ

33

ใบงาน
ฐานกจิ กรรมประดิษฐก์ ระถางต้นไม้จากขวดพลาสตกิ
คาสง่ั : ให๎นกั เรียนเขยี นแผนผงั ความคดิ ่Mind mapping สิ่งที่ได๎รับจากการเรยี นรู๎

34

แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 3

เร่อื ง การทาปุ๋ยอินทรยี ์จากเศษใบไม้ เศษอาหาร ่่่่่่่่ ่่่่่่เวลา 3 ชวั่ โมง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. ช่ือหน่วยการเรยี นรู้ เรอื่ ง การทาป๋ยุ อนิ ทรีย์จากเศษใบไม้ เศษอาหาร

2. กลมุ่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี

3. คาอธบิ ายรายวชิ า

เพื่อให๎นักเรยี นไดศ๎ ึกษาปัญหาดา๎ นส่งิ แวดล๎อมที่รุนแรงมากข้ึนทุกวันน้ี่สํวนหน่ึงมาจากขยะ่ซ่ึงเป็น

ปัญหาพื้นฐานของในโรงเรียน่และชุมชนท่ีกํอให๎เกิดผลกระทบตํอในโรงเรียนและชุมชน่อาทิ่เป็นแหลํง

อาหาร่และแหลํงเพาะพันธ์ุของพาหะนาโรค่เชํน่แมลงวัน่แมลงสาบ่ยุง่ฯลฯ่เป็นแหลํงแพรํกระจายเชื้อ

โรคมีกลิ่นเหม็นกํอให๎เกิดความราคาญ่ทาลายสุนทรียภาพด๎านสิ่งแวดล๎อมเ กิดสภาพไมํนําดู่สกปรก่นํา

รังเกียจ่ขยะทาให๎น้าเสียท่ีมีความสกปรกสูงมาก่เกิดกลิ่นรบกวน่เป็นแหลํงสะสมเช้ือโรคสํงผลกระทบตํอ

สขุ ภาพอนามัยของประชาชน่จึงสงํ เสรมิ ใหต๎ ระหนักถึงความสาคัญของการลดขยะ่การคัดแยกขยะและการ

นาขยะกลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํและนามาใช๎ในชีวิตประจาวัน ่เพ่ือใช๎ทรัพยากรท่ีมีอยูํอยํางจากัดให๎มีความ

ค๎มุ คําและเกิดประโยชน์สูงสุด่

4. ผลการเรยี นร้ทู ่คี าดหวัง
- เปน็ หลักสูตรกิจกรรมทีส่ งํ เสริมใหผ๎ ู๎เรยี นเรยี นรู๎จากการลงมอื ปฏบิ ัติจริง

- เป็นหลกั สตู รทีส่ ามารถนาความร๎ูและประสบการณ์ท่ีได๎รับไปประยกุ ตใ์ ช๎ในการทาสิ่งประดษิ ฐ์
- สามารถแก๎ปัญหาด๎านส่งิ แวดลอ๎ มสวํ นหน่ึงมาจากขยะ่ซง่ึ เป็นปญั หาพนื้ ฐานของในโรงเรยี น่
และชมุ ชน

- มคี วามรู่๎ ความเข๎าใจ่คุณธรรม่จริยธรรม่และจิตสานกึ ความรับผิดชอบตอํ ตนเอง่ผ๎อู นื่ ่และสังคม

5. สาระการเรียนรู้

-่บอกสาเหตุของการเกิดขยะในโรงเรยี น่ชมุ ชน่สงั คม่ส่ิงแวดลอ๎ มรอบตัวได๎
- มคี วามร่๎ู เขา๎ ใจ่ลงมอื ปฏบิ ัตใิ นการรักษาความสะอาดปัญหาการเกิดขยะในโรงเรียน่ชุมชน่สังคม่
ส่งิ แวดล๎อมรอบตัว

- ตระหนักถึงความสาคัญของการลดขยะ่การคดั แยกขยะ่และการนาขยะกลบั มาใชป๎ ระโยชน์ใหมํ
่่่่่่่่่่-่สามารถเป็นอีกทางเลอื กหนงึ่ ในการเสริมสรา๎ งรายไดแ๎ ละประกอบอาชพี ท่สี จุ ริตได๎

