คู่มือแนวปฏิบัติเกี่ยวกับการติดตาม ย้าย จำหน่ายนักเรียน

คำนำ

แนวปฏิบัติเก่ียวกับการตดิ ตาม การย้าย และการขอจำหนา่ ยนักเรียน เล่มนี้ จัดทำ
ข้ึนเพื่อสถานศึกษาใช้เป็นแนวปฏิบัติในการรายงานการติดตาม การย้าย และการขอจำหน่าย
นักเรยี นของสถานศกึ ษาในสงั กัด สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาลำปาง เขต 1

กลุ่มส่งเสริมการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาลำปาง
เขต 1 หวังเป็นอย่างย่ิงว่าแนวปฏิบัติเก่ียวกับการติดตาม การย้าย และการขอจำหน่ายนักเรียน
เล่มน้ี จะเป็นประโยชน์ในการรายงานของสถานศึกษาไม่มากก็น้อย หากมีข้อผิดพลาดประการใด
ขออภัยมา ณ ที่นี้

กล่มุ ส่งเสริมการจัดการศึกษา
สำนกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาลำปาง เขต 1

สารบญั หนา้
1
การย้ายนักเรียน 3
การตดิ ตามเด็กเขา้ เรยี น 4
การจำหนา่ ยนกั เรียน 8
บรรณานุกรม 9
ภาคผนวก 10

แบบกรอกขอ้ มูล (แบบพฐ.)

1

แนวปฏบิ ตั ิเกี่ยวกบั การติดตาม การย้าย และการขอจำหนา่ ยนกั เรยี น
สำนักงานเขตพ้นื ทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาลำปาง เขต 1

1. การย้ายนักเรียน
1.1 ผ้ปู กครองยืน่ คำรอ้ งขอย้ายตอ่ สถานศึกษา (แบบ พฐ.19)
1.2 สถานศึกษาทำหนังสือส่งนักเรียนขอย้ายไปเข้าเรียนในสถานศึกษาท่ีขอย้ายเข้า (แบบ พฐ.

19/1) พร้อมทง้ั สง่ เอกสารหลกั ฐาน ดังตอ่ ไปน้ี
1.2.1 หลกั ฐานแสดงผลการเรียนเพอ่ื ยา้ ยสถานศึกษา (ปพ.1)
1.2.2 ระเบยี นสะสม (ปพ.9)
1.2.3 สมดุ รายงานประจำตวั นักเรยี น (ปพ.6)

1.3 สถานศึกษาท่ีนักเรียนขอย้ายออก ขออนุญาตจำหน่ายนักเรียนต่อสำนักงานเขตพ้ืนท่ี
การศกึ ษาหรือหน่วยงานต้นสงั กดั แล้วแตก่ รณี (แบบ พฐ.20 และ แบบ พฐ. 20/1)

1.4 สถานศึกษาท่ีนักเรียนขอย้ายเข้า รับเอกสารหลักฐานของนักเรียนท่ีย้ายมาเข้าเรียน จัดให้
นักเรียนเข้าเรียน และแจ้งการรับย้ายนักเรียนไปให้สถานศึกษาเดิมทราบ (แบบ พฐ.19/3) พร้อมท้ังรายงาน
ต่อสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นหรือหน่วยงานที่จัดการศึกษาภาคบังคับท่ี
สงั กดั (แบบ พฐ.19/2)

1.5 สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หรือหน่วยงานที่จัดการศึกษา
ภาคบังคับ แจ้งการรับนักเรียนไปยังสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน หรือ
หน่วยงานท่ีจัดการศึกษาภาคบังคับที่สังกัด ท่ีนักเรียนย้ายออกทราบ (แบบ พฐ.19/4) เพ่ืออนุญาตจำหน่าย
นกั เรยี นออกจากทะเบยี นนกั เรยี น

1.6 สถานศึกษาท่ีนักเรียนขอย้ายเข้าเรียน รายงานสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหรือหน่วยงาน
ต้นสังกัด แล้วแต่กรณี และแจ้งการรบั นักเรยี นให้สถานศึกษาที่นักเรียนขอย้ายออกทราบ (แบบ พฐ.19/2 และ
แบบ พฐ.19/3)