- รอบรู๎เกี่ยวกับความสาคัญของทรัพยากรและสิ่งแวดล๎อม่และรอบคอบในการใช๎ทรัพยากรตําง่ๆ
อยํางมปี ระสิทธิภาพ

6. สมรรถนะสาคญั
- ความสมารถในการใช๎ส่ือ
- ความสามารถในการคดิ
- ความสามารถในการแกป๎ ัญหา
- ความสามารถในการใช๎ทักษะชีวิต

35

7. คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์
- ่อยูํอยํางพอเพียง
- ่่ใฝุเรยี นรู๎
- มงุํ ม่นั ในการทางาน

8. ภาระงาน/ช้ินงาน
- ใบงาน
- เก็บขยะส่งิ ของทีไ่ มใํ ชแ๎ ลว๎
- ่นกั เรยี นแยกขยะ/แบงํ ขยะเป็นหมวดหมํู

9. กจิ กรรมการเรียนรู้

ข้ันนา
ครูถามนักเรียนถึงบอกสาเหตุของการเกิดขยะในโรงเรียน่ให๎นักเรียนรํวมแสดงวามคิดเห็นและ
วธิ กี ารแกไ๎ ขขยะ

ข้ันสอน (ประสบการณ์)
ครูใหน๎ ักเรียนแลกเปลยี่ นความคดิ เหน็ ในเรอื่ งขยะอนิ ทรยี ข์ องโรงเรียนวํามีสาเหตุเกิดจากอะไร่และ
จะสามารถนาไปทาประโยชนอ์ ะไรได๎บา๎ ง่เชํน่ทาปยุ๋ หมักอนิ ทรีย์
อปุ กรณ์
1.่จอบ
2.่บํอ
3.่ไมก๎ วาด
4. ใบไม๎่
5.่เศษอาหาร
6. หัวเช้ือ

วธิ กี าร

1.่นาเศษใบไม๎่เศษอาหารมาใสใํ นบํอปุ๋ยหมกั

2.่คลุกเคล๎าสํวนผสมตําง่ๆ่ให๎เขา๎ กนั

3.่หมักปยุ๋ ไว๎สักระยะ่จงึ จะสามารถนาไปใช๎ได๎

ขั้นสรปุ
นักเรียนรวํ มกนั สรุปความรถู๎ ึงวิธีการแกป๎ ญั หาของการเกดิ ขยะในโรงเรยี น่

36

การจัดเกบ็ ใบไมใ้ นโรงเรยี นเพอื่ นามาทาปยุ๋ อนิ ทรยี ์

37

การจัดทาบอ่ ป๋ยุ หมักธรรมชาติโดยมีไสเ้ ดอื นดิน

38

เกณฑ์การวัดผลประเมนิ ผล่่
วิธกี าร่
-่ให๎นกั เรยี นรํวมกันสรุปความรู๎ถงึ สาเหตุการเกิดขยะ
เครื่องมือ
- ่การสงั เกต การสัมภาษณ์ การลงมอื ปฏบิ ตั จิ ริง ผลงาน/ชน้ิ งาน

เกณฑ์การประเมนิ
ระดับคุณภาพ
ดี :่บอกสาเหตุ่และมีความร๎ูถงึ วธิ กี ารแก๎ปญั หาของการเกดิ ขยะในโรงเรียน่ในชมุ ชน่สังคม่
สงิ่ แวดลอ๎ มตําง่ๆ่เกดิ จากสาเหตุใดจะมีวิธีการแก๎ปัญหาได๎อยํางไรและขยะท่ีพบเห็นจะดาเนินการ
อยํางไรจึงจะเกดิ ประโยชน์สงู สดุ
ปานกลาง่: บอกสาเหตุและมีความรูถ๎ ึงวธิ ีการแกป๎ ัญหาของการเกิดขยะในโรงเรียน่ชุมชน่
สังคม่ส่งิ แวดล๎อมตําง่ๆ่เกิดจากสาเหตใุ ดจะมีวธิ ีการแกป๎ ญั หาไดอ๎ ยํางไร่
ตอ้ งปรับปรงุ : ไมสํ ามารถบอกสาเหตแุ ละไมมํ คี วามร๎ูถงึ วิธกี ารแกป๎ ญั หาของการเกิดขยะใน
โรงเรียน่ชุมชน่สงั คม่สิ่งแวดล๎อมตาํ ง่ๆ่
ระดับคณุ ภาพ
ด่ี ่ : ไดค๎ ะแนน่8่–่10
ปานกลาง่่ :่ไดค๎ ะแนน่7่–่5
ต๎องปรับปรุง่่ :่ไดค๎ ะแนนตา่ กวํา่5