1.7 กรณีผู้ปกครองขอย้ายเด็กไปเข้าเรียนในสถานศึกษาท่ีอยู่ต่างสังกัดสำนักงานเขตพื้นท่ี
การศึกษาหรือสังกดั อ่นื ให้สำนักงานเขตพืน้ ทกี่ ารศึกษาหรือหนว่ ยงานที่นกั เรียนย้ายเขา้ แจ้งผลการรับนักเรียน
ใหส้ ำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาหรือหนว่ ยงานท่นี ักเรยี นย้ายออกทราบ (แบบ พฐ.19/4)

1.8 กรณีผปู้ กครองไม่พานักเรียนไปเขา้ เรยี นในสถานศึกษาท่ีขอยา้ ยไปเข้าเรียนให้สถานศึกษาและ
สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทุกแห่งติดตามให้ผู้ปกครอง ส่งเด็กเข้าเรียนและ
ประสานแจ้งผลการติดตามให้ทราบซ่ึงกนั และกนั (แบบ พฐ.21 และ แบบ พฐ.22)

2

3

2. การติดตามเดก็ เขา้ เรียน
2.1 กรณผี ู้ปกครองไม่สง่ เดก็ เข้าเรียน
เมื่อสถานศึกษาตรวจสอบพบว่าผู้ปกครองไม่ส่งเด็กท่ีมีอายุถึงเกณฑ์การศึกษาภาคบังคับ

เข้าเรียนช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1 หรือไม่ส่งเด็กท่ีเรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จากสถานศึกษาท่ีมิได้เปิดสอน
ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น เข้าเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ตามที่คณะกรรมการศึกษาธิการจังหวัด หรือองค์กร
ปกครองส่วนท้องถ่นิ กำหนด ในวันเปดิ เรยี นภาคตน้ มีแนวทางดำเนินการตดิ ตามเด็กเข้าเรียน ดงั น้ี

2.1.1 ใหส้ ถานศึกษาที่รับผิดชอบเขตพน้ื ท่ีบริการของเด็กตรวจสอบ ติดตามใหผ้ ู้ปกครองสง่ เด็กเข้า
เรยี น

2.1.2 ภายในเจ็ดวันนับแต่วันเปิดเรียนภาคต้น ถ้าผู้ปกครองยังไม่ส่งเด็กเข้าเรียนให้สถานศึกษา
แจ้งเป็นหนังสือให้ผู้ปกครองทราบ (แบบ พฐ.14) เพ่ือนำเด็กมาเข้าเรียนโดยส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบ
รับ หรือให้ผู้ปกครองลงชื่อรับหนังสือโดยตรง พร้อมท้ังรายงานคณะกรรมการเขตพ้ืนที่การศึกษาหรือองค์กร
ปกครองส่วนท้องถิน่ แล้วแตก่ รณีทราบ (แบบ พฐ.15)

2.1.3 คณะกรรมการเขตพื้นท่ีการศึกษาหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แจ้งเป็นหนังสือส่งทาง
ไปรษณยี ์ลงทะเบยี นตอบรบั เตอื นให้ผูป้ กครองส่งเดก็ เขา้ เรยี นโดยพลนั (แบบ พฐ.14)

2.1.4 สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ประสานกับสถานศึกษาเพ่ือ
ติดตามผลการส่งเด็กเข้าเรียน

2.1.5 ภายหลังจากผู้ปกครองได้รบั หนังสอื แจ้งเตือนให้ส่งเด็กเข้าเรียนของคณะกรรมการเขตพื้นที่
การศึกษาหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแล้ว ผู้ปกครองยังไม่ส่งเด็กเข้าเรียน ให้คณะกรรมการเขตพื้นที่
การศกึ ษาหรือองคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน ดำเนินการตามมาตรา 13 แห่งพระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาภาคบังคับ
พ.ศ. 2545 (แบบ พฐ.16)

2.2 กรณเี ด็กนกั เรียนขาดเรียน
2.2.1 เม่ือนักเรียนหยุดเรียนติดต่อกันเกิน 5 วัน หรือหยุดเรียนเกิน 7 วันในหน่ึงเดือนให้

สถานศึกษาแจ้งเป็นหนังสือเตือนให้ผู้ปกครองนำเด็กมาเข้าเรียนโดยพลันโดยส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบ
รบั หรอื ให้ผปู้ กครองลงชื่อรบั หนงั สือโดยตรง (แบบ พฐ.17)

2.2.2 ถ้าผู้ปกครองไม่ส่งเด็กเข้าเรียนภายหลังจากได้รับแจ้งเป็นหนังสือตามข้อ 2.1.1 แล้ว
สถานศึกษารายงานให้คณะกรรมการเขตพ้ืนที่การศึกษาหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินแล้วแต่กรณีทราบ
(แบบ พฐ.17/1)

2.2.3 คณะกรรมการเขตพื้นท่ีการศึกษาหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ดำเนินการตรวจสอบ
ติดตามเพ่ือให้เด็กได้เข้าเรียน หรือดำเนินการตามมาตรา 15 แห่งพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.
2545

4

3. การจำหนา่ ยนักเรียน
การจำหน่ายนักเรียน หมายถึงการดำเนินการให้นักเรียนพ้นสภาพการเป็นนักเรียนจาก

สถานศกึ ษาที่เรียนอยู่
สาเหตใุ นการจำหนา่ ยนักเรยี นออกจากทะเบยี นนักเรียนมี 5 สาเหตุ คอื
1. นักเรยี นย้ายสถานศึกษา
2. นักเรยี นถึงแกก่ รรม
3. นักเรียนหยดุ เรียนติดตอ่ กันเปน็ เวลานาน และไม่มีตวั ตนอยใู่ นพื้นท่ี
4. นกั เรยี นอายพุ น้ เกณฑ์การศกึ ษาภาคบงั คับ
5. นกั เรียนจบการศึกษากรณใี ดกรณีหน่ึง ดังน้ี
5.1 กรณีนักเรียน เรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 สำหรับสถานศึกษา ที่ไม่ได้รับอนุญาต

ให้เปดิ สอนระดับมัธยมศกึ ษาตอนต้น
5.2 กรณีนักเรียน เรียนจบชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 3 การจำหน่ายนกั เรียนแต่ละสาเหตุมีแนว

ปฏิบัติ ดังน้ี

กรณีนักเรยี นยา้ ยสถานศกึ ษา
1. สถานศึกษาให้ผู้ปกครองของนักเรียนท่ีขอย้ายสถานศึกษากรอกแบบฟอร์มการขอย้ายนักเรียน
(ตามแบบ พฐ. 19) เรียบร้อยแล้ว จึงขออนุญาตจำหน่ายนักเรียนท่ีขอย้ายไปเข้าเรียนในสถานศึกษาอ่ืนต่อ
สำนกั งานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษา หรือองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ (แบบ พฐ.20 และแบบ พฐ. 20/1)
2. สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินท่ีกำกับ ดูแลสถานศึกษาที่นักเรียน
ย้ายออก พจิ ารณาและแจง้ ผลการพิจารณาใหส้ ถานศกึ ษาให้สถานศึกษาทราบ (แบบ พฐ.20/2)

2.1 อนุญาต กรณีได้รับรายงานสถานศึกษาทน่ี ักเรยี นย้ายเข้า (กรณีย้ายภายในสำนักงานเขตหรือ
ภายในสังกัดเดียวกัน) (แบบ พฐ. 19/2) หรือได้รับแจ้งจากสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครอง
สว่ นท้องถิ่น (กรณีย้ายตา่ งสำนกั งานเขตหรอื ต่างสังกดั ) วา่ นักเรยี นทขี่ อย้ายได้เข้าเรยี นแล้ว (แบบ พฐ.19/4)