กิจกรรมเสนอแนะ่่
นกั เรียนสามารถค๎นควา๎ เพิ่มเตมิ ่เทคนคิ /วธิ ีการ่กระบวนการแก๎ปญั หาตาํ ง่ๆ่ไดจ๎ ากอินเตอรเ์ นต็

39

ใบงาน
ฐานกิจกรรมการเรียนรู้ การทาป๋ยุ อินทรีย์จากเศษใบไม้ เศษอาหาร

คาสงั่ : ใหน๎ ักเรยี นเขยี นแผนผังความคิด่Mind mapping สิ่งที่ได๎รับจากการเรยี นรู๎

40

คณะผจู้ ัดทา

ท่ปี รกึ ษา

1.่นายสมเกยี รต่ิ ปงจนั ตา่ผูอ๎ านวยการสานักงานเขตพืน้ ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาลาปาง่เขต่1

2. ดร.เอกฐสิทธิ่์ ่กอบกา่่ผ๎อู านวยการกลุมํ นเิ ทศ่ตดิ ตามและประเมินผล่การจัดการศึกษา

สานกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาลาปาง่เขต่1

่่่่่ 3.่นางศรจี ันทร่์ ทรายใจ่ ศกึ ษานิเทศก์ชานาญการพเิ ศษ่สานกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษา

ลาปาง่เขต่1

่่่่่

คณะผจู้ ัดทา

1. นางเตอื นจิตร์่่เงินเยน็ ่่รกั ษาราชการแทน่ผู๎อานวยการโรงเรียนบ๎านจาปยุ ่่่่ประธานกรรมการ

2.่นางนิลรัตน์่่มลู เจรญิ ครู่คศ.2่ โรงเรยี นบา๎ นจาปยุ ่่่กรรมการ

3. นางพรพนา่่จัดสวย ครู่คศ.2่ โรงเรยี นบ๎านจาปุย ่่่กรรมการ

4.่นางสาวสรุ ีย์รตั น์่่อนิ ทิยศ ครู่คศ.1่ โรงเรยี นบา๎ นจาปยุ ่่่กรรมการ

5.่นางสาวจันทกานต์่่บญุ ยนื ครูอัตราจ๎าง โรงเรยี นบ๎านจาปุย ่่่กรรมการ

6. นายอทิ ธิพัทธ่์ ่กาพุฒ ครูอตั ราจา๎ ง โรงเรยี นบ๎านจาปุย ่่่กรรมการ

7. นายกรณพฒั น์่่นนั ทะวงศ์ ครูอัตราจา๎ ง โรงเรยี นบ๎านจาปุย ่่่กรรมการ

8.่นายสรุ ชัย่่ปอกเครือ ครูอตั ราจ๎าง โรงเรยี นบ๎านจาปยุ ่่่กรรมการ

9. นางสาวสุพรรณิกา่่มณีเลิศ ครูผ๎ชู วํ ย่ โรงเรียนบา๎ นจาปยุ ่่่่กรรมการและเลขานกุ าร

บรรณากิจและออกแบบปก
นางเตอื นจติ ร์่่เงนิ เย็น รักษาราชการแทน่ผอู๎ านวยการโรงเรียนบ๎านจาปุย่่่่

41

บรรณานกุ รม
สานั กง าน เข ตพื้ นที่ การศึก ษาปร ะถ มศึ กษ าลาป าง่เข ต่ 1.(2562) ่ราย งา นผล กา รติ ดตามตรวจ สอ บ

ประเมินผลและนิเทศการศึกษา สานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาลาปาง เขต 1
ปีงบประมาณ 2562.ลาปาง่:่กลํุมนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา่สานักงานเขตพื้นท่ี
การศึกษาประถมศึกษาลาปาง่เขต่1
กชธนณัฐ่่คาอนิ ทร.์ ่(2561). การบรหิ ารโดยใชโ้ รงเรยี นเป็นฐานในโรงเรยี นประถมศึกษา่สังกดั

สานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาชยั นาท.่วทิ ยานพิ นธ์ศกึ ษาศาสตรมหาบัณฑิต่่
่่่่่่่่่่่่่มหาวิทยาลยั เวสเทิรน์ .
เกษม่จันทร์แก๎ว.(2558).วิทยาศาสตร์ส่ิงแวดล้อม. ภาควิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล๎อม่คณะสิ่งแวดล๎อม่

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
กรมควบคุมมลพิษ. (2555). การจัดการขยะมูลฝอย.่แผนจัดการมลพิษ่พ.ศ.2555-2559.กรุงเทพฯ:่กอง

แผนงานและประเมนิ ผลกรมควบคุมมลพิษ.
กรมควบคุมมลพิษ. (2558). รายงานสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย พ.ศ. 2558 .่กรุงเทพฯ:่กอง

แผนงานและประเมินผลกรมควบคุมมลพิษ.
กรมสํงเสริมคุณภาพส่ิงแวดล๎อม. (2554). คู่มือการจัดการขยะมูลฝอยและเทคโนโลยีการแปรรูปขยะมูล

ฝอยให้เปน็ พลังงานสาหรบั ท้องถิน่ .่กรุงเทพฯ:่กรมควบคมุ มลพิษ.
กรมสํงเสริมคุณภาพสิ่งแวดล๎อม.่(2555). การจัดการขยะมูลฝอยโดยชุมชน.่กรุงเทพฯ: กรมสํงเสริม

คุณภาพสิ่งแวดลอ๎ ม่กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ๎ ม.
กรมสงํ เสริมคุณภาพสิ่งแวดล๎อม. (2561). มาตรฐานสานักงานสีเขียว (Green Office Standard).กรุงเทพฯ:

กรมสํงเสรมิ คุณภาพสง่ิ แวดลอ๎ ม.
กรมสงํ เสรมิ คณุ ภาพส่ิงแวดลอ๎ ม.่(2562). ลด เลกิ พลาสตกิ .กรงุ เทพฯ่:่กรมสํงเสริมคณุ ภาพส่ิงแวดลอ๎ ม.
ชุมศกั ดิ์ อินทรร์ กั ษ์. (2551) . การบรหิ ารงานวิชาการและการนิเทศภายในสถานศกึ ษา.่พิมพ์ครั้งท่ี 5. ภาค

วิชาการบริหารการศึกษา่คณะศึกษาศาสตร่์ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์วทิ ยาเขต ปัตตาน.ี
โชติ่บดรี ฐั .่(2558). เทคนคิ การบริหาร.กรงุ เทพฯ่:่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
ชวนพิศ่คาดสนิท.่(2554).ปัญหาและแนวทางการพัฒนาการนิเทศการสอนในโรงเรียน ประถมศึกษา

สังกัดสานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 2. งานนิพนธ์่่่กศ.ม.่ชลบุรี่:่
มหาวิทยาลัยบรู พา.
ดาราวรรณ่บัววัฒนา.่(2550). ผลการถ่ายทอดความร้เรื่องการจัดการขยะแก่นักเรียนอาชีวศึกษา ู
โรงเรียนดรุณากาญจนบุรีบริหารธุรกิจ จังหวัดกาญจนบุรี.่วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต่
(วทิ ยาศาสตรส์ ง่ิ แวดลอ๎ ม)่มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร.์
ทศิ นา่แขมมณี.่(2558). ศาสตร์การสอนองค์ความรู้เพ่ือการจัดกระบวนการเรียนรู้ท่ีมีประสิทธิภาพ. พิมพ์
ครัง้ ท่ี่18. กรุงเทพฯ่:่จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั .
ทวีทอง่หงษ์วิวัฒน์.่(2553). การมีส่วนร่วมของประชาชน.่กรุงเทพฯ:่ศูนย์ศึกษานโยบาย สาธารณสุข่
มหาวิทยาลยั มหดิ ล.่
นิรนั ดร่์ จงวฒุ ิเวศย.์ ่(2553). วธิ ีการส่งเสรมิ การมสี ว่ นรว่ มของประชาชนในงานพัฒนาชุมชน. กรุงเทพฯ่:่
ศกั ด์ิโสภาการพิมพ์.

42

น๎องนุช่เก๎าล้ิม. (2550) กระบวนการเรียนรู้ในการจัดการขยะของโรงเรียน่กรณีศึกษาโรงเรียนบ้านกิโล
สาม ตาบลท่าแยก อาเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว : วิทยานิพนธ์ มหาวิทยาลัยมหิดล/
กรุงเทพฯ.

บุญเรียง่ขจรศิลป์.(2554).สถิติวิจัย 1. พิมพ์คร้ังที่่11.่คณะศึกษาศาสตร์. กรุงเทพฯ่: มหาวิทยาลัย่
เกษตรศาสตร์.

บุญชม่ศรสี ะอาด.่(2556). หลักการวิจัยเบือ้ งต้น .่พิมพค์ รง้ั ที่ 9. กรงุ เทพฯ่:่สุวิรยิ าสาส์น.า
เบญ็ จม์่คาเมือง.่(2558). การบรหิ ารงานทั่วไปในสถานศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน สังกดั สานักงานเขตพ้ืนที่

การศกึ ษาประถมศึกษา ลพบรุ ี เขต 2 . วารสารวทิ ยาลยั นครราชสีมา่ฉบับพเิ ศษ่
่่่่่่่่่่“กา๎ วสทํู ศวรรษท่่ี 2 : วทิ ยาลยั นครราชสีมา”
ปาจรีย์่่หละตา. (2550) พฤติกรรมการจัดการขยะมูลฝอยของครอบครัวริมทะเลสาบสงขลา.่เทศบาล
ตาบลสงิ หนคร จังหวดั สงขลา่.่มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช/นนทบรุ .ี
ปรยี าพร่วงศ์อนุตรโรจน์. (2553)่. จติ วิทยาการบริหารงานบุคคล.่กรงุ เทพฯ.่:่ศูนย์สอื่ กรงุ เทพฯ.
พัชรพล่ไตรทิพย์.่(2559). การพัฒนาหลักสูตรการจัดการขยะเพ่ือส่งเสริมการรู้สิ่งแวดล้อมของนักเรียน

ประถมศึกษาตอนปลายโรงเรียนเทศบาลบ้านค้อ.่วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต่
สาขาส่ิงแวดล๎อมศกึ ษา, มหาวิทยาลยั มหาสารคาม.
พัฒนศักด์ิ่่จันทร์สมุด.่(2550).่พฤติกรรมการมีส่วนร่วมในการจัดการมูลฝอยของนิสิตมหาวิทยาลัย
มหาสารคาม [วิทยานิพนธ]์ .่มหาสารคาม่:่มหาวทิ ยาลัย.
พูนสุข อดุ ม. (2552). สงิ่ แวดล้อมศึกษา (พิมพค์ รงั้ ที่ 2). สงขลา : มหาวิทยาลยั ทักษณิ .
ไพลิน่หงษ์เจริญ.่(2550). การพัฒนาแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยในโรงเรียนโพนทองพิทยา
อาเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ.่วิทยานิพนธ์่ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต่สาขาการวิชายุทธศาสตร์ การ
พัฒนา่มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ชัยภมู .ิ
พวงรัตน่์ ทวีรตั น.์ ่(2550). วิธีการวิจยั ทางพฤติกรรมศาสตรแ์ ละทางสังคมศาสตร.์ ่พมิ พ์ครัง้ ท่่ี 8. ่กรุงเทพฯ่
:่มหาวทิ ยาลัยศรนี ครนิ ทรวโิ รฒประสานมติ ร.่
ภัทรกร่ภารา.่(2562).่การพัฒนาสื่อมัลติมีเดีย เรื่อง การรณรงค์การคัดแยกขยะ.่สารนิพนธ์ปริญญาตรี่
สาขาวิชาบริหารธุรกิจ่(คอมพวิ เตอรธ์ ุรกจิ ).่กรุงเทพฯ่:มหาวิทยาลัยราชภฏั ธนบรุ ี.
มทั นียา นะตะ. (2554).ความตอ้ งการการนิเทศการสอนภาษาองั กฤษ ระดบั ประถมศึกษา อาเภอกมลาไสย
สานักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษากาฬสนิ ธุ์ เขต 1. ศลิ ปศาสตรมหาบัณฑิต่สาขาภาษาอังกฤษเพื่อการ
สอื่ สารในงานอาชีพ่มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
ยทุ ธ่ไกยวรรณ์.่(2551). การวางแผนและการควบคมุ การผลติ .่กรุงเทพฯ่:่ศูนยส์ ่ือเสรมิ กรุงเทพ.
ยพุ ด่ี เสตพรรณ.่(2557).่มลพษิ สิ่งแวดล้อม: ปัญหา. กรุงเทพฯ่:่พศิ ษิ ฐูการพิมพ์.
ราชบัณฑติ ยสถาน.่(2546). พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน.่กรงุ เทพฯ่:่นานมบี ุ๏คส์.
ราชบณั ฑิตยสถาน.่(2546). พจนานกุ รมฉบับราชบญั ฑติ ยสถาน่พ.ศ.่2546. กรุงเทพฯ่:
ราชบัณฑิตยสถาน.่(2556).่พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา
7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ:่ราชบณั ฑิตยสถาน.