2.2 ไม่อนุญาต กรณีได้รับรายงานสถานศึกษาที่นักเรียนย้ายเข้า (กรณีย้ายภายในสำนักงานหรือ
ภายในสังกัดเดียวกัน ) (แบบ พฐ. 19/2) หรอื ได้รับแจ้งจากสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่น (กรณีย้ายต่างสำนักงานเขตหรือต่างสังกัด (กรณีย้ายต่างสำนักงานเขตหรือต่างสังกัด) ว่านักเรียน
ท่ขี อย้ายไม่ไดไ้ ปเข้าเรยี น (แบบ พฐ.19/4)

3. สถานศึกษาจำหน่ายนักเรียนออกจากทะเบยี นกรณีได้รบั อนญุ าต
4. สถานศึกษาติดตามเด็กเข้าเรียน กรณีสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วน
ท้องถิ่น ไม่อนุญาตให้จำหนา่ ยนักเรยี นเนื่องจากไม่ไปเข้าเรียนตามทีข่ อย้าย หากไม่สามารถติดตามนักเรียนมา
เขา้ เรยี นได้ ใหด้ ำเนินการขออนุญาตจำหน่ายนักเรยี นออกจากทะเบียนนักเรียน ด้วยเหตุนักเรียนไม่มีตวั ตนอยู่
ในพืน้ ที่

5

กรณนี ักเรียนถงึ แกก่ รรม
1. สถานศึกษาขอสำเนาใบมรณะบัตรของนักเรยี นท่ีถงึ แกก่ รรมจากผู้ปกครองโดยตรวจสอบกบั สำเนา
เอกสารฉบบั จรงิ ก่อนดำเนินการ
2. สถานศึกษาขออนุญาตจำหน่ายนักเรยี นท่ีถึงแก่กรรมต่อสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือองค์กร
ปกครองส่วนท้องถิน่ แลว้ แตก่ รณี (แบบ พฐ. 20 และแบบ พฐ. 20/1)
3. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินแล้วแต่กรณี พิจารณาอนุญาต
จำหนา่ ยนักเรียนและแจง้ ผลการพิจารณาใหส้ ถานศึกษาทราบ ( แบบ พฐ. 20/2)
4. สถานศึกษาจำหน่ายนกั เรียนทีถ่ งึ แกก่ รรมออกจากทะเบยี นนกั เรยี น

กรณนี กั เรยี นหยุดเรียนตดิ ตอ่ กนั เป็นเวลานานและไมม่ ตี วั ตนอยู่ในพนื้ ท่ี
1. สถานศึกษา ขอหนังสือรับรองการไม่มีตัวตนของผู้ปกครอง และนักเรียนออกจากผู้ใหญ่บ้าน หรือ
กำนันหรอื จากอำเภอ/ก่งิ อำเภอหรือองค์กรปกครองสว่ นท้องถน่ิ แล้วแต่กรณี (แบบ พฐ.23)
2. สถานศึกษา ขออนุญาตจำหน่ายนักเรียนท่ีหยุดเรียนเป็นเวลานาน ผู้ปกครองและนักเรียนไม่มี
ตัวตนในพื้นที่ต่อสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน แล้วแต่กรณี (แบบ พฐ.20
และแบบ พฐ. 20/1)
3. สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พิจารณาอนุญาตจำหน่ายนักเรียน
และแจ้งผลการพจิ ารณาใหส้ ถานศึกษาทราบ (แบบ พฐ.20/2)
4. สถานศึกษาจำหนา่ ยนกั เรียนออกจากทะเบยี นนักเรียน