43

ล๎วน่สายยศ่และอังคณา่สายยศ. (2553). เทคนิคการวิจัยทางการศึกษา.่พิมพ์คร้ังท่ี่11. กรุงเทพฯ:่่สุวีริ
ยาสาสน์ .

วิชชา่ชาครพิพัฒน์.่(๒๕๕๐).่พลังงานไฟฟ้าจากขยะมูลฝอ ย.่[ออนไลน์].่เข๎าถึงได๎จาก่:
http://www.mea.or.th/internet/hdd/Vitcha.pdf. (วันทค่ี ๎นขอ๎ มูล่:่21 กันยายน่2553)
วิรัช่วิรัชนิภาวรรณ. (2559).50 แนวคิด ตัวชี้วัด ตัวแบบของการบริหารจัดการ และการบริหารจัดการที่

ยั่งยนื . กรุงเทพฯ:่โฟรเ์ พซ.
วชั รา่่เลําเรยี นดี. การนิเทศการสอน. นครปฐม่: ภาควชิ าหลกั สตู รและวิธสี อน่คณะศึกษาศาสตร์
่่่่่่่่่มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร, 2550.
วันชัย่มีชาติ.่(2552). การบรหิ ารองคก์ าร.(พิมพคั์ร๎งที่่ 5). กรุงเทพฯ:่สามลดา.
ศจี่อนนั ตน์ พคุณ.่(2552), กลวธิ ีการบริหารงานอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ. สงขลา:่ชลบุตรกราฟฟกิ .
ศริ พิ งษ์่เศาภายน. (2552).หลกั และกระบวนการบรหิ ารการศกึ ษา : ทฤษฎแี ละแนวปฏิบตั ิ.กรงุ เทพฯ:่
ศิริวรรณ่เสรีรตั นแ์ ละคณะ.่(2552) การบรหิ ารการตลาดยุคใหม.่ กรุงเทพฯ่:่ธรรมสาร.
ศิริพงษ์ เศาภายน. (2552). หลักและกระบวนการบริหารการศึกษา: ทฤษฎีและแนวปฏิบัติ.่กรุงเทพฯ: บ๏ุค

พอยท.์
สาคร่สขุ ศรวี งศ์.่(2550). การจดั การ:จากมุมมองนักบริหาร (พิมพค์ รัง้ ท่ี่3). กรุงเทพฯ่:่จพี ีไซเบอร์.่่่่่่่่่่่่
สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล๎อม.่(2561).่แผนแม่บทบูรณาการจัดการความ

หลากหลายทางชวี ภาพ พ.ศ. 2558 – 2564. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดล๎อม.่
สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหํงชาติ่สานักนายกรัฐมนตรี. (2561).สรุปสาระ สาคัญ

แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560-2564). กรุงเทพฯ:สานักงาน
คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหงํ ชาติ่สานักนายกรัฐมนตร.ี
สานักจัดการกากของเสยี และสารอันตราย่กรมควบคุมมลพิษ.่(2561).่รายงานสถานการณ์ขยะมูลฝอยชุมชน
ของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2560. กรงุ เทพฯ: กรมควบคุมมลพษิ .
สานกั งานสถิตแิ หํงชาติ.่(2562).รายงานประจาปี 2562่สานักงานสถติ ิแห่งชาติ. กรุงเทพฯ:่ธนาเพรส.
สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน.่(2560).่เอกสารประกอบการประชุมปฏิบัติการขับเคลื่อน
นโยบายการจัดการขยะในสถานศึกษาสกู่ ารปฏบิ ัตทิ ี่ยัง่ ยืน “โรงเรยี นปลอดขยะสัญจร” ในระดับ
ภูมิภาค. กรงุ เทพฯ่: สานักพฒั นานวัตกรรมการจัดการศึกษา.
สานักระบาดวทิ ยา. (2557). การเฝา้ ระวังป้องกันควบคุมโรคและภัยสขุ ภาพ. กรุงเทพฯ :่เจ๎าพระยาการพมิ พ์.
สุนีย์ มัลลิกะมาลย์. (2553).การจัดการขยะชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ: รูปแบบและมาตรการทางสังคม
เศรษฐศาสตร์และกฎหมายเพ่ือการแก้ไขปัญหาขยะชุมชน คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์
มหาวทิ ยาลยั . กรงุ เทพฯ่: จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย.
สมไทย่วงษเ์ จรญิ . (2561).่คดั แยกขยะเพอ่ื รีไซเคลิ .่กรงุ เทพฯ่: วงษ์พาณชิ ยจ์ ากดั .่
สรุ างค์่่โค๎วตระกูล.่(2553).่จิตวิทยาการศกึ ษา.่พิมพค์ รง้ั ท่ี่ 9.่กรงุ เทพฯ่:่จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั .
สมบูรณ์่ชิตพงศ์.่(2554).่การวิจัยการประเมินผลทางการศึกษา. ภาควิชาการประเมินผลและวิจัยคณะ
ศกึ ษาศาสตร.์ ่สงขลา่: มหาวทิ ยาลยั ทกั ษิณ.

44

สมัคร่ร๎รู กั ด่ี .่(2554). รูปแบบการบรหิ ารโดยใชโ้ รงเรยี นเป็นฐานสาหรบั โรงเรียน ประถมศึกษาขนาดเล็ก
สังกัดสานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาตราด. วิทยานิพนธ์การศึกษา มหาบัณฑิต สาขาวิชาการ
บริหารการศึกษาคณะศึกษาศาสตร์่:่มหาวทิ ยาลยั บูรพา.

สุรัสวดี่หุํนพยนต์.่(2549).่สตรีกับบทบาทในการเข้าร่วมองค์การบริหาร ส่วนตาบล่(อบต. : บริบททาง
สงั คม่วฒั นธรรมและการเมอื ง.รายงานการวิจัย่สานกั บัณฑิตอาสาสมคั ร่มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์,

อาณัติ่ตะ๏ ปนิ ตา่(2553). ความรเู้ บอ้ื งต้นเก่ียวกับการจัดการขยะมูลฝอย. กรงุ เทพมหานคร่: จฬุ าลงกรณ์
มหาวทิ ยาลยั .

อวยพร่มชี ยั .่(2553). การสร้างจิตสานกึ ของประชาชนในการจดั การขยะมูลฝอยของเทศบาลตาบล เวียง
สระ อาเภอเวียงสระ จังหวดั สุราษฎร์ธาน.ี ่การศกึ ษาอสิ ระรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณ่ฑติ
สาขาวิชาการปกครองท๎องถิน่ วทิ ยาลยั การปกครองท๎องถ่ิน : มหาวทิ ยาลัยขอนแกนํ .

เอกฐสทิ ธ์ิ่่กอบกา. (่2560). การพัฒนารปู แบบการนิเทศการจัดกิจกรรม และประเมนิ การอ่านคิด
วเิ คราะห์ และเขียนของครูผูส้ อนโรงเรยี นขยายโอกาสทางการศกึ ษาในเขตภาคเหนอื
ตอนบน,วทิ ยานพิ นธ่์ ปร.ด., มหาวทิ ยาลยั นอร์ท - เชียงใหม,ํ ่เชยี งใหมํ

เอกฐสทิ ธิ์่่กอบกา. (่2562). ค่มู อื การดาเนินงานคณะกรรมการตดิ ตาม ตรวจสอบ ประเมนิ ผล
และนเิ ทศการศึกษา (ก.ต.ป.น.)่: รูปแบบการบริหารจดั การแบบมสี ํวนรํวม สานกั งาน่

่่่่่่่่่่่่่เขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาลาปาง่เขต่1
Dyar, N. A. 1976. Assesing the environmental attitudes and Lehavior of a seventh grade

school population. Dissertation Abstracts International. New York : Harperand
Brothers