กรณนี กั เรยี นอายุพน้ เกณฑ์การศึกษาภาคบังคบั
เมื่อนักเรียนมีอายพุ ้นเกณฑ์การศึกษา และผู้ปกครองไม่ประสงค์จะส่งนักเรียนเรียนอยู่ในสถานศึกษา
ไป ให้สถานศึกษาพิจารณาจำหน่ายนักเรียนโดยการคำนวณอายุของนักเรียนที่จำหน่ายจากวัน/เดือน/ปีเกิด
ของนักเรียนดังกล่าว (เป็นรายบุคคล) กับวัน/เดือน/ปี ที่จำหน่ายตามตัวอยา่ งขา้ งล่างนี้แล้วรายงานสำนกั งาน
เขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาหรอื องค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ แลว้ แตก่ รณีทราบ (แบบ พฐ.20/3 และแบบ พฐ.20/4)
ตัวอย่าง สถานศึกษาจำหนา่ ยนกั เรยี น จำนวน 1 ราย

จำหนา่ ยนักเรยี นในวนั ที่ 4 เมษายน 2555 (ตัวตัง้ ) ลบ
นกั เรยี นเกดิ เมือ่ วันท่ี 3 พฤษภาคม 2539

54 12
2555 04 04
2539 05 03
0015 11 01
สรุป นักเรยี นตามตัวอยา่ งมีอายุ 15 ปี 11 เดอื น 1 วัน (อายุย่างเข้าปที ี่ 16 ) ซึ่งมอี ายุเกนิ เกณฑ์
การศกึ ษาภาคบงั คับตาม พรบ.การศึกษาภาคบังคับ พ.ศ. 2545

6

กรณนี กั เรยี นทเี่ รียนจบการศึกษา
1. กรณีนักเรียนที่เรียนจบชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 ในสถานศึกษาที่ไม่ได้รับอนุญาตให้เปิดสอนระดับ
มัธยมศึกษาตอนต้น เม่ือสถานศึกษาได้รับอนุมัติตัดสินผลการเรียนของนักเรียนท่ีเรยี นจบช้ันประถมศึกษาปีท่ี
6 แลว้ ให้ดำเนนิ การ ดังน้ี

1.1 จำหน่ายนักเรยี นออกจากทะเบยี นนกั เรยี น
1.2 รายงานสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแล้วแต่กรณี ทราบ
(แบบ พฐ.20/3 และแบบ พฐ. 20/4)
1.3 ส่งรายช่อื นักเรียนที่เรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ให้สถานศึกษาท่ีเปิดสอนระดับมัธยมศึกษา
ตอนต้นท่ีรับผิดชอบเขตพื้นที่บริการของนักเรียนทราบ และดำเนินการรับนักเรียนต่อไป (แบบ พฐ.13 และ
แบบ พฐ.13/1)
2. กรณีนักเรียนที่เรียนจบช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 3 เมื่อสถานศึกษาได้รับอนุมัติตัดสินผลการเรียนของ
นักเรียนที่เรียนจบชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 3 แล้วให้ดำเนนิ การ ดงั น้ี
2.1 จำหน่ายนักเรยี นออกจากทะเบียนนักเรยี น
2.2 รายงานสำนักงานเขตพืน้ ทกี่ ารศึกษา หรือองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิน่ แล้วแต่กรณี ทราบ
( แบบ พฐ.20/3 และแบบ พฐ. 20/4)

7

8

บรรณานกุ รม

สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน. แนวทางการดำเนนิ งานรับนักเรียน สังกัด
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์
การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั , 2556), หน้า 69.

9

ภาคผนวก

10

แบบกรอกขอ้ มูลแบบ พฐ.

ดาวน์โหลดแบบพฐ. ไฟล์ Word ตาม QR CODE หรือ ลงิ กด์ า้ นล่างนี้

https://zhort.link/DMH

51

ผู้จัดทำ

ทีป่ รึกษา

นายสมเกยี รติ ปงจนั ตา ผู้อำนวยการสำนกั งานเขตพืน้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษาลำปาง เขต 1
นายพิชัย สดเอย่ี ม รองผอู้ ำนวยการสำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาลำปาง เขต 1
นางอารวี รรณ ประสาน ผอู้ ำนวยการกลุ่มสง่ เสริมการจัดการศึกษา

ผ้รู วบรวมและเรยี บเรยี ง

นางสาวธีรดา สส่ี ุวรรณ นกั จติ วทิ ยาโรงเรยี นประจำสำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษา

52